Dharm Sangrahani Part 02

Author(s): Ajitshekharsuri
Publisher: Adinath Jain Shwetambar Jain Mandir Trust

Page 225

++ + + + + + + + + + + + + + + + + AIRaqार + ++ ++ ++ + + + + + + + + + +
उदयक्खयक्खओवसमोवसमा एवऽत्थ कम्मुणो भणिता ।
दव्वं खेत्तं कालं भवं च भावं च संपप्प ॥९४९॥ (उदयक्षयक्षयोपशमोपशमा एवात्र कर्मणो भणिताः । द्रव्यं क्षेत्रं कालं भवं च भावं च संप्राप्य ) उदयक्षयक्षयोपशमोपशमा अत्र-जगति प्रवचने वा कर्मणः-आयुरादेर्भणितास्तीर्थकरगणधरैर्द्रव्यं क्षेत्रं कालं भवं चभावंचसंप्राप्य,यथानिद्रावेदनीयस्यद्रव्यमाहिषंदधि,क्षेत्रंजाङ्गलं,कालरात्रिलक्षणं प्रावलक्षणंवा,भवंमनुष्यतिर्यसंबन्धिनं, • भावम् आलस्यादिकं प्रतीत्योदय इति ॥९४९॥
यार्थ:- मानसनमा २- शेथे सायुध्या भान। (१) ६५ (२)१५ (3) क्षयोपशम भने (४) ७५शम, (१) द्रव्य (२) क्षेत्र (3) Sta (४) म अने (५) मा मा पांथने आश्रयी बताव्या छ. हेमा सना धना દહિરૂપ દ્રવ્ય, જંગલ જેવું ક્ષેત્ર, રાતરૂપ અથવા વર્ષાકાળરૂપ કાળ, મનુષ્ય કે પશુરૂપ ભવ અને આળસઆદિ ભાવને આશ્રયી નિદ્રાવેદનીય કર્મનો (=ઉંધનો) ઉદય થાય છે. ૯૪લા
ता एत्थ सो निमित्तं दोण्हवि भावाण जेण गुणदोसा ।।
जुज्जति तेण तस्सा एवं खलु संगतं उभयं ॥९५०॥ (तस्मादत्र स निमित्तं द्वयोरपि भावयो र्येन गुणदोषौ । युज्येते तेन तस्य एवं खलु संगतमुभयम् ॥ यत एवं 'ता' तस्मादत्र स-हिंसको दाता च येन कारणेन द्वयोरपि भावयोः- आयुरपवर्तनलाभान्तरायक्षयोपशमावस्थापादनलक्षणयोनिमित्तं- कारणं तेन कारणेन तस्य दातुर्हिसकस्य च यथाक्रमं गुणदोषौ युज्येते, तत एवमुक्तेन प्रकारेण खलु-निश्चितं संगतमुभयं-दातुः पुण्यं हिंसकस्य च पापमिति ॥९५०॥ - ગાથાર્થ:-આમ વસ્તુસ્થિતિ છે. તેથી તે–હિંસક અને દાતા આ બન્ને ક્રમશ: આયુષ્યના અપવર્તનમાં અને લાભાનરાયના લયોપશમમાં કારણ બને છે. તેથી દાતાને ગુણ લાભ અને હિંસકને ઘેષ અપરાધ પ્રાપ્ત થાય તે યોગ્ય જ છે. તેથી દાતાને પુણ્ય અને હિંસકને પાપ લાગે તે અવશ્ય સંગત જ છે. ૯૫ના
अत्राह - પૂર્વપક્ષીય વાતને સ્વપક્ષના સમર્થન જોડના આચાર્યવર કહે છે
जइ एवं धणनासे तओ निमित्तंति तस्स दोसो उ ।
अह णो निमित्तमिहई इतरत्थ तयंति का जुत्ती? ॥९५१॥ (यद्येवं धननाशे सको निमित्तमिति तस्य दोषस्तु । अथ नो निमित्तमिह इतरत्र तकदिति का युक्तिः ॥ यद्येवमभ्युपगम्यते तर्हि परेषां धननाशेऽपि 'तउत्ति सकोऽदत्तादानग्राही निमित्तं-कारणमिति, तस्मान्मार्यमाणपुरुषायुषोपक्रमणनिमित्तस्य हिंसकस्येव तस्य-परवित्तमपहर्तुर्दोष एव । तुरेवकारार्थः । अथ तस्मिन् धननाशे स न निमित्तमिष्यते किंतु विधिसृष्ट एव स परेषां धननाशस्ततो न स तत्र निमित्तमिति । अत्राह-'इयरत्थ तयंति का जुत्ती' इतरत्र-हिंसायां दाने च तकत्-निमित्तं स दाता हिंसकश्च भवतीत्यत्र का युक्तिः? नैव काचिदिति भाव, उभयोरपि तुल्ययोगक्षेमत्वात् ।।९५१॥
ગાથાર્થ:- આમ ને સ્વીકાર કરશો, તો તે અદત્તાદાનગાહ ( ચોર) બીજાના ધનના નાશમાં પણ કારણ બને જ છે. તેથી હણાતાં પુરૂષના આયુષ્યના ઉપક્રમમાં નિમિત્ત બનવાથી જેમ હિંસકને ઘેષ છે, તેમ પરધનનાશમાં નિમિત્ત બનવાથી ચોરને દોષ લાગે જ છે. (મુળમાં “ત' જકારાર્થક છે.)હવે જો તમે “તે ધનનાથમાં ચોર નિમિત્ત નથી બનતો, પરંતુ એ બીજાઓનો ધનનાથ વિધિષ્ટ (ભાગ્યસજિત) જ છે,' એમ સ્વીકારશો તો હિંસા અને દાન આ બે સ્થળે હિંસક અને દાતા નિમિત્ત બને એમ કહેવામાં કઇ યુક્તિબતાવશો? અર્થાત કોઇયક્તિ બતાવી શકશો નહીં. કેમકે ઉભયસ્થળે સમાન યોગક્ષેમ છે.(આક્ષેપ-પરિહાર • समान छे.)ueu... उपसंहारमाह - હવે ઉપસંહાર કરે છે. આ
इय वत्थुसहावं जाणिऊग सुमणो उ णो पयट्टेज्जा ।
चोरियभावे तह या बीहेज कलंकमरणातो ॥९५२॥ ++++++++++++++++ sle-11 - 178 + + + + + + + + + + + + + ++