Dharm Sangrahani Part 02

Author(s): Ajitshekharsuri
Publisher: Adinath Jain Shwetambar Jain Mandir Trust

Page 300

++++++++++++++++++सर्वसिदि++++++++++++++++++
સહુજ છે કે જયારે આગમ વ્યક્તિનું નિરૂપણ કરે ત્યારે તેના અનિત્યાદિભાવોને અપેક્ષીને જ કરે. નહીંતર તો એ નિરૂપણને અનુરૂપ સંબંધ ન થવાથી તેનું નિરુપણ જ અનુપન્ન થાય.. ૧૧૬૦ अपि च, qणी,
निच्चे य तम्मि सिद्धे तत्तो च्चिय धम्ममादिसिद्धीओ ।
सव्वन्नुकप्पणावि हु अपमाणा निप्फला चेव ॥११६१॥ (नित्ये च तस्मिन् सिद्धे तत एव धर्मादिसिद्धेः । सर्वज्ञकल्पनापि हु अप्रमाणा निष्फला एव ) नित्ये च तस्मिन्-आगमे सिद्धे सति तत एव-आगमात् धर्मादिसिद्धेः- धर्माधर्मव्यवस्थासिद्धेः सर्वज्ञकल्पना 'हु' निश्चितमुक्तेन प्रकारेणाप्रमाणा क्रियमाणा निष्फलैवेति ॥११६१॥ .
ગાથાર્થ:- જો, તે આગમનિત્ય તરીકે સિદ્ધ થાય, તો તે આગમથી જ ધર્મ-અધર્મનો નિર્ણય સિદ્ધ થાય છે. તેથી અવશ્ય ઉપરોક્ત પ્રકારે અપ્રમાણભૂત સર્વજ્ઞની કરાતી કલ્પના નિષ્ફળ જ છે. ૧૧૬૧ तदेवं सर्वज्ञत्वसिद्धिनिबन्धनप्रमाणाभावमुपदर्य सांप्रतं तत्प्रतिषेधकं प्रमाणमाह - આ પ્રમાણે સર્વજ્ઞતાની સિદ્ધિમાં કારણભૂત પ્રમાણનો અભાવ બતાવ્યો. હવે સર્વજ્ઞતાપ્રતિષેધક પ્રમાણ બતાવે છે
पडिसेहगं च माणं सोऽसव्वन्नुत्ति णो पइन्नाओ ।
पुरिसादित्ता हेऊ दिद्रुतो देवदत्तो व्व ॥११६२॥ .. (प्रतिषेधकं च मानं सोऽसर्वज्ञ इति नः प्रतिज्ञा । पुरुषादित्वाद् हेतुः दृष्टान्तो देवदत्त इव ॥) प्रतिषेधकं च मान-प्रमाणं सर्वज्ञस्य विद्यते, तद्यथा-स:-विवक्षितो वर्द्धमानस्वाम्यादिरसर्वज्ञ इति (नः) प्रतिज्ञा, पुरुषादित्वात्, आदिशब्दाद्वक्तृत्वपरिग्रह इति हेतुः, देवदत्त (इव) इति दृष्टान्तः, एष पूर्वपक्षः ॥११६२।। यार्थ:- सर्वशनु प्रतिषेधप्रभाग २ छे. ते ॥→ त-
विक्षत वर्षमानस्वाभीवरे (a) अस छ (साध्य) या समारी प्रतिan (=URमा साध्यनो निश) छ. म त (मानव२) पुरुषमा छ. (हिथी पत्रे 52 छ.) अर्थात पाछे... त्यादि)सात छ. म १६त. आटान्त छ. ॥ ५५ थयो. ११९२ પ્રતિપક્ષભાવથી હ્રાસ-ક્ષયસિદ્ધિ ઉત્તરપલ अत्राचार्य आह - હવે અસર્વજ્ઞતાસાધક આ વિસ્તૃત પૂર્વપક્ષને મુદાસર પછાડવા આચાર્યવર કહે છે
... जइ णाम जीवधम्मा अणादिमंतो य एत्थ रागादी ।
संभवइ तहवि विरहो इह कत्थइ हासभावाओ ॥११६३॥ (यदि नाम जीवधर्मा अनादिमन्तश्चात्र रागादयः । संभवति तथापि विरह इह कुत्रचिद् हासभावात् ॥)
पडिवक्खभावणाओ अणुहवसिद्धो य हासभावो सिं । '
थीविग्गहादितत्तं भावयतो होइ भव्वस्स ॥११६४॥ (प्रतिपक्षभावनातोऽनुभवसिद्धश्च हासभाव एषाम् । स्त्रीविग्रहादितत्त्वं भावयतो भवति भव्यस्य ॥) यदि नामात्र-जगति रागादयो दोषा जीवधर्मा अनादिमन्तश्च तथापि तेषां विरहः-सर्वथापगमः संभवति । कुत इत्याह-इह प्रतिपक्षभावानातः कुत्रचित् विरक्तचेतसि पुंसि तेषां रागादीनां हासभावात्-क्षयभावदर्शनात् । न च वाच्यमसौ हासभावोऽसिद्ध इति, यत आह-अनुभवसिद्धश्च एषां-रागादिदोषाणां हासभावः, यतः स्त्रीविग्रहादितत्त्वं- स्त्रीकलेवरादियाथात्म्यं भावयतः कस्यचित् भव्यसत्त्वस्य रागादिहासभावो भवत्येव, तथानुभवभावात् ॥११६३-११६४॥
ગાથાર્થ:- ઉત્તરપક્ષ:- જો આ જગતમાં રાગવગેરે દોષો જીવના ધર્મ હોય અને અનાદિકાલીન હોય, તો પણ તેઓનો (રાગવગેરેનો) સર્વથા નાશ સંભવે છે. કેવી રીતે? જુઓ આ રીતે...આ જગતમાં પ્રતિપક્ષભાવનાથી કો'ક વિરક્તચિત્તવાળા પુરુષમાં તે રાગાદિષોનો ક્ષયભાવ દેખાય છે. એમ ન કહેશો કે આ બ્રાસ-ક્ષયભાવ અસિદ્ધ છે.” કેમકે આ લ્હાસભાવ
++++++++++++++++
CE-MIN२-253+++++++++++++++