________________
संसारः सुतरः शिवं करतलक्रोडे लुठत्यञ्जसा,
यः श्रद्धाभरभाजनं जिनपतेः पूजां विधत्ते जनः ॥१०॥ अन्वय ः यः जनः श्रद्धाभरभाजनं जिनपतेः पूजां विधत्ते तस्य गृहाङ्गणम् स्वर्गः (तथा) शुभा साम्राज्यलक्ष्मीः सहचरी (एवं ) वपुर्वेश्मनि सौभाग्यादि गुणावलिः स्वैरं विलसति संसारः सुतरः शिवंश्रेयः करतलक्रोडे अञ्जसा लुठति। શબ્દાર્થ : (યઃ નનઃ) જે માણસ (શ્રદ્ધામરમાનનું) શ્રદ્ધાયુક્ત ચિત્તથી જે રીતે બને એ રીતે (નિનપતેઃ) જિનેશ્વરદેવની (પૂનાં) પૂજાને (વિધત્તે) કરે છે (તસ્ય) તેનું (ગૃહાાળમ્) ઘર આંગણું (સ્વŕ:) સ્વર્ગ જેવું થઈ જાય છે અને (શુમા) કલ્યાણકારી (સામ્રાન્ય લક્ષ્મીઃ) સામ્રાજ્યરૂપી લક્ષ્મી (એની) (સહવરી) સાથે રહેનારી સ્ત્રીના જેવી થઈ જાય છે અને એના (વપુર્વેનિ) દેહરૂપી ઘરમાં (સૌભાગ્યાવિમુળાવત્તિઃ) સૌભાગ્ય સંપત્તિ આદિ ગુણોની શ્રેણિ (સ્વર) (યથાસ્યાત્તથા) સ્વતંત્ર જે રીતે હોય એ રીતે (વિતસતિ) ૨મે છે. વિચરે છે અને એના માટે (સંસારઃ) સંસાર રૂપી સમુદ્ર (સુતરઃ) સુખે તરી શકાય એવો થઈ જાય છે અને (શિવંત્રેયઃ) સાધ્યરૂપ મોક્ષ (રતજોડે) હથેલીમાં જ (અગ્ના) જલ્દીથી (તુતિ) લોટે છે. ૧૦
ભાવાર્થ : જે માણસ શ્રદ્ધા યુક્ત ચિત્તથી જે રીતે બને એ રીતે જિનેશ્વર દેવની ભક્તિ કરે છે તેનું ઘર સ્વર્ગ જેવું થઈ જાય છે એનું કલ્યાણ કરનારી સામ્રાજ્ય રૂપી લક્ષ્મી તો એની સ્ત્રીના જેવી થઈને એની સાથે રહે છે. એના આત્મરૂપી ઘરમાં સૌભાગ્ય, સંપત્તિ આદિ ગુણો સ્વતંત્રપણે વિચરે છે. અને એ દુઃખેતરાય એવા સમુદ્રને સુખપૂર્વક તરી જાય છે. અને એના માટે મોક્ષ તો હથેલીમાં જ આવી જાય છે.
વિવેચન : ગ્રન્થકારશ્રી પૂજાના માહાત્મ્યની સાથે પૂજાનું ફળ દર્શાવતા થકાં આગળ કહે છે – જે ભવ્યાત્મા ભગવંતની ભક્તિ શ્રદ્ધાયુક્ત મનવાળો થઈને પોતાની શક્તિ અનુસાર કરે છે તેના ઘરનું વાતાવરણ દેવલોકમાં રહેનારા દેવો જેવું બની જાય છે. અને એના ઘરમાં લક્ષ્મી પણ એવી રીતે રહે કે એ લક્ષ્મી એની સ્ત્રીની જેમ એના કલ્યાણમાં જ કામ આવે અર્થાત્ એ લક્ષ્મી દ્વારા એ આત્મ ઉત્થાનના જ કાર્યો કરે અને બીજા અર્થમાં એની સત્તારૂપી લક્ષ્મી એની સ્ત્રીની જેમ રહે છે અર્થાત્ એના વચનને સર્વે લોકો માન્ય કરે એની આજ્ઞાનું કોઈ ઉલ્લંઘન ન કરે એના આત્મમંદિરમાં સૌભાગ્ય આદિ ગુણો સ્વતંત્રપણે રમણ કરે એનું આત્મમંદિર ગુણો રૂપી ખજાનાથી ભરેલું હોય. એ અતિઅલ્પ કાલમાં સંસાર સમુદ્રથી પાર ઉતરી જાય જેથી એની હથેલીમાં જ મોક્ષ આવી ગયો એમ કહેવાયું છે. ત્રીજા શ્લોકમાં ગ્રન્થકારશ્રી પૂજાના ફળને દર્શાવતાં થકાં કહે છે
-
छंद - शिखरिणीवृत्त
कदाचिन्नातङ्कः कुपितइव पश्यत्यभिमुखं,
विदूरे दारिद्य चकितमिव नश्यत्यनुदिनम् ।
10
