________________
પ્રકરણ બીજુ , . “જે એ સાહિત્યમાંના અમુક વિધાને દિગંબર પરંપરાને બંધ બેસતા આવે તેમ ન હતું તો તે પરંપરાના વિદ્વાન એ વિધાને વિશે, એ સાહિત્યને છોડ્યા સિવાય પણ, જેમાં બ્રાહ્મણ અને બૌદ્ધ પરંપરામાં બન્યું છે અને જેમ એક જ તત્વાર્થ ગ્રંથને સ્વીકારી તેની જુદી જુદી વ્યાખ્યાઓમાં બન્યું છે તેમ, વિવિધ ઊહાપોહ કરી શક્તા હતા, અથવા તે ભાગને સ્વામી દયાનંદે સ્મૃતિપુરાણ આદિમાંના અનિષ્ટ ભાગને પ્રક્ષિત કહ્યો છે તેમ, પ્રક્ષિપ્ત કહી, બાકીના સમગ્ર પંચાંગી ભાગને સત્કારી પરંપરાનું પ્રતિનિધિત્વ મૂળ રૂપમાં કાંઈક વિશેષ સાચવી શક્યા હોત.”
આ ઉપરથી સમજી શકાશે કે સૈદ્ધાંતિક તાત્વિક સાહિત્યમાં ખાસ મતભેદ નથી. સુક્ષ્મ બાબતોમાં તે બન્ને ફિરકાઓમાં અંદરઅંદર મતભેદે છે અને તે રહેવાના જ. એ મતભેદોને તે મતભેદ તરીકે સ્વીકારવાના જ હોય, એ મતભેદો એવા મહત્વના પણ નથી કે જે જુદા પડવાનું કારણ બને. એટલે બને ફિરકા એકબીજાનું સિદ્ધિાંતિક -નાવિક સાહિત્ય અપનાવે તો તેમાં કોઈ વાંધો નડે તેમ નથી, અને એમ થવાથી જૈનેના બધા ફિરકામાં જૈન ધર્મના જ્ઞાનને વિશેષ ફેલા થઈ શકશે. ન આચાર સાહિત્યમાં ખાસ મતભેદ પડે તેવું છે, પરંતુ તેને રસ્તો એ છે કે બન્ને ફિરકાના વિદ્વાને સાથે બેસીને સિદ્ધાંતાનુસાર ચર્ચા કરીને જે જે વિધાન પેગ્ય લાગે તેને માન્ય રાખીને અને કાઢી નાખવું. આમ કરવાથી સર્વમાન્ય આચાર સાહિત્ય ઉત્પન્ન થઈ જશે, આ સત્રમાં નિયમન કરેલા સચેલપણને શ્વેતાંબરે જેમ પાળ ન શક્યા અને વિશેષ છુટ લેવી પડી તેમ અચેલકપણું સંપૂર્ણ પાળી ન શકાય અને છેડી છૂટ લેવી પડે એમ માન્ય રાખ્યું હેત તે ધર્મમાં
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
