________________
જતાં બચાવનાર સદ્ગુરુ સિવાય કોઈ નથી એનું વિશેષ સ્વરૂપ આગળના શ્લોકમાં દર્શાવે છે.
छंद - शिखरिणीवृत्त पितामाताभ्रातापियसहचरीसूनुनिवहः,
- सुहृत्स्वामीमाद्यतकरिभटरथाश्वः परिकरः निमज्जन्तं जन्तुं नरककुहरे रक्षितुमलं,
गुरोर्धर्माधर्मप्रकटनपरात्कोऽपि न परः ॥१५॥ अन्वय : धर्माधर्मप्रकटनपरात् गुरोः परः कोऽपि नरककुहरे निमज्जन्तं जन्तुं रक्षितुं अलं न (विशेषेण) पितामाताभ्राताप्रियसहचरीसूनुनिवहः सुहृत् स्वामी માદ્યમિટરથાશ્વ (પર્વ) પરિઝર:I ' શબ્દાર્થ (ધર્માધુર્યપ્રટનપરાત) ધર્મ અધર્મને બતાવવા વાળા (ગુર) ગુરુથી () મોટો (છોડ) કોઈપણ આત્મા (નરશ્નદ) નરકકુંડમાં (નિમગ્નન્ત) ડુબતા એવા (નનું) પ્રાણીને (ક્ષતું) બચાવવા (કાં) સમર્થ () નથી. (વધારે શું) (પિતામાતા પ્રાતાપ્રિયદરી) પિતા, માતા, ભાઈ અને પ્રાણપ્રિયા (સુનુનિવ) પુત્રોનો સમૂહ (માદ્યત્ રિમરથી4:) મન્દોન્મત્ત હાથી ઘોડા અને યુદ્ધ કરનાઓનો સ્વામી (અને) (રિર) બીજા કુટુંબીઓ પણ આ આત્માને બચાવવા અસમર્થ છે. ૧૫ ભાવાર્થ : ધર્માધર્મને બતાવવાવાળા સદ્ગુરુથી વધારે કોઈપણ માનવ પ્રાણીને નરક કુંડમાં પડતાને બચાવવા સમર્થ નથી. વધારે શું પિતા, માતા, ભાઈ, પ્રાણપ્યારી સ્ત્રી અને પુત્રોનો સમૂહ, મિત્ર, મદોન્મત્ત હાથી, ઘોડા અને સૈનિકોનો સ્વામી, અને અન્ય કુટુંબીજન આદિ કોઈ પણ પ્રાણી નરકાદિ ગતિયોમાં જતા બચાવવા સમર્થ નથી. //પા વિવેચન : ધર્મ અને અધર્મના સ્વરૂપને દેખાડવાવાળા સદ્ગુરુ ભગવંતો સિવાય કોઈ પણ મનુષ્ય નરકાદિ દુર્ગતિયોમાં ડુબતા પ્રાણીની રક્ષા કરવા માટે સમર્થ નથી. એમ દર્શાવીને જે જીવો એમ સમજે છે કે “મારા સ્વજન સંબંધી મારી સુખ-દુઃખમાં રક્ષા કરશે” એમને કહ્યું છે કે વધારે શું કહીએ આ જગતના માતા, પિતા, ભાઈ, પત્ની, પત્રો, મિત્ર અને મદોન્મત્ત હાથી આદિઓનો સ્વામી અર્થાત્ રાજા આદિ અન્ય કુટુંબીજન દુર્ગતિયોમાં પડતા જીવોને બચાવવા સમર્થ નથી.
આ વિશ્વની કોઈ ભૌતિક શક્તિ દુર્ગતિમાં પડતા જીવને બચાવવા સમર્થ નથી જ. કારણ કે ચક્રવર્તી જે છ ખંડની ઋદ્ધિનો સ્વામી હોય છે અને તે જ્યારે નરકમાં જાય છે ત્યારે એને નરકમાં જતાં બચાવવા એની સેવામાં રહેલા સોળ હજાર દેવતાઓ, એના બત્તીસ હજાર મુકુટબદ્ધ રાજા અને એની ચક્રવૃત્તિની ચૌદ રત્ન-નવનિધાન રૂપી ઋદ્ધિ કોઈ પણ સમર્થ થઈ શકતા નથી એને નરકમાં જવું જ પડે છે.
આ ભવના દુઃખને પણ દૂર કરવાની શક્તિ ભૌતિક શક્તિઓમાં નથી એમ સ્પષ્ટ
15
