________________
ખાન છે. (આપ) આપદાઓનું (પ) સ્થાન છે. (સદ્ ધ્યાનસ્ય) ખરાબ વિચારોને (તીતાવનમ) ખેલવા માટે ઉદ્યાન છે. (વ્યાક્ષેપસ્ય) ગભરામણનો (નિધિ) ખજાનો છે (સ0) પાગલપન (મકાન)નો (વિવાદ) મંત્રી છે. (શોર્ચા) દુઃખનું રહેતુ) કારણ છે (૧) ઝગડાને (નિવેશ્મન) ક્રીડા કરવાનું ઘર છે. આવો અધમપરિગ્રહ (વિવિક્તાત્મિનામ) સંસાર તજેલી આત્માઓ માટે સર્વથા (પરિતે) છોડવા (યોગ્ય) જેવો જ છે. ૪૩ ભાવાર્થ : જે પરિગ્રહનો પ્રેમ શાંતિનો શત્ર છે, ઉતાવળનો દોસ્ત છે, અજ્ઞાનનું વિશ્રામ Dલ છે, પાપોની ખાણ છે, આપદાઓનું સ્થાન છે, ખરાબ વિચારોને રમવા માટે ઉદ્યાન છે, ગભરામણનો ખજાનો છે, પાગલપન (અભિમાન) નો મંત્રી છે, દુઃખનું કારણ છે, લડાઈ-ઝગડાને ક્રીડા કરવાનું ઘર છે, આવો આ અધમ પરિગ્રહ સંસાર તજીને સાધુ બનેલા આત્માઓએ સર્વથા તજવો જ યોગ્ય છે. ૪૩ વિવેચન : ગ્રન્થકારશ્રી પરિગ્રહ ત્યાગ પ્રકરણના ત્રીજા શ્લોકમાં પરિગ્રહનો પ્રેમ શું શું અનર્થ કરે છે તે બતાવે છે કે – આ પરિગ્રહનો પ્રેમ, શાંતિનો શત્ર છે. અર્થાત્ એ આત્માને શાંતિ રહેતી નથી. તેમજ એ જે કાર્ય કરશે તેમાં ઉતાવળ હશે, અધીરાઈ હશે. કારણ કે પરિગ્રહની આસક્તિ ચંચળતાને ઉત્પન્ન કરીને એ આત્મામાં ઉતાવળ ઉત્પન્ન કરી દે છે. આ આસક્તિને અજ્ઞાન માટે વિશ્રામ સ્થળ કહીને કહ્યું કે એ આત્મા સારાસારના વિવેક વગરનો અજ્ઞાની હોય છે. પાપોની ખાણ કહીને કહ્યું કે પરિગ્રહનો પ્રેમ પાપકાર્યો જ કરાવે છે. આપદાઓનું સ્થાન કહીને એ આત્માને વિપદાઓ છોડતી જ નથી. કુવિચારોને રમવા માટે ઉદ્યાન કરીને કહ્યું કે એ આત્મા સતત બીજાનું અહિત કરવાના વિચારોમાં જ રમતો રહે છે. ગભરામણનો ખજાનો કહીને કહ્યું કે એ આત્મા સતત ભયભીત રહે છે. મારું ધન, મારી મિલ્કત કોઈ લઈ ન જાય એવો ભય એને સતત રહે છે. પાગલપનનો મંત્રી કહીને કહ્યું કે એ આત્મા પાગલ નથી પણ પાગલ જેવા કાર્યો કરે છે. દુ:ખનું કારણ કરીને કહ્યું કે આત્મા પરિગ્રહને કારણે સતત દુ:ખી જ હોય છે. મેળવવાની ચિંતા મળે તો મુકવાની ચિંતા, મુકયા પછી રક્ષણની ચિંતા અને કોઈ લઈ જાય તો મૃત્યુનું દુ:ખ પણ આવી જાય. એટલે આ પરિગ્રહ દુઃખનું જ કારણ છે. પછી લડાઈ માટે ક્રીડાનું સ્થાન કહ્યું તે એ રીતે કે પરિગ્રહના પાપે પિતા, પુત્ર, ભાઈ–માદીકરી–પતિ-પત્ની વચ્ચે પણ યુદ્ધ થયાના દાખલાઓ ઇતિહાસકારોએ નોંધ્યા છે. વર્તમાનમાં બની રહ્યા છે. પરિગ્રહના પાપે તો કેટલાયે નિર્દોષ આત્માઓના પ્રાણ હરી લીધા છે. આવી દુઃખની પરંપરા સર્જક પરિગ્રહનો સર્વથા ત્યાગ સંસાર ત્યાગિઓએ એટલે સાધુઓએ તો કરવો જ જોઈએ. કહેવતમાં પણ કહ્યું છે કે “જે સાધુની પાસે કોડી એ સાધુની કિંમત કોડીની.” સાથે-સાથે ગૃહસ્થ-શ્રાવકે પણ પરિગ્રહ પરની આસક્તિ-મૂચ્છને ત્યાગવા - પરિશ્રમ કરવો જ જોઈએ. ll૪રા ,
