Acharangasutram Sutrakrutangsutram Cha

Author(s): Sagaranandsuri, Anandsagarsuri, Jambuvijay
Publisher: Motilal Banarasidas

Page 630

267
: "उदिष्टं दानाय परिकल्पित पद्धत, तथा सर्वेषां प्राणिनां दण्डयतीत एषोऽनुधर्मः ‘इह' अ
GeA
त्यादि, सर्वेषां जीवानां प्राणार्थिनां, न केवलं पञ्चेन्द्रियाणामेवेति सर्वग्रहणं, 'दयार्थतया' दयानिमित्तं सावधमारम्भ महानयं दोष इत्येवं मखा तं परिवर्जयन्तः साधवस्तच्छंकिनो-दोषशदिनः 'ऋषयो महामुनयो 'ज्ञातपुत्रीयाः' श्रीमन्महावीरवर्द्धमानशिष्याः 'उद्दिष्टं दानाय परिकल्पितं यद्भक्तपानादिकं तत्परिवर्जयन्ति ॥४०॥ किञ्च-'भूतानां' जीवानां उपम| ईशङ्कया सावद्यमनुष्ठानं 'जुगुप्समानाः' परिहरन्तः, तथा सर्वेषां प्राणिनां दण्डयतीति दण्डः-समुपतापस्तं 'निधाय' परित्यज्य ९ सम्यगुत्थानेनोत्थिताः सत्साधवो-यतयस्ततो न भुञ्जते तथाप्रकारमाहारमशुद्धजातीयम् एषोऽनुधर्मः 'इह' असिन् प्रवचने 'संयतानां यतीनां, तीर्थकराचरणादनु-पश्चाचर्यत इत्यनुना विशेष्यते, यदिवाऽणुरिति स्तोकेनाप्यतिचारेण बाध्यते शिरीषपुपमिव सुकुमार इत्यतोऽणुना विशेष्य : इति ॥४१॥ किंचान्यत्-'णिग्गंधधम्म'मित्यादि, नासिन्मौनीन्द्रधर्मे बाह्याभ्यन्तररूपो ग्रन्थोऽस्यास्तीति निर्ग्रन्थः स चासौ धर्मश्च निर्ग्रन्थधर्मः स च श्रुतचारित्राख्यः शान्त्यादिको वा सर्वोक्तस्तसिन्नेवंभूते धर्मे | व्यवस्थितः 'इमं पूर्वोक्तं समाधिमनुप्राप्तः असिश्चाशुद्धाहारपरिहाररूपे समाधौ सुष्टु-अतिशयेन स्थिखा 'अनिहः' अमायोऽथवा निहन्यत इति निहो न निहोऽनिहः-परीपहरपीडितो यदिवा 'स्त्रिह बंधने' अस्निह इति स्नेहरूपबन्धनरहितः संयमानुष्ठानं चरेत् , तथा बुद्धोऽवगततत्त्वो 'मुनिः कालत्रयवेदी 'शीलेन' क्रोधाद्युपशमरूपेण 'गुणैश्च मूलोत्तरगुणभूतैरुपपेतो-युक्त इत्येवंगुणकलितोऽत्यर्थतां(त:)-सर्वगुणातिशायिनी सर्वद्वन्द्वोपरमरूपां संतोषात्मिका 'श्लाघां' प्रशंसां लोके लोकोत्तरे वाऽऽप्नोति, तथा चोक्तम्-"राजानं तृणतुल्यमेव मनुते शक्रेऽपि नैवादरो, वित्तोपार्जनरक्षणव्ययकृताः प्रामोति नो वेदनाः । संसारान्तरवलुपीह
लभते शं मुक्तवनिर्भयः, संतोषात्पुरुषोऽमृतसमचिराद्यायात्सुरेन्द्रार्चितः ॥१॥"इत्यादि ॥४२॥ तदेवमा ककुमारं निराकतगोसत्रकता |शालकाजीवकबौद्धमतमभिसमीक्ष्य साम्प्रतं द्विजातयः प्रोचुः, तद्यथा-भो आईककुमार! शोभनमकारि भवता यदेते वेदवाये द्वे आका२ श्रुतस्क- अपि मते निरस्ते, तत्साम्प्रतमेतदप्याहतं वेदबाह्यमेवातस्तदपि नाश्रयणाई भवद्विधानां, तथाहि-भवान् क्षत्रियवरः, क्षत्रियाणां ध्ययन. न्धे शीला- च सर्ववर्णोत्तमा ब्राह्मणा एवोपास्या न शूद्राः, अतो यागादिविधिना ब्राह्मणसेवैव युक्तिमतीत्येतत्प्रतिपादनायाहकीयावृत्तिः सिणायगाणं तु दुवे सहस्से, जे भोयए णियए माहणाणं । ते पुन्नखंधे सुमहज्जणित्ता, भवंति देवा इति
वेयवाओ ॥ ४३ ॥ सिणायगाणं तु दुवे सहस्से, जे भोयए णियए कुलालयाणं । से गच्छति लोलुवसंप॥४०॥
गाढे, तिवाभितावी णरगाभिसेवी ॥४४॥ दयावरं धम्म दुगुंछमाणा, वहावहं धम्म पसंसमाणा । एगंपि जे भोययती असील, णिवो णिसं जाति कुओ सुरेहिं १॥ ४५ ॥ दुहओवि धम्मंमि समुडियामो, अस्सि सुटिच्चा तह एसकालं । आयारसीले बुइएह नाणी, ण संपरायंमि विसेसमस्थि ॥ ४६॥ तुशब्दो विशेषणार्थः, षट्कर्माभिरता वेदाध्यापकाः शौचाचारपरतया नित्यं स्नायिनो ब्रह्मचारिणः स्नातकास्तेषां सहस्रदयं 8 नित्यं ये भोजयेयुः कामिकाहारेण ते समुपार्जितपुण्यस्कन्धाः सन्तो देवाः स्वर्गनिवासिनो भवन्तीत्येवंभूतो वेदवाद इति ॥४३॥ अधुनाककुमार एतद्पयितुमाह-'सिणायगाणं तु'इत्यादि, स्त्रातकानां सहस्रद्वयमपि नित्यं ये भोजयन्ति, किंभूतानां ?कुलानि-गृहाण्यामिपान्वेषणार्थिनो नित्यं येऽटन्ति ते कुलाटाः-मार्जाराः कुलाटा इब कुलाटा ब्राह्मणाः, यदिवा-कुलानि- ॥४०॥ क्षत्रियादिगृहाणि तानि नित्यं पिण्डपातान्वेषिणां परतर्कुकाणामालयो येषां ते कुलालयास्तेषां-निन्धजीविकोपगतानामेवंभूतानां स्नातकानां यः सहस्रद्वयं भोजयेत्सोऽसत्पात्रनिक्षिप्तदानो गच्छति बहुवेदनासु गतिषु । किंभूतः सन् ?-'लोलुपै.' आमिषगृ? ग्ससातागौरवाद्युपपन्नः जिइन्द्रियवत्रगैः संप्रगाढो-व्याप्तो, यदिवा किंभूते नरके याति?-लोलुपैः-आमिषगृभुभिरसुमद्भिर्याप्तो यो नरकस्तस्मिन्निति, किंभूतश्चासौ दाता नरकाभिसेवी भवति तदर्शयति-तीव्र:-असह्यो योऽभिताप:-क्रकचपाटनकुम्भीपाकतसत्रपुपानशाल्मल्यालिङ्गनादिरूपः स विद्यते यस्यासौ स तीव्राभितापीत्येवंभूतवेदनाभितप्तस्त्रयस्त्रिंशत्सागरोपमाणि यावदप्रतिष्ठाननरकाधिवासी भवतीति ॥ ४४ ॥ अपिच-दया-प्राणिषु कृपा तया वरः-प्रधानो यो धर्मस्तमेवंभूतं धर्म 'जुगुप्समानों निन्दन तथा वधं-प्राण्युपमईमावहतीति वधावहस्तं तथाभूतं धर्म 'प्रशंसन् ' स्तुवन् एकमप्यशीलं-निश्शील निर्बतं षड्जीवकायोपमर्दैन यो भोजयेत् , किं पुनः प्रभूतान् , नृपो राजन्यो वा यः कश्चिन्मूढमतिर्धार्मिक आत्मानं मन्यमानः, स वराको निशेव नित्यान्धकारखानिशा-नरकभूमिस्तां याति, कुतस्तस्यासुरेष्वपि-अधमदेवेष्वपि प्राप्तिरिति । तथा कर्मवशादसुमता विचि-18 त्रजातिगमनाजातेरशाश्वतसमतो न जातिमदो विधेय इति । यदपि कैश्चिदुच्यते-यथा 'ब्राह्मणा ब्रह्मणो मुखाद्विनिर्गता बाहुभ्यां क्षत्रिया ऊरुभ्यां वैश्याः पद्भ्यां शूद्राः' इत्येतदप्यप्रमाणवादतिफल्गुप्राय, तदभ्युपगमे च न विशेषो वर्णानां स्वाद, एकमात्प्र-8 सूतेर्बुध्नशाखाप्रतिशाखाग्रभूतपनसोदुम्बरादिफलवद् , ब्रह्मणो वा मुखादेरवयवानां चातुर्वर्ण्यावाप्तिः स्यात् , न चैतदिष्यते भवद्भिः, तथा यदि ब्राह्मणादीनां ब्रह्मणो मुखादेरुद्भवः साम्प्रतं किं न जायते, अथ युगादावेतदिति एवं च सति दृष्टहानिरदृष्टकल्पना । स्यादिति । तथा यदपि कैश्चिदभ्यधायि सर्वज्ञनिक्षेपावसरे, तद्यथा-सर्वत्ररहितोऽतीतः कालः कालखाद्वर्तमानकालवत्, एवं च सत्ये| तदपि शक्यते वक्तुं यथा-नातीतः कालो ब्रह्ममुखादिविनिर्गतचातुर्वर्ण्यसमन्वितः काललार्चमानकालवद, भवति च विशेषे पक्षी॥ कृते सामान्य हेतुरित्यतः प्रतिज्ञार्थैकदेशासिद्धता नाशकनीवेति । जातेधानित्यत्वं युप्मसिद्धान्त एवाभिहितं, तद्यथा-'श
80sieee
रएestseeeeseseaeese