________________
સપ્તભંગી બને છે. ઇતિ સ્થિત.
| સપ્તભંગીથી જ પર્યાપ્ત બોધ - આ બાબતે અનેકાન્ત |
વળી, તે ભાવ સપ્તભંગીથી જ પર્યાપ્ત રીતે જણાય છે. આ વાત પણ યોગ્ય નથી. અર્થાત્ સપ્તભંગીની જેમ અન્ય પણ અનેક પ્રકારો છે. જેના દ્વારા તે ભાવ પર્યાપ્ત રીતે જાણી શકાય. જેમ કે-કોઈપણ ભાવ એવો નથી, જે ઉત્પત્તિ, વિનાશ અને સ્થિરતાથી યુક્ત ન હોય અને ઉત્પત્તિ વગેરે તે ત્રણને જાણો, એટલે આખો ભાવ=પર્યાપ્ત ભાવ=સમગ્ર વસ્તુ-પ્રમાણાત્મક વસ્તુ જાણી જ લીધી કહેવાય. અને તે તો ‘ઉત્પત્તિ-વ્યય-સ્થિરતાથી યુક્ત વસ્તુ આટલાં માત્ર એક વાક્યથી જ જણાઈ જાય છે. એટલે એક વાક્ય પણ પર્યાપ્ત વસ્તુને જણાવી શકે.
સપ્તભંગીના પણ એક ભાંગાથી ભલે સાક્ષાત્ સંપૂર્ણ વસ્તુ ન જણાય, પણ વક્ષ્યમાણ રીતે “ચા” પદના સંનિધાનથી સાક્ષાત્ અવચ્છેદકનું ભાન થાય, સમ્યગેકાન્ત સિદ્ધ થાય, એના કારણે અનેકાન્તનું ઘોતન થાય, તેથી જેતે ભંગથી કહેવાયેલાં સ્વરૂપ કરતાં અન્ય સ્વરૂપનું પણ અવગાહન થાય, એટલે તે ભંગથી વાચ્ય અર્થ, અને તે ભંગથી ઘોત્ય અર્થ બન્નેનું ભાન થાય, તો યાવત્ અંશમય પર્યાપ્ત વસ્તુનું જ ભાન થાય, એટલે વ્યુત્પન્ન દશામાં તો સપ્તભંગીના એક ભાંગા દ્વારા પણ સમગ્ર વસ્તુનો બોધ થઈ જાય. એટલે પર્યાપ્ત વસ્તુના બોધ માટે સપ્તભંગી જ જરૂરી નથી. માટે જ શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્રમાં છે. સિય
સ્થિ, ૨. સિય નર્થીિ, ૩. સિય સ્થિ નલ્થિ, ૮. સિય મવત્તવું. આવી ચતુર્ભાગી જ દર્શાવી છે.
| | છદ્મસ્થને વસ્તુને વિષે પર્યાપ્તબોધ થવો અસંભવ છે
વળી, એ પણ ખ્યાલમાં રાખવું, કે જે-તે ભાવને સપ્તભંગી પૂર્વક બતાવ્યો, એટલે શબ્દથી પર્યાપ્ત રીતે કહ્યો. માટે જ તે સપ્તભંગી રૂપ વાક્ય સમૂહને પ્રમાણવાક્ય કહેવાય. પરંતુ જે-તે ભાવવિષયક પર્યાપ્ત જ્ઞાન તો છદ્મસ્થોને થતું જ નથી. કોઈપણ વસ્તુનું સર્વાંગિક જ્ઞાન કેવલજ્ઞાન વિના શક્ય નથી. સપ્તભંગી એ પૂર્ણબોધ યોગ્ય વાક્ય સમૂહ રૂપ છે. પણ તેનાથી પણ છાસ્થને પૂર્ણબોધ' સપ્તભંગી IIIII
IIIIII. --•illllll
,..
| ૨૦
રાસ
