________________
નથી. પરંતુ, ક્રિયાપદને સમાન લાગતું અવ્યય પદ છે. તેને વિશેષણ તરીકે વાપર્યું છે. તેનો અર્થ અસ્તિત્વ, અસ્તિત્વ પર્યાયનો ભાવાંશ, કે સદ્ વસ્તુનો ભાવાંશ આવો (નય વિશેષથી) લેવાનો છે. એનો અન્વય યથાર્હ ઘટમાં, ઘટીય અસ્તિત્વ પર્યાયમાં, કે સદ્ વસ્તુમાં કરવો. આમ, વિશેષણોત્તર વપરાયો હોવાથી પ્રસ્તુતમાં એવકાર અયોગ વ્યવચ્છેદક સમજવો. તે નાસ્તિત્વ, નાસ્તિત્વનાં અભાવાંશ કે સદ્ વસ્તુના અભાવાંશનો વ્યવચ્છેદ કરે છે. જ્યાં જ્યાં સ્વરૂપાવચ્છિન્ન ઘટત્વ છે. ત્યાં ત્યાં અસ્તિત્વ છે, આવું કહી શકાય છે, પણ જ્યાં જ્યાં અસ્તિત્વ છે. ત્યાં ત્યાં સ્વરૂપાવચ્છિન્ન ઘટત્વ છે. આવું કહી શકાતું નથી. માટે અહીં સ્યાદ્ ઘટત્વ રૂપ વિશેષ્ય (કે વિશેષ્યતા અવચ્છેદક) એ વ્યાપ્ય છે. અને અસ્તિત્વરૂપ વિશેષણ એ વ્યાપક છે. આથી આમાં અયોગ્યવચ્છેદકત્વની વ્યાખ્યા ઘટે છે.
આમ, આ એક વાક્ય પણ અતિશય અર્થ ગંભીર છે. એકાન્તાનેકાન્તમય વસ્તુનું બોધક છે. આથી જ આના દ્વારા અનેકાન્તમાં પણ અનેકાન્ત છે, આવું સિદ્ધ થાય છે, જે આગળ સ્પષ્ટ કરાશે.
આવો આનો ખરો ભાવ ન જાણનારાં અને પોતે રચેલાં ગ્રંથોમાં “આ સ્યાદ્વાદ તો કોઇ ઠગ-પુરુષે બતાવ્યો છે, જે બરાબર જણાતો નથી’” આવું કહેનારા આધશંકરાચાર્ય વગેરે ખરેખર શાસ્ત્રો ભણવા છતાંય સ્યાદ્વાદના રહસ્યને નથી પામી શક્યા, તેથી કરૂણાસ્પદ કહેવાય.. વધુ લખવાથી સર્યું. ।।૭ ।। અવ. હવે બીજા ભંગને કહે છે
અભાવનયના આશ્રયે, ‘સ્યાન્નાસ્તિ’ એ વાક્ય; નિષેધનાં પ્રાધાન્યથી, બીજો ભંગ કહેવાય ।।૮। ।। દ્વિતીય ભંગનું વિવેચન ।।
વાર્તિક ઃ પ્રસ્તુત વસ્તુમાં કોઇક ઉપાધિને આશ્રયીને જ સત્ત્વ છે અને અન્ય ઉપાધિને આશ્રયીને અસત્ત્વ પણ છે જ. ‘સ્યાન્નાસ્તિ એવ’ આ ભંગ દ્વારા ઘટમાં પટરૂપને આશ્રયીને અસત્ત્વ રહ્યું છે આવું જણાય છે. એ માટે પહેલા પટના રૂપને ઘટમાં રાખવું જોઇએ. જે આહાર્યજ્ઞાનથી રહે છે. આથી ઘટ સ્વપર્યાય
સપ્તભંગી
રાસ
૪૦
