Dharm Sangrahani Part 02

Author(s): Ajitshekharsuri
Publisher: Adinath Jain Shwetambar Jain Mandir Trust

Page 244

++++++++++++++++++
पारिवार++++++++++++++++++
ઘટતું નથી– “અહીં ભિક્ષઓમાં અપવાદપદે પણ ભિક્ષપણું ઘટતું નથી' તેવો અન્વય છે. (નરેન્દ્રલીલાં વિલમ્બમાનાનાં પધેનો અર્થ ટીકાકારે દર્શાવ્યો નથી. એવો કદાચ આશય હોય કે ભિક્ષ થઈને ગામાદિના પરિગ્રહવાળા-માલિક બની મોટા રાજનની લીલા કરનારા-મોટા રાજાના વ્યવહારનો આલંબન કે નકલ કરનારા દંભીઓને ભિક્ષુ કેવી રીતે કહી શકાય?” અર્થાત “નામથી ભિક્ષુ અને પ્રવૃત્તિથી મોટા રાજાઓ અપવાદથી પણ ભિક્ષતરીકે યોગ્ય નથી.') ૧૦૦પા ભોગી ભરત સાચો યોગી अत्र पर आह - અહીં પૂર્વપક્ષકાર કહે છે
छन्नउइगामकोडीपइणो भरहस्सं सुद्धभावस्स ।
चरणपरिणामओ भे केवलनाणं समुप्पन्नं ॥१००६॥ (षण्णवतिग्रामकोटीपते भरतस्य शुद्धभावस्य । चरणारिणामतो भो ! केवलज्ञानं समुत्पन्नम् ॥ षण्णवतिग्रामकोटीपतेर्भरतस्य भावशुद्धस्य सतः चरणपरिणामतः सकाशात् 'भे' इति परेणाचार्यस्यामन्त्रणे केवलज्ञानं समुत्पन्नम् ॥१००६॥
ગાથાર્થ:- પૂર્વપક્ષ:- છન્ન કરોડ ગામના માલિક ભરતને ભાવશુદ્ધિના કારણે ચારિત્રના પરિણામથી કેવળજ્ઞાન ઉત્પન્ન થયું. મૂળમાં ‘ભેપદ પૂર્વપક્ષનો આચાર્યને આમંત્રણરૂપે ઉચ્ચારરૂપ છે. તાત્પર્ય - તમારે પક્ષે ભરતને આટલા બધા ગામનો પરિગ્રહ હોવા છતાં કેવળજ્ઞાનની ઉત્પત્તિ તમને માન્ય છે.) ૧૦૦% ततः किमित्याह - माम बोपाथी शु? तावे छे.
चरणपरिणामबीयं गामादिपरिग्गहो ण णासेइ ।
इय दोण्हवि अम्हाणं सिद्धमिणं किन्न लक्खेसि ? ॥१००७॥ (चरणपरिणामबीजं ग्रामादिपरिग्रहो न नाशयति । इति द्वयोरपि आवयोः सिद्धमिदं किन्न लक्षयसि ? ॥ ) चरणपरिणामबीजं ग्रामादिपरिग्रहो न नाशयतीति द्वयोरप्यावयोः सिद्धं, तत इत्थमिदं स्पष्टतरमागमसिद्धं किन्न प्रणिधानमाधाय लक्षयसि ? येनैवमस्मान् मुधा खेदयसीति ॥१००७॥
ગાથાર્થ:- આમ ગામઆદિનો પરિગ્રહ ચારિત્રપરિણામબીજનો નાશ કરતો નથી' એ મુદ્દો આપણને બન્નેને સિદ્ધ છે. તે તમે કેમ જોતા નથી? કે જેથી ફોગટ અમને ખેદ પમાડે છો. ૧૦૦૭ अत्राचार्य आह - . અહીં આચાર્ય નક્કર ઉત્તર આપે છે.
भरहस्स तत्थ मुच्छाविगमे णणु आसि चरणपरिणामो ।
ण य तम्मि तेण तहियं काचि पवित्ती कया आसि ॥१००८॥ (भरतस्य तत्र मूर्छाविगमे ननु आसीत् चरणपरिणामः । न च तस्मिन् तेन तस्मिन् काचित् प्रवृत्तिः कृताऽऽसीत् ॥)
भरतस्य तत्र-षण्णवतिग्रामकोटीपरिग्रहविषये मूर्छाविगमे-गृड्यपगमे सति नन्वासीत् चरणपरिणामः, ततस्तत्त्वतस्तस्य ग्रामादिपरिग्रहरहितस्यैव चरणपरिणामोऽभूत्, “मुच्छा परिग्गहो वुत्तो' (छा. मूर्छा परिग्रह उक्तः) इति वचनतो मूर्छाया एव परिग्रहत्वात्, तस्याश्च तस्याभावादिति । अथ कथं तस्य ग्रामादिपरिग्रहविषये मूच्र्छापगमोऽवसीयत इत्यत आह 'न येत्यादि', चो हेत्वर्थे, न यस्मात्तस्मिन्-चरणपरिणामे सति तेन-भरतेन तस्मिन्-ग्रामादिपरिग्रहे काचिदपि
मतिमात्ररूपापि प्रवृत्तिः कृताऽऽसीत्, ततो नूनमवसीयते तस्य तदानीं ग्रामादिविषयमूर्छा-पगमोऽभूदिति ॥१००८॥ ગાથાર્થ:- ઉત્તરપક્ષ:- ભરતને તે છ– કરોડ ગામના પરિગ્રહના વિષયમાં મૂચ્છ ( આસક્તિ) દૂર થયા બાદ જ ચારિત્રપરિણામ હતો. આમ વાસ્તવમાં ગામાદિના પરિગ્રહથી રહિત જ તેને (-ભરતને) ચારિત્રપરિણામ હતો. કેમકે “મુચ્છા પરિગ્રહો વત્તો આ વચનથી મૂર્છા જ વાસ્તવમાં પરિગ્રહરૂપ છે. અને ભરતને આ મૂનો અભાવ હતો.
શંકા:- ભરતની ગામઆદિના પરિગ્રહ સંબધી મૂચ્છ દૂર થયેલી હતી તે શી રીતે જાણી શકાય?
++++++++++++++++घर्भसं
हिश-
२-197+
+
++
+
+
+
+
+
+
++
+
+
+