Madhyam vrutti vachuribhyamlankrut Siddhahemshabdanushasan Part 02

Author(s): Rajshekharvijay
Publisher: Shrutgyan Amidhara Gyanmandir

Page 567

समासान्तविधानम् ] मध्यमवृत्त्यवचूरिसंवलितम् / [507 धनुषो धन्वन् / / 7 / 1 / 158|| / (च) परस्य नासिकाशब्दस्य बहुव्रीहौ नस्'इत्यादेशः स्यानाम्नि / द्रणसः, श्वाीणसः , उगोनसः, म० वृ०-धनुसशब्दस्य 'धन्वन्' इत्यादेशः ४कुम्भीनसः, "खरणसः, खुरणसः / अस्थूलादिति समासान्तः स्यात् / 'शार्ङ्गधन्वा, २पिनाकधन्वा किम् ? स्थूलनासिकः / नाम्नीत्येव-तुङ्गनासिकः [रुद्रः), अजकावधन्वा [रुद्रः ], गाण्डीवधन्वा कथं गोनासः ? नासाशब्देन भविष्यति // 161 / / (अर्जुनः] // 158 / / प्रव०-'द्ररिव नासिकाऽस्य द्रणसः। वर्धअव०-'शङ्गस्येदं शाङ्गम् , शाङ्ग धनुरस्य स्येयं वाी, 'तस्येदम्' (6 / 3 / 160) अण , 'अणशार्ङ्गधन्वा / २पिनष्टीति पिनाकः, पिषेः पिन्-पिण्यौ बेये.' ( 2 / 4 / 20) इति ङी, वार्धीव नासिकाऽस्य, च' (उणा० 36) इत्युणादिसूत्रेण आकप्रत्ययः, पिषः 'पूर्वपदस्था०' (2 / 364) इति णत्वम् , 'तद्धितः स्वपिन च, पिनाकं धनुर्यस्य / अजा एवाजकाः,अजका रवृद्धि०' (3 / 2 / 55 ) इत्यादिना पुंवद्भावाभावः / अस्य सन्ति-'मण्यादिभ्यः' (7 / 2 / 44 ) इति वः, 'घञ्युपसर्गः' (3 / 2 / 86) इति दीर्घः अजकावं धनु उगोरिव नासिकाऽस्य-गोनसः / कुम्भीव नासिका. ऽस्य-कुम्भीनसः / “खरणसः, खुरणसः ; एतरस्यास्ति, रुद्रः / ४"गाण्डीवधनुषः [ अर्जुनस्य ] योः पूर्ववद् वाक्यम् / स्थूला नासिका यस्य स स्थूखेभ्यो [इन्द्रियेभ्यः ] निश्चचार हुताशनः" कथ लनासिकः, 'गोश्चान्ते.' ( 2 / 4 / 96) इति ह्रस्वः, मत्र धन्वन आदेशोन भवतीत्याह-संज्ञात्वविवक्षायां स्थूला इत्यत्र 'परतः स्त्री पुंवत्' ( 3 / 2 / 49) इति 'था नाम्नि' (7 / 3 / 159 / इत्युत्तरसूत्रेण विकल्पो पुकद्भावः / तुङ्गा नासिकाऽस्य / गोरिव नासाभविष्यति // 158 // . ऽस्य / अस्थूलाञ्च इत्यत्र चकारः पूर्वसूत्रेण खरखुरा०' __वा नाम्नि // 73 // 159 // इत्यनेन अस्य अस्थूला०' इत्यस्य बाधानिवृत्त्यर्थः।।१६१।। म० वृ०-धनुःशब्दस्य 'धन्वनादेशो' बहुव्रीहौ उपसर्गात् / / 7 / 3 / 162 // स्यान्नाम्नि विषये वा। [शतं धषि यस्य स] म० वृ०-उपसर्गात्परस्या नासिकाया बहुशतधन्वा, शतधनुः / [पुष्पाण्येव धनुर्यस्य स] पुष्प ब्रीहौ 'नसः' स्यात् / प्रणसम् , उउन्नसं मुखम् / धन्वा, पुष्पधनुः / / 159 // असंज्ञार्थे वचनम् // 162 // खर-खुरानासिकाया नस् / / 7 / 3 / 160 // म0 वृ०-खरखुराभ्यां परस्य नासिकाशब्द अव०-'धातुयोगे यः प्रादिरुपसर्गसंज्ञः तस्मात् स्य 'नस' इत्यादेशः समासान्तः स्यात नाम्नि [सं उपसर्गात् / प्रगता अथवा प्रवृद्धा नासिकाऽस्य= ज्ञाविषये ] पखरणाः, खरणसौ ; खुरणाः, खुर प्रणसम् / उन्नता उद्गता वा नासिकाऽस्य-उन्नसं णसौ // 160 // मुखम् / प्रणसमित्यत्र 'नसस्य' (2 / 3 / 65) इत्यनेन णत्वम् / / 162 / / __ प्रव0-'खरा नासिका अस्य अथवा खरस्येव वेः खु-न-ग्रम् / / 7 / 3 / 163 // नासिकाऽस्य खरणाः / रेखरा नासिकाऽनयोः= खरणसौ। 'खुर इव नासिकाऽस्य खुरणाः, 'पूर्व म.वृ०-वेरुपसर्गात्परस्या नासिकायाः खुन न पदस्थानाम्न्यगः' ( 2 / 3 / 64 ) इत्यनेन नकारस्य इत्यादेशाः समासान्ता भवन्ति विखुः, रविनः, णत्वम् / / 160 / / अविनः / उपसर्गादित्येव-'विनासिकः॥१६३।। अस्थूलाच नसः // 7 / 3 / 16 / / प्रव-विगता नासिकाऽस्य(यस्य ?)स विखुः। म० ३०-स्थूलवर्जितात् पूर्वपदात् खरखुराभ्यां / विगता नासिका यस्य स विनः। विगता नासिका