________________
[ ર૩૮ ] .
પ્રભાવિક પુરુષોઃ રજા માગું છું. શંકાનું સમાધન કરવા તૈયાર છું. કેઈને માઠું ન લાગે એની કાળજી રાખેલી હોવા છતાં માનવપ્રકૃતિ અનુસાર બની ગયું હોય તે તે માટે ક્ષમા ચાહું છું.”
મહારાજ સાહેબની વાત પૂરી થઈ, એમાં રહેલાં સત્ય, પર્ષદામાંનાં દ્વિજ વર્ગના વાદવિવાદ કરવાના મનોરથો ઠારી દીધાં. ઘણાના હૃદયમાં શ્રમણસંસ્કૃતિ માટે જે વિરોધ હવે તે નિર્મૂળ બની ગયો. જ્ઞાનવૃદ્ધિ સાથે ક્ષમા અને સમતાને બેલડીરૂપે રમણ કરતાં નજરે જોયા પછી ભાગ્યે જ એ કઈ ભૂદેવ રહ્યો કે જે દૂધમાંથી પિરા કાઢવા જેવું અર્થાત હજુ પણ શંકા ધરવા જેવું હાસ્યાસ્પદ વર્તન કરવા આગળ આવે. વાતાવરણમાં સહજ શાંતિ વ્યાપી રહી.
ગંગામૈયાએ ઊભા થઈ, કરજેડી મહારાજ સાહેબને આજને દિવસ પિતાના આંગણે થંભી જવા વિનંતિ કરી અને વિશેષમાં જણાવ્યું કે –“આપે કહેલું સર્વ વૃત્તાન્ત હું અક્ષરે. અક્ષર સાચું માનું છું. શંકા ઉઠાવવાનું કે કુશંકા કરવાનું મને કે અન્ય કેઈને રંચ માત્ર કારણ નથી. મારા સ્વામી તમી મૂકીને ત્યાગી થયા ત્યારે મનમાં હતું કે ભાવ સંતાન એને ઉપભોગ કરશે. એ આશાએ લોકોના કર્ણ—કટુ વેણે સાંભળી એને માટે કર્યો. એ પણ જ્યારે કાળનો કેળિયે અને ત્યારે હવે એ માર્ગ દર્શાવે કે જે દ્વારા એ લક્ષ્મી ખરચવાથી સો કેઈને આનંદ થાય.”
હાજર રહેલાં ભૂદેમાંથી જેમના મસ્તકના વાળ પૂર્ણપણે તતા ધારણ કરી રહ્યા છે એવા બે વવૃદ્ધ બ્રાહ્મણે ઊભા થઈ, પ્રણામપૂર્વક બેલ્યા –
