________________
જબ કુમાર :
[ ૨૩ ] ગયા પછી પાછા આવવાની આશા આકાશકુસુમવત્ અસંભવિત છે, તે પણ નાગિલાના સંતોષ અર્થે–જીવનનિર્વાહ સુખેથી ચાલી શકે એવી સગવડ કરીને-વધારાની લક્ષમીને વ્યય પરમાર્થના કામમાં નાગિલાની સંમતિ લઈને કરવા માંડ્યો. સુગ્રામની ભાગોળે આવેલ અતિથિગૃહ બંધાવનાર આર્યવાન ગ્રામપતિ જ હતા.
આવેલા ડોશીમા અને યુવાન એ મા-દીકરો થતાં હતાં. જાતે બ્રાહ્મણ હાઈ યજમાનવૃત્તિને વ્યવસાય હતો. જે કાળે આર્યવાને એમને આશ્રય આપે હતો ત્યારે પુત્રની વય માત્ર બે વર્ષની હતી અને વૃદ્ધા તરતની વિધવા થઈ હતી. આમ દુઃખમાં આવી પડેલ જીવોને સહાય કરવામાં ધર્મ છે એ માન્યતાથી તેમ જ નાગિલા જ્યારે એકલી પડે ત્યારે તેણીને ટેકારૂપ થઈ પડે એવા શુદ્ધ આશયથી આર્યવાને એ મા-દીકરાને આશ્રય આપે હતો. આમ ડેસીમા કુટુંબીજન જેવાં બની ગયાં હતાં. રસોઈ આદિ ઘરકામાં એ દ્વિજવૃદ્ધાને સહકાર નાગિલાને પિતાની જનેતા સમ ઉપયોગી થઈ પડતું. એટલે એ “માતા”ના સંબંધનથી જ તેની સાથે વ્યવહાર ચલાવતી. નાના એવા દ્વિજ અર્જકને ઉછેર આર્યવાનને ખારા સંસારમાં મીઠા પાણીની વીરડી સમ હતે. સંસારનું ચક્ર અખલિત રીતે ચાલ્યું જતું હતું. કરાળ કાળ પિતાને પંજે વિનાયે સ્વેચ્છા મુજબ મારતે. એના સપાટામાં આર્યવાન દંપતી અને નાગદત્ત-વાસુકીની જોડી આવી. આત્મા ઊડી ગયા ને ખાળિયાં માટીમાં મળી ગયાં. જો કે આમ બનવામાં સમયને આંતરે દરેક વચ્ચે પડ્યો, પણ
