________________ 82 CATUHSATAKA [236 निबन्धनबुद्ध्यभिव्यक्तेश्चैतन्यहत्त्व भिव्यक्तिः / उपभोक्ता हि पुरुषः। स विषयोपभुक्तिक्रियाभिनिवृत्त्या विषयं चेतयते। सा ह्यस्य विषयोपभुक्तिश्चैतन्यवृत्त्यात्मिका क्रिया। सा च न विना चक्षुरादिना करणग्रामेण भवतीति कुतोऽस्य विकारग्रामस्य वृथात्वमिति / उच्यते। यदि चैतन्यं चैतन्यत्तिस्वरूपं साप क्रियात्मिका तदास्य क्रियाया' धर्मानतिक्रमेण भवितव्यम्। कश्च क्रियाणां धर्मः। द्रव्याचयत्वं चलत्वं च। तथा हि - / rdzas ni bya ba ji bz'in du hjig pahi bar du gyo ba med des na skyes bu yod ses pa yod pa med ces byar mi rigs || 11 || In c Vx of CSV wrongly ces for s'es ; and bya bar for byar in d adding so after rigs. ___ * आ विनाशाच्चलं नाम द्रव्यं नास्ति क्रिया यथा पुरुषोऽस्ति नाचैतन्यमिति तेन न युज्यते // 11 // CSV द्रव्यव्यापाररूपा हि क्रिया। सा चोदयात्प्रभृत्या विनाशाञ्चला। तथा हि। वृक्षादयः पवनाभ्युपनिपातमन्तरेणा नारब्धक्रिया उदयात् प्रभृत्या विनाशात् तिष्ठन्त्यविचलाः। कम्पनक्रिया त्वेषां० पवनादिप्रत्ययसम्मातादुपजायमाना पाविनाशं चलतां नातिवर्तते। यस्मादेतदेवं पुरुषोऽस्ति न चैतन्यमिति तेन न युज्यते // यथा वृक्षादयश्चलनक्रियाप्रारम्भात् प्रागवस्थायां वृक्षाद्यात्मना द्रव्यरूपेणोपलभ्यन्ते नेवं पुरुषः। स हि चैतन्यरूपमात्रत्वाव तातिरिक्तः। द्रव्यरूपवाभावाच्च चैतन्यरहितेनाप्यात्मनास्तीति न शक्यते कल्पयितुम्। ततव पुरुषो 1 According to Tib. the compound here is with -vritya (bjug pas) and not-vrtteb. HPS degvyakteh. | Tib. mnon par grub pas; HPS degnivrtya. * Tib. ses pa yod pa; HPS om. it. s Tib. de yan bya bahi ran bz in can yin na%3; HPS om. sadeg degtmika. . Tib. bya bahi; HPS kriyaya. 7 Tib. om. -abhi-. . Tib. mi rtsom: HPS degntarena narabdha'. * Tibakyes nas hjig pahi bar ni; HPS om. udayatdeg degsat. 10 Tib. hdi rnamskyiHPSesa. 11 In X we should read bjig bar du for ma z'ig Lar du. 18 For sa hio dravyarupa tvabhavac ca Tib. Sa hi caitanyarupamatratvat tadvyatiriktadravyarupatvabhavao ca (de ni bes pa yod pa nid kyan ran ba'im yin pahi phyir dan de las tha dad pabi rdzas kyi ran bz'in med pabi phyir).
