________________
પ્રકરણ છઠું
૧૧
દિવસો એટલે બ્રહ્મચર્ય પાળવાના દિવસે વધારતા જવાને આ વ્રતને ઉદેશ છે.
આ ઉદેશને બર લાવવાને માટે પહેલાં તે મનુષ્યને સંસારની બીજી સર્વ સ્ત્રીઓને છોડીને તેની પોતાની પત્ની સાથે જ તેની કામવૃત્તિને સંતોષવાની છૂટ આપી. તેવી જ રીતે સ્ત્રીને સંસારના સર્વ પુરુષોને છોડીને તેના પતિથી જ કામવૃત્તિ સંતોષવાની છૂટ આપી.
આ પ્રમાણે પુરુષને તેની પત્ની સિવાય બીજી સર્વ સીએ પરસી થઈ અને તેની પત્ની તે સ્વસ્ત્રી અથવા સ્વદારા થઈ. અને સ્ત્રીને બીજા બધા પુરુષે પરપુરુષ થયા અને ફક્ત પિતાને પતિ તે જ સ્વપુરુષ થશે.
એટલે આ વ્રતનું બીજું નામ સ્વદારાસંતોષ અને પરસ્ત્રીત્યાગ એવું પડ્યું અને સ્ત્રીના વ્રતનું નામ એ રીતે જ સ્વપતિસંતોષ અને પરપુરુષત્યાગ એમ થયું.
આ વ્રત એક જ છે પરંતુ કાળપ્રભાવે કામવૃત્તિ વધતી ગઈ તેથી કામવૃત્તિ પોષવા છતાં વ્રતભંગ ન થાય તેવા ઉપાયો શોધવા માંડ્યા. એટલે સૌથી પહેલાં તો આ વ્રતના બે વિભાગ કરી નાંખ્યા –(૧) સ્વદારાસતેષ વ્રત અને (૨) પરસ્ત્રીત્યાગ વ્રત.
તે પછી આ વ્રતના અતિચારમાંના શબ્દોના જુદા જુદા અર્થ કરી બને તેટલી વધુ છૂટ લેવાના પ્રયાસો થઈ ગયા. એટલે કે મૂળ હેતુ કામવૃત્તિ દબાવવાને હતો તે ધ્યાનમાં જ નહિ લેતાં કામવૃત્તિના પષણમા જ ઉપાય કર્યો.
જેમકે-આ વ્રતને બીજે અતિચાર અપરિગ્રહીતાગમનને છે. અપરિગ્રહીતા (અ–નાથ) હેવાથી તેમાં પરસ્ત્રીપણાને અભાવ ગમ્યો
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
