________________
ભોગવવી જ પડે છે. તેથી જ્ઞાનીપુરુષ ગ્રન્થકારશ્રી કહે છે કે જીવનમાં માયાચરણને સ્થાન ન આપો. પપી.
હવે માયા ત્યાગ પ્રકરણના ચોથા શ્લોકમાં અપથ્ય ભોજનની ઉપમા માયાચરણને આપીને કહે છે કે –
___ छंद - वसंततलिकावृत्त मुग्धप्रतारणपरायणमुज्जिहीते,
यत्पाटवं कपटलम्पटचित्तवृत्तेः, जीर्यत्युपप्लवमवश्यमिहाऽप्यकृत्वा,
ના પથ્થમોગનાનવામથમાયતી તત્ કદી अन्वय : कपटलम्पटचित्तवृतेः यत् मुग्धप्रतारणपरायणम् पाटवम् उज्जिहीते तत् इह उपप्लवं अवश्यं अकृत्वा न जीर्यति इव अपथ्यं भोजनं आयतौ आमयं। શબ્દાર્થ (પટનમ્પવિત્તવૃત્ત) માયાથી લેપાયેલી મનોવૃત્તિ છે જેની એવા આત્માની (યત) જે ( પ્રતારVTVરયા) અજ્ઞાની આત્માઓને ઠગવામાં કુશળતા (પાટવમ્) ચતુરતા (ઉન્નિદીને) પ્રકટ થાય છે. (તત) તે ચતુરતા (૬) આ જન્મમાં પણ (ઉપપ્તવ) અહિતને (અવશ્ય) અવશ્ય ( સ્વા) કર્યા વગર ન નીતિ) રહેતી નથી. (4) જેમકે (પથ્ય મોનન) અહિતકારી ભોજન (ગાયતી) ભવિષ્યમાં (કામચં) રોગોત્પત્તિ ર્યા વગર રહેતું નથી. પ૬l ભાવાર્થ કપટયુક્ત ચિત્તવૃત્તિ વાળા માનવની જે ભોળા માનવોને ઠગવાની પ્રવૃત્તિની કુશળતા, ચતુરતા પ્રકટ થાય છે તે ચતુરતા આ જન્મમાં પણ અવશ્ય એના કટુ ફળને આપ્યા વગર રહેતી નથી. કોની જેમ? તો કહ્યું કે જેમ અપથ્ય ભોજન વિરુદ્ધ પ્રકૃતિવાળો આહાર ભવિષ્યમાં રોગોત્પત્તિ કર્યા વગર રહેતો નથી. પ૬/ વિવેચન : ગ્રન્થકારશ્રી માયા ત્યાગ પ્રકરણના ચોથા શ્લોકમાં કહે છે કે જે આત્મા અહિતકારી અપથ્ય ભોજન પેટમાં પધરાવે છે તેને થોડા જ સમયમાં રોગો ઘેરી વળે છે. તે જ રીતે જે આત્મા અપથ્ય, અહિતકારી રૂપી માયાચરણ કરે છે તેના ફળરૂપે આત્મ દેહમાં આ ભવમાં જ અનેક વિકારોની ઉત્પત્તિ થઈ જાય છે. એના વિચાર, વાણી અને વર્તન ત્રણે એટલા બધાં અશુદ્ધ બની જાય છે કે તે આ ભવમાં પણ અનેક દુઃખોને નિમંત્રણ આપી દે છે અને ભવાંતરમાં પણ એને અનેક દુઃખો ભોગવવા પડે છે. તેથી આ માયાનો ત્યાગ કરવો જ જોઈએ. આપણે હવે ચોથો કષાય જે લોભ તેના ત્યાગનાં વિષયમાં વર્ણન કરતાં થકાં કહે છે કે
લોભ ત્યાગ પ્રકરણમ્
छंद - शार्दूलविक्रीडितवृत्त यदूर्गामटवीमटन्ति विकट क्रामन्ति देशान्तरं,,
60
