Acharangasutram Sutrakrutangsutram Cha

Author(s): Sagaranandsuri, Anandsagarsuri, Jambuvijay
Publisher: Motilal Banarasidas

Page 504

141
॥ समुदितानां परस्परसव्यपेक्षाणां कारणखेनेहाश्रयणात्सम्यक्त्वमिति । ननु च कथं कालादीनां प्रत्येक निरपेक्षाणां मिथ्याखखभा
बखे सति समुदितानां सम्यक्खसद्धाः , न हि यत्प्रत्येक नास्ति तत्समुदायेऽपि भवितुमर्हति, सिकतातैलवत् , नैतदस्ति, प्रत्येक का पथरागादिमणिष्व विद्यमानापि रत्नावली समुदाये भवन्ती दृष्टा, न च दृष्टेऽनुपपनं नामेति यत्किश्चिदेतत् , तथा चोक्तम्-"कालो
सहाव णियई पुक्कयं पुरिस कारणेनंता । मिच्छत्तं ते चेव उ समासो होति संमत्तं ॥१॥ सवेवि य कालाई इह समुदायेण साहगा भणिया । जुजंति य एमेव य सम्म सबस्स कास्स ॥२॥न हि कालादीहिंतो केवलएहिं तु जायए किंचि । इह|ग्गरंधणादिवि ता सवे समुदिता हेऊ ॥३॥ जहणेगलक्खणगुणा वेरुलियादी मणी विसंजुत्ता । रयणावलिववएसें ण लहति || महग्घमुलावि ॥४॥ तहणिययवादसुविणिच्छियावि अण्णोऽग्णपक्खनिरवक्खा । सम्मईसणसई सबेऽवि णया ण पाविति ॥
॥५॥जह पूण ते चेव मणी जहा गुणविसेसभागपडिबद्धा । खणावलिचि भण्णइ चयंति पाडिकसण्णाओ ॥६॥ 15वह सई णयवाया जहाणुरूवविणिउत्तवत्तदा । सम्मईसणसई लभंति ण विसेससण्णाओ ॥७॥ तम्हा मिच्छदिट्ठी सोषि णया
१ कालः सभावो नियतिः पूर्वकृतं पुरुषकारः कारणं एकान्तात् मिथ्यात्वं समासतो भवंति सम्यक्त्वं ॥१॥२ सर्वेऽपि च कालादय इह समुदायेन साधका भणताः। युज्यते च एवमेव सम्यक सर्वस्व कार्यस्य ॥१॥ नैव कालादिभिः केवलैस्तु जायते किंचित् । इह मुद्गरंधनायपि तत्सर्वेऽपि समुदिता हेतवः ॥२॥ यथानेकलक्षणगुणा बंड्योदयो मणयो विसंयुताः । रलावलीव्यपदेश न लभन्ते महाघमल्या अपि ॥३॥ तथा निजकवादसुविनिषिता अपि अम्माजम्यपक्षानरपान सम्यग्दर्शनशब्द सर्वेऽपि नया न प्राप्नुवन्ति ॥४॥ यथा पुनस्ते चैव मणयो यथा गणविशेषभागप्रतिबद्धाः । रमावलीति भण्यते त्वजन्ति प्रयकसहाः ॥५॥॥ तथा सर्वपि नयवादा यथानुरूप विनियुक्तवक्तव्याः । सम्यग्दर्शनश लभते न विशेषसंज्ञाः ॥॥ तस्यान्मिभ्यारष्टयः सर्वेऽपि नयाः खपकप्रतिबद्धाः।
| अन्योज्यनिषिताः पुनर्भवन्ति सम्यक्त्वं सद्भावात् ॥ ७॥ सूत्रकृताङ्गं
1४| सपक्खपडिबद्धा । अण्णोणनिस्सिया पुण हवंति सम्मत्त सब्भावा ॥८॥" यत एवं तस्मात्यक्खा मिथ्याखवाद-कालादिप्रत्येशीलाका- | कैकान्तकारणरूपं 'सेवध्वम्' अङ्गीकुरुध्वं 'सम्यग्वाद' परस्परसव्यपेक्षकालादिकारणरूपम् 'इम' मिति मयोक्तं प्रत्यक्षासमं 'सत्य- चार्यांय-18म्' अवितथमिति ॥ गतो नामनिष्पभो निक्षेपः, साम्प्रतं सूत्रानुगमेऽस्खलितादिगुणोपेतं सूत्रमुच्चारयितव्यं तच्चेदम्त्तियुतं
चत्तारि समोसरणाणिमाणि, पावादुया जाइं पुढो वयंति । किरियं अकिरियं विणियंति तइयं, ॥२१॥
अन्नाणमाहंसु चउत्थमेव ॥ १॥ अण्णाणिया ता कुसलावि संता, असंथुया णो वितिगिच्छतिन्ना । अकोविया आहु अकोवियेहिं, अणाणुवीइत्तु मुसं वयंति ॥२॥ सच्चं असच्चं इति चिंतयंता, असाहु साहुत्ति उदाहरंता । जेमे जणा वेणइया अणेगे, पुट्ठावि भावं विणइंसु णाम ॥ ३॥ अणोवसंखा इति ते उदाहू, अटे स ओभासइ अम्ह एवं। लवावसंकी य अणागएहिं, णो किरियमाहंसु अकिरियवादी ॥४॥
१२ समरसरणाध्य.
॥२१॥
अस्य च प्राक्तनाध्ययनेन सहाय संबन्धः, तद्यथा-साधुना प्रतिपनभावमार्गेण कुमार्गाश्रिताः परवादिनः सम्यक् परिज्ञाय | परिहर्तव्याः, तत्वरूपाविष्करणं चानेनाध्ययनेनोपदिश्यते इति, अनन्तरसूत्रस्थानेन सूत्रेण सह संबन्धोऽयं, तद्यथा-संवृतो | महाप्रज्ञो 'वीरो दतैषणां चरमभिनिर्धतः सन् मृत्युकालमभिकायेद् एतत्केवलिनो भाषितं, तथा परतीर्थिकपरिहारं च कुर्याद एतच केवलिनो मतम्, अतस्तत्परिहारार्थ तस्वरूपनिरूपणमनेन क्रियते । 'चत्वारी'ति संख्यापदमपरसंख्यानिवृत्यर्थ ||
'समवसरणानि' परतीर्थिकाभ्युपगमसमूहरूपाणि यानि प्रावादुकाः पृथक् पृथग्वदन्ति, तानि चामूनि अन्वर्थाभिधायिमिः ॥३|| संज्ञापदैनिर्दिश्यन्ते, तद्यथा-क्रियाम्-अस्तीत्यादिकां वदितुं शीलं येषां ते क्रियावादिनः, तथाऽक्रियां नास्तीत्यादिकां वदितुं || | शीलं येषां तेऽक्रियावादिनः, तथा तृतीया बैनयिकाश्चतुर्थास्त्वज्ञानिका इति ॥ १॥ तदेवं क्रियाक्रियावनयिकाज्ञा-18| नवादिनः सामान्येन प्रदाधुना तदूषणार्थ तन्मतोपन्यासं पश्चानुपूर्व्यप्यस्तीत्यतः पश्चानुपूर्व्या कर्तुमाह, यदिवैतेषामज्ञानिका एव सर्वापलापितयाऽत्यन्तमसंबद्धा अतस्तानेवादावाह-अज्ञानं "विद्यते येषामज्ञानेन वा चरन्तीत्यज्ञा-1 निकाः आज्ञानिका वा तावतादयन्ते, ते चाज्ञानिकाः किल वयं कुशला इत्येवंवादिनोऽपि सन्तः 'असंस्तुता' अज्ञानमेव ||श्रेय इत्येवंवादितया असंबद्धाः, असंस्तुतखादेव विचिकित्सा-चित्तविप्लुतिश्चित्तभ्रान्तिः संशीतिस्तां न तीर्णा-नातिक्रान्ताः ||
तथाहि ते ऊचुः-य एते ज्ञानिनस्ते परस्परविरुद्धवादितया न यथार्थवादिनो भवन्ति, तथाहि-एके सर्वगतमात्मानं वदन्ति तथाऽन्ये असर्वगतं अपरे अंगुष्ठपर्वमानं केचन श्यामाकतन्दुलमात्रमन्ये मूर्तममूर्त हृदयमध्यवर्तिनं ललाटव्यवस्थितमित्याद्यात्मप
दार्थ एव सर्वपदार्थपुरःसरे तेषां नैकवाक्यता, न चातिशयज्ञानी कश्चिदस्ति यद्वाक्यं प्रमाणीक्रियेत, न चासौ विद्यमानोऽप्युMS| पलक्ष्यतेऽग्दिर्शिना, 'नासर्वज्ञः सर्व जानातीति वचनात् , तथा चोक्तम्-"सर्वज्ञोऽसाविति ह्येतत्तत्कालेऽपि बुभुत्सुभिः ।
धीरो प्र० । २ वूषणार्थ प्र. । ३ व्याख्यानमिति शेषः । ४ असंबद्धभाषिणः ।
इत्यवादितया एत ज्ञानिनते. परश्चन श्यामाकतन्तुलनामा कश्चिदस्ति यदावशोप्राविति ओतत्व