Agam 07 Ang 07 Upashak Dashang Sutra Sthanakvasi

Book Title: Agam 07 Ang 07 Upashak Dashang Sutra Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

View full book textPrevious | Next

Page 338
________________

अगरसञ्जीवनी टीका अ. १ ५८ 'अरिहंतचेइय' शब्दार्थनिरूपणम् ३२३ वाचस्पत्यबृहदभिधानं शब्दकल्पदुपमश्च । 'चित्याया इदमित्यर्थेऽण, ग्रामादिषु प्रसिद्धो वृक्षः, देवावासवृक्षः चिताचिह्न, जनसभा,यज्ञस्थानं,जनविश्रामगृहं विम्बश्च इति लवपुरीय(लाहौरके)पद्मचन्द्रकोषे। चिता-स्तूपे यथा-'यत्र यूधा मणिमयाश्चे त्याश्चापि हिरण्मयाः, इति(२।३।१२), 'वृक्षाः पतन्ति चैत्याश्च ग्रामेषु नगरेषु च' इति (६ ॥३॥ ४०) च महाभारते । अश्वत्थक्षे यथा-'अनेकशाखश्चैत्यश्च निपपात महीतले' इति बाणोत्पातप्रकरणे हरिवंशे। चतुप्पथस्थे वृक्षे यथा वेदिकात्रैत्यसंश्रयाः' इति, आयतने यथा-'चैत्यप्रासादो न विनाशितः' इति च वाल्मीकीये सुन्दरकाण्डे, 'वभञ्ज 'चैत्यप्रासादम्' इत्यध्यात्मरामायणेऽपि । परमास्मनि यथा-"अथास्य हृदयं भिन्नं, हृदयान्मनउत्थितम् । मनसश्चन्द्रमा जातो बुद्धि बुद्धेगिराम्पतिः॥१॥ अहङ्कारस्ततो रुद्रश्चित्तं चैत्यस्ततोऽभवत्" इति भागवते (३।२६)। इह प्रकरणे मतान्तरग्रन्थानां प्रमाणत्वेनोपन्यासस्यायमाशय:-यदि 'चैत्य' शब्दस्य प्रतिमार्थःसंस्कृतग्रन्थेष्वभविष्यत्तदा तेषां धर्मग्रन्थेष्वप्युपालप्स्यत न चोपलभ्यते नाप च प्रवचनेषु कुहचनेति सर्वथा काल्पनिकोऽयमर्थों यच्चैत्या प्रतिमेतीति ।
गामका प्रसिद्ध वृक्ष, व्यन्तर देवके निवासका वृक्ष, चिताका चिह्न, जन-सभा, यज्ञ-स्थान, मनुष्योंके ठहरनेका स्थान (धर्मशाला सराय आदि ), बिम्ब [ लाहौरका पद्मचन्द्र कोश ]. चितास्तूप [ महाभारत २।३ । १२ तथा ६ । ३ । ४०] पीपलका वृक्ष [हरिवंश-बाणोत्पात ], आयतन तथा चोराहेका वृक्ष [ वाल्मीकीय तथा अध्यात्म रामायण सुन्दर काण्ड ], परमात्मा [भागवत ३ । २६ ।।
यहा पर अन्य मतके ग्रन्थोंका प्रमाण देनेका तात्पर्य यह है किअगर 'चैत्य' शब्दका 'प्रतिमा' अर्थ संस्कृत ग्रन्थों में होता तो उनके धर्मग्रन्थों में अवश्य मिलता किन्तु ऐसा उनमें कहीं नहीं मिलता और નિવાસનું વૃક્ષ, ચિતાનું ચિન્હ, જન-સભા, યજ્ઞસ્થાન, મનુષ્યએ ભવાનું स्थान (धर्मशा सरा मादि), मि [ हाडारन यमय Ru], यिता स्तू५ [ महाभारत २-३-१२ तथा ६-3-४० ], पीपणा वृक्ष [ હરિવંશ બાપાત ]; આયતન તથા ચેકમાંનું વૃક્ષ [વાલમીકીય તથા मध्यात्म रामायण-सुं१२ is ]; परमात्मा [ ३-२६].
અહીં અન્ય મતના ગ્રંથનું પ્રમાણ આપવાનું તાત્પર્ય એ છે કે જે નિત્ય શબ્દને “પ્રતિમા” અર્થ સંસ્કૃત ગ્રંથમાં હતા તે તેના ધર્મગ્રંથોમાંથી અવશ્ય
ઉપાસક દશાંગ સૂત્ર


Page Navigation
1 ... 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587