________________
૨૨૮
જૈન ધર્મ અને એક્તા
સ્વતંત્ર થયું છે અને આજ એ સ્વતંત્ર દેશની સામે જે મહાન પ્રશ્ન છે તેને ઉકેલ કરવાની જવાબદારી જૈન સમાજ પર પણ છે.
હંમેશા તટસ્થ રહેવું, “અમારા બાળબચ્ચા અને અમે એવી વૃત્તિ રાખી સ્વાર્થી બનવું, અથવા “અમારા મંદિર અને અમે એ જાતની સંકુચિતતા પિતાના મનમાં રાખવી એ બધું ધેખાબાજીને ખેલ છે. એમાં આપણે ટકી શકવાના નથી, તો પછી ઉજજવળ ભવિષ્યની આશા તે કેમ રખાય ?
દેશના પ્રત્યેક આજોલનોમાં અને પ્રશ્નોમાં આપણે પુરોગામી રહેવું જોઈએ, હરિજન મદિર પ્રવેશ હેય કે હિન્દુ મુસલમાનને પ્રશ્ન હોય, જેમાં આપણે આચાર તત્વજ્ઞાનથી વિભિન્ન ન હોય, એવા સઘળા કાર્યક્ષેત્રમાં આપણે સમરસ થવું જોઈએ.
આચાર અને વિચાર એક ન રહી શકે, એ હું માનું છું. આમ છતાં પણ આટલે તો મારે આગ્રહ છે કે આચાર અને વિચારમાં ભલે અન્તર રહે, પરંતુ વિરોધ ન રહે. હરિજનના મંદિર પ્રવેશની બાબતમાં જૈન સમાજની એવી ધારણા છે કે જૈનોના મંદિરમાં હરિજનને પ્રવેશ યુક્તિયુક્ત નથી. હરિજન જૈન બનીને આવે છે તે લેને કોઈ વાંધો નથી. આ પણ ના કહેવાની એક જુદી જ રીત છે.
મંદિર જેવા પવિત્ર સ્થળમાં, પુણ્યક્ષેત્રમાં, મનુષ્ય મનુષ્યને જાતિવાર વિભક્ત કરવા એ કઈ જાતની અહિંસા છે ? આપણે આપણી સર્વ સંસ્થાઓ સમગ્ર સમાજ માટે ખુલ્લી મૂકી દેવી જોઈએ. સૌને સત્કાર અને હૃદયથી સન્માન કરવાની વિશાળતા આપણામાં હેવી જોઈએ. જે વિરોધ છે તે તત્વભેદથી નથી, પરંતુ ઉચ્ચનીચની કપનાથી છે.
આપણે આપણું જીવન બીજા જેવું બનાવીએ તે આપણા સમાજનું વિશેષ વસિયિ શું રહે ? આપણું સાધુઓને ગૃહસ્થ બનાવવા
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
