________________
જાગ ૨ પ્રકરણ ૭.
આ પ્રતિમાની દ્રવ્ય પૂજા જિનપ્રતિમાની પૂજા એ થાય છે પણ ભાવે થતી નથી, પૂજા બે પ્રકારની ખે૧) ભોગપૂજા અને (૨) ત્યાગપુજા.
ભેગપૂજા તે ફળ, ફૂલ, ધૂપ, દીપક વગેરે અનેક પ્રકારે દ્રવ્યપૂજા કહેવાય છે. તે પૂજા ભોગી મહાપુરુષો તથા દેવતાઓની છે, અને સાગપૂજા તે જ્ઞાન, દર્શન, ચારિત્ર, તપ, ત્યાગ, વૈરાગ્ય વગેરે અનેક ધર્મભાવના કર્તવ્ય કરવાથી ત્યાગપૂજા કહેવાય છે.
તે માટે સ્વર્ગલોકમાં દેવોને જિનપ્રતિમા દ્રવ્ય ચિંતામણી રત્ન સમાન છે. તેથી તે પ્રતિમાને દરેક દેવો સૌ સૌની કલ્ય આશા પૂરી પાડવા દ્રવ્ય આશાએ દ્રવ્યપૂજા કરે છે. એ અનાદિ દેવવ્યવહાર છે.
ભાવપૂજા ધર્મનું મૂળ દયા છે, તે અહિંસાસ્વરૂપ છે. સર્વછની રક્ષા કરવી તે જ અહિંસા. તે આમિક કલ્યાણુધર્મ છે. મહાપ્રભુની દષ્ટિમાં સર્વ જીવે આત્મભૂત માન્યા છે. તેમાં કોઈ જીવને જૂનાધિક નથી માન્યા. તે માટે ભાવપૂજા તે અહિંસા અભેદસ્વરૂપ છે. તેમાં હિંસા સમાતી નથી.
જેમ અમૃતમાં ઝેર સમાતું નથી તેમ ભાવપૂજામાં દ્રવ્યપૂજા સમાતી નથી. તેટલા માટે દ્રવ્યપૂજા દ્રવ્યનું લક્ષણ છે પણ ભાવ નથી. ભાવપૂજા જ ધર્મ કલ્યાણનું લક્ષણ છે અને તે જ મોક્ષનું લક્ષણ છે.
સાધુમાગી ને સમાજ અને મૂર્તિપૂજક જૈન સમાજ એ બન્ને વચ્ચે માંહોમાંહે એક બીજાને મૂર્તિ સંબંધી એકાંત પક્ષે ખંડનમંડન કરવાને કજા ભરેલો ભેદ ઝઘડે ચાલ્યો આવે છે. તે સંબંધે તે બન્નેને કાળસમયને દોષ પલે (વળગાડ) વળગે છે. - તે બનેના વળગાડ કાઢવાના મંત્ર તંત્રો જો સંયોગ યોગ હાલના સમયમાં તેવો વાદી પુરુષ નથી તે માટે બનેના ઝઘડાથી હું મુક્ત
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
