Book Title: Agam 07 Ang 07 Upashak Dashang Sutra Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
उपासकदशाङ्गसूत्रे
पढमा मंसाइकए, इच्छाए णिरवराहिणो हिंसा। षीया तसजीवाणं, पुढवीखणणाइहिं अणिच्छाए ॥ १ ॥ प्रथमा मांसादिकृते, इच्छया निरपराधिनो हिंसा ।
द्वितीया त्रसजीवानां, पृथिवीखननादिभिरनिच्छया ॥ २॥ पेक्षया। तेषु प्रथममाह-' स्थूला'-दिति-प्राणातिपातात्-माणिप्राणनाशनाद् विरमणं-निवृत्तिः इत्थमत्राशयः-स्थूल-सूक्ष्मभेदाद्विविधा जीवाः सन्ति, तत्र स्थूलाः द्वीन्द्रिय-त्रीन्द्रिय-चतुरिन्द्रिय-पश्चेन्द्रियरूपाः, सूक्ष्माः एकेन्द्रिया-केवलं तत्वदर्शिभिः शास्त्रमर्मज्ञैश्च सुज्ञानाः अत एव गृहस्थैः परिहर्नु दुःशकत्वात्साधुभिरेव परिहरणीयास्तेषां हिंसा । स्थूलः प्राणांतिपातो द्वीन्द्रियादीनां हिंसनं सूक्ष्मश्चैकेन्द्रियाणाम् । स्थूलहिसा च संकल्पनाऽऽरम्भजाभेदादुविधा, तत्र मांस-नख-दन्त
(१) अणुव्रत. (१) स्थूलप्राणातिपातविरमण---स्थूल हिंसासे निवृत्त होना । तात्पर्य यह कि--जीव दो प्रकार के हैं--(१) स्थूल (२) सूक्ष्म । दीन्द्रिय, त्रीन्द्रिय, चतुरिन्द्रिय और पंचेन्द्रिय जीव स्थूल हैं, तथा एकेन्द्रिय जीव सूक्ष्म हैं । सूक्ष्म जीवोंको तत्वदर्शी और शास्त्रमर्मज्ञ ही जान सकते हैं, अतः गृहस्थ उनकी हिंसाका त्याग नहीं कर सकते। सूक्ष्म जीवों (एकेन्द्रियजीवों) की हिंसाका त्याग साधु ही करते हैं। तात्पर्य यह हुआ कि द्वीन्द्रिय आदि जीवोंकी हिंसा स्थूल हिंसा है
और एकेन्द्रिय जीवों की हिंसा सूक्ष्म हिंसा है। स्थूल हिंसा दो प्रकारकी है--(१) संकल्पजा और (२) आरंभजा । मांस, नाखून, बाल, चमड़ा,
(१) मानत. (૧) સ્થલપ્રાણાતિપાતવિરમણ-સ્થલ હિંસાથી નિવૃત્ત થવું તે તાત્પર્ય मेछ-0१ मे २ना छः (१) स्थल मन (२) सूक्ष्म. मेद्रिय. त्रीद्रिय, ચતુરિન્દ્રિય અને પંચેન્દ્રિય જીવ સ્કૂલ છે તથા એકેન્દ્રિય જીવ સૂક્ષમ છે. સૂમિજીને તત્ત્વદશી તથા શાસ્ત્રમર્મા જ જાણી શકે છે, તેથી ગૃહસ્થ એ જીની હિંસાનો ત્યાગ કરી શક્તા નથી સૂકમ જીવે (એકેન્દ્રિય જી) ની હિંસાને ત્યાગી સાધુ જ કરે છે. તાત્પર્ય એ છે કે બેઈદ્રિય આદિ જાની હિંસા સ્કૂલ હિંસા છે અને એકેન્દ્રિય જીવોની હિંસા સૂક્ષમ હિંસા છે સ્થૂલ હિંસા બે પ્રકારની छ:-(१) ४६401 मने (२) मा मत. भांस, नम, वाण, यामडं भने sai
ઉપાસક દશાંગ સૂત્ર
