________________
છે. ૨૮ વિવેચન : અહિંસા પ્રકરણના અંતિમ શ્લોકમાં ગ્રન્થકારશ્રીએ દયાથી યુક્ત ચિત્તની શક્તિનું દર્શન કરાવ્યું છે. તેમણે કહ્યું કે – જે વ્યક્તિનું હૃદય દયારસથી ઓતપ્રોત હોય તેનું આયુષ્ય લાંબુ અર્થાત્ તેને સદ્ગતિનું લાંબુ આયુષ્ય મળે છે..એને શરીર સુંદર મળે છે, એને વંશ-ગોત્ર પણ મહિમાવાળું મળે છે. એની પાસે જે ધન હોય એમાં વૃદ્ધિ થાય અને આવનારા ભવોમાં પણ એને ધનવાનોના ઘરે જન્મ મળે છે. એની શક્તિમાં વધારો થાય છે અને આવનારા ભવોમાં એ શક્તિશાળી બને છે. આ ભવમાં એનું માલિકીપણું ઉંચું થાય છે અને આવનાર ભવમાં એ ઉચ્ચકોટીનો સ્વામી બને છે. એનું આરોગ્ય કાયમ જળવાઈ રહે છે. અને આવનાર ભવમાં એ નિરોગી જ રહે છે. આ ભવ અને પરભવમાં એની કીર્તિ ચારે બાજુ ફેલાય છે. અને સંસારને સુખરૂપ તરી જાય એવો બનાવી દે છે. અર્થાત્ બેત્રણ ભવમાં જ એની મુક્તિ થઈ જાય છે. ર૮. અહિંસાનું મહાસ્ય દર્શાવીને હવે સત્યનું મહાત્મ દર્શાવે છે.
સત્ય પ્રકરણમ્ __छंद - शार्दूलविक्रीडितवृत्त विश्वासायतनं विपत्तिदलनं देवैः कृताराधनं,
मुक्तेः पथ्यदनं जलाग्निशमनं व्याघोरगस्तम्भनम् । श्रेयः संवननं समृद्धिजननं सौजन्यसञ्जीवनम्
कीर्तेः केलिवनं प्रभावभवनं सत्यं वचः पावनम् ॥२९॥ अन्वय : विश्वासायतनं विपत्तिदलनं देवैः कृताऽऽराधनं मुक्तेः पथि अदनं जलाग्निशमनं व्याघ्रोरगस्तम्भनम् श्रेयः संवननं, समृद्धिजननं सौजन्य सञ्जीवनं कीर्तेः केलिवनं प्रभावभवनं (च) पावनं सत्यं वचः। શબ્દાર્થ (વિશ્વસીયતન) વિશ્વાસનું ઘર, (વિપત્તિનની આપદાને દૂર કરનાર (વેવૈઃ
તારાધન) દેવદ્રારાપણ આરાધિત (મુક્તક) મુક્તિના (થ) માર્ગમાં (1) આહાર (ભાતારૂપ) (નતાનિશમનં) જલ અને અગ્નિનું શમન કરનાર (વ્યાધ્રોતિંમનમ) વ્યાઘ અને સર્પનું સ્તંભન કરનાર (શ્રેયઃ સંવનનું) કલ્યાણને વશ કરનાર સમૃદ્ધિનનનં) સૌભાગ્યને ઉત્પન્ન કરનાર (સૌનન્ય સબ્બીવન) સજ્જનતાને જીવાડનાર (કીર્તે) કીર્તિને (તિવન) ક્રીડા કરવા માટે ઉદ્યાન સમાન અને પ્રભાવમવન) પ્રભાવનું ઘર (સર્વોત્કૃષ્ટ) (પોવનં) પવિત્ર એક (સત્યં વેવ) સત્યવચન છે. ર૯. ભાવાર્થઃ વિશ્વાસનું ઘર, આપદાને મટાડનાર (દૂર કરનાર) દેવો દ્વારા પણ આરાધિત, મુક્તિ માર્ગમાં પાથેય સમાન, જલ અને અગ્નિ આદિ ઉપદ્રવોનું શમન કરનાર, વ્યાઘ અને સર્પ જેવા હિંસક પ્રાણીને ખંભિત કરનાર, કલ્યાણને વશ કરનાર, સૌભાગ્યને ઉત્પન્ન કરનાર, સજ્જનતામાં પ્રાણ પૂરનાર, કીર્તિનું ક્રીડાઉદ્યાન, અને મહિમાનું ઘર એવું
30
