Madhyam vrutti vachuribhyamlankrut Siddhahemshabdanushasan Part 02

Author(s): Rajshekharvijay
Publisher: Shrutgyan Amidhara Gyanmandir

Page 485

अवयवार्थाधिकारः] मध्यमवृत्त्यवचूरिसंवलितम् / [ 425 पादानात् / अवयवे वर्तमानात्सङ्ख्यावाचिनो / उभयट् इति युक्त्या पठ्यमानः शब्दान्तरमेव विशेनाम्नः प्रथमान्तात् षष्ठयर्थेऽवयविनि 'तयट् 'स्यात्। यम्, न अयट्प्रत्ययान्तम् / अत एव 'नेमार्धप्रथमचत्वारोऽवयवा अस्याः='चतुष्टयी शब्दानां प्रवृत्तिः।। चरमतयायाल्प०' (1 / 4 / 10) इति सूत्रेण उभयट सप्ततयी नयवृत्तिः / दशतयो धर्मः // 15 // शब्दात्परतो जसः स्थाने विकल्पेन इकारो न भवति, 'जस इ.' (1 / 4 / 9 ) इत्यनेन उभये इत्येप्रव०-'जाप्तिगुणक्रियायदच्छाशब्दलक्षणा / कमेव रूपं भवति, न तु उभया इति (3) / 'द्वित्रि. एवं पञ्चतयो यमः, यमो नियमः अहिंसादिमयः, भ्यामयड् वा' (7.1 / 152 ) इति सूत्रे इदं विशेषद्वादशतयः सिद्धान्तः // 151 // त्रयं ज्ञातव्यम् // 152 // द्वि-त्रिभ्यामयड वा // 71 / 152 / / / द्वथादेगुणान्मूल्य-क ये मयट / / 7 / 1 / 153 / / म० वृ०-द्वित्रिशब्दाभ्यामवयवार्थाभ्यां प्रथ म. वृ०-सङ्ख्याया इति वर्तते। द्वयादेः संख्यामान्ताभ्याम्''अयट वा स्यात्। द्वाववयवावस्य-द्वय शब्दाद् गुणवृत्तेः प्रथमान्तात्षष्ठयर्थे 'मयट्' स्यात, म् , द्वितयं तपः : त्रयं जगत् , रत्रितयो मोक्षमार्गः, चेत्सङ्ख्याशब्दो मूल्ये क्रेये वा वर्तते / यवानां दी द्वयी, त्रयो। [टकारो ड्यर्थः] // 152 // गुणो मूल्यमस्योदश्वित: क्रेयस्य-द्विमयमुदश्विद् यवानाम्', एवं त्रिमयम् , चतुर्मयम् / अव०-'षष्ठ्यर्थे अवयविनि वाये / 'सम्यग्. उदश्वितो द्वौ गुणौ क्रेयावेषां यवानां द्विमयाः उयवा उदश्वितः, एवं त्रिमयाः। द्वथादेरिति किम् ? ज्ञानदर्शनचारित्ररूपः। “रोदोऽर्चिषी दाम गुणे त्वयट् यवानामेको गुणो मूल्यमस्योदश्वितः , उदश्वित तयट्" इति स्त्रीलीबलिङ्गपाठात् तयटयट्प्रत्ययान्तः एको गुणः क्रेय एषां यवानाम् / गुणादिति किम् ? स्त्रीक्लीबलिङ्गः / अवयवास्तावदवयविनि सम्बद्धा द्वौ ब्रीहियवौ मूल्यमस्योदश्वितः // 153 / / भवन्ति इति सामर्थ्यादवयवी प्रत्ययार्थ एकत्वविषय इति विज्ञायते, (अतः) त्रयोऽवयवा अस्येति विग्रहे एकत्वमेव प्राप्नोति इति पराशयः, तत्कथं प्रव०-एको भाग उदश्वितः , द्विगुणा यवा इत्यर्थः। वाक्यमिदम / उउदाहरणमिदम। हो"प्रयश्च दिव्यं शुचि मेघसंभवम्, * स्वतिप्रसन्नां परमां च वारुणीम् ; दाहरणे तु द्विगुणत्वमुदश्वितः, एको भागो यवाना- . ममातुलं वारि च वक्त्रसम्भवम् , मित्यर्थः / / 153 / / त्रयाणि पानानि यथातथा पिबेत्" // 1 // अधिकं तत्सङ्ख्यमस्मिन् शतसहस्र शतिशद्दशा(इति) त्रयाणि (इति ) अत्र बहुवचनम् ? सत्यम् , न्तायाः डः // 7 / 1 / 154 // अत्र तु देशकालादिभेदेन समुदायोऽभिधानात् बहुपचनं भवति (1) / तथा दूये पदार्थाः जीवा अजी- म. वृ०-'प्रथमान्तात् शति शत् दशन इत्येवाश्च / पदार्थानां बहुत्वात् द्वावषयवावस्येति न प्रा- वमन्तात् सङ्ख्याशब्दादस्मिन् सप्तम्यर्थे शते सहस्र प्नोति इत्याशङ्कयाह,- द्वये पदार्थाः जीवा अजीवा- च 'ड:' स्यात् , यत्प्रथमान्तं तच्चेदधिक तत्सस्श्चेत्यत्र तु जीवाजीवतया द्वैराश्योपादानात् ख्य च भवति / विशं योजनशतम् , "विशं शतं बहनामपि पदार्थानां द्वाववयवौ भवतः। द्वाववयवौ | योजनानि / एवं विशं योजनसहस्रम् , विशं सहस्र इति कल्पनीयौ (2) तथा द्वित्रिभ्यामेव अयट योजनानि / विशं कार्षापणशतम् , विशं शतं कार्षाउक्तः तत्कथमुभयो मणिः, उभये देवमनुष्याः, | पणानि। सङ्ख्यासमुदायोऽपि सङ्ख्यैव, सङ्ख्याउभयी दृष्टिः ; ? सत्यम् , उभयशब्दः सर्वादिगणे - यतेऽनयेति कृत्वेत्यत्रापि ड:- एकविंशं द्वाविंशं