Madhyam vrutti vachuribhyamlankrut Siddhahemshabdanushasan Part 02

Author(s): Rajshekharvijay
Publisher: Shrutgyan Amidhara Gyanmandir

Page 440

280 / श्रीसिद्धहेमशब्दानुशासनं [अ०६ पा० 4 सू० 111-116 भवति / "द्विसांवत्सरिक इत्यत्र 'मानसंवत्सरस्या०' / गम्यमाने / द्वौ मासौ भूतो द्विमास्यो दारकः / 113 / (7 / 4 / 19) इत्यनेनोत्तरपदवृद्धिः / / 110 / / अव०-'मासाद्वयसि यः' / 6 / 4 / 113) इति वर्षादश्च वा // 6 / 4 / 111 // सूत्रे वयसीति किम् ? द्वैमासिको व्याधिः, द्वैमाम. पृ०-वर्षशब्दान्तात्कालवाचिनो द्विगोस्तेन | सिको नायकः / भते इति किम ? द्रौ मासौ भावी निवृत्तेत्यादिपञ्चकार्थे 'अः प्रत्ययश्चकारादीनश्च' | =द्वैमासिको युवा / / 113|| वा स्यात् / पक्षे इकण् / एवं च ौरूप्यम् / 'द्विवपः [भः], द्विवर्षीणः [ईनः], २द्विवार्षिकः [इकण्], ईनञ्च // 6 / 4 / 114 // द्वैवर्षिकः, औवर्षिकः // 111 / / म० वृ०-द्विगोरिति निवृत्तम , योगविभागात। मासशब्दाद भतेऽर्थे 'ईनब चकराद्यश्च प्रत्ययः' प्रव०-द्वाभ्यां वर्षाभ्यां निवृत्तः द्वौ वर्षों द्वे / स्यात् , वयसि / मासं भूतो-मासीनः, [ईनञ्].. वा वर्षे भूतो भावी वा द्वाभ्यां वर्षाभ्यां भृतोऽधीष्टो / मास्यः [यः] पुत्रः / वयसीत्येव-मासिको नायकः वा-द्विवर्षः, द्विवर्षीणः, द्विवार्षिकः / एवं त्रिवर्षः, // 14 // त्रिवर्षीणः, त्रिवार्षिकः / अत्र 'सङ्ख्याधिकाभ्यां वर्षस्याभाविनि' (7 / 4 / 18) इत्यनेन उत्तरपदवृद्धिः / अव०-'ईन च' ( 6 / 4 / 114 )' इति सूत्रे भाविन्यर्थे तु उत्तरपदवृद्धिप्रतिषेधो भवति, तत्र सकारः 'तद्धितः स्वरवृद्धि०' ( 3 / 2 / 55 ) इति सूत्रे दैवर्षिकः त्रैवर्षिकः इत्येव प्रयोगौ // 111 / / वृद्धिहेतुप्रत्यये परे पुबद्भावप्रतिषेधार्थः / तेन : प्राणिनि भूते // 6 / 4 / 112 / / मासीना स्वसाऽस्य मासोनास्त्रसृकः, 'ऋमित्यदितः' (7 / 3 / 171) कः // 114 // / ___म० वृ०-कालवाचिवर्षशब्दान्तात् द्विगोभूते. ऽर्थे 'अः प्रत्ययः' स्यात् ,स चेद् भूतः प्राणी भवति / षण्मासाद् य-यणिकण / / 6 / 4 / 115 // द्वे वर्षे भूतो-द्विवर्षो दारकः, त्रिवर्षी वत्सः / प्राणि- म० वृ०-षण्मासशब्दात् भूतेऽर्थे यः, यण , नीति किम् ? द्विवर्षः, द्विवर्षीणः, द्विवार्षिकः . इकण भवन्ति, वयसि गम्यमाने / षण्मासान भूतः सरकः / / 112|| =षण्मास्यः [यः], पाण्मास्यः [यण ], पाण्मासिफः [इकण] // 115 // प्रव०-'प्राणिनि भूते' इति सूत्रे भूते इति किम् ? निवृत्तभाविभृताधीष्ट इति अर्थचतुष्टये प्रव०-'षण्मासाद् ययः' (6 / 4 / 115 ) इति वर्षात् 'निवृते' (6 / 4 / 105) 'तं भाविभूते' (6 / 4 / सूत्रे भूते इति किम् ? षण्मासान् भाषी इति वाक्य१०६) 'तस्मै भृताधीष्टे' (6 / 4 / 107) इति सूऔः मेव, अत्र भाविभूते इकण प्राप्तोऽपि भूते इति व्याप्रत्यया भवन्ति / यथा द्विवर्ष:, ................." वृत्तिबलानिषिध्यते / वयसीति किम् ? पाण्मास्यः, (द्विवर्षीणः द्विवार्षिकः, द्वैवर्षि)को नरः / एषमुत्त- षण्मासिको नायकः, 'षण्मासादवर्यास ण्येकौ' (6 / .. . (रेषु त्रिषु सूत्रेष्वपीय) भावना कार्या। / 4 / 108) // 115 / / पूर्वेण विकल्पे प्राप्ते “प्राणिनि भूते" इति नित्यार्थ / __'सोऽस्य ब्रह्मचर्य-तद्वतोः // 6 / 4 / 116 / / . विधिः कृतः // 112 // म० वृ०-स इति प्रथमान्तात्कालवाचिनोमासाद्वयसि यः // 6 / 4 / 113 // २ऽस्येति षष्ठयर्थे 'इकण' स्यात् , ब्रह्मचर्ये तद्वति म. वृ०-मासान्तादिगोभूते 'यः' स्यात्, वयसि | चार्थे, यत्तदस्येति निर्दिष्टं तच्चेद् ब्रह्मचर्य ब्रह्मचारी