________________
હવે બીજા શ્લોકમાં તપધર્મથી મળનારા લાભોને વર્ણવતા કહે છે કે –
છંદ્ર – શાર્દૂતવિક્રીડિતવૃત્ત यस्माद्विघ्नपरम्परा विघटते दास्यं सुराः कुर्वते, कामः शाम्यति दाम्यतीन्द्रियगणः कल्याणमुत्सर्पति । उन्मीलन्ति महर्द्धयः कलयति ध्वंसं च यः कर्मणां,
स्वाधीनं त्रिदिवं शिवं च भवति श्लाघ्यं तपस्तन्न किम्? ॥२॥ अन्वय : यस्मात् विघ्नपरम्परा विघटते सुराः दास्यं कुर्वते कामः शाम्यति इन्द्रियगणः दाम्यति कल्याणं उत्सर्पति। महर्द्धयः उन्मीलन्ति यः कर्मणां ध्वंसं कलयति त्रिदिवं च शिवं स्वाधीनं भवति तत् तपः किम् श्लाघ्यं न? । શબ્દાર્થ (માત) જેનાથી વિપ્નપરમ્પરા) વિદ્ગોના સમૂહનો વિષટત) નાશ થાય છે. (સુરા) દેવતાઓ (હાસ્ય) સેવા (ફર્વત) કરે છે (ામ:) મદનજ્વર (શાતિ) શાંત થાય છે. (ન્દ્રિય પદ) ઇન્દ્રિયના સમૂહનું (વાતિ) દમન થાય છે. (જાપાં) કલ્યાણનો (૩ત્સર્પતિ) વિસ્તાર થાય છે. (મદર્દય) મોટી મોટી સંપત્તિઓ ઋદ્ધિઓ (૩ન્મીતિ) વિકસીત થાય છે. અને () જે ર્માં) કર્મસમૂહનો ( તિ) નાશ કરે છે અને જેથી ત્રિવિવ) સ્વર્ગ (વ) અને (શિવ) મોક્ષ (સ્વાધીન) પોતાને આધિન (મવતિ) હોય છે. (ત) તે (તપ:) તપધર્મ (મિ) કેમ (શeતાäપ્રશંસાયોગ્ય (1) નથી? અર્થાત્ તપ પ્રશંસવા યોગ્ય જ છે. II૮૨ ભાવાર્થ: જેનાથી વિપ્નસમૂહનો નાશ થાય છે. દેવતાઓ સેવા કરે છે. મદનજવર ઉતરી જાય છે, શાંત થાય છે. ઇન્દ્રિયોના સમૂહનું દમન થાય છે. કલ્યાણનો વિસ્તાર થાય છે. મોટી મોટી ઋદ્ધિઓની પ્રાપ્તિ થાય છે. જે કર્મોનો નાશ કરે છે. સ્વર્ગ અને મોક્ષ પોતાને આધીન કરે છે એવા તપ ધર્મની પ્રશંસા કેમ ન થાય? અર્થાત્ તે તપધર્મ પ્રશંસવા યોગ્ય જ છે. ll૮૨/ વિવેચન : ગ્રન્થકારશ્રી તપધર્મની મહત્તાની વાતો કરીને તે તપધર્મ પ્રશંસવા યોગ્ય કેમ નથી એમ પ્રશ્ન દ્વારા સિદ્ધ કરે છે કે આ તપધર્મ પ્રશંસવા યોગ્ય જ છે કારણ કે – તપધર્મની આરાધના કરનારના વિદ્ગોનો નાશ થાય છે. તેની દેવતાઓ સેવા કરે છે. તેની આરાધનાથી કામવર શાંત થઈ જાય છે. ઇન્દ્રિયોનું દમન થઈ જાય છે. ઇન્દ્રિયોને પુષ્ટ આહાર મળે તો જ તે વિફરે છે પણ તેને જ્યારે આહાર ન મળે ત્યારે તેઓનું દમન થઈ જાય છે. તપથી કલ્યાણનો વિસ્તાર થાય છે. ઉત્તરોત્તર ગુણઠાણાની પ્રાપ્તિ તે જ કલ્યાણનો વિસ્તાર. તપ દ્વારા અનેક પ્રકારની સિદ્ધિ, લબ્ધિ અને ઋદ્ધિની પ્રાપ્તિ થાય છે. કર્મોનો ધ્વંસ થાય છે. સ્વર્ગ અને મોક્ષ તો તપસ્વીને સ્વાધિન હોય છે. l૮૨
હવે ત્રીજા શ્લોકમાં કર્મસમૂહના નાશ માટે તપધર્મ સિવાય બીજું કોઈ મુખ્ય કારણ નથી એમ દર્શાવતાં કહે છે કે –
