Acharangasutram Sutrakrutangsutram Cha

Author(s): Sagaranandsuri, Anandsagarsuri, Jambuvijay
Publisher: Motilal Banarasidas

Page 469

cिe
106
teer
सूत्रवाई
चियुतं
खप्यवस्थासु बीजादीनामुपमईकाः स्वायुषः क्षये प्रलीनाः सन्तो देहं त्यजन्तीति, एवमपरस्थावरजङ्गमोपभर्दकारिणामप्यनियतायु
७कुशीलशीलाहाएकसमायोजनीयम् ॥१०॥ किश्चान्यत्
परिभाषा. चायत- संबुज्झहा जंतवो! माणुसत्तं, दर्दु भयं बालिसेणं अलंभो । एगंतदुक्खे जरिए व लोए, स
___ कम्मुणा विप्परियासुवेइ ॥ ११ ॥ इहेग मूढा पवयंति मोक्खं, आहारसंपजणवजणेणं । एगे ॥१५८॥ य सीओदगसेवणेणं, हुएण एगे पवयंति मोक्खं ॥१२॥ पाओसिणाणादिसु णत्थि मोक्खो,
खारस्स लोणस्स अणासएणं । ते मज्जमंसं लसणं च भोच्चा, अन्नत्थ वासं परिकप्पयंति ॥१३॥ उदगेण जे सिद्धिमुदाहरंति, सायं च पायं उदगं फुसंता । उदगस्स फासेण सिया य सिद्धी, सिन्झिसु पाणा बहवे दगंसि ॥१४॥ हे! 'जन्तवः' प्राणिनः! सम्बुध्यध्वं यूयं, न हि कुशीलपाण्डिकलोकत्राणाय भवति, धर्म च सुदुर्लभलेन सम्मुध्यध्वं, तथा चोक्तम्-"माणुस्सखेत्तजाई कुलरूवारोग्गमाउयं बुद्धी । सवणोग्गहसद्धा संजमो य लोगंमि दुलहाई ॥१॥" तदेवम-18॥१५॥ कृतधर्माणां मनुष्यत्वमतिदुर्लभमित्यवगम्य तथा जातिजरामरणरोगशोकादीनि नरकतिर्यक्षु च तीबदुःखतया भयं दृष्ट्वा तथा-18
मानुष्यं क्षेत्रं जातिः कुलं रूपं भारोग्यं आयुः बुद्धिः श्रवणमवप्रहः श्रद्धा संयमश्च लोके दुर्लभानि ॥ १ ॥ 'बालिशेन' अज्ञेन सदसद्विवेकस्वालम्भ इत्येतच्चावगम्य तथा निश्चयनयमवगम्य एकान्तदुःखोऽयं ज्वरित इव 'लोक संसारिप्राणिगणः, तथा चोक्तम्-"जम्मं दुक्खं जरा दुक्खं, रोगा य मरणाणि य । अहो दुक्खो हु संसारो, जत्थ कीसंति पाणिणो ।।
॥१॥" तथा-"तहाइयस्स पाणं कुरो छुहियस्स भुजए तित्ती । दुक्खसयसंपउत्तं जरियमिव जगं कलयलेह ॥१॥” इति, 18 & अत्र चैवम्भूते लोके अनार्यकर्मकारी स्वकर्मणा 'विपर्यासमुपैति' सुखार्थी प्राण्युपमई कुर्वन् दुःखं प्रामोति, यदिवा मोक्षार्थी है| 18 संसारं पर्यटतीति ॥ ११ ।। उक्तः कुशीलविपाकोऽधुना तदर्शनान्यभिधीयन्ते-'इहेति मनुष्यलोके मोक्षगमनाधिकारे वा, एके 8
केचन 'मूढा' अज्ञाचाऽऽच्छादितमतयः परैश्च मोहिताः प्रकर्षेण वदन्ति प्रवदन्ति-प्रतिपादयन्ति, किंवत् १-'मोक्षं मोक्षावाप्ति, केनेति दर्शयति-आहियत इत्याहार-ओदनादिस्तस्य सम्पद्-रसपुष्टिस्ता जनयतीत्याहारसम्पज्जननं-लवणं, तेन माहारस्य रसपुष्टिः क्रियते, तस्य वर्जनं तेनाऽऽहारसम्पज्जननवजनेन-लवणवर्जनेन मोक्षं वदन्ति, पाठान्तरं वा 'आहारसपंचयवजणेण' आहारेण सह लवणपञ्चकमाहारसपञ्चक, लवणपञ्चकं चेदं, तद्यथा-सैंधवं सौवर्चलं विडं रौमं सामुद्रं चेति, लवणेन | हि सर्वरसानामभिव्यक्तिर्भवति, तथा चोक्तम्-"लवणविहणा य रसा चक्खुविहणा य इंदियग्गामा । धम्मो दुयाय रहिओ सोक्खं संतोसरहियं नो ॥१॥" तथा 'लवणं रसानां तैलं स्नेहानां घृतं मेध्याना'मिति, तदेवम्भूतलवणपरिवजेनेन रसपरि
कर्मोदयसपावितसुखाविपरिणामानां तन्मते दुसरूपलात् । २ जन्म दुःखं जरा दुःखं रोगाव मरण पबहो दुखः एव संसारः पत्र लिश्यन्ति जन्तवः ॥ तृष्णार्दितस्य पार्न कूरः शुधितस्य भुक्ती तृप्तिः दुःखशतसम्प्रयुक्तं ज्वरितमिव जगत्कलकलति ॥१॥ ४ लवणविहीनावं रसाबधुविहीनाचेन्द्रियप्रामाः ।
धर्मों दयया रहितः सौख्यं सन्तोषरहितं न ॥१॥ सूत्रकृताङ्गं त्याग एव कृतो भवति, तस्यागाच मोक्षावाप्तिरित्येवं केचन मूढाः प्रतिपादयन्ति, पाठान्तरं वा 'आहारओ पंचकवजणेणं ७ कुशीलशीला- आहारत इति ल्यब्लोपे कर्मणि पञ्चमी आहारमाश्रित्य पञ्चकं वर्जयन्ति, तद्यथा-लसुणं पलाण्डुः करभीक्षीरंगोमांसं मचं चेत्ये-18 परिभाषा. चाय
तत्पश्चकवर्जनेन मोक्षं प्रवदन्ति, तथैके 'वारिभद्रकादयो' भागवतविशेषाः 'शीतोदकसेवनेन' सचित्ताप्कायपरिभोगेन मोक्षं तियुत
प्रवदन्ति, अपत्तिं च ते अभिदधति-यथोदकं बाह्यमलमपनयति एवमान्तरमपि, वस्त्रादेवं यथोदकाच्छुद्धिरुपजायते एवं बाह्य॥१५९॥ शुद्धिसामर्थ्यदर्शनादान्तरापि शुद्धिरुदकादेवेति मन्यन्ते, तथैके तापसब्राह्मणादयो हुतेन मोक्षं प्रतिपादयन्ति, ये किल स्वर्गादि
फलमनाशंस्य समिधाघृतादिभिर्हव्यविशेषैर्हताशनं तर्पयन्ति ते मोक्षायाग्निहोत्रं जुहति शेषास्वभ्युदयायेति, युक्तिं चात्र ते आहुः| यथा अमिः सुवर्णादीनां मलं दहत्येवं दहनसामर्थ्यदर्शनादात्मनोऽप्यान्तरं पापमिति ॥ १२ ॥ तेषामसम्बद्धप्रलापिनामुत्तरदानायाह-'प्रातः स्नानादिषु नास्ति मोक्ष' इति प्रत्यूषजलावगाहनेन निःशीलानां मोक्षो न भवाते, आदिग्रहणात् हस्तपादादिप्रक्षालनं गृह्यते, तथाहि-उदकपरिभोगेन तदाश्रितजीवानामुपमईः समुपजायते, न च जीवोपमर्दान्मोक्षावाप्तिरिति, न चैकान्तेनोदकं बाबमलस्याप्यपनयने समर्थम् , अथापि स्यात्तथाप्यान्तरं मलं न शोधयति, भावशुद्ध्या तच्छुद्धः, अथ भावरहितस्यापि , तच्छुद्धिः स्यात् ततो मत्स्यबन्धादीनामपि जलाभिषेकेण मुक्त्यवाप्तिः स्यात् , तथा-क्षारस्य' पश्चप्रकारस्थापि लवणस्य 'अनश-18 नेन' अपरिभोगेन मोक्षो नास्ति, तथाहि-लवणपरिभोगरहितानां मोक्षो भवतीत्ययुक्तिकमेतत् न चायमेकान्तो लवणमेव रस-%
॥१५९॥ पुष्टिजनकमिति, क्षीरशर्करादिभिर्व्यभिचारात् , अपिचासौ प्रष्टव्यः-किं द्रव्यतो लवणवर्जनेन मोक्षावाप्तिः उत भावतः ?, यदि १.कादेरेवेति प्र०।२ पारिभाषिकलर्वणमात्रप्रतिपत्तिनिरासाय क्षारेति, अत एवं पञ्चप्रकारस्यापीति वृत्तिः । ३ चणकादेरपि क्षारादिमत्त्वालवणेति ।
999999999000000000000000000000