________________
[ ૧૮ ]
પ્રભાવિક પુરુષા :
બદલા વળી રહેતા ને લીધેલ પરિશ્રમ બદલ સતાષ ઉદ્દભવતા જ્યાં રાજનિશીને આ પ્રસંગ પ્રવતી રહેતા હતા ત્યાં આજે કાઈ અનેાખી પ્રભા ખીલી ઊઠી હતી. સૌ કેા બનતી ઝડપે પ્રાત:કાર્યા સમેટવા લાગ્યું. સારું ય વાતાવરણ જીવંત બનો ગયું. વિદ્યાર્થીનિવાસેા હલનચલનથી ગાજી ઊઠ્યાં. સૌ કોઇનાં મુખમાંથી એ ઉદ્ગાર સહજ નીકળતા કે-એક સમયના ધાડેપાડુ આટલા પ્રખર વિદ્વાન્ ! અરે જૈન દર્શનને મહાન આચાર્ય ! દ્વિજકુળાપન્ન ભગવાન ગૌતમ કે આ સુધર્મ અથવા તે ણિક આત્મજ આ જખ્ નાલ દાવાસીઓથી તદ્ન અજાણ્યા ન હતા. એક કરતાં વધુ વાર તેમની અમીવી વાગ્ધારાથી આ ભૂમિ પાવન થઈ હતી. વળી જૈનદર્શન એ ષડ્ઝનમાંનુ એક હાઇ, સ્યાદ્વાદની અનેાખી પદ્ધતિ ધારણ કરનાર હાવાથી સાંખ્ય, મીમાંસક, જૈમિની કિવા તૈયાયિક વા બૌદ્ધ મતવાદીઓમાં એન અંગેની વિચારણા કંઇ નવીન પશુ નહાતી જ. નાલંદાની ધરતી પર શ્રમણુ ભગવાન મહાવીરના ચૌદ ચામાસાએ વીતરાગ વાણીમાં સમાયેલી કિંમતી રહસ્ય અને ઉદારતા પૂરવાર કરી આપેલી હતી. એટલું જ નહિ પણ અપેક્ષાના મુદ્દાથી સાબિત કરી દીધું હતું કે જો ન્યાયપુરસ્કર વિચારણા કરવામાં આવે તેા છ ચે દર્શાના ૮ જિન 'નાં અગરૂપ છે, અર્થાત્ ‘ જૈન ’ સિવાયના બાકીનાં પાંચે મતાના સમાવેશ ‘જૈન” મતમાં સહજ કરી શકાય છે.
- ષડ્તન જિન અંગ ભણીજે, ન્યાયષડંગ જો સાધે રે ’ એ ચાગિરાજ આનંઢંઘનની ઉક્તિ ઉપરની વાત પૂરવાર કરે છે. આથી આજની ઉત્કંઠા ન તા તત્ત્વ પર અવલંબી હતી કે ન તા કાઈ નવા મુદ્દા પર સ્થિર થઈ હતી. એનુ