Agam 07 Ang 07 Upashak Dashang Sutra Sthanakvasi

Book Title: Agam 07 Ang 07 Upashak Dashang Sutra Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

View full book textPrevious | Next

Page 339
________________

३२४
उपासकदशाङ्गसूत्रे ननु कोषादिषु चैत्यस्य बिम्बोऽर्थों लभ्यते,बिम्बश्च प्रतिमैवेति चेदहो व्यामोहः, 'बिम्बोऽस्त्री मण्डलम्' इत्यादिकोषादिषु बिम्बशब्देन साक्षात्स्वरूपरूपस्य मण्डलस्यैव गृहीततया प्रतिमार्थग्रहणासम्भवात् , प्रतिमार्थे हि 'प्रतिबिम्ब' शब्दो न तु बिम्बस्तथा चामरः-'प्रतिमानं प्रतिबिम्ब प्रतिमा प्रतियातना प्रतिच्छाया प्रतिकृतिः इति, तस्माद् ध्वनि-प्रतिध्वन्योरिव, पानप्रतिमानयोरिव, मा-प्रतिमयोरिव, यातनाप्रतियातनयोरिव, छाया-पतिच्छाययोरिव, कृति-प्रतिकृत्योरिव च बिम्ब-प्रतिबिम्बयोरपि मिथो भिन्नार्थकत्वमेव, उपलभ्यतेऽपि च बिम्बशब्दः सर्वत्र वस्तुयथार्थस्वरूप एव, तथाहिन कहीं शास्त्रोंमें ही मिलता है, अत एव 'चैत्य' का 'प्रतिमा' अर्थ करना ठीक नहीं। __ शंका-कोष आदिमें बिम्ब अर्थ तो मिलता है और बिम्ब ही प्रतिमा है, इसलिए चैत्यका अर्थ प्रतिमा हुआ । ___ समाधान-यह ठीक नहीं है, क्योंकी कोष आदिमें 'बिम्ब' वस्तुके यथार्थ स्वरूपको कहते हैं, न कि प्रतिमाको । प्रतिमा अर्थमें तो प्रतिबिम्ब शब्दका प्रयोग होता है, बिम्ब शब्दका नहीं। अमरकोश शूद्र वर्ग श्लोक ३६ में कहा है-" प्रतिमानं, प्रतिबिम्ब, प्रतिमा, प्रतियातना, प्रतिच्छाया, प्रतिकृति " ये प्रतिकृतिके नाम हैं, अतः जैसे ध्वनि और प्रतिध्वनि, मान और प्रतिमान, मा और प्रतिमा, यातना और प्रतियातना छाया और प्रतिच्छाया, कृति और प्रतिकृतिके अर्थमें भेद है, उसी प्रकार बिम्ब और प्रतिबिम्बके अर्थमें भी अन्तर है। वस्तुके यथार्थ મળત, પરંતુ એ અર્થ તેમાં કયાંયથી મળતું નથી અને શાસ્ત્રોમાંથી પણ મળતું नथी, मेटले येत्य"न। अर्थ “प्रतिमा" ४२व। मे १२।१२ नथी.
( શકા–કોષ આદિમાં બિમ્બ અર્થ તે મળે છે, અને બિમ્બ જ પ્રતિમા છે, તેથી ચિત્યને અર્થ પ્રતિમા થયે.
સમાધાનએ બરાબર નથી, કારણ કે કોષ આદિમા “બિમ્બ વસ્તુના યથાર્થ સ્વરૂપને કહે છે, પ્રતિમાને નહિ. પ્રતિમા અર્થમાં તે પ્રતિબિમ્બ શબ્દને પ્રોગ થાય છે, બિમ્બ શબ્દને નહિ. અમરકેશ શૂદ્ર વર્ગ કલેક ૩૬માં કહ્યું છે ३-"प्रतिमान, प्रतिमिन, प्रतिमा, प्रतियातना, प्रतिछाया, प्रतिकृति" से मां પ્રતિકૃતિનાં નામ છે. એટલે જેમ વનિ અને પ્રતિધ્વનિ, માન અને પ્રતિમાન, મા અને પ્રતિમા, યાતના અને પ્રતિયાતના, છાયા અને પ્રતિછાયા, કૃતિ અને પ્રતિકૃતિના અર્થમાં ભેદ છે, તેમ બિમ્બ અને પ્રતિબિમ્બના અર્થમાં પણ અંતર છે. વસ્તુના
ઉપાસક દશાંગ સૂત્ર


Page Navigation
1 ... 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587