Madhyam vrutti vachuribhyamlankrut Siddhahemshabdanushasan Part 02

Author(s): Rajshekharvijay
Publisher: Shrutgyan Amidhara Gyanmandir

Page 591

द्विरुक्सिविधानम् ] मध्यमवृत्त्यवचूरिसंवलितम् / [ 531 योगविभागात्तमबादेरिति नानुवर्तते / अस्मात्का- म० वृ०-समानां केनचिद् गुणेन तुल्यतया र्षापणादिह भवद्भ्यां माषं 'माषं देहि, द्वौ द्वौ, सम्प्रधारितानां स्त्रीलिङ्गस्य भावस्य प्रश्ने यत् डत- / त्रीन् त्रीन् देहि / एषु कार्षापणसम्बन्धिनो माषा न रान्तं डतमान्तं च शब्दरूपं तद् द्विरुच्यते / उभासाकल्येन दित्सिताः [दातुमिष्टाः], किं तर्हि ? विमावाढ्यौ, कतरा कतराऽनयोराव्यता' ? कतमाप्रत्येकं माषमात्रमेव द्वावेव त्रय एव वा इति न कतमाऽनयोराढयता ? सर्वे इमे आढ्याः , यतरा वीप्साऽस्ति ||74|| यतरा एषां विभूतिः ततरा ततरा कथ्यताम् , यतमा एषां सम्पत् ततमा ततमा कथ्यताम् / डतरडतमाप्रव०-'माषं माषं देहीति कोऽर्थः ? प्रत्येकं विति किम् ? उभाविमावाल्यौ, काऽनयोराव्यता ? माषमात्रं देहि, नाधिकमित्यर्थः / / 74 / / स्त्रीग्रहणं किम् ? उभाविमावाढ्यौ, कतरदनयोराआधिक्या-ऽऽनुपूर्ये / / 7 / 4 / 75 / / / ढयत्वम् ? कतमोऽनयोर्विभवः ? / भावग्रहणं किम् ? म० वृ०-आधिक्यं प्रकर्षः / आनुपूर्य क्रमा उभाविमौ लक्ष्मीवन्तौ,कतराऽनयोर्लक्ष्मीः ? / लक्ष्यनुल्लङ्घनम् / एतयोर्यच्छब्दरूपं तद् द्विरुच्यते / तेऽनया पुण्यकर्म इति लक्ष्मीः , इयं स्त्री भवति, न आधिक्ये,- 'नमो नमः, कन्या दर्शनीया कन्या | भाव इति / प्रश्न इति किम् ? उभाविमावाढयौ, यतदर्शनीया,२ उमह्यं रोचतेतराम मह्यं रोचतेतराम् / राऽनयोराढयता ततरा श्रूयताम् // 6 // आनुपू],-"मूले मूले स्थूलाः, अग्रे अग्रे सूक्ष्माः , ___अव०-१किं दैवकृता उत पौरुषकृता आढ्यता ज्येष्ठ ज्येष्ठमनुप्रवेशय, कनिष्ठ कनिष्ठमानय / / 75 / / इत्यर्थः / २किं साधनसम्बन्धकृता उतान्यसम्बअव०-१अधिकं नम इत्यस्यार्थो मन्तव्यः / (एवम् ) न्धकृता आहोस्विदुभयसम्बन्धकृता आढ्यता, कतमा अहोदर्शनीया अहो दर्शनीया, मह्यं रोचते मह्यं रोचते, कतमा अनयोराठ्यतेत्यस्यायमर्थः / एवं सर्वे इमे एष तवाञ्जलिः एष तवाञ्जलिः / उ'मह्यं रोचतेतराम्', | आढयाः, कतरा कतरा एषामाढयता ? कतमा कतमा अत्र पूर्वमातिशायिकस्तरप् , पश्चाद् द्विवचनं भवति। एषामाढयता इत्यपि // 76 / / "मूलाद्यानुपूर्येण एषामुदाहरणानां स्थौल्यादय इ- पूर्वप्रथमावन्यतोऽतिशये / / 7 / 4 / 77 // त्यर्थः। अग्रमध्यमूलानि त्रयो भागाः, तत्रैकमेव म० वृ०-अन्यतोऽतिशये-तदर्थस्य प्रकर्षे द्योत्ये मुख्यमग्रं मूलं च ; अन्येषां भागानामपेक्षाकृतोऽग्र पूर्वप्रथमशब्दौ द्विरुच्येते / 'तमादेरपवादः / पूर्व मूलव्यपदेशः / अधोसंनिविष्टमपेक्ष्य अग्रव्यपदेशः / उपरिसंनिविष्ठमपेक्ष्य मूलव्यपदेशः / न चैकरूपं पूर्व पुष्प्यन्ति, प्रथमं प्रथमं पच्यन्ते ; अन्येभ्यः भागानां स्थौल्यं सौक्ष्म्यं वा, किं तर्हि ? यथामूल उपूर्वतरं पुष्प्यन्ति, प्रथमतरं पच्यन्ते इत्यर्थः / / मुपचीयते स्थौल्यम् , यथा अग्रं सौक्षयोपचय इति __ अव०-'तमप (इति) तमादेः। २जम्बीरादेः वीप्सा नास्ति / एवं ज्येष्ठत्वकनिष्ठत्वयोरप्यापेक्षिक सकाशात् आम्रादयः पूर्व पूर्व पुष्प्यन्ति / पूर्व पूर्व त्वाद् वीप्सा नास्तीति वचनम् / एवं पूर्वसूत्रमपि पुष्प्यन्ति इत्यादीनामयं भावार्थः, एषूदाहरणेषु स्व॥७५ // व्यापारोपेक्षो(अन्यव्यापाराऽपेक्षया?)ऽतिशयोगम्यडतर-डतमो समानां स्त्रीभावप्रश्ने // 7 / 4 / 76 // | ते, तथाहि- न तावदिमे जम्बीराद्याः किशलयिताः ॐ अस्य सूत्रस्य वृत्तौ तदवचूरौ वा कथमप्यलिखितं प्रत्युदाहरणं तदर्थश्च बहवृत्तित उल्लिख्यते-अन्यत इति किम् ? पूर्वतरं पुष्टयन्ति, पूर्वतरं पच्यन्ते / अत्र स्वव्यापारापेक्षयाऽतिशयो गम्यते, न तावदिमे किशलयिता यावत्पुष्पिताः, न तावदिमे पुष्पिता यावत्पक्वा इति / अतिशय इति किम् ? पूर्वम्, प्रथमम् /