Agam 07 Ang 07 Upashak Dashang Sutra Sthanakvasi

Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 222

उपासकदशास्त्रे हेमाईणं निभियट्ठवणं वीसासपुव्वगं नासो । तस्सि जं अवलवणं, तं नासालीयमागमे भणियं ॥५॥ हेमादीनां निभृतस्थापनं विश्वासपूर्वकं न्यासः ।
तस्मिन् यदपलपनं. तन्न्यासालीकमागमे भणितम् ॥५॥ साक्ष्याणां विषयाणां भेदात्पश्चविधम्, कुलशीलरूपादिसंपन्नायामदूषितायां कन्यायां दोषारोपणं, कुलादिविकलत्वेन च दूषितायां तस्यां दोषाभावख्यापनं कन्यालीकम्, कन्याशब्दोऽत्र मनुष्यमात्रोपलक्षणः । भूमोवुर्वरायामनुर्वरात्वस्यानुर्वरायां चोरात्वस्य, तथा बहुमूल्यायामल्पमूल्यात्वस्याल्पमूल्यायां च बहुमूल्यास्वस्य ख्यापनं भूम्यलीकम्, भूमिपदेनाप्युपलक्षणत्वात्सचित्तानां फलादीनामचितानां सुवर्णादीनां च ग्रहणं बोध्यम् । गवाश्वमहिषीभृतिषु चतुष्यदेषु प्रशस्तेष्व
१ गोपदस्याप्युलक्षणत्वात् । (१) कन्यासंबन्धी, (२) भूमिसंबन्धी, (३) गोसंबन्धी, (४) न्यास (धरोहर) संबन्धी, (५) झूठी साक्षी देना। ___ (१) कुल, शील, रूप आदिसे युक्त निर्दोष कन्याको दुषित ठहराना,
और कुल आदिसे रहित दृषित कन्याकों निर्दोष कहना कन्यालीक है। यहां 'कन्या' शब्दसे मनुष्य मात्रका, उपलक्षणसे ग्रहण होता है।
(२) उपजाऊ जमीनको अनुपजाऊ कहना और अनुपजाऊको उपजाऊ कहना, कम-मूल्यवालीको बहुमूल्य कहना और बहुमूल्यको कम-मूल्यवालो कहना भूमि-अलीक है। यहां भूमि शब्द भी उपलक्षण है, इसलिए भूमि शब्दसे सचित्त फल आदिका और अचित्त सुवर्ण आदिका ग्रहण करना चाहिए। भूषापाई छ. मे पाय २नेछेः (१) ४न्या-समाधी, (२) भूमि-समाधी, (3) आय वगेरे संधी, (४) थापy- धी, (५) ही साक्षी मावी.
(१) पुस, शीत, ३५, माहीथी युत निषि न्याने दूषित राबवी, भने पुस આદિથી રહિત દૂષિત કન્યાને નિર્દોષ કહેવી તે કન્યાલીક છે. અહીં કન્યા શબ્દથી મનુષ્ય માત્રનું, ઉપલક્ષણે કરીને ગ્રહણ થાય છે.
(૨) કસદાર (સારે પાક ઉગી શકે તેવી ) જમીનને કસ વિનાની કહેવી અને બીનકસદાર જમીનને કસદાર કહેવી, એાછા મૂલ્યવાળીને મોંઘા મૂલ્યવાળી કહેવી અને મેંઘા મૂલ્યવાળીને ઓછા મૂલ્યવાળી કહેવી, એ ભૂમિ–અલીક છે. અહીં ભૂમિશબ્દ પણ ઉપલક્ષણ છે, માટે ભૂમિ શબ્દથી સચિત્ત ફળ આદિનું અને અચિત્ત સુવર્ણ આદિનું ગ્રહણ કરવું.
ઉપાસક દશાંગ સૂત્ર