________________
૧૧૮
જૈન ધર્મ અને એકતા સત્ર અને સિદ્ધાંત એ બે જુદી છે. સાચવવા સારૂ સિદ્ધાંત ચરરૂપી પેટીમાં રાખવામાં આવ્યા છે. દેશકાળને અનુસરી સૂત્ર રચવામાં એટલે ગુંથવામાં આવે છે. અને તેમાં સિદ્ધાંતની ગૂંથણી કરવામાં આવે છે. તે સિદ્ધાંત ગમે તે કાળમાં, ગમે તે ક્ષેત્રમાં ફરતા નથી અથવા ખંડિતપણને પામતા નથી. જો તેમ થાય તો તે સિદ્ધાંત નથી સિદ્ધાંતે ગમે તે દેશમાં, ગમે તે ભાડામાં, ગમે તે કાળમાં લખાણું હેય તો પણ અસિદ્ધાંતપણાને પામતા નથી.” પાનું ૭૫.
સિદ્ધાંત છે તે પ્રત્યક્ષ છે. જ્ઞાનીના અનુભવગમ્યની આબત છે, તેમાં અનુમાનપણું કામ આવતું નથી. અનુમાન એ તર્કને વિષય છે. અને તર્ક એ આગળ જતાં કેટલીક્વાર ખટે પણ પડે. પરંતુ પ્રત્યક્ષ જે અનુભગમ્ય છે તેમાં કાંઈપણ ખટાપણું સમાતું નથી. જ્યાંસુધી અનુભવગમ્ય ન થાય ત્યાંસુધી સુપ્રતીતિ રાખવા જરૂર છે અને અપ્રતીતિ ક્રમે ક્રમે કરી અનુભવગમ્ય છે.” –પાનું ૫૧.
સત્ર, સિદ્ધાંત, શાસ્ત્રો પુરુષના ઉપદેશ વિના ફળતાં નથી. પસાર જે છે તે વ્યવહાર ભાગમાં છે. એક્ષમાર્ગ તો ફેરફારજળો નથી, એક જ છે. તે પ્રાપ્ત કરવામાં શિથિલપણું છે. જીવને અમૂચ્છિત કરવો એ જ જરૂરનું છે.” –ાનું ૭૫૪. - દિગંબર ૧૨. સોને અમાન્ય કર્યા છે તે યોગ્ય નથી તે દર્શાવવા રીમદ્ રાજચંદ્ર લખ્યું છે કે
મેક્ષમાર્ગ પ્રકાશ” પુસ્તકમાં વર્તમાન જિનાગમ કે જે શ્વેતાંબર સંપ્રદાયને માન્ય છે તેને નિષેધ કર્યો છે તે કર્તવ્ય નથી. વર્તમાન માગમમાં અમુક સ્થળે વધારે સહના સ્થાન છે પણ સારુષની દષ્ટિએ જોતાં તેનું નિરાકણું થાય છે માટે ઉપશમ દષ્ટિએ તે
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
