________________
[ ૧૩૬ ]
પ્રભાવિક પુ : માપે માપતા અને દાદા તથા પિતાની રહેણી-કરણી સાથે તુલના કરતાં શય્યભવ બ્રિજનું વર્તન અપવાદરૂપ લેખાય. બ્રાહ્મણ કુળની તૃષ્ણ કરતાં ક્ષત્રિચિત સાહસિકતા એના જીવનમાં વધુ દ્રષ્ટિગોચર થતી. એમાં એક વણિકતનય સાથેની મૈત્રીના ઘેરાં છાંટણાં છંટાયાં હતા, જે બીના આગળ આવવાની હોવાથી હાલ આપણે પ્રસ્તુત વિષયના પ્રવાહમાં આગળ વધીએ. રૂષ્ણશયામાં પડેલા પિતાએ ઈશારો કરી, દવા તૈયાર કરી રહેલ પુત્રને પાસે બોલાવ્યો. પિતાના તકીયાને અઢેલીને બેસવા તેમજ પોતે જે કંઈ કહે તે શાંતિથી સાંભળવા સ્વેચ્છા વ્યક્ત કરી.
શય્યભવે મરમ્મુખ વડિલની ઈચ્છા પ્રમાણે સર્વ વ્યવસ્થા તરતજ કરી દીધી છેડાં આપ્તજન સિવાયનાં સૌ આપમેળે અડખે-પડખે થઈ ગયા. કમરામાં એક સોય ભેંય પર પડે તે પણ ખબર પડે એવી શાંતિ પથરાઈ. ક્ષણે ક્ષણે ક્ષીણ થતી જતી દેહશકિત સંગ્રહી સ્વસ્થ થઈ મહાશંકરે કહેવા માંડયું.
પુત્ર ! મારા જીવનમાં તારા વિનય, બહુમાન અને. આજ્ઞાંકિતપણુએ ખરેખર સુવાસ પ્રગટાવી છે. વેદમાં કહેલા યજ્ઞ, યાગ સંબંધે તારા વિચારોમાં ભિન્નતા હોવા છતાં તે એ સામે પ્રત્યક્ષ વિરોધ દાખવ્યો નથી. વિપુલ લહમી, વિશાળ સમૃદ્ધિ અને સુલક્ષણી ગૃહિણી મળવા છતાં તેં એક સાચા બ્રાહ્મણને શોભે તેવું જીવન જીવવામાં આનંદ માન્ય છે. કુમા
ને પડછાયે સરખે પણ લીધે નથી, કુળને ઝાંખપ લાગે તેવું કાર્ય તારા હાથે ભવિષ્યમાં થવાનું નથી એની મને પૂરી ખાતરી હોવાથી મારે એ માટે કાંઈ શિખામણ આપવાપણું છે જ નહિં. ” આટલું બોલતાં વૃદ્ધને શ્વાસ ઘેરા એટલે