Agam 07 Ang 07 Upashak Dashang Sutra Sthanakvasi

Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 312

२९६
उपासकदशामपणे तत्मवर्द्धकवचनोदिरणेत्यर्थः । एष प्रमादाचरितस्यानर्थदण्डस्यातीचारः १ । कुत्सितः कुचः कुकुचस्तस्य भावः कर्म वा कौकुच्यं. भाणचेष्टितवन्मुख-नासा-भ्रनेत्रादीनां वैरूप्यकरणेन हास्योपादनमित्यर्थः । अयमपि द्वितीयभेदस्यैव, यद्वा-अपध्यानाऽऽचरितस्यातीचारः २॥ मुखरः बहुविधाऽसम्बद्धभाषी, तस्य भाव कर्म वा मौखयम्-अप्रासङ्गिकमसम्बद्धं कुत्सितं च यद्वा भाषमाणेसु बहुषु निजवापलेन सत्वरमविचारितं बहुभाषणमित्यर्थः। एष च पापकर्मोपदेशस्यातीचारः ३। अधिक्रियते-सम्बध्यते दुर्गतिष्वात्माऽनेनेति-अधिक
(१) कन्दर्प-कन्दर्प कामको कहते हैं। कामका उद्दीपक वचन भी उपचारसे कन्दर्प कहलाता है। तात्पर्य यह की-कामके वेगसे परवश होकर कामवर्द्धक वचन बोलना कन्दर्प अतिचार है । यह प्रमादाचरित अनर्थदंडविरमणका अतिचार है।
(२) कौकुच्य-भाणोंकी चेष्टाके समान मुंह, नाक, भाह, आख आदि अंगों को बिगाड़-विगाड़ कर हंसना कौकुच्य है। यह भी दूसरे भेद (प्रमादाचरित )को, अथवा अपध्यानाचरितका अतिचार है।
(३) मौखर्य-ऊटपटांग, कुत्सित, अथवा चपलता के कारण शीघ्र विना विचारे बोलनेवाला मुखर, और ऐसा बोलना मौखर्य कहलाता है। यह पापकर्मोपदेशका अतिचार है।। - (४) संयुक्ताधिकरण-जिससे आत्मा दुर्गतिका अधिकारी बने उसे अधिकरण कहते हैं, अर्थात् ऊखल, मूसल, घर, वसूला, कुल्हाड़ी
(૧) કન્દર્પ–કન્દર્પ કામને કહે છે. કામનું ઉદ્દીપક વચન પણ ઉપચારે કરીને કંદર્પ કહેવાય છે, તાત્પર્ય એ છે કે—કામના વેગથી પરવશ થઈને કામવર્ધક વચન બેલવું એ કર્યું અતિચાર છે એ પ્રમાદાચરિત અનર્થદંડવિરમણને मतियार छे.
(२) श्य-नांडानी येण्टानी पेठे झडो, ना, अमर, मin माहिઅંગેને બગાડી (વાંકાચૂંકા કરી) હસાવવું એ કૌમુત્ર્ય છે. એ પણ બીજા ભેદ (પ્રમાદાચરિત)ને અથવા અપયાનાચરિતને અતિચાર છે.
(3) भीम-टपटांग, असित, मया पणताने रणे सतावणे-विना વિચારે બોલનાર મુખર અને એવું બેલિવું તે મૌખર્ય કહેવાય છે. એ પાપકર્મોપદેશનો અતિચાર છે. . (૪) સંયુક્તાધિકરણ–જેથી આત્મા દુર્ગતિને અધિકારી અને તેને अधि४२९१ ४ छ, अर्थात् sia (wised) भूत, पival, Yी वगेरेने data
ઉપાસક દશાંગ સૂત્ર