________________
છે, તેથી અવક્તવ્ય છે. એવો અર્થ સમજવો. ૧૧.
તૃતીય ચતુર્થ વાક્ય ભિન્નાર્થક છે . અવ. શંકા પ્રથમના બે ભંગ કરતાં ત્રીજો ભાંગો હજી અલગ માનીએ. કારણ કે પ્રથમનાં બેમાં એક એકનું જ અવગાહન છે. અને તૃતીયમાં બન્નેનું અવગાહન છે. પરંતુ ત્રીજા ચોથામાં શું ફરક? બન્નેમાં બન્નેનું જ અવગાહન છે.
વચન પર્યાય વિભેદથી, જ્ઞાનાકારનો ભેદ; ત્રીજા ચોથા ભંગનું, ભેદક કહ્યું વિશેષ ૧૨
વાર્તિક. સમાધાનઃ ભલે બન્નેમાં વિષય એક જ હોય. પરંતુ, પર્યાયની વિલક્ષણતાને કારણે વિષયતાનો ભેદ છે. ત્રીજા ભંગથી અલગ પર્યાય જણાય. ચોથા ભંગથી અલગ જણાય. માટે બન્નેનું જ્ઞાન થવા છતાંય વિલક્ષણતાથી બન્નેનું જ્ઞાન થયું. એટલે પર્યાયભેદ-વિષયતાભેદ-પ્રયુક્ત વિષયભેદ, અને તેથી જ્ઞાનાકારનો ભેદ. ત્રીજા ભાંગામાં સમૂહાલંબનતયા એકત્ર દ્વયમ્ એ રીતે જ્ઞાન થાય અને ચોથા ભાંગામાં અન્યોન્ય સંમિશ્રિત રીતે ઉભયાત્મક એક છે. આ રીતે ઉભયનું જ્ઞાન થાય છે. ll૧૨ . અવ. હવે શેષ ભાંગા કહે છે
પ્રથમ દ્વિતીયને તૃતીયનો, ચોથાથી સંયોગ;
કરતાં પંચમ ષષ્ઠને, સપ્તમનો હુએ યોગ ૧૩. વાર્તિક. પહેલાં, બીજા અને ત્રીજા ભાંગાની સાથે ચોથા ભાંગાનો સંયોગ કરતાં બ્રિકસંયોગી પાંચમો-છઠ્ઠો અને સાતમો ત્રિકસંયોગી ભાંગો બને છે. | | ત્રીજા-ચોથા ભાંગાનાક્રમમાં ફરક કેમ? |
શંકાઃ ભાંગાની રચના જે ક્રમ પ્રમાણે કરીએ છીએ, એક્રમને અનુસાર તો પહેલાં સર્વે અસંયોગી ભાંગા કહેવા જોઈએ. ત્યારબાદ સંભાવ્યમાન સર્વે ક્રિકસંયોગી, ત્યારબાદ ક્યથી સંભાવ્યમાન સર્વે ત્રિકસંયોગી, ચતુષ્કસંયોગી ઇત્યાદિ.
આ રચનાના ક્રમને અનુસાર તો સપ્તભંગી આ રીતે રચાવી જોઇએस्यादस्त्येव, स्यानास्त्येव, स्यादवक्तव्यमेव, स्यादस्त्येव स्यानास्त्येव, स्यादस्त्येव સપ્તભંગી IIIIIIIIII -- IIIIIIIIII. ૬૨
રાસ
