Book Title: Agam 07 Ang 07 Upashak Dashang Sutra Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
२८
उपासकदशागसूत्रे एवं च सत्येकस्मिन् समये यावन्तः संघाताश्छिद्यन्ते तैरनन्तैः संघातैः स्थूलतर एक एव संघातो विवक्ष्यते, एतादृशाश्च स्थूलतराः संघाता एकैकस्मिन् पक्ष्मण्य संख्याता एव भवन्ति नत्वनन्ता इति तेषां क्रमेण छेदने, असंख्यातसमयेवेवोपरितनपक्षमच्छेदो भवतीत्येकस्य पक्ष्मणश्छेदने यावान् कालो व्यत्येति तदसंख्याततमोऽशः समयः ।
इत्येवं चोक्तरूपस्य समयशब्दार्थस्य सत्त्वेऽपि प्रकृते तादृशेऽतिम्रक्ष्मे समये चम्पानगर्याः सद्भावस्य, आर्यसुधर्मस्वामिनोऽवतरणस्य चाऽसम्भवादन समयपदं लक्षणया हीयमानत्वबोधकं, ततश्च 'तस्मिन् काले तस्मिन् समये' इत्यस्य 'चतुर्थारके हीयमाने ' इत्यर्थोऽत एव 'समये' इत्यस्य न वैयर्थ्यमिति सूक्ष्मदृशाऽवधार्यम् ।
चम्पा-एतन्नामिका नाम-प्रसिद्धौ नगरी=न गच्छन्तीति नगाः=वृक्षाः संघात एक-एक रुएँ में असंख्यात होते हैं, अनन्त नहीं; अतः उन्हें क्रम से छेदने पर असंख्यात समयों में ही एक रुएँ का छेदन होता है, अतः एक रुएँ के छेदने में जितना काल लगता है उसका असंख्यातवाँ हिस्सा एक समय कहलाता है ।
यद्यपि 'समय' शब्दका यही अर्थ है तथापि इतने सूक्ष्मतम अंश में चम्पा नगरी का अस्तित्व और आर्यसुधर्मा स्वामी का पधारना नहीं हो सकता अतः यहाँ 'समय' शब्द का अर्थ 'हीयमान' रूप लेना चाहिए, वह समय शब्द यहा व्यर्थ नहीं है । अस्तु ।
उस काल अर्थात् चौथे आरे में, जबकि महाराज कोणिक का राज्य था और उस हीयमानरूप समयमें चम्पा नाम की प्रसिद्ध नगरी थी । એક રુંવામાં અસંખ્યાત હોય છે, અનંત નહિ, તેથી એ સંઘાતાને ક્રમશ છેદવા જતાં અસંખ્યાત સમયમાંજ એક રૂંવાનું છેદન થાય છે. તેથી એક રૂંવાના છેદનમાં જેટલું કાળ લાગે છે, તેને અસંખ્યાતમે ભાગ એક સમય કહેવાય છે.
જો કે સમય શબ્દનો અર્થ આ પ્રમાણે છે, તે પણ એટલા સૂરમતમ અંશમાં ચંપા નગરીનું અસ્તિત્વ અને આર્ય સુધર્મા સ્વામીનું પધારવું થઈ શકતું નથી, તેથી અહીં ‘સમય’ શબ્દનો અર્થ હીયમાન રૂપ લે જોઈએ; તે સમય શબ્દ અહીં વ્યર્થ નથી.
એ કાળે અર્થાત ચેથા આરામાં જ્યારે મહારાજ કેણિકનું રાજ્ય હતું અને એ હીયમાનરૂપ સમયમાં ચંપા નામની પ્રસિદ્ધ નગરી હતી.
ઉપાસક દશાંગ સૂત્ર
