Dharm Sangrahani Part 02

Author(s): Ajitshekharsuri
Publisher: Adinath Jain Shwetambar Jain Mandir Trust

Page 331

gdal@s Gtz ܀ ܀ ܀ ܀ ܀ ܀ ܀ ܀ ܀ ܀ ܀ ܀ ܀ ܀ ܀ ܀ ܀
܀
܀
܀ ܀
܀ ܀ ܀
܀ ܀
܀
܀ ܀
܀ ܀ ܀ ܀ ܀
अम्मेवार्थं परोक्तोपसंहारप्रतिपक्षभावेनोपसंहरति - આ જ અર્થને લઈ આચાર્યવ૨ પૂર્વપક્ષના ઉપસંહારને પ્રતિપક્ષભૂત ઉપસંહાર કરે છે.
जम्हा पच्चक्खेणेव सव्वस्वादिजाणणं जुत्तं ।
सव्वन्नुनिच्छयो अत्तणो य तम्हा सपक्खोऽयं ॥१२३५॥ (यस्मात् प्रत्यक्षेणैव सर्वरूपादिज्ञानं युक्तम् । सर्वज्ञनिश्चय आत्मनश्च तस्मात् सत्पक्षोऽयम् ॥ यस्मात्प्रत्यक्षेणातीन्द्रियेण एवकारो भिन्नक्रमः स च यथास्थानं योक्ष्यते, सर्वरूपादिवस्तुज्ञानं युक्तमेव, तस्मात् योऽयमात्मनः सर्वज्ञोऽहमिति निश्चय इति पक्षः स सत्पक्ष एवेति कृतं प्रसङ्गेन ॥१२३५॥
ગાથાર્થ:- આમ અતીન્દ્રિયપ્રત્યક્ષથી સર્વે રૂપાદિ વસ્તુનું જ્ઞાન યુક્ત જ છે. (“એવ'નો અન્વય યુકત પદસાથે છે.) તેથી સર્વજ્ઞ છું' એવો સંબંધી નિશ્ચયરૂપ પક્ષ સત્પક્ષ જ છે. તેથી પ્રસંગથી સર્યું. ૧૨૩પા માંસાદિજ્ઞાનમાં દોષાભાવ स्यादेतत्, यदि सर्वज्ञस्तर्हि स मांसाशुच्यादीन्यपि जानीयात्, अन्यथा सर्वज्ञत्वानुपपत्तेः, नचैतत् युक्तं तत्स्वरूपसाक्षात्कारिज्ञानस्य लोके गर्हितत्वात्, मांसाशुच्यादीनां हि सर्वात्मना साक्षात्परिवेदनेन तदुपभोक्तृणामिवापवित्रत्वप्रसङ्गः, तथा तद्विषय द्वेषादिसंभवाच्चेति, अत आह -
શંકા:- જો તે સર્વજ્ઞ હોય, તો માંસ-અશચિવગેરેને પણ જાણશે, અન્યથા સર્વજ્ઞતા ખંડિત થઈ જાય. પણ માંસાદિનું જ્ઞાન યોગ્ય નથી, કેમકે લોકમાં માંસાદિના સ્વરૂપનું સાક્ષાત્કારી જ્ઞાન ગહ પામેલું છે, કેમકે માંસ-અશુચિવગેરેના સર્વરૂપે સાક્ષાત જ્ઞાનથી તો માંસાદિ ખાનારની જેમ અપવિત્ર થવાનો પ્રસંગ છે, અને માંસાદિસંબંધી દ્રષાદિ થવાનો સંભવ છે. અહીં આચાર્ય ઉત્તર આપે છે
मंसासुइरसणाणेवि तस्स दोसो ण विज्जती चेव ।
जमणिंदियं तयं ण य रागादीदोसहेतु त्ति ॥१२३६॥ (मांसाशुचिरसज्ञानेऽपि तस्य दोषो न विद्यत एव । यदनिन्द्रियं तकन्न च रागादिदोषहेतुरिति ॥) मांसाशुचिरसज्ञानेऽपि तस्य-भगततो दोषो न विद्यत एव, यत्-यस्मात्तकत्-ज्ञानमतीन्द्रियं, इन्द्रियाश्रितं च तत् ज्ञानं लोके गर्हितम् । यदाह प्रज्ञाकरगुप्तः- "अपवित्रत्वयोगः स्यादिन्द्रियेणास्य वेदने । कर्मजेन न चान्येन, भावनाबलभाविना ॥१॥" नापि तज्ज्ञानं भगवतो द्वेषादिदोषहेतुर्निर्मूलत एव द्वेषादीनामुन्मूलितत्वात् ॥१२३६॥
ગાથાર્થ:- સમાધાન:- માંસ-અશુચિનું રસજ્ઞાન હોવા છતાં ભગવાનને દોષ નથી, કેમકે આ જ્ઞાન અતીન્દ્રિય છે. અને લોકોમાં ઇન્દ્રિયને આશ્રયી થતું જ માંસાદિરસજ્ઞાન ગહિત છે. પ્રજ્ઞાકરગુખે કહ્યું છે “કર્મજ ઇન્દ્રિયથી આ(અશુચિ) ના વેદન(બોધ) માં અપવિત્રતાની પ્રાપ્તિ છે. નહીં કે ભાવનાબળથી ઉત્પન્ન (અતીન્દ્રિય જ્ઞાનદ્વારા) વેદનામાં" વળી, ભગવાનનું અશચિઆદિ સંબંધી આ જ્ઞાન દ્રષાદિદોષમાં કારણ નહીં બને, કેમકે ભગવાને દ્વેષાદિ દોષોને ઉખેડીને નિર્મળ કર્યા છે. ૧૨૩૬ાા વ્યવહારથી સર્વાનિર્ણય यच्चोक्तम्- 'अन्नं च नज्जइ तओ' इत्यादि तत्राह - તથા વળી આ સર્વજ્ઞ છે તેમ જણાય શી રીતે? (ગા. ૧૧૫૪) ઇત્યાદિ જે કહ્યું ત્યાં જવાબ આપે છે..
णजइ य तओ तइया चिंतियसव्वत्थपगडणेणेव ।
ववहारणयमतेणं सुसंपदाओ (या) य एण्हि पि ॥१२३७॥
(ज्ञायते च सकस्तदा चिन्तितसर्वार्थप्रकटनेनैव । व्यवहारनयमतेन सुसंप्रदायाच्चेदानीमपि ॥ ज्ञायते च 'तओ त्ति' सकः सर्वज्ञस्तदा-सर्वज्ञभावकाले व्यवहारनयमतेन । व्यवहारमेव दर्शयति चिन्तितसर्वार्थप्रकटनेन- चिन्तितसकलवस्तप्रकाशनेन, इदानीमपि च ज्ञायते ससंप्रदायात ॥१२३७॥
ગાથાર્થ:- સર્વજ્ઞની હાજરીકાળે તે સર્વજ્ઞ વ્યવહારનયથી જાણી શકાય છે. વ્યવહાર આ છે– વિચારેલા બધા જ અર્થોને પ્રગટ કરવાથી આ સર્વજ્ઞ છે તેવો વ્યવહાર થાય છે. ( જે વ્યક્તિ સામી વ્યક્તિ કે બધી જ વ્યક્તિઓના મનના વિચારોને જાણીને
++++++++++++++++
ume-01-284++++++++++++