________________
વિવેચન ગ્રન્થકારશ્રી પ્રથમ શ્લોકમાં ગુણિજનોના સંગનો ત્યાગ કરીને આત્મકલ્યાણ, મોક્ષ માટે યત્ન કરનાર આત્માને કહે છે, “તૂ જો સજ્જન પુરુષોની સોબત-સંગ છોડીને સ્વકલ્યાણ ઈચ્છતો હોય તો નીચે બતાવ્યા એવા કાર્યો કરનારની જેવો થઈને કાયક્લેશના ફળને પામીશ.
નિર્દયી આત્મા ધર્મને ઈચ્છ, નીતિરહિત વ્યક્તિ કીર્તિને ચાહે, આલસી વ્યક્તિ ધન મેળવવાની ઈચ્છા કરે, બુદ્ધિહિન સાહિત્ય અને કાવ્ય રચના આદિ કરવાની ભાવના કરે, સમભાવ અને ઇન્દ્રિય વિજય વિના તપશ્ચર્યા કરે, અલ્પ બુદ્ધિવાળો શાસ્ત્ર જ્ઞાનને મેળવવા ઈચ્છે. આંધળો આત્મપદાર્થોને જોવા ઈચ્છે. ચંચલ ચિત્તવાળો સમાધિને ઈચ્છે તો એ કાર્યો કદિ બની શકે નહીં. તેમ ગુણિજનોની સંગત કર્યા સિવાય આત્મ કલ્યાણ થઈ શકે નહીં. ૬પા. હવે બીજા શ્લોકમાં ગુણિજનોની સંગતિના પરિણામો દર્શાવતાં કહે છે કે
છંદ્ર - હરિવૃત્ત हरति कुमतिं भिन्ते मोहं करोति विवेकिताम्,
. वितरति रतिं सूते नीतिं तनोति विनीतताम्; प्रथयति यशो धत्ते धर्मं व्यपोहति दुर्गतिं
जनयति नृणां किं नाभीष्टं गुणोत्तमसङ्गमः ॥६६॥ अन्वय : गुणोत्तमसङ्गमः नृणां किं अभिष्टं न जनयति, कुमतिं हरति, मोहम् भिन्ते, विवेकतां करोति रतिं वितरति नीतिं सूते विनीतताम् तनोति यशः प्रथयति
धर्मं धत्ते दुर्गतिम् व्यपोहति। શબ્દાર્થ (ગુvોત્તમસામ) ગુણો પ્રાપ્ત કરવા માટે ઉત્તમ ગુણધારી પુરુષોનો સંગ (7) માનવોને (
ઝિંગષ્ટ) કયા મનોરથને (નનનયતિ) પૂર્ણ નથી કરતો? અર્થાત્ સર્વ મનોરથને પૂર્ણ કરે છે તે નિં) કુમતિને (હતિ) નષ્ટ કરે છે. (મોહમ્) અજ્ઞાનને (મિત્તે) દૂર કરે છે. (વિવેતાં) જ્ઞાનને (રોતિ) ઉત્પન્ન કરે છે. (રતિ) પ્રેમને (વિતરતિ) આપે છે. (નીતિ) ન્યાયને (સૂ) ઉત્પન્ન કરે છે. (વિનીતતામ્) નમ્રતાને (તનોતિ) ફેલાવે છે. વિસ્તાર છે. (યશ:) યશ-કીર્તિને (પ્રથતિ) વધારે છે. () ધર્મને (બ) પુષ્ટ કરે છે. (કુતિયું) ખરાબ ગતિને (વ્યપોતિ) હટાવે છે, દૂર કરે છે. ૬૬/ ભાવાર્થ સદ્ગુણોને મેળવવા માટે ઉત્તમ પુરુષોનો સંગ માનવોના સર્વ મનોરથોને પૂર્ણ કરે છે કારણ કે ગુણીજનોનો સંગ કુબુદ્ધિનો નાશ કરે છે, અજ્ઞાન દૂર કરે છે. જ્ઞાનને પ્રાપ્ત કરાવે છે. પ્રેમને આપે છે. ન્યાયને ઉત્પન્ન કરે છે. નમ્રતાને વિસ્તાર છે. ઈજ્જતને વધારે છે. ધર્મને પુષ્ટ કરે છે. અને દુર્ગતિને હટાવે છે. ૬૬/ વિવેચન : ગ્રન્થકારશ્રી ગુણીજનોની સંગતિના મહિમાનું વર્ણન કરતા કહે છે કે ગુણી १. गुणावलिम् पाठान्तर
70.
