Book Title: Bharat Bhaishajya Ratnakar Part 05
Author(s): Nagindas Chaganlal Shah, Gopinath Gupt, Nivaranchandra Bhattacharya
Publisher: Unza Aayurvedik Pharmacy
View full book text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www. kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
-
-
२०० भारत-मेषज्य रत्नाकर
[ सकारादि - ६५८२५) समङ्गादिपूर्णम् (१) भानास्थिमध्य लोख्रश्च विल्यमध्यं प्रिया च । ( यो. र. । अतिसारा. ; वृ. नि. र. : व. | मधुकं ावेरा दीर्घवन्तत्वगेव च ॥
से. । पित्तातिसा.) चत्वार एते योगाः स्युः पित्तातीसारनाशनाः । समझ पातकीपुष्पं बिल्वं सौवर्चलं विडम । उता य उपयोज्यास्तु सक्षौद्रास्तण्डुलाम्पुना ॥ सक्षौ दाडिमं चैव पीतं तण्डुलवारिणा ॥ (१) लम्जालकी जड़, धायके फूल, मजीठ चूर्षे पिचातिसारघ्नं शूलं चाऽऽशुपनिहरेत । और लोध समान भाग ले कर चूर्ण बनावें। लज्जालुको जड़, धायके फूल, बेलगिरी, |
(२) मोचरस, लोध और अनारके वृक्षको
छाल समान भाग ले कर चूर्ण बनावें । संचल (काला नमक), बिड लवण और अनार
(३) आमकी गुठलीकी मज्जा (गिरी), लोध, दाना समान भाग ले कर चूर्ण बनावें।
बेलगिरी और फूलप्रियंगु समान भाग ले कर इसे शहद में मिला कर चावलोंके धोवनके।
| चूर्ण बनावें । साथ सेवन करनेसे पित्तातिसार और शूल शीघ्र ही |
(४) मुलैठी, सोंठ और पीला लोध समान नष्ट हो जाता है।
भाग ले कर चूर्ण बनावें। (मात्रा-२-३ माशे ।)
ये चारों चूर्ण पित्तातिसारको नष्ट करते हैं। (७८२६) समङ्गादिचूर्णम् (२) इन्हें शहदमें मिलाकर चाटना चाहिये । (व. से. । अतिसा.) .
अमुपान-चावलोंका धोवन । समझा धातकीपुष्पं केशरं नीलमुत्पलम् । (मात्रा-२-३ माशे ।) तण्डुलोदकसंयुक्तं ज्वरातीसारनाशनम् ॥ (७८२८) समशर्करचूर्णम् (१)
लज्जालकी जड़, धायके फूल, नागकेसर (वृ. नि. र. । अजीर्णा.) और नीलोत्पल समान भाग ले कर चूर्ण बनावें।
विश्वकणोपणनागदलैश्च इसे चावलोंके धोवनके साथ सेवन करनेसे
त्वक्त्रुटिभिर्विहित क्रमद्धम् । ज्वरातिसार नष्ट होता है।
चूर्णमिदं समखण्डमरोच(मामा-२-३ मारे ।)
श्वासगुदोद्भवगुल्मवमीषु ।। (७८२७) समादियोगचतुष्टयम्
सेठ १ भाग, पीपल २ भाग, काली मिर्च (व. से. । अतिसारा. ; भा. प्र. । म. खं. २ । ३ भाग, नागकेसर ४ भाग, तेजपात ५ भाग, अतिसा.)
दालचीनी ६ भाग और छोटी इलायची ७ भाग समाधातकीपुष्पं मभिष्ठा लोध्रमेव च।। के कर चूर्ण बनावें और फिर उसमें उसके बरावर शामलीपेट लोक्षदाडिमयोस्त्वचौ ॥ ) खांड मिला लें ।
For Private And Personal Use Only