Sindur Prakar

Author(s): Jayanandvijay
Publisher: Guru Ramchandra Prakasham Samiti

Page 108

छंद - शिखरिणीवृत्त नमस्यादेवानां चरणवरिवस्या शुभगुरो
स्तपस्या निःसीम कलमपदमुपास्या गुणवताम् । निषद्याऽरण्ये स्यात् करणदमविद्या च शिवदा,
विरागः क्रूरागः क्षपणनिपुणोऽन्तः स्फुरति चेत् ॥११॥ .अन्वयः चेत् क्रूरागः क्षपणनिपुणः विरागः अन्तः स्फुरति देवानां नमस्या शुभगुरोः
चरणवरिवस्या निःसीम कलमपदं गुणवताम् उपास्या अरण्ये निषद्या करणदमविद्या શિવલી (ા * શબ્દાર્થ (ત) જો (જૂરી પાનિપુve) મોટા દોષોને દૂર કરનાર વિર:) વૈરાગ્યભાવ (મન્તઃ રતિ) અન્તઃકરણમાં બિરાજમાન છે. તો રેવાનાં) દેવતાઓને કરેલ (નમસ્થા) નમસ્કાર (શુમગુરો) સુગુરુની (વરવરિવસ્થા) ચરણસેવા નિઃસીમ
નામપદં) કષ્ટકારી તપશ્ચર્યા (ગુણવતમ્) ગુણધારીઓની (ઉપાસ્યા) સંગતિ (ર) જંગલમાં નિષદ્યા) બેસવું (વસવું) અને (રમ વિદ્યા) ઇન્દ્રિયોનો નિગ્રહ અને વિદ્યા આ સર્વે (શિવ) મોક્ષ ફળ આપનાર (સ્થાતુ) થાય છે. ૯૧ ' ભાવાર્થઃ જે મોટા મોટા અપરાધોને, ગુન્હાઓને, દોષોને દૂર કરનાર વૈરાગ્યભાવ અન્ત કરણમાં રહેલો છે તો પરમાત્માને કરેલ નમસ્કાર, સગુની ચરણસેવા, કષ્ટકારી તપશ્ચર્યા, ગુણીજનોનો સંગ, વનમાં રહેવું અને ઇન્દ્રિયોનો નિગ્રહ અને જ્ઞાન એ સર્વે મોક્ષ ફળ આપનાર થાય છે. ll૧ના વિવેચન ગ્રન્થકારશ્રી વૈરાગ્યનો ત્રીજા શ્લોકમાં વૈરાગ્યથી ધર્મક્રિયાઓ ફળદાયી બને છે તે બતાવતાં કહે છે કે – જે સાધકના ચિત્તમાં અનેક દોષોનો નાશ કરનાર વૈરાગ્ય ભાવ અનાસક્ત ભાવ રમી રહ્યો છે તેની જ નિમ્નોક્ત ધર્મક્રિયાઓ જેમ કે સુદેવોને કરેલ નમસ્કાર, સદ્ગુરુઓના ચરણકમલની સેવા, કષ્ટકારી માસક્ષમણાદિ તપશ્ચર્યા, ગુણીજનોના સંગમાં રહેવું, વનમાં વસવું અને ઇન્દ્રિયોના વિષય વિકારો પર વિજય મેળવવો એ સર્વ મોક્ષ ફળ આપનારી બને છે. જો સંસાર પ્રત્યે ઉદાસીનતા ભાવ ન હોય તો તેની ઉપરોક્ત ક્રિયાઓ મોક્ષ ફળદા બનતી નથી. I૯૧
એમ કહીને હવે સંસારિક ભોગપભોગની સામગ્રીને કેવી સમજીને તેનો ત્યાગ કરવો તે સાધકને દર્શાવતાં કહે છે કે – છંદ્ર - શાહૂતવિક્રીડિતવૃત્ત
: भोगान् कृष्णभुजङ्गभोगविषमान् राज्यं रजः सन्निभं,
बन्धून् बन्धनिबन्धनानि विषयग्रामं विषान्नोपमम् । भूतिं भूतिसहोदरां तुणतुलं स्त्रैणं विदित्वा त्यजन्
तेष्वांसक्ति मनाविलो विलभते मुक्तिं विरक्तः पुमान् ॥१२॥
97