Sindur Prakar

Author(s): Jayanandvijay
Publisher: Guru Ramchandra Prakasham Samiti

Page 54

બેસવા જેવો થઈ જાય છે. ઉંચો પર્વત પણ એમના માટે નાનો પત્થ૨ થઈ જાય છે. એમને કોઈ વિષ આપી દે તો તે પણ અમૃતનું કામ કરે છે. દેવ માનવ તિર્યંચાદિ કૃત ઉપદ્રવો પણ એમને મહોત્સવ માટે થઈ જાય છે. એમના શત્રુઓ પણ શીલપાલનના પ્રતાપે મિત્ર બનીને આવે છે. કિનારો ન દેખાય એવો સમુદ્ર પણ એઓને ક્રીડા ક૨વાનું સરોવર બની જાય છે. અર્થાત્ આ શીલપાલન કરનાર વ્યક્તિને કોઈપણ જાતનું કષ્ટ પૂર્વકૃત અશુભોદયના કા૨ણે આવી જાય તો તે પણ સુખ આપનાર બનીને અંતે મોક્ષ સુખ આપનાર બને છે.
||૪||
એમ ગ્રન્થકારશ્રીએ ચાર શ્લોકમાં શીલ મહાત્મ્ય વર્ણવીને હવે પરિગ્રહ ત્યાગ પ્રકરણને વર્ણવતાં કહે છે કે –
પરિગ્રહ ત્યાગ પ્રકરણમ્ छंद - शार्दूलविक्रीडितवृत्त
कालुष्यं जनयन् जडस्य रचयन् धर्मद्रुमोन्मूलनं, क्लिष्यन्नीतिकृपाक्षमाकमलिनीलभाम्बुधिं वर्धयन् मर्यादातटमुटुजन् शुभमनोहंसप्रवासं दिश
न्किं न क्लेशकरः परिग्रहनदीपूरः प्रवृद्धिं गतः ॥४१॥ अन्वय ः प्रवृद्धिं गतः परिग्रहनदीपूरः जडस्य कालुष्यं जनयन् धर्मद्रुमोन्मूलनं रचयन् नीति-कृपा-क्षमा- कमलिनी क्लिश्यन् (तद्वत्) लोभाम्बुधिं वर्धयन् मर्यादातरम् उद्रुजन् ( एवं ) शुभमनोहंसप्रवासं दिशन् किं क्लेशकरः ना શબ્દાર્થ : (પ્રવૃદ્ધિ) વૃદ્ધિને (તઃ) પામેલો (પરિગ્રહનવીપૂઃ) પરિગ્રહ પ્રત્યેક પદાર્થના સંગ્રહની ભાવના રૂપી નદીનો પ્રવાહ (નડસ્ય) મૂર્ખ આત્માઓના ચિત્તમાં (હ્રાનુષ્યમ્) કલુષતા પાપ પ્રવૃત્તિને (નનયન) ઉત્પન્ન કરીને (ધર્મદ્રુમોનૂતન) ધર્મરૂપીવૃક્ષનું ઉન્મૂલન (રવયન) કરીને (નીતિ–પા-ક્ષમા-મતિનીઃ) નીતિ, કૃપા, ક્ષમારૂપી કમલોની વનાવલીને (તાિશ્યન) મુરઝાવીને (તેની જેમજ) (લોભાવ્રુધિ) લોભરૂપી સમુદ્રને (વર્ષયન) વધારીને (મર્યાવાતર) મર્યાદારૂપી કિનારાને (જ્જુનસ્) તોડીને (શુમનનોöસપ્રવાસ) સાત્ત્વિકવિચાર રૂપી હંસને પરદેશ (વિશન) મોકળીને ()િ શું (વક્તેશરઃ) ક્લેશ ઉત્પન્ન કરનાર (7) નથી? અપિતુ આવો પરિગ્રહ જરૂર દુ:ખદાયી જ છે. ૪૧
ભાવાર્થ : વૃદ્ધિને પામેલો પરિગ્રહની ભાવના રૂપી નદીનો પ્રવાહ મૂર્ખ આત્માઓના ચિત્તમાં પાપ પ્રવૃત્તિને વધા૨વા છતાં, ધર્મ રૂપી વૃક્ષનું ઉન્મૂલન કરતાં છતાં, નીતિ–કૃપા અને ક્ષમા રૂપી કમલોની વનાવલીને મુરઝાવતા છતાં, લોભ રૂપી સમુદ્રને વધા૨વાં છતાં, મર્યાદા રૂપી કિનારાને તોડતા છતા, સાત્ત્વિક વિચાર રૂપી હંસને પરદેશ મોકલતાં છતાં શું દુઃખને ઉત્પન્ન કરનાર નથી? અર્થાત્ એ પરિગ્રહરૂપી નદીનું પૂર અવશ્ય દુઃખનું જ કારણ છે. ૪૧॥
43