________________
કે સાધકના જે જે મનોરથો છે તે નમ્રતાથી પૂર્ણ થાય જ છે. અને સાધકનું જીવન પણ નમ્રતા રૂપી સંજીવની ઔષધીના સેવનથી અત્રુટિત થઈ જાય છે. પણ સાધક જ્યાં પ્રમાદને વશ થઈ માન કષાય રૂપી વિષનું પાન કરી લે છે ત્યારે તેનું નમ્રતા રૂપી જીવન નષ્ટ થઈ જાય છે. તે વિષને દૂર કરવા માટે ઉપાય દર્શાવતાં કહ્યું કે આ માન કષાય એક જ નથી. એના આઠ ભેદ છે. જાતિ, કુળ, બલ, રૂપ, તપ, એશ્વર્ય, વિદ્યા, લાભ એ આઠ સુભટોથી યુક્ત માનકષાયના દંશ મારવાથી થયેલ જે અતિ વિષમ (અતિ ઉગ્ર) વિકારને કોમળતા રૂપી અમૃતરસથી શાંત કર. વિષવિકાર અમૃતરસથી શાંત થાય છે તેમ માનના વિકારો કોમલતા ધારણ કરવાથી ઉપશાંત થઈ જાય છે. સાધકે જીવનમાં કોમલતાને વિશેષ સ્થાન આપવું જોઈએ. પર.
આ ચાર શ્લોકોમાં એક વાત વિશેષ રીતે સ્પષ્ટ થઈ છે કે માન અભિમાન જ્યાં છે ત્યાં ક્રોધ છે. ક્રોધ છે ત્યાં માન હોય અને ન પણ હોય પણ માન હોય ત્યાં ક્રોધ હોય જ. આગળના કષાયો પાછળના કષાયોથી યુક્ત હોય છે. આ વાત ઉદયને આશ્રયીને છે. અને ક્ષયમાં ક્રમશઃ ક્ષય થાય છે. તેથી સાધકે વિશેષ જાગૃત રહેવાનું છે - હવે માયા ત્યાગ પ્રકરણમાં કહે છે કે –
A. માયા ત્યાગ પ્રકરણs,
છંદ્ર - માનિનીવૃત્તા कुशलजननवन्ध्यां सत्यसूर्यास्तसन्ध्यां, .
कुगतियुवतिमालां मोहमातङ्गशालोम । शमकमलहिमानीं दुर्यशो राजधानी,
* व्यसनशतसहायां दूरतो मूञ्च मायाम् ॥५३॥ अन्वय : कुशलजननवन्ध्यां सत्यसूर्यास्तसन्ध्याम् कुगतियुवतिमालां मोहमातङ्गशालाम् शमकमलहिमानीं दुर्यशोराजधानी व्यसनशतसहायां मायाम् दूरतः मुञ्च। શબ્દાર્થ (શનનનવધ્ય) કુશલતાને જન્મ આપવામાં વાંઝણી સ્ત્રીની જેમ (સત્ય સૂર્યાસ્ત સામ્) સત્યરૂપી સૂર્યને અસ્ત કરવામાં સંધ્યાના કાળની જેમ (તિયુવતિમાતા) દુર્ગતિરૂપી યુવતિને પહેરવા માટે માલાની જેમ (મોહમાશાતામ) અજ્ઞાનરૂપી હાથીને બાંધવા માટે ગજશાલાની જેમ (શમશ્નમહિમાની) શાંતિરૂપી કમળના વન માટે બર્ફની વર્ષાની જેમ (કુર્યશોરીનાની) અપકીર્તિને રહેવા માટે રાજધાનીની જેમ (વ્યસનશતસદાય) શતાધિક પ્રકારના દુઃખોની સહાયતા કરનારી (માયામ) આ માયાને હે ભજન તૂ તૂરતઃ) દૂરથી જ (મુ) છોડી દે. પ૩ ભાવાર્થ આ માયા કેવી છે તો કહે છે કે – કુશળતાને જન્મ આપવામાં વાંઝણી સ્ત્રી જેવી, સત્યરૂપી સૂર્યને અસ્ત કરવામાં સંધ્યાના સમય જેવી, દુર્ગતિ રૂપી યુવતીને પહેરવા માટે માલા જેવી, અજ્ઞાનરૂપી હાથીને બાંધવા માટે ગજશાળા જેવી, શાંતિરૂપી કમળોના વનને
