Book Title: Bharat Bhaishajya Ratnakar Part 05
Author(s): Nagindas Chaganlal Shah, Gopinath Gupt, Nivaranchandra Bhattacharya
Publisher: Unza Aayurvedik Pharmacy
View full book text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
४१०
भारत-भैषज्य-रत्नाकरः
[ सकारादि
-
स्वर्ण माक्षिकके सत्वको अग्नि पर तपाकर टिकिया बना कर सुखावें और शरादरम्मुट में बन्द उसमें उपराक्त मिश्रण डालनेसे वह द्रवित (पतला) करके गजपुट में फूंक दें। इस विधिसे स्वर्णमाक्षिक हो जाता है।
अवश्य मर जाती है। (८३३२) स्वर्णमाक्षिकमारणम् (१) (८३३४) स्वर्णमाक्षिकयोगः ( आ. वे. प्र. । अ. १२ ; र. मं. : यो. र. : वृ. ( शा. ध. । खं. २ अ. १२)
यो. त. । तं. ४१ : रसे. सा. सं.) काञ्चनारत्ववोत्थेन क्वाथेन परिशीलितम् । माक्षिकस्य चतुर्थीशं दत्त्वा गन्धं विपर्दयेत । ताप्यमन्तः प्रविष्टान्तु बहिः कुर्यान्ममूरिकाम् ॥ उरुबूकस्य तेलेन ततः कार्याऽस्य चक्रिका ।। कचनारकी छालके काथके साथ " स्वर्ण शरावसम्पुटे धृत्वा पुटेद्गजपुटेन च । माक्षिक भस्म ” देनेसे ( निकल कर ) भातर धान्यस्य तुषधिो दत्वा शीतं समुद्धरेत् ॥ घुसी हुई मसूरिका बाहर निकल आता है। सिन्दूराभं भवेद्भस्म माक्षिकस्य न संशयः ॥ (मात्रा-१-२ रत्ती ।)
४ भाग स्वर्ण माक्षिकके चूर्णमें १ भाग शुद् (८३३५) स्वर्णमाक्षिकरसायनम् गंधक मिला कर अरण्डीके तेल में खरल करें और ।
( र. र. स. । पू. अ. २) टिकिया बना कर उन्हें, नीचे ऊपर धानकी भूमी रख कर शराव-सम्पुट में बन्द करें तथा गजपुटमें
माक्षीकसत्वं च रसेन पिष्ट
कृत्वा विलीने च बलि निधाय ।
सम्मिथ्य सम्मर्थ च खल्बमध्ये इस विधिसे स्वर्णमाक्षिककी सिन्दुरके समान
निक्षिप्य सत्वं द्रुतिमभ्रकस्य ॥ लाल भस्म हो जाती है ।
विधाय गोलं लवणाख्ययन्त्र (८३३३) स्वर्णमाक्षिकमारणम् (२)
पचेदिनार्ध मृदुवह्निना च । ( आ. वे. प्र. । अ. १२; शा. ध. : वृ. यो. स्वतः सुशोतं परिचूर्ण्य सम्यत. । त. ४१ ; यो. चि. म. | अ. ७ ; यो..
. गल्लोनिमतं व्योपविडङ्गयुक्तम् ।। - र. ; भा. प्र. ; र. चं.) संसवित क्षाद्रचुत निहन्ति .
- जरां सरोगामपमृत्युमेव । कुलत्यस्य कपायेण घृष्ट्वा तैलेन वा पुटे । :साध्यरोगानपि सप्तवासरअजामूत्रेण वा नूनं म्रियते स्वर्णमाक्षिकम् ॥
तेन तुल्योस्ति सुधारसोपि ॥ स्वर्णमाक्षिकके चूर्णको कुलथीके काथ या स्वर्णमाक्षिकसत्व और शुद्ध पारद १-१ (अरण्डीके) तेल अथवा बकरीके मूत्रमें खरल करके | भाग ले कर दोनोंको एकत्र ।मला कर खरल करें।
For Private And Personal Use Only