Madhyam vrutti vachuribhyamlankrut Siddhahemshabdanushasan Part 02

Author(s): Rajshekharvijay
Publisher: Shrutgyan Amidhara Gyanmandir

Page 596

536 ] श्रीसिद्धहेमशब्दानुशासनं [अ०७ पा० 4 सू० 92-95 . स्वरः त्याद्यन्तस्य पदस्य वाक्यान्तराकाङ्क्षस्य अङ्ग / तात, आमन्त्रणे सिः, अदेतः स्यमोलुक्' (1 / 4 / 44) इति निपातयुक्तस्य सम्बन्धी प्लुतो वा स्यात् / // 92 // 'अङ्ग कूज३ ! अङ्ग कूज! इदानीं ज्ञास्यसि चितीवार्थे // 7 / 4 / 93 // जाल्म // 9 // म०वृ०-इवार्थे उपमायां वर्तमाने चित् इति निपाते प्रयुज्यमाने वाक्यस्य स्वरेष्वन्त्यः स्वरः अव०-'अङ्ग इति कोमलामन्त्रणे सम्बोधने, 'प्लुतो'वा स्यात् / अग्निश्चिद्भाया३त् , 'भायाद्वा; (तदने) सिः, 'अव्ययस्य'(३।२।७) इति लुप् / 'क्षीज कूज गुज गुजु अव्यक्ते शब्दे” इति धातुः, पश्चमी राजाचिद् भूया३त् ,राजाचिद् भूयात् ; अग्निरिव हि, 'अतः प्रत्ययाल्लुक्' (4 / 2 / 85) / 'त्यादे:०'(७।४! राजेवत्यर्थः / इवार्थे इति किम् ? कथञ्चिदाहुः, 91) इति सूत्रे व्यावृत्त्युदाहरणानि, त्यादेरिति कृच्छणाहुरित्यर्थः / / 13 / / किम ? अङ्ग मैत्र !मिथ्या वदसि / साकाङक्षस्येति अव०-'भांक दीप्तौ', सप्तमीयात् / / 93 / / किम् ? अङ्ग ! पच, अत्र 'सम्मत्यसूया'० (74 / 89) इति सूत्रद्वयेन प्लुतो द्वित्वं च न भवति, यतो 'प्रतिश्रवण-निगृह्यानुयोगे // 7 / 4 / 94 // ऽनयोः सूत्रयोरामन्त्र्ये आमन्त्रणीयेऽर्थे यत्पदं वर्तते ____ म० वृ०-प्रतिश्रवणे निगृह्यानुयोगे च वर्त्ततद् गृह्यते, तस्य द्वित्वादिकम् ,अङ्गेति पदमामन्त्रण- मानस्य वाक्यस्य स्वरेष्वन्त्यः स्वरः'प्लुतो' वास्यात् / मेव द्योतर्यात, नत्वामन्त्र्यम् , अङ्ग पच इति च परं अभ्युपगमे,-गां मे देहि भोः, हन्त ते ददामि 33 / न काङ्क्षति / अङ्गेनेति किम् ? मैत्र कूज! इदानी स्वयं प्रतिज्ञाने,-नित्यः शब्दो. भवितुमर्हति 3 , ज्ञास्यसि जाल्म / भर्त्सने इत्येव- अङ्गाधीष्व,मोदकं नित्यः शब्दो भवितुमईति / श्रवणाभिमुख्ये,-भो ते दास्ये // 11 // चैत्र! किं मार्ष 3, किं मार्ष। निगृह्यानुयोगे,-'अद्य क्षिया-२ऽऽशी:-प्रेषे // 7 / 4 / 92 // श्राद्धमित्यात्थ३, अद्य श्राद्धमित्यात्थ // 14 // म० वृ०-क्षियादौ वर्तमानस्य वाक्यस्य स्वरे- ____ अव०-'प्रतिश्रवणं परोक्तस्याभ्युपगमः, अथवा ध्वन्त्यः स्वरः त्याद्यन्तस्य पदस्य वाक्यान्तराकार- | प्रतिश्रवणं स्वयं प्रतिज्ञानम् , श्रवणाभिमुख्यं वा / स्य सम्बन्धी प्लुतो वा स्यात् / क्षियायाम् , स्वयं ह निगृह्य स्वमतात् प्रच्याव्यानुयोगो ,निग्रहपदस्यारथेन याति 3, उपाध्यायं पदातिं गमयति, [पक्षे विष्करणं निगृह्यानुयोगः, उपालम्भ इति यावत् / स्वयं ह रथेन याति, उपाध्यायं पदातिं गमयति / उपक्षे हन्त ते ददामि / 'मार्ष इति श्रवणाभिमुख्यआशिषि,-सिद्धान्तमध्येषीष्टाः३५ तक च तात ! पक्षे द्योतको निपातः / अद्य श्राद्धेति कोऽर्थः ? अद्य अध्येषीष्ठाः; पुत्रांश्च लप्सीष्ठाः३धनंच तात! प्रेषे,- श्राद्धमिति वादी युक्त्या स्वमतात् प्रच्याव्य एव कटं च कुरु३ कुरु वा,ग्रामं च गच्छ 3 गच्छ वा / 92 / उपालभ्यते / आत्थ', व , वर्तमानाति, 'रूगः पञ्चानां पञ्चाहश्च' (4 / 2 / 118) सिस्थाने थव , अव०-१क्षिया आचारभ्रंशः / आशीः प्रार्थ- रूस्थाने आह, 'नहाहोर्धतौ' (2 / 1 / 85) हस्य त् / / 9 / / नाविशेषः।। प्रैषोऽसत्कारपूर्विका व्यापारणा, दर्पा- | विचारे पूर्वस्य // 7 / 4 / 95 / / दिपरवशेन भृत्यप्रेरणमित्यर्थः / ह' इति आचारा- | म० वृo-'विचारविषये संशय्यमानस्य यत्पूर्व तिक्रमेऽर्थे। मध्येषीष्टाः',इक अध्ययने अधिपूर्वः, तस्य स्वरेष्वन्त्यः स्वरः 'प्लुतो' वा स्यात् / अहिने 3 आशीःसिष्ठास्। हे तात ! त्वं सिद्धान्तं तर्क वा रज्जुर्नु [अहिर्नु रज्जुन] // 95||, . व्याकरणं वा मामध्येषीष्ठाः, अध्यापयेत्यर्थः / हे तात ! त्वं पुत्रान धनं च लप्तीष्ठाः, लभस्वेत्यर्थः / अव०-१किमिदमस्ति ? किमिदमिति निरू