Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka batrIsa batrIsI poDazaka yogabhAratI tatvaciMtAmaNI grantha upara jagadIza tarkAlaMkAranI TIkAthI yukta upadezarahasya syAdvAda kalpalatA alTrA-talakSaNa bhAga-2 adhyAtmamata parIkSA AgamagraMtha naya zAra dharmaparIkSA pI. cAndhyopAniyAjI gujarAtI + saMskRta candrazekharIyA TIkA sahita
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ ? A: 28888' rada -1, 32 na Niw hataend on kaI ra . '' hara hararaka ka rave': *: "-"- ka , ji. DA .. # hae :: Some one hA Home About I janana : . 1 1004, karI che temanI ': ' ' '' '' . . . wit ": ' , ' Ama ja kI .' , hAjA vaza thaI I 5w :: : : : - ' kahaews , gphaphaes' a '' che. ::.. kAraDI : yr. ja jA ' Tla . : = . che. jo kai pharIdA , 0. By: ech >> rAjA kikawnta 'jhare, je kaI vADajaka : re C :- kI ' . jarA 2 - jhI 200-estee 9:: SwjAma 1 tvavAdita. sagabhagavaMta zAka na pho ja kAkA: '''' , paramakRpALu paramAtmA mahAvIradevanA caraNomAM anaMta anaMta anaMtaza vaMdanAvali. :0042011 : pharaja pADI feed RepoweEBka . rAjIerse dAdA kAkA kAkI: 44 / v+:+387 / 0" $" . ---" w e w "janaka ke '' '' '' bloka rahI kAraNa nI ha989kAra karI , sweech,kAkaty20 2000 ra000 S8 sjhADamanA ha 95:@i v33 900 0 ' w - 24 :: 3:59:00 . : wwww ' COOT'hhe' DI . kAraNa so wAra 3;wwe sees ' 'Yew+ ', phaphaDaLa hI ka kAkA Dholki PIBI13 ; ; ; ; ; ; #3www3 , ' , , . '''' eos: wwwxvi karI zako cho ' www. , }}* * * * * * , , , , . : ' *, . . . jada 15-cross . . * * * * * * *. jI . 10 diwaI - kAra. * * * * * * * * * * -12, 6; '' - 1,64 * es: : '' ke A : nAma - jagadIzatakalaMkArakRta jAgadIzITIkAsamanvita - irrevo karI ' D53 . : 30 am 1 . jI . e M' '' ** * * * * * * jo :: * * * ::: '1** * *** . dAna: *..",0 20 '; ' ' '+'%'... ''1*.*". kila nAmanA , 2 , TI " '' . ! 1 ' ' - na -:; . nAnA rIes :: IT 1:11. '' S &1" se's .. ''11 'Be" '. , ; A '', ' ''' hira '' ' - '' - : www. p : : Dara,, ,;:30 - '' ''3'' : *** *** *** : DI . kare. kaMDaois;- ke : ' . mArI ;kema kA.' :: , , , : : : jirI . DI ... ' ja ; ' ja * . * * ka A ma SReso ''' : di...kA :01 , : urces : aDada dAdI.' ::: * *, , - ++, * * 3 . ka. 34 * * * * : - ka ::.35 + + +15, * * * ( bihAdlakSaNa 3 - (aa. kumae-1 , kI * Why, sy" Hair wi 001 1st S***** nInI :: '' : .:: . : . . w.fa150trs. * tA . kAmanA ," ', prathama che ** ':: / candrazekharIyA nAmanI saMskRta TIkA ane gujarAtI vivecana sahita) E3%8C foetidar , *i ::: : #waa : :s) ::::::::: :::: ::: -- : Ada 7 sAra 05 ' - * 43. * * * * 4 . :: TanA S ::: - : 1 ka * " mA : * dI : , ; * * * * * kapAka : * * - , ,w. i c : AA Ata* dara ''" 2640 * * te mA, ' : >> Spir *, , katy* : -* nare bhAga-2 *** . . , ".. '' '' sexi to: ht.. ' harakrvi : :::/f I . " e us' r - BB , sAmAnya * : - mahA mila kAkaDI '''' kahI kaTakA ra7000ra307) darakAra che. so karo. pachI 03, pharI pharI ST4e* rAjawche . . .. ! pAchI BE % 'jIka - kavitA Ros A ja pachAta vAra pharI pADavA haecradAra : eter . ' hatI,... www, v, ''11 . DI * se":"'' " 7' '' a wyaka '' ' ''' '' . .. 53" , sgs : ''''. # ' + - , kaw , , : : - , :x; rss mika kaka, **'s $2 jApha 0 14 * * be nI - dika, amadA Da : nA 'jamA rakama ' ''2441. " .1 .. ' . Bless dakita SSSSS A sweetness. ISSN 01 ramaNa karI rahI ja . : preraka : ''' ##: 3000 wine karI chakkara %: >kana , Press : mArI hArDa kora 13&e the hajAra karo . . Steeii. A few of A$3, 18 , , ; . ; ; ; , khaDakAra: pharaja we .. . . ' , ' karI $4 ) kAraNa ....."" : , ra 1 pharAra . kAraNa , 34 karI DI jeTa hatI. kAraka saphara.! rI '' pha - e 99 ThAkoradAra vepAra Si II 0:29:" - , 0 chika che karuM ? vadhu -rara00 thI or std.9** : 2 pharake *** , www ka..* ** . haees . MDI Ice jI '4 .4 sonIkA kakSarataovie Rw 8 0 nA kamara sesse hA .. kAraNa kADhaeI - haess " chokarA 00:35:58:49: 3 , , , , , - ene 88 89 ..2 v$ & :01 , , , kaDA . 285 - 2003 hAIES: : ne kAraNakacorI : .. kaccha jo ; ? vja : ' };00 s *' : ? 3:waa 3 * jarUra !!! ' ' . . . . 122 ' : dahADA*:0338: kAro**34; kAkA rU .. see vess, : rA.davery 9,999 - ate ) DrAmA kmala prAzana TrasTa DchatAka dina : bALaka nA kAra ahas. - 200 Tche ja, tA , .khA..naranI 1;ii paDI, jI ' kAra che kAkA kAlATaase400 dabAkace: . : karA nA * * * * * ''majAka karI sary nA *. *
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakAzaka : kamalaprakAzanasTa jIvatalAla pratApazI saMskRti bhavana 2777, nizA poLa, jhaverIvADa, rIlipha roDa, amadAvAda-1 phona : 25355823, 25356033 preraka-paricaya : siddhAntamahodadhi, saccAritracUDAmaNi, sva. pUjyapAda A. bhagavaMta zrImadvijaya premasUrIzvarajI mahArAjA sAhebanA vineya pU. paM. zrI candrazekharavijyajI AvRtti : prathama saMskaraNa nakala : 1000 tA. 6-10-2004, vi. saM. 2060 mUlya : rUA. 5-00 TAIpaseTiMga : arihaMta grAphiksa khADiyA cAra rastA, amadAvAda. mudraka : navaprabhAta prinTIMga presa ghIkAMTA, amadAvAda-1.
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ ka . saujanya para zrI mahAvIranAra ke ka zretAMbara mUrtipUjas * jaina saMgha - . che jhaverI saDaka, bI. navasArI - 396445 .
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ pU. paM. pravarazrI candrazekharavijayajI ma.sAhebanI preraNAne jhIlIne have.. | ' deza videzamAM parvAdhirAja paryuSaNanI ArAdhanA karAvavA mATe yuvAnonI sAthe tapovanIo susajja jaina saMghanA agraNI mAnanIya TrasTIva ! ApanA gAma ke nagaramAM jo pavAdhirAja paryuSaNaparvanI ArAdhanA karAvavA mATe pUjya sAdhusAdhvIjI bhagavaMto padhArI zakyA na hoya to te mATe amArA yuvAno tathA tapovanI bALakone dara varSe jarUrathI bolAvajo. A yuvAno tathA tapovanIo ApanA jaina saMghamAM (1) aSTAlikA tathA kalpasUtranI pratanuM suMdara vAMcana karaze. (2) rAtre paramAtmabhaktimAM badhAne rasataraboLa karI deze. (3) banne TAImanA pratikramaNa vidhi-zuddhipUrvaka karAvaze. (4) zrIsaMghanA ullAsa pramANe rasaprada vividha pravRttio karAvaze. jo ApanA saMghamAM sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMto padhArI zakyA na hoya to ja nIcenA saranAmethI phorma maMgAvIne bharIne amane mokalI Apo. namra sUcanA phorma bharIne mokalavAnuM saranAmuM ArAdhanA karAvavA paryuSaNa vibhAga saMcAlaka zrI zrIyuta lalitabhAI dhAmI , rAjubhAI AvanArane gADIbhADuM vagere C/o. tapovana saMskArapITha zrI saMghe bahumAnarUpe mu. amIyApura, posTa : sughaDa gAMdhInagara - 382424. ApavAnuM raheze. phona : 079-3ra06203
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:13 riddhAnuM lakSaNa cakTrobarIyA nAmanI TIkA 0000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000 jAgadIzI - atra navyAH,-"yathAzrutasya' prAguktakrameNa pratiyogivyadhikaraNAbhAvasyAprasiddhayA 'vahnimAn dhUmA' dityAdau sarvatrAsambhavaH syAt / . ato-yatkiM JcitsvapratiyogitvaM yAddazasambandhAvacchinnaM tAddazasambandhenasvapratiyogitAvacchedakAvacchinnasAmAnyAnadhikaraNaM yat sAdhanAdhikaraNaM,-tanniSThAbhAvasya sAdhyatAvacchedakasambandhAvacchinna-pratiyogitAnavacchedakatvameva lakSaNe (sAdhyatAvacchedake) pravezanIyam;__ tathA ca saddhetusthala iva 'dravyatvAbhAvavAn sattvA'dityatrApi saMyogena ghaTAdyabhAva eva pratiyogitAvacchedakAvacchinnapratiyogivyadhikaraNaH, tadIyaM (hi) ghaTaniSThapratiyogitvaM yAddazasaMyogasambandhe nAvacchinnaM tAdRzasaMyogasambandhasAmAnyena sAdhanavato dravyasya tadIyapratiyogitAvacchedakAvacchitrasAmAnyAdhikaraNatvamakSatameva / ___ na caivamapi tadIyasya sAdhyatAvacchedakIbhUtasvasmasambandhAvacchinna pratiyogitvasyAprasiddhayA na doSasaGgatiH, pUrvakSaNavRttitvAdiviziSTa sya) ghaTAdyabhAvasyAbhAve eva tatprasiddheH" ityAhuH / 0000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000 candrazekharIyA : atra navyAH yadi hi "svapratiyogitAvacchedakAvacchinna-pratiyogi-sAmAnyAnadhikaraNahetvadhikaraNavRtirabhAvaH" ityeva ucyate, tadA tu vahnimAn dhUmAt ityAdi sarvatraiva avyAptiH bhavet / yato yadi ghaTAbhAvo lakSaNaghaTakatvena gRhyate tadApi parvate paTavRttitvaviziSTasya ghaTAbhAvasyAbhAvo ghaTAbhAvapratiyogisvarUpo vidyate eva / ataH "parvataH na pratiyogisAmAnyAnadhikaraNaH" ityAdi bhavaduktarItyaiva na ko'pi abhAvo lakSaNaghaTako bhaviSyati / tathA cAvyAptireva / ataH tatra pariSkAraH kartavya eva / sa cAyam - yatkicitsvapratiyogitA yAdRzasambandhAvacchinnA, tAdRzasambandhena svapratiyogitAvacchedakAvacchinnasAmAnyAnadhikaraNaM yat hetvadhikaraNaM, tanniSThAbhAvasya sAdhyatAvacchedakasambandhAvacchinnapratiyogitAnavacchedakatvaM sAdhyatAvacchedake iti / asya ayamarthaH / yo'bhAvaH lakSaNaghaTakatvena grahItuM issyte| tasya kApi pratiyogitA grAhyA / sA yAdRzasambandhAvacchinnA bhavati, tena sambandhena tasyAbhAvasya sarveSAM pratiyoginAM sarvapratiyogitAvacchedakAvacchinnarUpANAM anadhikaraNaM yat hetvadhikaraNaM, tanniSThasya tAdRzAbhAvasya sAdhyatAvacchedakasambandhAvacchinnA yA kA'pi pratiyogitA, tadanavacchedakaM sAdhyatAvacchedakaM iti / tathAca avyAptiH na bhavati / ghaTAbhAvasya yatkicitpratiyogitA ghaTaniSThA grAhyA, sA ca saMyogAvacchinnA / tena saMyogena sambandhena ghaTAbhAvasya sarve'pi pratiyoginaH "ghaTAH paTavRttitvaviziSTa-ghaTAbhAvAbhAvazca" hetvadhikaraNe na vrtnte| yato ghaTAH saMyogena parvate na santi, viziSTaghaTAbhAvAbhAvazca svarupeNaiva vartate / ataH tasya saMyogena kutrApi arvatamAnatvAt sa parvate'pi nAsti / itthaM ca saMyogena sarvapratiyogyanadhikaraNaM hetvadhikaraNaM parvataH, tasmin sa 0 0 0000000000 todos siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA - 1 80
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:13 m mmmmmmmmmmMMMMMMMMMMMMMMmmm 00000000000000000000000000 eva ghaTAbhAvaH, tasya yA ghaTIyA saMyogAvacchinnA pratiyogitA, tadanavacchedakaM vahnitvaM iti lakSaNasamanvayaH / dravyatvAbhAvavAn satvAt iti atra tu sAdhyAbhAvo na lakSaNaghaTako bhavati / yato dravyatvAbhAvAbhAvasya pratiyogI dravyatvAbhAvo nityavRttitvaviziSTasya dravyatvasya abhAvazca / tatra yadi dravyatvAbhAvIyA pratiyogitA gRhyate, tadA sA tu svarUpAvacchinnA, tena svarUpasambandhena nityavRttitvaviziSTadravyatvasyAbhAvaH pratiyogisvarUpo hetvadhikaraNe ghaTAdau vartate eva iti hetvadhikaraNaM na dravyatvAbhAvAbhAvapratiyogisAmAnyAnadhikaraNaM / yadi ca viziSTadravyatvAbhAvaniSThA pratiyogitA gRhyate tadA sA'pi svarUpAvacchinnA / tena sambandhena hetvadhikaraNe ghaTe viziSTadravyatvAbhAvo vartate / ato na kenApi prakAreNa dravyatvAbhAvAbhAvo lakSaNaghaTako bhavati / tathA ca pUrvoktarItyA ghaTAbhAvasyaivAtrApi lakSaNaghaTakatvAt lakSaNasamanvayo bhavati / evaM cAtivyAptiH durvArA / na ca / lakSaNaghaTakasya ghaTAbhAvasya pratiyogitA na sAdhyatAvacchedakasvarUpAvacchinnA'pi tu saMyogAvacchinA / tathA cAtra sAdhyatAvacchedakasambandhAvacchinna-pratiyogitAyAH lakSaNaghaTakasvarUpAyAH aprasiddhatvAt lakSaNasamanvayo na bhavati iti nAtivyAptiritivAcyam yato lakSaNaghaTakasya yA kA'pi pratiyogitA'smAbhivivakSitA / ato ghaTAbhAvasya paTavRttitvaviziSTaghaTAbhAvA-bhAvAtmakapratiyoginiSThA pratiyogitA sAdhyatAvacchedakasvarUpAvacchinnaiva, tatpratiyogitAnavacchedakaM dravyatvAbhAvatvaM iti lakSaNaghaTanAt bhavatyevAtivyAptiH / evaM pUrvakSaNavRtitvaviziSTa ghaTAbhAvasyAbhAvarUpe pratiyogini vidyamAnA pratiyogitA'pi zakyate grahItuM iti dhyeyam / naca viziSTaghaTAbhAvAbhAvasya viziSTaghaTasvarUpatvAt tanniSThA pratiyogitA saMyogAvacchinaiva, na tu svarUpAvacchinA / tathA ca kathaM sA lakSaNaghaTakatvena grahItuM zakyA iti vAcyam / tAdRzaviziSTaghaTAbhAvAbhAvasya pratiyogitAyAH svarUpAvacchinnatvameva svIkRtaM iti na doSaH iti vadanti / evaM tAvat navInAnAmabhiprAyaH pratipAditaH / candrazekharIyA: navIno pratiyogitAvacchedakAvacchinna tamAme tamAma pratiyogIonuM anadhikaraNa evuM hevadhikaraNa ane temAM rahelo te abhAva....' e rItanuM ja jo lakSaNa mAnIe, to to tame jema kahyuM ke, ghaTAbhAvAdi e svAzrayaparvatAdivRttitvaviziSTa tarIke to guNAdimAM maLavAnA nathI. eTale e guNAdimAM viziSTaghaTAbhAvAbhAva rUpa pratiyogI ja rahI jAya. ane e rIte koI paNa sthAne koI paNa abhAvanA tamAme tamAma pratiyogInA anadhikaraNa evA hevadhikaraNamAM te abhAva.... e maLe ja nahIM. ane to pachI vanimAna dhUmAt sthaLe paNa avyApti AvavAnI ja. ahIM hatyadhikaraNavRtti evo abhAva levAno che ane e he-dhikaraNa e te abhAvanA tamAma pratiyogInuM anadhikaraNa levAnuM che. eno artha e ke abhAva e svapratiyogI-anadhikaraNavRtti = pratiyogI vyadhikaraNa levAno che. eTale ja ahIM jAgadIzImAM pratiyogI vyadhikaraNAbhAvanI aprasiddhi' ema lakhela che. jeno artha to e ja ke, hevadhikaraNa e svavRttiabhAvanA tamAme tamAma pratiyogIonuM anadhikaraNa banI zakato ja nathI. mATe AvyApti Ave. te nivAravA mATe ema kahevuM paDaze ke, "abhAvanI koIpaNa eka pratiyogitA levAnI ane te jevA saMbaMdhathI avacchinna hoya tevA saMbaMdhathI te abhAvanI pratiyogitAnA avacchedaka dharmathI avacchinna pratiyogIo e hatyadhikaraNamAM na rahelA hovA joIe. jo evuM maLI jAya, to e abhAva lakSaNaghaTaka bane. ane te abhAvanI sAdhyatAvacchedaka saMbaMdhAvacchinna pratiyogitAno anavacchedaka evo sAdhyatAvacchedaka maLavo joIe." Ama karavAthI vAMdho na Ave. kemake, hatyadhikaraNaparvatamAM saMyogena ghaTAbhAva che. A abhAvanA pratiyogI ghaTa + sarovara vRttitvaviziSTa evA ghaTAbhAvano abhAva paNa che. vighaTAbhAvAbhAva e ghaTAbhAva + ghaTAbhAvAbhAvAbhAvano 0 000000000000000000000 mmmmmmmm amulimmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm mmmm siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 2 doodaddddn0OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOD00000000DDOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOODOOOOOOOOOOOOOO000000000000000DOOOBORORARIOUTDOODOIDDDDDDDDDDDB
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:13 ggggg00000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000 pratiyogI bane che. ane te vi.ghaTAbhAvAbhAva rUpa pratiyogI parvatamAM rahelo ja che, kemake parvatamAM sarovaravRttitvaviziSTa evo ghaTAbhAva nathI ja raheto. chatAMya A ghaTAbhAvano pratiyogI ghaTa paNa che. ane yatkiMcitmatiyogitA tarIke A ghaTamAM rahelI pratiyogitA levAya. ane e saMyogatvaviziSTasaMyogAvacchinna che. to e saMyogatvAvachinnasaMyogasaMbaMdhathI to te ghaTAbhAvIya-ghaTaniSThapratiyogitAvachedaka ghaTatvAvachinna tamAme tamAma ghaTonuM anadhikaraNa hevadhikaraNa bane ja che. ane e ghaTAbhAvanA pratiyogI bhalene vizi. ghaTAbhAvAbhAva bane. paNa e to saMyogasaMbaMdhathI rahetA ja nathI. eTale saMyogasaMbaMdhathI to parvatamAM ghaTAbhAvanA pratiyogIono abhAva ja che. Ama ghaTAbhAva maLI gayo ane tenI pratiyogitA sAdhyatAvacchedaka saMyogAvacchinna paNa che. ane te pratiyogitAno anavacchedaka vanitva banI jatA lakSaNa ghaTI jAya. (ahIM A vivakSAmAM padakRtya karatA nathI. yAdazasaMbaMdha-vagere zA mATe lakhyuM che? e jAte samajI levuM athavA to AgaLa Avaze.) Ama vahinasAdhyakasthale avyApti dUra karavA mATe to badhAe A vivakSA mAnya rAkhavI ja paDavAnI. ane A anusAre pachI "dravyatvAbhAvavAn satpAt" tyAM paNa ativyApti Avaze. tyAM "saMyogena ghaTAbhAva" ja lakSaNaghaTaka banaze. sattAdhikaraNa evA parvatamAM ghaTAbhAva che. ghaTAbhAvanI saMyogAvacchinna evI ghaTIyapratiyogitA laIe to e saMyogasaMbaMdhathI ghaTAbhAvanA tamAma pratiyogIonuM anadhikaraNa parvata banI jatA ghaTAbhAva ja lakSaNaghaTaka banatA ativyApti AvavAnI. ahIM, sAdhyAbhAva lakSaNaghaTaka bane ke nahIM ? e vicArIe. dravyavAbhAvAbhAvanI pratiyogitA dravyavAbhAvamAM che ane nityatvaviziSTa dravyavAbhAvamAM paNa che. AmAM dravyavAbhAvamAM rahelI pratiyogitA e svarUpAvacchinna che. to dravyatvAbhAvAbhAvano pratiyogI dravyatvAbhAva e bhale sattAdhikaraNa dravyamAM na maLe. paNa viziSTadravyavAbhAvarUpa pratiyogI to ghaTadravyamAM svarUpathI che ja. eTale ahIM dravyatvAbhAvAbhAvanA tamAma pratiyogIonuM svarUpathI anadhikaraNa evuM he-dhikaraNa ghaTAdi banatuM nathI. mATe dravyatvAbhAvAbhAva lakSaNaghaTaka banI zakavAno nathI. have jo dravyavAbhAvAbhAvanI viziSTa dravyavAbhAva niSTha pratiyogitA yatkiMcita tarIke lo to e paNa svarUpAvacchinna che. ane e ja svarUpathI to hevadhikaraNa ghaTadravyamAM viziSTa dravyavAbhAva rahelo ja che. Ama e pratiyogitA lo to paNa dravyavAbhAvAbhAva lakSaNaghaTaka banato nathI. khyAla rAkhavo ke hevadhikaraNa guNAdi bane kharA, paNa teomAM sAdhyAbhAva=dravyatvAbhAvAbhAva ja na raheto hovAthI emane laI zakAyA nathI. kemake je abhAvane levo hoya, te hetvakiraNavRtti ja levo paDe. ane dravyatvAbhAvAbhAva dravyatva to guNamAM rahevAnuM ja nathI. mATe te na levAya. ane ghaTAdidravyo ja levAya. paNa teo badhA ja viziSTadravyavAbhAvanA adhikaraNa ja banavAnA. ghaTAdimAM nityatvaviziSTadravyatvano abhAva ane AkAzAdimAM anityaviziSTadravyatvano abhAva ja maLavAno. eTale sAdhyAbhAva lakSaNaghaTaka na banatA ativyApti bIjA abhAvane laIne Ave ja che. ahIM e paNa khyAla rAkhavo ke, pahelAM koIpaNa ekAda pratiyogitA levAnI kahI che, paNa pachI te pratiyogitAnA avacchedakasaMbaMdhathI hevadhikaraNamAM je pratiyogIono abhAva rAkhavAno che, te to tamAme tamAma pratiyogIono abhAva levAno che. jemake, dhUmAdhikaraNa parvatamAM saMyogathI ghaTo paNa nathI rahetA ane viziSTaghaTAbhAvAbhAva paNa nathI rahetA. kemake viziSTaghaTAbhAvAbhAva=ghaTAbhAvapratiyogI e saMyogathI kaze rahetuM ja nathI. A rIte badhuM vicAravuM. praznaH tame "dravyavAbhAvavAnuM" sthAne ghaTAbhAvane lakSaNaghaTaka banAvyo. paraMtu enI ghaTaniSThA pratiyogitA e sAdhyatAvacchedakasaMbaMdha-svarUpAvacchinna prasiddha ja na hovAthI lakSaNasamanvaya nahIM thAya. kemake lakSaNATaka siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 3 . Quoc Cuong000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000008
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhitiH13 abhAvanI sAdhyatAvacchedaka saMbaMdhAvacchinna pratiyogitA ja levAnI che je ahIM to maLatI nathI. navIno : pUrvekSaNavRttivAdiviziSTa evA ghaTAbhAvano abhAva e paNa pote ghaTAbhAvano pratiyogI che. ane e svarUpathI ja rahe che. eTale A viziSTa ghaTAbhAvAbhAvamAM=ghaTAbhAvapratiyogImAM rahelI pratiyogitA e svarUpAcchinna maLI ja jAya che. ane teno anavacchedaka dravyatvAbhAvatva maLI jatAM lakSaNa ghaTI jAya che. prazna : viziSTaghaTAbhAvAbhAva e jo viziSTaghaTa svarUpa ja hoya. to pachI tenI pratiyogitA to saMyogAvacchinna ja bane ne ? navIno : nA, e pratiyogI svarUpathI ja rahenAro manAya che. ane mATe viziSTAbhAvAbhAvamAM rahelI pratiyogitA svarUpAvacchinna ja bane. dravyavAbhAvAbhAvanA to pratiyogIo "dravyavAbhAva+vi.dravyavAbhAva +vi.dravyavAbhAvAbhAvAbhAva" e badhAM svarUpathI ja rahevAnA che. eTale tyAM devadhikaraNamAM svarUpathI vidravyatvAbhAva maLI jatAM sAdhyAbhAva lakSaNaghaTaka na bane. jyAre ghaTAbhAvano eka pratiyogI-ghaTa saMyogathI ane bIjo pratiyogI vi.ghaTAbhAvAbhAva svarUpathI rahe che. ane temAM ghaTIyapratiyogitA laIne ghaTAbhAva lakSaNadhaTaka banI jAya. ane pachI vi. ghaTAbhAvAbhAvanI svarUpAvacchinna pratiyogitA maLI jAya. eTale ativyApti AvI zake che. ahIM spaSTatA khAtara pharI ekavAra artha lakhuM chuM. "je abhAvalakSaNaghaTaka banAvavo hoya, te abhAvanI koIpaNa eka pratiyogitA levAnI ane te yAdezasaMbaMdhathI avacchinna hoya tAdazasaMbaMdhathI A abhAvanA tamAme tamAma pratiyogIonuM anadhikaraNa evuM he-dhikaraNa levAnuM. temAM rahela te abhAvanI koIpaNa pratiyogitAe sAdhyatAvacchedaka saMbaMdhAvacchinna maLavI joIe. ane te pratiyogitAno anavacchedaka sAdhyatAvacchedaka dharma banavo joIe." A uparano sAra che. jAgadIzI"-svAvacchedaka sambandhAvacchinna (svanirupakAbhAva) pratiyogisAmAnyAnadhikaraNIbhUta-hetvadhikaraNa-vRttyabhAva-pratiyogitAsAmAnye, 'yatsambandhAvacchinnatva-yaddharmAvacchinnatvobhayAbhAva' ityagrimalakSaNAbhiprAyeNedaM, saMyogena ghaTAdyabhAvasyaiva pratiyogivaiyadhikaraNya-saulabhyA 'dityapi-" vadanti / candrazekharIyA : anye tu atraiva granthe'gre anantarameva idaM lakSaNaM nirUpayiSyate / tathA hi svAvacchedakasambandhAvacchinnapratiyogi-sAmAnyAnadhikaraNIbhUta-hetvadhikaraNavRtyabhAvapratiyogitAsAmAnye / yat sAdhyatAvacche daka - sambandhAvacchinnAtva- yatsAdhyatAvacchedaka dharmAvacchinnAtvo bhayAbhAvaH, tatsambandhatatdharmAvacchinnaM sAdhyaM vyApakaM, tasyaiva vyAptiH hetau vartate / yathA 'vahnimAn dhUmAt' iti atra ghaTAbhAvasya ghaTaniSThA pratiyogitA svapadena grAhyA / tadavacchedakaH saMyogasambandhaH, tadavacchinnAH ye pratiyoginaH sarve'pi ghaTAH, teSAmanadhikaraNaM yat hetvadhikaraNaM parvataH, tavRttighaTAbhAvasya tAdRzapratiyogitAyAM saMyogAvacchinnatvasya satve'pi vahnitvAvacchinnatvAbhAvAt ubhayAbhAvo mIlitaH / ato vahnitvAvacchinno vahniH saMyogena dhUmavyApako bhavati / oooddddd siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 4 NATALIMololololontolololf!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti: 13 'dravyatvAbhAvavAn satvAt' iti atra tu sAdhyAbhAvo na lakSaNaghaTakaH / yato dravyatvAbhAvAbhAvasya dravyatvAbhAvaniSThAyAH nityavRttitvaviziSTadravyatvAbhAvAbhAvAbhAvaniSThAyAH vA pratiyogitAyAH avacchedakaH sambandha: svarUpa eva / tena sambandhena nityavRttitvaviziSTa-dravyatvasyAbhAvaH pratiyogirUpo hetvadhikaraNe ghaTe vartate / yadi sattAdhikaraNaM gaganaM gRhyate / tadA tatrApi anityaghaTAdivRttitvaviziSTadravyatvasyAbhAvo dravyatvAbhAvAbhAvapratiyogirUpo vidyata eva iti atra kimapi hetvadhikaraNaM sAdhyAbhAvapratiyogisAmAnyAnadhikaraNaM na bhavati / ato na sAdhyAbhAvo lakSaNaghaTakaH / ataH anantarokta pratipAditarItyA saMyogena ghaTAbhAva eva lakSaNaghaTako bhavati I tadIyapratiyogitAvacchedakasaMyogAvacchinnaghaTasAmAnyAnadhikaraNaM hetvadhikaraNaM parvatAdiH, tanniSThaghaTAbhAvasya tAdRzapratiyogitAyAM svarUpAvacchinnatva - dravyatvAbhAvatvAvacchinnatvo bhayAbhAvasatvAt dravyatvAbhAvaH svarUpasambandhena sattAvyApako bhavati, tathA cAtivyAptiH bhavatyeva iti pratipAdayanti / " agrimalakSaNAnusAreNAtra lakSaNaghaTakAbhAvaprasiddhikaraNaM nocitaM" iti abhiprAyeNaiva atra jagadIzena "vadanti" padenAsvarasaH sUcitaH / itthaM ca pratiyogitAvacchedakAvacchinna-sAmAnyAnadhikaraNatvaghaTita lakSaNasvIkAre'trAtivyAptiH bhavati iti pUrvapakSeNa pratipAditaM / pUrvapakSasyAbhiprAyo navyAdikaiH prakaTIkRtaH / atrAha pUrvapakSaM prati kazcit - evaM tarhi yatkiJcitpratiyogitAvacchedakAvacchinnAnadhikaraNaM hetvadhikaraNaM iti tRtIyo vikalpa eva grAhyaH / dravyatvAbhAvAbhAvasya dravyatvAbhAvaniSThA pratiyogitA yatkiJcitpratiyogitApadena gRhyate, tadavacchedakaM dravyatvAbhAvatvaM tadavacchinnaH dravyatvAbhAvaH eva, na tu nityAdivRttitvaviziSTarUpa dravyatvasyAbhAvaH, tasya dravyatvAbhAvasyAnadhikaraNameva hetvadhikaraNaM ghaTAdi:, tasmin dravyatvAbhAvAbhAvaH, tatpratiyogitAvacchedakameva dravyatvAbhAvatvaM iti nAtivyAptiH - iti / candrazekharIyA : ahIM keTalAko bIjI rIte paNa arthasamanvaya kare che. te A pramANe : svAvacchedakasaMbaMdhAvacchinna tamAme tamAma pratiyogIonuM anadhikaraNa evuM hetvadhikaraNa levuM ane temAM rahela e abhAvanI tamAme tamAma pratiyogitAomAM yasaMbaMdhAvacchinnatva-yadharmAvacchinnatvobhayAbhAva maLe. tatsaMbaMdhAvacchinna tadharmAvacchinna evo sAdhya vyApaka bane. ane tenI vyApti hetumAM maLe. ahIM yasaMbaMdha= sAdhyatAvacchedakasaMbaMdha, yadharma=sAdhyatAvacchedaka dharma levo. AvI vivakSA dISitikAra AgaLa karavAnA ja che ane pUrvapakSa e ja vivakSAne pakaDIne A sthAne ativyApti Ape che. have te zI rIte Ave ? te joIe. ahIM dravyatvAbhAvAbhAva laIe to tenI dravyatvAbhAvamAM rahelI pratiyogitA e ja sva tarIke levAze ane teno avacchedakasaMbaMdha svarUpa che. have svarUpa saMbaMdhathI A dravyatvAbhAvAbhAvanA tamAme tamAma pratiyogIonuM anadhikaraNa hetvadhikaraNa banavuM joIe. paraMtu nityatvaviziSTadravyatvAbhAva to hetvadhikaraNa ghaTAdimAM rahe ja che. anityatvavidravyatvano abhAva to hetvadhikaraNa AkAzAdimAM rahe ja che. eTale ahIM, pratiyogisAmAnyanuM svarUpasaMbaMdhathI anadhikaraNa ja maLatuM nathI. mATe dravyatvAbhAvAbhAva levAze nahIM.' have saMyogathI ghaTAbhAva laIe to sva=ghaTIyapratiyogitA. teno avacchedaka saMyoga saMbaMdha. ane ghaTAbhAvanA pratiyogI ghaTa+vi.ghaTAbhAvAbhAva e badhA ja hetvadhikaraNaparvatamAM saMyogathI avidyamAna ja che. ghaTa saMyogathI parvatamAM nathI ane vi. ghaTAbhAvAbhAva to saMyogathI raheto ja nathI. (sarovaravRttitvaviziSTa evA ghaTAbhAvano siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 5
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:13 abhAva) eTale pratiyogI sAmAnyanuM tAdezasaMyogathI anadhikaraNa he-dhikaraNa parvatAdi maLe. ane temAM rahela A ghaTAbhAvanI pratiyogitAmAM svarUpAvacchinnatva hoya, to paNa dravyavAbhAvavAvacchinnatvano to abhAva ja che. eTale ubhayAbhAva maLI jatA "svarUpeNa dravyatvAbhAva" e sattAne vyApaka banI jAya che. A rIte ativyApti Ave che. Ama jo "pratiyogitAvacchedakAvacchinna-pratiyogI sAmAnyanuM anadhikaraNa levAnuM hoya." to pachI "dravyatvAbhAvavAnuM satvA," A sthAne ativyApti pUrvapakSe je ApI. te A dIdhitikAra vaDe AgaLa kahevAnArI virakSAne laIne ja ApI che ema jANavuM. ane tethI te ativyAptikathana saMgata bane che. (ahIM e keTalAkono mata pUro thayo.) A lokonI vAta bhale ema ghaTI jAya paNa jo AgaLanuM nirUpaNa ahIM ja ativyApta bane. to e nirUpaNa ja vyartha banI jAya. ane tenI avataraNikA rUpa "na tu"vagere tyAMnI zaMkAo paNa nakAmI banI jAya. prazna : A ativyApti nivAravA ane trIjo vikalpa lezuM ke yatkiMcitmatiyogitAvacchedakaavacchinnasAmAnyanuM anadhikaraNa evuM hetUdhikaraNa.... levAnuM. dravyavAbhAvAbhAvanI pratiyogitA dravyavAbhAvamAM + nityatvaviziSTa-dravyatvAbhAvanA abhAvamAM paNa che. paNa ame to yatkiMcit tarIke dravyavAbhAvamAM rahelI pratiyogitA ja lezuM ane teno avacchedaka dravyavAbhAvatva ja bane. ane tadavacchinna tarIke to dravyavAbhAva ja bane. ane tenuM anadhikaraNa to ghaTAdidravyo banI ja jAya che ane Ama sAdhyAbhAva ja lakSaNaghaTaka banI jatA ativyApti na Ave. dIdhiti tRtIye - 'kapisaMyogasAmAnyAbhAvavAn -mAtmavAlityAvivyAti:, sAdhyAbhAvAnAM kapisaMyogAnAM guNAnAmadhikaraNasyAtmanastatpratiyogitAvacchedakaguNasAmAnyAbhAvatvAvachinnAnadhikaraNatvAt / jAgadIzI- (tRtIye cAvyAptiM darzayati) kapIti / prAcAM mate sNyogsaamaanyaabhAvasAdhyatmivaM viddhamatA, - "pasaMyoga sAmAnya mAva' 3vata:, . vRkSAdAvutpattikAlAvacchedena guNasAmAnyAbhAvasattvAd vRkSatvAdikaM hetuM parityajyAtmatvaM hetu : . candrazekharIyA : pUrvapakSastu prAha evaM yadi manyate / tadA kapisaMyogAbhAvavAn AtmatvAt iti atrAvyAptiH bhvet| nanu saMyogAbhAva eva kathaM sAdhyatvena noktaH iti cet prAcAM mate Atmani saMyogasAmAnyasyaiva satvAt saMyogasAmAnyAbhAvasyAsatvAt AtmatvahetuH virUddho bhavet, saMyogasAmAnyAbhAvAbhAvasyaiva vyApyatvAt tasya / tathA ca na tatrAvyAptidAnaM saMgataM bhavet / ataH saMyogAbhAvasAdhyaM parityajya kapisaMyogAbhAvaH sAdhyatvena siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA - 6
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:13 m mmm mmmmmmmmmmmmmmmmmm000mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm nirU pitaH, Atmanyapi kapisaMyogAbhAvasya satvAt ayaM saddhetuH bhavati / evaM cAtrAvyAptidAnaM saMgataM bhvet| na ca tathApi etavRkSatvaM parityajya AtmatvahetuH kathaM proktaH iti vAcyam / etavRkSatve hetau avyAptiH na bhavati / yataH kapisaMyogAbhAvAbhAvasya pratiyoginaH kapisaMyogAbhAvasyaivAdhikaraNaM vRkSaH utpattikAlAvacchedena bhavati / utpattikAle vRkSe guNamAtrasyaivAbhAvAt / tathA ca vRkSaH pratiyogisAmAnyAnadhikaraNaM na bhavatIti na sAdhyAbhAvo lakSaNaghaTako bhavatIti nAvyAptisaMbhavo bhavati / tasmAt avyAptidAnArthameva etavRkSatvaM prityjyaatmtvheturuuktH| candrazekharIyA : pUrvapakSa H to pachI "kapisaMyogAbhAvavAn AtmavAtu" tyAM avyApti Avaze. praznaH mAtra saMyogAbhAva ja sAdhya rAkho to? AtmAmAM tattadavacchedana badhA saMyogono cAlanInyAyathI abhAva maLI ja jAya. pUrvapakSa : nA, prAcIno saMyogasAmAnyAbhAva AtmAmAM nathI mAnatA. paraMtu jyAM Atmatva tyAM saMyoga sAmAnya mAne che. eTale emanA mate to A Atmatva hetu e saMyogasAmAnyAbhAvano virodhI ja bane che. mATe kapisaMyogAbhAvane sAdhya banAvela che. je prAcInone paNa mAnya banavAthI avyAptikathana saMgata banI . prazna : 59 // bhetavRkSatva 4 hetu do ne ? pUrvapakSaH nA, etavRkSamAM utpattikAlAvacchedana kapisaMyogAbhAvAbhAvapratiyogI kapisaMyogAbhAva rahelo ja che. eTale he-dhikaraNa etaddavRkSa e sAdhyAbhAvapratiyogInuM adhikaraNa (utpattikAlamAM) banI jatAM sAdhyAbhAva lakSaNaghaTaka na banatA AvyApti na AvI zake. eTale avyApti lAvavA etavRkSatva hetune choDIne Atmatva hetu lIdhelo che. jAgadIzI - yadyapi-vRkSAdeH svasamavetakapisaMyogasAmAnyasvarUpAbhAvapratiyoginaH samavetasAmAnyAbhAvasya, dravyamAtrasamavetAbhAvasya cAnadhikaraNatvAvRkSatvAderapi hetutAyAmavyAptiH sambhavatyeva, - ammmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm candrazekharIyA : na ca vRkSatvahetAvapi avyAptidAnaM saMbhavati / yataH kapisaMyogaH vRkSe samavAyena vartate, ataH sa 'samaveta' ityucyate / tathA ca kapisaMyogAbhAvAbhAvaH samavetAbhAvAbhAvarUpo dravyamAtrasamavetAbhAvAbhAvarUpo'pi ca zakyate vaktuM / tasya yatkiJcitpratiyogitAvacchedakasamavetAbhAvatvAvacchinnasamavetAbhAvAtmakasya dravyamAtrasamavetatvAvacchinnadravyamAtrasamavetAtmakasya vA pratiyoginaH anadhikaraNameva vRkSaH / vRkSe utpattikAle'pi vRkSatvAdirUpasya samavetasya dravyamAnasamavetasya vA satvAt tatra samavetAbhAvo dravyamAtrasamavetAbhAvo vA na vartata eva / tathA ca tAdRzapratiyogisAmAnyAnadhikaraNaM eva vRkSaH, tasmin samavetAbhAvAbhAvaH kapisaMyogAbhAvAbhAvarUpaH, tatpratiyogitAyAH kapisaMyogAbhAvaniSThAyAH avacchedakameva kapisaMyogAbhAvatvamityavyAptiH bhavatyeva iti vAcyam / siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 0. ChooB0000380000000000TOBOOSRODCDDDDDDDDDDDDDDDROIDDROIDDIDIODIOVIDOOOOOOOOOOOOOOOOOOOODOOGIOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOuddaowadaddTODadddddddddddddddddddog
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:13 candrazekharIyA: prazna : A vAta barAbara nathI. kemake kapisaMyogAbhAvAbhAva e kapisaMyogarUpa che. ane B kapisaMyoga e "samaveta' gaNAya. eTale "samavetAbhAvAbhAva' ema artha thAya ane teno pratiyogI samavetAbhAva | bane. ane tenuM anadhikaraNa ja vRkSa bane. kemake vRkSamAM utpatti kALe paNa vRkSatvAdijAtio "samaveta' che. eTale vRkSamAM samavetasAmAnyAbhAva maLavAno ja nathI. Ama yatkiMcitmatiyogitAvacchedakasamavetAbhAvavAvacchinna samavetAbhAvAbhAva maLe che ane tenI kapisaMyogAbhAvaniSTha pratiyogitAno avacchedaka kapisaMyogAbhAvatva banI jatA avyApti Ave ja che. eTale etavRkSatva hetu lo to ya avyApti ApI zakAya. to zA mATe A bIjo Atmatva hetu lIdho? ahIM samAvetasAmAnyAbhAva ke dravyamAtrasamavetAbhAva e be ya pratiyogI laI zakAya che. be yanuM anadhikaraNa vRkSAdi bane che. nIti - tathApi-satta-dravyatvayova samatAmAddrvymaatrsmvetaabhaavyorbhaavtvN, lAghavAt, na tu kapisaMyogA( dyA )tmakasamavetamAtrasya tathAtvaM, gauravAdityAzayaH / candrazekharIyA : samavetAbhAvAbhAvaH samavetarUpo dravya-guNa-karmasu vartate / tatraiva ca sattA vartate / evaM ca yadi samavetAbhAvAbhAvatvaM sarveSu samaveteSu manyate, tadA ananteSu samaveteSu samavetAbhAvatvakalpanAt mahadgauravam / ato lAghavAt samavetAbhAvAbhAvatvaM samavetAbhAvAbhAvasamavyApakasattAyAmeva manyate / arthAt samavetAbhAvAbhAvo na samavetarUpo'pi tu sattAjAtirUpa eva / evaM dravyamAtrasamavetAbhAvAbhAvatvaM yadi dravyamAtrasamaveteSu guNa-karmAdiSu sarveSu manyate, tadA punrgaurvm| ato lAghavAt dravyamAtrasamavetAbhAvAbhAvatvaM ekasminneva dravyamAtrasamavetasamavyApake dravyatve manyate / itthaM ca kapisaMyogAbhAvAbhAvo na samavetAbhAvAbhAvasvarUpaH, samavetAbhAvAbhAvasya sattAsvarUpatvAt / tathA ca kaMpisaMyogAbhAvAbhAvapratiyogI samavetAbhAvo na bhavati, api tu kapisaMyogAbhAva eva / evaM ca vRkSaH utpattikAlAvacchedena kapisaMyogAbhAvasAmAnyasya adhikaraNameva bhavatIti sAdhyAbhAvasya lakSaNAghaTakatvAdavyAptiH na bhavati / candrazekharIyA : pUrvapakSa : samavetAbhAvAbhAva e mAtra dravyaguNakarmamAM ja rahe che. kemake samaveta="samavAyathI vartamAna padArtho" A traNamAM ja samavAyathI rahe che ane e traNamAM ja sattAjAti rahe che. eTale lAghavathI samavetasAmAnyAbhAvane sattAjAtirUpa ja mAnela che. kemake sattA eka ja hovAthI A abhAva paNa eka ja mAnI zakAya. jo e samavetAbhAvAbhAva samaveta rUpa mAnIe to samaveta tarIke to saMyoga, 3 vibhAga, ghaTatAdi jAtio vagere ghaNA hovAthI samavetAbhAvAbhAvatva anaMtA padArthomAM mAnavuM paDe. emAM gaurava Ave. e ja rIte dravyamAtrasamavetAbhAvAbhAvatva mAtra dravyamAM ja rahe. ane badhA dravyomAM dravyatva rahe. eTale A be samavyApaka hovAthI lAghavathI dravyamAtrasamavetAbhAvAbhAvane dravyatvarUpa ja mAnela che. jo ene dravyamAtrasamavetarUpa mAnIe to dravyamAtrasamaveta tarIke to saMyoga-vibhAgAdi anaMtA che. to anaMtApadArthomAM dravyamAtrasamavetAbhAvAbhAvatva mAnavA karatA mAtra dravyatvamAM mAnavAmAM lAghava che. have Ama thavAthI samavetAbhAvAbhAva e kapisaMyogAbhAvAbhAva rUpa nathI banato paNa svataMtra sattArUpa bane che. ane tethI kapisaMyogAbhAvAbhAvano pratiyogI kapisaMyogAbhAva ja bane. samavetAbhAva na bane. ane kapisaMyogAbhAva to RA&ITI10101010000 hadorni0I/A+00/40001011/0000000000000000000000000000000000000000001PTER001001001110000058000otTMt.d0woodId40/400000 440141002 siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA : 8 fir/0000000000000/IMG0410000000000000000000fffffdfuritlif1f1N1W1001 Mit/II/II/II/IIMARhreforforfox-heiffetish MoStrip NAACILINGUISTINA-NAKALANKRAMAMAIMItIRTAINAB
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:13 0 00 utpattikAlAvacchedana vRkSamAM maLI jAya. eTale hevadhikaraNa e sAdhyAbhAvapratiyogInuM adhikaraNa banI jatA sAdhyAbhAva e lakSaNa ghaTaka na bane. pariNAme bIjA abhAva dvArA lakSaNa ghaTI jatA avyApti ApI ja na zakAya. mATe ja ame Atmatva hetu lIdhelo che. kapisaMyogAbhAvAbhAvamAM guNAbhAvAbhAvatva raheluM ja che. eTale kapisaMyogAbhAvAbhAvanA yatkiMcit pratiyogI tarIke guNasAmAnyAbhAva paNa levAya. ane AtmAmAM yogitAvacchedaka-guNAbhAvatnAvacchinna guNasAmAnyAbhAva raheto ja nathI. AtmAmAM to jJAnAdi guNo paDelA ja che. Ama yatkiMcitapratiyogitAvacchedakAvacchinnanuM anadhikaraNa AtmA banI ja jAya che. ane temAM kapisaMyogAbhAvAbhAva=kapisaMyoga che ja. Ama sAdhyAbhAva ja lakSaNaghaTaka banI jatA avyApti Ave che 000 0 jAgadIzI - guNasAmAnyAbhAvasya kapisaMyoga( svasyAbhAva )pratiyogitvamAviSkartucha 'guNAnA' mityuktam / 0000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000 candrazekharIyA : atra dIdhityAM "sAdhyAbhAvAnAM guNAnAm" - iti atra yat 'guNAnAm' ityuktam, tat tu "guNAbhAvaH saMyogasAmAnyAbhAvAbhAvapratiyogI bhavati" iti prakaTanArthaM uktaM iti jJeyam / zeSaM sugamam atraiva TIkAyAM vistarato nirupitameva / tathA ca Atmatvahetau eva avyAptiH bhavati / AtmatvAdhikaraNe Atmani kapisaMyogAbhAvAbhAvasya guNAbhAvAbhAvarUpasya pratiyogI guNAbhAvo'pi bhavati / tatpratiyogitAvacchedakaguNAbhAvatvAvacchinnaguNAbhAvasyAnadhikaraNameva hetvadhikaraNaM bhavati, Atmani guNasAmAnyAbhAvasyAsatvAt / tathA ca kapisaMyogAbhAvAbhAva-yatkicitpratiyogitAvacchedaka-guNAbhAvatvAvacchinnaguNAbhAvAnadhikaraNahetvadhikaraNAtmavRtti-tAdRzakapisaMyogAbhAvAbhAvasya kapisaMyogAbhAvaniSThAyAH pratiyogitAyAH avacchedakameva sAdhyatAvacchedakaM kapisaMyogAbhAvatvaM iti avyAptiH / ___ yandrazeSazayA : mahIpatimA gunai.... 206 4 bhusyo cha. meM "sAmAnyAmA 55 kapisaMyogA-bhAvAbhAvano pratiyogI banI zake che" e darzAvavA mukelo che. 0000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000 jAgadIzI - tatpratiyogiteti / - kapisaMyogIyapratiyogitAvacchedaketyarthaH / na ca guNasAmAnyAbhAvasyAbhAvo dravyatvameva, lAghavAt, na tu guNo, gauravAdataH saMyogapratiyogitvaM na guNasAmAnyabhAvasyeti vAcyam; candrazekharIyA : na ca yathA samavetAbhAvAbhAva: sattArUpaH, dravyamAtrasamavetAbhAvAbhAvazca dravyatvarUpaH, tathaiva guNasAmAnyAbhAvAbhAvo guNasvarupaH svasamavyApakadravyatvarUpa eva / itthaM ca kapisaMyogAbhAvAbhAvasya kapisaMyogarUpasya dravyatvAtmakAt guNasAmAnyAbhAvAbhAvAt bhinnatvameva iti na kapisaMyogAbhAvAbhAvasya pratiyogI guNasAmAnyabhAvo'pi tu kapisaMyogAbhAva eva / tathA ca kapisaMyogAbhAvAbhAvayatkicitpratiyogitAyAH 0 0000000000000 doodbd008 siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 9 1010010008 0
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhitiH13 GOOODDDDDD0000000000000000DOCTOOOOOOOOOOOODOOOOOODDDDDDDDDDDDDADIOCODIODIOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOODDDDDOOOOOOOOOOOOOOODDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDOOOOOD kapisaMyogAbhAve eva niSThAyAH avacchedakaM kapisaMyogAbhAvatvaM / tadavacchinnakapisaMyogAbhAvasyAdhikaraNamevAtmA iti na sAdhyAbhAvo lakSaNaghaTakaH iti nAvyAptiH iti vAcyam / candrazekharIyA : prazna : vAha ! jema samavetAbhAvAbhAva sattArUpa ane dravyamAtrasamavetAbhAvAbhAva e 8 dravyatvarUpa mAnyo. to e rIte guNasAmAnyAbhAvAbhAva e dravyamAM ja rahevAno hovAthI ene dravyatvasvarUpa ja mAnI lo ne ? be ya samavyApaka che. AmAM lAghava paNa che ke anaMta guNomAM guNAbhAvAbhAvatva mAnavuM na paDe. mAtra dravyatvamAM ja mAnavuM paDe. ane Ama mAnIe to guNasAmAnyAbhAvAbhAva=dravyatva hovAthI ane kapisaMyogAbhAvAbhAva e kapisaMyoga rUpa hovAthI be ya judA gaNAya. ane tethI kapisaMyogAbhAvAbhAvano pratiyogI guNAbhAva na bane paraMtu kapisaMyogAbhAva ja bane. ane tenuM to adhikaraNa ja AtmA sarovarAghavacchedena banI javAthI sAdhyAbhAva levAya ja nahi, mATe AvyApti na Ave. jAgadIzI- ghaTAdAvutpattidazAyAM guNasAmAnyAbhAvasyaiva sattvena, guNasAmAnyAbhAvAbhAvasya asatvena dravyatvasya ca sattvena dravyatvasya tadabhAvatvAsambhavAt, abhAvAbhAvasya pratiyogitvaniyamAcceti bhAvaH / 000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000 candrazekharIyA : yadi guNasAmAnyAbhAvAbhAvo dravyatvarUpo manyate / tadAtu ghaTAdau utpattikAle dravyatvaM vidyate / ato ghaTe utpattikAle guNasAmAnyAbhAvAbhAvo guNarUpo'pi vidyamAna eva yuktaH, tasya dravyatvasvarUpatvAt / na ca vidyate / utpattikAle ghaTe guNasAmAnyAbhAvasyaiva stvaat| tasmAt guNasAmAnyAbhAvAbhAvo na dravyatvarUpo'pi tu guNasAmAnyarUpa eva, evaM ca kapisaMyogasyApi guNatvAt guNasAmAnyAbhAvAbhAvatvaM kapisaMyoge'pi vartate / kapisaMyogazca kapisaMyogAbhAvAbhAvarupaH iti kapisaMyogAbhAvAbhAvaH guNAbhAvAbhAvarupo bhavati / tathA ca kapisaMyogAbhAvAbhAvasya yatkicitpratiyogitAyAH guNAbhAvaniSThAyAH avacchedakaM guNAbhAvatvaM / tadavacchinnasya guNAbhAvasyAnadhikaraNaM eva AtmatvAdhikaraNaM AtmA, tasmin sa kapisaMyogAbhAvAbhAvaH / tatpratiyogitAyAH kapisaMyogAbhAvaniSThAyAH avacchedakameva sAdhyatAvacchedakamiti avyAptiH bhavatyeva / kiJca guNAbhAvAbhAvo yadi dravyatvarUpo manyate, tadA tu guNe na svAbhAvAbhAvatvaM bhavet / kintu dravyatve eva guNAbhAvAbhAvatvaM bhvet| tathA ca guNe svAbhAvAbhAvAtmakaM pratiyogitvalakSaNaM na ghaTeta / na caitad yuktaM / guNe'pi guNAbhAvapratiyogitvaM sarveSAmabhimatameva / ato guNe pratiyogitvarakSaNArthamapi guNAbhAvAbhAvo guNasvarUpaH eva mantavyaH / evaM ca kapisaMyogAbhAvAbhAvaH kapisaMyogAtmakaguNarUpo guNAbhAvAbhAvasvarUpo bhavati iti pUrvavat avyAptiH durvArA / na caivaM sati samavetAbhAvAbhAvo yadi sattArUpaH, tadA samavetapadArthe'pi svAbhAvAbhAvatvAtmakaM pratiyogitvaM na ghaTeta iti vAcyam / iSTApatteH / nahi samavetatvena samavetapadArthe pratiyogitvamabhimataM / kintu ghaTatvena ghaTAtmake samavete, rUpatvena rUpAtmake samavetecaiva ghaTAbhAvAbhAvatvarUpaM rUpAbhAvAbhAvatvarUpaM ca pratiyogitvaM iSTaM / tacca prasiddhameva iti na doSaH / itthaM ca pratiyogitAvacchekAvacchinnasya yasya kasyacidanadhikaraNatvaghaTite, amithmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 10
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:13 va tatsAmAnyAnadhikaraNatvaghaTite, yatkiMcitpratiyogitAvacchedakAvacchinnasAmAnyAnadhikaraNatvaghaTite ca vikalpe bhavanti te te doSAH iti trayo'pi vikalpAH ayuktAH iti pUrvapakSaH samAptaH / candrazekharIyAH pUrvapakSaH jo guNasAmAnyAbhAvAbhAva e dravyatvarUpa mAnIe to vAMdho e Ave ke ghaTAdimAM utpatti kAle dravyatva che paNa guNasAmAnyAbhAvAbhAva = guNa nathI. paraMtu guNasAmAnyAbhAva che. jo be ya eka huM ja hota to, be ya maLavA joIe. paNa nathI maLatA. dravyatva ja maLe che. mATe guNAbhAvAbhAva dravyatvarUpa na manAya. bIjI vAta e ke guNAbhAvAbhAva jo dravyatvarUpa mAno to svAbhAvAbhAvatvarUpa pratiyogitva dravyatvamAM ja Avaze. guNamAM svAbhAvAbhAvatva nahIM maLe. ane to pachI e pratiyogI tarIke nahIM banI zake. A Apatti uM nivAravA mATe guNAbhAvAbhAva dravyatvarUpa na manAya. paNa guNa svarUpa ja manAya. ane tethI kapisaMyoga paNa guNa hovAthI kapisaMyogAbhAvAbhAva guNAbhAvAbhAvarUpa gaNI zakAya. ane mATe guNAbhAva paNa pratiyogI tarI levAya. ane tethI kapisaMyogAbhAvAbhAva-pratiyogIguNAbhAvAnadhikaraNa hatyadhikaraNa AtmA maLI jatA sAdhyAbhAva ja lakSaNa ghaTaka bane. Ama avyApti Ave. praznaH tame samavetAbhAvAbhAvane to sattArUpa mAnela che. to pachI samavetapadArthamAM svAbhAvAbhAvatva na maLatA temAM pratiyogitva nahIM ghaTe. pUrvapakSa e amane ISTa che. kemake samavetantrAvacchinna samatamAM ame pratiyogItva mAnatA ja nathI. paraMtu ghaTavaeNna ghaTarUpasamavetamAM ghaTAbhAvAbhAvatvarUpa pratiyogItva, rUpalvana rUpAtmakasamavetamAM rUpAbhAvAbhAvatvarUpa huM pratiyogItva ja mAnIe chIe. ane emAM to koI vAMdho ja nathI. Ama, (1) pratiyogitAvacchedakAvacchinna thatu kiMcit pratiyogInuM anadhikaraNa (2) prati. avacchedakAvacchinna tamAme tamAma pratiyogIonuM anadhikaraNa (3) yatkiMcitmatiyogitAvacchedakathI avacchinna tamAma pratiyogIonuM anadhikaraNa A traNeya vikalpomAM Apattio Ave ja che. mATe tamAruM lakSaNa yogya nathI. ahIM A pUrvapakSa pUro thayo. dIdhitiH mavam - yAddazapratiyogitAvacchedakAvacchinnAnadhikaraNatvaM hetumtstdnvcchedktvacovIn rUA. jAgadIzI - yAddazeti / tathA ca guNasAmAnyAbhAvaniSThapratiyogitAyA avacchedakaM yadguNasAmAnyabhAvatvaM hetumatastadavacchinnAnadhikaraNatve'pi,- kapisaMyogAbhAvatvasya tAddazapratiyogitAnavacchedakatvAttadrUpeNa sAdhyatAyAmAtmatvahetau nAvyAptiH / Stodololo - siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 11 GoooooooooooooooATTARIA000000000000000000000000000000000000000000011000 1000 100000000000000000000000000000000000 MILLIAMtI10/10LtSUSCLAIMERINGIGIB
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:13 candrazekharIyA : atra samAdhAnaM kriyate / tRtIyaH kalpa eva samAdaraNIyaH, kintu etAvAn vizeSaH yaduta yAdRzapratiyogitAvacchedakAvacchinnAdhikaraNaM hetvadhikaraNaM gRhyate, tavRtti-abhAvasya tAdRzapratiyogitAyAH eva anavacchedakaH sAdhyatAvacchedako grAhyaH / itthaM ca kapisaMyogAbhAvAbhAvasya guNAbhAvAtmakapratiyoginiSThapratiyogitAvacchedakaM guNAbhAvatvaM tadavacchinnAnadhikaraNaM hetvadhikaraNaM gRhItaM, tadavRttikapisaMyogAbhAvAbhAvasya guNAbhAvaniSThA eva pratiyogitA grAhyA, tadanavacchedakaM ca kapisaMyogAbhAvatvaM iti lakSaNaghaTanAt nAvyAptiH I. candrazekharIyA : uttarapakSa : ame trIjo vikalpa ja lezuM. paNa emAM vizeSatA e ke jevA prakAranI 3 pratiyogitAnA avacchedakathI avacchinnanuM anadhikaraNa hetvAdhikaraNa bane. e hetvadhikaraNamAM rahelI te ja pratiyogitAno anavacchedaka evo sAdhyatAvacchedaka levAno. Azaya e ke tame kapisaMyogAbhAvAbhAvanI pratiyogitA guNAbhAvamAM laIne, tadavacchedakaguNAbhAvavAvacchinnaguNAbhAvanuM anadhikaraNa evo hatyadhikaraNa AtmA lIdho. ane pachI tyAM rahela te abhAvanI pratiyogitA have kapisaMyogAbhAvamAM lo cho. ane eTale avyApti Ave che. amAruM to ema kahevuM che ke, AgaLa jevI pratiyogitA lIdhI, pachI paNa te ja pratiyogitA uM levAnI. ane teno anavacchedaka sAdhyatAvacchedaka maLavo joIe. Ama kapisaMyogAbhAvAbhAvanI guNasAmAnyAbhAvaniSTha pratiyogitAnuM avacchedaka guNAbhAvatva ane tadavacchinna guNAbhAvanuM anadhikaraNa AtmA banyo. paNa have emAM rahela kapisaMyogAbhAvAbhAvanI e guNasAmAnyAbhAvavAvacchinna pratiyogitA B ja levAnI. ane teno anavacchedaka to kapisaMyogAbhAvatva banI ja jAya che. eTale kapisaMyogaabhAvavAvacchinna kapisaMyogAbhAva e Atmatva hetune vyApaka banI jAya che mATe AvyApti na Ave. minimummal minimumuniummunmunimeniniais jAgadIzI -'dravyatvAbhAvavAn sattvA' dityAdau tu dravyatvAbhAvatvAvacchinnAnadhikaraNaM I yaddhetumat tanniSThAbhAvasya tAddazapratiyogitAvacchedakameva dravyatvAbhAvatvamato nAtivyAptiriti mAva: | candrazekharIyA : dravyatvAbhAvavAn satvAt iti atra tu dravyatvAbhAvAbhAvasya pratiyogI dravyatvAbhAvaH, tanniSThapratiyogitA evAtra gRhyate, tadavacchedakaM dravyatvAbhAvatvaM, tadavacchinnasya dravyatvAbhAvasyAnadhikaraNaM hetvadhikaraNaM ghaTAdiH, tatraiva dravyatvAbhAvAbhAvasya vidyamAnatvAt sAdhyAbhAva eva lakSaNaghaTakaH iti I nAtivyAptiH / candrazekharIyA : dravyavAbhAvavAnuM satvAtuM' ahIM, dravyatvAbhAvAbhAvanI dravyavAbhAvamAM rahelI uM pratiyogitAno avacchedaka dravyavAbhAvatva bane. ane tadavacchinna evA dravyavAbhAvanuM anadhikaraNa evu | sattAdhikaraNa ghaTAdi bane. ane te ghaTAdimAM rahela dravyavAbhAvAbhAvanI te ja dravyavAbhAvaniSThapratiyogitAno B vicchedaka dravyavAbhAvatva bane. eTale ativyApti na Ave. - siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA - 12
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:13 a ngdung000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000 q u jAgadIzI- (na ca 'vahnimAn tatparvatatvA' dityAdau tattadvahnisaMyogasambandhena sAdhyatAyAmavyAptiH, tatsambandhAvacchinnaghaTAdyabhAvapratiyoginastena sambandhenAdhikaraNAprasiddheriti vAcyam mmm0000000000000000 candrazekharIyA : nanu vahnimAn tatparvatatvAt iti yatra tatparvatIyavahnisaMyogena vahniH sAdhyaH, tatrAvyAptiH bhavati / tathAhi atraiva granthe'gre 'sAdhyatAvacchedakasambandhenaiva pratiyogyasamAnAdhikaraNaM hetvadhikaraNaM grAhyaM' iti vakSyate / anyathA samavAyena vahni-abhAvapratiyogi-sAmAnyasya samavAyenAnadhikaraNaM parvato bhavati / tathA ca vanyabhAvasyaiva lakSaNaghaTakatvAt avyAptiH bhavet / sAdhyatAvacchedakasambandhena I pratiyogi-anadhikaraNatvavivakSAyAM tu nAvyAptiH, sAdhyatAvacchedaka-saMyogasambandhena vaDhyAtmakapratiyoginaH adhikaraNaM eva parvato bhavati iti na vahnayabhAvo lakSaNaghaTakaH, tathA ca abhAvAntaramAdAya lkssnnsmnvyH| evaM ca atrApi yadi ghaTAbhAvo lakSaNaghaTakatvena gRhyate, tadA tatpratiyoginaH ghaTasya sAdhyatAvacchedakatatparvatIyavahnisaMyoga-sambandhenAdhikaraNamevAprasiddhama / yataH tatparvatIyavahnisaMyogena kevalaM sa eva vahniH parvate / vartate / anyaH ko'pi tena sambandhena na kutrApi vartate / tathA ca ghaTasyAdhikaraNasyaiva tena sambandhenAprasiddhatvAt sAdhyatAvacchedakasambandhena ghaTAdhikaraNabhinnaM hetvadhikaraNamapi na grahItuM zakyam / anayaiva rItyA anyeSAmapi abhAvAnAM lakSaNAghaTakatvAt lakSaNasamanvayo na saMbhavati / itthaM ca avyAptiH bhavati iti cet, na yandrazemarIyA : prazna : "paDnimAn tatpatitvAt" mI tatparvatIyavalina-saMyogasaMbaMdha 04 yAM sAdhyatAvacchedaka che tyAM AvyApti Avaze. AgaLa ema kahevAnA che ke, "sAdhyatAvacchedaka saMbaMdhathI pratiyogInuM anadhikaraNa evuM hatadhikaraNa levAnuM." jo Ama na kahe to vahnimAn dhUmAt e sthale samavAyathI vanyabhAvanI pratiyogitAno avacchedaka samavAya che ane te saMbaMdhathI vahniAvacchinnavaninuM anadhikaraNa hatyadhikaraNa maLI jAya. ane te vahunyabhAvanI pratiyogitAno avacchedaka vanitva banI jAya. mATe AvyApti Ave. mATe sAdhyatAvacchedaka saM.thI ja pratiyogInuM anadhikaraNa levuM paDe. eTale ahIM bhale samavAyathI vahunyabhAva lIdho chatAMya sAdhyatAvacchedakasaMyogasaMbaMdhathI to vaninuM adhikaraNa ja parvata banavAthI sAdhyAbhAva na levAtA avyApti na Ave. paNa ema karavAthI ahIM vAMdho Avaze. kemake tatparvatatvanuM adhikaraNa tatparvata che. have temAM tatparvatIyavanisaMyogasaMbaMdhathI vahina to rahevAno che. eTale vahina-abhAva to na levAya. paNa bIjo koI paNa abhAva nahIM levAya. kemake dhAro ke ghaTAbhAva lo to teno pratiyogI ghaTa bane. have sAdhyatAvacchedakatatparvatIyavanisaMyogathI te ghaTanuM anadhikaraNa parvata banavo joIe. paraMtu A saMbaMdhathI te ghaTa kayAMka raheto to hovo joIe ne ? to ja tAdazasaMbaMdhathI ghaTAdhikaraNabhinna =ghaTAnadhikaraNa tarIke parvata laI zakAya. ahIM ghaTAdhikaraNa te saMbaMdhathI prasiddha ja na hovAthI ghaTAnadhikaraNa paNa na maLe. Ama koIpaNa abhAva na levAtA avyApti Avaze. amithummmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA - 13
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:13 PANOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOCTOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOODICTIODIOOOOOOOODOOODaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaDADOODHOODDOOT jAgadIzI - yatpratiyogitAvacchedakasambandhAvacchinnAdhikaraNatAnipitasvarupasambandhena'yAddazapratiyogitAvacchedakAvacchinnAdhikaraNatAsAmAnyAbhAvavattvaM hetumatastena sambandhena va tAddazapratiyogitAnavacchedakatvasya vivakSitatvAt, ghaTatvAvacchinnAdhikaraNatAsAmAnyasyaiva tattadvahninirupitasaMyogasambandhAvacchinnAdhikaraNatAnirapitasvaspasambandhenAbhAvasya hetumati parvate sattvena tAddazasambandhena ghaTAdyabhAvasyaiva pratiyogivyadhikaraNatvasambhavAt; m mmmmmmmmmmmmmm candrazekharIyA : yatpratiyogitAvacchedakasambandhAvacchinnAdhikaraNatAnirUpitasvarUpasambandhena yAdRzapratiyogitA-vacchedakAvacchinnAdhikaraNatAsAmAnyasyAbhAvavatvaM hetumataH, tena sambandhena ra tAdRzapratiyogitAnavacchedakatvaM sAdhyatAvacchedake grAhyam iti vivakSAkaraNAt na ko'pi doSaH / prathamaM tAvat asya arthaH kriyate / kutrApi yatsarvanAmapadaprayogaH tatsarvanAmapadaprayogaM vinA na bhavati iti niyamaH, ato yatra yatsarvanAmapadaprayogaH dvi: triH vA kriyate, tatra tatsarvanAmapadaprayogo dvi: triH vA kriyate eva / yacca vastu yatsarvanAmapadena gRhyate, tadeva vastu tatsarvanAmapadena gRhyate / evaM yad vastu tatsarvanAmapadena gRhyate, tadeva vastu yatsarvanAmapadena gRhyate iti api niyamaH / atra yatpratiyogitA.... iti atra 'yAdRzapratiyogitA' iti atra yaH 3 yatsarvanAmaprayogaH kRtaH, tatra yAdRzapratiyogitApadAnusAreNaiva tAdRzapratiyogitApadopAdAnaM kRtaM iti tu spaSTam / / kintu yatpratiyogitAvacchedaka... iti atra tu yatpadena kiM vastu gRhyate ? iti na jJAyate, tathApi pazcAt 'tena sambandhena' iti uktamevAsti, tatra tatsarvanAmapadena sambandhaH gRhItaH, ataH yatpadenApi sambandha eva grahItuM yuktaH, tathA ca ayam artha:bhavati / yaH pratiyogitAvacchedakaH sambandhaH, tenAvacchinnaM yat kimapi vastu, tadadhikaraNatAnirUpitasvarUpasambandhena hetumati tAdRzAdhikaraNatAsAmAnyasyAbhAvo grAhyaH iti anvayaH / tatra adhika raNatA hetu mati svarUpasambandhena vartate, ataH svarUpasambandhaH pratiyogitAvacchedaka sambandhAvacchinnAdhikaraNatAnirUpitaH ucyate / evaM yAdRzapratiyogitA yaddharmAvacchinnapratiyogitA, tadavacchedakazca yo dharmaH, tadavacchinnAH ye, teSAM adhikaraNAni yAni bhavanti, teSu vidyamAnAnAM sarvAsAM adhikaraNatAnAM nirUktasvarUpasambandhena hetumati abhAvaH vartate / pratiyogitAavacchedakena tena sambandhena taddharmAvacchinnapratiyogitAnavacchedaka: sAdhyatAvacchedakaH dharmaH grAhyaH iti / atrApi tena sambandhena iti asya taddharmAvacchinnapratiyogitAyAM anvayaH kartavyaH / avacchinnatvaM ca tRtIyArthaH / tathA ca tatsambandhAvacchinnA-taddharmAvacchinnA yA pratiyogitA, tadanavacchedaka: sAdhyatAvacchedakaH iti bhAvArthaH / evaM ca "tatparvatIyavahnisaMyogena vahnimAn tatparvatatvAt" iti atrAvyAptiH / yataH tatparvatIyavahnisaMyogena ghaTasyAdhikaraNaM mA bhavatu prasiddhaM / tathApi tatparvatIyavahnisaMyogena ghaTasyAbhAvaH tu prasiddhaH eva / evaM ca tatparvatIyavahnisaMyogAvacchinnapratiyogitAkasya ghaTasyAbhAvo lakSaNaghaTakatvena grAhyaH / tatpratiyogitAvacchedakaH yatsambandhaH tatparvatIyavahnisaMyogaH, tadavacchinnazca vahnireva / tadadhikaraNatA tatparvate hetumati svarupeNa vartate / arthAt tatparvatIyavahnisaMyogAvacchinnavahni-adhikaraNatAnirUpitasvarUpasambandhena MOOOOOODOODDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDIGIODDDDDDDDDDDDDDDDDDE siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 14 CCORDIN00000000000000000000000000000000000000MBANDOOD000000000000000000000000000000000 Mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm 0 0000MMMMMMMMMMMMUNLOD MOOOOOOOODOODOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOD0000000000000OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOB
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:13 tAdRzI adhikaraNatA tatparvate vartate / atha tAdRzaghaTAbhAvasya ghaTatvAvacchinnA ghaTaniSThA pratiyogitA yAdRzapratiyogitApadena gRhyate / tadavacchedako dharmaH ghaTatvaM, tadavacchinnAzca ghaTAH na parvate vartante, kintu bhUtalAdau, ataH bhUtale ghaTatvAvacchinnaghaTAdhikaraNatA svarUpeNa vartate / etAsAM sarvAsAM ghaTAdhikaraNatAnAM tatparvate tu tAdRzasvarUpeNa abhAva eva vartate / yadyapi ghaTatvAvacchinnaghaTaH kAlikena tatparvate vartate iti tatparva ghaTatvAvacchinnaghaTAdhikaraNatA svarUpeNa vidyate eva / tathApi sA adhikaraNatA kAlikAvacchinnaghaTAdhikaraNatArUpA, na tu tatparvatIyavahnisaMyogAvacchinnAdhikaraNatArUpA, ataH tatparvatIyavahnisaMyogAvacchinnAdhikaraNatAnirUpitasvarUpasambandhena tu kAlikAvacchinnaghaTAdhikaraNatAnAM parvate abhAva eva vartate / tathA. ca tatparvatIyavahnisaMyogAvacchinnAyAH ghaTatvAvacchinnAyAH ghaTaniSThapratiyogitAyAH anavacchedakaM eva vahnitvaM iti lakSaNaghaTanAt naavyaaptiH| ____ atra lakSaNe yadi sAmAnyapadaM nocyate tadA tu saMyogena vahnimAn dhUmAt iti atra avyAptiH bhavet tathAhi / saMyogena vahni-abhAvasya pratiyogitA vahniniSThA vartate / tatpratiyogitAvacchedaka: saMyogasambandhaH, tadavacchinnaH vahniH, tadadhikaraNatA dhUmavati parvate vartate / tathA ca parvate saMyogAvacchinnavahniadhikaraNatAnirUpita-svarUpasambandhena tAdRzI adhikaraNatA vartate / atha vahnayabhAvasya vahnitvAvacchinnA pratiyogitA yAdRzapratiyogitApadena gRhyate, tadavacchedakaM vahnitvaM, tadavacchinnAH mahAnasIyavahni-parvatIyavahni catvarIyavahnayaH, tatra mahAnasIyavahni-adhikaraNatA mahAnase vartate / tathA ca niruktasvarU pasambandhena mahAnIsayavahni-adhikaraNatAyAH abhAvaH eva parvate vartate / evaM ca hetvadhikaraNe vanyabhAbamAdAya adhikaraNApA'bhAvaH prasiddhaH / tathA ca saMyogAvacchinnAyAH vahnitvAvacchinnapratiyogitAyAH avacchedakaM vahnitvaM bhavati iti avyAptiH / sAmAnyapadopAdAne tu naiSa doSaH / vahnitvAvacchinnaparvatIyavahni-adhikaraNatA tu nirUktasvarUpasambandhena parvate vartate eva / ataH parvate vahnitvAvacchinnAdhikaraNatAsAmAnya-syAbhAvaH na vrtte| tasmAt ghaTAbhAvamAdAya lakSaNasamanvayaH / evaM yadi yAdRzapratiyogitApadaM parityajya yadabhAvapratiyogitApadaM gRhyate / tadA tu 'kapisaMyogAbhAvavAn AtmatvAt' iti atrAvyAptiH bhavet / kapisaMyogAbhAvAbhAvapratiyogitAyAH kapisaMyogAbhAvaniSThAyAH avacchedaka: svarUpasambandhaH, tena sambandhena avacchinnasya kapisaMyogAbhAvasyAdhikaraNatA svarUpasambandhena Atmani vartate / kintu kapisaMyogAbhAvAbhAvapratiyogitAyAH guNAbhAvaniSThAyAH avacchedako dharmaH guNAbhAvatvaM tadavacchinasya guNAbhAvasya adhikaraNatA na kapisaMyogAbhAvAdhikaraNatAnirUpitasvarUpasambandhena Atmani vrtte| evaM ca kapisaMyogAbhAvAbhAvaH lakSaNaghaTako bhavati / tasya tena svarUpasambandhena avacchinnA yA pratiyogitA kapisaMyogAbhAvaniSThA, tadavacchedakaM kapisaMyogAbhAvatvam iti avyAptiH / yAdRzapratiyogitApadopAdAne tu na doSaH, yataH yAdRzapratiyogitApadena yadi guNAbhAvatvAvacchinnA eva pratiyogitA gRhyate, tadA tAdRzapratiyogitApadena sA eva grahItuM zakyA / tasyAH anavacchedakaM eva kapisaMyogAbhAvatvaM iti lakSaNaghaTanAt nAvyAptiH / yadi ca yAdRzapratiyogitApadena kapisaMyogAbhAvatvAvacchinnA pratiyogitA gRhyeta, tadA tasyAH avacchedakaM kapisaMyogAbhAvatvaM, tadavacchinnaH kapisaMyogAbhAvaH, tasyAH adhikaraNatA svarUpasambandhAvacchinakapisaMyogA cododode siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA - 15
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ 000000000000000000000000000000 0 0000000000000000000000000 dIdhiti:13 bhAvAdhikaraNatAnirUpitasvarUpasambandhena Atmani vartate eva / iti yAdRzapratiyogitApadena sA na grahItuM zakyA iti nAvyAptiH / ____ 'davyatvAbhAvavAn satvAt' iti atra tu dravyatvAbhAvAbhAvaH eva gRhyate, tatpratiyogitAvacchedakaH svarUpasambandhaH, tadavacchinnaH dravyatvAbhAvaH, tadadhikaraNatA tu na sattAdhikaraNe ghaTAdau vartate / kintu svarUpasambandhAvacchinnasya jAtitvAbhAvasyAdhikaraNatA eva svarUpasambandhena ghaTAdau vartate / evaM dravyatvAbhAvAbhAvasya dravyatvAbhAvatvAvacchinnA pratiyogitA yAdRzapratiyogitApadena gRhyate, tadavacchedakaM / dravyatvAbhAvatvaM, tadavacchinnasya dravyatvAbhAvasyAdhikaraNatA na nirUktasvarUpasambandhena svarUpAvacchinnajAtitvAbhAvAdhikaraNatA nirUpitasvarUpasambandhAtmakena ghaTAdau vartate iti adhikaraNatAsAmAnyAbhAvo mIlitaH / tathA ra ca tAdRzapratiyogitApadena dravyatvAbhAvatvAvacchinA svarU pAvacchinnA eva pratiyogitA grahItuM zakyeta, tadavacchedakaM dravyatvAbhAvatvamiti nAtivyAptiH / ___ yadyapi atra yatpratiyogitAvacchedakasambandha... iti uktaM / tathApi sa sambandhaH sAdhyatAvacchedakasambandha eva grAhyaH anyathA samavAyena vanyabhAvasya vahniniSThA yA pratiyogitA, tadavacchedaka: samavAyasambandhaH, tenAvacchinnaH vahniH na parvate vartate, ataH samavAyAvacchinnA parvatatvajAtiH eva gRhyeta, tadadhikaraNatA svarUpeNa parvate vrtte| atha vahnitvAvacchinapratiyogitAvacchedakam vahnitvaM, tadavacchinnasya vahaneH adhikaraNatA yadyapi parvate'sti, tathApi sA'dhikaraNatA saMyogAvacchinnavahni-adhikaraNatAnirUpitasvarUpasambandhena parvate asti / pratiyogitAvacchedakasamavAyAvacchinnaparvatatvAdhikaraNatAnirUpitasvarUpasambandhena nirUktasambandhAtmakena tu tasyAH adhikaraNatAyAH parvate abhAva eva vartate / itthaM ca samavAyena sambandhena vahnitvAvacchinnA pratiyogitA tAdRzapratiyogitApadena grahItuM zakyA / tadavacchedakameva vahnitvaM iti avyAptiH bhavet / athavA vanyabhAvapratiyogitAvacchedakasamavAyAvacchinno yadi vahnireva gRhyeta, tadApi tasyAdhikaraNatA na parvate'pi tu vaDhyavayaveSveva / tathA ca tAdRzAdhikaraNatAnirUpitasvarUpasambandhena vahnitvAvacchinnavahni-adhikaraNatA'pi tatraiva vanyavayaveSveva vartate, na tu parvate iti evamapi avyAptiH bhavatyeva / ataH pratiyogitAvacchedakaH sambandhaH sAdhyatAvacchedakasambandharUpo grAhyaH / arthAt sAdhyatAvacchedakasambandhAvacchinapratiyogitAka: evAbhAvaH lakSaNaghaTakatvena grAhyaH / tathA ca na samavAyAvacchinnapratiyogitAko'bhAvaH lakSaNaghaTakatvena grahItuM zakyaH / tasya sAdhyatAvacchedakasambandhAvacchinnapratiyogikatvAbhAvAt / kintu saMyogena ghaTAderabhAvaH eva gRhyte| saMyogena vaDherabhAvo yadi gRhyate, tadA tu tAdRzAdhikaraNatAsAmAnyasya abhAvo na hetvadhikaraNe bhavati iti sa na gRhyeta, ataH ghaTAbhAvamAdAyaiva lakSaNasamanvayAt nAvyAptisaMbhavaH / na caitad svamanISikAvijRmbhitamAtrameva / jAgadIzIgranthasyaivAtra pramANatvAt / tathA hi jAgadIzyAM "tatparvatIyavahnisaMyogena vahnimAn dhUmAt" iti atra lakSaNa-samanvayapratipAdanArthaM iyaM paGktiH likhitA / 'ghaTatvAvacchinnAdhikaraNatAsAmAnyasyaiva tattadvahninirUpitasaMyogasambandhAvacchinnAdhikaraNatAnirUpitasvarUpasambandhe nAbhAvasya hetumati satvena tAdRzasambandhena ghaTAdyabhAvasyaiva pratiyogivyadhikara-NatvasaMbhavAt-iti atra 'tattadvahninirUpitasaMyogasambandhAvacchinna'.... iti anena 40000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000D 00000000000000000000000 BodosdaddddddddddddddddddoodaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaGOOOOOOOOODaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaadddddddddddddddddddandadagadavavavavavavavava addadomaddTOOOOOOO siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA * 16
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:13 ALOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOODOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOODadddddddddddddddddddddddTOOOOOOOOOOOOOOOD abhAvapratiyogitAvacchedakaH sambandhaH sAdhyatAvacchedakaH eva gRhItaH, evaM "tAdRzasambandhena" iti asya "tattadvahninirUpitasaMyoga-sambandhena" ityevArthaH gRhItaH / yadi ca sAdhyatAvacchedakasambandhaH eva pratiyogitAvacchedakatvena grAhyaH iti niyamo'tra nAbhaviSyat tadA tu saMyogenaiva ghaTAbhAvamagrahISyat granthakAraH, yataH tenaiva lakSaNasamanvayasaMbhavAt tattadvahninirUpitasaMyogena gurubhUtena ghaTAbhAvasya grahaNaM nirarthakaM yuktirahitaM ca bhavati / kintu gurubhUtenaiva sAdhyatAvacchedakasambandhena ghaTasyAbhAvo gRhItaH / ato jJAyate yat atra pratiyogitAvacchedakasambandhaH sAdhyatAvacchedakasambandharUpaH eva grAhyaH, na tu itaraH / idamapi nirUpaNaM manasi dRDhamavadhAryamadhyetRbhiH yaduta kutrApi sthAne prathamaM tu sAdhyatAvacchekasambandhasAdhyatAvacchedakadharmAvacchinapratiyogitAkaH sAdhyAbhAva eva grAhyaH, yadi sa niruktaprakAreNa lakSaNaghaTako bhavet tadA'vyabhicAriNi hetau avyAptiH bhavet / yadi sa lakSaNaghaTako na bhavet tadA tu kasyApi abhAvasya kAmapi pratiyogitA yAdRzapratiyogitApadena gRhItvA lakSaNasamanvayaH kartavyaH / yadi ca vyabhicAriNi hetau sAdhyAbhAvo lakSaNaghaTako bhavet, tadA tu tatrAtivyAptiH na bhavet, yadi na bhavet sa sAdhyAbhAvaH lakSaNaghaTakaH, tadA tu anyAM pratiyogitAmAdAya lakSaNasamanvayAt ativyAptiH bhavet iti / candrazekharIyA : uttarapakSa : A Apatti dUra karavA ame navI vivakSA karazuM. yatvatiyogitAvacchedakasaMbaMdha... pratiyogitAnavacchedakatva levAnuM che. Ano artha A pramANe karavo. yaH pratiyogitAvacchedakasambandhaH, tena sambandhenAvacchinnasya yasyAdhikaraNatA hetumati yena svarUpasambandhena vartate, sa svarUpasambandhaH tAdRzAdhikaraNatAnirUpitasvarUpasambandho bhavati / atha ca yo'bhAvaH lakSaNaghaTakatvena gRhItaH, tasya yAdRzapratiyogitA=yaddharmAvacchinnA pratiyogitA grAhyA, tadavacchedako yaH dharmaH, tenAvacchinnasya yAH adhikaraNatAH, tAsAM sarvAsAmadhikaraNatAnAM anantaroktasvarUpasambandhena abhAvo hetumati grAhyaH / yadi sa abhAvo vidyate / tadA pratiyogitAvacchedakena tena sambandhena ( sauthI prathama yat zathI dIyo ta.) avacchinnAyAH tAdRzapratiyogitAyAH taddharmAvacchinnapratiyogitAyAH anavacchedakaM sAdhyatAvacchedakaM yadi bhavati / tadA lakSaNasamanvayo jnyeyH|| mAmai, dhyAnamA 25vAnI pAvato me 3 (i) yatpratiyogitA 64 saMpa..." mA yat za06 pratiyogitA sAthe nathI joDavAno paraMtu saMbaMdha sAthe joDavAno che. ane pachI "tenA saMbaMdhana tAdezapratiyogitA"...mAM tenA saMbaMdhana' tarIke upara yat padathI je saMbaMdha lIdho hoya te levAno. ane 3 "tatsaMbaMdhAvarichanna tazapratiyogitA" me pramANe "tena saMbaMdhena" metrI vimastino artha 42vAnI. (ii) yAdazapratiyogitA=te abhAvanI pratiyogitA ghaNA badhA dharmothI avacchinna banI zakatI hoya che. ahIM koIpaNa eka dharmathI avacchinna e pratiyogitA laI zakAya. sAcuM ke khoTuM je sthAna hoya tyAM sau prathama sAdhyatA vacchedakadharmAvacchinna pratiyogitA ja levAnI. ane e levAthI jo adhikaraNatAsAmAnyAbhAva maLI jAya. to sAcA sthAne avyApti gaNAya. jo na maLe to pachI bIjI koIpaNa pratiyogitA laIne lakSaNa ghaTAvI zakAya. khoTA sthAne te tAdazAdhikaraNatAsAmAnyAbhAva maLavo ja joIe. to ativyApti na Ave. jo na maLe to pachI bIjI koIpaNa pratiyogitA laIne lakSaNa ghaTI jatA ativyApti Ave. eTale koIpaNa sthaLe pahelA to sAdhyatAvacchedaka-saMbaMdha-dharmAvacchinnapratiyogitAka sAdhyAbhAva laIne ja vicAraNA karavAnI. m mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm ammmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 10 00000000000000000000000000000OODOOOOOOOOOODIDIDIODIODIODOTODIGODDIAODOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOODOODIVODOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOONS
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti: 13 (ii) adhikaraNatAsAmAnyano abhAva levAno che. e khyAlamAM rAkhavuM. have pahelA vinamAn tatparvatatvAt e sthaLe avyApti dUra karIe. pahelA tatparvatIyavanisaMyogasaMbaMdhathI ja vighnano abhAva laIe. have pratiyogitAavacchedaka yat saMbaMdha tarIke tatparvatIyavahnisaMyoga Avaze. tenAthI avacchinna tatparvatIyavana ja banaze. ane tenuM adhikaraNa tatparvata bane che. mATe tatparvatamAM svarUpasaMbaMdhathI tArdazAdhikaraNatA rahI gaI. A svarUpasaMbaMdha e tatparvatIyavanisaMyogAvacchintAdhikaraNatAnirUpitasvarUpasaMbaMdha kahevAze. have A vattvabhAvanI pratiyogitA to vahnimAM rahelI che. eTale vahnitva-avacchinnapratiyogitA e yAdazapratiyogitA tarIke levI. teno avacchedaka nitva bane ane tadavacchinna vahni bane. tenI adhikaraNatA e tAdazasvarUpasaMbaMdhathI parvatamAM che ja. eTale adhikaraNatAsAmAnyAbhAva levAze ja nahI. eTale have tatparvatIyavani-saMyogasaMbaMdhathI ghaTano abhAva laIe, to pratiyogitAvacchedaka A tatparvatIyavahnisaMyoga banaze. ane tadavacchinna tarIke vahni banavAno. kemake vighna ja A saMbaMdhathI rahe che. ane tenI adhikaraNatA tatparvatamAM maLI jAya. have ghaTatvAvacchinnapratiyogitAvacchedaka ghaTatva banaze. ane tadavacchinnAdhikaraNatA to bhUtalAdimAM Avaze. e ghaTa kadAca kAlikathI tatparvatamAM rahe to paNa tatparvatamAM kAlikAvacchinnaghaTAdhikaraNatA AvI. ane A adhikaraNatA e tatparvatIyavahnisaMyogAvacchinnavani adhikaraNatA-nirUpita-svarUpasaMbaMdhathI to tatparvatamAM rahevAnI ja nathI. eTale tAdezasvarUpasaMbaMdhathI ghaTatvAvacchintAdhikaraNatAsAmAnyano tatparvatamAM abhAva maLI jAya che. ane tethI tatparvatIyavahnisaMyogAvacchinna evI ghaTIyapratiyogitA laI zakAya. ane teno anavacchedaka vidnatva banI jatA lakSaNa samanvaya thaI jAya. mATe avyApti na Ave. AmAM padakRtya karIe. sAmAnyapada na muko to vihvamAn dhUmAmAM avyApti Ave. saMyogathI vanyabhAva lakSaNaghaTaka tarIke levo che. eTale pratiyogitAvacchedaka-yasaMbaMdha tarIke saMyoga Avaze. ane tadavacchinnavaninI adhikaraNatA hetumAn evA parvatamAM che. eTale ahIM saMyogAvacchinnavani-adhikaraNatAnirUpita svarUpasaMbaMdha thayo. have vajyabhAvanI vinAmAM rahelI vahinatvAvacchinnapratiyogitA laIe to teno avacchedaka vidnatva ane tadavacchinnavaninI adhikaraNatA to mahAnasAdimAM paNa che ja. eTale mahAnasa, catvara, ayogolakamAM rahelI vadhikaraNatA e to tAdazasvarUpathI paNa parvatamAM rahevAnI ja nathI. eTale parvatamAM A badhI adhikaraNatAono abhAva maLI gayo. ane tethI saMyogAvacchinna evI vahnitvAvacchinnapratiyogitA laI zakAze. ane teno avacchedaka vidnatva banatA avyApti Ave. sAmAnyapada mukavAthI A Apatti nIkaLI jAya. kemake vahnitvAvacchinnavaninI adhikaraNatA parvatamAM paNa che ja. ane te saMyogAvacchinnavani-adhikaraNatA-nirUpita-svarUpasaMbaMdhathI ja parvatamAM rahe che. eTale parvatamAM adhikaraNatA sAmAnyano abhAva na maLatA vattvabhAvanI pratiyogitA laI na zakAya. mATe pachI ghaTAbhAva dvArA lakSaNa ghaTI jatA avyApti na Ave. yAdazapratiyogitA pada na mUke ane mAtra yadabhAvapratiyogitAvacchedaka... tadabhAvapratiyogitAnavacchakatva... ema ja kahe, to kapisaMyogAbhAvavAnu AtmatvAmAM avyApti Ave. te A pramANekapisaMyogAbhAvano svarUpathI abhAva lakSaNaghaTaka tarIke laIe chIe. to pratiyogitAvacchedaka svarUpasaMbaMdhathI siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 7 18
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:13 TO I T IC I STICSTTTTT TTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTS avacchinna evA kapisaMyogAbhAvanI adhikaraNatA to AtmAmAM svarUpasaMgathI che ja. A kapisaMyogA bhAvAbhAvanI pratiyogitA kapisaMyogAbhAvamAM AvI. A kapisaMyoga guNa hovAthI A guNAbhAva tarIke paNa oLakhAya. eTale pratiyogitAvacchedaka dharma tarIke guNAbhAvatva laIe to tadavacchinna evA guNAbhAvanI adhikaraNatA to guNAdimAM ja maLavAnI. AtmAmAM to tAdazasvarUpasaMbaMdhathI guNAbhAvAdhikaraNatA sAmAnyano abhAva ja che. eTale have A kapisaMyogAbhAvAbhAva laI zakAze. have svarUpasaMbaMdhAvacchinna evI tenI kapisaMyogAbhAvamAM rahelI pratiyogitA laIe ane teno avacchedaka kapisaMyogAbhAvatva ja banI jatA avyApti Ave. paraMtu yAdezapratiyogitA... levAthI vAMdho na Ave kemake jo yAdezapratiyogitA=guNAbhAvatnAvacchinnapratiyogitA lo to pachI paNa tAdezapratiyogitA tarIke paNa guNAbhAvavAvacchinnapratiyogitA ja levI paDe. ane teno anavacchedaka kapisaMyogAbhAvatva maLI ja javAno. mATe koI avyApti na Ave. ane jo yAdazapratiyogitA tarIke kapisaMyogAbhAvavAvacchinna pratiyogitA lo. to ya vAMdho nathI. kemake A pratiyogitAno avacchedaka kapisaMyogAbhAvatva ja banaze ane tadavacchinnAdhikaraNatA to AtmAmAM tAdazasvarUpasaMbaMdhathI rahelI ja che. eTale adhikaraNatAsAmAnyAbhAva ja na maLe. enI tethI ja yAdezapratiyogitA tarIke kapisaMyogAbhAvatnAvacchinA pratiyogitA laI ja na zakAya. eTale ahIM AvyApti AvavAnI nathI. dravyatvAbhAvavAnuM satvAt AmAM ativyApti paNa na Ave te have joIe. lakSaNaghaTaka tarIke dravyavAbhAvano svarUpathI abhAva laIe to pratiyogitAvacchedaka svarUpasaMbaMdha che. e svarUpasaMbaMdhAvacchinna dravyatvAbhAva e sattAdhikaraNadravyamAM maLato nathI. guNamAM bhale maLe, paNa guNamAM sAdhyAbhAva maLato nathI. mATe tenI kiMmata nathI. eTale A svarUpAvacchinna tarIke jAtivAbhAva laI levAno. ane tenI adhikaraNatA to hetumAn evA dravyamAM svarUpasaMbaMdhathI che ja. have yAdazapratiyogitA tarIke dravyavAbhAvavAvacchinna pratiyogitA ja laIe eTale tadavacchedaka dravyavAbhAvatva bane. ane tadavacchinna dravyatvAbhAva bane. have svarUpAvacchinna jAtitvAbhAva-adhikaraNatAnirUpitasaMbaMdhathI A dravyavAbhAvAdhikaraNatA to dravyamAM rahevAnI ja nathI. e dravyatvAbhAva kAlikathI dravyamAM rahe to paNa e kAlikAvacchinna-dravyavAbhAvAdhikaraNatA e svarUpAvacchinna-jAtivAbhAvAdhikaraNatAnirUpitasvarUpasaMbaMdhathI to dravyamAM rahevAnI ja nathI. Ama ahIM tAdazAdhikaraNatA-sAmAnyAbhAva maLI gayo. eTale svarUpasaMbaMdhAvacchinna evI dravyatvAbhAvatnAvacchinna pratiyogitA levAze. ane teno avacchedaka dravyavAbhAvatva banI jatA ativyApti na Ave. ahIM, pratiyogitAvacchedaka saMbaMdha kahyo che, paNa e sAdhyatAvacchedaka saMbaMdha ja hovo joIe. jo ema na lo, to vanimAr dhUmAtmAM samavAyathI vanino abhAva laIe. have pratiyogitAvacchedaka samavAyAvacchinna parvatatvAdinI ja adhikaraNatA parvatamAM maLe. kemake parvatamAM samavAyathI vaninI adhikaraNatA maLavAnI ja nathI. have pratiyogitAvacchedakavanitnAvacchinnavaninI adhikaraNatA e samavAyAvacchinnadhikaraNatA nirUpita svarUpa saM thI to parvatamAM rahevAnI ja nathI. eTale adhikaraNatAsAmAjAbhAva maLI jAya. ane to pachI samavAyAvacchinna evI vanitAvacchinna pratiyogitA paNa laI zakAya. ane teno avacchedaka to vanitva banI jatA avyApti AvavAnI ja che. eTale ahIM je siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA. 19 IMG041101160410AINTAIN:UNISISIA TAIWA001001010101+IWAINININDIA SAINTAIAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAGTALSANATALIAAAAAAAAAAAAFiYARINAMIKALGISTINAIA 1008
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhitiH13 mmmm Ammmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm | abhAva laIe te sAdhyatAvacchedakasaMbaMdho vacchinna pratiyogitAka ja levo. game te na levo. ane tethI huM pratiyogitAvacchedaka-saMbaMdha tarIke sAdhyatAvacchedaka saMbaMdha ja Avaze. mApAtanI puSTi NEzInI ti 52thI 4 thAya cha. ma ghaTatvAvacchinnAdhikaraNatAsAmAnyasyeva tadvahninirUpitasaMyogasambandhAvacchinnAdhikaraNatAnirUpitasvarUpasambandhenAbhAvasya hetumati satvena tAdRzasambandhena.... sabhela cha. jAgadIzI - nistAdhikaraNatvA'bhAvavatvaJca hetumato niravacchinnavizeSaNatayaiva vAcyamataH / kapisaMyogAdhikaraNatvAbhAvasya vRkSavRttitve'pi tatsAdhyake etadvakSatvAdihetau naavyaaptiH|| ___ candazekharIyA : nanu tathApi kapisaMyogI etaddvakSatvAt ityAdAvavyAptiH / kapisaMyogAbhAvapratiyogitA-vacchedakasamavAyasambandhAvacchinnakapisaMyogAdhikaraNatA etavRkSe zAkhAvacchedena svarUpasambandhena vartate / kintu tAdRzAdhika raNatAnirUpitasvarUpasambandhe naiva kapisaMyogatvAvacchinnapratiyogitAvacchedakakapisaMyogatvA vacchinnakapisaMyogAdhikaraNatAsAmAnyasya mUlAvacchedenAbhAvo'pi vartate / tathA ca samavAyAvacchinnAyAH kapisaMyoganiSThapratiyogitAyAH tAdRzapratiyogitApadena grahaNAt bhavatyavyAptiH iti cet na, atra niravacchinnAyAH eva tAdRzAbhAvavattAyAH vivakSitatvAt / etavRkSe ca kapisaMyogAdhikaraNatAsAmAnyAbhAvaH mUlAvacchinnaH eva vartate / na tu niravicchannaH, tathA ca na sa gRhyate, kintu niravacchinnaH tAdRzaghaTAdhikaraNatAsAmAnyAbhAvaH eva grahItuM zakyate, ra tatpratiyogitAyAH ghaTaniSThAyAH anavacchedakameva kapisaMyogatvaM iti naavyaaptiH|| jendrazekharIyA : ahIM eka vAta vizeSa khyAla rAkhavI ke kapisaMyogavAnuM etaddavRkSa-AtumAM 6 kapisaMyogAbhAvapratiyogItAvacchedaka-samavAyasaMbaMdhAvacchinnakapisaMyogAdhikaraNatAnirUpita-svarUpasaMbaMdhathI kapisaMyogatvAvacchinna pratiyogitAvacchedakapisaMyogatvAvacchinna kapisaMyogAdhikaraNatAsAmAnyano etavRkSamAM mUlAvacchedana abhAva maLI ja javAno che. Ama kapisaMyoganiSTha pratiyogitA laI zakAze ane teno avacchedaka kapisaMyogatva bane. eTale avyApti Ave. A Apatti dUra karavA mATe e adhikaraNatAsAmAnyAbhAva e niravacchinna' ja hovo joIe. evo lakSaNamAM niveza karavo. etavRkSamAM to tAdazAdhikaraNatAsAmAnyAbhAva e mUlAvacchinna che. paraMtu niravacchinna nathI. mATe te na levAya. paraMtu niravacchinna evo samavAyena ghaTAdhikaraNatA-sAmAnyAbhAva levAya. eTale lakSaNa ghaTI jatA avyApti na Ave. (A badhuM ja vivecana vivRtti vagere koI TIkAmAM nathI. pUjyapAda gurudevazrInI asIma kRpAnA baLe je samajAyuM te lakhyuM che. vizeSa hakIkata taiyAyiko pAsethI jANavI.) aommmmmmmmmmm0000000000000000mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmms jAgadIzI - atra ca pratiyogitAvacchedaka dharmAvacchinnatvaM sAdhyatAvacchedakatAghaTakasambandhainaiva grAhyaM,tenAyaHpiNDasyApi kAlikAdisambandhena yadbhUmatvaviziSTaM tRNAdikaM / saMyogena - siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA - 20 pooooo
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhitiH13 tasyAdhikaraNatve'pi,-'dhUmavAn vahne' rityAdau nAtivyAptiH / candrazekharIyA : nanu dIdhityAM yAdRzapratiyogitAvacchedakAvacchinnAnadhikaraNaM hetvadhikaraNaM, tavRtyabhAvasya tAdRzapratiyogitAyAH eva anavacchedakatvaM sAdhyatAvacchedake....iti uktaM, tadanusAreNa tu dhUmavAn vahnaH iti atra ativyAptiH / ayogolake vahniH vartate, dhUmaH na vartate, iti tadeva vyabhicAra nirU pakaM, kintu tathApi dhUmAbhAvapratiyogitAyAH dhUmaniSThAyAH avacchedakaM dhUmatvaM, tadavacchinnazca yathA dhUmo bhavati, tathA dhUmatvasya kAlikenAyogolakagatatRNavRttitvAt tRNamapi kAlikena dhUmatvAvacchinnaM bhavati / tadadhikaraNaM ca ayogolakaM iti pratiyogitAvacchedakAvacchinna-sAmAnyasyAnadhikaraNaM ayogolakaM na bhavati / itthaM ca sAdhyAbhAvasya lakSaNAghaTakatvAt anyAbhAvamAdAyAtivyAptiH bhavedeva / ko'nyo'bhAvo iti pRcchasi tvaM, tadA'yogolakabheda-viziSTaghaTAbhAvaH eva gRhyatAm / tatpratiyogitAvacchedakaM ayogolakabhedaviziSTaghaTatvaM, tasya kAlike na tRNAdau vartamAnatve'pi ayo golaka bhedaviziSTaghaTatvAvacchinnAsya tRNasyAnadhikaraNamevAyogolakamiti lakSaNasamanvayaH iti cet na, sAdhyatAvacchedakatAghaTakasambandhenaiva pratiyogitAvacchedako yatra vartate, sa eva pratiyogitAvacchedakA vacchinnatvena grAhyaH / atra dhUmaniSThAyAH sAdhyatAyAH avacchedakaM dhUmatvaM samavAyenaiva dhUme vartamAnaM sat sAdhyatAvacchedakaM bhavati / tathA cAtra sAdhyatAvacchedakatAvacchedakasambandhaH samavAyaH, tena sambandhena dhUmatvaM dhUmeSveva vartate / na tu tRNe iti dhUmatvAvacchinnAH dhUmAH eva, na tu tRNaM, teSAmanadhikaraNaM ayogolakaM, tavRtti-dhUmAbhAvasya pratiyogitAyAH avacchedakaM dhUmatvam iti nAtivyAptiH / | candrazekharIyAH praznaH yAdazapratiyogitAvacchedakadharmAvacchinnanuM anadhikaraNa... ityAdi tame uttara Apyo che. paNa to ya dhUmavAnuM vaH ' mAM vAMdho Avaze. ahIM vanyadhikaraNa ayogolakamAM dhUmAbhAva lo cho. to ya dhUmaniSThapratiyogitAno avacchedaka dhUmatva banaze ane tadavacchinna tarIke jema dhUmo bane tema kAlikasaMbaMdhathI te ja dhUmatva ayogolakamAM rahelA tRNAdimAM paNa che. eTale tRNa paNa dhUmatva-avacchinna banI gayuM. ane tenuM to adhikaraNa ja A ayogolaka che. eTale ahIM yAdezapratiyogitAvacchedakadhUmatAvacchinnasAmAnyanuM anadhikaraNa paNa e ayogolaka na banatuM hovAthI sAdhyAbhAva lakSaNaghaTaka na banatA bIjA abhAva dvArA lakSaNa ghaTI jAya. tethI ativyApti Ave. ahIM ayogolakabhedaviziSTaghaTAbhAva lakSaNaghaTaka banaze. kemake ayogolakabhedaviziSTaghaTavAvacchinna bhale ne tRNAdi bane. to paNa ayo golakabhedaviziSTa ghaTavAvacchinnatRNanuM adhikaraNa ayogolaka na bane. eTale lakSaNa samanvaya thaI jAya che. uttaraH sAdhyatAvacchedakatAvacchedakasaMbaMdhathI ja pratiyogitAvacchedaka dharma jyAM rahyo hoya, te ja tadavacchinna tarIke levAya. juo, ahIM sAdhyatA vacchedaka dhUmatva che. e dhUmamAM samavAyathI rahe che. eTale sAdhyatAvacchedakatAvacchedakasaMbaMdha=sAdhyatAvacchedakane rahevAno saMbaMdha samavAya bane che. ane samavAyathI to e dhUmata dhUmomAM ja rahe. tRNamAM nahIM. eTale pratiyogitAvacchedakadhUmatAvacchinna tarIke dhUmo ja bane. tenuM anadhikaraNa ayogolaka maLI jAya. mATe sAdhyAbhAva maLI jatA ativyApti na Ave. mmmitmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm 0oooooo siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA - 21 00000000000dolantatololollotos
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:13 TOOOOOOOOOOOODOOOOOOOOOOOOOOOOOOOTTOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOODOOTTOTTOOOOOOOOOOOOOOOD jAgadIzI - pratiyogitAvacchedakatAghaTakasambandhena tadavacchinnatvaniveze tu'pratiyogitA-navacchedakatva'mityatrAvacchedakatvaM sAdhyatAvacchedakatAghaTaka-sambandhenaiva grAhyam, anyathA viSayitAsambandhena rUpatvAvacchinnasya jJAnAdeH pRthivyAdau samavAyenAbhAvasya sattvAt - 'rUpavAn pRthivItvA' dityAdAvavyAptiprasaGgAt / 0000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000 __ candrazekharIyA : nanu pratiyogitAvacchedakatAvacchedakasambandhenaiva pratiyogitAvacchedakAvacchinnatvamucyatAM, kiM sAdhyAtavacchedakatAvacchedakasambandhena pratiyogitAvacchedakAvacchinnAtvaM ucyate / tAvataiva ativyAptinirAsAt / samavAyena dhUmatvaviziSTadhUmasya yo'bhAvaH, tatpratiyogitAvacchedakatAyAH dhUmatvaniSThAyAH avacchedaka: sambandhaH samavAyaH eva iti, samavAyena dhUmatvAvacchinnadhUmAnAM anadhikaraNamevAyogolakaM iti nAtivyAptiH bhavatIti cet satyaM, kintu evaM nirUpyamANe sati rUpavAn pRthvItvAt iti atra avyAptiH bhavet, rupatvaM viSayitAsambandhena rUpatvaviSayakajJAne vartate / tacca jJAnaM pRthvItvAdhikaraNe ghaTe samavAyena nAsti / ata: rUpatvaviziSTajJAnameva lakSaNaghaTakaM, yato'tra pratiyogitAvacchedakaM rUpatvaM, tacca jJAne viSayitAsambandhena vartate ataH rupatvaniSThAyAH pratiyogitAvacchedakatAyAH avacchedaka: sambandhaH viSayitAtmakaH eva, tena sambandhena rupatvAvacchinnaM ca tajjJAnamevA tasya sAdhyatAvacchedakasamavAyenAnadhikaraNaM ghaTaH, tatra rUpatvaviziSTajJAnAbhAvaH / tatpratiyogitAyAH viziSTa jJAnaniSThAyAH avacchedakaM rupatvameva sAdhyatAvacchedakamityavyAptiH, ataH sAdhyatAvacchedakatA ghaTakasambandhenaiva pratiyogitAvacchedakAvacchinnatvaM yuktaM vaktuM, tathAca nAvyAptiH / rUpatvaviziSTajJAnAbhAvasya pratiyogitAvacchedakaM rUpatvaM, kintu sAdhyatAvacchedakatAvacchedakasamavAyasambandhena rUpatvaviziSTAni tu rUpANyeva, na tu jJAnaM, teSAM rUpANAM tu adhikaraNaM eva ghaTAdiH iti rUpatvaviziSTajJAnAbhAvasya lakSaNAghaTaka tvAt nAvyAptiH, abhAvAntaramAdAyaiva lakSaNasamanvayasaMbhavAt / yadi ca pratiyogitAvacchedakatAghaTakasambandhenaiva pratiyogitAvacchedaka-avacchinnatvavivakSaNe dRDhAgraho'sti bhavatAM, tadA tu so'pi samyak kintu kevalaM tatra lakSaNaghaTakAbhAvapratiyogitAnavacchedakatva...." iti atra tAdRzapratiyogitAvacche ka tA sAdhyatAvacche ka tAghaTaka -sambandhAcchinnA grAhyA / arthAt pratiyogitAvacchedakatAghaTakasambandhena pratiyogitAvacchedakenAvacchinnAni yAni, teSAmanadhikaraNaM yat hetvadhikaraNaM, tasminvartamAnasya tAdRzAbhAvasya pratiyogitAyAH sAdhyatAvacchedakatA-ghaTakasambandhAvacchinnA yA avacchedakatA, tadabhAvavatvaM sAdhyatAvacchedake grAhyaM / itthaM ca nAvyAptiH / lakSaNaghaTakasya tAdRzajJAnAbhAvasya pratiyogitAyAH jJAnaniSThAyAH avacchedakaM yadyapi bhavati rUpatvaM / tathApi tad rUpatvaM jJAne viSayitayA vartate / ataH rUpatvaniSThA pratiyogitAvacchedaka tA viSayitAsambandhAvacchinnA, na tu sAdhyatAvacchedakatAghaTakasamavAyAvacchinnA / ataH na sA lakSaNaghaTakatvena grahItuM shkyaa| kintu ghaTatvaniSThA eva lakSaNaghaTakaghaTAbhAvapratiyogitAvacchedakatA sAdhyatAvacchedakatAghaTakasamavAyAvacchinnA grahItuM zakyA, tadanavacchedakaM ca rUpatvamiti nAvyAptiH / 000000000000000000000000000000000000000000000000000000000008 000000 0000000000000 2000000000000000000000000000 40000000 2000000 DOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO000000000OVOODOODOODOODOORDICOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOODLODDDDDDDDDDDDDDDDDDDDOOT siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 22 ToRODHOOTOUTDOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOODOOTOOTOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOODDDDDDDDDDDDDDDDITIODODDOORITUDIOCTODDOOOOOOOOOTBODDDDDDDDDDDDDDDDDDDOOODB
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:13 candrazekharIyA : prazna : pratiyogitAvacchedakatAvacchedakasaMbaMdhathI pratiyogitAvacchedaka jemAM rahe te pratiyogitAvacchedakathI avacchinna gaNAya. Ama kaho to zuM vAMdho ? dhUmAbhAvanI pratiyogitAno avacchedaka dhUmatva che. ane te dhUmamAM samavAyathI ja rahe che. eTale prati.ava.tA. avacchedaka saMbaMdha samavAya ja banaze. ane te saMbaMdhathI to dhUmatva e mAtra dhUmamAM ja rahevAthI, tRNAdi levAze ja nahI. mATe ativyApti AvavAnI ja nathI. uttara : jo pratiyogitAvacchedakatAvacchedakasaMbaMdhathI pratiyogitAvacchedakAvacchinna levAnI vivakSA karavI hoya to bIjo koI vAMdho nathI. paNa tyAM pachI "he-dhikaraNavRtti-abhAvapratiyogitAnI anavacchedakatA" ema je kahezuM. temAM tAdezapratiyogitAno avacchedaka e sAdhyatAvacchedakatA-avacchedaka-saMbaMdhathI ja rahelo levAno. arthAt tAdazapratiyogitAvacchedakatA e sAdhyatAvacchedakasaMbaMdhAvacchinna ja levAnI ane teno abhAva sAdhyatAvacchedakamAM levAno. jemake ghaTapratiyogitAvacchedaka ghaTatva che. ane te sAdhyatAvacchedaka-tAvaracchedaka samavAyathI ja ghaTamAM rahe che. Ama ghaTatvamAM sAdhyatAvacchedakatA vacchedaka saMbaMdhAvacchinna evI tAdazAbhAvapratiyogitAvacchedakatA che ane teno abhAva vanitvamAM che. eTale lakSaNa samanvaya "vahinAmAn dhUmA' sthaLe thaI ja jAya che. jo A pramANe na mAno to, rUpavAn pRthvItvAtuM ahIM AvyApti Ave. kemake rUpaviSayaka je jJAna thAya e jJAnamAM viSayitAsaMbaMdhathI rUpatva rahI jAya. eTale e jJAna rUpa-viziSTajJAna bane. pRthvItvAdhikaraNa ghaTAdimAM A rUpa-viziSTajJAna e samavAyathI rahetuM nathI. ahIM pratiyogitAvacchedaka dharma rUpatva che ane te jJAnamAM viSayitA saMbaMdhathI rahela che. ane te saMbaMdhathI avacchinna to e jJAna ja bane ane sAdhyatAvacchedaka samavAyathI jJAnanuM anadhikaraNa evo ghaTa bane. temAM A jJAnAbhAva maLe. tenI pratiyogitAno avadaka rUpatva maLI jatA avyApti Ave. paNa ame kahyA pramANe mAno to vAMdho na Ave. kemake rUpavamAM je pratiyogitAvacchedakatA AvI e to viSayitA-saMbaMdhAvacchinna che. sAdhyatAvacchedakatAvacchedaka samavAyAvacchinna nathI. eTale A levAze ja nahi. paraMtu ghaTAbhAva levAze. tenI ghaTatvamAM rahelI pratiyogitA-avacchedakatA sAdhyatAvacchedaka samavAyAvacchinna che ja. ane AvI prati. avacchedakatAno abhAva rUpavamAM maLI jatAM lakSaNa ghaTI jAya avyApti na Ave. ahIM amArI prathama vivakSA lo to to jarAya vAMdho na Ave. kemake rUpa-viziSTajJAnAbhAva lo cho. paraMtu sAdhyatAvacchedakatAvacchedaka samavAyasaMbaMdhathI to pratiyogitAvacchedaka evuM rUpa- mAtra rUpamAM ja che. eTale samavAyathI rUpavAvacchinna tarIke rUpa ja bane. ane tenuM anadhikaraNa to ghaTAdi banavAnA nathI. mATe avyApti AvavAno prazna ja ubho na thAya. eTale (i) sAdhyatAvacchedakatAvacchedaka-saMbaMdhena pratiyogitAvacchedakatAavacchedakatva athavA (ii) pratiyogitAvacchedakatAvacchedakasaMbaMdhena pratiyogitAvacchedaka-avacchinnatva lo, to tyAM tAdazAbhAvapratiyogitAvacchedakatA sAdhyatAvacchedakatA vacchedakasaMbaMdhAvacchinna ja levAnI. ane tAdazAvacchedakatAnA abhAvavALo sAdhyatAvacchedaka levAno. Ama bemAMthI koIpaNa vivakSA cAle. vastuta:-sAdhyatAvacchedakatAghaTaka sambandhAvacchinnaM R AMKATHA IN DAINTILTSAHITYAKARANTERTAIAgCAIAgCAnthetworshotshornt15tLENDALIYANIENT SHADES DEPENDLA ALPESPITALITANAILALITA GITAL100000AA%AAA10010010000661611(Co2 - siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 23 IN:/11/6/4/full/1W1wforfolololololololololololololololololololollowforfolloysosofwisdolololololololololololol#liklelist. IfIilolololololthilololololololiti vitibitiplatfolitiligolololololololololololol Eli[li[li[lgoli III II0ligiloGODI ISBollutio B
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:13 I yatpratiyogitAvacchedakatvaM tannistapatasvarUpasambandhenaiva nistapratiyogitAvacchedakatvasyA'bhAvaH sAdhyatAvacchedakadharme vaktavyaH, tena 'vahnimAn ghUmA'dityAdau yatra vahnitvAdinisapitasamavAyAdisambandhena vahnitvAdeH sAdhyatAvacchedakatvaM, tatra tAddazasambandhAvacchinnasyapratiyogivyadhikaraNahetumanniSThAbhAvara pratiyogitAvacchedakatvasyAprasiddhAvapi na kSatiriti dhyeyam / mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm candrazekharIyA : nanu tathApi yatra vahnitvanirUpitasamavAyasambandhena vahnitvaviziSTaH vahniH sAdhyaH, tatra dhUmahetuke sthale avyAptiH / atra sAdhyatAvacchedakaM vahnitvaM na kevalaM zuddhasamavAyena vahnau gRhyate, kintu vahnitvanirUpitasamavAyenaiva / tathA ca atra sAdhyatAvacchedakatA-ghaTakasambandhaH vahnitvanirUpitasamavAyaH / evaM ca yathA saMyogena ghaTapadAdayaH prabhUtAH padArthAH bhUtalAdau vartitumarhAH, kintu ghaTanirUpitasaMyogena tu kevalaM ghaTa eva vartituM zakyaH / paTAdistu paTanirUpitasaMyogAdinaiva vartate / evamatrA'pi samavAyena rUpatvavahnitvaghaTapaTAdayaH prabhUtAH padArthAH rUpAdiSu vartante / kintu vahnitvanirUpitasamavAyena tu kevalaM vahnitvameva vahnau vartate / rUpatvAdistu rUpatvanirUpitasamavAyena vartate / itthaM ca atra yadyapi vahnayabhAvo na lakSaNaghaTakaH, tatpratiyogitAvacchedakavahnitvAvacchinnasya vahnaH adhikaraNameva dhUmAdhikaraNaM bhavatIti kRtvA / kintu ghaTAdyabhAvaH / tasya pratiyogitA ghaTe vartate / tatpratiyogitAvacchedakatA ghaTatve vartate / kintu sA na sAdhyatAvacchedaka tAghaTaka sambandhAvacchinnA / yataH sAdhyatAvacchedaka tAghaTaka sambandhastu vahnitvanirUpitasamavAyaH, tena sambandhena ghaTatvasya kutrApi avartamAnatvAt, ghaTatvaniSThA pratiyogitAvacchedakatA vahnitvanirUpitasamavAyA vacchinnA na bhavati / anayaiva rItyA sarvAH pratiyogitAvacchedakatAH lakSaNaghaTakIbhUtAH na vahnitvanirUpitasamavAyAvacchinnAH iti lakSaNaghaTakIbhUtAyAH sAdhyatAvacchedakasambandhAvacchinnAyAH pratiyogitAvacchedakatAyA asaMbhavAt avyAptirbhavati eva / yadi hi vahnayabhAvo lakSaNaghaTakaH bhavet tadaiva vahnitvaniSThA vanyabhAva-pratiyogitAvacchedakatA vahnitvanirUpitasamavAyAvacchinnA bhavet, kintu saH abhAvo lakSaNaghaTakaH na bhavatyeva iti nirUpitaM prAk iti cet na, "sAdhyatAvacchedakatAghaTakasambandhAvacchinnA yA pratiyogitAvacchedakatA, tannirUpitasvarUpasambandhenaiva nirUkta pratiyogitAvacchedakatA'bhAvaH eva sAdhyatAvacchedaka dharme vaktavyaH" iti lakSaNasya vivakSitatvAt sAdhyatAvacchedakatAghaTake na vahnitvanirUpitasamavAyenAvacchinnA pratiyogitAvacchedakatA tu vahnitve eva vartate / lakSaNaghaTakastu abhAvaH ghaTAbhAvAdireva iti tatpratiyogitAvacchedakatA svarUpeNa ghaTatvAdau vartate / ataH vahnitvanirUpitasamavAyAvacchinna-pratiyogitAvacchedakatAnirUpitena svarUpasambandhena lakSaNaghaTakapratiyogitAvacchedakatAyAH abhAvaH eva vahnitve vartate iti lakSaNasamanvayAt nAvyAptiH / atredamavadheyaM yadyapi lakSaNaghaTako yaH abhAvaH, tasyaiva sAdhyatAvacchedakatA-ghaTakasambandhAvacchinnA pratiyogitAvacchedakatA grAhyA / yathA rUpatvaviziSTajJAnAbhAvaH yatra lakSaNaghaTakaH, tatrApi pratiyogitA-avacchedakatA rUpatvaniSThA viSayitAsambandhAvacchinnA bhavati, na tu sAdhyatAvacchedakaghaTakasambandhAvacchinA iti na sA grahItuM zakyA, kintu ghaTAbhAvapratiyogitAvacchedakatA eva lammmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm EDIO Ammmm siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 24 TODodddddddamaadamdaOOOOOOOOOOOOOOOOOOOddddddddddddOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO000000000000000000000000000000000018
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ sadhitiH zarU - - sAdhyatAvacchedakatA-ghaTakasamavAyAvacchinnA gRhItA / kintu sarvatra na lakSaNaghaTakAbhAvasyaiva sAdhyatAvacchedakatAghaTakasambandhAvacchinnA pratiyogitAvacchedakatA grahItuM zakyA / yathA vahnitvanirUpitasamavAyena yatra vahniH sAdhyaH tatra ghaTAbhAvaH lakSaNaghaTakaH bhavati / tatpratiyogitAvacchedakatA tu ghaTatvaniSThA zuddhasamavAyAvacchinnaiva, na puna: vahnitvanirUpitasamavAyAvacchinnA iti sA na gRhyate / evaM sarveSAmapi abhAvAnAM pratiyogitAvacchedakatA na grahItuM zakyate / tathA ca avyAptireva bhavet / ataH atra bhUtale yaH vanyabhAvaH vrtte| tasya sAdhyatAvacchedakaghaTakavahnitvanirUpitasamavAyAvacchinnA eva pratiyogitAvacchedakatA lakSaNaghaTakatvena gRhyate, tannirUpitasambandhena ghaTatvAvacchinnaghaTAnadhikaraNahetvadhikaraNa-vRtyabhAvapratiyogitAvacchedakatAyAH ghaTatvaniSThAyAH vahnitve abhAvaH vartate iti lakSaNasamanvayaH / itthaM ca atra prathamaM vahanyabhAvam AdAya , tAdRzapratiyogitAvacchedakatAnirUpitasvarUpasambandhaH gRhItaH, pazcAt tu ghaTAbhAvamAdAya lakSaNasamanvayaH kRtaH iti atigahano'yaM padArthaH, gAMbhIryadhIratAdiguNAn samAzrityaiva cintanaM kartavyamiti upadezaH / candrazekharIyAH vastutaH kharI vAta to e che ke, "sAdhyatAvacchedakatAvaracchedaka-saMbaMdhAvacchinna evI je pratiyogitAvacchedakatA hoya, tagnirUpita-svarUpasaMbaMdhathI ja pratiyogI sAmAnyAnadhikaraNa-hatyadhikaraNavRttiabhAvapratiyogitAvachedakatA e pelA sAdhyatAvacchedaka dharmamAM na rahevI joIe." eTaluM ja lakSaNa banAvavuM. jo Ama na karo, to "vanimAnuM dhUmAt sthaLe vAMdho Avaze. ahIM vahinatva e sAdhyatAvacchedaka che. eTale Ama to sAdhyatAvacchedakatAvacchedaka saMbaMdha samavAya ja bane. kemake vanitva e samavAyathI rahe che. paraMtu jyAM vanitvanirUpitasamavAyane ja sAdhyatAvacchedakatA-avacchedaka tarIke levAmAM Ave tyAM e sthAna sAcuM hovA chatAM vAMdho Avaze. vanitvanirUpitasamavAya mAtra vahinAmAM ja maLe. bIje kaze na maLe. have tame kahI hai gayA cho ke, "he-dhikaraNavRtti-abhAvapratiyogitAvacchedakatA e sAdhyatAvacchakatAvacchedakasaMbaMdhAvacchinna ja 9 levAnI che. ahIM sA.a.a.saMbaMdha vanitvanirUpita-samavAya che. e saMbaMdhathI vanitvavALA evA vahinano abhAva to laI zakAya ja nahi. kemake enA pratiyogI vahina to sAdhyatAvacchedaka-saMyogasaMbaMdhathI he-dhikaraNamAM rahelA ja che. eTale vanyabhAva na maLe. have ghaTAbhAva maLI to jAya. paNa tenI pratiyogitAvacchedakatA e ghaTatvamAM Ave. ane e ghaTatva samavAyathI raheto hovAthI e prati.ava.tA e samavAyAvacchinna bane. paraMtu e ghaTatva vahinatvanirUpitasamavAyathI to kyAMya raheto ja nathI. e saMbaMdhathI to mAtra vahinatva rahevAno che. eTale ahIM prati.avatA. e sAdhyatAvacchedakatA-avacchedaka evA vanitanirUpitasamavAyathI avacchinna to maLavAnI ja nathI. Ano sAra e ke vanitvamAM AvanArI pratiyogitAvacchedakatA ja vanitvanirUpita samavAyAvacchinna chuM banavAnI. kemake mAtra vanitva ja A saMbaMdhathI rahI zake che. paNa e mATe to vahunyabhAva lakSaNaghaTaka banAvavo 3 paDe, je banato nathI. ane bIjo koIpaNa abhAva lo, to pratiyogitAvacchedaka ghaTatvAdi ja banaze. ane e to A saMbaMdhathI kyAMya rahetA ja nathI. eTale tAdazapratiyogitA-avacchedakatA e vanitvanirUpitasamavAyAvacchinna maLavAnI ja nathI. ane tethI lakSaNa samanvaya na thatA avyApti Ave. A mATe ja, "vastutaH"no khulAso jarUrI che. have vahunyabhAva sarovarAdimAM to maLe ja che. ane tyAM vanitvamAM AvelI pratiyogitAvacchedakatA e sAdhyatAvacchedakavahinatvanirUpita samavAyasaMbaMdhathI avacchinna maLe ja che. have A bAju ghaTAbhAvAdi lakSaNaghaTaka banAvIe to ghaTAbhAvapratiyogIghaTasAmAnyanuM saMyogathI uM siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 25 (1010100001010000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000101010 AT TT : Art 1 : iTB
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:13 anadhikaraNa evA hetadhikaraNa parvatamAM vRtti evA te ghaTAbhAvanI pratiyogitAnI avacchedakatA to ghaTatvamAM ja che. e avaccha dakatA e vanitvamAM to sAdhyatA vacchedakatA-avaccha dakasaMbaMdhAvacchinnapratiyogitAvacchedakatAnirUpitasvarUpasaMbaMdhathI rahetI ja nathI. eTale teno abhAva maLI gayo. Ama lakSaNa samanvaya thaI jAya. A rIte karavAthI rUpavAnuM pRthvIvAmAM paNa vAMdho nathI kemake tyAM sAdhyatAvacchedaka rUpatva che. e samavAyathI rahe che. eTale sAdhyatAvacchedakatAvacchedaka samavAya che. have rUpa-viziSTa jJAnanA abhAvanI pratiyogitAno avacchedaka rUpatra bane che. eTale temAM pratiyogitAvacchedakatA AvI. paraMtu e to viSayitAsaMbaMdhAvacchinna che. samavAyAvacchinna nathI. mATe te levAze ja nahIM. eTale pachI samavAyAvacchinna evI ghaTAbhAvIyapratiyogitAvacchedakatA laI levAze ane e avacchedakatA e svarUpasaMbaMdhathI ghaTatvamAM ja rahevAnI che. eTale tAdazAvacchedakatA-nirUpitasvarUpasaMbaMdhathI lakSaNaghaTakAbhAva-pratiyogitAvacchedakatA ghaTatvamAM ja rahevAnI che. paraMtu rUpavamAM to teno abhAva ja maLavAno. eTale lakSaNasamanvaya thaI jAya che. ahIM, Ama to lakSaNaghaTaka je abhAva laIe tenI ja pratiyogitAvacchedakatA e sAdhyatAvacchedakatA vacchedaka saMbaMdhAvacchinna levAnI che. jemake "rUpavAnuM pRthvIvAtmAM rUpa-viziSTajJAnAbhAva lakSaNaghaTaka banyo. paNa enI rUpavamAM rahelI pratiyogitAvacchedakatA e to viSayitAsaMbaMdhAvacchinna che, sA.a.avacchedakasaMbaMdha= samavAyAvacchinna nathI. mATe ja te na lIdhI. ane ghaTAbhAva lakSaNaghaTaka banAvyo. tenI ghaTatvamAM rahelI pratiyogitAvacchedakatA e samavAyAvacchinna maLI gaI. paraMtu badhe Ama nahIM maLe. kemake jyAM vanitvanirUpitasamavAyasaMbaMdhathI vanitvaviziSTa vahina sAdhya che. tyAM ghaTAbhAva lakSaNaghaTaka laIe to paNa ghaTatvamAM rahelI pratiyogitAvacchedakatA e vanitanirUpitasamavAyAvacchinna banatI ja nathI. e to jyAre vani-abhAva lakSaNaghaTaka tarIke maLe . tyAre ja vanitvamAM rahelI prati.-avachedakatA e vanityanirUpitasamavAyAvacchinna banaze. bIjI to koI paNa prati.avacchedakatA e vanitvanirUpitasamavAyAvacchinna banavAnI ja nathI. ane vahina-abhAva lakSaNaghaTaka banavAno ja nathI. eTale ahIM sarovaramAM rahelA vahina-abhAvanI vanitvaniSTha evI prati.tA-avacchedakatA levI. ane te to vanitanirUpita-samavAyAvacchinna banI jAya che. jyAre lakSaNaghaTaka tarIke ghaTAghabhAva laIe tyAre tenI prati.avacchedakatA e niruktasvarUpasaM.thI vanitvamAM na rahe ane e rIte lakSaNa ghaTI jAya che. A padArtho khuba gahana che, zAMtithI vicAravA. jAgadIzI - atra yAdRzapratiyogitAvacchedakadharme-tAdRzapratiyogitAzrayAdhikaraNIbhUtayadyadyaparvatavyaktiniSThAdhikaraNatA (nirapita-AdheyatA)-anavacchedakatvasya, sAmAnyataH (yatkiMcit )adhikaraNatAvacchedakatvasya ca,-dvayorvyatirekastattadvayakti-bhedakUTavattvameva 'yAddazapratiyogitAvacchedakAvacchinnAnadhikaraNatva' mityasyArtho bodhyH| tena-'ghUmava 'dityAdipratIte ravazyaktRptAbhiH parvatatvacatvaratvAditattaddharmaviziSTa 'ka siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 26
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti: 13 tattaddhUmatvAvacchinnAdhikaraNatA(vyakti)bhirevopapattau ghUmatvAdyakhaNDadharmAvacchinnAdhikaraNatAyAM mAnAbhAvAt, - ghUmAdisAmAnyAbhAvapratiyogitAvacchedakaM yaddhUmatvAdikaM tadavacchinnAdhikaraNatvAprasiddhAvapi-'dhUmavAn vahne 'rityAdau nAtivyAptiH, - dhUmAdhikaraNatattadvyakti bhedakUTavattvamAdAyaiva dhUmasAmAnyAbhAvasya pratiyogitAvacchedakAvacchinnavaiyadhikaraNyasambhavAditi dhyeyam / candrazekharIyA : nanu tathApi atraiva pUrvaM pratipAditaM yaduta "parvatIyadhUmatva-catvarIyadhUmatvAdiavacchinnAH adhikaraNatAH avazyameva mantavyAH, kintu dhUmatvAvacchinnAdhikaraNatA na mantavyA" iti tathAcAtivyAptirbhavati 'dhUmavAn vanerityAdau / tathAhi atra sAdhyAbhAvaH dhUmAbhAvaH, tasya dhUmaniSThapratiyogitAyAH avacchedakaM dhUmatvaM, tadavacchinnasyAnadhikaraNaM hetvadhikaraNaM vaktavyaM asti, kintu dhUmatvAvacchinnAdhikaraNatA eva aprasidhdhA, ato dhUmatvAvacchinnAdhikaraNaM na kiJcidasti, yena tadbhinnaM hetvadhikaraNaM gRhyeta / tathA ca na sAdhyAbhAvaH lakSaNaghaTako'pi tu ghaTAdyabhAvaH, tasya tAdRzapratiyogitAnavacchedakameva sAdhyatAvacchedakaM dhUmatvaM iti ativyAptiH / yadi ya dhUmatvAvacchinnAdhikaraNatAvat ghaTatvAdisAmAnyadharmAvacchinnAdhikaraNatA aprasidhdhA iti manyate, tadA tadghaTAbhAvamAdAya lakSaNasamanvayaH kartavyaH iti cet na, yAdRzapratiyogitAvacchedakadharme tAdRzapratiyogitAzrayAdhikaraNIbhUtayatyadvyaktiniSThAdhika raNatAnirupaka tAnavacchedakatvasya adhikaraNatAnirupakatAnavacchedakatvasya ca dvayorabhAvaH tattadavyakti bhedakUTavadeva hetvadhikaraNaM yAdRzapratiyogitAvacchedakAvacchinnAnadhikaraNatvena vivakSitaM bodhyam / dhUmavAn vanerityatra dhUmAbhAvapratiyogitAvacchedakaM dhUmatvaM tAdRzadhUmaniSThapratiyogitAyAH Azrayo yo dhUmaH, tadadhikaraNIbhUtA ye parvatacatvaramahAnasAdayaH, teSu yAH adhikaraNatAH, tAsAM nirUpakAH ye parvatIyadhUmAdaya:, teSu vartamAnAnAM nirupakatAnAmanavacchedakatvam dhUmatve dharme'sti / yato dhUmatvAvacchinnAdhikaraNatAyAH aprasiddhatvaM / yadi hi tAdRzI adhikaraNatA prasiddhA bhavet tadA tu dhUmaniSThAyAH tAdRzAdhikaraNatAnirupakatAyAH avacchedakaM dhUmatvaM bhavet, kintu dhUmatvAvacchinnAdhikaraNatA na svIkriyate, ataH tAdRzAnavacchedakatvaM dhUmatve'sti, kintu sAmAnyato'dhikaraNatAnirupakatAvacchedakatvaM dhUmatve nAsti iti ekasyAbhAvAt ubhayasyApyabhAvo mIlitaH / atra ca 'yadyatpadena' parvata-catvaramahAnasAdayaH eva gRhItAH, na tvayogolakaM, tasya dhUmAbhAvavatvAt / tathA ca yadyatpadagRhItAnAM sarveSAM bhedAH ayogolake vartate, ataH ayogolakaM tattadvyaktibhedakUTavat mIlitaM / itthaM ca tadevAyogolakaM yAdRzapratiyogitAvacchedakadhUmatvAvacchinnAnadhikaraNatvena lakSaNaghaTakaM abhUt / tasmin dhUmAbhAva:, tatpratiyogitAvacchedakaM dhUmatvamiti nAtivyAptiriti bhAvaH / candrazekharIyA H pUrvapakSa : ApaNe AgaLa joI gayA ke dhUmatvAvacchinnadhUma-adhikaraNatA prasiddha ja nathI. mAtra parvatIyAdidhUmatvAvacchinnadhUmanI adhikaraNatA ja prasiddha che. ane Ama hovAthI dhUmavAn varlDsaHmAM ativyApti Avaze, kemake tyAM hetvadhikaraNa evA ayogolakamAM dhUmAbhAva lezuM. to pratiyogitAvacchedaka siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 7 20
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti: 13 dhUmatvAvacchiza dhUmanuM anadhikaraNa evuM hetvadhikaraNa e ayogolaka banavuM joIe . anadhikaraNa=adhikaraNabhinna ane adhikaraNa= adhikaraNatAvAna artha thAya. ahIM, dhUmatvAvacchinna dhUmAdhikaraNatA ja prasiddha nathI. eTale dhUmatvAvacchinnadhUmanuM adhikaraNa paNa aprasiddha banatA, adhikaraNabhinna evo hetvadhikaraNa... ityAdi paNa na ghaTe. mATe dhUmAbhAva lakSaNaghaTaka na levAya. eTale bIjo abhAva levAze. ane tenA dvArA to lakSaNa samanvaya thaI javAthI ativyApti AvavAnI ja. uttara : yAdazapratiyogitAvacchedaka evA dharmamAM tAdazapratiyogitAzrayAdhikaraNIbhUta yavyakti niSThAdhikaraNatAnirUpakatAnavacchedakatA + adhikaraNatAnirUpakatAvacchedakatA e beno abhAva maLe. tat tat vyaktinA bhedonA kUTavALo e ja "yAdezapratiyogitAvacchedakAvacchinnaanadhikaraNa" tarIke vivakSita che. ahIM dhUmAbhAvanI dhUmatvAvacchinnapratiyogitAno avacchedaka dhUmatva dharma che. ane dhUmatvAvacchinnapratiyogitAnA Azraya evA dhUmanuM adhikaraNIbhUta je parvatAdi che. temAM rahelI je dhUmAdhikaraNatA che. tenI nirUpakatA dhUmamAM che. te nirUpakatAno avacchedaka e dhUmatva banato ja nathI. kemake dhUmatvAvacchinnanI adhikaraNatA ja mAnI nathI. eTale dhUmatvamAM tAdezanirUpakatAnavacchedakatA che. paraMtu adhikaraNatAnirUpakatAvacchedakatA to nathI ja, kemake dhUmatvane adhikaraNatAnirUpakatAno avacchedaka mAnyo nathI. parvatIyadhUmatva vagerene ja tevA prakAranA mAnela che. eTale have ahIM yatpadathI parvata-catvara-mahAnasAdi levAyA che. paNa ayogolaka levAyo nathI, kemake dhUmatvAvacchinnapratiyogitAzrayAdhikaraNa tarIke ayogolaka nathI banato. eTale ayogolaka e tattavyaktibhedakUTavAnA banyo. ane eTale te ja "yAdeza-pratiyogitAvacchedakAvacchinnadhUmAnadhikaraNa'' tarIke maLI jAya. ane tethI dhUmAbhAva ja lakSaNaghaTaka tarIke levAI jatA ativyApti na Ave. jagadIzI nanvatra pratiyogitvAdikaM nAtiriktaH padArthaH, 'pratiyogitvAdikantu svarUpasambandhavizeSa' ityAdyuttaragranthavirodhAt, - kintu svaspasambandhavizeSaH, sa ca yadi pratiyogisvarupaH, tadA 'vahnimAn dhUmA' dityAdau sarvatrA'sambhavaH, - ghaTAdisvarUpasyaiva ghaTAdyabhAvapratiyogitvasya ghaTatvAvacchinnatvavat dravyatva- samavetatvajJeyatvAvacchinnatayA tAddazAvacchedakIbhUtajJeyatvAvacchinnasya hetumati sattvAt pratiyogivyadhikaraNAbhAvAprasiddheH / -- na ca pratiyogitAvacchedakaspameva pratiyogitvamityadoSaH, - samavAyena vahneH sAdhyatve dhUmAdAvativyAptiprasaGgAt, samavAyA'vacchinna-vanyabhAvasya vahnitvasvarupaM yat pratiyogitvaM samavAyavat saMyogasyApi tadavacchedakasambandhatayAsvAvacchedakIbhUta-tAddazasambandhena sAdhanavataH pratiyogyanadhikaraNatvAbhAvAt / siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 7 28
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti: 13 candrazekharIyA : nanu " pratiyogitA" iti kaH arthaH ? yadi hi atiriktaH padArtho'bhimanyeta, tadA tu pratiyogitvAdikaM tu svarupasambandhavizeSaH eva" iti agrimagranthena saha virodho bhavet, tatra pratiyogitAyAH svarupasambandhAtmakatvasyaiva pratipAditatvAt / ataH na sA pratiyogitA bhinnapadArthatvena svIkartuM zakyA / kintu svarupasambandhavizeSarupA eva svIkaraNIyA / sA ca svarupasambandhavizeSarupA pratiyogitA yadi ghaTAdipratiyogisvarupA tadA tu vahnimAn dhUmAdityAdau sarvatraivAsaMbhavaH bhavet / yataH tatra lakSaNaghaTakatvena yadi ghaTAbhAvaH gRhyeta, tadA tatpratiyogitA ghaTaniSThA ghaTAtmakapratiyogisvarupaiva / ghaTazca pratiyogitAsvarupo ghaTatvAdineva prameyatvadravyatvAdinApyavacchinnaH / itthaM ca ghaTAbhAvapratiyogitAvacchedakaM yathA ghaTatvaM tathA dravyatvAdikamapi, tadavacchnnisya dravyatvasya vRkSAdirupasyAdhikaraNameva hetvadhikaraNaM parvataH, na tu anadhikaraNam iti evaMrItyA na ko'pyabhAvo lakSaNaghaTako bhavitumarhati / tathA ca lakSaNasyaivAghaTanAt asaMbhavaH bhavet / na ca pratiyogitAvacchedakaghaTatvAdirupaiva pratiyogitA, tasyAzcAvacchedakaM ghaTatvameva, na tu prameyatvAdikaM / tathA ca pratiyogitAsvarupasya ghaTatvasyAvacchedakaM yataH ghaTatvaM, tena ghaTatvenAvacchinnAnAM ghaTAnAmanadhikaraNaM parvata: iti ghaTAbhAvasya lakSaNaghaTakatvasaMbhavAt nAsaMbhavaH iti vAcyam tathA sati samavAyena vahnimAn dhUmAdityatrAtivyAptiprasaGgo bhavet / tathA hi bhavadbhiH pratiyogitA pratiyogitAvacchedakadharmarupA svIkRtA / atra ca sAdhyAbhAvaH eva lakSaNaghaTakatvena bhavatAmabhipretaH asahetutvAt / kintu na sa mIlati / yataH samavAyena vahnnyabhAvasya pratiyogitA vahniniSThA vahnitvarUpaiva evaM saMyogena vahanyabhAvasya pratiyogitA'pi vahniniSThA vahnitvarupaiva, vahnitvaM ca ekameva / ataH samavAyena vahanyabhAvasya vahnitvarUpA pratiyogitA yathA samavAyAvacchnniA bhavati, tathaiva saMyogAvacchinnApi bhavati / itthaM ca samavAyena vahanyabhAvasya pratiyogitAyAH avacchedakaH sambandhaH saMyogaH samavAyazca, atra tu pratiyogitAvacchedakasambandhena pratiyogitAvacchedakAvacchinnAnadhikaraNaM grAhyaM / kintu atra pratiyogitAvacchedakasambandhena saMyogasambandhena vahnitvAvacchinnavahnnyadhikaraNaM na dhUmAdhikaraNaM ataH sAdhyAbhAvasya lakSaNAghaTakatvAt ativyAptiH bhavatyeva / (2) prazna : pratiyogitA e zuM padArtha che ? e taddana judo padArtha to manAya ja nahIM, kemake AgaLa ja A pratiyogitAne svarUpasaMbaMdhavizeSa tarIke oLakhavAnA che. "jo tene judo padArtha mAno, to AgaLanA grantha sAthe virodha Ave. te na Ave, te mATe pratiyogitA e svarUpasaMbaMdharUpa ja mAnavI paDe. have pAcho prazna thAya ke, e svarUpasaMbaMdha zuM "pratiyogI" svarUpa mAnavo ? jo ema mAnIe to to pachI vighnamAn dhUmAN vagere badhA sthAne asaMbhavadoSa ja maLaze. te A pramANe-tame ghaTAbhAvane lakSaNaghaTaka tarIke lezo, to svarUpasaMbaMdharUpa pratiyogitA ghaTamAM Avaze ane pratiyogitA tame pratiyogI=ghaTa svarUpa ja mAno cho. to pachI e ghaTa to jema ghaTatvAvacchinna che, tema dravyatva-samavetatva-jJeyatvAdithI paNa avacchinna ja che ane ema hovAthI pratiyogitAvacchedaka tarIke dravyatvAdi paNa levAya ane tenAthI avacchinna badhA dravyAdi bane. ane hetvadhikaraNa parvatamAM to vRkSAdidravyo saMyogathI rahelA ja che. eTale pratiyogitAsAmAnyanuM anadhikaraNa hetvadhikaraNa ja na maLe. Ama thavAthI badhe ja asaMbhavadoSa Ave. pratiyogIvyadhikaraNa abhAva ja na maLe. jo A Apatti nivAravA pratiyogitA e pratiyogIsvarUpa mAnavAne badale, pratiyogitAvacchedaka tarIke ISTa ghaTatvAdirUpa ja mAno, ane e pratiyogItvarUpa ghaTatvanuM avacchedaka to ghaTatva ja bane. ane tethI pratiyogitA (ghaTatva) siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 29
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:13 avacchedaka ghaTatvathI avacchinna evA ghaTonuM anadhikaraNa parvatAdi maLI jatAM avyApti na Ave." AvI rIte nirUpaNa karo, to pachI parvataH samavAyena vanimAr dhUmA" A sthaLe ativyApti Avaze. te A pramANe, ahIM dhUmAdhikaraNamAM=parvatamAM samavAyathI vahina-abhAva e lakSaNaghaTaka tarIke levo che. to ahIM, samavAyathI vahinanA abhAvanI pratiyogitA vanitvarUpa che. tema saMyogathI vahinanA abhAvanI pratiyogitA paNa vanitvarUpa che. have saMyogena vahunyabhAvanI pratiyogitA(vanitva) to saMyogathI avacchinna ja gaNAya che. have A beya abhAvamAM pratiyogitA to vanitvarUpa ja che. ane te eka ja hovAthI samavAyathI vahunyabhAvanI pratiyogitA =vahinatvano avacchedaka saMyoga, samavAya beya banI zakaze. eTale pratiyogitAvacchedakasaMbaMdhathI pratiyogInuM anadhikaraNa levAnI je vivakSA karavAnA che te pramANe to pratiyogitAvacchedaka saMyogathI vaninuM adhikaraNa ja parvata banI javAthI A sthaLe vahunyabhAva lakSaNaghaTaka na bane. eTale ghaTAbhAvane laIne ja lakSaNasamanvaya thaI jatA ativyAptidoSa AvavAno ja che. 00000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000 jAgadIzI - pratiyogitAvacchedakIbhUtayatkiMJcitsambandhena pratiyogyanadhikaraNatvoktyA tadvAraNe tu,-saMyogena vahnisAdhyake dhUmAdAvavyAptiH, - __ samavAyAvacchinnavahnayabhAvasyaiva samavAyena pratiyogivyadhikaraNasya vahnitvasvarupaM yat pratiyogitvaM tasyaiva saMyogasambandhenApyavacchinnatvAditi cet, - candrazekharIyA : na ca pratiyogitAvacchedakIbhUtena yena kenacitsambandhena pratiyogyanadhikaraNatvavivakSayA nAtivyAptiH, vahnayabhAvasya samavAyAtmakena ekena sambandhena pratiyogitAvacchedakIbhUtena pratiyogirUpavahnianadhikaraNaM hetvadhikaraNaM parvataH bhavatyeva / ataH sAdhyAbhAvasya lakSaNaghaTakatvAt nAtivyAptiH iti vaacym| evaM sati saMyogena vahnimAn dhUmAdityatra samavAyena vanyabhAvapratiyogitAvacchedakaM vahnitvaM, tadavacchinnAnAM vahnInAM pratiyogitAvacchedakasamavAyasambandhenAnadhikaraNaM hetvadhikaraNaM parvataH, tasmin vartamAnasya tasyaiva vahnayabhAvasya pratiyogitA sAdhyatAvacchedakasaMyogAvacchinnA'pyasti, tatpratiyogitAvacchedakaM vahnitvaM bhavatItyavyAptiH bhavet atra granthe'gre "sAdhyatAvacchedakasambandhena svapratiyogyanadhikaraNa-hetvadhikaraNIbhUtAbhAvapratiyogitAvacchedakatvaM, pratiyogitAvacchedakasambandhena vA svapratiyogyanadhikaraNa-hetvadhikaraNIbhUtAbhAvasya sAdhyatAvacchedakasambandhAvacchinnAyAH pratiyogitAyAH anavacchedakatvaM sAdhyatAvacchedake jJeyamiti" vakSyate, tatra dvitIyavivakSAnusAreNAtrAvyAptiH pradarzitA iti bodhyam / ataH eva jAgadIzyAM samavAyamAdAya vahnayabhAvaM pratiyogivyadhikaraNaM sAdhayitvA pazcAt tasya saMyogAvacchinnA pratiyogitA gRhItA / itthaM cayAdRzapratiyogitAvacchedakAvacchinnAdivivakSAyAmapi na nistAraH iti cet / candrazekharIyA : madhyastha : pratiyogitAvacchedaka yatkiMcit saMbaMdhathI pratiyogInuM anadhikaraNa levAnI vivakSA karazuM. ahIM, pratiyogitA (vahinatvarUpa) no avacchedaka saMyoga+samavAya be che. ame samavAya lezuM ane te saMbaMdhathI vaninuM anadhikaraNa parvata banI ja jAya. Ama sAdhyAbhAva lakSaNaghaTaka banI jatA ativyApti ammmmmmMMMMMMMmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmM 00000000000 00000000000000000000 2000000 DODDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDOOOOOOOOOOOOOOddddddddOOOOOOOOOOODancOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOODDDDDDDDDDDOGHODOODH siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 30 Co000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000DOOOOOOOODODODOOOOOOOOOOOOOOadanaadTOODOODaddadapadadodod00000ddodododc000000001
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:13 nasAve. prazna: to pachI, saMyogathI vahUinamAnuM dhUmAtu tyAM avyApti Avaze, kemake tyAM paNa parvatamAM samavAyena vahunyabhAva laIe chIe. tenI pratiyogitAno avacchedaka samavAya+saMyoga be che. temAM pratiyogitAvacchedakasamavAyathI pratiyogI vaninuM anadhikaraNa parvata maLI jAya che. ane temAM vahunyabhAva che. tenI pratiyogitA-vanitva e to saMyoga+samavAya beyathI avacchinna che. eTale ke, sAdhyatAvacchedakasaMyogathI avacchinna che ja. ane te pratiyogitAno avacchedaka vanitva banatA avyApti Avaze. AgaLa be vivakSA karavAnA che. (i) sAdhyatAvacchedakasaMbaMdhathI pratiyogI-anadhikaraNa hevadhikaraNa vRttiabhAvapratiyogitAnavacchedaka. (ii) pratiyogitAvacchedakasaMbaMdhathI pratiyogI-anadhikaraNa he-dhikaraNavRttiabhAvanI sAdhyatAvacchedakasaMbaMdhAvacchinna je pratiyogitA hoya, tenuM anavacchedaka, AmAM ame bIjI vyAkhyA pramANe avyApti ApI che. khyAla rAkhavo ke, saMyogena vahina-abhAva+ samavAyena vahina-abhAva beyanI pratiyogitA to vahinatvajAtirUpa eka ja mAnI che. ane tethI ja ahIM te pratiyogitA (vanitva) saMyoga+ samavAya ubhayathI avacchinna bane che. mATe vAMdho che. mmmmmmmmmmmmmmmmmmm jAgadIzI - atra vadanti - pratiyogisvasmaM, tadavacchedakasvasyaM vA yatpratiyogitvaM, tadapi kasya cidabhAvasya-kena cidapi dharmeNa sambandhena vA'vacchinnaM, vyavahArabalAt, na tu sarveNa sambandhena, dharmeNa vA,_ 'samavAyAvacchinnavahnayabhAvapratiyogitvaM saMyogAvacchinna' mityAdivyavahArAbhAvAt tathA ca yadabhAvIyayatpratiyogitAvacchedakasambandhena yadabhAvIya-yatpratiyogitAnirUpitAvacchedakIbhUtadharmAvacchinnAsambandhitvaM hetumataH, tadabhAvIyatatpratiyogitAnirapitAvacchedakatAzUnyatvaM sAdhyatAvacchedake nivezyamityadoSaH, __-'yatpratiyogite'tyapahAya yAddazapratiyogite'tyabhidhAnAdeva tAddazArthalAbhAt / ammmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm candrazekharIyA : atrocyate / atra vadanti ityAdinA / pratiyogitA pratiyogisvarupA pratiyogitAavacchedakasvarupA vA bhavatu tathApi sA kenacit ekAdinaiva dharmeNAvacchinnA bhavati / kenacit ekAdinaiva sambandhenAvacchinnA ca bhavati / na tu savairdhamairvA, sarvessambandhairvA / yataH tathaiva vyavahAro bhavati / vahnitvAvacchinna pratiyogitAko'bhAvaH na dravyatvAvacchinnA pratiyogitAkaH, evaM samavAyAvacchinnapratiyogitAko'bhAvaH na saMyogAvacchinnapratiyogitAkaH iti vyavahArasyAnubhavasiddhatvAt / evaM ca yadi pratiyogitA vahnayAdipratiyogirupA svIkriyate, tadApi sA vahnitvAvacchinnaiva na tu prameyatvAdyavacchinnA / yadi pratiyogitA vahnitvAdirupA svIkriyate, tadApi sA saMyogAdinA ekenaiva sambandhenAvacchinnA na tu saMyogasamavAyAdiprabhUtasambandhAvacchinA iti siddham / siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 31
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhitiH13 mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm m ommmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmp itthaM ca yadabhAvIyayatpratiyogitAvacchedakasambandhena yadabhAvIyayatpratiyogitA-avacchedakIbhUtadharmA vacchinnAsaMbaMdhitvaM hetumata: tadabhAvIyatatpratiyogitAvacchedakatAzUnyatvaM sAdhyatAvacchedake grAhyam iti prisskaarH| atra jAgadIzIgranthe yadabhAvIyayatpratiyogitA nirUpitAvacchedakIbhUta... ityatra nirupitazabdaH dRzyate, sa tu nirarthakatvAt parityAjyaH / evaM tadabhAvIyatatpratiyogitA nirupitAvacchedakatA... iti atrApi nirupitapadasya nirarthakatvAt lakSaNAghaTakatvameva yuktamiti dhyeyam / na cAyamarthaH sarvathA svamanISikAvijRmbhitaH eva / dIdhityAM yatpratiyogitAvacchedaka... ityAdi anuktvA 'yAdRzapratiyogitAvacchedaka' ityAdi yaduktaM, tatra yAdRzapadopAdAnenaivAyamarthaH labhyate / tathA ca saMyogena vahnimAn dhUmAdityatra vanyabhAva-pratiyogitAvacchedakena saMyogasambandhena vanyabhAvapratiyogivahni niSThAyAH pratiyogitAyAH avacchedakIbhUtena vahnitvadharmeNAvacchinnasya vahnaH sambandhI eva dhUmavAn parvatAdiH bhavati iti na sa abhAvo lakSaNaghaTakaH, kintu ghaTAbhAvaH / pratiyogitAvacchedakasaMyogena ghaTatvAvacchinnaghaTAnadhikaraNaM(asaMbaMdhi) yaH parvataH, tavRtinaH ghaTAbhAvasya ghaTaniSThAyAH pratiyogitAyAH anavacchedakameva vahnitvaM iti lakSaNaghaTanAt nAvyAptiH / __samavAyena vahnimAn ghUmAdityatra samavAyena vahnayabhAvaH grahItuM zakyaH / yataH vahnayabhAvapratiyogitAvacchedakasamavAyena vahnayabhAvapratiyogitAvacchedakavahnitvAvacchinnavahni-anadhikaraNaM parvataH bhavati / tathA ca sAdhyAbhAvasyaiva lakSaNaghaTakatvAt nAtivyAptiH / atra sAdhyatAvacchedake dharme tadabhAvIyatatpratiyogitAvacchedakatA'bhAvo yo gRhyate, tatra tadabhAvIya-tatpratiyogitA sAdhyatAvacchedaka-sambandhAvacchinnaiva grAhyA / anyathA niruktarItyA saMyogena vahnisAdhyakasthale'pi samavAyena vahnayabhAvasya lakSaNaghaTakatvAt avyApti:bhavet / kintu yathokta-vivakSaNe naiSaH doSaH saMbhavati / samavAyena vanyabhAvIyapratiyogitA sAdhyatAvacchedakasaMyogAvacchinnA nAsti, ataH na sA gRhyate, kintu lakSaNaghaTakasya saMyogena ghaTAbhAvasyaiva sAdhyatAvacchedakasaMyogAvacchinnA pratiyogitA gRhyate, tadanavacchedakaM tu vahnitvaM iti nAvyAptiH / candrazekharIyA : uttarapakSa : pratiyogitA e pratiyogi=vanisvarUpa mAno ke, pratiyogitAvacchedaka =ghaTatva svarUpa mAno. enI carcA ja nathI. paNa e pratiyogitA koIka abhAvanI koIka ja saMbaMdha ane koIka ja dharmathI avacchinna hoya che. paraMtu sarvadharmathI ke sarvasaMbaMdhathI avacchinna hotI nathI. vanitnAvacchinna evI vani-abhAva pratiyogitA e dravyatvAdi-avacchinna tarIke vyavahAra karAtI ja nathI, tema samavAyAvacchinna evI vatanyabhAvanI pratiyogitA e paNa kaMI saMyogAvacchinna tarIke vyavahAra karAtI nathI. eTale pratiyogitA e ghaTasvarUpa mAnazo, to paNa e ghaTatvadharmAvacchinna ja banavAnI, arthAt tatvatiyogitAvacchedaka ghaTatva ja bane. ane tadavacchinna evA ghaTonuM anadhikaraNa hevadhikaraNa banI ja jAya. ane pratiyogitA vahinatAdirUpa mAno, to paNa tenI pratiyogitA saMyogAdi eka saMbaMdhathI avacchinna ja banavAnI che. eTale have lakSaNa A pramANe banaze ke, yadabhAvayaya--tiyogitAvacchedakasaMbaMdhana padabhAvIyayatvatiyogitAvacchedakIbhUtadharmAvacchinna-asaMbaMdhI evo hetumA hoya. tadabhAvIyatatvatiyogitAnirUpitAvacchedakatAzUnya evo sAdhyatAvacchedaka hovo joIe. eTale dhUmAbhAvanI dhUmaniSThapratiyogitAno avacchedaka saMbaMdha saMyoga che. ane dhUmAbhAvanI dhUmaniSTha evI pratiyogitAnA avacchedaka evA dhUmatvathI avacchinna dhUmanuM asaMbaMdhI evuM ammmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 32 TODDDDDDDDDOOOOOOOOOOOTADDOOTOOOOOOOOOOOOOOOOOOODDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOODodaddoodDOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOB
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:13 p`ilologiuzheturp`p`p`p`p`p`p`p` hetUdhikaraNa ayogolaka bane che. eTale te dhUmAbhAvanI dhUmaniSThapratiyogitAnI avacchedakatA to sAdhyatAvacchedaka evA dhUmatvamAM rahelI ja che. mATe dhUmavAnuM vaH e sthaLe ativyApti na Ave. ema, "vanimAnuM dhUmA" sthaLe vani-abhAvanI vaniniSThapratiyogitAno avacchedaka evA saMyogasaMbaMdhathI vahunyabhAvanI pratiyogitAnA avacchedaka evA vahinatvadharmathI avacchinna vanino asaMbaMdhI evA hetumAna=parvatAdi banatA nathI. mATe, Te, vahanyabhAva na levAya. paraMtu ghaTAbhAva ja levAya ane tadabhAvanI ghaTanipratiyogitAnI avacchedakatAno abhAva vanitvamAM maLI jatA lakSaNa samanvaya thaI jAya. (ahIM pustakamAM "yatvatiyogitAnirUpitAvacchedakIbhUta"... lakhela che. paNa, pratiyogitA e dharma che, ane dharmathI ghaTatva e nirUpita tarIke ghaTatuM nathI ane vaLI e nirUpitazabdanuM koI prayojana ja nathI. e vinA ja yogya samanvaya thaI jAya che.) ahIM, pratiyogitAvacchedaka saMbaMdha tarIke sAdhyatAvacchedaka saMbaMdha ja levAno che. eTale ke sAdhyatAvacchedakasaMbaMdhAvacchinna pratiyogitAka evo ja abhAva levAno che. bAkI to "saMyogena vanimAnuM dhUmADu" sthaLe paNa samavAyathI vanino abhAva laIe, to vahanyabhAvapratiyogitAvacchedaka samavAyasaMbaMdhathI vahinaniSThapratiyogitAvacchedaka-vanitnAvacchinna vanino asaMbaMdhI evo parvata banI ja javAno. ane tethI te vahunyabhAvanI vaniniSThapratiyogitAnI avacchedakatA vanitvamAM hovAthI avyApti ja Ave. eTale je pratiyogitA levAnI che. te sAdhyatAvacchedakasaMbaMdhathI avacchinna levI e ja yogya lAge che. ane je A artha karIe chIe, e emane ema nathI karatA. dIdhitikAre "yatvatiyogitAvacchedakAvacchinnAnadhikaraNa" ema nathI kIdhuM. paraMtu "yAdazapratiyogitA" kahyuM che. AmAM "yAdaza' pada dvArA dIdhitikAra A ame batAvelA evA ja arthane sucave che ITTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTT IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMS ___ jAgadIzI - na ca pratiyogitAvacchedakarupaM yadi pratiyogitvaM, tadA 'yadabhAvIyayAddazapratiyogitAvacchedakasambandhena tadabhAvIyatAddaza-pratiyogitvAvacchinnasyAnadhikaraNatvaM hetumata' ityeva samyak, 'pratiyogitAvacchedakAvacchinnAnadhikaraNatva' pravezo vyartha iti vAcyam; candrazekharIyA : na ca tathApi pratiyogitA yadi pratiyogitAvacchedakadharmarUpA, tadA tu tadabhAvIyatat pratiyogitAvacchedakAvacchinnAnadhikaraNatvasya niveza: vyarthaH, pratiyogitAyAH pratiyogitAvacchedakadharmasya ca parasparabhinnatvAt / kintu kevalaM tadabhAvIyatAdRza-pratiyogitAvacchinnAnadhikaraNatvameva nivezyam tAvataiva / sarvadoSanirAkaraNasaMbhavAt iti vAcyam candrazekharIyAH praznaH pratiyogitA e jyAre pratiyogitAvacchedaka dharma rUpa ja mAnI che. to pachI tame je "padabhAvIyayAdazapratiyogitAvacchedakasaMbaMdhathI yatpatiyogitAvacchedaka-avacchinna-asaMbaMdhI anadhikaraNa) kahyuM che." te gauravadoSavALuM bane che, kemake pratiyogitA ane pratiyogitAvacchedaka eka ja che, to pachI pratiyogitA=avacchinna-anadhikaraNa ema ja kaho ne, pratiyogitAvacchedakAvacchinna... kahevAnI to koI jarUra ja nathI. eTale gauravadoSa Ave che. Isikoloi:10 x 108 siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 33
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:13 mmmm jAgadIzI - 'vahni-dhUmobhayavAn vahne' rityAdAvativyAptyApatteH, hetumanmAtrasyaiva vahnidhUmobhayatvAvacchinnAbhAvapratiyogitvAvacchinnAdhikaraNatvAdityasmadgurucaraNAH // 13 // ommmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm000000000000000mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm candrazekharIyA : tathA sati vahnidhUmobhayavAn vaDhneH iti atra ativyAptyApatteH / yataH bhavatu nAma pratiyogitAvacchedaka-vahnidhUmobhayatvarUpA pratiyogitA, kintu yadA tad ubhayatvaM pratiyogitAsvarUpeNa vivakSyate, tadA tad vahanau dhUme ca pratyekaM bhinnam vartate / yadA ca tad ubhayatvaM vahnidhUmobhayatvasvarUpeNa vivakSyate, tadA tad ubhayatvaM vahnidhUmobhayasminneva vartate iti niyamaH / itthaM ca vahnidhUmobhayAbhAvapratiyogitayA vahnidhUmobhayatvasvarUpayA pratyekavahni-dhUmeSu bhinnayA avacchinnaH kevalo vahnirapi bhavati / tadanadhikaraNaM ca hetvadhikaraNaM parvatAdiH na kathamapi saMbhavati iti sAdhyAbhAvasya lakSaNAghaTakatvAt abhAvAntaraM AdAyAtivyAptiH durvArAH / kintu niruktanirUpaNe tu na doSaH, yato vahnidhUmobhayAbhAvapratiyogitAyAH avacchedako dharmaH vahnidhUmobhayatvaM ubhayaniSThameva, tadavacchinnaM ca vahnidhUmobhayameva, na tu svatantro vahniH, tadvahni dhUmobhayAnadhikaraNaM ca hetvadhikaraNamayogolakaM bhavatIti sAdhyAbhAvasyaiva lakSaNaghaTakatvAt nAtivyAptiH bhavati iti sarvaM ctursrm| evaM 'asmadgurucaraNAH' jagadIzatarkAlaGakArasya guravo vadanti iti bhAvaH / candrazekharIyAH uttarapakSa tamArI vAta mAnIe to vanidhUmobhayavAnuM vartaH ativyApti Ave, kemake ahIM vani-dhUmobhayAbhAva ja lakSaNaghaTaka banavo joIe. to enI pratiyogitA e ubhayamAM AvI ane have tame to "yadabhAvIyayAdezapratiyogitAvacchinnAnadhikaraNa.. lo cho. to pratiyogitA e kayAreya paNa bemAM eka ja na rahe. darekamAM pratiyogitA judI judI ja hovAnI. eTale ahIM vahinadhUmobhayatvarUpa je pratiyogitA che, e to vani ane dhUmamAM judI judI ja che. eTale jyAre pratiyogitA tarIke vani-dhUmobhayatva lo, tyAre to svataMtravahUina vageremAM rahI zake. eTale pratiyogitAthI avacchinna tarIke vahina paNa AvI zake, ane tenuM adhikaraNa he-dhikaraNa vahunyadhikaraNa tamAma ayogolakAdi banavAnA ja che. eTale sAdhyAbhAva lakSaNaghaTaka ja na banI zake. ane to pachI ghaTAbhAvane laIne ativyApti Ave. paraM ta uM yadabhAvIyayAdezapratiyogitAvacchedaka-avacchinnAnadhikaraNa.. ema nirUpaNa karIe, to vAMdho na Ave, kemake vahinadhUmobhayAbhAvanI vanidhUmobhayatvarUpa je pratiyogitA che, teno avacchedaka dharma paNa vanidhUmobhayatva ja che. ane te avacchedaka dharmarUpa hovAthI e vahinadhUmobhayamAM ja rahe. svataMtravahinamAM na rahe. ane tethI tAdazadharmAvacchinna tarIke vanidhUmobhaya, e be ja levA paDe. ane tenuM anadhikaraNa evuM hevadhikaraNa ayogolaka maLI zake che. eTale sAdhyAbhAva lakSaNaghaTaka banI jatA ativyApti na Ave. A pramANe amArA guruo kahe che. ammmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm dIdhitiH atra ca grAhyasAmAnAdhikaraNye hetoryAddazaH - siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 34
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti: 14 sambandhaH praviSTastena sambandhena yo hetumAn, tatra varttamAnatvamabhAvasya sAdhyasya ca yAdRzaH sambandhaH praviSTastatsambandhAvacchinnAyAzca pratiyogitAyA anavacchedakatvaM bodhyam / tena- dhUmasamavAyiniSThAbhAvasya saMyogAvacchinnapratiyogitAyAH, dhUmasaMyoginiSThAbhAvasya ca samavAyAvacchinnapratiyogitAyA avacchedakatve'pi vahnitvasya-na kSatiH // 14 // jagadIzI - grAhyasAmAnAdhikaraNya iti / -- parAmarzaviSayasAdhyasAmAnAdhikaraNye ityrthH| "sambandhavizeSeNaiva sAdhya - sAdhanayoH sAmAnAdhikaraNya-jJAnAdanumitistajjJAnapratibandhakatayaiva virodhasya hetvAbhAsatvamiti" matenedam / I candrazekharIyA : : nanu evaM tAdRzAbhAvapratiyogitAnavacchedakena sAdhyatAvacchedakenAvacchinnaM yat, tad vyApakaM bhavati iti siddham, tAdRzavyApakasAmAnAdhikaraNyaM ca hetuniSThaM vyAptiH, hetau sAdhyasAmAnAdhikaraNyaM nAma sAdhyAdhikaraNavRttitvameva, tasmin dvau vibhAgau / sAdhyAdhikaraNaM tadadhikaraNavRttitvaM ca / tatra yadi yena kenApi sambandhena sAdhyAdhikaraNaM, tasmizcaM yena kenA'pi sambandhena hetoH vRttitvaM ca svIkriyeta, tadA kAlikena vahnimati parvate saMyogena dhUmaH, saMyogena vahnimati parvate saMyogena dhUmaH, saMyogena vahnimati parvate kAlikena dhUmaH, samavAyena vahnimati vahnnyavayave kAlikena dhUmaH ityAdayo bahavaH AkArAH sAmAnAdhikaraNyajJAnasya saMbhaveyuH / tathA sati virodho na hetvAbhAso bhavet yataH sAdhyatAvacchedakasambandhena sAdhyavati hetutAvacchedakasambandhena hetoH vRttitA'bhAvaH eva virodhaH, tadviSayakaM ca jJAnaM sAdhyatAvacchedakasambandhena sAdhyavatyeva hetutAvacchedakasambandhenaiva hetoH vRttitAtmaka sAmAnAdhikaraNyajJAnapratibaMdhakaM bhavati / anumititatkAraNAnyatarapratibaMdhaka jJAnaviSayatvaM ca hetvAbhAsatvam / tathA ca virodhaH anumitikAraNatAdRzasAmAnAdhikaraNyajJAnapratibaMdhakavirodhajJAna viSayaH bhavatItihetvAbhAsatvaM pratipadyate, kintu atra tu sAmAnAdhikaraNye sambandhavizeSo na nivezyate / ataH tadvirodhajJAnaM na pratibaMdhakaM bhavati / nahi saMyogena vahnimati parvate saMyogena dhUmAbhAvaH iti jJAnaM kAlikena vahnimati parvate saMyogena kAlikena vA dhUmavattAjJAnaM prati pratibaMdhakaM bhavitumarhati / tathA ca virodhasya hetvAbhAsatvasiddhayarthaM avazyaM sambandhavizeSeNaiva tAdRzasAmAnAdhikaraNyasya dvau vibhAgau svIkartavyau iti cet satyaM ata eva dIdhitikAraH sambandhavizeSaM pravezayituM granthamAracayati / prathamaM tAvat dIdhitigranthasya sAmAnyo'rtho nirUpyate / grAhyasAmAnAdhikaraNye= parAmarzaviSayIbhUtasAdhyasAmAnAdhikaraNye = hetau sAdhyAdhikaraNa - vRttitAtmake hetoH = dhUmAde: yAdRzaH sambandhaH praviSTaH=yaddharmAvacchinnaH sambandhaH = saMyogatvAdyavacchinnAtmakaH saMyogasambandhaH praviSTaH tena sambandhena yo hetumAn=saMyogatvAvacchinnasaMyogena yo dhUmavAn parvatAdiH, tatra vartamAnatvamabhAvasya bodhyam = tAdRzaparvate lakSaNaghaTakaH abhAvaH grAhyaH / evaM grAhyasAmAnAdhikaraNye=vahnivyApyadhUmavAn parvataH iti jJAnaviSayIbhUte vahni-adhikaraNavRttitAtmake hetuniSThe sAmAnAdhikaraNye sAdhyasya = vahneH, yAdRzaH = yaddharmAvacchinnaH siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 35
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:14 2000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000 saMyogatvAvacchinnAsaMyogAtmakaH sambandhaH praviSTaH tatsambandhAvacchinna pratiyogitAyAH= saMyogatvAvacchinnasaMyogAvacchinnAyAH pratiyogitAyAH anavacchedakatvaM bodhyamiti / eSa tAvat dIdhitagranthaH nirUpitaH, sAmprataM jAgadIzI nirUpyate / dIdhityAM yat nirupitaM tat sarvaM-sambandhavizeSeNaiva sAdhya-sAdhanayoH sAmAnAdhikaraNyajJAnAt= sAdhyatAvacchedakasaMyogAdisambandhena sAdhyAdhikaraNe hetutAvacchedakasambandhena hetoH vRttitAtmakasAmAnAdhikaraNyajJAnAt 'saMyogena vahnimati parvate saMyogena dhUmaH' ityAdi AkArakAt eva parvataH saMyogena vahnimAn ityanumitiH bhavati / tAdRzasAmAnAdhikaraNyajJAna pratibaMdhakaM ca "saMyogena vahnimati parvate saMyogena na dhUmaH" ityAkArakaM virodhajJAnaM pratibaMdhakaM bhavatyeva, tajjJAnaviSayatvaM ca virodhe asti / ato virodhe / hetvAbhAsatvaM surakSitaM bhavati |"-itybhipraayenn jJeyam, arthAt eteSAM matAnusAreNaiva dIdhitikAreNa parAmarzajJAnaghaTakIbhUte sAmAnAdhikaraNye sAdhyatAvacchedaka-hetutAvacchedakasambandhayoH nivezaH kRtaH / / candrazekharIyAH pUrvapakSa A rIte tAdezapratiyogitA-anavacchedaka evA sAdhyatAvacchedakadharmathI avacchinna sAdhya maLe, e vyApaka gaNAze. ane tAdazasAdhyanuM hetumAM raheluM sAmAnAdhikaraNya e ja vyApti che. AmAM sAdhyasAmAnAdhikaraNya =sAdhyAdhikaraNa-vRttitva evo ja artha thavAno. AmAM be vastu Ave che. eka to sAdhyanuM adhikaraNa ane bIjuM te adhikaraNamAM hetunI vRttitAH have ahIM jo "sAdhyanuM adhikaraNa kayA saMbaMdhathI levuM? 3 ane te adhikaraNamAM hetu kayA saMbaMdhathI vRtti levo ?' enuM nirUpaNa karavAmAM na Ave, to pachI koIpaNa saMbaMdhathI sAdhyanuM adhikaraNa ane koIpaNa saMbaMdhathI temAM hetunI vRttitA laI zakAya. ane to pachI samavAyathI vahinanA adhikaraNa evA avayavomAM kAlikathI dhUmanI vRttitA. kAlikathI vaninA adhikaraNa evA dhUmAvayavomAM samavAyathI dhUmanI vRttitA. kAlikathI vahinanA adhikaraNa evA sarovaramAM kAlikathI dhUmanI vRttitA. A badhA ja prakAranA jJAno e tAdazasAmAnAdhikaraNya jJAnAtmaka mAnavA paDe. ane tethI (dhUmavyApaka) vahinavyApyadhUmavAnuM parvata=vanisAmAnAdhikaraNyavat dhUmavAnuM parvata=vahinaadhikaraNavRttitAvatughUmavAnuM parvataH e jJAno parAmarza jJAna kahevAze. have AmAM upara mujaba game te saMbaMdha dvArA Ano bodha thaI zake che. have jo parAmarza Avo mAnazuM, to pachI virodhajJAna e A parAmarzanuM pratibaMdhaka na banI zake. kemake "sAdhyatAvacchedaka saMbaMdhathI je sAdhyanuM adhikaraNa hoya, temAM hetutAvacchedaka saMbaMdhathI hetunI vRttitAno abhAva ! e ja virodha che eTale ke, "saMyoona vahnimati saMyoga vartamAnaH dhUma:" evuM jJAna kahevAya. have A jJAna to "saMyogena vanimati saMyogena vartamAnaH dhUmaH" evA jJAna pratye ja pratibaMdhaka banI zake. (ahIM sAcAkhoTAnI carcA nathI. khoTuM jJAna paNa pratibaMdhaka banI zake.) paNa tivinA vaDhimati samavAyatanA vartamAno dhUmaH" AvA jJAna pratye to pratibaMdhaka na ja banI zake. Ama virodhajJAna e anumiti ke tenA kAraNabhUta vyAptijJAnAdino pratibaMdhaka na bane. ane to pachI e virodha e hetvAbhAsa na gaNI zakAya. kemake anumititatkAraNAnyatarapratibaMdhakajJAnano viSaya e ja hetvAbhAsa gaNAya che. eTale ja virodhane hetvAbhAsa banAvavuM 3 hoya to pachI A "sAmAnAdhikaraNya"mAM saMbaMdhono niveza karavo Avazyaka lAge che. uttarapakSa tamArI vAta sAcI che. ane eTale ja dIdhiti A bAbatamAM zuM kahe che, e pahelA TuMkANamAM i[li[ util) siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 36 infAAAAAAAAAFRIKAIKARAMSAMAINTENTIONINIGATI+III0:10. HIRPERIE'18 110010&tioxid Vid11/01/th/I+IhlIREAT ATIRALIAbtltft.1io NtfPage #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti : 14 joI laIe. "parAmarzajJAnamAM je sAdhyasAmAnAdhikaraNya bhAse che. temAM hetuno je saMbaMdha pravezelo hoya, te ja saMbaMdhathI je hetumAn hoya, temAM rahelo abhAva e ja lakSaNaghaTaka tarIke levAno. ema sAdhyano jevo saMbaMdha pravezelo hoya te ja saMbaMdhathI avacchinna evI pratiyogitA levAnI. ane teno anavacchedaka evo sAdhyatAvacchedaka levAno." A dIdhitigrantha joyo. have jagadIzajI A bAbatamAM zuM kahe che, te joIe. A rIte je pUrvapakSa ema mAne che ke, "sAdhyatAvacchedakasaMbaMdha ane hetutAvacchedakasaMbaMdhane laIne ja sAdhyAdhikaraNa, ane sAdhyAdhikaraNamAM hetunI vRttitAnuM jJAna=sAmAnAdhikaraNya jJAna e ja anumitinuM kAraNa che. eTale ke, "saMyoona vamiti parvate saMyoona na ghUmaH" evA AkAranA jJAnathI ja anumiti thAya che. ane A jJAnano pratibaMdhaka to "saMyoona vaddhimati saMyoona dhUmaH" "e virodhajJAna pratibaMdhaka bane ja che. ane tatthAnano viSaya evo virodha e hetvAbhAsa banaze." pUrvapakSAdi je loko A pramANe mAne che, temanA mata pramANe ja A dIiitano khulAso jANavo. bAkI, bIjI rIte vicArIe to, "sAdhyAdhikaraNa-avRttitva hetoH" evo virodhAkAra che ja nahi. paraMtu "sAdhyavyApakIbhUta-abhAvapratiyogI hetuH" evo ja virodha doSano AkAra che. ane e to sIdho ja anumitino virodhI bane che. ene parAmarzajJAnano pratibaMdhaka banAvavAnI koI ja jarUra nathI. ane mATe ja 'koIpaNa saMbaMdhane laIne sAdhyasAmAnAdhikaraNyano hetumAM bodha karIne anumitinI utpatti thaI zake che.' ema ja mAnavuM. bhale ne virodhajJAna enuM pratibaMdhaka na bane. virodhajJAna e anumiti pratibaMdhaka banavA dvArA ja virodhamAM=svaviSayamAM hetvAbhAsatvanI sidhdhi karI Apaze. eTale sAmAnAdhikaraNya=sAdhyAdhikaraNavRttitvamAM saMbaMdhavizeSano niveza karavAnI jarUra nathI. kharekhara to "sAdhyAdhikaraNavRttitva= vahni-adhikaraNavRttitva dhUmasya" emAMya gaurava che. lAghavathI (hetu vyApaka) sAdhyasaMbaMdhavatva e ja dhUmamAM rahelI vyApti mAnI zakAya. parvatamAM vina+dhUma che. eTale dhUmamAM vininarUpitasAmAnAdhikaraNyarUpasaMbaMdha che ja. eTale sAdhyasaMbaMdhavatvane ja vyApti mAnI levAya. jagadIzI yadi ca yena kenApi sambandhena sAdhya - sAdhanayoH sAmAnAdhikaraNyajJAnAdanumitiH, svavyApakasAdhyasambandhitAmAtraM vA vyAptiH, vyApakatvadale sAdhya - sAdhanayoH sambandhavizeSapravezAdevAtiprasaGgabhaGgAditi vibhAvyate, - - candrazekharIyA : kintu kecit itthaM manyante yaduta yena kenApi sambandhena sAdhya - sAdhanayoH sAmAnAdhikaraNya jJAnAt='kAlikena vahnimati parvate saMyogena dhUmaH' ityAdyAkArakAt anumitiH saMbhavati / atra lAghavAt svavyApakasAdhyAdhikaraNavRttitvaM parityajya svavyApakasAdhyasambandhavatvameva vyAptitvena svIkriyate / yathA dhUme svavyApaka-vahnisambandhavatvam vartate / sa ca sambandhaH vahninirUpita - sAmAnAdhikaraNyAdirUpo'nyo vA iti anyadetat / na ca evaM sati anumitau sAdhyatAvacchedakasambandhenaiva sAdhyapratItiranupapannA bhavati / yataH pUrvaM tu parAmarze yena sambandhena sAdhyaM sAmAnAdhikaraNyaghaTakatvena bhAsate, tenaiva sambandhena tatsAdhyamanumitau pakSe siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 30
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:14 bhAsate iti niyamaH AsIt / parAmarze ca sAdhyatAvacchedakasambandhenaiva sAdhyaM svAdhikaraNe bhAsamAnamAsIt, ato'numitAvapi tad tenaiva sambandhena bhAsamAnamAsIt / idAnIM tu parAmarza sAdhyasya niyatasambandhena bhAsamAnatvaM nAsti, ato'numitAvapi sAdhyasya sAdhyatAvacchedakasambandhenaiva parvate bhAsamAnatvaM na niyataM bhavati / tathA ca kAlikena vahnimati parvate dhUmavattAjJAnAt saMyogAdinApi vahnimattAjJAnAtmaka-anumitibhavanApattiriti vAcyam vyApakatAdale hetvadhikaraNaM yena sambandhena gRhyate, pratiyogitA ca yena sAdhyatAvacchedakasambandhenAvacchinnA gRhyate, tena sambandhena hetumattAjJAnAt tena sambandhena vahnimattAnumitirbhavati iti niyamasya sadbhAvAt na ko'pi doSaH saMbhavati / vahnimAn dhUmAdityatra vyApakatAdale saMyogenaiva dhUmavAn parvatAdiH gRhyate, tathA ca saMyogena tAdRzadhUmavattAjJAnAdevAnumitiH bhavati / evaM lakSaNaghaTakAbhAvIyA pratiyogitA sAdhyatAvacchedakasaMyogAvacchinaiva gRhyate, ataH saMyogenaiva vahnimattAnizcayo bhavati / itthaM ca na kvApi doSaH iti / samApto'tra kessaanycidbhipraayH| nanu eteSAM mate tu dIdhitagrantho nirarthako bhavet / dIdhitau grAhyasAmAnAdhikaraNye parAmarzaviSayIbhUte sAdhyAdhikaraNavRttitvAtmake sAmAnAdhikaraNye hetoH sAdhyasya ca yAdRzaH sambandhaH praviSTaH, tenaiva sambandhena vyApakatAdale hetumattA lakSaNaghaTakAbhAvapratiyogitA ca grahItuM darzitA / ete ca kecit sAdhyasAmAnAdhikaraNye hetoH niyataM sambandhaM hetutAvacchedakasambandhasvarUpaM svIkurvanti / kintu sAdhyasya sAdhyatAvacchedakaM sambandhaM tatra sAmAnAdhikaraNye na svIkurvanti / tathA ca dIdhitigranthavirodhaH kathaM na bhavet ? iti cet itthaM / candrazekharIyAH praznaH A rIte to sAmAnAdhikaraNyajJAnamAM sAdhyano koIpaNa saMbaMdhathI bodha tame mAnyo. have atyAra sudhI to evo niyama hato ke sAdhyasAmAnAdhikaraNyajJAnamAM ke sAdhyasaMbaMdhitAjJAnamAM sAdhya je saMbaMdhathI bhAse, te ja saMbaMdhathI te sAdhyano anumitimAM bodha thAya. paNa have to sAdhyasAmA yAdimAM sAdhyano game te saMbaMdhathI bodha thAya che. to pachI, "anumitimAM amuka cokkasa saMbaMdhathI ja sAdhyano bodha thavo joIe." emAM niyAmaka koI ja raheze nahi. uttara : A Apatti bIjI rIte dUra thaze. hetumavRtti-abhAvapratiyogitAnavacchedaka... ityAdi e vyApakatvadala kahevAya che. AmAM 'hetumA" mAM je saMbaMdhathI hetu bhAse, te ja saMbaMdhathI hetumattAnuM jJAna anumitimAM kAraNa mAnazuM. ane e ja vyApakatAdalamAM pratiyogitA e sAdhyatAvacchedakasaMbaMdhAvacchinna ja levAnI hovAthI, e pratiyogitA yasaMbaMdhAvacchinna bhAse, te saMbaMdhathI ja anumitimAM sAdhyanuM jJAna thAya. bIjA koI saMbaMdhathI na thAya. Ama mAnavAthI anumitimAM sAdhyatAvacchedakasaMbaMdhathI ja sAdhyano bodha thaze. eTale niSkarSa have e Avyo ke parAmarzajJAnamAM hetunuM jJAna to hetutAvacchedakasaMbaMdhathI ja thaze. vaninuM jJAna e kAlika-daizika vizeSaNatAdi koIpaNa saMbaMdhathI thaze. ane tema chatAM anumitimAM to vaninuM jJAna sAdhyatAvacchedaka saMthI ja thavAnuM. praznaH paNa jo AvuM mAnazo to tame dIdhitigranthano artha zI rIte karazo? dIdhitimAM to cokhkhuM lakhela che ke grAhyasAmAnAdhikaraNyamAM= parAmarzanA viSayabhUta evA sAdhya-sAmANyimAM hetuno ane sAdhyano je saMbaMdha pravezelo hoya,.... ityAdi tame to parAmarzamAM sAdhyano saMbaMdha game te ja mAno cho, ane vyApakatAdalamAM rahela pratiyogitA e sAdhyatAvacchedaka saMbaMdhathI avacchinna lo cho. paNa dIdhatimAM to cokakhuM lakhela che ke, parAmarzamAM sAdhyano je saMbaMdha, te ja saMbaMdhathI avacchinna evI pelI pratiyogitA levAnI che. to A to dIdhitino ja kaccaraghANa kADhI nAMkhyo, tame. Suminiinilinnunni minninnenewinnunniinimummmmmmums siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA - 38
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti: 14 jAgadIzI - tadA - parAmarzena sAdhanasya, anumityA ca sAdhyasya-grAhyaM yat pakSatAvacchedakena sArddha sAmAnAdhikaraNyaM, -tatra praviSTo yAddazaH sambandha ityartho bodhyaH / candrazekharIyA : eteSAM mate dIdhitigranthasyAyamarthaH yaduta grAhyasAmAnAdhikaraNyaM = parAmarzena hetau yat pakSatAvacchedaka parvatatvAdisAmAnAdhikaraNyaM viSayIkriyate tat ekaM grAhyasAmAnAdhikaraNyaM / yathA vahnivyApyadhUmavAn parvataH iti atra dhUme parvatatvasAmAnAdhikaraNyaM viSayIkriyate / evaM anumityA sAdhye yat pakSatAvacchedakaparvatatvasAmAnAdhikaraNyaM viSayIkriyate tadaparaM grAhyasAmAnAdhikaraNyaM / yathA parvato vahnimAn ityatra vahnau parvatatvasAmAnAdhikaraNyaM viSayIkriyate / tathA ca parAmarzaviSayIbhUte hetuniSThe parvatatvasAmAnAdhikaraNye hetoH yAdRzaH sambandhaH praviSTa:, tena sambandhena hetutAvacchedakasambandharUpeNa vyApakatAdale hetumAn grAhyaH, tatra parAmarze sAdhyasya ko'pi sambandho'stu na ko'pi doSaH / evaM anumiti - viSayIbhUte sAdhyaniSThe parvatatvAdisAmAnAdhikaraNye sAdhyasya vahnirUpasya yAdRzaH sambandhaH praviSTaH, tenaiva sambandhena avacchinnA vyApakatAghaTakAbhAvapratiyogitA grAhyA iti / evaM ca dIdhiti-grantho'pi nirduSTa eva pratibhAti / yandrazejarIyA : uttara : ame dIdhitigranthano artha bIjI rIte karazuM. tame grAhyasAmAnAdhikaraNyamAM=52AmarzajJAnamAM dekhAtA sAmAnAdhikaraNyamAM hetu+sAdhyano je saMbaMdha... ema artha karyo che. jyAre ame evo artha karazuM ke grAhyasAmAnAdhikaraNya=parAmarza dvArA hetumAM grahaNa karavA yogya evuM je pakSatAvacchedakanI sAthenuM sAmAnAdhikaraNya che temAM ane anumiti dvArA sAdhyamAM grahaNa karavA yogya evuM je pakSatAvacchedakanI sAthenuM sAmAnAdhikaraNya che temAM hetuno ane sAdhyano je saMbaMdha pravezelo hoya, te saMbaMdhathI vyApaktAdalamAM hetumattA+pratiyogitA levI. arthAt vighnavyApyadhUmavAn parvataH mAM dhUma e parvatatvane samAnAdhikaraNa dekhAya che. eTale A parAmarzajJAnamAM dhUmamAM parvatatvasAmAnAdhikaraNya viSaya bane che. ane e hetutAvacchedakasaMyogathI ja bane che. ane tethI vyApaktAdalamAM paNa saMyogathI ja dhUmavAna levAnA rahe. A parAmarzamAM vighnano bodha game te saMbaMdhathI mAnelo che. have "vinAmAn parvata" emAM = anumitimAM paNa vahnimAM parvatatvasAmAnAdhikaraNya dekhAya che. ahIM, vighna e sAdhyatAvacchedakasaMbaMdhathI ja viSaya bane che. eTale vyApaktAdalamAM rahelI pratiyogitA e saMyogAvacchinna ja levAnI raheze. Ama A rIte ame paNa dIdhitigranthano samanvaya karI lezuM. jagadIzI 'dhUmavAn vahne' rityAdau mahAnasIyasaMyogena saddhetau mahAnasIyasaMyogA natiriktena saMyogamAtreNa ayogolake hetumattAmAdAyAvyAptiH evaM- davyatvasAdhyake ghaTAnuyogikasamavAyena sattvAdihetau samavAyamAtreNa 'hetumattAmAdAyA'pItyato----'yatsambandha'- ityapahAya -'yAddazaH sambandha'--ityuktam / sAdhyasya ceti / 'grAhyasAmAnAdhikaraNye praviSTa' iti anvayaH / -- - siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 39
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhitiH14 10/06/7/8ff4ff/31/17/10/2011/01/17/11/17/115075815/17/11/201516/5//////5055055051551651031115161/[5:10.11111111111111111111111111111111111111111111111111 candrazekharIyA : atra 'yaH sambandhaH iti yadi ucyate, tadA tu dhUmavAn mahAnasIyasaMyogena vahnarityatra mahAnasIyasaMyogena vahnihetau avyAptiH / yataH grAhyasAmAnAdhikaraNye hetoH sambandhaH mahAnasIyasaMyogaH, sa ca saMyogatvaviziSTaH, tathA ca saMyogatvaviziSTena saMyogasAmAnyena vyApakatAghaTake hetumAn grahItuM zakyaH, taccAyogolakamapi bhavati / tasmin dhUmAbhAvaH, tasya saMyogAvacchinnapratiyogitAyAH avacchedakaM dhUmatvamityavyAptiH / ataH yAdRzaH sambandha ityuktam / tathA cAtra parAmarzaviSayIbhUte sAmAnAdhikaraNye hetoH mahAnasIyasaMyogatvAvacchinno mahAnasIyasaMyogaH praviSTaH, tasmAt vyApakatAghaTake'pi mahAnasIyasaMyogenaiva vahnimAn grAhyaH, sa ca mahAnasaH eva / tasmin na dhUmAbhAvaH, kintu ghaTAbhAvaH / tatpratiyogitAnavacchedakaM dhUmatvaM iti lakSaNaghaTanAt nAvyAptiH / evameva dravyatvavAn ghaTAnuyogikasamavAyena satvAt iti atrApi, yAdRzapadaprayojanaM saMpAdanIyam / tathA hi-hetoH sambandhaH ghaTAnuyogikasamavAyaH, sa ca samavAyatvaviziSTaH, ataH samavAyatvaviziSTena zuddhasamavAyena vyApakatAghaTake hetamAna gaNo'pi bhavet / tasmina dravyatvAbhAvasya / satvAt bhavatyavyAptiH / yAdazapadopAdAne t na doSaH / yataH grAhyasAmAnAdhikaraNye hetoH ghaTAnayogikasamavAyatvA-vacchinna eva ghaTAnayogikasamavAyaH gRhyate. sa ca na zaddhasamavAyarUpaH / tathA ca vyApakatAghaTake ghayanuyogikasamavAyenaiva sattAvAn grAhyaH / sa ca ghaTaH eva, tasmin dravyatvAbhAvo nAsti / ataH paTAbhAvasya lakSaNaghaTakatvAt nAvyAptiH / candrazekharIyA: ahIM, dIdhitimAM yAdezasaMbaMdha lakhela che. yAdaza=saMbaMdhaniSThasaMsargatAvacchedaka dharmAvacchinna evo saMbaMdha levAno che. jemake saMyoga saMbaMdha hoya, to emAM saMsargatA AvI, ane tadavacchedakasaMyogatva bane. to saMyogavAcchinna evo ja saMyoga levAno. jo Ama na lakhe, ane mAtra yaH saMbaMdhaH lakhe, to zuM vAMdho ? e joIe. "dhUmavAnuM mahAnasIyasaMyogena vaH" A sthAna sAcuM che. kemake mahAnasIyasaMyogathI to vahina hetu e mahAnasamAM ja rahe. ane temAM to avazya dhUma hoya ja che. chatAM ahIM hetutAvacchedaka tarIke to ya = saMyogavizeSa saMbaMdha che. ane te saMyogatvadharmavALo che. ane eTale vyApakatAdalamAM saMyogatvavALA saMyogasaMbaMdhathI vanimAr tarIke ayogolaka paNa levAya. temAM dhUmAbhAva maLI jatAM avyApti ja Ave. e ja rIte, 'dravyatvavAnuM ghaTAnuyogikasamavAyena satvAtuM' A paNa sAcuM sthAna che. kemake ghaTa e ja anuyogI che jeno evA samavAyathI to sattA e dravyamAM ghaTamAM ja rahevAnI. ane temAM dravyatva che. eTale parAmarzamAM hetuno saMbaMdha=ghaTAnuyogika samavAya dekhAze. have emAM samavAyatva che. eTale samavAyatvavALA evA samavAyasAmAnya saMbaMdhathI vyApakatAdalamAM hetumAna=satvavAnuM tarIke guNAdi paNa laI zakAya. ane temAM dravyavAbhAva maLI jatA E avyApti Ave. A beya Apatti dUra karavA yAdaza saMbaMdha kahyo che. eTale mahAnasIyasaMyogatvAvacchinna saMyoga tarIke mAtra mahAnasIya saMyoga ja levAya. ane te ja saMbaMdhathI vyApaktAdalamAM hetumAnuM levo paDe. e "mahAnasa" ja bane. temAM dhUmAbhAva na maLe. paNa ghaTAbhAva ja maLe. eTale lakSaNa ghaTI jatA avyApti na Ave. e ja rIte ghaTAnuyogikasamavAyatvAvacchinna samavAya tarIke mAtra ghaTAnuyogika-samavAya ja levAya. ane te ja saMbaMdhathI vyApaktAdalamAM hetumAna levo paDe. je ghaTa ja bane. ane temAM dravyatvAbhAva na maLatA, paTAbhAvAdi dvArA lakSaNa ghaTI jatA tyAM paNa avyApti na Ave. G AR(MORBInitiathland/lawfiritlift/lutifulfillo Tithiliff MIShift IftiotK btLS0tLC//01/10/AALA:04041404111110001001011/06/20 01010100000000000000003 siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 40 6:461865610 &.08.67%3A30%341110116041010010116180.001004104303010/4/107070100160609
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhitiH14 jAgadIzI - dhUmAdhikaraNe tattatsaMyogena vahyabhAvasattvAt -'vahnimAn dhUmA'dityAdAvavyAptirato'trApi-'yAddaza'-ityuktam / Pummmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm candrazekharIyA : evaM anumitiviSayIbhUte sAdhyaniSThe sAmAnAdhikaraNye yadi "yaH sambandhaH" ityucyeta, tadA saMyogena vahnimAn dhUmAdityatra sAmAnAdhikaraNye sAdhyasya sambandhaH saMyogaH, sa ca mahAnasIyasaMyogo'pi grahItuM shkyH| vyApakatAdale hetumatparvate mahAnasIyasaMyogena vahnayabhAvaH, tasya pratiyogitA mahAnasIyasaMyogAtmakena sAdhyatAvacchedaka-sambandhArtagatenAvacchinnA, tadavacchedakaM vahnitvamityavyAptirbhavet / yAdRzapadopAdAne tu na doSaH / yato'tra sAdhyasya saMyogatvAvacchinnaH eva saMyogasambandhaH sAdhyasya sambandhatvena sAmAnAdhikaraNye gRhyate saMyogasAmAnyena ca hetumati parvate vanyabhAvo nAsti, api tu ghaTAbhAvaH / tasya saMyogasAmAnyAvacchinnA ghaTaniSThA pratiyogitA, tadavacchedakaM ghaTatvaM, tadanavacchedakaM tu vahnitvaM iti nAvyAptiH / yandrazemarIyA : ve merIta. sAyanI 55 "ya: saMya: praviSTaH" mema na 4De, "yAdRzaHsaMbaMdha:" mema ja kahela che. jo yaH saMbaMdhaH kahe, to "vahnimAn parvataH" anumitimAM saMyoga saMbaMdha ja dekhAya che. e saMyoga tarIke mahAnasIyasaMyogAdi laI zakAya. ane parvatamAM mahAnasIyasaMyogathI to vahunyabhAva maLI ja jAya. ane tenI pratiyogitA mahAnasIyasaMyogAvacchinna paNa maLe. ane te pratiyogitAno avacchedaka vanitva banI jatA avyApti Ave ja. paNa yAdaza=saMyogatvAvacchinna saMyoga-saMyoga sAmAnya ja levAya. ekAda saMyoga na levAya. ane e saMyogasAmAnyathI to parvatamAM vahunyabhAva na ja maLe. paNa ghaTAbhAva maLe. ane tenI pratiyogitAno anavacchedaka vahinatva banI jatA avyApti na Ave. ammmmmmmmmmmMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm jAgadIzI - 'tena sambandhena yo hetumA'-nityasya phalamAha,-dhUmasamavAyIti / pratiyogitAyA iti / avacchedakatve'pi vahnitvasya na kSati'-rityanvayaH / 'sAdhyasya ce' tyAdeH phalamAha,-dhUmasaMyogItyAdi // 14 // candrazekharIyA : "hetoH yAdRzaH sambandhaH tena sambandhena yo hetumAn "iti yadi nocyate / tadA samavAyena dhUmavAn dhUmAvayavaH, tatra saMyogena vahnayabhAvaH, tasya pratiyogitA saMyogavacchinnA, tatpratiyogitAvacchedakaM tu vahnitvaM ityavyAptiH / yathoktaniveze tu na doSaH / yato'tra hetoH dhUmasya saMyoga eva sambandhaH gRhItaH, tena sambandhena hetumAn parvatAdiH, na tu dhUmAvayavaH, tatra ca vahnayabhAvo nAsti iti abhAvAntaramAdAya lakSaNasamanvayaH / ___ evaM "sAdhyasya yAdRzaH sambandhaH, tena sambandhena avacchinnA pratiyogitA" iti yadi nocyate, tadA tu saMyogena dhUmavati parvate samavAyena vanyabhAvo'sti, tasya samavAyenAvacchinnA pratiyogitA, tadavacchedakaM vahnitvaM &0000000OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOddRDOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOODadacodadddddamadodaddodasaddddddddOODOOOOO0000000000 100000000 siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 41 GOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOODadadodadddddddddddODDROOOOOOOOOOOOOOOOmodadodarod
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:14 m mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm ityavyAptiH / yathoktaniveze tu na doSaH / yataH vahnaH saMyoga eva sambandhaH gRhItaH / tathA ca saMyogAvacchinaiva pratiyogitA grAhyA, sA tu na vahnayabhAvasya grahItuM zakyA, parvate saMyogena vahnaH satvAt / ataH saMyogena ghaTAbhAvamAdAya lakSaNaghaTanAt nAvyAptiriti bodhyam / - candrazekharIyA : jo hetutAvacchedakasaMbaMdhathI he-dhikaraNa na laIe to dhUmanuM samavAyathI adhikaraNa dhUmAvayava bane. temAM saMyogathI vahunyabhAva maLI jAya, mATe avyApti Ave. paNa have te vAMdho na Ave. kemake parAmarzamAM hetuno je saMbaMdha dekhAya te ja= hetutAvacchedaka saMbaMdhathI ja hetumAs levAno che. ane te to parvatAdi ja banaze, ane temAM saMyogathI vahunyabhAva na maLatA avyApti na Ave. e ja rIte saMyogathI dhUmAdhikaraNa evA paNa parvatamAM samavAyathI vahantabhAva to che ja. ane tenI pratiyogitA samavAyAvacchinna che. ane teno avacchedaka vanitva banatA pachI avyApti Ave. paraMtu anumitimAM ahIM sAdhyano saMbaMdha saMyoga ja bhAse che, ane tethI saMyogAvacchinna pratiyogitA ja levAnI che. eTale samavAyAvacchinna pratiyogitA levAya nahI. ane saMyogathI to parvatamAM vanino abhAva maLato ja nathI. mATe saMyogathI ghaTAbhAva ja levo paDe. eTale lakSaNa ghaTI jatA avyApti na Ave. dIdhitigranthano artha - "dhUmanA samavAyI evA dhUmAvayavamAM rahela vahunyabhAvanI pratiyogitA saMyogathI avacchinna che. ane teno avacchedaka vanitva che, to ya vAMdho nathI. ane dhUmanA saMyogI parvatamAM rahela vanyabhAvanI samavAyAvacchinna pratiyogitAno avacchedaka vanitva bane, to ya yA nathI." ma dho nathI ? the 752 gayA. mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm dIdhitiH yadvA, - sAdhyatAvacchedakasambandhena pratiyogyasambandhitvaM hetumato vaktavyam / tathA ca sambandhabhedena pratiyogitA na vizeSaNIyA, evaM sthite, - sAmAnAdhikaraNyAdau 'sambandhitvaM' nivezanIyaM, na tvadhikaraNatvaM, tathA ca dhamiNo'pi vyApyatvaM, vyApakatvaJca nirvahati tathA hi, - tAdAtmyena sambandhena dhUmavataH sambandhini mahAnase vartamAno yo'nyonyAbhAvastasya tAdAtmyasambandhAvacchinnA yA pratiyogitA, tadanavacchedakavahnimattvAvacchinnasya vahnimatastAdAtmyena sambandhini mahAnase,-dhUmavatastAdAtmyena sambandhitvam / evaM -dharmiNo dharmavyApyatva-vyApakatve bodhye / ata eva - jalAdInAM pRthivItvAbhAvavyApyatvaM tatra-tatroktaM saGgacchate // 15 // miummmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm jAgadIzI - nanu tAdAtmyena gavAdeH sAdhyatAyAM sAsnAdAvavyAptistatra sAdhana vanniSThAnyonyAbhAvapratiyogitAyAH sAdhyatAvacchedaka-tAdAtmyasambandhAvacchinnatve' mAnAbhAvasya 100000000000000 1000000000000 siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 42
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:14 GoodoodOOOOOOOOOOOOOOOOOoaddodaraaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaadodadd00000000000ddddddddddddddadaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaTIOODaddddddOOOOOOOOOOOOOOOOOD svayameva 'bauddhAdhikAraTippaNyA' muktatvAt candrazekharIyA : nanu yatra gauH tAdAtmyena sAdhyaM, tatra samavAyena sAsnAvatvAdihetAvavyAptiH bhavati / sAsnAvatyAM gavi vidyamAnasya ghaTAdyabhAvasya sAdhyatAvacchedakatAdAtmyasambandhAvacchinnAyAH pratiyogitAyAH eva / aprasiddhatvAt / yato bhavataiva dIdhitikAreNa bauddhAdhikAraTippaNyAM tAdAtmyA-vacchinnapratiyogitAyAM mAnAbhAvaH pratipAditaH / tathA ca sAdhyatAvacchedakasambandhAvacchinnApratiyogitAyAH aprasiddhatvAt tadghaTitaM vyAptilakSaNamapi atrAvyAptaM bhavati / candrazekharIyA: pUrvapakSa : to paNa tAdAspena 'gomAn sApnAvavA" ahIM AvyApti Avaze. kemake ahIM hatyadhikaraNavRtti evA abhAvanI pratiyogitA sAdhyatAvacchedakasaMbaMdhAvacchinna levAnI kahI che. have ahIM to sAdhyatAvacchedakasaMbaMdha tAdAbhya che. ane tAdAbhyAvacchinna evI pratiyogitA mAnavAmAM koI ja pramANa nathI. e vAta khuda tame ja baudhdhAdhikAranI TIppaNImAM karI che. mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm jAgadIzI - evaM-'dhanI caitratvA'dityAdau vRttyaniyAmaka-svAmitvAdi-sambandhena dhanAdeH sAdhyatAyAmapi tAddazasambandhAvacchinnapratiyogitvAprasiddhareta Aha,-yadveti / mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm candrazekharIyA : kadAcit tAdAtmyAvacchinapratiyogitA svIkriyate, tathApi 'dhanI caitratvAt' ityAdau tu sutarAmavyAptiH / yato'tra dhanaM svAmitvasambandhenaiva sAdhyam / svAmitvaM ca vRtti-aniyAmakaH sambandhaH eva sarveSAmabhimataH / vRtyaniyAmakasambandhAvacchinnA pratiyogitA tu na kenacidapi iSyate / tathA cAtra sAdhyatAvacchedakasvAmitvAvacchinnAyAH pratiyogitAyAH aprasiddhatvAt tadghaTitaM lakSaNamavyAptameva bhavati iti cet na dIdhityAM tasya samAdhAnaM kriyate, "yadvA ityAdinA" ayaM bhAvaH yadi hi sAdhyatAvacchedakasvAmitvAdi-avacchinnA pratiyogitA aprasiddhA, tarhi lakSaNe na sAdhyatAvacchedakasambandhAvacchinnA pratiyogitA nivezyA, kintu kenApi sambandhena avacchinnA pratiyogitA nivezyA / kevalaM pratiyogitAvacchedakasambandhena pratiyogyasaMbaMdhihetu saMbaMdhi-vRtti-abhAva.... ityatra pratiyogitAvacchedaka sambandhaM parityajya sAdhyatAvacchedakasambandhena pratiyogyasaMbaMdhi-hetusaMbaMdhi-vRtti abhAva....iti vaktavyam tathA ca na ko'pi dossH| sAdhyatAvacchedakasambandhena svAmitvasvarUpeNa ghaTAsambandhI caitratvasambandhI yaH caitraH, tasmin vartamAnasya saMyogena ghaTAbhAvasya saMyogAvacchinnAyAH pratiyogitAyAH anavacchedakameva dhanatvamiti lkssnnsmnvyH|| candrazekharIyA: kadAca tAdAbhyAvacchinna evI pratiyogitA mAnIe. to paNa "dhanI caitratA' e sthale sAdhyatAvacchedakasaMbaMdha svAmitva che ane e to vRtti-aniyAmaka che. ane Avo vRtti-aniyAmaka saMbaMdha e pratiyogitAvacchedaka banato nathI. e vAta to badhAne mAnya ja che. eTale ahIM to sAbitAvacchedakasvAmitvasaMbaMdhathI avacchinna pratiyogitA to prasiddha ja nathI. mATe ahIM AvyApti Avaze. uttaraH AthI ja dIdhitikAra bIjo uttara Ape che ke, sAdhyatAvacchedakasaMbaMdhathI pratiyogIno asaMbaMdhI ammmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 43 00000boobs
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ C dIdhiti:14 evo hetuman levo. ahIM have pratiyogitA e sAdhyatAvacchedaka saMbaMdhathI avacchinna levAnI jarUra nathI. eTale svAmitvasaMbaMdhathI pratiyogitA bhale prasiddha na hoya. to paNa lakSaNaghaTaka je ghaTAbhAva che. tenA pratiyogIno svAmitvasaMbaMdhathI caitra e saMbaMdhI banato nathI. eTale svAmitvasaMbaMdhathI ghaTa-asaMbaMdhI evo caitra bane ane temAM ghaTAbhAva maLI gayo. have e pratiyogitA bhale saMyogAvacchinna hoya, to paNa vAMdho nathI. A pratiyogitAno anavacchedaka dhanatva maLI jatA avyApti na Ave. H jAgadIzI - yattu - "pratiyogitAvacchedakasambandhena tadvaiyadhikaraNyaM pravezya, -punaH 'pratiyogitAyAH sAdhyatAvacchedakasambandhAvacchinnatva' vivakSAyAM gauravamato 'yadve'tyAdikalpa" iti, __ candrazekharIyA : atra kecit dIdhityAM "yadvA" ityAdi granthotthitau idaM prayojanaM pratipAdayati yaduta prathamaka lpe 'pratiyogitAvacchedaka sambandhena pratiyogya nadhika raNa- he tvadhika raNa' ityatra pratiyogitAvacchedaka sambandhaM pravezya pazcAt tAdRzAbhAvIya pratiyogitAyAmapi sAdhyatAvacchedakasambandhAvacchinnatvasya nivezaH kriyeta, tacca gauravam / ataH lAghavAt prathamataH eva sAdhyatAvacchedakasambandhena pratiyogyanadhikaraNahetvadhiraNa" iti vivakSA dIdhityAM kRtA / yena pratiyogitAvacchedakasambandhAnivezaprayuktaM lAghavaM bhavet / - candrazekharIyA : prazna : kharekhara to "pahelA pratiyogitAvacchedaka saMbaMdhathI pratiyogI-anadhikaraNa evA hatyadhikaraNamAM vRtti evo abhAva levo. ane tenI sAdhyatAvacchedaka saMbaMdhAvacchinna evI pratiyogitA levI." ema kahyuM. AmAM pratiyogitAvacchedakasaMbaMdha ane sAdhyatAvacchedakasaMbaMdha beno niveza karavo paDe. temAM gaurava AvatuM hovAthI ja dIdhitikAre A navI vivakSA karI che, ema mAnavuM yogya che. UI0000000000000000000000000008 immmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmB jAgadIzI - tanna- -sAdhyatAvacchedake -sambandhAntarAvacchinnatattadanantapratiyogitAvacchedaka-bhedakUTaghaTitatvena 'yadve' tyAdikalpasyaiva gustaratvAdityAhuH / sambandhabhedena-sAdhyatAvacchedakasambandhabhedena / candrazekharIyA : tattucchaM, yato gauravalAghavavimarza kriyamANe tu dvitIyakalpe eva mahad gauravamasti / tathA hi prathamakalpe abhAvIyapratiyogitA sAdhyatAvacchedakasambandhena avacchinnA eva gRhyeta, ataH sAdhyatAvacchedakasambandhAvacchinnapratiyogitAkA eva abhAvAH lakSaNaghaTakatvena grahItuM zakyante / tAsAM pratiyogitAnAM ye'vacchedakAH, teSAM sarveSAM bhedavatvam sAdhyatAvacchedake vaktavyaM bhavati / evaM ca prathamakalpe saMyogena vahnisAdhyake dhUmahetau saMyogAvacchinnapratiyogitAkA eva abhAvAH lakSaNaghaTakatvena grahItuM zakyante / Stocooloda - siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 44
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhitiH14 dodoo COP 00000000000000000000000 0 | dvitIyakalpe tu pratiyogitA na sAdhyatAvacchedakasambandhAvacchinnA, kintu yena kenApi sambandhenAvacchinnA pratiyogitA grahItuM zakyA / ato dvitIyakalpe saMyogAvacchinnapratiyogitAkAH samavAyAvacchinnapratiyogitAkAH tAdAtmyAvacchinnapratiyogitAkAH svarU pAvacchinnapratiyogitAkAH kAlikAvacchinnapratiyogitAkAzca abhAvAH lakSaNaghaTakatvena praviSTA bhavanti / teSAM sarveSAM tattatsambandhAvacchinnAnAM anantAnAM pratiyogitAnAM ye'vacchedakAH dharmAH, teSAM sarveSAM bhedavatvam sAdhyatAvacchedake vahnitve vaktavyam / tathA ca dvitIyakalpe eva mahat gauravaM bhavet / ato na "lAghavaprayojyo dvitIyakalpo dIdhityAM pratipAditaH" iti mantavyam / kintu vRtyaniyAmakasambandhena yatra sAdhyaM, tatra avyAptivAraNAyaiva dvitIyakalpaH pratipAditaH iti mantavyam / / candrazekharIyAH uttarapakSaH nA, bhAI. A gauravanI bAbatamAM vicArIe to to, ulTe A bIjA kalpamAM ja vadhAre gaurava Ave. dhAro ke "vanimAr dhUmAt" emAM pahelI vivakSA pramANe pratiyogitAvacchedakasaMbaMdhena pratiyogI-anadhikaraNa-hatyadhikaraNamAM vRtti evA abhAvanI pratiyogitAnA avacchedaka jeTalA hoya, te tamAmanA bhedavALo evo sAdhyatAvacchedaka ja levAno che. have ahIM pratiyogitA e sAdhyatAvacchedakasaMbaMdhathI avacchinna levAnI che. eno artha e ke saMyogasaMbaMdhathI ja ghaTa-paTavi. nA abhAvo e lakSaNa ghaTaka levAze. samavAyasaMbaMdhathI ghaTa-paTa vi.nA abhAva to na ja levAya. kemake temanI pratiyogitA e samavAyAvacchinna che. saMyogAvacchinna nathI. eTale A pahelI vivakSA pramANe saMyogathI ghaTano abhAva ane saMyogathI paTano abhAva ema be abhAva (daSTAnta mATe che.) ja lakSaNaghaTaka banaze. ane tethI ahIM pratiyogitA paNa be ja levAze. jyAre bIjI vivakSA laIe, to tyAM to pratiyogitA koIpaNa saMbaMdhathI avacchinna levAnI rajA che. eTale saMyogena ghaTAbhAva, saMyogena paTAbhAva, samavAyena ghaTAbhAva, samavAyena paTAbhAva A cAreya laI zakAya. ane sAdhyatA vacchedaka saMbaMdhathI = saMyogathI A ghaTa-paTAdinuM anadhikaraNa evo parvata banI jAya. Ama ahIM judA judA saMbaMdhothI avacchinna evI che te anaMta pratiyogitAo lakSaNaghaTaka banaze. ane te tamAma pratiyogitAonA avacchedakonA bhedavALo evo sAdhyatAvacchedaka levAno rahe. Ama kharekhara to bIjA kalpamAM ja vadhAre gaurava AvavAnuM. eTale ame je vAta karI che te ja vadhu yogya lAge che. mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm.0000000000000000000000 jAgadIzI - na coktamatadvaya eva parvatAdyanuyogikasaMyogAdinAvahnayAdeH sAdhyatAyAM tattaddhUme'vyAptiH,tAddazapratiyogitAvacchedakasambandhena pratiyogino yadadhikaraNaM tadanyatvasya,-sAdhyatAvacchedakasambandhena yatpratiyogisambandhi, tadanyatvasya ca, - - hetumatyaprasiddheriti vAcyam; candrazekharIyA : nanu tathApi uktamatadvaye'pi parvatAnuyogikasaMyogena yatra vahniHsAdhyaH, tatra dhUmahetAvavyAptiH / tathA hi-prathamakalpe sAdhyatAvacchedakasambandhAvacchinnA pratiyogitA niviSTA, ataH tadgrahaNAya lakSaNaghaTako'bhAvo'pi sAdhyatAvacchedakasambandhAvacchinnapratiyogitAka eva grAhyaH / tathA ca ammimmmmmmmmm &00000 Panddddddddooool 00000002 siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA * 45 10001001001
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:14 g000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000 parvatAnuyogikasaMyogena dhUmAdhikaraNe parvate ghaTAbhAvo'sti, tatpratiyogitAvacchedakena parvatAnuyogikasaMyogena pratiyoginaH ghaTasyAdhikaraNamevAprasiddhaM / ato hetvadhikaraNaM tAdRzasambandhena pratiyogyadhikaraNabhinnatvena grahItumazakyam / tAdRzasambandhena pratiyogyadhikaraNa-syaivAprasiddhayA pratiyogyadhikaraNabhedo'pi aprasiddhaH ev| tathA cAvyAptiH / dvitIyakalpe tu sAdhyatAvacchedakasambandhena parvatAnuyogikasaMyoga-sambandhena ghaTAbhAvapratiyogina: ghaTasyAdhikaraNamevAprasiddhamiti pUrvavadevAvyAptiH / yadi hi parvatavRtti-vRkSAdyabhAvaH kAlikena gRhyate, tadA pratiyogitAvacchedakena parvatAnuyogikasaMyogena parvatavRtti-vRkSAdi-adhikaraNameva parvataH, na tu tadbhinnaH / evaM sAdhyatAvacchedakena parvatAnuyogikasaMyogena tAdRzavRkSAdi-adhikaraNameva parvataH, na tu tadanyaH iti na tamAdAyApi lakSaNasamanvayaH, tathA ca avyAptiH durvArA iti cet candrazekharIyA: pUrvapakSa A be ya matamAM parvatAnuyogika saMyoga saMbaMdhathI jyAM vihina sAdhya haze, tyAM te te parvatIya dhUmamAM AvyApti AvavAnI. kemake pahelA matamAM pratiyogitAvacchedakasaMbaMdhathI pratiyogIadhikaraNabhinna (pratiyogI-anadhikaraNa) evA hetvadhikaraNamAM vRtti evA abhAvanI sAdhyatAavacchedakasaMbaMdhAvacchinna pratiyogitAno anavacchedaka sAdhyatAvacchedaka levAno che. have ahIM pratiyogitA sAdhyatAvacchedaka saMbaMdhAvacchinna lAvavI ja paDe. ane te lAvavA mATe sAdhyatAvacchedakasaMbaMdhathI ja pratiyogIno abhAva lakSaNaghaTaka tarIke levo paDe. eTale ke, parvatAnuyogika saMbaMdhathI ja ghaTano abhAva levo paDe. eTale pratiyogitA avacchedaka saMbaMdha to parvatAnuyogikasaMyoga banaze. ane te saMbaMdhathI ghaTanuM adhikaraNa ja prasiddha nathI. kemake ghaTa e saMbaMdhathI raheto ja nathI. eTale pratiyogI-adhikaraNa na maLatA tabhinna paNa na maLe. jo saMyogathI ghaTAbhAva lo, to enI pratiyogitA sAdhyatA-avacchedaka saMbaMdhAvacchinna na bane. mATe e nA levAya. jo parvatAnuyogikasaMyogathI parvatavRtti evA vRkSAdinA abhAva lo to e vRkSAdi e parvatAnuyogika saMyogathI parvatamAM rahI ja javAnA che. eTale temanuM anadhikaraNa evuM hevadhikaraNa to maLavAnuM ja nathI. Ama ahIM koIpaNa rIte koIpaNa abhAva laIne paNa lakSaNasamanvaya thaI zakato nathI. mATe avyApti Ave. bIjA matamAM to spaSTa vAMdho che. kemake ghaTAbhAva lezo to sAdhyatAvacchedaka parvatAnuyogika saMyogathI ghaTanuM adhikaraNa ja prasiddha na hovAthI pUrvavat avyApti Avaze. jo parvatavRtti evA vRkSAdinA abhAva lezo, to parvatAnuyogika saMbaMdhathI te vRkSano saMbaMdhI=adhikaraNa ja te parvata banI jaze. eTale tabhinna= vRkSa saMbaMdhibhinna=vRkSAdhikaraNabhinna tarIke e nahIM laI zakAya ane tethI avyApti AvavAnI ja che. jAgadIzI - tAddazapratiyogitAvacchedakasambandhAvacchinnAdhikaraNatAnirapitavizeSaNatAvizeSeNa,-sAdhyatAvacchedakasambandhAvacchinnAdhikaraNatAnirapitavizeSaNatA-vizeSeNa vA,hetvadhikaraNe -tAddazapratiyogitAvacchedakAvacchinnAdhikaraNatvasAmAnyAbhAvasyoktatvAt,__ anyathA kAlikAdisambandhena sarvasyaiva hetumataH pratiyogyadhikaraNatAvattvAt prtiyogyndhikrnnhetvdhikrnnaaprsiddheH| Rs 100000000000000000000000000000/00000000000000000000/S//100000000000000100000030000/IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIINDIATIMPORNINAoIftiktionANI/AAAAAAAAFdIn siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 46 to 00000000000000000000000of20000000000000000fffffffffff10011000000000000MAHILARISMAIAAAAAAAAAForthotifiNIN#IN/I/IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII(VASTRALIASAMACHARCH
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti: 14 candrazekharIyA : na prathamakalpe tAdRzapratiyogitAvacchedakasambandhAvacchinnAdhikaraNatAnirUpitavizeSaNatAvizeSeNa tAdRzapratiyogitAvacchedakAvacchinnAdhikaraNatAsAmAnyAbhAvavAn eva tAdRzapratiyogi- anadhikaraNa hetvadhikaraNapadena vivakSitaH / dvitIyakalpe tu sAdhyatAvacchedakasambandhAvacchinna-adhikaraNatA nirUpitavizeSaNatAvizeSeNa tAdRzapratiyo gitAvacchedakAvacchinnAdhikaraNatAsAmAnyAbhAvavAneva tAdRzapratiyogyanadhikaraNahetvadhikaraNapadena vivakSitaH iti bodhyam / itthaM ca parvatAnuyogikasaMyogena 'vahnimAn dhUmAdityatra parvatAnuyogikasaMyogena ghaTAbhAva eva gRhyate / ghaTatvAvacchinnaghaTaniSTha - pratiyogitAvacchedakena parvatAnuyogikasaMyogenAvacchinnazca na ghaTaH, kintu parvate vartamAnAH vahnivRkSAdaya eva tadadhikaraNatA tu parvate vizeSaNatAvizeSeNa svarUpasambandhAtmakena vartate / tAdRzena vahni-vRkSAdi - adhikaraNatAnirUpitasvarUpasambandhena tu ghaTatvAvacchinnaghaTaniSThapratiyogitAvacchedakaghaTatvAvacchinnaghaTAdhikaraNatA parvate na vartate eva / yataH tAdRzaghaTAdhikaraNatA ghaTanirUpitasvarUpasambandhena bhUtalAdau eva vartate / itthaM ca parvataH tAdRzAdhikaraNatAsAmAnyAbhAvavAn mIlitaH, tatra ca ghaTAbhAvasya satvAt lakSaNasamanvayaH bhavati / yadyapi a samavAyena vahanyabhAvo'pi grahItuM zakyaH, tadIyapratiyogitAvacchedaka-samavAyasambandhAvacchinnaparvatatvAdiadhikaraNatAnirUpita - svarUpasambandhena vahnitvAvacchinnavahni- adhikaraNatAsAmAnyAbhAvaH eva parvate asti / parvate samavAyena vahneH abhAvAt / kintu tathApi tasya vahanyabhAvasya pratiyogitA na sAdhyatAvacchedakasaMyogAvacchinnA iti tasyAH lakSaNAghaTakatvAdeva na doSaH iti bodhyam / evaM yadyapi ghaTatvAvacchinnaghaTasya kAlikena parvate vidyamAnatvAt parvate kAlikAvacchinnaghaTayadhikaraNatA vartate / tathApi sA kAlikAvacchinnaghaTAdhikaraNatAnirUpitasvarUpasambandhenaiva vartate / pratiyogitAvacchedakasaMyogAvacchinnavRkSAdhikaraNatA nirU pitasvarUpasambandhena tu kAlikAvacchinnaghaTAdhikaraNatAyAH abhAva eva parvate vartate / ataH parvate tAdRzasAmAnyAbhAvasyAkSatatvAt ghaTAbhAva eva lakSaNaghaTakatvena grahItuM zakyate iti nAvyAptiH / evaM dvitIyakalpe'pi sAdhyatAvacchedakaparvatAnuyogikasaMyogAvacchinnavahnivRkSAdi - adhikaraNatAnirUpita svarUpasambandhena ghaTatvAvacchinnaghaTAdhikaraNatAsAmAnyasyAbhAvaH parvate vartate, ataH saMyogAdinA ghaTAbhAvo'pi lakSaNaghaTako bhavati / samavAyena vahanyabhAvastu na lakSaNaghaTakaH, tAdRzAbhAvapratiyogitAvacchedaka vahnitvAvacchinavahni-adhikaraNatAyAH parvatAnuyogikasaMyogAvacchinnavahnyadhikaraNatAnirUpitasvarUpasambandhena parvate vartamAnatvAt iti na ko'pi doSaH / itthaM caitad aGgIkartavyam anyathA tu na ko'pi abhAvo lakSaNaghaTako bhavitumarhati / yataH sarve eva hetumantaH kAlikAdisambandhena svaniSThAbhAvapratiyogighaTAdi - adhikaraNatAvantaH eva bhavanti / tathA ca pratiyogi-anadhikaraNa-hetvadhikaraNasyaivAprasiddhayA sarvatrAsaMbhavo bhavet iti yathoktamevAGgIkartavyam / candrazekharIyA : uttarapakSa : naM. 1 matamAM vacchinnAdhikaraNatAnirupitavizeSaNatA vizeSeNa tAdazapratiyogitAvacchedakAvacchintAdhikaraNatA- sAmAnyAbhAva jemAM maLe, e ja pratiyogi anadhikaraNa-hetvadhikaraNa tarIke laI levuM. ane temAM rahela te abhAvanI sAdhyatAvacchedakasaMbaMdhAvacchinna tAdazapratiyogitAno anavacchedaka evo sAdhyatAvacchedaka banavAno che. tAdazapratiyogitAvacchedakasaMbaMdhA siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 7 40
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti: 14 eTale have A sthaLe ghaTAbhAva laIe to ghaTAbhAva e parvatAnuyogikasaMyogasaMbaMdhAvacchinnapratiyogitAka ja levAno che. A pratiyogitAno avacchedaka evo parvatAnuyogikasaMyogasaMbaMdha che. A saMbaMdhathI avacchinna evA to parvatamAM rahelA vina+vRkSAdi banaze. ane tenI adhikaraNatA e parvatamAM ja AvavAnI ane e adhikaraNatA e svarUpasaMbaMdhathI parvatamAM raheze. eTale parvatAyogika-saMyogAvacchinnavRkSAdiadhikaraNatAnirUpita evo vizeSaNatAvizeSa=svarUpasaMbaMdha maLyo. have ghaTAbhAvanI pratiyogitAno avacchedaka dharma ghaTatva che. ane ghaTatvAvacchinna evA e ghaTanI adhikaraNatA bhUtalAdimAM che. paNa parvatamAM nathI eTale vRkSAdi-adhikaraNatAnirUpitasvarUpa saMbaMdhathI to ghaTAdhikaraNatAsAmAnyano abhAva parvatamAM maLI ja jAya che. ahIM kadAca ghaTa e parvatamAM kAlikathI rahe to paNa kAlikAvacchinnaghaTAdhikaraNatA parvatamAM kAlikAvacchinnaghaTAdhikaraNatAnirUpitasvarUpasaMbaMdhathI ja raheze. paraMtu parvatAnuyogikasaMyogAvacchinna vRkSAdhikaraNatAnirUpitasaMbaMdhathI to tAdazaghaTAdhikaraNatAno abhAva parvatamAM maLI ja jAya che. eTale A parvata e pratiyogi-anadhikaraNa evA hetvadhikaraNa tarIke laI zakAze. ane temAM parvatAnuyogikasaMyogathI ghaTano abhAva levAze. tenI pratiyogitA parvatAnuyogikasaMyogathI avacchinna paNa maLI ja javAnI che. ane te pratiyogitAno anavacchedaka evo sAdhyatAvacchedaka vahnitva banI jAya che. mATe avyApti na Ave. naM. 2 mata pramANe vicArIe to sAdhyatAvacchedakasaMbaMdhAvacchintAdhikaraNatAnirUpitasvarUpasaMbaMdhena tAdazapratiyogitAvacchedakAvacchintAdhikaraNatAsAmAnyano abhAva jemAM maLe te ja tAdazapratiyogI-anadhikaraNa evA hetvadhikaraNa tarIke laI zakAya. have ahIM to pratiyogitA e lakSaNane aMte sAdhyatAvacchedakasaMbaMdhAvacchinna ja levAnI che tevuM nathI. game te levAya. eTale saMyogathI ghaTAbhAva laIe, to sAdhyatAvacchedaka evA parvatAnuyogikasaMyogasaMbaMdhathI avacchinna tarIke ghaTa to banavAno ja nathI. paNa vinA+dhUma+vRkSAdi banaze. A adhikaraNatA svarUpasaMbaMdhathI parvatamAM maLaze. eTale ke parvatAnuyogika saMyogAvacchinnavRkSAdi-adhikaraNatAnirUpitasvarUpasaMbaMdhathI parvatamAM te vRkSAdi-adhikaraNatA raheze. paraMtu pratiyogitAvacchedaka ghaTatvAvacchinnaghaTAdhikaraNatA-sAmAnyano to uparyuktasvarUpa saMbaMdhathI parvatamAM abhAva maLI ja javAno. eTale parvata e nirukta pratiyogI anadhikaraNa evA hetvadhikaraNa tarIke laI zakAze. ane temAM saMyogathI ghaTAbhAva che. ane tenI saMyogAvacchinna pratiyogitAno anavacchedaka vighnatva banI jatA lakSaNasamanvaya thaI jAya. jo A vivakSA na karIe to to koIpaNa abhAva laI ja na zakAya. kemake koIpaNa abhAvanA pratiyogI ghaTAdinI adhikaraNatA e kAlika saMbaMdhathI to hetvadhikaraNamAM rahI ja javAnI. ane to pachI pratiyogIanadhikaraNa evuM hetvadhikaraNa ja aprasiddha banI jatA avyApti AvavAnI ja che. ahIM pratiyogIanadhikaraNa" evuM hetvadhikaraNa levAnI vivakSA jyAre karI tyArathI mAMDIne "kayA saMbaMdhathI pratiyogInuM anadhikaraNa levuM" e kahyuM na hatuM. mAtra AgaLa=ahIM AvavAnuM hovAthI e pramANe artha karI letA hatA. je have ahIM nirUpaNa karavAmAM Avela che. jagadIzI - nanu sambandhavizeSeNa sAdhya - sAdhanayo: sAmAnAdhikaraNyapraveze tAdAtmyena hetusAdhyabhAve'vyAptiH, tAddazasambandhena hetu - sAdhyayoradhikaraNAprasiddherata Aha, - evaM sthita iti / siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 48.
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhitiH15 ALOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOODOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOODOOODOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOD -sambandhavizeSasyAtra niveze sthita ityarthaH / sAmAnAdhikaraNyAdAviti / 'Adi' padena hetusAmAnAdhikaraNyapraviSTahetvadhikaraNatvasya parigrahaH / __ prayojanamAha, - tathA ceti / dharmiNo'pIti / tAdAtmyena vyApyatvaM, vyApakatvaJca nirvahatItyarthaH, anyathA tAdAtmyena hetoH sAdhyasya cAdhikaraNAprasiddhayA na tannirvAha iti bhAvaH / yo'nyonyAbhAva iti / -'yo'bhAva' - ityeva vaktumucitam, anyonyAbhAvatvaniveze vaiyAditi dhyeyam / tadnavacchedakavahnimatveti / - vahnimattvaM vaqyadhikaraNatvaM, taccAdhikaraNavyaktInAM bhedepyabhinnamityAzayenedam / Ammmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmp candrazekharIyA : nanu sAdhyasAmAnAdhikaraNye sAdhyatAvacchedakasambandhena sAdhyAdhikaraNaM hetutAvacchedakasambandhena ca hetvadhikaraNaM grAhyam iti tAvat bhavatoktam kintu evamukte sati 'tAdAtmyena vahnimAn' yatra sAdhyaM, tAdAtmyenaiva ca dhUmavAn yatra hetuH, tatrAvyAptirbhavet / yataH atra tAdAtmyena vahnimataH adhikaraNasya, tAdAtmyena ca dhUmavataH adhikaraNasyaiva aprasiddhiH iti cet na prathamaM tAvat sAdhyasAmAnAdhikaraNyAdau sAdhyatAvacchedakasambandhena sAdhyAdhikaraNaM hetutAvacchedakasambandhena ca hetvadhikaraNamavazyaM vAcyam anyathA prAguktadoSaprasaGgAt / evaM sati tAdAtmyena yatra sAdhyaM hetuzca tatrAvyAptiH yadi bhavati / tadA tu tadvAraNAya sarvatra adhikaraNapadaM parityajya saMbaMdhipadaM grAhyam / itthaM ca vahnimAn parvato dharmirUpo dhUmavadAtmakarmiNaH vyApako bhavati / tathA dhUmavAn parvato dharmirUpa: vahnimadAtmakarmiNaH vyApyo bhavati / tathA hi hetutAvacchedaka sambandhena tAdAtmyena dhUmavadAtmakasya hetoH sambandhI parvataH, tatra vahnimardodo nAsti, kintu ghaTabhedo'sti, tasya sAdhyatAvacchedakatAdAtmyAvacchinnAyAH pratiyogitAyAH anavacchedakaM vahnimattvaM, tadavacchino vahnimAn, tAdAtmyena vahnimataH sambandhI parvataH, tatra parvate tAdAtmyena saMbaMdhitvaM dhUmavataH hetoH iti lakSaNasamanvayaH / atra dIdhityAM "yo'nyonyAbhAvaH" iti likhitamasti, tatra anyonyapadaM nirarthakaM, tAdAtmyAvacchinnapratiyogitAyAH vivakSaNAdeva anyonyAbhAvasya lAbhaH sukaraH / ato anyonyapadaM prAmAdikaM jJeyam / na ca vahnimatvaM yadi vahnireva, tadA tu "parvato mahAnasIya.vahnimAn na, parvataH catvarIyavahnimAn na, mahAnasaH parvatIyavahnimAn na" ityAdirItyA sarve eva vahnimabhedAH lakSaNaghaTakAH, tatpratiyogitAvacchedakAH sarve eva vahnayaH vahnimatvarU pAH cAlanInyAyena bhavanti / tathA cAvyAptistadavasthaiva iti vAcyam vahnimatvamatra vanyadhikaraNatvarU paM bodhyaM / na ca tathApi "parvataH mahAnasIya vahinyadhikaraNaM na, parvataH catvarIyavahnayadhikaraNaM na, mahAnasaH parvatIyavahnayadhikaraNaM na" ityAdirItyA sarvANi vahinyadhikaraNatvAni tAdRzapratiyogitA-vacchedakAni eva cAlanInyAyena bhavanti / tatkathamavyAptinirAso bhavet iti vAcyam vanyadhikaraNAnAM parvatamahAnasacatvarAdInAM parasparaM vibhinnatve'pi teSu sarveSu vanyadhikaraNatvaM tu ekamevAbhimatam / tathA ca parvate yA vanyadhikaraNatA, saiva mahAnase'pi vartate / evaM mahAnase yA vanyadhikaraNatA saiva parvate'pi vartate / itthaM ca 'parvataH mahAnasIyavahni-adhikaraNatAvAn na' iti vaktuM na zakyate, ato na FOODOODDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDOOOOOOR siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 49 COOOOOOOOOOODIOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO00000000000000000OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO000000000000000000000000000000000OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOB
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhitiH15 cAlanInyAyenApi vahnimardodA lakSaNaghaTakatvena grahItuM zakyAH, kintu ghaTabhedAdaya eva iti nAvyAptiH / candrazekharIyA : pUrvapakSa : tame sAdhyasAmAnAdhikaraNya=vaniadhikaraNavRttivamAM saMbaMdhano sAdhyatA vacchedaka saMbaMdha+pratiyogitAvacchedaka saMbaMdhano niveza karelo ja che. paNa ema karavAthI jyAM tAdAbhya saMbaMdhathI hetu+sAdhya haze, tyAM sAcA sthAne AvyApti Avaze. kemake tAdAbhyasaMbaMdhathI sAdhyanuM adhikaraNa ja prasiddha nathI. ane evA koI adhikaraNamAM tAdAmyathI hetunI vRttitA paNa prasiddha ja nathI. eTale jyAM mAtra sAdhya ke mAtra hetu paNa tAdAbhya saMbaMdhathI haze, tyAM paNa vAMdho AvavAno ja che. tAdAbhya e AdhAra-Adheya bhAvano niyAmaka na gaNAto hovAthI A Apatti Ave che. uttarapakSa : jyAre sAmAnAdhikaraNyamAM saMbaMdhano niveza karavAno che, tyAre A vAMdho Ave che. to A vAMdho dUra karavA sAdhyAdhikaraNavRttitva kahevAne badale sAdhya saMbaMdhi-saMbaMdhitva ema ja kahevuM. jethI koI vAMdho na Ave. jemake tAdAspena gomAn sAsnAvatvAt ahIM gaunuM tAdAbhyathI adhikaraNa bhale na hoya, paNa saMbaMdhI to gau pote ja bane che. ane temAM sAsnA samavAyathI vRtti paNa che ja. jyAM sAsnAvAnuM ja tAdAbhyathI hetu hoya tyAM paNa tAdAbhyathI gauno saMbaMdhI gau, ane temAM sAmbhAvAnuM rahenAra=vRtti bhale na hoya. paNa tAdAbhyathI saMbaMdhI to che ja. eTale emAM paNa koI vAMdho Avato nathI. Ama sAmAnAdhikaraNyamAM "sAdhyAdhikaraNa ane hatyadhikaraNa" beyamAM saMbaMdhIno niveza karavAthI have e lAbha thaze ke gau rUpa dharmI e tAdAmyathI vyApaka paNa banI zake. tAdAspena gomAnuM sAmnAvavAtuM ane e ja gau rUpI dharmI=sAsnAvAnuM e tAdAbhyathI vyApya paNa banI zakaze. "gotvavAnuM, tAdAspena sAsnAvataH " bAkI jo "adhikaraNa'pada ja rAkhI mukIe to hetu ane sAdhya e tAdAbhyathI vyApya ane vyApaka banI zakaze nahI. dIdhitimAM Aja vAta daSTAntapUrvaka batAve che. "tAdAspena vanimadvAn tAdAspena dhUmavataH' ahIM dhUmavAhetuno tAdAbhyathI saMbaMdhI mahAnasa che. temAM rahelo ghaTabheda levAze. vAhanamabheda temAM nathI. ane te ghaTabhedanI sAdhyatAvacchedaka evA tAdAbhyathI avacchinna pratiyogitA paNa maLI jAya che. ane teno anavacchedaka vanimatva e ja sAdhyatAvacchedaka che. teno tAdAbhyathI saMbaMdhI evo mahAnasa che. temAM dhUmavAnuM e tAdAbhyathI saMbaMdhI che ja. Ama lakSaNa samanvaya thaI jAya. ahIM dIdhitimAM "anyonyAbhAva' pada lakhela che, paNa mAtra "abhAva" lakhe to paNa cAle. kemake pratiyogitA tAdAbhyAvacchinna levAnI che, enA dvArA ja A abhAva anyonyAbhAva tarIke siddha thaI javAno prazna : tame pratiyogitAvacchedaka nimatva nathI banatuM' e kahyuM. paraMtu vanimatva=vahina ja che. ane to pachI "dhUmavAnuM parvataH mahAnasIyavahinamAnuM na, catvarIyavahinamAnuM na" ane "dhUmavAnuM mahAnasaH parvatIyavanimAnuM na" e rIte tatadvahinamabhedo lakSaNa ghaTaka banI ja javAnA che. ane tenI pratiyogitAnA avacchedaka tatsat tamAma vani banavAnA. ane e ja sAdhyatAvacchedaka che. Ama avyApti ja AvavAnI. uttara : ahIM vanimatva e vahinarUpa na mAnavuM. paraMtu vahina-adhikaraNatvarUpa mAnavuM. prazna e mAno to ya mahAnasIyavahina-adhikaraNabhedavAnuM catvarIyavahina-adhikaraNabhedavAr... ityAdi lakSaNaghaTaka banI ja javAnA. ane tenI pratiyogitAonuM avacchedaka tattadhvani-adhikaraNatva ja banaze. eTale sAdhyatAvacchedako badhA ja tAdezapratiyogitAvacchedaka banI javAthI avyApti Ave ja che. tA101000000000000010110116totherhiti/10.ht/it/fotoldietTMtMtLXXXXXIIIIIIII/II/I[+!!!!!!!*(!!!!!!!!!!!!!!HIIIIIIIIIItIF\M*R(YAKSKYRGIYAPYAARTNEYYY siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 50 za:01KiITNISITTITIYALAM MATERIYALI CHRAJINKEDINEMICALLE050150N/SSC/SHIKSANA AKESANIANCERNEY EXTRANSLANKITE SCIENDSSENSESSISSINGINGS:5555555YRICSSRNESYRIGUESSETINGSSSB
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti: 15 uttara : vahina-adhikaraNatva e tamAme tamAma vighna-adhikaraNomAM eka ja mAneluM che. bhale adhikaraNavyaktio parvata-catvarAdi judA hoya, chatAMya vani-adhikaraNatva e eka ja mAneluM che. ane eTale ja 'parvataH vastyadhikaraNabhedavAn' ema to bolAtuM ja nathI. 'parvataH mahAnasIyavani-adhikaraNaM na' ema paNa na bolAya. kemake beyamAM vahni-adhikaraNatva eka ja hovAthI parvata e pote mahAnasamAM rahelI vinaadhikaraNatAvALo paNa che ja. eTale ghaTAbhAvAdi laIne lakSaNa ghaTI jatAM avyApti na Ave. jagadIzI - " atra sAdhya - sAdhanayoriva tadIyasambandhayorapi bhedena vyApterbhedAt, - tAdAtmyena hetu - sAdhyakasthale hetumanniSThAbhAvApratiyogisAdhyatAdAtmyameva vyAptirvaktumucitA, - lAghavAditi" vadanti / evamiti / - sAmAnAdhikaraNyAdau sambandhitvaniveze kRta ityarthaH / dharmiNa iti / dharmiNo = dhUmavataH, dharmmasya = vahnervyApyatvam, dhamiNo = vahnimataH, dharmasya = dhUmasya, vyApakatvaJcetyarthaH / tathA ca 'gau: sAsnAvattvAt, "vahnimAn dhUmavata' ityAdau tAdAtmyasambandhena vyApakatA, vyApyatA'pi saGgacchata iti bhAvaH / candrazekharIyA : anye tu yathA sAdhyasAdhanayorbhedAt vyAptibhedo'bhimataH, tathaiva sAdhyatAvacchedakasambandha hetutAvacchedaka-sambandhayorbhedAdapi vyAptibhedaH samISTaH / itthaM ca yatra tAdAtmyena sAdhyaM hetuzca vartate / tatra hetumanniSThAbhAvApratiyogitAdAtmyameva lakSaNaM vaktavyam / tathA ca tAdAtmyena dhUmavatsaMbaMdhiniSTha ghaTabhedApratiyogi vahnimattAdAtmyameva dhUmavati vartate, ato na doSaH / atra tAdRzAbhAvApratiyogisAdhyasaMbaMdhisaMbaMdhitvaM parityajya kevalaM tAdRzasAdhyatAdAtmyameva proktaM iti mahad lAghavam / atrApi tAdAtmyena hetoH adhikaraNasyAprasiddhatvAt hetumanniSTha" iti atra " hetusaMbaMdhi" ityeva vAcyam / evamanye'pi pariSkArAH yathArhaM pUrvamuktAH atrApi samAnetavyAH iti vadanti / evaM sAmAnAdhikaraNyAdau saMbaMdhitvanivezena yathA dharmiNaH svasyaiva vyApakatvaM vyApyatvaM ca sughaTamabhUt, tathaiva dhUmavataH dharmisvarUpasya parvatarUpasya tAdAtmyena svadharmAtmakavahnivyApyatvaM saMyogena vahnimAn tAdAtmyena dhUmavataH ityAdau bodhyam / evaM parvatarUpasya dharmisvarUpasya vahnimataH tAdAtmyena svadharmAtmakadhUmavyApakatvaM 'tAdAtmyena vahnimavAn saMyogena dhUmAt' ityAdau bodhyam / evaM ' tAdAtmyena gomAn samavAyena sAsnAvatvAt' iti atra dharmiNa goH svadharmAtmakasAsnAvyApakatvaM, 'samavAyena gotvavAn tAdAtmyena sAsnAvataH' ityatra dharmiNaH sAsnAvataH svadharmAtmakagotvavyApyatvamapi bodhyam / - - candrazekharIyA : A bAbatamAM keTalAMko ema kahe che ke A rIte sAmAnyalakSaNamAM saMbaMdhi padono niveza karavAnI koI jarUra nathI. kemake Ama paNa sAdhya-sAdhananA bhedathI jema vyAptino bheda mAnelo che. tema sAdhyatAvacchedaka saMbaMdha+hetutAvacchedaka saMbaMdhanA bhedathI paNa vyAptio judI judI mAnI ja che. ane eTale jyAM siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 7 51 ooooooooooo0 jaar (DI "POPRON 10 140
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ wwwwwwwww w dIdhiti:16 2000000000000000000000000000000000000000000000000000000fANCEth;tltilink://tltftltftlt ftbf00000000 overtfile/d/000000000000000000000000000000000000000000000 tAdAbhyasaMbaMdhathI hetusAdhya haze. tyAM "hetumaniSThAbhAva apratiyogitAdAbhya' e ja hetumAM rahelI vyApti laI levI. emAM lAghava paNa thAya. "tAdAspena vanimavAnuM tAdAspena dhUmavataH' mAM dhUmavatu-saMbaMdhI parvata bane. temAM rahela ghaTabheda ane teno apratiyogI vanimAnuM bane. ane tenuM ja tAdAbhya dhUmavAnamAM che. eTale vyApti ghaTI jAya che. jo ke A matamAM paNa tAdAbhyathI "hetumatuM prasiddha ja na hovAthI tAdAmyathI hetusaMbaMdhI ema kahevuM ja paDavAnuM. e uparAMta "abhAvIya pratiyogitA e sAdhyatAvacchedaka saMbaMdhAvacchinna levI" vigere badhuM ja pUrvavat samajI ja levuM. AgaLa e batAvI gayA ke dharma e dharmIne vyApya+vyApaka bane. have dIdhitimAM e vAta kare che ke, e ja pramANe dharmI e dharmane paNa vyApya+vyApaka banI zake che. "parvataH saMyogena vanimAnuM tAdAspena dhUmavataH" ahIM dhUmavAna=parvata rUpa dharmI e vahina rUpa potAnA dharmane vyApya tarIke maLe che. ema "nAdAspena vanimadvAn dhUmADu" ahIM, vanimA=pakSarUpa sAdhya-dharmI potAnA ja dharma evA dhUmane vyApaka paNa banI jAya che. ema "nAdAspena gauH sApnAvatA" ahIM gau=dharmI e sAsnA=potAnA dharmane vyApaka bane che. govavAnuM sAmnAvataH" ahIM sAsnAvAna=gau=dharmI e potAnA dharma gotvane vyApya bane che. w . w ...ili.lillili.illi.. jAgadIzI - nanu tAdAtmyena dhammiNo dharmavyApyatAyAmapasiddhAnta ityata Aha, ata eveti| -dharmiNo dharmavyApyatvAdevetyarthaH / tatra-tatra vyatirekyAdigranthe // 15 // INITIATI MITTITUTTITUTIONS ............................... candrazekharIyA : na ca tAdAtmyena dharmiNaH dharmavyApyatA svasiddhAntavirodhinI iti vAcyam siddhAnte eva vyatirekigranthe jalasya tAdAtmyena pRthvItvAbhAvavyApyatvaM pratipAditamasti iti nApasiddhAntadoSaH zaGkanIyaH / candrazekharIyA : prazna : dharmI e tAdAsyathI potAnA dharmane vyApya bane e to siddhAntaviruddha che. siddhAntamAM A vAta svIkArAI nathI. uttara H A vAta barAbara nathI. siddhAntamAM ja vyatirekIgranthamAM jala e pRthvIvAbhAvane vyApya tarIke gaNAvela ja che. ahIM tAdAbhyathI jala e pRthvIvAbhAvane vyApya bane ja che. eTale dharmI e tAdAtmathI svadharmane vyApya bane emAM koI vAMdho dekhAto nathI. dIdhitiH yathA ca yAdRzena sambandhena hetoLapyatA gRhItA, tAdRzena sambandhena, -tasya pakSaviziSTatvajJAne, yAdRzena sambandhena ca sAdhyasya vyApakatvamavagataM tAdRzenaiva sAdhyapakSayoviziSTAnumitiH / . n.. u gump siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA * para
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:16 tena na 'dhUmAvayave saMyogena, na vA samavAyena parvate vahnidhIH, -tathaivAvagatavyApakatAghaTakasambandhena vyApakasyAbhAvagrahe gRhItavyApyatAghaTakasambandhena vyApyasyAbhAvaH sidhyatIti, . kathamanyathA 'samavAyena vahnivirahiNi mahAnase saMyogena, saMyogena vA vahnivirahiNi svAvayave, - dhUmaH samavAyena na nivartate, - nivartate ca, - saMyogena vahnivirahiNi svAvayave saMyogeneti' niyama upapadyate ? tathA ca tAdAtmyasambandhena jalAdInAM vyApyatvagrahAdvayApakanivRttyA, - tAdAtmyenaiva teSAmabhAvaH sidhyati, sa eva cAnyonyAbhAvaH, itthameva ca 'tAdAtmyAvRkSaziMzapayorvyAptinizcaya' iti saGgacchate // 16 // mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm000000000mmmmmmmmmmmmmmm @mmmmmmmmmmmmmmmmmm ___ jAgadIzI - nanu samavAyena jalAdau pRthivItvAbhAvavyApyatvaparatayaiva tadgranthasaGgatirityAzaGkaya,-pRthivyAdau jalAbhidasAdhanArthaM tadupanyAso na syAt, vyApakatAghaTakasambandhAvacchinnavyApakA-bhAvena vyApyatAghaTakasambandhAvacchinna-vyApyAbhAvasyaiva / siddharityanvayidRSTAntapUrvakaM pariharati, - yathA ceti / ommmitmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm candrazekharIyA : nanu 'pRthvItvAbhAvavAn jalAd' ityatra na tAdAtmyena jalaM heturapi tu samavAyenaiva jalaM hetuH, tAvataiva lakSaNasamanvayasaMbhavAt / yatra samavAyena jalaM tatra jalAvayaveSu svarUpeNa pRthvItvAbhAvaH vartate eva / tathA ca na jalAtmako dharmI tAdAtmyena pRthvItvAbhAvarUpasvadharmavyApyo bhavati / ato na taM dRSTAntIkRtya dharmiNastAdAtmyena dharmavyApyatvaM vaktumucitamiti cet na, vyatirekigranthagatamidamanumAnaM zAstrakAraiH pRthivyAM jalabhedasAdhanArthamevoktam / yataH vyApakatAvacchedaka-sambandhAvacchinnavyApakasya yatrAbhAvaH, tatra vyApyatAvacchedakasambandhAvacchinnavyApyasyAbhAvo bhavatIti niyamaH / tathA cAtrAnumAne vyatirekavyAptiH / "yatra svarUpeNa pRthvItvAbhAvasyAbhAvaH tatra tAdAtmyena jalasyAbhAvaH jalabhedarUpaH" ityAkArikA asti, anayA ca / pRthivyAM jalabhedaH siddhyati / yadi ca samavAyena jalaM sAdhyamucyeta, tadA tu pRthivyAM samavAyenaiva jalAbhAvaH siddhyati, na tu tAdAtmyena jalasyAbhAvo jalabhedarUpaH / tathA ca anenAnumAnena pRthivyAM jalabhedasAdhanAsaMbhavAt, idamanumAnaM pRthivyAM jalabhedasAdhanAya kriyamANaM nirarthakameva bhavati / tena tatsiddhiasaMbhavAt / ato'tra na samavAyena jalaM heturapi tu tAdAtmyenaiva mantavyaH / amumevArtha spaSTayati dIdhitikAraH 'yathA ca yAdRzena sambandhena' ityAdinA / ayamarthaH / hetu: yena siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 53
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:16 doOOOOOOO00000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000 sambandhena svasAdhyasya vyApyatvena gRhyate, tenaiva sambandhena hetoH pakSavRttitAjJAnaM yatra bhavati, tatra sAdhyaM yena sambandhena hetoH vyApakatvena gahItamasti. tenaiva sambandhena sAdhyasya pakSavattitAjJAnaM anamityAtmakaM bhavati / yathA dhUmaH saMyogena vahnivyApyatvena gRhItaH, ato yatra 'dhUmavAn parvataH' iti saMyogena dhUmasya pakSavRttitAjJAnaM bhavati / tatra vahniH saMyogena dhUmavyApakatvena gRhItamasti, ataH saMyogena vahnaH pakSavRttitAjJAnaM bhavati / / candrazekharIyA: pUrvapakSaH "jalaM pRthvItvAbhAvavAnuM tAdAspena jalAtuM evA anumAnamAM tame tAdAbhyathI jalane hetu mAno cho. ane e rIte tAdAbhyathI jalarUpI dharmI e pRthvIvAbhAva rUpa potAnA dharmane vyApya che. ema mAno cho. paNa e barAbara nathI. kemake tyAM to jalane samavAyasaMbaMdhathI hetu mAnIe to ya ghaTI zake che. kemake jyAM samavAyathI jala che. te tamAma jalAvayavomAM pRthvItvano abhAva rUpa sAdhya che ja. eTale tyAM tAdAbhyathI hetu mAnavAnI koI jarUra ja nathI. uttarapakSa : are, bhAI ! tyAM to pRthvImAM jalabhedanI siddhine mATe ja e anumAna apAyela che. e anumAnanI vyatireka vyApti dvArA ja pRthvImAM jalabhedanI siddhi karavI ISTa che. jemake yatra tAdAspena jala tatra svarUpeNa pRthvIvAbhAva: yatra pRthvIvAbhAvAbhAva=pRthvItva tatra tAdAtmathI jalano abhAva=jalabheda. ahIM vyatireka vyaktimAM jyAM pRthvItva che, tyAM jalabheda che, e siddha thAya che. ane pRthvItva to pRthvImAM ja rahe che. to temAM jalabhedanI siddhi thaI jAya. paNa have tame jo ahIM tAdAbhyane badale samavAyathI jala hetu mAno. to pachI jyAM pRthvItva tyAM samavAyathI jalano abhAva jalatyantAbhAva ja siddha thAya. ane to pachI pRthvImAM jalabhedanI siddhi to AnA dvArA thaI ja na zake. jyAre kharekhara to e mATe ja A grantha mukAyelo che. vyApakatAvacchedakasaMbaMdhathI avacchinna evA vyApakano abhAva jyAM hoya tyAM te abhAva dvArA vyApyatAghaTakasaMbaMdhathI avacchinna evA ja vyApyano abhAva siddha thAya evo niyama ja che. ane tethI vyApakatAvacchedaka evA svarUpasaMbaMdhathI jyAM pRthvImAM vyApakano pRthvItvAbhAvano abhAva che, to tyAM tamArA kahevA pramANe vyApyatAvacchedakasamavAya saMbaMdhathI ja jalano=vyApyano abhAva siddha thAya. ane to pachI jalabhedanI siddhi na thaI zake. mATe ahIM jalabhedanI siddhi mATe tAdAbhyathI ja jala hetu levo ucita che. A ja vAta dIdhitikAra kare che ke, jema hetu e je saMbaMdhathI vyApya tarIke lIdho hoya, te ja saMbaMdhathI te hetunuM jyAre pakSamAM jJAna thAya, tyAre ja je saMbaMdhathI sAdhya e vyApaka tarIke grahaNa thayo hoya, te ja saMbaMdhathI sAdhyanI pakSamAM anumiti thAya che. eTale saMyogathI ja dhUma vyApya bane che. to saMyogathI dhUmavattAnuM jJAna thAya, te pachI ja parvatamAM saMyogathI ja vahina vyApaka tarIke grahaNa karAyela hovAthI saMyogathI ja vanimattAnuM jJAna thAya che. Ama hovAthI ja dhUma e samavAyasaMbaMdhathI vyApya tarIke grahaNa karAyela nathI mATe samavAyasaMbaMdhathI dhUmavattAnuM jJAna thAya, te pachI ja parvatamAM saMyogathI ja vahina vyApaka tarIke grahaNa karAyela hovAthI saMyogathI ja vanimattAnuM jJAna thAya che. Ama hovAthI ja dhUma e samavAyasaMbaMdhathI vyApya tarIke grahaNa karAyela nathI, mATe samavAyasaMbaMdhathI dhUmavattAnuM jJAna dhUmAvayavamAM thavA chatAM tyAM saMyogathI vanimattAno bodha thavAnI Apatti AvatI nathI. tema vani e samavAyathI vyApaka tarIke jaNAyo nathI. mATe ja saMyogathI dhUmavattAnuM jJAna thavA chatAM samavAyathI vahinanI anumiti thavAnI Apatti AvatI nathI. A vAta badhAne mAnya ja che. R EADAni11000000000010010010116185010100101001001011001001001010101100006ft.11:00:111 otherhistorfolki Editiottitleticolorst1010101011111100%AA%B0E0AADI HAITATION siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 54 11100060000ffff14d0fAAAAAAAAAAAAAAAAAAAHISA:01Hb100010101100 1100 10000 MARRIAGINIft100VINDA111+ foINE/10/htin[10 AALI:10+10000/IT/10/151000Ansfdf6TING RIMIXAKO (AKARAB
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti: 16 jagadIzI - pakSaviziSTeti / - pakSaviSayaketyarthaH, prAcAM mate pakSavizeSyakajJAnasyeva pakSaprakArakajJAnasyApi kAraNatvAt / dhUmAvayava iti / 'na' 'vahnidhI 'rityanvayaH / ( dhUmAvayave samavAyena tAdRzadhUmavatvagrahe'pi na vahnyanumitiH, parvate ca saMyogena dhUmavattvagrahe'pi na samavAyena vanyanumitirityarthaH / kathamiti / - 'niyama upapadyata' iti pareNAnvayaH / ) -- - mahAnase saMyogeneti / - 'na nivarttate' ityanvayaH, na saMyogAvacchinna- svAbhAvo'numitau bhAsata iti tadarthaH / nivarttate ceti / 'dhUma' iti pUrveNAnvayaH / tAdAtmyenaiveti / samavAyena vyApyatAyAntu samavAyena jalasyAtyantAbhAva eva sidhyediti, - jalabhedasAdhanArtha tadgranthAvatAro na syAditi bhAvaH / candrazekharIyA : atra yadyapi dIdhityAM 'tasya pakSaviziSTatvajJAne = hetoH pakSaviziSTatvajJAne' ityuktaM / tasyArthastu "hetuprakArakapakSavizeSyake jJAne sati" ityAkArako bhavati / kintu na sa ucitaH / yataH prAcAM mate hetuvizeSyakapakSaprakArakAt jJAnAt "parvate dhUmaH" ityAkArakAdapi anumitirbhavati / ataH jJAnadvayasaMgrahArthaM " tasya pakSaviziSTatvajJAne" iti padasya " tasya pakSaviSayakajJAne" ityevArthaH kartavyaH / jJAnadvayasyApi pakSaviSayakatvAt saMgraho bhavati iti na doSaH / atha prakRtaM prastumaH, yadi hi yatra kenApi sambandhena dhUmaH, tatra kenApi sambandhena vahniH iti aniyatasambandhaghaTitA vyAptiH svIkriyeta, tadA dhUmAvayave samavAyena dhUmajJAnAt dhUmAvayave saMyogena vahnijJAnaM bhavet / evaM parvate saMyogena dhUmajJAnAt parvate samavAyena vahnijJAnaM bhavet, na ca bhavati / tasmAd vyApyatAvacchedakasambandhena yatra hetujJAnaM bhavati, tatraiva vyApakatAvacchedakasambandhena sAdhyAnumitiH bhavati iti siddham / 1 evaM yathA anvayavyAptiH niyatasambandhaghaTitA bhavati / tathaiva yatra gRhItena vyApakatAvacchedakasambandhena saMyogAdinA sAdhyasya=vahneH abhAvo jJAyate, tatra gRhItenaiva vyApyatAvacchedakasambandhena saMyogAdinA hetoH dhUmasya abhAvaH jJAyate iti niyamaH / yadi evaM na svIkriyetApi tu "yatra kenApi sambandhena vyApakasyAbhAvaH, tatra kenApi sambandhena vyApyasyAbhAva:" iti manyeta, tadA tu mahAnase samavAyena vahni abhAvo'sti, atastatra saMyogena dhUmAbhAvaH sidhyet / dhUmAvayave saMyogena vahni - abhAvo'sti, atastatra samavAyena dhUmAbhAvaH sidhyet| na ca sidhyati / tasmAt yathodito niyamaH svIkAryaH / evaM ca prakRte yadi 'jalaM samavAyena hetu:' iti manyeta, tadA pRthivyAM svarUpeNa pRthvItvAbhAvasyAbhAvo vartate iti jJAnAt pRthivyAM samavAyena jalasyAbhAva eva sidhyet na ca jalabhedaH, ato jalabhedasAdhanArthaM tAdAtmyenaivAtra jalaM heturiti svIkartavyam / candrazekharIyA H AmAM jo ke, dIdhitimAM hetunI pakSaviziSTatAnuM jJAna lIdhela che. paNa ema mAnIe to mAtra 'parvato dhUmavAn' jJAna ja kAraNa bane. jyAre prAcIno to jema pakSavizeSyaka hetuprakAraka evA jJAnane siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 7 55
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhitiH16 kAraNa mAne che. e ja rIte pakSaprakAraka+hetu vizeSyaka evA "parvate dhUmaH" evA jJAnane paNa kAraNa mAne che. huM eTale e beya jJAnane kAraNa banAvavA mATe to pakSaviSayaka evuM hetunuM jJAna ja kAraNa tarIke mAnavuM. eTale huM e pakSaprakAraka + pakSavizeSyaka bane jJAno pakSaviSayaka hovAthI kAraNa banI zake. "dhUmaviyave saMyoni vahnithI, na vA samavAyena parvate vahnithI" e pramANe anvaya karavo. - have jema A niyama che ke hetu je saMbaMdhathI vyApya tarIke grahaNa karyo hoya, te ja saMbaMdhathI hetumattAnuM jJAna e sAdhya je saMbaMdhathI vyApaka tarIke grahaNa thayo hoya, te ja saMbaMdhathI sAdhyavattAnA jJAnanuM kAraNa che. to e ja rIte vyApakatAvacchedakasaMbaMdhathI vyApakanA abhAvanuM jJAna e vyApyatAvacchedakasaMbaMdhathI ja vyApyanA abhAvanuM jJAna karAvI Ape che. jo, A niyama na mAno ane mAtra "jyAM vanino abhAva tyAM dhUmano abhAva" e ja niyama jo mAno kuM to pachI mahAnasamAM samavAyathI vAhanano abhAva hovAthI tyAM saMyogathI dhUmano abhAva siddha thavo joIe. tema dhUmAvayavamAM saMyogathI vanino abhAva hovAthI tyAM samavAyathI dhUmano abhAva siddha thavo joIe. paNa e to mAnya nathI ja. mATe ja uparano niyama mAnavo ja joIe ke vyApakatAvacchedaka saMyogathI jyAM vanino abhAva tyAM pyatA-avacchedakasaMyogathI ja dhUmano abhAva siddha thAya. ane AthI ja saMyogathI vahinanA hai abhAvavALA evA vAhananA avayavamAM saMyogathI dhUmano abhAva siddha thAya ja che. have prastuta mAM vicArIe to, jala e tAdAbhyathI dravyavAbhAvavyApya tarIke grahaNa karela che. ane pRthvIvAbhAva e svarUpathI jalavyApaka tarIke grahaNa karela che. ane tethI pRthvImAM jyAre svarUpathI | pRthvItvAbhAvano abhAva siddha thAya tyAre tyAM tAdAbhyathI ja jalano abhAva=jalabheda siddha thAya. jo tame samavAyathI jalane sAdhya mAno to pachI samavAyathI ja jalano abhAva siddha thAya. ane e to jalAtyantAbhAvarUpa che. jalabhedarUpa nathI. ane to pachI "A anumAna pRthvImAM jalabhedane sAdhavA mATe AveluM che." e vAta ja na ghaTe. kemake tenI siddhi thAya ja nahi. mATe ahIM jala e tAdAbhyathI ja hetu mAnavo joIe. jAgadIzI - nanvetAvatA'pi tAdAtmyasambandhAvacchinnajalAbhAvaH siddho, na tu jalAnyonyAbhAva iti taddoSatAdavasthyamata Aha, sa eva ceti / dharmiNo dharmavyApyatve prAcA saMvAdamupanyasya dharmiNo dharmavyApakatve tamAha-itthameva ceti / ('tAdAtmyena vyAptervyavasthApanenaivetyarthaH / tathA ca 'vRkSaH ziMzapAyA' ityatra vyAptenizcayaH prAmAAi rUti mAvaH uddA candrazekharIyA : na ca tathApi tAdAtmyena jalAbhAva eva sidhyet na tu jalabheda iti vAcyam tAdAtmyena jalAbhAvasya jalabhedarUpatvAt, jalabheda eva sidhyati / tathA ca vyatirekigranthe pRthivyAM jalabhedasAdhanArthaM prokte'numAne jalaM tAdAtmyenaiva hetutvena svIkaraNIyam / itthaM ca jalAtmako dharmI tAdAtmyena svadharmAtmakapRthvItvAbhAvasya vyApyo bhavati iti dharmI tAdAtmyena dharmavyApyo bhavatyeveti siddham / evaM tAvat dharmiNo Ribbokefo/0006AAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAA%A00&d&AGAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAwa siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 56 MAINE00ERTAINMINITIATIYouTY&tNtfthelittlet[n[+1001010101011/11bbotto/IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII TIRUMALIYA:01NhiIMAGHATNAGAR MA AAVNANI:10/30YEARSI[YI[G(GNSULTIMAGES/13003
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:16 mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm dharmavyApyatve prAcAM saMvAdamupanyasya adhunA dharmiNo tAdAtmyena dharmavyApakatve prAcAM saMvAdamAha / ayaM / tAdAtmyena vRkSavAn tAdAtmyena ziMzapAyAH, atra tAdAtmyena vRkSaH tAdAtmyena ziMzapAtmakahetoH vyApako bhavati / vastutastu atra dharmiNo dharmavyApakatvapratipAdakAnumAnapratijJAkaraNAnantaraM idaM anumAnaM nocitaM pratibhAti, yato'tra vRkSAtmakarmiNo zizapAtmakarmivyApakatvameva siddhyati / na tu dharmavyApakatvaM / ata eva "dharmiNo dharmavyApakatve" iti jAgadIzIgranthasyArtho vivRttiTIkAyAM "dharmiNo gavAdeH dharmavyApakatve= sAsnAdivyApakatve" ityevaMrUpeNa kRtaH / ataH tAdAtmyena 'gomAn sAsnAvatvAdi'tyevAnumAna svapratijJAnusAreNocitamiti vayamutpazyAmaH / na ca jAgadIzyAM "dharmiNo dharmivyApakatve" iti grantho mantavyaH iti vAcyam tasya prAgeva nirU pitatvAt "dharmiNo dharmavyApyatva-vyApakatve bodhye" iti dIdhitigranthAnantaraM dharmiNo dharmavyApyatvaM sAdhayitvA'dhunA dharmiNaH dharmavyApakatvasAdhanasyaivocitatvAt ca / athavA naiyAyikazreSThAnApRcchayaiva kazcit nirNayaH karaNIya ityupdeshH|| candrazekharIyAH prazna : bhale, to paNa tAdAtmathI jalane hetu mAnIe to ya tAdAbhyathI jalano abhAva ja vyatirekavyAptimAM siddha thaze. jalabheda kyAM siddha thavAno ? uttara : 13, ma ! dulbhyathI 4sanI mamA 4 48 me cha, bhe. to prasiddha 4 7. mAma sahI tAdAtmathI jalane hetu mAnIe, to ja pRthvImAM vyatireka vyApti dvArA jalabhedanI siddhi thAya che. ane A B rIte jala=dharmI e tAdAbhyathI potAnA pRthvIvAbhAva rUpa dharmane vyApya tarIke siddha thAya ja che. eTale dharmI e pote tAdAmyathI rahIne svadharmane vyApya banI zake che. Ama ahIM prAcIno pramANe dharmIne dharmavyApya banAvyo. have dIdhitimAM ja "dharmI tAdAbhyathI dharmane vyApaka bane che." e daSTAnta paNa batAve che. eTale ke "tAdAspena vRkSavAn zizapAyAH" ahIM paNa A vyAptino nizcaya sAco paDe che. yadyapi A anumAnamAM to sAdhya+hetu beya tAdAbhyathI batAvelA che. ane eTalo dharmI dharmIne ja vyApaka bane che. mATe A dRSTAnta yogya nathI lAgatuM. eTale ja vivRttiTIkAmAM jAgadIzInA dharmiNo dharmavyApakatve..granthano artha "tAdAbhyathI gau e samavAyathI sAsnAvyApaka bane che" ema lakhelo che. eTale A zizapAvALu daSTAnta e "dharmI dharmIne vyApaka bane che" e arthamAM levuM yogya lAge che. dIdhitiH ata eva-gotvatvAdyagrahadazAyAM, - 'yatra sAsnAdiH sA gau 'rititAdAtmyena gorvyApakatvagrahe, -sAsnAdinA tAdAtmyena gauH,tAdAtmyena gorvyatirekAcca sAsnAdivyatirekaH sidhyati // 17 // jAgadIzI -dharmaNio dharmavyApakatve yuktimapyAha, - ata eveti / - dharmiNo B000000000000000000000ddddddddddddddddddddddddddddddddddddOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO 000000000 - siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 5o damadROOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOODUSTDOORDOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOIDIDIOSDOODOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOODavad
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:17 dharmavyApakatvAdevetyarthaH / ( nanu ) 'iyaM gau 'rityanumitirgavetarAvRttitvarU pAyAH zuddhagotvanirUpitavyApteAnAtsamavAyena niravacchinnagotvasAdhyikai va bhaviSyati, sAdhyavadanyAvRttitvarUpAyA api vyApteranumitihetutvasyAgre vAcyatvAdatastAdRzAnumityanurodhAddharmiNo dharmavyApakatvasvIkAro'nucita ityata uktaM, -gotvatveti / -gotvatvaM =gavetarAvRttitvaM, mmmmmmmmmmmmmmH m mmmmmmmmmmmmmmmmmmm mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm candrazekharIyA : nanu dharmiNastAdAtmyena dharmavyApakatvaM kathaM jAghaTIti iti AzaGkAyAM yuktimapyAha dIdhitikAraH ataH eva ityAdinA / dIdhitagranthasyAyamarthaH-yatra gotvatvAdInAM jJAnaM nAsti, tatra 'yatra sAsnA sA gauH' iti tAdAtmyena gavi sAsnAvyApakatvajJAnaM bhavati / tasmAcca sAsnAdinA hetunA gavi gostAdAtmyenAnumitiH bhavati / tAdAtmyena gavAbhAvAccAzvAdau sAsnAbhAvajJAnaM bhavati / idaM ca dharmiNastAdAtmyena dharmavyApakatvasaMbhavAdeva saMbhavati / anyathA tu goH tAdAtmyena sAsnAvyApakatvAbhAve na sAsnAdinA "iyaM gauH" ityAkArikA tAdAtmyena go-sAdhyikAnumitiH saMbhavet / tasmAt dharmiNo dharmavyApakatvaM anayA'numityA sidhyati iti svIkartavyam / adhunA jAgadIzyAM dIdhitigranthoktasya "gotvatvAdyagrahadazAyAmi"ti padasya prayojanaM prakaTIkartuM / pUrvapakSamukhena bhUmikAmAracayati jagadIzaH nanu ityAdinA / ayaM bhAvaH, pUrvapakSaH praznayati yat 'iyaM gauH' ityanumityA yUyaM tAdAtmyena goH sAsnAvyApakatvaM svIkRtavantaH / yadi ca iyamanumitiH tAdAtmyena gosAdhyikA asti, tadA "gonirUpitavyAptiviziSTasAsnAvatIyaM" ityeva parAmarzAt iyamanumitiH utpadyate / kintu vayaM tu etanna manyAmahe / yato vayaM etanmanyAmahe yat "zuddhagotvanirUpitavyAptiviziSTasAsnAvatIyaM" ityeva parAmarzo bhavati / tenaiva parAmarzena "iyaM gauH" iti anumitiH samutpadyate / tathA ca iyamanumitiH na tAdAtmyena gosAdhyikA'pi tu samavAyena zuddhagotvasAdhyikaiva / gotvanirUpitavyAptiviziSTatvasya sAnAyAM jJAnaM kathaM bhavatIti cet itthaM, gotvatvaM nAma gavatarAvRttitvaM gotvavadbhinnAvRttitvamiti yAvat tacca vyAptireva / agre cintAmaNigranthe kevalAnvayigranthe "sAdhyavadbhinnAvRttitvAtmikA vyAptiH api anumitikAraNaM bhavati" iti / vakSyate / tathA ca sAsnAyAM gotvavadbhinnAvRttitvarUpAyAH gotvanirUpitAyAH vyApteH jJAnaM saMbhavati / tajjJAnAcca "iyaM gauH" ityanumitiH saMbhavati / tatra ca gotvaM eva sAdhyaM / yannirUpitavyAptiviziSTasya pakSadharmatAjJAnaM, tasyaivAnumitirbhavatIti niyamAt / yathA vahninirUpitavyAptiviziSTasya dhUmasya pakSadharmatAjJAnAt vaDherevAnumitirbhavati / ArTendhananirUpitavyAptiviziSTasya dhUmasya pakSadharmatAjJAnAt tu ArTendhanasyaivAnumitirbhavati / evamatrApi gotvanirUpitavyAptiviziSTAyAH sAsnAyAH pakSadharmatAjJAnAt samutpannA'numitirapi gotvasAdhyikaiva svIkartavyA / tathA ca tadanumityanurodhena tAdAtmyena goH sAsnAvyApakatvaM siddhaM bhavati / ato dharmiNo dharmavyApakatvasvIkAro'nucitaH iti / candrazekharIyA : 'tAdAspena dharma e dharmane vyApaka bane che e vAta sAbita karavA mATe dIdhitimAM huM yuktio paNa Ape che ke, tAdAspena gomAn sAsnAvatthAt e anumAnamAM jyAre gotvavAdino bodha nathI ammmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA * 58
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti: 17 hoto, tyAre yatra sAnA taMtra tAdAtmyana gauH evA jJAna dvArA gau e tAdAtmyathI vyApaka tarIke jaNAya che. ane tethI tyAM sAsnA dvArA tAdAtmyathI gaunI ane tAdAtmyathI gaunA abhAva=gobheda dvArA sAsnAnA samavAyathI abhAvanI siddhi paNa thAya che. A dIdhitimAM 'gotvAtvAghagrahadazAyAM' pada zAmATe mukela che ? e mATenI vistRta carcA jagadIzajI karI rahyA che, te have joIe. pUrvapakSa : 'gauH sAsnAvatvAt' ahIM tame tAdAtmyathI gaune sAdhya mAno cho. AgaLa jyAM paNa gomAn lakhela che, e to spaSTa khyAla ApavA mATe ja, bAkI to tAdAtmyathI gauH ema ja samajavAnuM che. ane A sthaLe ya nauH evI je anumiti thAya che. te paNa tAdAtmyathI gosAdhyaka mAno cho. ane e dvArA dharmI e tAdAtmyathI sAsnAdidharmane vyApaka banI zake che' e siddha karo cho. paraMtu A badhI vAto sAva khoTI che. kemake kharekhara to ahIM samavAyathI gotva ja sAdhya che. ane A sthale sAdhyavadanyasmin avRttitva e ja vyApti levAnI che. gotva sAdhya che. gotvavAn gau banaze. ane taditara=gobhinna tarIke azvAdi Avaze. ane temAM sAsnA rahetuM nathI. eTale gotvavad-bhinnanirUpitavRttitAno abhAva e sAsnArUpa hetumAM maLI jAya che. Ama sAstAmAM gotvAtmakasAdhyathI nirUpita vyApti maLI ja jAya che. ane A vyAptinA jJAnathI ja ahIM niravacchinnagotva e ja sAdhya tarIke anumitimAM jaNAze. prazna H gotvavabhinna-avRttitvarUpa vyAptinA jJAnane tame anumiti kAraNa mAnyuM. paNa e to saMbhavatuM ja nathI. AvI vyAptinuM jJAna anumitikA2Na mAneluM ja nathI. pUrvapakSa : A vAta khoTI che. kemake kevalAnvayigranthamAM cintAmaNikAra pote ja A sAdhyavabhinnaavRttitvarUpa vyApti batAvavAnA ja che. eTale e vyApti pramANe ahIM anumiti karI zakAya che. Ama A "tha gau:" e anumiti e gotvasAdhyaka ja mAnI zakAtI hovAthI e anumitine laIne "tAdAtmyathI gau=dharmI e dharma=sAsnAdine vyApaka banI zake che' e vAta siddha thaI zakatI ja nathI. jagadIzI tathA ca gavetarAvRttitvarUpAyA gotvavyApterajJAnadazAyAmutpa- nnAyA 'iyaM gau 'rityanumiti tvavidheyakatvAsambhavAdgovidheyakatvameveti, tadanurodhAdavazyaM dharmiNo dharmavyApakatvaM vAcyamiti bhAvaH / - candrazekharIyA : atrottarapakSaH samAdadhAti - gotvatvAgrahadazAyAmi tyAdinA .... yadyapi yuktamuktaM bhavadbhiH pUrvapakSIbhUtaiH / tathApi yatra gotvavadbhinnAvRttitvarUpasya gotvatvasya jJAnameva notpannaM, tatra jAyamAnAyAH "iyaM gauH" ityanumiteH gotvasAdhyakatvaM na saMbhavati / gotvanirUpitavyAptiviziSTasya pakSadharmatAjJAnAbhAvAt / ataH tatra gonirUpitavyAptiviziSTasAsnAyAH pakSadharmatAjJAnAdeva sA'numitiH svIkartavyA / tathA ca sA'numitiH gosAdhyikaiva, gonirUpitavyAptiviziSTapakSadharmatAjJAnajanyatvAt / itthaM ca tAdRzAnumityanurodhAdavazyameva dharmiNo gavAdessAsnAdidharmavyApakatvamaGgIkartavyam / siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 59
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:17 yandrazeyarIyA : 256 : tamArI pAta sAyI. paraMtu yAre gavatarAvRttitva= sAdhyavabhinnAvRttitva=gottvanuM jJAna ja nathI thayuM. ane chatAM tyAM "iyaM gau:" evI anumiti thaI che. tyAM to e anumiti gotvasAdhyaka nahI bane. kemake gotvanI vyAptinuM jJAna thayuM ja nathI. eTale tyAM to A uM granthanI ja tAdAbhyasaMbaMdhathI gonI vyAptinuM ja jJAna mAnavuM paDe. ane tenAthI ja A anumiti thaI che ema mAnavuM paDe. ane e to tAdAspena gosAdhyaka ja mAnavI paDe. ane eTale enA dvArA dharmI e dharmane vyApaka tarIke siddha thaI jAya che. A mATe ja dIdhitimAM "gottvAdi-agrahadazAmAM" pada lakhela che. (emAM have je ":"56 cha, te // bhoTe bhuDeda cha, tenI yA 43 cha.) jAgadIzI- nanu tAdAtmyena go:sAdhyatve'pi, - 'gotvaM na hetumanniSThAbhAvapratiyogitAnavacchedaka' mityAkArakavyAptidhiyo'numitihetutvAttatra ca dharmitAvacchedakavidhayaiva gotvatvagrahasyA-pekSitvAttadagrahe govidheyakAnumitirapyanupapannetyata Aha, t - AdIti (zi.166 pR.) 00000000000000000000000000000000000000000000000000000 candrazekharIyA : adhunA gotvatvAdi-agraha...ityatra AdipadaprayojanapratipAdanAya pUrvapakSaM samutthApayati jagadIzaH nanu tAdAtmyena ityAdinA / ayaM pUrvapakSasyAbhiprAyaH yadi "iyaM gauH" ityanumitiH tAdAtmyena gosAdhyikA asti, tadA tu gonirUpitavyAptiviziSTasAsnAviSayakapakSadharmatAjJAnAdeva sA bhavati iti mantavyam / / tAdRzajJAnAdarvAk gavi sAsnAvyApakatvajJAnaM AvazyakaM, vyApakatAjJAnaM vinA vyAptijJAnasyAsaMbhavAt / tacca / vyApakatAjJAnaM "sAsnAvaniSThAbhAvapratiyogitAnavacchedakaM yatsAdhyatAvacchedakaM gotvaM tadavacchinnA gauH" ityAkArakameva / tathA ca "tAdRzapratiyogitAnavacchedakaM gotvaM" iti jJAnaM avazyaM niruktAnumiteH arvAk vaktavyam / atra jJAne gotvaM dharmi vizeSyamitiyAvat / tasmin dharmitA asti / taddharmitAvacchedakaM gotvtvmev| tathA ca dharmitAvacchedakavidhayA'tra gotvatvasya gotvavadbhinnAvRttitvarUpasya jJAnaM avazyaMbhAvi / itthaM ca "iyaM gauH" iti gosAdhyikA anumitiH dharmitAvacchedakavidhayA gotvatvajJAnaM vinA na saMbhavatyeva / tathA ca yaduktaM bhavatA "gotvatvAgrahadazAyAM utpannAyAH iyaM gauH ityanumiteH gotvavidheyakatvAsaMbhavAt gosAdhyakatvameva mantavyam" tatsarvaM tucchameva / gotvatvagrahaM vinA tAdRzAnumiteH asaMbhavAt, gotvatvajJAnAnantaraM jAyamAnAyAzca tasyAH anumiteH gotvavidheyakatvasya suvAcyatvAt / ato na tadanumityanurodhenA'pi dharmiNo dharmavyApakatvaM sAdhayituM zakyam iti / - candrazekharIyA : pUrvapakSa : gottvanuM jJAna jyAre na hoya, tyAre tame niruktavyAtijJAnathI thanArI anumitimAM gau e tAdAbhyathI ja sAdhya tarIke mAnI zakAya. ema kaho cho. paraMtu, tamAre tAdAspena gausAdhyaka anumiti karavI haze to paNa tyAM "he-dhikaraNavRtti-abhAvanI pratiyogitAnuM anavacchedaka evuM sAdhyatAvacchedaka gotva che." evuM vyApakatvanuM jJAna to karavuM ja paDaze. ane te govAvacchinna gono tAdAbhyathI saMbaMdhI gI bane. ane temAM samavAyathI vRtti evuM gotva bane. ane pachI anumiti thAya. Ama domimmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmMMMMMIR 0 0000 000 siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 60 CTORROROOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOTOUD0000000000000RanaaaaaaaaaaaaaaaaaDOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOODOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti: 17 gosAdhyaka anumiti mATe paNa "gotyuM tAdezapratiyogitAvacchedakaM" e jJAna to jarUrI ja che. A jJAnamAM dharmA=vizeSya tarIke gotva che. temAM dharmitA AvI ane dharmitAno avacchedaka gotvatva ja banaze. Ama dharmitAvacchedaka tarIke gotvatvanuM jJAna thaI ja javAnuM. Ano artha e ke gosAdhyaka anumiti mATe paNa tenI pUrve gotvatvanuM jJAna to thavAnuM ja che. ane to pachI tame je vAta karI ke, "jyAM gotvatva=gavetarAvRttitvanuM jJAna na hoya ane 'iyaM gauH' anumiti thAya. tyAM to e jJAnamAM tAdAtmyathI ja gauH ne sAdhya mAnavI paDaze.' e vAta ja khoTI sAbita thAya che. eTale gotvatvajJAna vinA gosAdhyaka anumiti thavAnI ja nathI. ane mATe ja e gosAdhyaka anumitinI pUrve avazya gavetarAvRttitva rUpa gotvatvanuM=gotvanirUpitavyAptinuM jJAna thaI ja javAnuM hovAthI e anumiti e gotvasAdhyaka mAnavI e ja ucita che. jagadIzI AdinA pakSadharmatAparigrahaH, tathA ca gavetarAvRttitvarUpavyApteH sAsnAvyApakatA (vacchedakatA ) grahe dharmitAvacchedakatayopasthitidhrauvye'pi tadviziSTasya yatra na pakSadharmatAdhIstatraiva ' ayaM gau 'rityanumitergovidheyakatvamAvazyakamiti, tadanurodhenaiva tAdAtmyena vyApakatvaM vAcyamityAzayaH / - -- candrazekharIyA : atra samAdadhAti granthakAraH / dIdhitiniSThasya gotvatvAdyagrahadazAyAmi tyatrAdipadasya grahaNaM dIdhitikAreNa yatkRtaM, tattu bhavaduktApattivAraNAyaiva / ayaM bhAvaH / asti nAma "iyaM gauH" ityanumiterarvAk sarvatra gotvatvajJAnaM, tajjJAnena ca gotvanirUpitavyAptiviziSTatvajJAnaM sAsnAyAM, tathApi kevalaM gotvanirUpitavyAptiviziSTasAstrAviSayakajJAnAt anumitirna bhavati / kintu tAdRzasAsnAyAH pakSadharmatAjJAnAt tAdRzasAsnAvatI iyaM (ayaM piNDaH ) ityAkArakAdeva tAdRzAnumitiH bhavati / yatra ca gotvanirUpitavyAptiviziSTasAsnAviSayakajJAne jAyamAne'pi tAdRzasAstrAyAH pakSadharmatAjJAnaM na bhavati / tatra jAyamAnAyAH "iyaM gau: " ityanumiteH gotvasAdhyakatvaM durvacam / ataH sA'numitiH gonirUpitavyAptiviziSTasAsnAviSayakapakSadharmatAjJAnajanyA, ata eva gosAdhyikaiva svIkartavyA / tathA ca tAdazAnumityanurodhAdeva dharmiNo dharmavyApakatvaM siddhyati / candrazekharIyA : uttarapakSa : mATe ja "Adi" zabda lakhela che. AdipadathI pakSadharmatAno parigraha karavo. arthAt 'sAsnAvaniSThAbhAvapratiyogitAnavacchedakaM gotyuM' emAM gomAM rahelI sAsnA-vyApaktAno bodha karavAmAM dharmitAvacchedaka tarIke bhale gotvatvanI buddhi thAya. arthAt gavetarAvRttitvarUpa gotvanirUpitavyApti no bodha thAya. paNa to ya gavetarAvRttitvaviziSTa evo sAsnA jyAM pakSadharma tarIke jaNAyela nathI tyAM to je iyaM gauH evI anumiti thAya che, te gosAdhyaka ja mAnavI paDaze. ene gotvasAdhyaka na manAya. ane tethI te anumiti anusAre gau e tAdAtmyathI sAsnA vyApaka tarIke siddha thaI ja jAya che. Azaya e che ke parAmarzajJAnamAM hetu e pakSavRtti tarIke dekhAya. ane ene ja pakSadharmatAnuM jJAna kahevAya che. ane e hetumAM je sAdhyathI nirUpita vyApti jaNAtI hoya, te ja sAdhyanI anumiti thAya. jemake siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 7 61
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:17 mmmmmmmmmm vahnivyApyadhUmavAnuM parvatamAM dhUmamAM vanisAdhyathI nirUpita evI vyApti jaNAya che, to tyAM vaninI ja anumiti thAya. paraMtu "advaidhanavyApyadhUmavAnuM parvataH" evuM jJAna thAya to ahIM Andhana nirUpitavyApti ja dhUmamAM jaNAya che. ane tethI ahIM "ArdradhanavAnuM parvataH" evI ja anumiti thAya. prastutamAM "sAsnAvanniSThAbhAva-pratiyogitAnavacchedaka-gotvAvacchinnA gauH" e rItanuM gaumAM vyApaktAnuM jJAna thaI gayuM che. ane te pachI (sAsnAvyApaka) gauvyApyasAsnAvatI gauH = gaunirUpitavyAptiviziSTasAsnAmAnuM gau = gausaMbaMdhisaMbaMdhisAsnAvAnuM gauH evuM parAmarzajJAna thAya che. eTale A parAmarza dvArA thanArI anumiti e tAdAspena gau-sAdhyaka ja banaze. pUrvapakSa ema kahe che ke A vyApaktAnA jJAnamAM gottvanuM jJAna thavAnuM ja che. ane tethI gotvanirUpitavyAptithI viziSTa evo ja sAsnAno gaumAM bodha mAnI zakAya che." AnI sAme uttarapakSa ema kahe che ke, tamArI A vAta so TakA sAcI che. paraMtu "gotvanirUpitavyApti-viziSTa sAsnAvatI iyaM" evuM jyAM parAmarza jJAna thayuM ja nathI ane chatAM anumiti "iyaM gau" thaI che. e anumitimAM to gotvane sAdhya mAnavuM zakya ja nathI. tyAM to ema ja mAnavuM paDaze ke, e jJAna e "gonirUpitavyAptiviziSTasAsnAvatI Iye" evA jJAnathI ja thayela haze. ane A rIte gau e tAdAtmathI sAsnAvyApaka siddha thaI ja jAya che. mmmm jAgadIzI- yattu - "zuddhagotvAvacchinnavidheyakAnumiti prati niravacchinnagotvaniSThavizeSyatAkameva pratiyogitAnavacchedakatvaprakArakajJAnaM heturato gotvatvAgrahe'pi gotve sAsnAdivyApakatAvacchedaka-tvagrahasambhavAt gosAdhyakAnumiternAnupapattiH, abhAvalaukikapratyakSa evAdhikaraNatA-vacchedakarUpeNa tadupasthite-hetutvAditi" mataM, mmmmm __ candrazekharIyA : atra ke cit asmatsuhRdAbhAsAH itthaM vyAcakSate yattu ityAdinA / zuddhagotvAvacchinnAvidhe yakAnu miti prati= "ayaM gotvavAn" ityAkArakAnu miti prati niravacchinnagotvaniSThavizeSyatAkaM tAdRzapratiyogitAnavacchedakaM gotvamityatra gotvatvAdinAnavacchinnA yA gotvaniSThA vizeSyatA, tannirUpakaM pratiyogitAnavacchekatvajJAnaM kAraNam / atra jJAne niravacchinnAyAH eva vizeSyatAyAH svIkRtatvAt na dharmitAvacchedakavidhayA gotvatvajJAnamAvazyakaM / tathA ca gotvatvajJAnaM vinApi gavi, sAsnAvyApakatvajJAnasaMbhavAt, gonirU pitavyApti-jJAnaviziSTasAsnAviSayakaM pakSadharmatAjJAnaM gotvatvajJAnaM vinApi saMbhavati / gotvatvajJAnAbhAvAcca na tatra gotvanirUpitavyAptijJAna-viziSTasAsnAviSayakaM pakSadharmatAjJAnaM bhavati / tathA ca tatra jAyamAnAyAH "iyaM gauH" ityanumiteH gotvavidheyakatvaM durvacam / ataH tatra govidheyakatvameva siddhyati / na ca tarhi gotvatvajJAnaM nirarthakaM bhavet tasya niSprayojanakatvAditi vAcyam 'gotvaM ghaTAbhAvavat' ityatra gotve'bhAvapratyakSaM bhavati / tatra tAdazAbhAvapratyakSe gotvaniSThAyAH ghaTAbhAvAdyadhikaraNatAyAH avacchedakarUpeNa gotvatvajJAnaM kAraNaM bhavati, na tvatra dharmitAvacchedakavidhayA tajjJAnamAvazyakaM iti / tathA ca gotvatvajJAnaM vinApi gosAdhyikA'numitiH sNbhvtiiti| m000000000000000000mmmmmmmm m Dooooo siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA - 2 amma otofood
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:17 BLOODDDDDDDDIODOIDDDDDITIODODDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDOOM candrazekharIyA : prazna : A lAMbo khulAso karavAnI jarUra ja nathI. pUrvapakSe je ema kahyuM ke, huM "dharmitAvacchedaka tarIke gottvanI upasthiti thavAnI ja che... ityAdi. e vAta ja phogaTa che. kemake ahIM zuddhagovAvacchinna evI gau ja sAdhya tarIke che. ane AvA sAdhyanI anumiti pratye to tAdazapratiyogitAnavacchedaka gotve sAdhyatAvacchedakaM" e jJAna hetu che kharuM. paNa e niravacchinna evI gotvaniSTha vizeSyatAvALuM ja jJAna levAnuM che. e ja kAraNa che. ane tethI ahIM gotvamAM AvelI dharmitA=vizeSyatA e koIpaNa dharmathI avacchinna che ja nahi. eTale dharmitAvacchedaka tarIke paNa gottvanI upasthiti thavAnI ja nathI. ane tenA vinA ja anumiti thAya che. eTale e anumitimAM tAdAbhyathI gau ja sAdhya tarIke mAnavI ucita banI rahe che. ne jo Ama mAnazo, to pachI gottvanI upasthiti koIpaNa jagyAe jarUrI na banavAthI te nakAmI banI jaze. 9 evI koI zaMkA na karazo. kemake jyAre gotvamAM ghaTAbhAvAdinuM pratyakSa karavuM hoya tyAre e gotvamAM ghaTAbhAvAdinI adhikaraNatA Avaze. ane abhAvanA pratyakSamAM adhikaraNanuM pratyakSa e kAraNa che. eTale tyAM adhikaraNatAvacchedaka tarIke gottvanI upasthiti paNa e ghaTAbhAvAdinA pratyakSa pratye kAraNa che. e sivAya eno koI upayoga nathI. eTale gottvAdiagrahadazAmAM... emAM Adi padanI jarUra ja nathI. gottvanA jJAnanI abhAva avasthAmAM thanArI anumiti dvArA paNa tAdAspena gau e sAdhya tarIke sAbita thAya ja che. mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm jAgadIzI - tattucchaM, vyabhicArajJAnApratibadhyatayA tAdRzavyApakatAgrahasyAnumityahetutvAdanyathA tulyayuktyA zuddhagotvavidheyakAnumitiM prati niravacchinnagotva (niSTha)vizeSyatAka sya, pratiyogyanadhikaraNahetumaniSThAbhAvApratiyogitvajJAnasya, -hetutvA dayaM gau 'rityanumitergotvatvAdyanupasthitAvapi gotvarUpadharmasAdhyakatvasya duritvApatteriti dik / candrazekharIyA : atra jagadIzaH teSAM svamitrAbhAsAnAM mataM khaNDayati tattucchamityAdinA / yadi tAdRzapratiyogitAnavacchedakaM gotvaM iti jJAne dharmitAvicchedakavidhayA gotvatvasyopasthitirna svIkriyate, tadA tu tad gotvaM gotvatvena jJAtaM na bhavati / api tu govRttitvAdinApi tasya jJAnaM saMbhavati / tathA ca yathA ghaTatvena ghaTajJAnaM "ghaTaH" ityAkArakaM, kintu kambugrIvAdimatvena ghaTajJAnaM 'kambugrIvAdimAn' ityAkArakaM bhavati / evamatra gotvatvena gotvajJAnaM "gotvaM" ityAkArakaM bhavati / bhavatA ca gotvatvena gotvajJAnaM atra na bhavatIti uktaM / tathA ca tatra govRttitvenA'pi gotvajJAnaM saMbhavati / tacca "tAdRzapratiyogitAnavacchedakaM govRtti" ityAkArakameva / itazcAyaM niyamaH yaduta 'yajjJAnaM vyabhicArajJAnapratibadhyaM bhavati tadeva jJAnaM anumitikaraNaM bhavati / yathA-'tAdRzapratiyogitAnavacchedakaM vahnitvaM' iti jJAnaM 'tAdRzapratiyogitAvacchedakaM vahnitvaM' iti vyabhicArajJAnena pratibadhyaM bhavati / ataH tAdRzavahnitvajJAnaM anumitikAraNaM bhavati / atra tu 'govRtti tAdRzapratiyogitAnavacchedakamiti' jJAnaM gotvaM tAdRzapratiyogitAvacchedakamiti vyabhicArajJAnena 0 0000000OADDOOTOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOODDDDDDDDDDDOOOOOOOOOOOOOOODOOOOOOOOOOOOOOOOOR siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA - 63
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti : 17 pratibadhyaM na bhavati / na hi 'paTatvaM ghaTIyapratiyogitAnavacchedakamiti jJAnaM ghaTatvaM ghaTIyapratiyogitAvacchedakamiti jJAnena pratibadhya bhavati / ghaTatvasya paTatvasya ca parasparaM bhinnAkArakatvAt / tadvat atrApi gotvasya govRttipadasya ca parasparaM bhinnAkArakatvAt bhinnArthatvAcca na tAdRzavyabhicArajJAnena "tAdRzapratiyogitAnavacchedakaM govRtti" iti jJAnaM pratibadhyaM bhavati / tathA ca tasya vyabhicArajJAnApratibadhyatayA tajjJAnaM anumitikAraNameva na bhavitumarhati / tathA ca na tajjJAnAt tatra "iyaM gauH" ityanumitiH saMbhavati / tadanumityabhAvAcca na tAdRzAnumityanurodhena dharmiNo dharmavyApakatvamapi saMbhavati iti mitrAbhAsAnAM nirUpaNaM samUlamucchinnaM bhavati / na ca vyAbhicArajJAnApratibadhyaM jJAnamapi anumitikAraNaM bhaviSyati ko doSa: ? iti vAcyam evaM sati tulyayuktyA yathA bhavadbhiH "govRtti tAdRzapratiyogitAnavacchedakamiti" jJAnaM kaarnnmissyte| tathaiva zuddhagotvasAdhyakAnumitiM prati svapratiyogyanadhikaraNahetvadhikaraNavRttighaTAbhAvAdi-apratiyogi gotvamitvAkArakaM gotvaniSThAyAH niravacchinnavizeSyatAyAH nirUpakaM jJAnaM kAraNaM bhavati ityapi vaktuM zakyate / tathA ca gotvatvajJAnaM vinApi niravacchinnagotvavizeSyaka nirUktajJAnAt gotvanirUpitavyAptiviziSTasAsnAviSayaka pakSadharmatAjJAnaM saMbhavatyeva / tajjJAnAcca samutpannA anumitiH "iyaM gauH" ityAkArikA gotvasAdhyikA saMbhavati iti gotvatvAjJAnadazAyAM jAyamAnAnumityanurodhenApi gavi sAsnAvyApakatvaM, anumiteH gosAdhyakatvaM ca siddhaM bhavitumarhati / vyabhicArajJAnApratibadhyajJAnaM anumitikAraNaM na bhavati iti niyamAGgIkAre tu gotvaM (govRtti) tAdRzAbhAvapratiyogi iti jJAnasya gotvatvAnavacchinnavizeSyakatvAt 'gotvaM tAdRzAbhAvapratiyogi' iti jJAnapratibadhyatvaM na saMbhavati / tathA ca tAdRzajJAnasyAnumitikAraNatvAbhAvAdeva na gotvatvajJAnaM vinA anumitiH saMbhavati / itthaM ca gotvatvajJAnaM vinaiva gosAdhyakAnumiti - upapattikaraNaprayAsaH vyarthaH eva iti bodhyam / candrazekharIyA : uttara pakSa : A khoTI vAta che. kemake tame jo 'gorUM tAdazApratiyogitAnavacchedaka' e jJAnamAM gotvatvanI upasthiti na mAno eTale ke "gotvano gotvatva dharmane AgaLa karIne bodha thAya che. e vAta na svIkAro to vAMdho e Ave ke e gotva e govRtti hovAthI "govRtti tAdazapratiyogitAvacchedakaM'' evo paNa e jJAnano AkAra saMbhavI ja zakavAno che. have "gotyuM tAdazapratiyogitA-avacchedaka" evuM vyabhicArajJAna "gotyuM tAdazapratiyogitAnavacchedakaM" evA vyApakatAjJAnanuM pratibaMdhaka bane che. e ja vyApakatAjJAna anumitinuM kAraNa gaNAya ke je jJAna e vyabhicArajJAnathI pratibadhya=aTakanAruM banatuM hoya. prastutamAM tame gotvatvena gotvanI upasthiti nathI mAnI. eTale "govRtti tAdezapratiyogitAnavacchedaka" e rIte paNa vyApaktAjJAna thaI zake. have A jJAna e "gotyuM tAdeza... avaccheda" evA vyabhicArajJAnathI pratibadhdha banavAnuM ja nathI. kemake govRtti ane gotva zabdo judA judA paDI gayA che. jema "ghaTatva ghaTIyapratiyogitAvacchedakaM" e jJAna "paTatve ghaTIyapratiyogitAnavacchedakaM" e jJAna pratye pratibaMdhaka na bane. kemake ghaTatva+paTatva beya judA che. tema ahIM paNa govRtti=gotva+ sAsnA+rUpAdi ane gotva e judA ja paDI javAthI have A vyabhicArajJAna e niruktajJAnanuM pratibaMdhaka na bane. ane to pachI vyabhicArajJAnathI apratibadhya evuM A jJAna e anumitinuM hetu mAnI ja na zakAya. prazna : vyabhicArajJAnathI apratibadhya evuM paNa jJAna e anumitinuM hetu banI zake che. ema mAnavAmAM vAMdhI zuM che ? siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 7 64
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti: 17 uttarapakSa : vAha, to to pachI ema paNa kahI zakAya ke zuddhagotvasAdhyaka evI anumiti pratye "zuddhagovaM pratiyogI-anadhikaraNIbhUta-hetvadhikaraNa-vRtti-ghaTAdiabhAva apratiyogI" evuM jJAna e kAraNa che. ane A zuddhagotvaniSTha vizeSyatAka evuM jJAna e niravacchinnavizeSyatAka ja mAnavAnuM. have Ama hovAthI gotvatvanA jJAna vinA paNa je "iyaM gauH" evI anumiti thAya. te AvA prakAranA jJAnathI utpanna thayelI mAnI zakAya che. arthAt zuddhagotvasAdhyaka e mAnI zakAze. ane to pachI 'tAdAtmyathI gau sAdhya che' e vAta siddha nahIM thAya. paNa jo vyabhicArajJAnathI apratibadhya evA jJAnane anumitikAraNa na mAnIe to vAMdho na Ave. kemake "gotvatyuM tAdazapratiyogitAvacchedaka" e vyabhicAra jJAna che. ane te "gotyuM tAdazAbhAvApratiyogI" e jJAnanuM pratibaMdhaka nathI banatuM. mATe A jJAna e vyabhicArajJAnathI apratibadhya hovAthI te anumitikAraNa mAnI na zakAya. eTale vAMdho na Ave. paNa A niyama pramANe pachI 'govRtti tAdezapratiyogitAnavacchedaka' evuM jJAna paNa 'gotyuM tAdezapratiyogitAvacchedakaM' e jJAnathI apratibadhya ja hovAthI e jJAna paNa anumiti kAraNa na ja mAnI zakAya. paraMtu, gotvatvadharmane laIne jyAM gotvano bodha thAya che tevuM ja "gotyuM tAdazapratiyogitAnavacchedakaM" e jJAna vyabhicArajJAnathI pratibadhya hovAthI te jJAna anumitikAraNa mAnI zakAya. Ama anumitinI pUrve gotvatvanI upasthiti to jarUrI che ja. ane eTale ja e Adi pada Avazyaka che. bhale gotvatva=gavetarAvRttitva rUpa vyAptinI upasthiti thAya. bhale tenAthI viziSTa sAstAno bodha thAya. paNa jyAM evI gotvanirUpitavyAmiviziSTasAsnAno pakSadharma tarIke ja bodha nathI. ane anumiti thAya che tyAM to gotvanirUpitavyAmiviziSTano pakSadharma tarIke bodha na hovAthI e anumiti gotvasAdhyaka mAnI ja na zakAya. ane tethI tyAM gosAdhyaka anumiti ja mAnavI paDe. na jagadIzI - prAJcastu - " gotAdAtmyasya sAsnAvyApakatvagrahAdeva gostAdAtmyena siddhisambhavAnna tadanurodhena gostAdAtmyena vyApakatvasvIkAro yuktaH, sambandhagatavyApakatva-grahAdeva sambandhino'numitermizrAdisammatatvAdata uktaM, - gotvatvAdyagrahadazAyAmiti (zi. pR. 166 ) / - gotAdAtmyatvAdyagrahadazAyAmiti tadartha " - ityAhuH / - Sviyam / candrazekharIyA : atra prAcInAH svamataM pratipAdayanti 'yaM gau:' tyanumityanurodhenApi no: tAdAtmyena sAsnAvyApakatvaM siddhyati / yadyapi iyamanumitiH tAdAtmyena gosAdhyikaiva / tathApi na sA gonirUpitavyAptijJAnaviziSTasAstrAviSayakapakSadharmatAjJAnajanyA'pi tu gotAdAtmyanirUpitavyAptijJAnaviziSTasAsnAviSayaka-pakSadharmatAjJAnajanyA / ayaM bhAvaH / gavi sAsnAvyApakatvagraho na bhavati, kintu gotAdAtmye eva sAsnAvyApakatvagraho bhavati / sa ca " tAdRzapratiyogitAnavacchedakaM yat gotAdAtmyatvaM tadavacchinnaM gotAdAtmyami"tyAkArakaH / anenaiva jJAnena "iyaM gauH" ityanumitiH bhavati / ato na an2ayA'numityA vi sAsnAvyApakatvaM siddhyati, api tu gotAdAtmye eva sAsnAvyApakatvamasti / na ca gotAdAtmyanirUpita siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 7 65
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ wwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwmmmmmmm dIdhiti:17 ALODDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDIOHDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDI ARI DDRDDDDDDDDDDDDDDDDDDDI TI ES vyAptiviziSTasAsnAjJAnAttu gotAdAtmyasAdhyikA eva "iyaM gotAdAtmyavatI" ityanumitirucitA, na tu gosAdhyikA, gonirUpitavyAptiviziSTasAsnAjJAnAbhAvAt iti vAcyam sambandhaniSThAyAH vyApakatAyAH jJAnAt saMbaMdhino'numitiH mizrAdInAM sammataiva / tathA ca gotAdAtmyaniSThAyA: vyApakatAyAH jJAnAt goranumiti nuppnnaa| itthaM ca "iyaM gauH" ityanumityanurodhenApi dharmiNo gavAdeH dharmavyApakatvaM na siddhyet, kintu dIdhitikArastu / tatsAdhayituM icchati / ataH dIdhitikAreNa "yotvavAdyagrahadazAyAM" iti padamupAttam / tasyArthastu gotAdAtmyatvAgrahadazAyAmiti / tathA ca yatra gotAdAtmyatvasya jJAnaM nAsti / tatra gotAdAtmyatvaM tAdRzapratiyogitAnavacchedakamiti jJAnaM na saMbhavati / tajjJAnaM vinA ca gotAdAtmye sAsnAvyApakatvajJAnamapi na saMbhavati / tathA ca tatra jAyamAnAyAH "iyaM gauH" ityanumitteH utpattiH gonirUpitavyAptijJAnaviziSTasAsnAjJAnAdeva mntvyaa| evaM ca tadanumityanurodhena gavi dharmiNi dharmavyApakatvaM prasiddhaM bhavati iti na kazcid doSaH / atra prAcInamate'pi AdipadaprayojanaM pUrvavat eva vibhAvanIyam / tathApi sthAnAzUnyArthaM kiJcitpradarzyate / pUrvapakSaH kathayati - gavi vyApakatAjJAnAya 'gotvaM tAdRzapratiyogitAnavacchedakaM' iti jJAnamAvazyakaM, tatra gotvatvasya gotAdAtmyarUpasya dharmitAvacchedakavidhayA upasthitirAvazyakI / tathA ca gotAdAtmyajJAnaM vinA nirUktAnumiteH asaMbhavAt, gotAdAtmyajJAnAntaraM samutpadyamAnAyAH anumiteH gosAdhyakatve'pi gotAdAtmyanirUpitavyAptiviziSTasAsnAjJAnajanyatvasya saMbhavaduktikatvAt na tadanumityanurodhenApi gavi sAsnAvyApakatvaM sidhyati api tu gotAdAtmye eva tatsiddhyatIti / tatra prAcInAH uttarayanti - tathApi yatra gotAdAtmyanirUpitavyAptiviziSTasAstrAyAH pakSadharmatvena jJAnaM na bhavati / tatra jAyamAnAyAH anumiteH anurodhena gavi sAsnAvyApakatvamavazyaM mantavyaM / yataH tatra gonirUpitavyAptiviziSTasAsnAviSayakapakSadharmatAjJAnAdeva sA'numitiH samutpannA'vazyaM mantavyA / tathA ca samAgatameva gavi sAsnAvyApakatvamiti Adipadena gotAdAtmyanirUpitasAsnAviSayakapakSadharmatAM gRhItvA tadagrahadazAyAM jAyamAnAnumityanurodhena gavi sAsnAvyApakatvaM saMgamanIyamityAdi / ___ atra taccintyamityanena jagadIzaH prAcAM mate'svarasaM darzayati / tadbIjaM tu svayameva vivRttiTIkAnusAreNa vibhAvanIyam / nAtra pratanyate / vivRttikArasya purastAt "taccintyami"ti pATho nAsIt kintu "Ahurityeva" pATho'bhavat iti tu vivRttiTIkAyAM proktena "AhurityuktyA sUcitaH" iti granthenAnumIyate / candrazekharIyAH prAcIno kharekhara to "gau e tAdAbhyathI sAsnAno vyApaka che" evo bodha prathama nathI 8 thato. paraMtu "gautAdAbhya ja sAsnAvyApaka che' evo bodha thAya che. arthAt "sAsnAvatuniSThAbhAvApratiyogI gautAdAtyaM= sAsnAvaniSThAbhAvapratiyogitAnavaccheda-gautAdAmyavaM tadavacchinna gotAdAtsya" evo je uM bodha thAya. ane enA dvArA ja pachI "iyaM gau:" evI gaunI tAdAbhyathI siddhi thAya che. eTale e anumiti dvArA gaune tAdAbhyathI sAsnAvyApaka mAnavAnI vAta barAbara nathI lAgatI. kemake gautAdAbhyane ja sAsnAvyApaka mAnavAthI A anumiti ghaTI jAya che. prazna H jo gItAdAbhyamAM vyApaktAno bodha thayo che, to pachI anumiti paNa iyaM gautAdAmyavatI' ema ja thavI joIe. iyaM tAdAspena gomatI (iyaM gauH)' e anumiti zI rIte thaI zake? jemAM vyApaktAno bodha BLOODDDDDDDDDDDDDDDDDDIDIODODDOODCDDDDDDDDDITI ATIODODDDDDDDDDDDDDDDDDDHUBABITIOHIROIDDITI OTIDIODOASTDOODIODIODOODDDDI DI O siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA - ka ommmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm ChaodOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOODUCTIDIODOIDIODOOOOOOOOOOOOOODIDIODIDIODOTCOIROIDOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOODOODddadauwaduadmaaaaaaaaaaaaaadood
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:17 thAya, tenI ja anumiti thAya. prAcIna : emAM kaMI ja vAMdho nathI. kemake saMbaMdhamAM rahela vyApaktAnA bodhathI saMbaMdhInI anumiti thaI zake che. ane e vAta mizrAdine saMmata che. eTale gautAdAbhyamAM rahela vyApaktAnA bodhathI saMbaMdhI evA gaunI tAdAbhyasaMbaMdhathI anumiti zakya ja che. Ama gaumAM tAdAbhyathI sAsnAvyApaktA siddha nathI thaI zakatI. paNa dIdhitikAre to karavI ja che. eTale ja emaNe "gotvavAdyagrahadazAmAM" pada mukela che. eno artha-gotAdAbhyatvAdi-aMgrahadazAmAM" ema ja karavo. arthAt gotAdAbhyatvanuM jyAre jJAna nathI. tyAre to, gotAdAtmamAM tAdezavyApaktAno bodha thavAno nathI. ane tyAM je "iyaM gauH" anumiti thAya che. e gotAdAtmamAM vyApaktAnA jJAnathI thayelI mAnI ja na zakAya. eTale tyAM "gaumAM tAdAbhyathI sAsnAvyApaktAnA jJAnathI anumiti thayelI che" ema mAnavuM. ahIM paNa pUrvoktacarcAo samajI levI ke, "tAdezapratiyogitAvacchedaka go" evA vyApaktAjJAnamAM gottva=gotAdAbhyanI dharmitAvacchedaka tarIke upasthiti thavAnI ja che. eTale enA jJAna vinA anumiti thavAnI vAta ja khoTI che." evA pUrvapakSanI sAme uttarapakSa=prAcIno kaheze ke, "bhale tamArI e vAta sAcI. to paNa jyAM gotAdAmyunirUpitavyApti viziSTa sAsnA e pakSadharma tarIke nathI jaNAto ane anumiti thAya che, tyAM to gaunirUpitavyApti-viziSTasAsnAvAya evA ja jJAnathI e anumiti mAnavI paDaze. ane e rIte gaumAM tAdAbhyathI sApnAvyA5ktA siddha thaI ja javAnI che. Ama "Adi" padathI gautAdAbhyanirUpitavyAptiviziSTasAsnAnA pakSadharmatAnA bodhanA abhAvakALe... evo artha levAno che. prAcInonI A vAtamAM jagadIzajIne asvarasa hovAthI "tacci7m" kahela che. (vivRttikAranI sAme taccinyam ne badale AhuDa evo pATha hato, ema jANavuM. AthI ja vivRttikAre "AhuriyuktA sUcitaH" ema lakhela che.) AnI vizeSacarcA karatA nathI. vadhu jANakArI mATe taiyAyikono Azaro levo. ISISIT TOUCHITTOO TRATI STATUS jAgadIzI- ('gautvatvAdyagrahadazAyAmityasya', -'gotvatvenAgraho yasmA diti vyutpattyA hai gotva bAdhanizcayadazAyAmityarthaH, tathA ca tadAnImayaM gaurityanumityarthaM dharmiNo dharmavyApakatvamavazyaM svIkAryamityapi" vadanti / ) ___ gauriti / - 'sidhyatI 'ti pareNAnvayaH / gaurvyatirekAditi-tAdAtmyenetyanuSajyate // 17 // candrazekharIyA : atrAnye tu gotvatvAdyagrahadazAyAmityasya gotvatvenAgraho yasmAd iti vyutpattisamAzrayaNAt "asminpiNDe na gotvaM" ityAkArako gotvabAdhanizcayaH eva gRhyate / yato'sminbAdhanizcaye sati "asminpiNDe gotvaM" "ityAkArako gotvatvena gotvasya graho na bhavatyapi tu "asminpiNDe govRtti" ityAkArakaH eva grahaH saMbhavati / tathA ca bAdhanizcayena gotvatvena gotvagrahapratibaMdhakaraNAt gotvatvAdyagrahapadasya bahuvrIhisamAsAdareNa bAdhanizcayo grahItuM zakyaH / itthaM ca yatra 'asminpiNDe na gotvamiti' bAdhajJAnaM, tatra siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 0 CTOR
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti: 17 jAyamAnAyAH "ayaM piNDaH gauH" ityanumiteH gotvasAdhyakatvaM na saMbhavati / bAdhajJAnena tatra piNDe gotvanizcayapratibandhakaraNAt / kintu sA'numitiH gosAdhyikA eva mantavyA / tadanurodhena ca gavi sAsnAvyApakatvaM siddhyati iti vadanti / atrApi granthakArakasyAsvarasaH, so'pi svabuddhayA vivRttiTIkAmanusRtya svayameva cintanIyaH abudhajanopakArakaraNaprayojanakatvAdasya TIkAkaraNaprayAsasya, neha pratanyate / itthaM ca gavi tAdAtmyena sAsnAvyApakatvajJAne sati, sAsnAdinA goH tAdAtmyena jJAnaM, tAdAtmyena gorabhAvAcca samavAyena sAsnApratiyogikAbhAvajJAnaM saMbhavati iti siddham dharmiNo'pi dharmavyApakatvam / candrazekharIyA : vadanti H keTalAMko vaLI "gotvatvAdyagrahadazAyAM" eno evo artha kare che ke, "gotvatvena agraho yasmAt" jyAre sAme rahelA piMDamAM "asmin na govaM" evo bAdhanizcaya hoya, tyAre tyAM "asmin gotyuM" evo gotvatvena gotvano bodha thaI zakato nathI. eTale gotvatvena gotvagrahane aTakAvanAra gotvAbhAvanizcaya e ja "gotvAtvAghagraha' zabdathI levAze. Ano sAra e ke, sAmenA piMDamAM gotvano bAdhanizcaya hovAthI "iyaM gauH" e anumiti "ayaM gotvavA" e rUpa to mAnI ja na zakAya. kemake gotvAbhAvanizcaya e gotvavattAjJAna na ja thavA de. eTale te vakhate thanArI A anumiti e tAdAtmyana gausAdhyaka mAnavI ja ucita che. ane e rIte gau=dharmamAM tAdAtmyathI vyApaktAnI siddhi thaI jAya che. A matamAM paNa asvarasa che ja. te vivRttiTIkAmAMthI ja vizeSajijJAsue jANI levo. ahIM enI carcA karatA nathI. Ama "gotvatvAdi-agrahadazAyAM" nA judA judA ghaNA artho joyA. tenA dvArA eTaluM to nakkI thayuM gaumAM tAdAtmyathI sAsnAvyApaktA che. ane tethI sAsnAhetu dvArA tAdAtmyathI gaunI ane tAdAtmyathI gaunA abhAva dvArA sAsnAnA abhAvanI siddhi thaI jAya che. candrazekharIyA : pUrvapakSeNa sAdhyavad-bhinnAvRttitvarUpAM vyAptimAdAya gotvasAdhyikA anumitiH prasiddhIkRtA / asmAkamiyatyeva ArekA yaduta pUrvapakSeNa atraiva granthe pratipAditAM pratiyogivyadhikaraNahetvadhikaraNavRtti-abhAvapratiyogitAnavacchedakaM gotvatvaM tadavacchinnaM gotvaM.... ityeva vyAptimAdAya gotvasAdhyikA'numitiH kathaM na prasiddhIkRtA iti cet asya vyApteH gurubhUtatvAt sAdhyavadbhinnAvRttviA tmakavyAptezca laghubhUtatvAt eva tairitthaM kRtaM iti vayaM manyAmahe / vizeSatastu naiyAyikazreSThapAratantryaM svIkRtya jJAtavyam / candrazekharIyA : prazna H sau prathama pUrvapakSe je carcA karI, temAM teNe gotvavad-bhinnAvRttittvarUpa vyAptinA jJAna dvArA ja anumiti thavAnI vAta karI. ane AvI vyApti paNa anumitikA2Na bane che, e vAta eNe jaNAvI. paNa e vyApti ahIM lAvavAnuM prayojana zuM ? enA karatA e ema paNa kahI zakata ke sAsnAdhikaraNavRtti ghaTAbhAvapratiyogitAvacchedaka gotvatva che. ane e gotvatvathI avacchinna evuM gotva che. ane e gotvanirUpitavyAptiviziSTasAsnAnA jJAnathI ja A anumati thAya che. mATe A anumiti gotvasAdhyaka che." paNa ema kahevAne badale "gotvattva=gotvavabhinnAvRttitvarUpa vyAptinA jJAnathI A anumiti thAya che" ema zA mATe kahyuM ? uttara H sAdhyavadanyAvRttitvarUpa vyApti e nAnI hovAthI temAM lAghavaguNa thAya che. ahIMnI vyApti to ghaNI moTI hovAthI temAM gaurava che. e AzayathI AvI vivakSA karI hoya ema saMbhave che. A mATe vizeSa khulAso to viziSTa naiyAyiko ja ApI zake. 1000XROO siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 7 68
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:18 m 00000000000000000mmmm dIdhitiH evaJca saMyogena gaganAderapi dravyatvavyApakatvam / (vRtti niyAmaka) saMyogamAtrasyAbhAvapratiyogitAvacchedakasambandharUpatve, - sAdhyatAvacchedaka sambandhena pratiyogyasambandhitvAbhidhAne vA, -- pRthivItvAdivyApakatvamapi, -tadabhAvavato'pi pRthivyAdeH saMyogena tatsambandhitvAt, siddhirapi tasya tathaiva, - na tu vRttiniyAmakasambandhena, tenAsambandhitvAt -avyApakatvAcca, vyaktIbhaviSyati cedamupariSTAt // 18 // Mmmmmmmmmm000000000000000000000000000000000000000000000000000mmmm jAgadIzI - evaJceti / sAmAnAdhikaraNyAdau sambandhiniveze cetyarthaH / saMyogatvena saMyogamAtrasya pratiyogagitAvacchedakasambandhatve vRtyaniyAmakasaMyogasyApi tattvaM sarvajanasiddhamato 'mAtra' padam / sambandharUpatve iti anyathA tAdRzasambandhAvacchinnapratiyogitAkAbhAvAprasiddhyA gaganAdeH pRthivItvAdivyApakatvaM durghaTameva syAditi bhAvaH / tAdRzasambandhasya pratiyogitAnavacchedakatve'pi dvitIyakalpAnusAreNa vyApakatvaM sampAdayati, - sAdhyatAvacchedakasambandheneti / - tathA ca sambandhAntarAvacchinnaghaTAdyabhAvamAdAyaiva lakSaNasamanvaya iti bhAvaH / 'dravyatvasya gaganAsaMyuktavibhvantare tadvyabhicArAddhatvantaramAha, - pRthivItvAdIti / vyApakatvamapIti / - 'gaganAde 'riti pUrveNAnvayaH / ('nanUtpattikAle janyasya, -pralayakAle nityasya,-pRthivImAtrasya gaganAbhAvasattvAtkathaM tasya pRthivItvavyApakatvamata Aha, -tadabhAvavato'pIti / - gaganAderabhAvavato'pi / saMyogeneti / - vRtyaniyAmakasaMyogena, |-ttsmbndhitvaat =gaganAdisambandhitvAt / ) __ nanvevaM nirUktavyAptijJAnAddhaTo gaganavAnityanumitiH pramA syAdata Aha, -siddhirapIti / tathaiva-vRttyaniyAmakasaMyogenaiva, tathA ca tAdRzasambandhena gaganAnumiteH pramAtvamiSTameveti bhAvaH / tenAsambandhitvAditi / -yena sambandhena sAdhya-sAdhanasAmAnAdhikaraNyaM parAmarza bhAsate, tenaiva sambandhena sAdhyAnumiteH phalatvAditi bhAvaH / candrazekharIyA : itthaM ca tAdAtmyasambandhena yatra sAdhyaM hetuH ca, tatra lakSaNasamanvayArthaM sarvatrAdhikaraNapadaM mittomummmmmmmmm mmmm0000000000mmmmmmmmmmmm0000000000000000000000000000000000000000000000000000000 BODDITORIAOIRIDIODIODODODDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDROIROIDDOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOODOTORE 010101010000 siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 9 COOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO000000DOOGOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOB a
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:18 mummmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmp parityajya saMbaMdhipadanivezaH AvazyakaH iti uktam / evaM ca adhunA gaganamapi vRtyaniyAmakasaMyogena dravyatvapRthvItvAdivyApakaM bhaviSyati / ayaM bhAvaH / adhikaraNapadaghaTitalakSaNAnusAreNa gaganaM vRtyaniyAmakasaMyogena dravyatvAdivyApakaM na bhavati / tathA hi dravyatvAdhikaraNe parvate vRtyaniyAmakasaMyogena gaganamasti, ato na tasyAbhAvo gRhyate / kintu ghaTAbhAvaH, sa ca yadi saMyomasAmAnyena ghaTasyAbhAvo gRhyate, tadA tu pratiyogitAvacchedakasambandhaH saMyogaH, tena ghaTAnadhikaraNaM hetvadhikaraNaM parvataH, tatra vartamAnaH sa eva ghaTAbhAvaH, kintu tatpratiyogitA sAdhyatAvacchedakavRtyaniyAmakasaMyogAvacchinnA nAsti, ataH na sA pratiyogitA gRhyate / yadi hi vRtyaniyAmakasaMyogena ghaTAbhAvo gRhyeta, tadA tu pratiyogitAvacchedakasambandhaH vRtyaniyAmakasaMyogaH, tena sambandhena ghaTAdhikaraNasyaivAprasiddhatvAt pratiyogyanadhikaraNa-hetvadhikaraNasyApi aprasiddhiH, vRtyaniyAmaka-saMyogasyAdhArAdheyabhAvaniyAmakatvAbhAvAt na tena sambandhena adhikaraNaprasiddhiriti bhAvaH / itthaM ca adhikaraNapadaghaTitalakSaNaM na niruktAnumAne saMghaTate / kintu adhunA tu saMbaMdhipadaghaTitameva lakSaNaM / tadanusAreNa tu gaganamapi dravyatvAdivyApakaM bhavati / tathA hi vRtyaniyAmakasaMyogena ghaTasambandhI ghaTasaMyukto vAyuH / tadbhinnaM hetvadhikaraNaM parvataH, tasmin sa abhAvaH, tasya pratiyogitA vRtyaniyAmakasaMyogAtmakena sAdhyatAvacchedaka sambandhenAvacchinnA api asti / tadanavacchedakaM gaganatvaM iti lakSaNaghaTanAt gaganaM dravyatvAbhAvavyApakaM bhavati / ___ atra dIdhityAM "vRttiniyAmakasaMyogamAtrasyAbhAvapratiyogitAvacchedakasambandharUpatve" iti pAThaH dRzyate, tatra ca 'vRttiniyAmaka' iti padaM prAmAdikaM iti vayaM manyAmahe, tatkAraNaM tu vakSyAmaH / sAmprataM tu 'saMyogamAtrasyAbhAvapratiyogitAvacchedakasambandharUpatve' ityasya granthasya nirUpaNaM kriyate / pUrvapakSaH praznayati nanu vRtyaniyAmakasaMyogasambandhaH pratiyogitAvacchedako na bhavati / tathA ca atra anumAne kasyApyabhAvasya pratiyogitA vRtyaniyAmakasaMyogAvacchinnA na saMbhavati / tathA ca sAdhyatAvacchedakasambandhAvacchinnapratiyogitAyAH eva aprasiddhatvAt tadghaTitalakSaNamapi nAtra saMjAghaTIti iti kathaM gaganasya dravyatvavyApakatvaM iti / tatra dIdhitikAraH samAdadhAti / saMyogamAtrasya abhAvapratiyogitAvacchedakasambandharUpatve saMyogena gaganAderapi dravyatvavyApakatvaM pRthvItvAdivyApakatvamapi ca saMbhavatItyanvayaH / asya bhAvArthastvayam yeSAM mate vRtyaniyAmakasaMyogaH pratiyogitAvacchedakatvenAprasiddhaH, teSAM mate yadyapi gaganaM na dravyatvAdivyApakaM bhavati / kintu yeSAM mate saMyogamAtrasya vRttiniyAmakasaMyogasya vRttiniyAmakasaMyogatvena vRtyaniyAmakasaMyogasya vRttyaniyAmakasaMyogatvena ca pratiyogitAvacchedakatvaM svIkriyate, teSAM mate tu pratiyogitAvacchedakasambandhena ghaTAnadhikaraNaparvatavRtyabhAva-pratiyogitAyA: vRtyaniyAmakasaMyogAvacchinnAyAH prasiddhatvAt sA grahItuM zakyA, tadanavacchedakaM gaganatvamiti lakSaNaghaTanAt gaganamapi dravyatvAdivyApakaM vRtyaniyAmakasaMyogena bhvtyev| adhunA "saMyogamAtrasya"....ityatra mAtrapadaprayojanaM abhidhIyate / yadi hi saMyogasyAbhAvapratiyogitAhai vacchedakasambandharUpatve..... iti pATho likhyate / tadA tu ayamartho bhavati yat - "yeSAM mate saMyogaH Kummmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmB siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 00
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:18 gummmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm abhAvapratiyogitAvacchedakasambandharUpaH prasiddhaH, teSAM mate gaganaM vRtyaniyAmakasaMyogena dravyatvAdivyApakaM bhavati" - iti / ayam ca arthaH na samIcInaH / yato ye kecit vRtyaniyAmakasaMyogaM pratiyogitAvacchedakatvena na svIkurvanti / te'pi saMyogatvena saMyogasAmAnyaM vRtyaniyAmakavRttiniyAmakasaMyogabhedabhinnaM pratiyogitAvacchedakaM svIkurvantyeva, te tu kevalaM vRtyaniyAmakasaMyogaM vRtyaniyAmakasaMyogatvena dharmeNaiva pratiyogitAvacchedakaM na svIkurvanti / tathA ca te'tra zaGkhAM kartu arhanti / yat - bhavadbhiH saMyogasyAbhAvapratiyogitAvacchekasambandhatva-mate gaganasya vRtyaniyAmakasaMyogena dravyatvAdivyApakatvaM pratipAditaM / kintu tanna yuktam / yataH vayamapi vRtyaniyAmakasaMyoge vRtyaniyAmakasaMyogatvena pratiyogitAvacchedakatvaM niSidhyamAnA api "saMyogaH abhAvapratiyogitAvacchedakaH" iti svIkurmaH / kintu tathApi na gaganaM vRtyaniyAmakasaMyogena dravyatvAdivyApakaM bhavati / tathA hi-saMyogena ghaTAbhAvo yadi lakSaNaghaTatvena gRhyate, tadA tu tasya pratiyogitA saMyogatvaviziSTasaMyogAvacchinnA, vRtyaniyAmakasaMyogatvaviziSTa vRtyaniyAmaka-saMyogAvacchinnA nAsti, ato na sA grahItuM shkyaa| sAdhyatAvacchedaka-sambandhAvacchinnapratiyogitAyAH eva lakSaNaghaTakatvenAbhidhAnAt / yadi ca vRtyaniyAmakasaMyogena ghaTAbhAvo gRhyate, tadApi tatpratiyomitA na vRtyaniyAmakasaMyogatvaviziSTena vRtyaniyAmakasaMyogenAvacchinnA, tAdRzasambandhasya pratiyogitAvacchedakatva-asvIkArAt / itthaM ca kasyA api pratiyogitAyAH lakSaNAghaTakatvAt lakSaNasamanvayo na saMbhavatIti na saMyogasyAbhAvapratiyogitAvacchedakasambandhatve'pi gaganasya dravyatvAdivyApakatvaM saMbhavatIti / tasmAt dIdhitikAreNa saMyomasya... ityanuktvA saMyogamAtrasya.... ityuktam / tasthArthastu ayam - saMyogamAtrasya = vRttiniyAmaka-saMyogatvena vRtti-niyAmakasaMyogasya, vRtyaniyAmakasaMyogatvena vRtyaniyAmakasaMyogasya ca pratiyogitAvacchedakasambandhatve iti - tathA ca yeSAM mate vRtyaniyAmakasaMyogatvaviziSTasya vRtyaniyAmakasaMyogasya pratiyogitAvacchedakatvaM prasiddhaM, teSAM mate eva gaganaM dravyatvAdivyApakaM bhavati / yUyaM tu na vRtyaniyAmakasaMyogatvaviziSTasya vRtyaniyAmaka-saMyogasya pratiyogitAvacchedakatvaM svIkuruthA ato bhavanmate tu gaganaM dravyatvavyApakaM naiva bhavati / kintu yathoditamate eva bhavati / tathAhi vRtyaniyAmakasaMyogena ghaTAbhAvo lakSaNaghaTako bhavati, tatpratiyogitA tu vRtyaniyAmakasaMyogatvaviziSTena vRtyaniyAmakasaMyogena sAdhyatAvacchedakasambandharUpeNAvacchinnA eva / ataH sA gRhyate, tadanavacchedakaM nu gaganatvaM iti lakSaNaghaTanAt gaganaM dravyatvAdivyApakaM bhavati / yadi hi vRtyaniyAmakasaMyogatvAvacchinnasya vRtyaniyAmakasaMyogasya pratiyogitAvacchedakatvaM na svIkriyate, tadA tu sAdhyatAvacchedakatAdRzasambandhAvacchinnapratiyogitAkAbhAvasyaiva aprasiddhatvAt, lakSaNasamanvayAsaMbhavAt na gaganaM pRthvItvAdivyApakaM bhavitumarhati iti uktaprAyam / ____ adhunA dIdhityAM dRzyamAnasya vRttiniyAmakapadasya prAmAdikatvaM pratipAdayAmaH / jAgIdIzITIkAyAM kutrApi vRttiniyAmakapadasya samullekho'pi na kRtaH, ato jJAyate, yat jagadIzasya purastAt vidyamAnAyAM dIdhityAM tatpadaM nAsIt / evaM vivRttiTIkAyAmapi vRttiniyAmakapadasya samullekhanaM na kRtaM, ataH teSAM purastAdapi tatpadaM nAsIt ityeva siddhyati / yuktistu iyam / vRttiniyAmakapadaM vinaiva sarvasya padArthasya sughaTitatvasaMbhavAt tatpadaM na mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm0000000000000mmmmmmmmmmmmmmmm000 - siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 01
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti : 18 niveshymev| pratyuta tatpadaniveze mahatyApattiH samApatet / tathA hi "manujamAtraH skhalanAspadaM" iti lokazrutiH prasiddhA / tatra mAtrapadena manujasyaiva vibhAgAH sarve pratipAdyante / yathA brAhmaNaH kSatriyo vaizyo zudro vA sarve'pi manujAH skhalanAspadAni bhavanti / na tu atra mAtrapadena manujatvajAtirahitAstiryagAdayo gRhyante / anyathA "manujAH tiryaJco devAzca skhalanAspadAni bhavanti" iti arthaH syAt sa tu na keSAmapi mAnyaH / ato mAtrapadaM yatpadAnantaraM nivizyate, tasyaiva sarve bhedA mAtrapadena gRhyante / itthaM ca atrApi yadi 'vRttiniyAmakasaMyogamAtrasya ' . iti yadi ucyate / tadA tu mAtrapadasya vRttiniyAmakasaMyogAnantaraM niviSTatvAt mAtrapadaM vRttiniyAmakasaMyogAnAM sarveSAM saMgrAhakaM bhavet / na tu vRtyaniyAmakAnAM / evaM ca "vRtyaniyAmakAnAM abhAvapratiyogitAvacchedakasambandhatve" ityartho na labhyeta / tathA cAnantaroktaprakAreNa gaganasya dravyatvAdivyApakatvaM na sidhyet / vivRttiTIkAkAreNApi mAtrapadena yat vRtyaniyAmakasaMyogena ghaTAbhAvagrahaNaM vivakSitaM tadapi na ghaTeta, tathA ca sarvaM asamaJjasaM bhavet / ato vRttiniyAmakapadaM prAmAdikameva mantavyam / tatpadAbhAve tu na ko'pi doSaH / tathAhi saMyogamAtrasya.... iti padaM ziSTaM bhavati / tathA ca mAtrapadaM saMyogapadAnantaramabhihitaM sat sarveSAM saMyogAnAM vRttiniyAmakAnAM vRtyaniyAmakAnAM ca saMgrAhakaM bhavati / evaM ca vRtyaniyAmaka saMyogasya pratiyogitAvacchedakasambandhatvamapi anena vAkyena pratipAdyate, tathA ca pUrvoktakrameNa ghaTadyadyabhAvamAdAya lakSaNaghaTanAt gaganaM dravyatvAdivyApakaM bhavati / evaM ca saMyogamAtrasyAbhAvapratiyogitA.... ityeva pATho'smAkaM samIcInaH pratibhAti / vizeSArthajijJAsunA samAdaraNIyA naiyAyika zreSThAH iti alaM vistareNa / prakRtaM prstumH| 1 nanu yeSAM mate vRtyaniyAmakasaMyogaH pratiyogitAvacchedako na bhavati, teSAM mate nu gaganaM naiva dravyatvavyApakaM bhavatIti cet na sAdhyatAvacchedakasambandhena pratiyogyasaMbaMdhihetusaMbaMdhivRtyabhAvaprati-yogitAnavacchedakatvaM sAdhyatAvacchedake vAcyam iti yaH dvitIyaH kalpo asti, tadanusAreNa tu vRtyaniyAmakasaMyogasya pratiyogitAnavacchedakatvavAdimate'pi gaganasya dravyatvAdivyApakatvaM saMbhavati / yato'tra kalpe sAdhyatAvacchedakasambandhAvacchinnA pratiyogitA na praviSTA'sti / tathA ca dravyatvAdhikaraNe parvate saMyogena ghaTasyAbhAva:, sAdhyatAvacchedakena vRtyaniyAmakasaMyogena ghaTAtmakapratiyogisaMbaMdhi paTAdi bhavati / tadbhinnaM hetusambandhI parvataH, tatra ghaTAbhAvaH, tasya saMyogAvacchinnA pratiyogitA, tadanavacchedakaM gaganatvamiti lakSaNasamanvayAt bhavati gaganaM dravyatvavyApakam / nanu vibhudvayasya parasparaM saMyogAnaGgIkArAt AtmAdau dravye gaganaM vRtyaniyAmakasambandhenA'pi na vartate / tatra ca dravyatvaM heturasti / tathA ca dravyatvaM gaganavyabhicAri bhavati / ato na gaganaM dravyatvavyApakaM saMbhavatIti cet ata eva dIdhityAM "pRthvItvAdivyApakatvamapi " iti padamupAttaM / tathA ca gaganasya dravyatvavyApakatve saMdihyamAne'pi, tasya pRthvIMtvavyApakatvamavyAhatameva / tathA hi pRthvItvaM na kasminnapi vibhudravye vartate / kintu pRthvISu eva / tatra sarvatra gaganaM vRtyaniyAmakasaMyogena saMbaddhamasti iti gaganaM pRthvItvAdivyApakamavazyaM bhavati / na ca tathApi janyapRthvISu utpattikAlAvacchedena saMyogamAtrasyaivAbhAvAt tatra vRtyaniyAmakasambandhenApi gaganaM na saMbaddhaM bhavati / evaM pralayakAle janyamAtrasyAbhAvAt saMyogAnAM ca sarveSAM janyatvAvacchnnitvAt, siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 002
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti: 18 pralayakAle vartamAneSu nityapRthvIrUpeSu pRthvIparamANuSu gaganaM na vRtyaniyAmakasambandhena saMbaddhaM bhavati / tathA ca gaganAbhAvasyaiva tAdRzeSu pRthvIdravyeSu pratiyogivyadhikaraNatvena lakSaNaghaTakatvAt na lakSaNasamanvayaH saMbhavati, ato na gaganaM pRthvItvavyApakaM bhavatIti vAcyam utpattikAlAvacchedena ghaTAdiSu gaganAbhAvo yadyapi vartate, tathApi tadeva gaganaM pratiyogisvarUpaM sAdhyatAvacchedakena vRtyaniyAmakasaMyogena dvitIyAdikSaNAvacchedena ghaTe saMbaddhamasti / ato ghaTAdIni janyapRthvIdravyANi sAdhyatAvacchedakasambandhena gaganasambandhIni eva / na tadbhinnAni / evaM nityapRthvIdravyANyapi sRSTikAlAvacchedena sAdhyatAvacchedakasambandhena gaganasambandhIni snti| na tadbhinnAni / ato gaganAbhAvo na lakSaNaghaTakaH, kintu ghaTAdyabhAva:, tena N ca lakSaNaghaTanAt gaganaM vRtyaniyAmakasaMyogena pRthvItvavyApakaM siddhyati / nanu evaM sati gagane pRthvItvavyApakatvajJAnAt 'ghaTo gaganavAn' ityanumityApattiH bhavati iti cet bhavatyeva, kintu sA iSTA natvaniSTA / yato ghaTaH vRtyaniyAmakasaMyogena gaganavAn ityanumitirasmAkamabhimataiva / sA cAnumitiH pramAtmikaiva mantavyA / nanu ghaTaH vRttiniyAmakasambandhena gaganavAn ityanumitiH kathaM na bhavatIti cet parAmarzajJAne yena sambandhena sAdhyasAdhanayoH sAmAnAdhikaraNyaM bhAsate, tenaiva sambandhena sAdhyAnumitiH saMbhavatIti niyamaH / atra tu vRtyaniyAmakasaMyogena gaganasya saMbaMdhini ghaTAdau samavAyena pRthvItvaM" ityAkArakaM sAmAnAdhikaraNyaM parAmarze bhAsate, tathA ca vRtyaniyAmakasaMyogenaiva gaganAnumitiH saMbhavati / vRttiniyAmakasaMyogena tu tAdRza-sAmAnAdhikaraNyajJAnaM na bhavati eva / ataH na tena sambandhena gaganAnumitirbhavatIti bhAvaH / candrazekharIyA H A rIte sAmAnAdhikaraNyAdimAM saMbaMdhino niveza karIne "adhikaraNa"padone kADhI nAMkhyA. enAthI have to gaganavAn dravyatvAt anumAnomAM saMyogathI gagana sAdhya paNa dravyatvane vyApaka banaze. jo adhikaraNa zabda hota, to gagananuM saMyogathI adhikaraNa ja aprasiddha hovAthI gaganAdhikaraNa nirUpitavRttitA e dravyatvamAM hetumAM maLata ja nahI. ane pariNAme tyAM vyAptilakSaNa na ja ghaTe. paNa have vAMdho na Ave. saMyogathI gagananA saMbaMdhI to ghaTAdi maLe ja che. ane temAM dravyatva rahenAra che. eTale lakSaNa ghaTI jAya, Ama have gagana paNa saMyoga saMbaMdhathI dravyatvAdine vyApaka banaze. A anumAnamAM gagana e vRtti-aniyAmaka saMyoga saMbaMdhathI sAdhya che. kemake vRttiniyAmaka saMyogathI to gagana karze rahetuM ja na hovAthI A vyApti ja khoTI paDI jAya. ahIM paNa "saMyogamAtra e abhAvanI pratiyogitAno avacchedaka saMbaMdha banI zake che" e mAnyatA anusAre ja gagana vyApaka bane e dhyAnamAM rAkhavuM. ahIM saMyogamAtramAM 'mAtra' padathI tamAma saMyoga levAnA che. eTale Azaya e che ke svataMtra rIte vRttiniyAmaka saMyoga ane svataMtra rIte vRtti-aniyAmaka saMyoga e be ya pratiyogitAvacchedaka banI zake che. ane eTale ja ahIM lakSaNa samanvaya thAya. te A pramANe - dravyatvAdhikaraNa evA parvatAdimAM vRtti-aniyAmaka saMyoga saMbaMdhathI paNa ghaTa raheto nathI. eTale ghaTAbhAva maLyo. A ghaTa e pratiyogitAvacchedaka evA vRttianiyAmaka saMyogathI parvatamAM nathI raheto. eTale prati. avacchedaka saMbaMdhathI ghaTAnadhikaraNa evuM hetvadhikaraNa maLI gayuM. ane temAM ghaTAbhAva che. ane tenI pratiyogitA sAdhyatAvacchedaka evA vRtti-aniyAmaka saMyogathI avacchinna ja che. ane te pratiyogitAno anavacchedaka evo gaganatva maLI jatA lakSaNa ghaTI jAya. jo, vRtti-aniyAmakasaMyogane pratiyogitAvacchedaka na mAno to to moTo vAMdho Ave. ahIM koIpaNa siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 7 03
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:18 abhAva lakSaNaghaTaka tarIke lo, tenI pratiyogitA e sAdhyatAvacchedaka evA vRtti-aniyAmaka saMyogathI avacchinna banavAnI ja nathI. kemake A saMbaMdhane pratiyogitAvacchedaka ja nathI mAnelo. Ama thavAthI ahIM lakSaNa samanvaya na thAya. A Apatti na Ave te mATe ja vRtti-aniyAmakasaMyogane pratiyogitAvacchedaka mAnIne ja A vAta karI. A mATe ja "mAtra' pada mukela che. enA dvArA vRtti-aniyAmakasaMyogane paNa grahaNa karavAno dIdhitimAM "saMyogamAtrasyAbhAvapratiyogitAvacchedakasaMbaMdharUpave..' lakhela che. emAM jo mAtrapada na lakhe. to "saMyoga e abhAva pratiyogitAno avacchedaka saMbaMdha hote chA~,gagana e pRthvItyAdine vyApaka bane che." ema artha thAya. paNa A artha yogya na gaNAya. kemake saMyoga to pratiyogitAvacchedaka tarIke badhAne mAnya che. saMyogatvavALA vRttiniyAmaka + vRtti-aniyAmaka e be ya saMbaMdho bane che. ane e beya saMbaMdho jyAre saMyogatva dharmane laIne vicArIe tyAre to avacchedaka bane ja che. eTale to pachI A paMktino artha A pramANe thAya ke, "saMyoga e pratiyogitAvacchedaka saMbaMdha bane che. e abhiprAyathI gaMgana e vyApaka banI zake." have vRttianiyAmakasaMyoga e vRtti-aniyAmaka saMyogatvadharmAvacchinna tarIke lo, to e pratiyogitAvacchedaka nathI banato, ema mAnIe to paNa "saMyoga e pratiyogitAvAdaka che" ema mAnavAmAM to koI bAdhaka che ja nahI. eTale have to vRtti-aniyAmaka saMyoga e pratiyogitAvacchedaka nathI banato, e anusAre paNa "saMyoga e pratiyogitAvacchedaka bane che, e matAnusAre gagana e dravyatyAdine vyApaka che" ema mAnavuM paDe. paNa e to ghaTatuM nathI. kemake, dravyatvAdhikaraNamAM saMyogathI ghaTAbhAva levAya. ane tenI pratiyogitA e to saMyogAvacchinna che. paraMtu vRtti-aniyAmakasaMyogatvAvacchinnatravRttianiyAmakasaMyogathI avacchinna nathI. eTale A abhAva na levAya. vRti-aniyAmakasaMyogathI ghaTAbhAva lo, to paNa A saMbaMdhathI avacchinna pratiyogitA mAnI ja na hovAthI sAdhyatAvacchedaka saMbaMdhathI avacchinna pratiyogitA maLavAnI ja nathI. ane tethI avyApti AvavAnI ja. eTale "saMyoga e pratiyogitAvacchedaka mAnIe, to gagana e dravyatyAdine vyApaka bane che." e dIdhitipaMkti khoTI paDe. bhale, vRttiniyAmaka+vRttianiyAmaka beya saMyogo saMyogatvena pratiyogitA avacchedaka bane. paraMtu vRti aniyAmaka saMyoga to vRti aniyAmaka saMyogatvena pratiyogitA avacchedaka mAnatA ja nathI mATe A vAMdho Ave. - A Apatti nivAravA je dIdhitimAM mAtra pada che. eTale ke saMyogamAtrane pratiyogitAno avacchedaka mAnIe, te mate..... Ano artha e ke, "dareke dareka saMyogo svataMtra rUpe paNa pratiyogitA avacchedaka banI zake che. eTale vRti-aniyAmaka saMyoga e paNa vRti-aniyAmakasaMyogatvadharmane laIne paNa pratiyogitA avacchedaka bane ja che. evuM mAnanAra mate "gagana e dravyatvavyApaka bane che." have A artha karavAthI vAMdho na Ave. kemake ghaTAbhAvanI pratiyogitA e have sAdhyatAvacchedakavRti-aniyAmaka saMyogavaviziSTa vRti aniyAmaka saMyogathI vacchinna mAnelI ja che. eTale e laI zakAya. ane teno anavacchedaka gaganatva maLI zake che. bAkI jo, "vRti aniyAmaka saMyoga e pratiyogitAvacchedaka nathI banato" e mata svIkAro, to pachI vRti aniyAmakasaMyogAvacchinnapratiyogitAka-abhAva ja na maLatA, koIpaNa abhAva lakSaNaghaTaka na bane. ane pariNAme gagana e pRthvItvavyApaka na ja bane. eTale e vAta spaSTa jANavI ke, lakSaNamAM saMbaMdhIno niveza karyA pachI paNa "vRti-aniyAmakasaMyoga e abhAvapratiyogitAno avacchedaka banI zake che." e mate ja gagana e dravyatvavyApaka banI zake. RA&logN[fil] II/IIt1/111/000101111111000000000000000003000000014/00000001011/01/2011/000180018010010010101001/07//11bitirtheriffi///IIIIIIIIII/II/I/II/II/II/II/II/III) siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 04 N..
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:18 SSCKKAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAA00000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000066666666 ahIM kharekhara to dIdhitimAM vRttiniyAmaka saMyogamAtrasya.... ema pATha lakhelo dekhAya che. paNa emAM vRttiniyAmaka pada e khoTuM lakhAyeluM che ema lAge che. ema mAnavAnA ghaNA kAraNo che : (1) jAgadIzImAM mAtra padanuM prayojana jaNAvatI vakhate ema lakhe che ke, "saMyogatvadharma dvArA to tamAma saMyogo pratiyogitAvaracchedaka bane che." ahIM kyAMya vRttiniyAmaka padano ullekha karyo ja nathI. (2) vivRttiTIkAmAM paNa vRtti aniyAmaka padano koI ullekha nathI. (3) mahatvanI vAta e ke, jema "mANasamAtra bhUlane pAtra" e vAkyamAM mAtra zabda e mANasanA tamAme tamAma bhedo levA mATe vaparAya che. arthAt "kSatriya + brAhmaNa+ vaizyAdi koIpaNa mANasa e bhulane pAtra che." ema artha sucave che. eTale A rIte mAtra pada jenI sAthe joDAya, enA ja tamAma peTAvibhAgone sucave. paNa e mAtra padathI mANasa bhinna evA tiryaMcAdi laI zakAtA nathI. eTale ke mANasa ane tiryaMca e bhulane pAtra che ema artha karI zakAto nathI ja. ema ahIM paNa jo vRttiniyAmaka saMyoganA ja tamAma peTAbhedo "mAtra" pada sucave che. paNa e "mAtra" padathI vRttiniyAmaka saMyogathI judo evo vRtti-aniyAmaka saMyoga laI zakAto ja nathI, jyAre ahIM to "mAtra" padathI vRtti-aniyAmaka saMyoga levAnI vAta vivRttikAra kare che. have e to tyAre ja saMbhave ke, vRttiniyAmaka pada na hoya. ane saMyogamAtrasya e padahoya, kemake have mAtra pada e saMyoga sAthe ja joDAyeluM che. eTale saMyoganA tamAme tamAma peTAvibhAgo= vRttiniyAmaka + vRtti aniyAmaka saMyogo e mAtrapadathI sucavAya che. ane tethI mAtrapadathI vRtti-aniyAmaka saMyoga paNa grahaNa karAya. ane eTale vRtti niyAmaka + vRtti aniyAmaka beya saMyogo pratiyogitA avacchedaka svataMtra rIte banI zake che. e mate gagana dravyatvAbhAva vyApaka che. evo artha e paMktino nIkaLe, je yogya ghaTe. Ama "vRttiniyAmaka" pada dIdhitimAM vadhArAnuM che, ema samajavuM yogya lAge che. A carcA purI thaI. vRtti aniyAmaka saMyogane pratiyogitAvacchedaka na mAno, to paNa ApaNI je bIjI vivekSA che ke "sAdhyatAvacchedakasaMbaMdhathI pratiyogI asaMbaMdhI...." temAM to pratiyogitA e sAdhyatAvacchedakasaMbaMdhAvacchinna levAnI ja nathI. eTale saMyogathI ghaTAbhAva ja laI zakAya. sAdhyatA-avacchedaka evA vRti-aniyAmaka saMyogathI ghaTAnadhikaraNa evuM dravyatvAdhikaraNa parvatAdi bane. temAM rahela te ghaTAbhAvanI pratiyogitA saMyogAvacchinna che, paNa vRti-aniyAmaka saMyogatvaviziSTasaMyoga-avacchinna nathI. chatAM ya vAMdho nathI, kemake ApaNe koIpaNa saMbaMdhAvacchinna pratiyogitA levAnI che eTale A levAya. ane teno anavacchedaka evo sAdhyatAvacchedaka gaganatva banI jatA lakSaNa ghaTI jAya che. praznaH kharekhara to, A sthAna ja vyabhicArI che, kemake vibhudravyono saMyoga mAnelo na hovAthI AkAzano kAla-digu -AtmAdi sAthe vRtti-aniyAmaka saMyoga paNa nathI ane temAM dravyatva rahela che. eTale dravyatva e vRti aniyAmaka saMyogathI gagananA asaMbaMdhI evA paNa AtmAdimAM rahela che eTale A sthAna ja vyabhicArI che. mATe gagana e dravyatvavyApaka banI zakatuM nathI. uttaraH AthI ja dIdhitimAM dravyatva hetu choDIne pRthvItva hetu Apelo che. dareke dareka pRthvImAM gaganano vRti aniyAmaka saMyoga to che ja. eTale have A hetu vyabhicArI nahi bane. ane tyAM gagana e tene vyApaka banaze. praznaH dareke dareka ja pRthvImAM utpattikAle to saMyogamAtrano abhAva hovAthI, tyAM utpattikAle pRthvItva hovA chatAM vRtti aniyAmaka saMyogathI paNa gagana che ja nahIM. ane vaLI nitya evI paramANu pRthvImAM paNa pralayakALamAM to saMyogamAtrano abhAva hovAthI, vRti aniyAmaka saMyogano paNa abhAva ja che ane tema hovAthI siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 05 std10000661600/0001STOC00000000/4ttitofoX00GMCHANGOLA ALAGASADAINIKI/C00:01 Asonedo100000000000000000000001011000000000000000000000000000000003
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:18 tyAM nityapRthvImAM paNa pRthvItva hovA chatAM vRti aniyAmaka saMyogathI gagana nathI. Ama e rIte paNa A hetu vyabhicArI ja che. to pachI, gagana zI rIte pRthvItvane vyApaka banaze? uttara : tamArI vAta sAcI. paraMtu e nityapRthvImAM paNa sRSTikAlAvacchedana ane janyapRthvImAM 2 utpattikAlAnantarAdikAlAvacchedana to vRti aniyAmaka saMyogathI gagana che ja. eTale jeTalA he-dhikaraNo che e tamAmamAM te te kALe to vRti aniyAmaka saMyogathI gagana hovAthI A gagana e pRthvItvane vyApaka ja gaNAya che. prazna : to paNa lakSaNasamanvaya to nahIM ja thAya, kemake nityapRthyAdimAM pralayakAlAvacchedana vRti aniyAmaka saMyogathI gaganAbhAva ja maLI jatA sAdhyAbhAva ja lakSaNaghaTaka banI jaze. uttaraH na bane kemake gaganAbhAvano pratiyogI gagana e vRti aniyAmaka saMyogathI sRSTikAlAvacchedana | to te nityapRthvImAM rahelo che eTale pratiyogI-anadhikaraNa hatyadhikaraNa nathI maLatuM. mATe gaganAbhAva uM lakSaNATaka na bane. paraMtu ghaTAbhAvAdi ja maLe. eTale lakSaNa ghaTI jAya che. prazna : to pachI, A vyAptijJAnathI ghaTaH gaganavAn evI paNa anumiti sAcI mAnavAnI Apatti Avaze. uttara : e ISTApatti ja che kemake vRti aniyAmaka saMyogathI ahIM anumiti thAya ja che ane e amane 3 ISTa ja che. hA, vRtiniyAmaka saMyogathI gaganAnumiti na thAya, kemake je saMbaMdhathI sAdhya + sAdhananuM sAmAnAdhikaraNya parAmarzamAM bhAse, te ja saMbaMdhathI sAdhyAnumiti thAya. evo niyama che. eTale ahIM vRti aniyAmaka saMyogathI gagananA adhikaraNa evA ghaTamAM samavAyathI pRthvItva che. evo parAmarzamAM bodha thAya che. mATe vRti aniyAmaka saMyogathI ja "gaganavAnuM ghaTaH" evI anumiti thAya. CITTITUTTITUTTITUTION TO TASTICUISITI IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII jAgadIzI- sAmAnAdhikaraNyadhiyo hetutvasya, tadaMze sambandhavizeSanivezasya / vA'naGgIkAramate'pyAha, -avyApakatvAcceti / - 'tene 'tyanuSajyate, tathA ca yAdRzasambandhena sAdhyasya hetuvyApakatvaM gRhyate, tenaiva sambandhena sAdhyasiddhiH phalamato -vRttiniyAmakasambandhena | sAdhyasya hetuvyApakatvA'sambhavAdeva na tena sambandhena sAdhyasya pramAnumitiriti bhaavH| candrazekharIyA : nanu "anumitau kAraNIbhUte parAmarza sAmAnAdhikaraNyajJAnamapi bhavati / tadapi ca / anumitikAraNaM bhavatIti" na svIkurmo vayaM / tathA ca sAmAnAdhikaraNyajJAnaM vinApi anumitisaMbhavAt "yena sambandhena sAdhyasAdhanayoH sAmAnAdhikaraNyaM bhAsate, tena sambandhena sAdhyAnumitiriti niyamaH eva na jAghaTIti / sAmAnAdhikaraNyajJAnaM vinApi anumitisaMbhavAt / kathaMcit sAmAnAdhikaraNyajJAnasyAnumiti-hetutAsvIkAre'pi sAmAnAdhikaraNyAMze sAdhyasya sAdhyatAvacchedakasambandhena pravezaH yaiH na svIkriyate / teSAM mate tu sAmAnAdhikaraNyAMze sAdhyatAvacchedaka-sambandhenaiva sAdhyasya bhAnaM na svIkRtam / ataH teSAM mate'pi asya niyamasyAsaMbhavaH eva / tatkathaM tanniyamamAzritya vRttiniyAmakasaMyogena gaganAnumitivAraNaM kartuM zakyamiti cet| mA bhavatu sAmAnAdhikaraNyAMze sAdhyatAvacchedakasambandhena sAdhyAdhikaraNatvasya nivezaH, tathApi yAdRzasambandhena siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 06
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti: 18 sAdhyasya hetuvyApakatA gRhyate, tAdRzenaiva sambandhena sAdhyAnumitirbhavati iti niyamAzrayaNAt na ko'pi dossH| vRttiniyAmakasaMyogena tu gaganasya pRthivItvavyApakatA na gRhyate, ataH na tena sambandhena saadhyaanumitibhvnaapttiH| kintu vRtyaniyAmakasaMyogenaiva gaganasya hetuvyApakatA gRhyate, ataH tenaiva sambandhenAnumitirbhavati / tathA ca sAmAnAdhikaraNyAMze sAdhyatAvacchedakasaMbaMdhitvAniveze'pi na doSaH iti bhAvaH / candrazekharIyA : prazna H paNa sAmAnAdhikaraNyAMzamAM sAdhyanuM game te saMbaMdhathI adhika2Na laI zakAya, evA mata pramANe to, emAM vRtti aniyAmaka saMyogano niveza karelo ja nathI. to pachI zI rIte vRti aniyAmaka saMyogathI ja gaganAnumiti thAya, ane vRttiniyAmakathI na thAya evo nirNaya thaze? uttara : eTale ja, dIddhitimAM tenAsaMbaMdhitvA+tenAvyApAttva ema be vAta karI che. arthAt je saMbaMdhane laIne sAdhya e hetuvyApaka tarIke grahaNa thAya. te ja saMbaMdhathI te sAdhyanI anumiti thAya, tevo niyama che. vRti niyAmaka saMyogathI to gagana pRthvItvavyApaka banato ja nathI, kemake pRthvItvAdhikaraNa parvatAdimAM vRti niyAmaka saMyogathI gagana raheto nathI. eTale temAM vRtti niyAmakathI gaganAbhAva pratiyogIvyadhikaraNa maLI jAya che. ane tenI pratiyogitAno avacchedaka gaganatva banI jAya che. Ama gagana e vRtti niyAmaka saMbaMdhathI to vyApaka banavAno ja nathI. hA, sAdhyatAvacchedaka vRti aniyAmaka saMyoga laIe to te saMbaMdhathI gagana e vyApaka banI ja jAya che je joI gayA. eTale te ja saMbaMdhathI gaganAnumiti thaze. Ama vRtti niyAmaka saMyogathI to gagana e pRthvItvavyApaka banato ja na hovAthI te saMbaMdhathI gaganAnumiti thavAnI Apatti AvatI nathI. eTale sAmAnAdhikaraNyaghaTakamAM bhale ne sAdhyanA saMbaMdhano niveza na hoya to paNa upara pramANe mAnavAthI vRti niyAmakathI ja anumiti na thavI, vRti niyAmaka saMyogathI thavI e ghaTI jAya che. jagadIzI nanu vRttiniyAmakasaMyogenApi gaganasya pRthivItvAdivyApakatvaM durvAraM, tAdRzasambandhena gaganasambandhyaprasiddhayA gaganAbhAvasya pratiyogivyadhikaraNatvAbhAvAt, tAdRzAbhAvAntara-pratiyogitvasya ca gaganAdAvasattvAdata candrazekharIyA : na ca vRttiniyAmakasambandhenApi gaganasya pRthvItvavyApakatA gRhyate eva / tathA hi pRthvItvAbhAvavati parvatAdau vRttiniyAmakasaMyogena gaganAbhAvo yadyapi vartate, tathApi sAdhyatAvacchedakavRttiniyAmaka - saMyogena pratiyogisvarUpasya gaganasya saMbaMdhina evAprasiddhatvAt pratiyogisaMbaMdhibhinnaM hetvadhikaraNaM na grahItuM zakyate / tathA ca na gaganAbhAvo lakSaNaghaTakaH / kintu ghttaabhaavH| vRttiniyAmakasaMyogena ghaTasaMbaMdhi bhUtalaM, tadbhinnaH parvataH, tatra vartamAnasya ghaTAbhAvasya pratiyogitAyAH anavacchedakaM gaganatvamiti lakSaNaghaTanAt gaganaM vRttiniyAmakasaMyogenApi pRthvItvavyApakaM bhavatyeva iti vAcyam candrazekharIyA prazna : "ghaTaH vRtiniyAmakasaMyogena-gaganavAn pRthvIAt' A sthaLe, vRti niyAmakathI paNa gagana e pRthvItvavyApaka banavAnuM ja che. te A pramANe-tame ahIM vRtti niyAmaka saMyogathI gaganAbhAva lo, to paNa pratiyogitAvacchedaka+sAdhyatAvacchedaka evA vRti niyAmaka saMbaMdhathI gagana=pratiyogIno koI : siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 7 toto
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:18 saMbaMdhI ja prasiddha nathI. ane tethI prati. avacchedaka saMbaMdhathI pratiyogIsaMbaMdhI ja na maLatA pratiyogIsaMbaMdhibhinna paNa maLato nathI. ane tethI gaganAbhAva lakSaNaghaTaka na levAya. paNa ghaTAbhAva ja levAya. vRti niyAmaka saMyogathI ghaTa saMbaMdhI bhUtala bane. tabhinna tarIke parvata bane. ane temAM A ghaTAbhAva maLe. tenI vRtiniyAmakasaMyogAvacchinna pratiyogitA paNa che. ane teno anavacchedaka gaganatva bane. Ama vRtiniyAmakasaMyogathI paNa gagana paNa pRthvItvavyApaka banI ja jAya che. jAgadIzI Aha, - vyaktItyAdi / idaM vRttiniyAmakasambandhena gaganAderavyApakatvaM, tathA ca 'nirUktapratiyogipratiyogikatve' tyAdinA vakSyamANaM 'pratiyogyasAmAnAdhikaraNyaM' vRttiniyAmakasambandhena gaganAbhAve'pi sthAsyatItibhAvaH // 18 // candrazekharIyA : yathA vRttiniyAmakasaMyogena gaganaM pRthvItvavyApakaM na bhavati tathA tatsarvaM upariSTAt vyaktaM nirU payiSyate / ayaM bhAvaH asyaiva granthasya aSTAdazakArikAyAM dIdhityAM ayaM pariSkAra: kariSyate yat sAdhyatAvacchedakasambandhasAmAnye niruktapratiyogipratiyogikatva(=yAdRzapratiyogitAvacchedakAvacchinnApratiyogikatva-) hetvIkaraNIbhUtayatkiJcidvyaktyanuyogikatvobhayAbhAvaH, tAdRzapratiyogitAnavacchedakaM sAdhyatAvacchedakaM grAhyaM iti / tathA ca vRttiniyAmakasaMyogasambandhasAmAnye pRthvItvAdhikaraNIbhUtaghaTAdivyaktyanuyogikatvaM yadyapi vidyate, ghaTe vRttiniyAmakasaMyogena jalasya satvAt / tathApi tasmin sambandhe gaganatvAvacchinnapratiyogitAvacchedakagaganatvAvacchinnagaganapratiyogikatvaM nAsti / gaganasya vRttiniyAmakasambandhena / kutrApyasaMbaddhatvAt / itthaM ca vRttiniyAmaka-saMyogasAmAnye gaganapratiyogikatvAbhAvasya satvAt ubhayAbhAvaH mIlitaH / tathA ca gagananiSThA pratiyogitA grahItuM zakyA / tadavacchedakaM tu gaganatvaM iti na gagane vRttiniyAmakasaMyogena pRthvItvavyApakatvaM saMbhavatIti / candrazekharIyA : uttara : vRtiniyAmakasaMyogathI to A gagana pRthvItvavyApaka nathI ja banatuM e vAta AgaLa ame siddha karIzuM. Azaya e che ke AgaLa 18mI kArikAmAM aMte ame kahezuM ke, sAdhyatAvacchedakasaMbaMdhasAmAnyamAM huM yAdazapratiyogitAvacchedaka-avacchinnapratiyogItva+hevadhikaraNIbhUtayatkiMcita-vyakti-anuyogikatvasAmAnya ubhayano abhAva maLe. tAdaza pratiyogitAno anavacchedaka evo sAdhyatAvacchedaka hovo joIe. have sAdhyatAvacchedaka vRtiniyAmakasaMyogamAM bhale pRthvIvAdhikaraNa ghaTAnuyogitva hoya, kemake ghaTamAM vRti niyAmakasaMyogathI jalAdi rahelA che. paNa te vRtiniyAmakasaMyogamAM gaganAbhAvapratiyogitAvacchedaka gaganatvAvacchinna-gaganapratiyogIkatva nathI. kemake vRti niyAmaka saMyogathI gagana kyAMya rahetuM nathI. eTale vRti niyAmaka saMyogamAM gagana-pratiyogIkatva na hovAthI ubhayAbhAva maLI jAya che ane tethI gaganAbhAvapratiyogI e lakSaNaghaTaka bane ane teno avacchedaka to gaganatva che ja. eTale have gagana e vyApaka nahIM banI zake. Ama AgaLanI vivakSAnusAre e gagana vRti niyAmaka saMyogathI pRthvItvavyApaka banato nathI Riotibiotishing siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 08 s16000 1000 1000 1000 1000-C0SS0140650CCIAAAAAAAAAAAGYAAN-10000*10/16/SPECIAL TRAININAGARPALIGILANIELA-Fittle Mkt15theInstitl+IMPLIERSPELAINFILE0AA%A1011PALIYA1/1107/15/10/1/10/APTAB
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:19 e vAta siddha thAya che. 00000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000 dIdhitiH nanvaSTadravyAtirikta - -dravyAtmakakAlamAtravRttidharmasya,-vizeSaNatAvizeSeNa-avyApyavRtti kimapi - -vyApakaM na syAt, svAvacchedakasambandhena pratiyogino'sambandhini kAle vartamAnasyAbhAvasya pratiyogitAyAM, -tatsambandhAvacchinnatvasya, - tena sambandhena yatpratiyogisambandhi tadanyatvasya ca-kAle'sambhavAt / DDDDDDDDD00000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000 jAgadIzI - nanviti / - kAlika sambandhena gotvAdau sAdhye ghaTAdirUpakAlopAdhimAtravRttighaTatvAdihetau nAvyAptiH / bhinnakAlInatattadvyaktitvAvacchinnAbhAvasyaiva ghaTAdau pratiyogivaiyadhikaraNyasambhavAdata uktam - aSTadravyAtirikteti / candrazekharIyA : atra dIdhityAM pUrvapakSaH samuttiSThati nanu ityAdinA / prathamaM tAvat dIdhitigranthasya prarUpaNaM kriyate / yatra aSTadravyAtirikta-dravyAtmakakAlamAtravRttidharmaH svarUpasambandhena hetuH, yatra ca ghaTagotvadravyatvAdayaH padArthAH kAlikena avyApyavRtayaH santaH kAlikena sAdhyAH, tatrAvyAptirbhavati iti pUrvapakSasyAzayaH / atra aSTadravyAtiriktaH dravyAtmako yaH kAlaH, tasminkAle eva vartamAno yo dharmaH sa 'yatrasvarUpeNa hetuH' tatraiva 'avyApyavRttipadArthAH yatra kAlikena sAdhyAH' tatraiva ca avyAptiH pratipAdyate ityrthH| ___atra yadi aSTadravyAtiriktapadaM na nivezyate / tadA tu ghaTAdInAM kAlopAdhitvAt ghaTAdayo'pi kAlapadena gRhyante / tathA ca dravyAtmaka: yaH kAlaH ghaTAdirUpaH, tanmAtravRttiH yaH dharmaH ghaTatvaM, tad yatra heturityartho lbhyet| evaM ca kAlikena gotvavAn ghaTatvAt ityatrApi avyAptiH pratipAditA bhavati / na ca tadiSTaM, yataH ghaTatvAdhikaraNe vartamAnaghaTe atIta-jalAbhAvasya satvAt, tatpratiyogi atItajalaM ca na kAlikenApi ghaTe vrtte| ataH, kAlikenAtItajalAnadhikaraNe vartamAnaghaTe .vartamAnasya atItajalAbhAvasya sAdhyatAvacchedaka D D 0 00 D siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 09 90000 D
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:19 kAlikAvacchinA yA pratiyogitA, tadavacchedakaM atItajalatvaM, na tu gotvatvaM / itthaM ca atra lakSaNasamanvayAt avyAptirna bhavati, gotvasya nityatvAt vartamAne ghaTe sadaiva tad kAlikena vartate / ato na gotvAbhAvo lakSaNaghaTakatvena grahItuM zakyaH / evaM cAvyAptikathanamasaGgataM bhavet ato'ssttdrvyaatiriktpdmupaattm| mahAkAlabhinnAni yAni aSTadravyANi, tadatiriktaM dravyaM tu sa eva mahAkAlaH na tu ghaTaH, tasmin mahAkAlamAtre vartamAno dharmaH mahAkAlatvaM na tu ghaTatvaM, itthaM ca na 'gotvavAn ghaTatvAt' ityanumAnaM grahItuM zakyam / kintu gotvavAn mahAkAlatvAdityevAnumAnaM gRhyate, tatra cAvyAptiH ghaTate eveti na doSaH / candrazekharIyA : pUrvapakSa : dIdhitimAM pUrvapakSa prazna uThAve che ke jyAM aSTadravyAtiriktadravyAtmaka kAlamAtravRttidharma e svarupasaMbaMdhathI hetu che. tyAM kAlikasaMbaMdhathI avyAkhavRtti evo je sAdhya haze, te e hetune vyApaka banI zakaze nahi. jyAre kharekhara to jyAM A hetu svarupasaMbaMdhathI hoya che, tyAM kAlikathI avyApyavRtti evuM sAdhya hoya ja che. eTale A sthAna sAcuM che paNa temAM lakSaNa na jatA avyApti Avaze. ahIM aSTadravyathI atirikta ane pAchuM dravyAtmaka evo je kAla, te kALamAM ja rahenAra dharma tarIke mahAkAla- Avaze ane avyApyavRtti sAdhya tarIke ghaTAdi banaze kemake avyAkhavRttinI bIjI vyAkhyA pramANe e badhA avyApyavRtti ja banI jAya che. eTale "kAlikena ghaTavAnuM svarupeNa mahAkAla-At' ema anumAna banaze. have ApaNe sau prathama aSTadravya...vagere dIdhitimAM batAvelA padonuM padakRtya joIe. jo dravyAtmakakAlamAtravRttidharma ene ja hetu tarIke le, to pachI ghaTa vagere padArtho e paNa kAlopAdhi hovAthI teo paNa kAla tarIke levAya ane te ghaTamAtramAM rahenAro evo dharma to ghaTatva paNa bane ane to pachI kAlikena gotra (avyAkhavRtti)vAnuM ghaTatAt AvuM anumAna paNa Ave ane pUrvapakSe temAM avyApti ApI kahevAya. paraMtu ahIM to avyApti AvatI ja nathI, kemake ghaTavAdhikaraNa evA vartamAnaghaTamAM bhUtakAlIna evA ghaTAdino kAlikathI abhAva maLI ja jAya che ane sAdhyatAvacchedakakAlikathI te bhUtakAlInaghaTanuM anadhikaraNa evo A vartamAna ghaTa che ja. Ama ghaTAbhAvAdi lakSaNaghaTaka banI jAya. gotva to nitya ja hovAthI te to vartamAnaghaTamAM kAlikathI rahevAnuM ja hovAthI, teno abhAva lakSaNaghaTaka tarIke na laI zakAya ane Ama ahIM AvyApti Ave ja nahIM. pUrvapakSa to avyApti ApavA mAMge che. eTale "aSTadravyAtirikta" zabda mukela che. ghaTa e kAlabhinna aSTadravyanI antargata ja che. eTale aSTadravyAtirikta evA dravyAtmaka evA kAla tarIke ghaTa laI na zakAya. ane tethI ghaTatva e hetu tarIke na Ave. eTale A anumAna levAya nahi. jAgadIzI - 'pRthivyAdicaturdavyAtirikte ti tu jyAyaH gaganAdeH kAlatvavirahAdeva tadvyudAsAditi dhyeyam / candrazekharIyA : atra hi caturdravyAtiriktapadameva gRhyatAm yataH ye nityapadArthAH / te kAlopAdhayo na bhavanti / ata: te kAlapadena grahItuM na zakyante / tathA ca pRthvI-jala-tejovAyu-svarUpANi yAni caturdravyANi, tadiriktAni dravyANi tu gaganAtmAdiDmanaHkAlarUpANi, teSu kAlasvarUpaM dravyaM tu kevalaM mahAkAla eva / tanmAtre vartamAno dharmo mahAkAlatvamiti mahAkAlatvadharma eva gRhyate, itthaM ca na aSTadravyAtiriktapadamupAttaM yuktaM kintu caturdravyAtiriktapadameva yuktaM tAvataivAvyAptipratipAdanasaMbhavAt / siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 80 INDIA1000+&[f[ri[xforfol/IIIIIIIIIIftNTAINI NDIATIMorno Afind[MINAGAR 000000000000000000001011/0001 IITAAAAA0000000000000000000000000000000000000Songs
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:19 candrazekharIyA: prazna : pRthvI-jala-teja-vAyu A cAra dravya ja kAlopAdhi bane che. bIjA to koI kAlopAdhi banatA ja nathI. to pachI A Apatti dUra karavA to, caturvavyAtirikta ema lakhe, to paNa cAle. e cArathI bhinna tarIke mana+AtmA+dipha+gagana+kAla A pAMca ja dravyarUpe che ane temAM mana vagere cAra to nitya ja hovAthI kAlopAdhi banatA ja na hovAthI, teo "kAla" tarIke levAya ja nahi. paNa mAtra mahAkAla ja levAya. ane temAM rahelA dharma tarIke mahAkAlatva ja Ave ane te anumAnamAM to avyApti Ave ja che. mATe pUrvapakSanuM vacana barAbara ghaTI jAya. - pUrvapakSa sAcI vAta che. eTale tamAre "aSTadravyAtirikta' na lakhavuM. paNa "caturvavyAtirikta' ja lakhavuM e ja yogya che. jAgadIzI- karmAtmakakhaNDakAlasyApi bhinnakAlInatattadvyaktitvAvacchinnAbhAvapratiyogyanadhikaraNatvaprasiddhayA tanmAtravRttispandatvAdihetau nAvyAptiratazcarama-'dravya'-padam / __candrazekharIyA : yadi dravyAtmakamiti padaM nopAdIyeta, tadA tu aSTadravyAtirikta-kAlamAtravRttidharmo hetutvena gRhyte| guNAH karmANi ca aSTadravyAtiriktapadArthA eva, te ca kAlopAdhitvena kAlapadena grahItuM zakyAH / tathA ca tAdRzakAlarUpaM yatspandAtmakaM karma, tanmAtravRttiH dharmaH spandatvamapi grahItuM zakyeta / tathA ca kAlikena gotvavAn spandatvAt ityatrApi avyAptiH pratipAditA bhavet / na ca tadiSTaM / spandatvAdhikaraNe spande'tItakAlInaghaTAdyabhAvasya vidyamAnatvAt pUrvavadeva lakSaNasamanvayAt avyAptiH na bhavati / ataH, dravyAtmakamiti padamupAttaM, guNakarmaNAJca dravyAtmakatvaM nAsti / ataH na tAni gRhyante / tatazca na spandatvaM, tAdRzadharmapadena grahItuM zakyaM, kintu mahAkAlatvameva, tatra cAvyAptiH bhavatyeva / have jo 'dravya pada na lakhe, to "aSTadravyAtirikta kAlamAtra vRttidharma' ema hetu bane. aSTadravyAtirikta evA rUpAdi guNo kAlopAdhi hovAthI teo kAla tarIke laI zakAya. ane te rUpAdi guNo + gamanAdikarmo rUpI kAlamAtramAM vRtti evA dharma tarIke to spandavAdi paNa Ave. ane to pachI kAlikena gotvavAnuM spandatAt e anumAnamAM paNa pUrvapakSe avyApti ApelI gaNAya. paNa e to ghaTatI ja nathI. kemake spandavAdhikaraNa evA vartamAnaspaMdamAM bhUtakAlInaghaTAdino abhAva maLI ja jAya ane sAdhyatAvacchedaka kAlikathI te bhUtakAlInaghaTanuM anadhikaraNa evA spandamAM te abhAva levAya. tenI pratiyogitAno anavacchedaka gottva banI jAya. eTale avyApti AvavAnI ja nathI. to pachI amAruM kathana khoTuM paDe. mATe ja dravyAtmaka pada che. karmaguNAdi e aSTadravyAtirikta bhale hoya, paNa te dravyAtmaka na hovAthI te levAya ja nahi. ane tethI spandavAdi dharmo e hetu tarIke na AvI zake ane tethI AvA anumAno na levAya. paNa ghaTavAnuM mahAkAla-Atu e ja levAya. ane temAM to avyApti ghaTe ja che. khyAla rAkhavo ke, dIpitinI paMkti pramANe je anumAna levAya, temAM avyApti AvavI ja joIe. kemake emAM pUrvapakSa avyApti ApavA mAMge che. eTale A badhI carcA karIe chIe. jAgadIzI - tathAvidhakAlatvAdAvapyuktadizA nAvyAptirato -'mAtra'-padam / Error - siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 81 zaTI_TITATTALATI1431141111111111111111111111N1 16 ITIATIYA1%||ANIYATINITIATI[[J]\ \\0/10/17070 NMASALAGASC00010101070610_1010101010101011051063030:08/30/000.0007/10/16/4/#INSITALKI[<h!NNI[dados/dolog y
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:19 candrazekharIyA : yadi hi mAtrapadaM nopAdIyeta, tadA tu aSTadravyAtiriktaH yaH dravyAtmakaH kAlaH sa yadyapi mahAkAlaH eva, tathApi tatra vartamAnaM ghaTAdisAdhAraNaM yat kAlatvaM, tadapi hetutvena gRhyate / tathA ca / kAlikena gotvavAn svarUpeNa kAlatvAt ityanumAne'pyavyAptiH pratipAditA bhavati / na ca tadiSTam / yataH kAlatvAdhikaraNe kAlopAdhirUpe ghaTe nirUktakrameNAtItaghaTAbhAvasya lakSaNaghaTakatvasaMbhavAt na tatrAvyAptisaMbhavaH / ata: mAtrapadamupAttam / tathA ca kAlatvaM na mahAkAlamAtravRtti, api tu tadbhinne ghaTAdAvapi vartate, ata: na tada gota, kintu aSTadravyAtirikte dravyAtmake kAlasvarUpe mahAkAle eva vartamAnaM mahAkAlatvaM gAte. tatra ta avyAptiH saMghaTate eva iti na doSaH / / candrazekharIyA : have jo "mA" pada na lakho to aSTadravyAtiriktadravyAtmaka evA kAla tarIke jo ke huM mahAkAla ja Ave. paNa temAM vRtti dharma tarIke to kAlatva paNa levAya ane te kAla- to kAlopAdhirUpa evA ghaTAdimAM paNa rahelo ja che. eTale "ghaTaH govavAnuM kAlatA' evuM anumAna thAya. ane kAlavAdhikaraNa evA vartamAnaghaTamAM atItajalAdino abhAva maLI jAya. jeno pratiyogI atItajala e kAlikathI paNa vartamAnaghaTamAM nathI ja rahetuM. eTale e atItajalAnadhikaraNa evuM hevadhikaraNa ghaTa bane. temAM e jalAbhAva che ane tatvatiyogitAno avacchedaka jalatva che, gottva anavacchedaka che. eTale ahIM to lakSaNa ghaTI jatAM avyApti na ghaTe. mATe ja mAtra pada mukela che. kAla- e aSTadravyAtiriktadravyAtmaka evA mahAkAlamAtramAM ja vRtti nathI. mATe te na levAya. paraMtu mahAkAlatva e mahAkAlamAtramAM ja vRtti che. mATe te ja levAze ane tethI uparyukta anumAna na levAya. paraMtu "gotavAnuM ghaTavAnuM mahAkAlavAtuM" e badhA ja anumAna levAya ane temAM to avyApti Ave ja che. MmmmmmmmmMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm ammmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm jAgadIzI - svarUpasambandhena hetutAlAbhAya, -'dharma'-padam, -anyathA kAlikAdisambandhena mahAkAlatvAdyadhikaraNaghaTAdau pratiyogivyadhikaraNAtItatattadvyaktitvAvacchinnA'bhAvaprasiddhayA nAvyAptiriti dhyeym| candrazekharIyA : atra dharmapadaM "svarUpasambandhena hetuHgrAhyaH" iti jJApanArthamupAttam / yadi svarUpasambandhena hetoH vivakSA na kriyeta, tadA tu "kAlikena gotvavAn kAlikena mahAkAlatvAd" ityatrApi avyAptiHpratipAditA bhavati / na ca tadiSTam / yataH kAlikena mahAkAlatvAdhikaraNe ghaTe niruktarItyA'tItajalAbhAvasya lakSaNaghaTakatvasaMbhavAt tadAdAyaiva lakSaNasamanvayaH bhavati / ataH, svarUpasambandhenaiva mahAkAlatvaheturgrAhyaH / tathA ca svarUpasambandhena mahAkAlatvAdhikaraNaM mahAkAla eva, tatra kAlike na sarveSAM padArthAnAM vidyamAnatvAt na ko'pyabhAvo lakSaNaghaTako bhavitumarhati iti gotvAdisAdhyake'vyAptiH bhavati / yadyapi mahAkAle ghaTAnadhikaraNadezAvacchedena kAlikena ghaTAbhAvo vartata ev| tathApi pratiyogitAvacchedakakAlikasambandhena pratiyogirUpaghaTasyAdhikaraNameva sa mahAkAlaH ghaTAdhikaraNadezAvacchedena bhavati iti na saH api abhAvaH gRhyate / yadyapi mahAkAle samavAyena ghaTAbhAvo'sti, tatpratiyogitAvacchedakasamavAyena ghaTAnadhikaraNameva mahAkAlaH, tatra sa eva ghaTAbhAvaH, kintu tatpratiyogitA na siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 82 Samdoor
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhitiH19 0 00000000000000000000000000000000000000000000000 sAdhyatAvacchedaka-kAlikAvacchinnA'pi tu samavAyAvacchinnA eva / tathA ca na sA pratiyogitA grahItuM zakyA, ata: na tAmAdAya lakSaNasamanvayaH saMbhavati / evaM yadyapi gaganaM kAlikena kutrApi na vartate / ata: mahAkAle gaganasya kAlikenAbhAvaH vartate / tathApi pratiyogitAvacchedaka-kAlikena pratiyogisvarUpagaganasyAdhikaraNaM saMbaMdhi vA'prasiddham / ato na kAlikena gaganasaMbaMdhibhinnatvena mahAkAlaH grahItuM zakyaH / itthaM ca kenApi prakAreNAtra lakSaNasamanvayAsaMbhavAt bhavatyevAtrAvyAptiH / candrazekharIyAH dharmapada e "hetu svarUpasaMbaMdhathI ja levAno che." e sucavavA mATe mukeluM che. jo A mahAkAla- e svarUpasaMbaMdhathI hetu mAnavAne badale kAlikathI mAno to pachI "kAlikena gotvavAn kAlikena mahAkAla-At" e anumAna bane. temAM mahAkAlatvanuM kAlikathI adhikaraNa to ghaTa paNa bane. ane temAM to atItaghaTAdino abhAva maLI ja javAno. ane tethI lakSaNa ghaTI jatA avyAptividhAna saMgata na bane. eTale svarUpasaMbaMdhathI ja hetu levAnI vivakSA karavA mATe ja dharmapada mukela che. mahAkAla- e to svarUpathI mahAkAlamAM ja rahe ane temAM to koIpaNa abhAva na maLatA avyApti Ave. eTale vAMdho na Ave. Ama, "aSTadravyAtiriktadravyAtmaka+kAla+mAtravRttidharma" e pado dvArA svarUpasaMbaMdhathI mahAkAla- ja hetu levAnI vAta karI. jAgadIzI - tAdRzadharmasya mahAkAlatvAdeH samavAyAdinA vyApakatvaM saMyogAdyavyApyavRtteH sughaTamityata uktaM, - vizeSaNateti / -kAlikavizeSaNatetyarthaH / EPORRORADDRODDOORD000000000000000000000000000RRIDDDDDDDDDDDDDDINIMUMID candrazekharIyA : yadi hi kAlikasambandhena sAdhyasya nivezaH na kriyeta, tadA tu samavAyena saMyogavAna mahAkAlatvAdityatrApi avyAptiHpratipAditA bhavet na ca tadiSTam / yataH mahAkAlatvAdhikaraNe mahAkAle samavAyena ghaTatvAbhAvaH vartate, tatpratiyogitAvacchedakasamavAyena ghaTatvAnadhikaraNameva mahAkAlastatra ca ghaTAbhAvaH vartate / tatpratiyogitAyAH sAdhyatAvacchedakasambandhAvacchinnAyAH avacchedakaM ghaTatvaM / na tu saMyogatvaM iti lakSaNaghaTanAdatrAvyAptiH na saMbhavati / saMyogasya ca samavAyena mahAkAle vartamAnatvAt na saMyogAbhAvaH lakSaNaghaTakaH, ata: na tamAdAyApi avyAptikathanaM saMgataM bhavet / tasmAt kAlikasambandhenaiva sAdhyasya vivakSA kRtA / tathA ca 'kAlikena saMyogavAn mahAkAlatvAdityatraivAvyAptiH pratipAditA bhavati / tatra ca mahAkAle kAlikena kasyApi padArthasyAbhAvaH na pratiyogivyadhikaraNaH grahItuM zakyeta / tathA cAvyAptiH saMbhavati / candrazekharIyAH have kAlikasaMbaMdhathI avyApyavRtti evuM sAdhya hoya, tyAM ja A avyApti ApI che. emAM jo kAlika saMbaMdhathI. na le to "samavAyAdi saMbaMdhathI jyAM avyApyavRtti sAdhya hoya, tyAM svarUpathI mahAkAla- hetu e avyApti doSavALo bane." evo artha thAya. paNa e artha to ghaTato nathI. kemake samavAyena saMyogavAnuM svarUpeNa mahAkAlavAtu ahIM mahAkAlavAdhikaraNa mahAkAlamAM samavAyathI ghaTavAbhAva maLI jAya. samavAyathI ghaTavAnadhikaraNa evo mahAkAla che ja. Ama ghaTavAbhAva maLe. ane tenI pratiyogitAno anavacchedaka saMyogatva banI jAya. ahIM mahAkAlamAM samavAyathI saMyogAdi rahelA hovAthI, saMyogAbhAva lakSaNaghaTaka tarIke na ja bane. Ama avyApti na Ave. eTale avyApti ghaTAvavA mATe kAlikasaMbaMdhathI ja sAdhya humitmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 83 STOOOOOOOOOOOO0000000000000000000000000000000000000000000OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOD000000000000000000000000000000OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOD
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:19 uM levAnI vAta karI che. eTale mahAkAlamAM kAlikathI to tamAme tamAma vastuo rahelI hovAthI koIno abhAva na maLatA lakSaNasamanvaya na thAya. pariNAme avyApti Ave. m mm mmmmmmmmmmmm jAgadIzI - vyApyavRtti-prameyatvAdeH pratiyogivaiyadhikaraNyAghaTitameva kAlikasambandhAva-cchinnavyApakatvaM sambhavatyata uktam, -avyApyavRttIti / tAdRzasAdhyaM, - ghaTAdikaM , davyatvAdikaJca, tadvato'pi-kAlasya, -tadanadhikaraNadezAvacchedena kAlikasambandhAvacchinnatadabhAvavatvAt; ___na hyevamvidho vAcyatvAdiH, tadanadhikaraNadezAprasiddhayA tadavacchedena kAlikasambandhAvacchinnavAcyatvAbhAvasya daizikavizeSaNatayA kAle'sambhavAditi bhAvaH / na syAditi / -tathA ca 'kAlo ghaTavAnmahAkAlatvA' dityAdau vyAptilakSaNA'vyAptiriti bhAvaH // mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm candrazekharIyA : evaM yadi avyApyavRttipadaM nopAdIyate / tadA tu kAlikena prameyatvavAn svarUpeNa mahAkAlatvAdityatrApi avyAptiH pratipAditA bhavet / na ca tadiSTam yataH, prameyatvaM vyApyavRtti sAdhya masti / kathamiti cet sAdhyatAvacchedakakAlikasambandhena prameyatvAdhikaraNaM yaH ghaTAdiH, tatra kAlikena prameyatvasyAbhAvo na vartate / prameyatvAnadhikaraNadezasyaivaaprasiddhatvAt na tAdRzadezAvacchedena ghaTAdau prametvAbhAvo ghaTate / tathA ca tatra ghaTe parvatAvacchedena kAlikAvacchinnAsya paTatvasyAbhAvo gRhyate / tasya kAlikAvacchinnapratiyogitAyAH abhAva eva prameyatve vartate / ataH tad prameyatvaM vyApyavRtti sAdhyamasti, vyApyavRttipadasya dvitIyavivakSAyAstatra ghaTamAnatvAt / itthaM ca prameyatvasAdhyasya vyApyavRttitvAt tatsthale pratiyogivyadhikaraNapadAghaTitameva lakSaNaM vAcyam / arthAt hetvadhikaraNavRtyabhAvasya sAdhyatAvacchedakasambandhAvacchinnapratiyogitAyAH anavacchedakaM sAdhyatAvacchedakamityeva lakSaNaM bhavati / tathA ca mahAkAlatvAdhikaraNe mahAkAle kAlikena gaganasyAbhAvo vartate, tasya kAlikAvacchinnapratiyogitAyAH anavacchedakaM prameyatvam iti lakSaNaghaTanAt nAtrAnumAne 'vyAptissaMbhavati / ato'vyApyavRttipada-mupAttaM / tathA ca prametvasyAvyApyavRttitvAbhAvAt na tatsAdhyake'vyAptiH pratipAdyate'pitu dravyatvAdirUpe-avyApyavRttisAdhyake evAvyAptiH pratipAditA bhavati / sA ca ghaTate / mahAkAlatvAdhikaraNe mahAkAle yadyapi ghaTAnadhikaraNadezAvacchedena ghaTAbhAvaH vidyate / tathApi pratiyogitAvacchedakakAlikena tasya ghaTasyAdhikaraNameva mahAkAlaH, ato'tra na ko'pi abhAvaH lakSaNaghaTakatvena grahItuM zakyaH, tasmAdavyAptirbhavatyeva / na ca dravyatvAdInAmavyApyavRttitvaM aprasiddham iti vAcyaM, sAdhyatAvacchedakakAlikena dravyatvAdhikaraNe ghaTAdau guNAvacchedena vartamAnasya kAlikAvacchinna-dravyatvAbhAvasya yA sAdhyatAvacchedakakAlikAvacchinnA pratiyogitA, tasyAH dravyatve vartamAnatvAt vyApyavRttipadasya dvitIyavivakSAnusAreNa tad dravyatvAdikaM avyApyavRtti eva bhvti| prameyatvavAn mahAkAlatvAdityatra tu mahAkAle na kenApi prakAreNa kAlikAvacchinnasya prameyatvasyAbhAvaH mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmMMMMMMMMMMMmmmmmmmmmmmm siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 84 GOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOBOOR
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti: 19 bhavati / prameyatvasya sarvatra vartamAnatvAt tadanadhikaraNadezasyaivAprasiddhatvAt / ataH prameyatvAdikaM tu vyApyavRtyeva bhavati / itthaM ca kAlaH kAlikena ghaTavAn svarUpeNa mahAkAlatvAt ityatra lakSaNasyAvyAptirbhavati iti AzayaH / candrazekharIyA kAlikathI 'avyApyavRtti' sAdhyakasthale ja avyApti batAvI che. ahIM, jo 'avyApyavRtti' pada na le to 'kAlikathI koIpaNa sAdhya hoya, tyAM mahAkAlatva hetumAM avyApti Ave che.' evo artha thAya. paNa e to ghaTatuM nathI. kemake 'prameyatvavAn mahAkAlatvAt' A sthAna paNa have laI zakAya. ahIM vyApyavRttinI bIjI vyAkhyA pramANe to prameyatva e vyApyavRtti ja bane che, kemake sAdhyatAvacchedaka kAlikathI prameyatvanuM adhikaraNa ghaTAdi bane. temAM kAlikathI prameyatvano abhAva maLavAno ja nathI. paraMtu bhUtakAlIna jalAdino kAlikathI abhAva maLe. ane tenI kAlikAvacchinnapratiyogitAno abhAva prameyatvamAM che. Ama prameyatva e vyApyavRtti sAdhya hovAthI ahIM to pratiyogivyadhikaraNapada vinAnuM ja lakSaNa levAnuM rahe che. arthAt hetvadhikaraNavRtti-abhAvanI sAdhyatAvacchedakasaMbaMdhathI avacchinna pratiyogitAnuM anavacchedaka evuM sAdhyatAvacchedaka e lakSaNa ja levAnuM rahe ane to pachI mahAkAlatvAdhikaraNamAM kAlikathI gagana na rahetuM hovAthI gaganAbhAva maLe. tenI kAlikAvacchinnapratiyogitAno anavacchedaka prameyatvatva banI jAya. mATe avyApti na Ave. gagana e kAlikathI kyAMya rahetuM ja nathI e mata pramANe A vAta karI. Ama ahIM vyApyavRttisAdhyakasthaLe avyApti ghaTatI ja nathI. mATe, avyApti ghaTAvavA mATe ja 'avyApyavRtti' pada darzAvela che. eTale have prameyatvasAdhyakasthAna levAze ja nahi. paraMtu ghaTa-dravyatva vagere ja levAze, kemake kAlikathI ghaTavALo, kAlikathI dravyatvavALo evo paNa kALa e ghaTAnadhikaraNadezAvacchedena ghaTAbhAvavALo che. ane tenI pratiyogitA ghaTAdimAM che. eTale teo avyApyavRtti ja bane che. prameyatvAdhikaraNa kAlamAM to prameyatvaadhikaraNa deza ja na hovAthI, taddezAvacchedena prameyatvAbhAva maLavAnI zakyatA ja na hatI. mATe ja to prameyatva e vyApyavRtti banatuM hatuM. Ama ghaTa, dravyatvAdi ja sAdhya tarIke levAya ane te avyApyavRtti hovAthI pratiyogIvyadhikaraNa ghaTita lakSaNa ja kahevuM paDe ane mahAkAlamAM to kAlikathI koIno paNa abhAva na maLavAthI lakSaNasamanvaya na ja thAya. yadyapi mahAkAlamAM ghaTAnadhikaraNa dezAvacchedena ghaTAbhAva maLe kharo. paNa eno pratiyogI ghaTa to pratiyogitA-avacchedaka saMbaMdhathI mahAkAlamAM rahe ja che. eTale mahAkAla e pratiyogitAvacchedaka saMbaMdhathI ghaTAnadhikaraNa na bane. ane jo samavAyathI ghaTAbhAva lo to pachI te lakSaNaghaTaka banI jAya. paNa tenI pratiyogitA e sAdhyatAvacchedakakAlikAvacchinna nathI. eTale te na levAya. ema mahAkAlamAM kAlikathI gaganano abhAva maLe kharo. paNa e pratiyogitAvacchedakakAlikathI gagananuM adhikaraNa=saMbaMdhi ja aprasiddha hovAthI tyAM pratiyogI-adhikaraNabhinna=pratiyogI-anadhika2Na evo mahAkAla na maLe. Ama te gaganAbhAva paNa lakSaNaghaTaka na bane.Ama jyAM mahAkAlatva svarUpathI hetu hoya, ane ghaTa, dravyatyAdi e kAlikathI sAdhya hoya, tyAM sAcA sthAnamAM avyApti Ave che. evo pUrvapakSano bhAva che. jagadIzI prathamavivakSAnusAreNa saGgamayati, svAvacchedaketi / pratiyogitAvacchedakasambandhenetyarthaH / kAle = mahAkAle, tatsambandhAvacchinnatvasya= sAdhyatAvacchedakIbhUtakAlikasambandhAvacchinnatvasya, 'asambhavAditi pareNAnvayaH siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 85 -
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti: 19 tatra candrazekharIyA : sA'vyAptireva pradarzyate 'svAvacchedakasambandhenatyAdinA' / ayaM bhAvaH / vyAptilakSaNasya vivakSAdvayaM kRtamasti I pratiyogitAvacchedaka sambandhena pratiyogyasaMbaMdhihetu saMbaMdhivRtyabhAvasya sAdhyatA - vacchedakasambandhAvacchinnapratiyogitAyAH anavacchedakaM sAdhyatAvacchedakamiti prathamavivakSAnusAreNa na lakSaNasamanvayaH bhavati / yataH yadi kAlikena ghaTAdyabhAvo gRhyate, tadA pratiyogitAvacchedakakAlikasambandhena ghaTAdipratiyogisambandhI eva mahAkAlaH, ataH na ko'pyabhAvo grahItuM zakyaH / yadi ca samavAyena ghaTAbhAvaH gRhyate, tarhi yadyapi samavAyena ghaTAdyanadhikaraNaM mahAkAlaH bhavati / tatra saH eva ghaTAbhAvaH, kintu tasya pratiyogitA na sAdhyatAvacchedakasambandhAvacchnniA iti na tAmAdAyApi lakSaNasamanvayaH bhavati / sAdhyatAvacchedakasambandhAvacchinnapratiyogitAyAH eva lakSaNaghaTakatvena gRhItatvAt / candrazekharIyA H AmAM 'pratiyogitAvacchedakasaMbaMdhena pratiyogI-anadhikaraNa-hetvadhikaraNavRtti-abhAva' e pahelI vivakSAmAM te abhAvanI pratiyogitA sAdhyatAvacchedakasaMbaMdhAvacchinna levAnI vAta che. have mahAkAlamAM kAlikathI koIpaNa vastuno abhAva lo to paNa pratiyogitAvacchedakakAlikathI te pratiyogitAnuM adhikaraNa ja mahAkAla banI jAya. eTale evA abhAva levAya ja nahIM ane samavAyAdithI jo ghaTAbhAvAdi lo to enI pratiyogitA kAlikAvacchinna na maLe. mATe lakSaNa samanvaya na thAya. jAgadIzI - dvitIyavivakSAnusAreNAha, - tena sambandheneti / - sAdhyatAvacchedakIbhUtakAlikasambandhenetyarthaH / candrazekharIyA : evaM sAdhyatAvacchedakasambandhena pratiyogyanadhikaraNaghaTitA yA dvitIyA vivakSA / tadanusAreNApi na lakSaNasamanvayaH saMbhavati / sAdhyatAvacchedakakAlikena pratiyogimAtrasyAdhikaraNameva mahAkAlaH / tathA ca na kasyApyabhAvasya pratiyoginaH kAlikenAdhikaraNaM mahAkAlaH bhavati iti dvitIyavivakSAnusAreNApyavyAptiH bhavati ityasmAkaM pUrvapakSANAmAzayaH / candrazekharIyA H sAdhyatAvacchedakasaMbaMdhathI pratiyogI.... e bIjI vivakSA vicArIe to tyAM pratiyogitA game te saMbaMdhathI avacchinna levAnI chuTa che. eTale mahAkAlamAM samavAyathI ghaTa-abhAva laI zakAya. paNa sAdhyatAvacchedakakAlikathI ghaTAtmakapratiyogInuM adhikaraNa=saMbaMdhI ja e mahAkAla banI javAthI e sthaLe sAdhyatAvacchedakasaMbaMdhathI pratiyogIsaMbaMdhibhinna evuM hetvadhikaraNa mahAkAla laI na zakAya. Ama be ya vivakSA pramANe avyApti Ave ja che. Ama, pUrvapakSe "mahAkAlaH kAlikena gotvAdimAn svarupeNa mahAkAlatvAt" e anumAnamAM Apatti ApelI che ema jANavuM. jAgadIzI - nanu - mahAkAlAnyatvaviziSTaghaTAbhAva eva mahAkAle pratiyogivyadhikaraNaH sulabhaH siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 7 86
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ C dIdhitiH19 ___ candrazekharIyA : nanu kAlike na ghaTavAn svarUpeNa mahAkAlatvAdityatra pUrvapakSeNa pratipAditA'vyAptiH na saMbhavati / tathA hi ghaTo mahAkAlabhedavAnasti / mahAkAle ca ghaTasya vartamAnatve'pi, mahAkAlabhedaviziSTo ghaTa: kAlikenApi na mahAkAle vartate / mahAkAle mahAkAlabhedAtmakavizeSaNasya abhAvAt / tathA ca pratiyogitAvacchedakakAlikena mahAkAlabhedaviziSTaghaTAdhikaraNaM parvatAdi / tadbhinno mahAkAlaH, tatra vartamAnaH sa eva abhAvaH, tasya kAlikAvacchinnA pratiyogitA, tadavacchedakaM mahAkAlabhedaviziSTaghaTatvaM, na tu sAdhyatAvacchedakaM zuddhaghaTatvaM iti lakSaNasamanvayAnnAvyAptiH iti cet, candrazekharIyAH praznaH A avyApti na Ave. ghaTa e mahAkAlabhedaviziSTa che ane mahAkAlamAM kAlikathI ghaTa raheto hovA chatAM paNa mahAkAlabhedaviziSTa ghaTano to kAlikathI abhAva ja che kemake mahAkAlamAM mahAkAlabheda raheto nathI. eTale pratiyogitAvacchedaka kAlikathI mahAkAlabhedaviziSTaghaTanuM adhikaraNa parvatAdi bane. ane tabhinna tarIke mahAkAla maLe, ane temAM te abhAva maLe. te abhAvanI kAlikAvacchinnapratiyogitA paNa che ane teno avacchedaka mahAkAlabhedaviziSTa ghaTata bane. anavacchedaka zuddha ghaTava e ja sAdhyatAvaracchedaka maLe. eTale avyApti na Ave. U jAgadIzI - na cAtra 'vizeSaNatAvizeSa' padena mahAkAlanirUpitavizeSaNatAyA eva vivakSitatvAttAdRzasambandhena nirukta vaiyadhika raNyAprasiddhyai voktA'bhAvasyApi pratiyogivaiyadhikaraNyAsambhava iti vAcyam UUUUUUUUUUUUUUUUU __ candrazekharIyA : na atra pUrvapakSeNa mahAkAlAnuyogikakAlikasambandhaH eva sAdhyatAvacchedakasambandhena vivakSitaH, na tu kevalaM kAlikaH / tathA ca tenaiva sambandhena tAdRzaghaTAbhAvo grAhyaH / kintu pratiyogitAvacchedakena mahAkAlAnuyogikakAlikena tu sarve padArthAH mahAkAle eva vartante na tu anyatra / mahAkAlabhedaviziSTaghaTastu mahAkAle na vartate / tathA ca sa eva ghaTaH mahAkAlAnuyogikakAlikena na kutrApi vartate / itthaM ca pratiyogitAvacchedakasambandhena mahAkAlabhedaviziSTaghaTasyAdhikaraNamevAprasiddhamato na tAdRzaghaTAbhAvamAdAya lakSaNasamanvayaH saMbhavatIti pUrvapakSasyAzayo bodhyaH / candrazekharIyA : madhyastha : ahIM sAdhyatAvaracchedaka mAtra kAlikasaMbaMdha nathI. paraMtu mahAkAlAnuyogikakAlika saMbaMdha che. (vizeSaNatAvizeSa-kAlika saMbaMdha=mahAkAlAnuyogika saMbaMdha:) have jo tame A saMbaMdhathI mahAkAlabheda vi. ghaTAbhAva lo, to prati. avacchedaka evA mahAkAlAnuyogika kAlikathI to A viziSTaghaTa kyAMya raheto ja nathI. kemake A saMbaMdhathI koI paNa vastu mahAkAlamAM ja rahI zake ane A viziSTaghaTa e koIpaNa rIte mahAkAlamAM rahI na zake, kemake mahAkAlamAM mahAkAlabhedarUpa vizeSaNa rahetuM nathI. eTale viziSTaghaTanuM tAdezasaMbaMdhathI adhikaraNa ja na maLavAthI anadhikaraNa mahAkAla laI na zakAya. ane mATe abhAvamAtra lakSaNaghaTaka na banavAthI avyApti Ave. jAgadIzI - tathA sati 'kAlamAtravRttidharmasya tAdRzavizeSaNatayA kimapi vyApakaM na siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 80 homdROOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOD0000000000000000000000000000000000000000000OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOB
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti: 19 syAdityasyaiva samyaktve -- 'aSTadravyAtiriktatvA' 'bhidhAnasya sandarbhavirodhApatteH candrazekharIyA : nanu evaM sati pUrvapakSeNa proktAni aSTadravyAtiriktadravyAtmaka vizeSaNAni vyarthAni bhaveyuH kevalaM "kAlamAtravRttidharmasya mahAkAlAnuyogikakAlikenAvyApyavRtti sAdhyaM na kimapi vyApakaM syAdi "tyevocyamAnaM samyag bhavet / na tatra ko'pi doSaH saMbhavati / tathA hi kAlamAtravRttidharmAH ghaTatvAdayaH, tathA ca mahAkAlAnuyogikakAlikena gotvAdimAn ghaTatvAd ityAdInyanumAnAni api gRhyante / tatra ghaTatvAdhikaraNe ghaTe mahAkAlAnuyogikakAlikena tu gotvasyAbhAva eva vartate / ataH sAdhyAbhAvasyaiva lakSaNaghaTakatvAt na tad gotvaM ghaTatvavyApakaM bhavet / evaM mahAkAlAnuyogikakAlikena ghaTavAn ghaTatvAt, paTavAn paTatvAdityAdau sarvatra sAdhyAbhAvasyaiva lakSaNaghaTakatvAt tAni sarvANi sAdhyAni hetuvyApakAni na bhavanti / pUrvaM tu kAlikena sAdhyaM AsIt, ato gotvasAdhyake ghaTatvahetau vyAptilakSaNaM samanvitamabhavat / tatra ghaTatvAdhikaraNe ghaTe kAlikena gotvAbhAvasya lakSaNaghaTakatvena grahItuM azakyatvAt atItaghaTAbhAvamAdAya lakSaNasamanvayAt / ato aSTadravyAtiriktadravyAtmakAdIni padAni ghaTatvAdInAM hetutvanivAraNAya proktAni / idAnIM tu ghaTatvAdInAM hetutve'pi na gotvAdIni sAdhyAni vyApakAni bhavanti iti anantarameva darzitaM / ato aSTadravyAtiriktAdipadAni nirarthakAni bhaveyuH / tAni vinaivAvyAptipradarzanasaMbhavAt iti cet candrazekharIyA H prazna H to to pachI tame je "aSTadravyAtirikta-dravyAtmaka" e je pado lakhyA che e nakAmA bane,kemake enA vinA paNa avyApti ghaTI zake. te nA pramANe "kAlamAtravRttidharma" e pada hetubodhaka tarIke bAkI 2he. evA dharma tarIke to ghaTatva, paTatva, mahAkAlatvAdi badhA Ave. paNa have sAdhyatAvacchedaka mahAkAlAnuyogikakAlika lo cho. eTale mahAkAlAnuyogikakAlikena ghaTavAn ghaTatvA/paTA/mahAkAlatvAt vagere dareka sthAne te koIpaNa sAdhya e hetune vyApaka na ja bane, kemake ghaTatvAdhikaraNa ghaTamAM mahAkAlAnuyogika kAlikena to ghaTAbhAva maLI ja javAno e rIte paTasAdhyakasthale paTAbhAva paNa maLI javAno. Ama, badhI ja jagyAe te sAdhyo vyApaka na ja bane. ane to pachI "kAlamAtravRttidharmasya mahAkAlAnuyogikakAlikena avyApyavRtti na kimapi vyApaka syAt" eTaluM ja kathana yogya bane. ane to pachI adravyAtiriktAdi pado vyartha banI javAnI Apatti Ave. jagadIzI 'svarUpasambandhena gaganAdervRttitve tu' ityagrimagranthavirodhaprasaGgAcca / kAlikasambandhena gaganAdervRttimattve'pi tAdRzasambandhasAmAnye,- mahAkAlAnyatvaviziSTaghaTatvAvacchinnapratiyogitAkatvavirahAttAdRzaghaTatvAvacchinnAbhAvasyaiva nirUktakrameNa pratiyogivyadhikaraNatvasambhavena pUrvamatasyaiva samyaktvAditi cenna, candrazekharIyA : evaM tarhi pUrvapakSANAmayamevAzayo mantavyaH, yat kAlamAtravRttidharmasya mahAkAlAnuyogika kAlikena na kimapi avyApyavRtti sAdhyaM vyApakaM syAditi / bhavatu ca etAdRgAzayasvIkAre'STadravyAtiriktAdipadAnAM vaiyarthyaM / ko dossH| avyAptipradAnasyaiva pUrvapakSeNAbhimatatvAt, siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 7 88
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti: 19 zabdavaiyarthyasyAkiJcitkaratvAt / nanu evaM sati viMzatitamakArikAyAM pratipAdayiSyamANe "svarUpasambandhena gaganAdervRttitve tu" iti granthe virodhApattirbhavati / ayamAzayaH pUrvapakSakathitanirUktadoSanivAraNAya aSTAdazakArikAprAnte sAdhyatAvacchedakasAmAnye...ityAdi pratyuttaraM dAsyate / tAdRzavivakSAnusAreNa tu niruktAnumAne gaganAbhAvo lakSaNaghaTako bhaviSyati / tathAhi gaganaM kAlikena kutrApi na vartate iti ekaM mataM / tathA ca sAdhyatAvacchedakasambandhasAmAnye yAdRzapratiyogitAvacchedakA - vacchinnapratiyogikatvahetvadhikaraNIbhUtayatkiJcidvyaktyanuyogikatvasAmAnyobhayAbhAva:, tAdRzapratiyogitAnavacchedakaM sAdhyatAvacchedakamiti lakSaNam / sAdhyatAvacchedakakAlikasambandhasAmAnye gagananiSThapratiyogitAvacchedaka-gaganatvAvacchnnigaganapratiyogikatvaM nAsti, ata: ubhayAbhAvo mIlitaH / tathA ca gagananiSThapratiyogitA lakSaNaghaTakIbhUtA / tadanavacchedakaM ghaTatvaM iti ghaTavAn mahAkAlatvAdityAdau nAvyAptiH iti tatra pratipAdayiSyate / tadanu ca yeSAM mate gaganaM kAlikenApi anyatra vartate, teSAM mate tu kAlikasambandhasAmAnye gaganapratiyogikatvamasti, ato nobhayAbhAvo ghaTate / tathA ca gaganIyapratiyogitAmAdAya lakSaNasamanvayo bhavati iti pUrvapakSAbhiprAyaM manasikRtvA dIdhitikAraH viMzatitamakArikAyAM abhinavaM pratyuttaraM pratipAdayiSyati / kintu yadi atra pUrvapakSasya 'mahAkAlAnuyogikakAlika eva sAdhyatAvacchedakasambandhatvena iSTa:' iti manyeta, tadA tu viMzatitamakArikAyAM pratipAditaM tat samAdhAnaM vyarthameva bhavet, prathamapratyuttareNaiva samAdhAnasaMbhavAt / tathA hi gaganaM kAlikenAnyatra vartate iti mate'pi sAdhyatAvacchedakamahAkAlAnuyogikakAlikasambandhasAmAnye mahAkAlabhedaviziSTaghaTapratiyogikatvaM nAsti eva / tAdRzasambandhena mahAkAlabhedaviziSTaghaTasya kutrApyavartamAnatvAt / itthaM ca ubhayAbhAvo mIlitaH / tathA ca mahAkAlabhedaviziSTaghaTaniSThapratiyogitA eva lakSaNaghaTakatvena grahItuM zakyA / tadanavacchedakaM tu zuddhaghaTatvamiti lakSaNasamanvayo bhavati / evaM ca gaganasya kAlikena vRttitAmate'pi prathamasamAdhAnenaivAvyAptinivAraNasaMbhavAt dIdhitikAreNa gaganasya kAlikena vRttitAmate'pi viMzatitamakArikAyAM dvitIyasamAdhAnaM yat pratipAditaM tadvyarthameva bhavet / ato jJAyate yat pUrvapakSasya kAlika eva sambandhaH sAdhyatAvacchedakatvenAbhimataH / na tu mahAkAlAnuyogikakAlikaH, tathA ca kAlikena ghaTavAn mahAkAlatvAt ityatraivAvyAptiH prasiddhA karaNIyA / kintu mahAkAlabhedaviziSTaghaTAbhAvamAdAya lakSaNasamanvayasaMbhavAt avyAptikathanaM na saMjAghaTIti iti cet atrocyate / - candrazekharIyA madhyastha : sAruM, tyAre e nakAmA pado kADhI nAMkho. pUrvapakSane to avyApti ApavA sAthe 4 ama che. prazna : nA emAM moTo vAMdho Ave, kemake pUrvapakSe je Apatti ApI che. tenA uttara rUpe AgaLa dISitikAra kaheze ke"sAdhyatAvacchedakasaMbaMdhasAmAnyamAM niruktapratiyogIpratiyogIkatva - hetvadhikaraNIbhUtayatkiMccidgatsyanuyogikatva-sAmAnyobhayAbhAva maLe. tAdazapratiyogitAno anavacchedaka sAdhyatAvacchedaka banavo joIe. evI vivakSA che." (nirukta=yAdazapratiyogitAvacchedakAvacchinnapratiyogIkatva) have kAlikasaMbaMdhamAM gagananiSThapratiyogitAvacchedakagaganatvAvacchinnagagana-pratiyogIkatva nathI. mATe ubhayAbhAva maLI gayo. eTale gagananiSTha pratiyogitA laI zakAya. ane teno anavacchedaka ghaTatvAdi banI jatAM lakSaNa siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA deg 89
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:19 samanvaya thAta. Ama dIdhitikAra e "kAlikathI ja ghaTAdi sAdhya che." ema samajIne ja e avyApti dUra kare che. ane tyArabAda AgaLa ema kahe che ke, jo gagana paNa kAlikasaMbaMdhathI rahenAra che. e mata mAnIe to to sAdhyatA vacchedakakAlikamAM gaganapratiyogIkatva ane mahAkAlAnuyogikatva baMne hovAthI have to gaganIyapratiyogitA paNa na laI zakAya. ane to pachI pAchI AvyApti Ave. mATe jo A mata hoya to pachI navI vivakSA karIe chIe ke.." ema kahIne emaNe navI virakSA karI che. Ano artha e ke kAlikathI jo gagana raheto hoya, to to ghaTavAnuM mahAkAlavAmAM AvyApti ubhI ja rahe che ane temAM e uttara paNa nakAmo nIvaDe che. paNa have jo tamArA kahevA pramANe mahAkAlAnuyogikakAlika sAdhyatAvacchedakasaMbaMdha tarIke mAnIe to to pachI gagana kAlikathI raheto hoya, to ya pahelo uttara ja tyAM lakSaNasamanvaya karAvI Ape che ane to pachI bIjo uttara to nakAmo ja thaI paDe. te A pramANe -sAdhyatAvacchedakasaMbaMdha mahAkAlAnuyogikakAlika che. have mahAkAlabhedaviziSTa-ghaTAbhAvanI pratiyogitAno avacchedaka tAdazaghaTata bane che ane tAdazaghaTavAvacchinna evo mahAkAlabhedaviziSTaghaTa e mahAkAlAnuyogikakAlikathI to kyAMya raheto ja nathI. eTale A saMbaMdhamAM tAdezaghaTapratiyogIkatvano abhAva che. arthAtu ubhayAbhAva che ane tethI tAdezaghaTIyapratiyogitA laI zakAya huM ane teno anavacchedaka zuddhadravyatvavAdi=sAdhyatAvacchedaka banI jAya. mATe AvyApti Ave ja nahi. Ama B pahelA uttaramAM ja ghaTI jatAM bIjA uttaranI to jarUra ja na rahe. arthAt te vyartha banI jAya. paNa e uttara Apyo che, e ja sucave che ke, pUrvapakSa kAlika saM. ne ja sAdhyatA-avacchedaka laIne ahIM AvyApti Ape che ane ema mAnIe to AgaLano bIjo uttara paNa ghaTI jAya, kemake sAdhyatAvacchedaka kAlika che. ane mahAkAla bhedaviziSTaghaTa e kAlikathI mahAkAlamAM bhale na rahe. paNa bhUlAdimAM to rahe ja che. eTale kAlikamAM tAdazapratiyogitAvacchedakAvacchinnaviziSTaghaTapratiyogikatva + mahAkAlAnuyogikatva be ya che. eTale ubhaya maLI jatA ubhayAbhAva na maLe. ane tethI A viziSTaghaTanI pratiyogitA paNa laI na zakAya. ane gagana paNa kAlikathI raheto hovAthI tyAM paNa gaganapratiyogIkatva +mahAkAlAnuyogikatvobhaya ja kAlikamAM maLI jatA, gagananI pratiyogitA paNa na maLe. Ama prathama uttara pramANe paNa lakSaNa samanvaya na thAya. ane tethI ja pachI "je navo uttara Apyo che." te ghaTe. Ama jo mahAkAlAnuyogikakAlikane sAdhyatAvacchedaka saMbaMdha mAno, to pachI "svarUpasaMbaMdhena gaganAde: vRttitve tu" e paMkti sAthe ja virodha Ave. mATe mAtra kAlikasaMbaMdha ja sAdhyatAvacchedaka tarIke vivakSita che e nakkI thAya che. ane te anusAra to mahAkAlabhedaviziSTaghaTAbhAva mahAkAlamAM maLI jatAM avyApti AvavAnI ja nathI. to pachI zI rIte pUrvapakSa avyApti batAve che ? e samajAtuM nathI. TITUTIONS jAgadIzI- 'idAnIM mahAkAlAnyatvaviziSTo ghaTaH' kAlo'yaM mahAkAlAnyatvaviziSTaghaTavAnityAdipratItyA mahAkAlasyApi tattatkAlopAdhyavacchedena mahAkAlAnyatvaviziSTaghaTavatvAt-anyathoktapratItyA khaNDakAle eva viziSTaghaTAvagAhane vastumAtrasyaiva mahAkAle'satvaprasaGgAt,'idAnIM' 'tadAnI' mityAdipratItivyatirekeNa mahAkAlaviSayiNyAH pratIteH svarasataH kutrApyasatvAt / - siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 90.
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:19 candrazekharIyA : mahAkAle mahAkAlabhedaviziSTo'pi ghaTaH kAlikena vartate eva / "idAnIM mahAkAlabhedaviziSTo ghaTaH, "ayaM kAlaH mahAkAlabhedaviziSTaghaTavAn" iti pratItibalAt mahAkAle tAdRzaghaTaH kAlikena vartamAnaH siddhyati / atra idAnIM tadAnIM padena mahAkAla eva parAmRSyate / yathA vRkSe zAkhAvacchedena mUlAvacchedena tat tat vastu vartate / tathaiva mahAkAle tattatkAlopAdhyavacchedena mahAkAlabhedaviziSTaghaTAdayo vrtnte| yadi hi iyaM pratItiH khaNDakAle eva viziSTaghaTavattAviSayikA na tu mahAkAle iti manyeta, tadA tu mahAkAle vastumAtrasyAvRttitvaprasaGgo bhavet / yataH sarvatra IdAnI tadAnI ityAkArikaiva kAlapratItiH bhavati / sA ca bhavatA khaNDakAlaviSayikA manyeta, ato mahAkAlaviSayakapratItyabhAvAt mahAkAle na kimapi vastu pratItibalAt siddhi prApnuyAt / na ca 'mahAkAle ghaTaH, mahAkAle paTaH' ityAdipratItibalAt mahAkAle'pi ghaTAdayo vartamAnAH siddhyanti iti vAcyam na hi iyaM pratItiH svArasikI svataH utpadyate, kintu svamatikalpanAnusAreNotpAdyate, ato neyaM pratItiH prAmANikI / kevalaM idAnIM tadAnIM iti pratItireva svarasata: utpadyate / sA tu bhavatA khaMDakAlaviSayiNI manyate, ato mahAkAle tu vastumAtrasyAsatvApattiH durvArA eva bhavet / ataH idAnIM tadAnIM iti pratIti: mahAkAlaviSayiNI abhyupgntvyaa| tathA ca idAnIM mahAkAlabhedaviziSTo ghaTaH iti pratItibalAt mahAkAle mahAkAlabhedaviziSTo ghaTo vartate iti sidhdhaM bhavati / candrazekharIyA: pUrvapakSaH "A kALamAM mahAkAlabhedaviziSTa evo ghaTa che." "A kALa e mahAkAlabheda viziSTaghaTavALo che." AvI pratIti to thAya ja che. have jema AkhA vRkSanA judA judA avayavomAM rahelI vastuo vRkSamAM rahelI gaNI zakAya. tema mahAkAla eTale saMpUrNa kALa che. ane te te sekaMDo-kalAko e tenA avayavabhUtakALa tarIke kahI zakAya. ane tethI temAM rahela evA mahAkAlabhedaviziSTaghaTa e mahAkAlamAM ja rahelA tarIke mAnI zakAya che. Ama mahAkAla e uparanI pratItine anusAre to te te kAlopAdhinA avacchedathI mahAkAlabhedaviziSTaghaTavALo bane ja che. ane Ama mahAkAlamAM kAlisa saMthI mahAkAlabhedaviziSTaghaTa rahelo hovAthI teno abhAva na maLe ane tethI tene laIne lakSaNa samanvaya na thaI zake. mATe AvyApti Ave. - jo tame "mahAkAlabhedaviziSTaghaTa kAlikathI mahAkAlamAM na ja rahe." evuM mAno ane "te te khaMDakALamAM ja te viziSTaghaTa rahe che" ema e pratIti dvArA mAnazo to pachI tamAme tamAma vastuo te te khaMDakAlamAM ja rahenArI banaze kemake tame to "IdAnI viziSTaghaTo"... e pratItimAM idAnI tadAna vagerethI khaMDakALa ja lo cho, mahAkAla levAnI nA pADo cho ane to pachI koIpaNa vastunI kALamAM rahevA tarIkenI pratIti to IdAnI tadAna dvArA ja thAya che. e sivAya to koI pratIti kALa mATe thatI ja nathI. ane tethI badhI vastu e khaMDakALamAM ja rahenArI banavAthI "mahAkAlamAM koIpaNa vastu kAlikathI nathI rahetI" ema ja mAnavAnI Apatti Ave. praznaH mahAkAle ghaToDasti....ItyAdi pratIti dvArA mahAkAlamAM paNa te te padArthonI kAlikathI siddhi thaze. pUrvapakSa A pratIti to hAthe karIne ubhI karavI paDe che. sahaja rIte thatI nathI. sahaja rIte to, IdAnI ghaTo.... ityAdi pratIti ja thAya che ane tame IdAnIM=khaMDakALa ja levAnI vAta karo cho, mATe mahAkAlamAM to kAlikathI ghaTAdinI siddhi nahIM ja thAya. siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 91
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti: 19 prazna H IdAnIM=mahAkAla lezuM. pUrvapakSa : to pachI, IdAnIM mahAkAlabhedaviziSTaghaTaH asti" e pratItimAM paNa IdAnIM=mahAkAla levAze ane tethI temAM mahAkAlabhedaviziSTa ghaTa kAlikathI siddha thaze. ane tethI teno abhAva e mahAkAlamAM na levAya ane tethI avyApti AvavAnI ja che. jAgadIzI - na caivaM khaNDakAlasyAdhikaraNatve mAnAbhAvaH - 'paTadhvaMsaviziSTakAlaH paTavadanyaH' ityAdi pratIteH pramAtvAnurodhenaiva khaNDakAlasyApi tathAtvAditi siddhAntAnusArI panthAH / candrazekharIyA : na caivaM sati khaMDakAle vastumAtrasyaivAsaMbhavaprasaMgo bhavet yataH 'idAnIM' iti pratItiH mahAkAlaviSayiNI svIkRtA, anyA tu khaMDakAlaviSayiNI pratItirna bhavati / ataH khaMDakAle vastunaH vartamAnatve pramANAbhAva eva Apadyeta iti vAcyam paTadhvaMsaviziSTakAlaH paTavatkAlabhinnaH iti prtiitirbhvti| atra yadi paTadhvaMsaviziSTakAlo mahAkAlo manyeta, evaM paTavatkAlo'pi yadi mahAkAlo manyeta tadA mahAkAlo mahAkAlabhinna ityartho bhavet / sa ca na yuktaH / iyaM ca pratItiH pramAtmikaiva / ato'tra paTadhvaMsaviziSTakAlapadena dvitIyapraharAtmakaH khaMDakAla eva gRhyate, evaM paTavatkAlapadena prathamapraharAtmakaH kAla eva gRhyate / tathA ca dvitIyapraharaH prathamapraharabhinnaH ityartho bhavet, sa tu samyageva / itthaM ca anayaiva pratItyA prathamaprahArAtmake khaMDakAle paTaH, dvitIyapraharAtmake khaNDakAle paTadhvaMsazca vartamAnaH siddhyati iti na khaMDakAle vastumAtrasyAvartamAnatvApattidoSo bhavati / tathA ca mahAkAle mahAkAlabhedaviziSTadhaTasya kAlikena vartamAnatvAt na tadabhAvo'pi lakSaNaghaTakatvena grahItuM zakyaH iti bhavatyevAvyAptiH iti pUrvapakSANAmAzayaH siddhAntAnusAreNa prtipaaditH| candrazekharIyA : prazna H A rIte IdAnIM tadAnIMthI mahAkAla ja lezo, to pachI badhI vastu mahAkAlamAM ja kAlikathI rahenArI manAze ane to pachI khaMDakAlamAM to koIpaNa vastu nahIM rahe. Ama have to "khaMDakALa e (koIka vastuonuM) adhikaraNa bane che." e vAta ja aprAmANika banaze. pUrvapakSa H khaMDakALamAM paNa vastu kAlikathI rahe che, temAM pramANa e che ke "paTaUsaviziSTakAlaH paTavakAlabhinnaH" ahIM, paTadhvaMsaviziSTakAla=mahAkAla lo, ane paTavadkAla paNa mahAkAla lo, to to "mahAkAla: mahAkAlabhinnaH' evo artha thAya. e to mAnya ja nathI. eTale ahIM paTaUsaviziSTakAla e dvitIyapraharAdirUpa khaMDakAla ja levo paDe. ane paTavALa e prathamapraharAdirUpa khaMDakALa ja levo paDe. ane tethI "dvitIyapraharakAlaH prathamapraharakAlabhinnaH' e ghaTI jAya. Ama ahIM paTaUsaviziSTakAla=khaMDakALa ja che. eTale "khaMDakALamAM paTadhvaMsa rahe che" e sAbita thayuM ane paTavatkAla=khaMDakALa ja che. eTale khaMDakALamAM paTa rahe che e sAbita thayuM. eTale khaMDakALa paNa te vastuonuM adhikaraNa banaze ja. A pramANe siddhAntane anusArI evo mArga batAvyo ane A rIte ahIM avyApti siddha karI. siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 7 92
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ 000000000000 ( nAnA dIdhitiH19 jAgadIzI - apare tu-mahAnasIyavahnitvena vahni-ghaTobhayatvena vA-avacchinnapratiyogitAkasya dhUmasAmAnAdhikaraNyAbhAvasya pratiyogitAvacchedakatvaM vahnitve'pyastItyavyAptibhiyA'vazyaM sAdhyatAvacchedakatvA'ghaTako yaH sAdhyavRttidharmastadanavacchinnA hetusamAnAdhikaraNAbhAvasya pratiyogitA-lakSaNe nivezanIyA, Ammmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm candrazekharIyA : apare tu pUrvapakSapratipAditamavyAptinirUpaNamitthaM saGgamayanti / vahnimAn dhUmAdityatra parvate mahAnasIyavahnayabhAvo vahnighaTobhayAbhAvo vA pratiyogivyadhikaraNo vartate, tatpratiyogitAvacchedakaM tu vahnitvamapi bhavatyeva / mahAnasIyavahnitvadharme vahnighaTobhayatvadharme vA vahnitvasyApi ghaTakatvAt / ato'vyAptirbhavet / tadvAraNAya avazyaM sAdhyatAvacchedakAghaTako yaH sAdhyavRttiH dharmaH, tadanavacchinnA eva lakSaNaghaTakasyAbhAvasya pratiyogitA vaktavyA / tathA ca sAdhyatAvacchedakavahnitvAghaTako yaH mahAnasIyatvarupo dharmaH ubhayatvAtmako vA dharmaH, sa tu sAdhye vahnau vartate / tAdRzamahAnasIyatvenobhayatvena vA avacchinnaiva mahAnasIyavahniniSThapratiyogitA vahnighaTobhayaniSThA vA pratiyogitA na tu anavacchinnA / ataH na sA gRhyate, kintu sAdhyatAvacchedakAghaTakena sAdhyavRttidharmeNAnavacchinnA ghaTIyapratiyogitA eva gRhyate, tadanavacchedakaM vahnitvamiti nAvyAptiH / - candrazekharIyA : apare : tame mahAkAlabhedaviziSTaghaTa mahAkAlamAM nathI raheto. eTale tAdazaghaTAbhAvane de laIne avyApti dUra karavA prayatna karyo. paraMtu e ghaTatuM nathI. tenuM kAraNa jovA mATe eka bIjI vAta samajAvuM. vanimAnuM dhUmAt emAM dhUmAdhikaraNa parvatamAM mahAnasIyavanino saMyogathI abhAva che. athavA to vanighaTobhayano saMyogathI abhAva che. have pratiyogitAvacchedaka saMyogathI mahAnasIyavahUina | vanighaTobhayanuM anadhikaraNa evo parvata che ja. eTale temAM A abhAva laI zakAya. tenI pratiyogitA saMyogAvacchinna paNa che ane te pratiyogitAno avacchedaka vanitva paNa banI to jAya ja che. eTale avyApti Ave. A doSa dUra karavA mATe ema kahevuM paDe ke, sAdhyatAvacchedaka-aghaTaka evo je sAdhyavRtti dharma hoya. tenAthI anavacchinna evI ja hetusamAnAdhikaraNAbhAvanI hatyadhikaraNavRtti-abhAvanI pratiyogitA levI. Ama karavAthI vAMdho na Ave, kemake mahAnasIyatva | ubhayatva e sAdhyatA avacchedaka ghaTaka nathI. mAtra vahinatva ja che ane A mahAnasIyatva | ubhayatva e sAdhyavRtti dharma paNa che. ane tenAthI avacchinna evI ja A be pratiyogitAo che. eTale te na levAya. paNa ghaTAbhAvanI ja levAya, kemake te pratiyogitA sAdhyatAvacchedakatA-aghaTaka (anavacchedaka) evA sAdhyavRtti dharmathI anavacchinna ja che. ane tAdezapratiyogitAno anavacchedaka vanitva banI jatA avyApti na Ave. 00000000mmmmmmmmmmm00000000000mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm jAgadIzI -pratyekamubhayatra paryAptisambandhenAsato dharmasya tAdRzasambandhenobhayavRttitvAsambhavena hetumanniSThAbhAvapratiyogitAvacchedakatAparyAptyadhikaraNabhinnatvasya nivezAyogAt, auuuuuuu0 siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA * 93
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ Ammmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm dIdhiti:19 FODDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDIDIODDOOTDARIODOIDDROIDIDIOHTOTADIOIDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDD candrazekharIyA : na ca he tumanniSThAbhAvapratiyogitAvacchedakatAparyAptyadhika raNabhinna sAdhyatAvacchedakamityeva ucyatAm / tAvataiva lakSaNasamanvayasaMbhavAt / tathA hi vahnighaTobhayAbhAvapratiyogitAyAH mahAnasIyavahni-abhAvapratiyogitAyA vA avacchedakatA paryAptisambandhena vahnighaTobhayatve mahAnasIyavahnitve ca / vartate / na tu vahnitve, tathA ca tAdRzapratiyogitAvacchedakatAparyApti-adhikaraNaM na vahnitvaM, kintu tAdRzAdhikaraNabhinnameva ato nAvyAptiH tatkim etena gurubhUtapariSkAreNati vAcyam yo dharmaH paryAptisambandhena / pratyekavastuni svataMtro na vartate, sa dharmaH paryAptisambandhena ubhayasminnapi na vartate / evaM ca yadi tAdRzAvacchedakatA yadi paryAptisambandhena kevalavahnitve kevalamahAnasIyatve ca na vartate, tadA sA paryAptyA mahAnasIyavahnitve'pi na vartate / ataH tAdRzAvacchedakatAparyAptyadhikaraNasyaiva prasiddhyabhAvAt na / tAdRzAdhikaraNabhinnatvaM vahnitve saMbhavati / evaM ca tadavasthaivAvyAptiH / yadi hi tAdRzAvacchedakatA paryAptyA pratyekavastuni svaMtatratvena vartate / tadA tu tAdRzAvacchedakatAparyAptyadhikaraNameva vahnitvaM, na tadbhinnamiti na tena prakAreNApi lakSaNasamanvayasaMbhavaH / ato na bhavannirUpaNaM yuktiyuktamapi tu asmatkathitameva / prakRtaM prastumaH / evaM ca yadyapi mahAkAlabheda-viziSTaghaTAbhAvo lakSaNaghaTako bhavati / tathApi tatpratiyogitA sAdhyatAvacchedakAghaTakena sAdhyavRttidharmeNa mahAkAlabhedavaiziSTyarUpeNAvacchinnA, na tu tadanavacchinA / ato na sA grahItuM zakyA, ato'vyAptirbhavatyeva iti prAhuH ("apare" mataM saMpUrNam) ___ yandrazeyarIyA : prazna : mAnA 72di to "hetu-m4i24||vRtti-mbhaavprtiyogitaavtaapyaaptiadhikaraNabhinna evo sAdhyatAvacchedaka ema ja kahI do ne. mahAnasIyavani | vanighaTobhayamAM rahelI pratiyogitAno avacchedaka mahAnasIyavanitva | vanighaTobhayatva ja bane che. ane paryAptisaMbaMdhathI A pratiyogitAvacchedakatA mahAnasIyavanitva | ubhayatvamAM ja rahe che. svataMtra vanitvamAM na rahe. eTale tAdezAvacchedakatAnuM paryAptithI adhikaraNa mahAnasIyavanitva vagere bane. ane tabhinna tarIke vanitva levAya. mATe lakSaNa ghaTI jatA avyApti na Ave. tamArI vivakSA to ghaNI lAMbI che. ' - apare : je dharma paryAptisaMbaMdhathI pratyekamAM mahAnasIyata | vanitvamAM svataMtra na rahe. te dharma paryAptisaMbaMdhathI te ubhayamAM paNa na rahe. avacchedakatA jo mahAnasIyatva | vanitvamAM darekamAM judI judI ! paryA.saM.thI na rahe to e mahAnasIyavanitvamAMsubhayatamAM paNa na rahI zake. ane Ama ahIM e avacchedakatAnuM adhikaraNa ja na maLatA, avacchedakatAparyApti-adhikaraNabhinna" paNa na laI zakAya. ane tethI lakSaNa na ghaTatA avyApti ubhI ja rahe. prazna : to pachI e avacchedakatA paryAptithI darekamAM svataMtra rahI zake che, ema mAnazuM. jethI te ubhayamAM paNa paryAptithI rahI zake. apare : budhdhi veMcI mArI che ? jo avacchedakatA paryAptithI darekamAM svataMtra rahI zakanArI mAno, to avacchedakatAparyApti-adhikaraNa vanitva paNa banI ja jaze. to pachI, vanitva tabhinna na banatA sutarAM avyApti Ave. mATe ame karelI vivekSA ja barAbara che. m mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm0000000000000008 wmommmmmmmmmmmmmmmmmmmmm jAgadIzI-evaJca prakRte mahAkAlAnyatvaviziSTaghaTatvAdyavacchinnAbhAvasya pratiyogitAyAH siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 94 COOOOOOOOOOOODaddddddosdadadlandddddddddddddddddddddddddddddTOOOOOOOO00000000ddddOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOB Toooooo
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti: 19 sAdhyatAvacchedakAghaTakena mahAkAlAnyatvavaiziSTyarUpasAdhyaniSThadharmeNAvacchinnatvAttAdRzapratiyogitAkAbhAvamAdAya na pratiyogivyadhikaraNAbhAvasya prasiddhisambhAvanA'pIti prAhuH, candrazekharIyA : prakRte tu samavAyena ghaTatvaviziSTo ghaTa eva kAlikena sAdhyaH / tathA ca sAdhyatAvacchedakatAyAH ghaTatvaniSThAyAH avacchedakena samavAyena mahAkAlabhedaviziSTaghaTAbhAvapratiyogitAvacchedakaM mahAkAlabhedaviziSTaghaTatvaM na kutrApi vartate / yato mahAkAlabhedavaiziSTyaM ghaTatvam ca,iti dvau dharmau atra stH| tatra ghaTatvaM samavAyena vartate / mahAkAlabhedavaiziSTyaM tu svarUpeNa vartate / ataH samavAyamAtreNa tu mahAkAlabhedavaiziSTyaghaTatvobhayaM na kutrApi vartate / tathA cAtra samavAyena mahAkAlabhedaviziSTaghaTatvAvacchinnasyaivAprasiddhatvAt tadadhikaraNamapyaprasiddhameva ataH tadghaTitalakSaNasamanvayo na bhavati / tathA ca mahAkAle kAlikena mahAkAlabhedaviziSTaghaTasyAvartamAna- tve'pi na niruktarItyA lakSaNasamanvayaH saMbhavatIti atrAvyAptirbhavatyeva / na ca mahAkAlabhedaH na ghaTavizeSaNamapi tu ghaTatvavizeSaNam / tacca mahAkAlabhedaviziSTaghaTatvaM pratiyogitAvacchedakaM samavAyena ghaTe vartate eva / ato mahAkAlabhedaviziSTaghaTatvAvacchinno ghaTaH prasiddha eva / tatkathaM tamAdAyAvyAptinirAso na saMbhavet iti vAcyam evaM sati mahAkAlabhedaviziSTaghaTatvAtmakena viziSTena nirUpitaH samavAyo'bhyupagato bhavet / vayaM ca viziSTanirUpitasamavAyaM na svIkurmaH / ataH tadddvArA lakSaNasamanvayakaraNaM nirarthakameva bhAti iti dRSTavyam / candrazekharIyA : have prastutamAM tame mahAkAlabhedaviziSTaghaTAbhAvane lakSaNaghaTaka banAvo cho. paraMtu tenI pratiyogitA to sAdhyatAvacchedakatAno aghaTaka evo ane sAdhya=ghaTamAM rahenAra evo je mahAkAlabheda che tenAthI avacchinna hovAthI te pratiyogitA na laI zakAya ane tethI tenA dvArA lakSaNasamanvaya paNa na thaI zake. ane mATe avyApti Ave. (mahAkAlabheda bolo ke, mahAkAla bhedavaiziSTya bolo ke mahAkAlAnyatvavaiziSTya bolo badhuM eka ja che e khyAla rAkhavo.) jAgadIzI - taccintyam, -'prameyavAn vAcyatvA 'dityAdau hetusamAnAdhikaraNatAdRzapratiyogitAkA bhAvA' prasiddhyA'vyAptiprasaGgAt / candrazekharIyA : taccintyam yataH evaM sati prameyavAn vAcyatvAt ityAdAvapi avyAptyApattirbhavet / tathAhi atra yo'pi ghaTAbhAvAdiH lakSaNaghaTakatvena gRhyate / tasya pratiyogitA sAdhyatAvacchedakaprameyatvAghaTakena prameyAtmakasAdhyaniSThena ghaTatvAdirUpadharmeNa avacchinnaiva bhavati / na tu tadanavacchinnA / na ca ko'pi dharmaH prameyAtmakasAdhyaniSTho na bhavati / na cAtra prameyAbhAvo lakSaNaghaTako bhavitumarhati / yena tatpratiyogitA sAdhyatAvacchedakaghaTakena sAdhyavRttiprameyatvAtmakadharmeNAvacchinnA satI sAdhyatAvacchedakAghaTakena sAdhyavRtti dharmeNAnavacchinnA prasiddhA bhavet / hetumati prameyAbhAvasyAsatvAt / tathA cAtra hetvadhikaraNavRtti-abhAvasya siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 7 95
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:19 tAdRzadharmAnavacchinnapratiyogitAyAH asaMbhavAdatrAvyAptiH bhavet / na cAtra pUrvapakSaNAvyAptirabhihitA, kintu avyApyavRttisAdhyake eva mahAkAlatvahetau avyAptiH pratipAditA / tathA cAtrAvyAptibhavanaM pUrvapakSasyAnabhimatameva / ato bhavadabhiprAyAnusAreNa tu tatrAvyAptisaMbhavAt pUrvapakSAbhiprAyo virUdhyeta / tasmAt / apareSAM nirUpaNamasaGgatamevAbhAtIti hRdayam candrazekharIyA : mukhya pUrvapakSa : "apare"nI A vAta vicAraNIya che, kemake emanI vAta mAnIe to to prameyavAnuM vAcyatAt emAM avyApti AvIne ubhI rahe. kemake ahIM ghaTAbhAvAdi je koI abhAva lezuM. tenI pratiyogitA to, sAdhyatAvacchedakaprameyatvano aghaTaka ane sAdhya=prameyamAM vRtti evA ghaTatAdi dharmothI avacchinna ja banavAnI eTale ahIM sAdhyatAvacchedaka-aghaTaka+sAdhyavRttidharmAnavacchinnapratiyogitAka koIpaNa abhAva hatyadhikaraNavRtti tarIke maLI zakavAno ja nathI. mATe ahIM lakSaNa na jatAM avyApti Ave. jyAre pUrvapakSa AvA sthaLe to avyApti ApavA mAMgatA ja nathI mATe ja to kAlikena ghaTavAnuM svarUpeNa mahAkAlavAtuM e anumAna emaNe lIdhuM. ane jo ahIM paNa avyApti mAnavI hota, to to prameya e vyApyavRtti sAdhya che. ane tyAM paNa avyApti Ave che, to dIdhitimAM "avyApyavRtti sAdhya vyApaka na bane" ema na lakhata. paNa "avyApyavRtti + vyApyavRtti be ya sAdhya vyApaka na bane ema ja lakhata. paNa evuM nathI lakhatA. mATe ja prameyasAdhya sthale avyApti mAnya nathI, e ja sAbita thAya che. ane aparanA mata pramANe to tyAM avyApti Ave che. eTale ja emano A mata barAbara nathI. Emmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm jAgadIzI - vastuto-'yAdRzapratiyogitAvacchedakaviziSTasyAnadhikaraNatvaM hetumata' ityatrA-vacchedakavaiziSTyamavazyaM, -sAdhyatAvacchedakatAghaTakasambandhenaiva vAcyam, -anyathA taptAyaHpiNDasyApi kAlikasambandhena dhUmatvaviziSTasya vahnayAdeH saMyogasambandhenA'dhikaraNatayA 'dhUmavAnvahne' rityAdAvativyAptyApatteH, itthaJca yatra samavAyena ghaTatvaviziSTasya kAlika sambandhena sAdhyatA, tatra mahAkAlAnyatvaviziSTaghaTatvAvacchinnAbhAvasya sAdhyatAvacchedakatAghaTaka sambandhena pratiyogitAvacchedakAvacchinnatvamaprasiddhaM -svarUpa-samavAyAbhyAmeva tatra tathAtvAt,-viziSTanirUpitasamavAyasyAnabhyupagamAt,-(ataH) tAdRzAbhAvamAdAya na prasiddhisambhava iti dhyeyam / mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm candrazekharIyA : na ca tathApi mahAkAlabhedaviziSTaghaTo'pi mahAkAle vartate ityuditvA bhavadbhirvatamavyAptinirUpaNaM viruddham / mahAkAle mahAkAlabhedaviziSTaghaTasya kAlikena vRttitA sarveSAmapi anabhimataiveti vAcyam mahAkAle mahAkAlabhedaviziSTo ghaTo kAlikena na vartate ityabhiprAye svIkriyamANe'pyatrAnumAne'vyAptirbhavatyeva / tathA hi yAdRzapratiyogitAvacchedakaviziSTasyAnadhikaraNaM siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA , 96 ECOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOODOOTTOTRIOTIRUDDDDDDDDDDDDDOOTOUTDOHOROSAROORDDDDDDDDDDDDDROIDDOODOODOOOOOOOOODUTORIES
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:19 Emmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm hetvadhikaraNaM, sAdhyatAvacchedakasambandhAvacchinnAyAH tAdRzapratiyogitAyAH anavacchedakaM sAdhyatAvacchedakaM iti lakSaNamuktam / tatra 'dhUmavAn vahna 'rityatrAtivyAptiH bhavati / yato hetoH vyabhicAritvenAtra sAdhyAbhAvaH eva lakSaNaghaTakatvenAbhimataH, kintu na sa bhavati / yato dhUmAbhAvasya dhUmaniSThA dhUmatvAvacchinnA pratiyogitA yAdRzapratiyogitApadena gRhyate, tadavacchedakaM dhUmatvaM / tattu kAlikena vahnAvapi vartate / ataH tadviziSTaH vahniH, tadadhikaraNamevAyogolakaM na tvanadhikaraNamiti sAdhyAbhAvasya lakSaNaghaTakatvaM na bhavati / kintu | ayogolakabhedaviziSTaghaTAbhAvapratiyogitAvacchedakaM ayogolakabhedaviziSTaghaTatvaM, tacca yadyapi kAlikena vahnau vartate / ato vahniH pratiyogitAvacchedakenA yogolakabhedaviziSTaghaTatvena viziSTo yadyapi bhavati / tathApi na sa vahniH ayogolake vartate / ayogolake'yogolakabhedasyAsatvAt ayogolakabhedaviziSTaghaTatvAvacchinavahnirapi na vartata eva / tathA ca tAdRzAnadhikaraNameva ayogolakaM / tanniSThatAdRzAbhAvapratiyogitAyAH anavacchedakameva dhUmatvamityativyAptiH bhavati / athavA'tItakriyAvadabhAvo gRhyate / tatpratiyogitAvacchedikA atItakriyA eva / sA ca na kAlikenApi vahnau vartate / ataH tAdRzAtItakriyAviziSTasyAtItapadArthasyAnadhikaraNamevAyogolakaM iti, tAdRzapratiyogitAyAH saMyogAvacchinnAyAH eva lakSaNaghaTakatvasaMbhavAt tAmAdAyAtivyAptiH bodhyA / tadvAraNAya tu yatra sAdhyatAvacchedakatAvacchedakasambandhena yAdRzapratiyogitAvacchedakaM vartate, sa evapratiyogitAvacchedakAvacchinnatvena grAhyaH iti vaktavyam / dhUmatvaniSThAyAH sAdhyatAvacchedakatAyAH avacchedakena samavAyena pratiyogitAvacchedakaM dhUmatvaM dhUme eva vartate / na tu vahnau / ato dhUmaH eva pratiyogitAvacchedakAvacchinatvena gRhyate / pratiyogitAvacchedakasaMyogena tadanadhikaraNamevAyogolakaM / ata: sAdhyatAvacchedakasaMyogAvacchinA dhUmaniSThA pratiyogitA eva lakSaNaghaTakatvena grahItuM zakyA / tadavacchedakaM dhUmatvamiti nAtivyAptiH / candrazekharIyA: prazna : bhale, tamArI A vAta sAcI paNa tame mahAkAlabhedaviziSTaghaTane paNa mahAkAlamAM kAlikathI rAkhavAnI vAta karI, e to nathI ja besatI. e vi.ghaTa mahAkAlamAM na ja rahe, ane tethI ja tAdazaghaTAbhAvane laIne AvyApti-nivAraNa thaI jAya che. pUrvapakA : viziSTaghaTa e mahAkAlamAM nathI raheto, evuM mAno to paNa avyApti Ave. te A pramANe - dhUmavAnuM vahane ' ahIM yAdezapratiyogitAvacchedakAvacchinnanuM anadhikaraNa evuM he-dhikaraNa... e je lakSaNa kahyuM che. te ativyApta bane che kemake A sthAna khoTuM hovAthI dhUmAbhAva lakSaNaghaTaka banavo joIe paNa banato nathI. te A pramANe-dhUmaniSThapratiyogitAno avacchedaka dhUmatva che. ane te dhUmatva e kAlikathI vanimAM rahetuM hovAthI dhUmatvAvacchinna tarIke vahina paNa bane ane tenuM anadhikaraNa to ayogolaka nathI ja banatuM. mATe dhUmaniSThapratiyogitA laI na zakAya. paNa ayogolakabheda-viziSTaghaTAbhAva levAya. pratiyogitAvacchedaka tAdazaviziSTaghaTava bane. ane te bhale vanimAM rahe to paNa ayogolakabhedaviziSTa ghaTavAvacchinnavani to ayogolakamAM na ja rahe. eTale tAdazavahinanuM anadhikaraNa evuM ayogolaka banI jAya. eTale A viziSTaghaTaniSThapratiyogitA laI zakAya. ane teno anavacchedaka dhUmatva banatA ativyApti Ave. A Apatti dUra karavA ema kahevuM paDe ke, yAdazapratiyogitAvacchedakathI avacchinna=viziSTa je levAno che. temAM sAdhyatAvacchedakatAvacchedakasaMbaMdhathI jyAM e yAdezapratiyogitAvacchedaka rahe, te ja yAdazapratiyogitAvacchedakaviziSTa gaNAya. have sAdhyatAvacchedakatAno avacchedaka saMbaMdha samavAya che kemake sAdhyatAvacchedaka dhUmata e ahIM mmitmummmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm POOOOOOOOOOOBOTTOICOTTODATIOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOONODDOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOODOORadioupadamoddddddddOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOTER siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 90
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti: 19 samavAyathI ja dhUmamAM rahIne sAdhyatAvacchedaka banela che. have dhUmAbhAvapratiyogitA-avacchedaka dhUmatva e samavAyathI to dhUmamAM ja rahe che. mATe dhUmAbhAvapratiyogitA-avacchedaka dhUmatvathI avacchinna tarIke dhUma ja levAze. vinA niha levAya, ane te dhUmonuM (pratiyogitAvacchedaka) saMyogathI anadhikaraNa ayogolaka bane. temAM dhUmAbhAva che. tenI sAdhyatAvacchedakasaMyogAvacchinnapratiyogitAno avacchedaka dhUmatva banatA ativyApti na Ave. Ama sAdhyatAvacchedakatAvacchedaka saMbaMdhathI pratiyogitAvacchedaka jyAM rahe e ja pratiyogitAvacchedakAvacchinna tarIke laI zakAya. e vAta sAbita thaI. ahIM, tame mahAkAlabhedaviziSTaghaTAbhAva lo cho. paNa A sthAne ghaTa e kAlikathI sAdhya che. temAM samavAyathI raheluM ghaTatva e sAdhyatAvacchedaka che eTale sAdhyatAvacchedaka samavAya ja bane, ane pratiyogitAvacchedaka dharma to mahAkAlabhedaviziSTaghaTatva=mahAkAlabhedavaiziSTya+ghaTatva ema be bane. have samavAyasaMbaMdhathI to A prati. avacchedakadharma e kyAMya raheto ja nathI. kemake vaiziSTya e to svarUpasaMbaMdhathI rahenAruM che. eTale svarUpa + samavAya ema be saMbaMdhathI ja mahAkAlabhedavaiziSTya+ghaTatva e be jaNa ghaTamAM rahI zake. ekalA samavAyathI na rahe. eTale sAdhyatAvacchedakatAvacchedakasamavAya saMbaMdhathI to pratiyogitAvacchedaka tArdazavaiziSTyaghaTatva kyAMya rahetA ja na hovAthI ahIM samavAyasabaMdhathI pratiyogitAvacchedakAvacchinna koI ja na bane. ane to pachI tenuM adhikaraNa paNa kyAMthI maLe ? ane to pachI tAdazAdhikaraNabhinna evuM hetvadhikaraNa... ItyAdi paNa na ja maLe. Ama lakSaNasamanvaya na thaI zake. eTale A abhAva lo to paNa avyApti to ubhI ja rahe che. prazna H mahAkAlabheda e ghaTanuM vizeSaNa na banAvatA ghaTatvanuM vizeSaNa banAvavuM. eTale mahAkAlabheda-viziSTa ghaTatva e ja samavAyathI ghaTamAM rahIne ghaTIyapratiyogitAno avacchedaka bane che, ema mAnavuM. ahIM, mahAkAlabhedaviziSTaghaTatva e tAdezaviziSTaghaTatvanirUpitasamavAyathI ghaTamAM rahe che. have viziSTanirUpita samavAya ane zuddhanirupitasamavAya eka ja hovAthI sAdhyatAvacchedakatAvacchedaka evA zuddhadhaTatvathI nirUpita samavAyathI to pratiyogitAvacchedaka evuM mahAkAlabhedaviziSTaghaTatva ghaTamAM rahevAnuM ja che. eTale viziSTaghaTa ja tAdezasaMbaMdhathI tAdezapratiyogitAvacchedakAvacchinna banI jAya che. ane tenuM anadhikaraNa mahAkAla bane. Ama lakSaNa ghaTI jatA avyApti na Ave. pUrvapakSa : Avo viziSTanirUpitasamavAya mAnyo ja nathI. eTale AvI koI vivakSA karI zakAtI nathI. ane tethI pUrvavat avyApti Ave ja che. Azaya e ke - pratiyogitAvacchedaka je ghaTabhedavaiziSTya+ghaTatva che. emAM ghaTatvamAM e vaiziSTya rahI jAya ane pachI evuM viziSTaghaTatva e samavAyathI ghaTamAM rahe - ItyAdi mAnela ja nathI. paNa e bemAM ghaTabhedavaiziSTya svarUpathI ane ghaTatva samavAyathI rahe ema ja mAnela che. eTale samavAyamAtrathI to A be kyAMya na rahI zakavAthI pUrvavat avyApti Ave ja che. jagadIzI kecittu - "sAdhya-sAdhanabhedena vyApterbhedAdviziSTasAdhyakasthala eva 'yAdRzapratiyogitAvacchedakAvacchinnAnadhikaraNatvaM hetumata' ityAdi vaktavyam, aviziSTasAdhyakasthale tu - 'yAdRzapratiyogitAzrayAnadhikaraNatvaM hetumata' ityeva - siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 7 98
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:19 AROOOOOOOOOOOOODadaoadpadddddddddDOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOTwoddadOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOD lAghavAdvAcyam,' ___ tathA ca zuddhaghaTasya sAdhyatAyAM mahAkAlAnyatvaviziSTaghaTAbhAvo'pi pratiyogisamAnAdhikaraNa eva / pratiyogitA ca pratiyogitAvacchedakadharmasvarUpaiva, lAghavAt,- na tu pratiyogisvarUpA, - - teSAM nAnAtvena gauravAdato, -naikapratiyogyanadhikaraNatAmAdAya 'saMyogyetattvA' dityAdAvavyApti" -rityAhuH, TD00000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000 candrazekharIyA : atra kecit tu itthaM pUrvapakSAzayaM prakaTIkurvanti / sAdhyasAdhanabhedena vyApterbhedasyAbhyupagamAt yatra viziSTasattAvAn jAterityAdau viziSTaM sAdhyaM bhavati / tatraiva tAdRzapratiyogitAvacchedakAvacchinnAnadhikaraNaM hetvadhikaraNamityAdi vaktavyam / yataH tatra yadi yAdRzapratiyogitAzrayAnadhikaraNaM hetvadhikaraNamityucyeta, tadA tu viziSTasattA'bhAvapratiyogitAzrayazuddhasattAyAH adhikaraNameva jAtyadhikaraNam guNAdi, ataH sAdhyAbhAvo na lakSaNaghaTako bhavet / kintu ghaTAbhAvapratiyogitAzrayaghaTAnadhikaraNameva guNAdi, tadvRttighaTAbhAvapratiyogitAnavacchedakaM viziSTasattAtvam iti lakSaNasamanvayAt ativyAptirbhavet / ataH tatra tu yAdRzapratiyogitAvacchedakAvacchinnA- anadhikaraNaM hetvadhikaraNamiti vaktavyameva / tathA ca viziSTa-sattAniSThapratiyogitAvacchedakaM viziSTasattAtvaM tadavacchinnA viziSTasattA, tadanadhikaraNaM guNaH iti sAdhyAbhAvasya lakSaNaghaTakatvAt nAtivyAptirbhavet / kintu yatra vanyAdirUpamaviziSTaM sAdhyaM, tatra tu prayojanavirahAt yAdRzapratiyogitAzrayAnadhikaraNaM hetvadhikaraNamityAdi eva lAghavAt vaktu mucitam / evaM ca ghaTavAn mahAkAlatvAdityatra zuddhaghaTasya sAdhyatvAt, yAdRzapratiyogitAzrayaghaTitameva lakSaNaM vaktavyam / tathA ca yadyapi mahAkAle mahAkAlabhedaviziSTaghaTasyAbhAvo vartate / tathApi tAdRzaghaTaniSThapratiyogitAyA AzrayaM zuddhaghaTo'pi, sa ca kAlikena pratiyogitAvacchedakarUpeNa mahAkAle vartate / ato mahAkAlaH tAdRzaviziSTaghaTaniSTha-pratiyogitAzrayazuddhaghaTAdhikaraNameva na tvanadhikaraNaM iti na tAdRzaviziSTaghaTAbhAvo'pi lakSaNaghaTakaH iti bhavatyavyAptiH / na caivaM sati saMyogI etavRkSatvAdityAdAvavyAptirbhavet / saMyogAbhAvapratiyogitAzrayo jalavRttiH saMyogo'pi, tadanadhikaraNameva / etavRkSaH iti sAdhyAbhAvasyaiva lakSaNaghaTakatvAt iti vAcyam yataH pratiyogitA na pratiyogisvarUpA, yataH pratiyoginAM anantatvena pratiyogitAyA api pratiyogyAtmakatve manyamAne anantapratiyogitAkalpanAgauravApattirato lAghavAt pratiyogitA pratiyogitAvacchedakasaMyogatvAdidharmarUpaiva / sa ca saMyogatvadharmaH jAtirUpaH ekaH eva / ataH pratiyogitAyAH saMyogatvAtmakatvakalpanAyAM lAghavamapi bhavati / itthaM ca saMyogAbhAvapratiyogitAyAH saMyogatvajAtirUpAyAH AzrayAH sarve eva saMyogAH, na tu kevalaM jalavRttissaMyogaH / teSAM pratiyogitAzrayabhUtAnAM sarveSAM saMyogAnAmanadhikaraNaM tu etavRkSo na bhavatIti na sAdhyAbhAvo lakSaNaghaTakaH / ataH samavAyena ghaTAdyabhAvamAdAyaiva lakSaNasamanvayasaMbhavAt nAvyAptiratra / evaM ca ghaTavAn mahAkAlatvAt ityatra DOOODOODDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDITIODDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDIHOOTDADIODOHDDODDDDDDOOODDIDADODDGODDODOODOOD siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 99 00000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000 0 00 0 8000 CHROOOOOOOOOOOOOOOOOOODoddddddddddddddoTOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOddddddddddddadOOOOOOOOOOOOOOOO000000000000000018
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:19 yAdRzapratiyogitAzrayaghaTitalakSaNAbhiprAyaiNaiva pUrvapakSaNAvyAptiH pratipAditA iti dRSTavyam / atra ca kevalaM svarUpeNa mahAkAlatve hetau kAlikenAvyApyavRttisAdhyakasthale eva pUrvapakSaNAvyAptiH pratipAdyate / na tvanyatra / yadi ca anyasminsthAne'vyAptirbhavet tadA tu pUrvapakSAbhiprAyo virudhyeta / ata eva saMyogI etavRkSatvAdityAdau avyAptinirAkaraNamAvazyakam iti kRtvA tannirAsaH kRtaH iti bodhyam / candrazekharIyA: kecit keTalAko vaLI A pramANe mAne che ke sAdhya-sAdhana badalAya, ema vyAptilakSaNa paNa badalAya ema mAneluM ja che. eTale jyAM viziSTa sattAvAnuM jAte " vagere sthAna hoya, tyAM ja yAdazapratiyogitAvacchedakAvacchinnAnadhikaraNe hatyadhikaraNa... ema kahevuM. tyAM jo yAdezapratiyogitA zrayAnadhikaraNa"... ema kahe to viziSTasattA-abhAvanI pratiyogitAno Azraya to zuddhasattA paNa bane. ane B tenuM anadhikaraNa evuM jAtyadhikaraNa=guNAdi na bane. Ama sAdhyAbhAva na maLatA ahIM ativyApti Ave. uM eTale A sthaLe e Apatti dUra karavA mATe. "yAdazapratiyogitAvacchedakAvacchinnAnadhikaraNa" ema lakhavuM uM jarUrI che. bAkI jyAM zuddha sAdhya hoya tyAM to lAghavathI yAdazapratiyogitAzrayAnadhikaraNa... ema ja lakhavuM ucita che ane tethI have zuddhaghaTa jyAM sAdhya che, tyAM mahAkAlamAM tame mahAkAlabhedaviziSTaghaTAbhAva lo to paNa huM yAdezapratiyogitAno Azraya to tAdaza viziSTaghaTa jema bane, tema zuddhaghaTa paNa bane ja. ane kAlikathI to e ghaTa e mahAkAlamAM che ja. eTale mahAkAla e mahAkAlabhedaviziSTaghaTAbhAvapratiyogitAzrayazuddhaghaTAdhikaraNa ja bane che. anadhikaraNa nathI banatuM. eTale A viziSTaghaTAbhAva paNa laI zakAto nathI. ane tethI avyApti ubhI ja rahe che. praznaH tamArA kahevA pramANe jo aviziSTasAdhyakasthaLe yAdazapratiyogitAzrayAnadhikaraNa... ema mukIe to pachI "saMyogI etavRkSatvA"mAM avyApti Ave. saMyoga paNa aviziSTa sAdhya ja che. have saMyogAbhAvapratiyogitAno Azraya to jalavRttisaMyoga paNa che ane tenuM anadhikaraNa eTavRkSa banI jAya che. eTale saMyogAbhAva ja lakSaNaghaTaka banI jatA avyApti Ave. mATe A vivakSA barAbara nathI. kecit H pratiyogitA e pratiyogIsvarUpa mAnIe to pratiyogI=saMyogo to anaMtA hovAthI anaMtapratiyogitA mAnavAnuM gaurava thAya. enA karatA pratiyogitAvacchedaka-saMyogatva rUpa ja jo saMyoganiSThapratiyogitA mAnIe, to e to saMyogatva eka ja hovAthI pratiyogitA eka ja mAnavAnI rahe, eTale lAghava thAya. have Ama pratiyogitA=saMyogatvarUpa ja che ane tenA Azraya tarIke to mAtra jalavRtti saMyoga na Ave. paNa badhA saMyoga Ave. hA pratiyogitA jo svataMtradharma hota to pratiyogitAno Azraya kevala jalavRtti-saMyoga bane. paNa have tevuM na bane. ane pratiyogitAzraya evA tamAma saMyoganuM anadhikaraNa to etavRkSa banavAno ja nathI mATe e saMyogAbhAva na levAya. paNa ghaTAbhAvAdi ja levAya. eTale tyAM AvyApti na Ave. A rIte "ghaTavAnuM mahAkAla-Atu'mAM avyApti samajavI. jAgadIzI -taccintyam,-'kAlo ghaTavAn mahAkAlatvA' dityAdAvavyAptivAraNArthamevA'viziSTasAdhyakasthale'pi pratiyogitAvacchedakAvacchinnAnadhikaraNatvapravezasya prAmANikatayA gauravasyAkiJcitkaratvAditi / Holdilolology siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA . 100
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ GOOODOODOORDTIODadddddddddddddddddddaHOODOOOOOOOOOOOOOOOPIDIOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOTRITIODOODadddddddddddddddd dIdhiti:19 d OODARA candrazekharIyA : samApto'yaM keSAJcidabhiprAyaH / na ca ayam ucitaH / yataH uttarapakSeNa ghaTasAdhyake mahAkAlatvahetAvavyApti-vAraNAya zuddhasAdhyakasthale'pi pratiyogitAvacchedakAvacchinnapratiyogi-anadhikaraNahetvadhikaraNaghaTitalakSaNaM vaktuM zakyam / tacca lakSaNaM gurubhUtamapi avyAptivArakatvena prAmANikameva bhavet, tathA cAtrAnumAne'vyApti: na ghaTeta / evaM ca pUrvapakSapratipAditA'vyAptiH mUlata eva vicchinnA bhavet / tasmAt nedamapi keSAJcinirUpaNaM yuktamiti asmAbhirvastuto....ityAdigranthena pratipAditamevAvyAptikathanaM mantavyam / candrazekharIyA: mULapUrvapakSa: A kecit mata paNa vicAraNIya che. kemake "ghaTavAnuM mahAkAla-A" e sthaLe yAdazapratiyogitAzrayAnadhikaraNa.... e lakSaNa avyApta bane che. to pachI e nivAravA ma pratiyogitAvacchedakAvacchinnAnadhikaraNa... e lakSaNa zuddhasAdhyaka sthaLe mAnavuM e prAmANika ja gaNAya. emAM gaurava Ave, to ya e doSarUpa na bane. ane Ama mahAkAla-bhedaviziSTaghaTAbhAvapratiyogitAvacchedaka viziSTaghaTavAvacchinna viziSTaghaTanuM kAlikathI anadhikaraNa he-dhikaraNa mahAkAla banI jatAM A abhAva lakSaNaghaTaka bane. ane avyApti na Ave. eTale A vAta to khoTI che. eTale ame je vastutaH.... dvArA avyApti batAvI che te ja vAta vadhAre yogya jANavI. ng 000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000 00000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000 dIdhitiH ___ na ca tAdRzasambandhena hetvadhikaraNIbhUtayatkiJcidvyaktyavRttipratiyogitAvacchedakaviziSTapratiyogisAmAnyakatvameva vaktavyaM, tathA ca cAvRttigaganAdyabhAvadvArikaiva ttprsiddhiH| sattAdyadhikaraNakadiau samavAyena jJAnasAmAnyasya,saMyogasAmAnyasya cAvRtte tiprasaGgaH, bhUtatva-mUtatvobhayatvaviziSTaM,-guNa-karmAnyatvaviziSTasattAtva-viziSTasattAdikantu na manoguNAdivRtti, -saMyogasAmAnyantu na kiJcidvyAvRtIti vAcyam, viziSTasyAnatiriktatvAt, samavAyena jAteH sAdhyatve meyatvAdAvativyAptiH,-jAtimaniSThatAdRzAbhAvapratiyogitAyA jAtitvenAnavacchedAt, -jAtizUnye ca tAdRzasambandhena vRtteraprasiddhaH, saMyogAdisAdhyakaguNa-karmAnyatvAdau cAtivyAptiH,-adravye hetumati tAdRzasambandhena vRtteraprasiddheH, - dravye ca saMyogAdepi vRtteH, &000000 u RBIDOORDOIDIODODITOGODDDDDDDDDDDDDDDDRIVORSHITSORTOOTRIORDSOOTHROORSATTISGARGODDDDDDDDDDDDDDDDDDDDADODIGODDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDIAN siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 101 LOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOODadddoodaanadaadDamIOOOOOOOODRDOID000000000000SOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOB a h
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhitiH19 Auto m o duladdoddoddoddo o ddooddddddddddddddddddddddddd ddddd0000000000000000000000000000 0008 jAgadIzI - 'sArvabhauma' matamAzaGkaya nirAcaSTe, - na ceti / - 'vAcya' miti prennaanvyH| tAdRzasambandheneti / sAdhyatAvacchedakasambandhenetyarthaH / ida 'JcAvRtti'tyasya pratiyoginyA-vRttyA'nvitaM gmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm candrazekharIyA : atra sArvabhaumAH pUrvapakSaM khaNDayanti-tAdRzasambandhena sAdhyatAvacchedakasambandhena hetvadhikaraNIbhUtayatkicidvyaktinirUpita-vRttitA-abhAvavat pratiyogitAvacchedakaviziSTaM pratiyogisAmAnya yasya tAdRzo'bhAvaH lakSaNaghaTakatvena grAhyaH / yadabhAvasya sarve pratiyoginaH hetvadhikaraNIbhUtayatkicidvyaktinirUpitavRttitA'bhAvavantaH pratiyogitAvacchedakaviziSTAzca bhavanti / sa abhAvaH lakSaNaghaTakatvena grAhya iti hRdayam / candrazekharIyA : sArvabhauma : "sAdhyatAvacchedakasaMbaMdhathI hatyadhikaraNIbhUtayatkiMcivyaktiavRttipratiyogitAvacchedaka viziSTapratiyogI sAmAnyakatva" ema ja tamAre kahevuM. AmAM je avRttizabda che. eno artha vRttitA-abhAva thAya. teno pratiyogI vRttitA bane. ane "sAdhyatAvacchedakasaMbaMdhena' e padane A vRttitA sAthe joDavAnuM che, eTale ke sAdhyatA vacchedakasaMbaMdhAvacchiza evI je hatyadhikaraNayatkiMcityaktinirUpitavRttitA, ane te vRttitAnA abhAvavALo evo pratiyogitAvacchedakaviziSTa 3 evo pratiyogI-sAmAnya je bane, teno abhAva e lakSaNaghaTaka tarIke vivakSita che. sAdhyatAvacchedakakAlikathI mahAkAla-AdhikaraNamahAkAlamAM to ghaTAdi rahe. paNa gagana na rahe. eTale kAlikAvacchinna evI je mahAkAlanirUpitavRttitA che teno abhAvavALo gagana che, ane e gagana e pratiyogitAvacchedaka gaganatvathI viziSTa paNa che ja. Ama "Avo gaganasAmAnya e che pratiyogI jeno evo abhAva (gaganAbhAva) e lakSaNaghaTaka banI gayo. ane tenI pratiyogitAno anavacchedaka ghaTata banI jAya. Ama lakSaNasamanvaya thaI jatA avyApti na Ave. dung00000000000000000000000000000000000000000000000000000000000 jAgadIzI - tAdRzapadasya pratiyogitAvacchedakasambandhaparatve punaragre 'pratiyogitA' - sAdhyatAvacchedakasambandhAvacchinnA grAhyA / candrazekharIyA : 'tAdRzasambandhena' iti padasya "pratiyogitAvacchedakasambandhena" iti vivakSaNe tu agre pratiyogitA sAdhyatAvacchedakasambandhAvacchinnA grAhyA / dIdhityAM yatkicidvyakti-avRtti iti yaduktaM, tatra avRti=vRttitAbhAvavAn, "tAdRzasambandhena" iti padaJca vRttitApadena sahAnvitaM / ato nirUkto'rtho labhyate / tathA ca gaganAbhAvasya gaganatvAvacchinnapratiyogi gaganaM mahAkAlatvAdhikaraNIbhUtamahAkAlanirUpitAyAH kAlikAvacchinnAyAH ghaTAdiniSThavRttitAyAH abhAvavadasti / ato gaganAbhAva eva lakSaNaghaTakatvena grahItuM zakyaH, tathA cAvyAptirna bhavati / siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA * 102 POOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOIDITOOOOOOOOOOOOOODOODOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOODOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOORDITORIUOTATIOOOOOOOOOOOOHORODOOODB
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:19 candrazekharIyAH ahIM, tAdazasaMbaMdhana=e dIdhitapadano pratiyogitAvacchedaka saMbaMdha ema jo artha karo, to ya vAMdho nathI. paNa temAM pachI AgaLa pratiyogitA e sAdhyatAvacchedakasaMbaMdhAvacchinna ja levAnI. Ama "sAdhyatAvacchedakasaMbaMdhAvacchizA yA hevadhikaraNIbhUtakicivyaktinirUpitavRttitA, tadabhAvavAnuM pratiyogitAvacchedakaviziSTazva pratiyogI sAmAnya yasya sa tAdazaDabhAvaH eva lakSaNaghaTaka, tasya tAdezapratiyogitAnavacchedakaM sAdhyatAvacchedakam" athavA "pratiyogitAvacchedaka... vRttitA, tadabhAvavatu sAdhyatAvacchedaka saMbaMdhAvacchinna pratiyogitAvacchedakaviziSTa pratiyogI sAmAnya yasya... sAdhyatAvacchedaka" e artha levAno che jAgadIzI - 'tAdRzasambandhene 'tyasya phalamAha, - sattAdIti / viSayatAyA vRttyaniyAmakatvamate, sattvavati ghaTAdau jJAnAbhAvasya sahajata eva pratiyogivaiyadhikaraNyaM sambhavatItyataH, - saMyogasAmAnyasya ceti / nAtiprasaGga iti / - 'jJAnavAn' - saMyogavAn - vA sattvA'dityAdau nAtiprasaGga ityarthaH / Ammmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm candrazekharIyA : atra yadi 'tAdRzasasambandhena' iti padaM nocyate / tadA tu 'jJAnavAn sattAyAH' iti atrAtivyAptirbhavet / jJAnAbhAvasya jJAnAtmakaM pratiyogi sattAdhikaraNaguNAdinirUpitAyAH viSayatAsambandhAvacchinnAyAH vRttitAyAH abhAvavat na bhavati, jJAnasya viSayatAsambandhena guNAdau vRttitvAt / ato jJAnAbhAvo lakSaNaghaTako na bhavet / kintu atItaghaTAbhAva eva / tasya pratiyogI atItaghaTa: guNAdau kAlikAdinA kenApi sambandhena na vartate / ataH kAlikAdyavacchinnAyAH sattAdhikaraNaguNanirUpitavRttitAyAH abhAvavat eva atItaghaTatvAvacchinnAtItaghaTasAmAnyaM bhavati / tathA ca ghaTAbhAvamAdAya lakSaNaghaTanAdativyAptirbhavet / sAdhyatAvacchedakasambandhAvacchinnAyAH tAdRzavRttitAyAH niveze tu na doSaH / jJAnAbhAvapratiyogi jJAnaM samavAyavacchinnAyAH sattAdhikaraNaguNanirUpitAyAH vRttitAyAH abhAvavadeva bhavati / ato jJAnAbhAvasyaiva lakSaNaghaTakatvAt nAtivyAptirbhavet / na ca viSayatAsambandhasya vRtyaniyAmakatvena jJAnaM guNAdau viSayatAsambandhena vartamAnaM na vaktuM zakyam / ato jJAnAbhAvapratiyogi jJAnasAmAnyaM guNAdinirUpitAyAH samavAyAdyavacchinna-pratiyogitAyAH abhAvavadeva / ataH sAdhyatAvacchedakasambandhAvacchinnavRttitAyA aniveze'pi nAtivyAptiH bhavati / sAdhyAbhAvasyaiva lakSaNaghaTakatvAt iti vAcyam tathApi 'saMyogavAn sattAyAH' itytraativyaaptirbhvet| saMyogAbhAvapratiyogi saMyogasAmAnyaM sattAdhikaraNadravyanirUpitAyAH samavAyAvacchinnavRttitAyAH abhAvavadapi na bhavati / saMyogasya dravye samavAyena vartamAnatvAt sattAdhikaraNaguNakarmanirUpitAyAH kAlikAvacchinnavRttitAyAH abhAvavad api ca na bhavati / kAlikena saMyogasya guNAdau vartamAnatvAt / tathA ca sAdhyAbhAvasya lakSaNAghaTakatvAt atItaghaTAbhAvAdikaM AdAya lakSaNasamanvayAt ativyAptirbhavatyeva / sAdhyatAvacchedakasambandhAvacchinnavRttitAniveze tu naiSa doSaH saMyogAbhAvapratiyogi saMyogasAmAnyaM guNanirUpitAyAH sAdhyatAvacchedaka-samavAya-avacchinnAyAH guNatvAdijAtiniSThavRttitAyA abhAvavadeva bhavati iti sAdhyAbhAvasyaiva lakSaNaghaTakatvAdativyAptirna bhavati / amithmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 103
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:19 candrazekharIyA: ahIM, jo sAdhyatAvacchedakasaMbaMdhana.... e pada na mukIe, to pachI "jJAnavAnuM sattAyAH" emAM ativyApti Ave, kemake hevadhikaraNIbhUta dravya+guNa-karma che. emAM viSayatAsaMbaMdhathI jJAna rahe ja che. eTale jJAnamAM hatyadhikaraNanirUpitavRttitA ja maLe che. ane mATe tAdazavRttitA-abhAvavALo jJAna na banavAthI huM jJAnAbhAva e lakSaNaghaTaka na bane ane tethI atItaghaTAbhAvAdi laIne lakSaNa ghaTI jatA avyApti Ave. prazna : viSayatAsaMbaMdha vRttiniyAmaka nathI ane tethI "sattAdhikaraNaghaTAdimAM viSayatAsaMbaMdhathI jJAna rahe ! che." evuM bolI na zakAya ane mATe ghaTanirUpitavRttitA-abhAvavALuM jJAna banI jAya ane te pratiyogitAvacchedakajJAnatvathI viziSTa paNa che. eTale te jJAnano abhAva ja lakSaNaghaTaka banI jatA avyApti na Ave. mATe tAdezasaMbaMdhane' pada vinA paNa vAMdho nathI Avato. sArvabhauma to paNa saMyogavAn satvAtu emAM ativyApti Avaze kemake sattAdhikaraNa guNAdi tamAmamAM kAlikathI to saMyoga che ja. eTale saMyogamAM hatyadhikaraNanirUpitavRttitAno abhAva na maLatA saMyogAbhAva nahi levAya ane pariNAme atItaghaTAdi-abhAva laIne lakSaNa ghaTI jatAM ativyApti Ave. sAdhyatAvacchedakasaMbaMdhAvacchinna pada" mukavAthI A Apatti na Ave kemake ahIM sAdhyatAvacchedaka samavAya che. saMyoga e guNAdimAM samavAyathI nathI raheto. eTale samavAyAvacchinnA evI guNanirUpitavRttitA to guNatvAdijAtimAM che. saMyoga to tAdazavRttitA-abhAvavALo maLI jAya ane mATe saMyogAbhAva ja lakSaNaghaTaka banI jatA ativyApti na Ave. jAgadIzI - sattAvavRttitvasAmAnyAbhAvasya saMyogAdAvasattvAduktAtivyAptivAraNameva 'yatkiJcit' padasyApi prayojanamityavadheyam / candrazekharIyA : evaM yadi yatkicit iti padaM nocyeta, tadA tu yAvanti hetvadhikaraNAni, taiH sarvaiH nirUpitAH sarvAH vRttitAH yatra pratiyogini na vartante / tasyaivAbhAvo lakSaNaghaTako bhavatIti artho bhavet / tathA sati saMyogavAn sattAyAH ityatraiva punarativyAptiH bhavet / tathAhi-sattAdhikaraNAni dravyaguNakarmANi, tatra guNakarmanirUpitAnAM samavAyAvacchinnAnAM sarvAsAM vRttitAnAmabhAvaH saMyogAbhAvapratiyogini yadyapi vartate / tathApi dravye samavAyena saMyogasya satvAt dravyanirUpitavRttitA'bhAvo na saMyoge vartate / ataH saMyoge sarvaiH hetvadhikaraNaiH nirUpitAyAH vRttitAyAH abhAvasyAvartamAnatvAt na saMyogAbhAvo lakSaNaghaTakaH api tu jAtitvAbhAva eva / dravyaguNakarma nirUpitAyAH samavAyAvacchinnAyAH vRttitAyAH jAtitve'bhAvAt / evaM tamAdAyAtivyAptirbhavedato / yatkicit-padamupAttam / tathA ca sattAdhikaraNayatkicithetvadhikaraNena guNasvarUpeNa nirUpitAyAH samavAyAvacchinnavRttitAyAH saMyoge'bhAvAt saMyogAbhAva eva lakSaNaghaTakaH, ataH naativyaaptirbhvti| candrazekharIyAH ema, yatkiMcit' pada na lakhe to hevadhikaraNasAmAnya nirUpita evI vRttitAno abhAva levo paDe, to ahIM ja pAchI ativyApti Ave. kemake sattAdhikaraNa evI guNakarmathI nirUpitasamavAyAvacchinnavRttitAno to saMyogamAM abhAva maLe, paraMtu sattAdhikaraNa evA dravyathI nirUpita tAdazavRttitA uM to saMyogamAM che. eTale saMyogamAM hetu-adhikaraNasAmAnya nirUpita evI vRttitAno abhAva na maLavAthI 6 siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 104
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:19 saMyogAbhAva lakSaNa ghaTaka na bane. paraMtu dravyaguNakarmasAmAnyanirUpitavRttitAnA abhAvavALo evo jAtitvadharmAbhAva e ja lakSaNaghaTaka bane. mATe ativyApti Ave. te nivAravA yatkiMcit pada che. eTale yatkiMcit hedhikaraNa tarIke guNa che. ane tatrirUpita evI vRttitAno abhAva to saMyogamAM che ja. eTale saMyogAbhAva ja lakSaNaghaTaka tarIke laI zakAtA ativyApti na Ave. nAviza - 'tiyotiviSe viziSTa' tyaD, -namAda, - mUtaatyAdriA DISTRICT ADMISSION candrazekharIyA : evaM yadi pratiyogitAvacchedakaviziSTapadaM nocyeta / tadA tu yadabhAvapratiyogini tAdRzavRttitA'bhAva, sa eva abhAvo lakSaNaghaTako bhavet / evaM sati bhUtatvamUrtatvobhayavAn mUrtatvAdityatrAtivyAptirbhavet / bhUtatvamUrtatvobhayAbhAvasya pratiyogini mUrtatve hetvadhikaraNamanonirUpitavRttitAyAH satvAt pratiyogisAmAnye yatkiMcithetvadhikaraNavRttitA'bhAvo na saMbhavati / ato na tAdRzobhayAbhAvo lakSaNaghaTakaH, ataH abhAvAntaramAdAyAtivyAptiH saMbhavati / ataH tadvAraNAya pratiyogitAvacchedakaviziSTapratiyogI eva gRhItaH / tathA ca bhUtatvamUrtatvobhayAbhAvasya pratiyogitAvacchedaka-tAdRzobhayatvaviziSTaM pratiyogi bhUtatvamUrtatva-ubhayameva / na tu kevalaM mUrtatvAdi / ataH pratiyogisAmAnyaM nAma bhUtatvamUrtatvobhayameva / na tu kevalaM mUrtatvAdi pratiyogitAvacchedakaviziSTapratiyogisAmAnye'ntargataM bhavati / tathA ca bhUtatvamUrtatvobhayAtmake pratiyogisAmAnye mUrtatvAdhikaraNamanonirUpitavRttitAyAH abhAvo vartate / ataH sAdhyAbhAvasyaiva lkssnnghttktvaannaativyaaptirbhvet|| - candrazekharIyAH jo "pratiyogitAvacchedakaviziSTa" pada na lakhe, to bhUtatvamUrtatvobhavAnuM mUrtatvAr ahIM ativyApti Ave. ahIM bhUtatvamUrtatvobhaya e mUrtavAdhikaraNamananirUpitavRttitAnA abhAvavALuM che. paraMtu bhUtatvamUrtatvobhAyAbhAvanA pratiyogI tarIke to bhUtatvamUrtatva ema be bane che. emAM mUrta-pratiyogI e to mananirUpitavRttitAvALuM che. eTale "mananirUpitavRttitA-abhAvavALo pratiyogI sAmAnya che jeno evo to A 8 ubhayAbhAva nathI. bhale bhUtatvapratiyogI evo maLe che. paraMtu ahIM to pratiyogI sAmAnya evo levAno che. e na maLavAthI bIjA abhAvane laIne ativyApti Ave. pratiyogitAvacchedakaviziSTa pada mukavAthI vAMdho nA { Ave. kemake pratiyogitAvacchedaka to tAdazobhayatva ja che, ane tenAthI viziSTa tarIke bhUtatvamUrtavobhaya ja | bane. svataMtra mUrtatva na bane ane "mUrtavAdhikaraNa-mananirUpitavRttitAnA abhAvavALo evo huM bhUtatvamUrtatvobhayatvaviziSTa =bhUtatvamUrtatvobhaya=pratiyogI sAmAnya che jeno." evo tAdazobhayAbhAva maLI gayo. Ama sAdhyAbhAva maLI jatA ativyApti na Ave. jAgadIzI- svayaM manasaH khaNDanAdbhatatva-mUtatvobhayasAdhyakamtatvasya saddhetutAmAzaGkayA''ha, - guNakarmAnyatvetyAdi / 'viziSTAnta'dvayaM mano-guNayoH krameNAnvitam / RA&MATICh00000000000000000000000000000000000000000000000000000010000760MPILITANAtrfiltraft/fourthi IIIIIIIIIIIIIII0INfAIANAWAIIMA outligodot): siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 105 i000000000000000000000000001007S00000000000000000000000000000000000000Ghttp:/04/?LIMINARAYANPATHOLARIAIKAtRAILAdiviti/11/00000000000000 IMolilolololol
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhitiH19 UUONG00 0 000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000 900000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000 candrazekharIyA : nanu dIdhitikArastu svayameva manodravyaM khaMDitavAn / manodravyaM vinA nu yatra mUrtatvaM tatra sarvatra tAdRzobhayaM vartata eva ataH ayaM sadheturasti / tathA cAtra lakSaNagamanamiSTameva / ato'tivyAptikathanaM tadvAraNAya ca pratiyogitAvacchedakaviziSTapadanivezanaM vyarthameva iti cet na, tathApi guNakarmAnyatvaviziSTasattAvAn jAteH ityatrAtivyAptirbhavet / tathAhi / atra viziSTasattA-abhAvasya pratiyogisAmAnye viziSTasattA zuddhasattA ca antargatA bhavati / tatra jAtyadhikaraNaguNanirU pitAyAH samavAyAvacchinnavRttitAyAH abhAvaH zuddhasattAyAM na vartate / ataH, pratiyogisAmAnye tAdRzavRttitA'bhAvasyAvartamAnatvAt sAdhyAbhAvo lakSaNaghaTako na bhavati iti abhAvAntaramAdAya lakSaNaghaTanAdativyAptirbhavet / pratiyogitAvacchedaka-viziSTapadopAdAne tu na bhavedativyAptiH / yataH viziSTasattA'bhAvasya pratiyogitAvacchedakaviziSTasattAtvAvacchinnA pratiyoginI viziSTasattA eva na tu zuddhasattA / tathA cAtra pratiyogitAvacchedakavi.sattAtvaviziSTA viziSTasattA eva pratiyogisAmAnyaM, tatra ca guNanirU pitavRttitAyA abhAvo vartate / ataH sAdhyAbhAvasyaiva lakSaNaghaTakatvAt nAtivyAptiH saMbhavati / atra dIdhitigranthe- bhUtatvamUrtatvobhayatvaviziSTaM bhUtatvamUrtatvobhayaM na manovRtti, viziSTasattAtvaviziSTA viziSTasattA na guNavRtti-ityanvayo kartavyaH / candrazekharIyAH prazna paNa dIdhitikAra to pote manadravyanuM khaMDana kare che. eTale emanA mate to mana dravya ja nathI. ane e sivAya to jyAM pRthvIcatuSkamAM mUrtitva che. tyAM bhUtatvamUrtatvobhaya che ja. eTale A sthAna sAcuM che. ane tethI temAM ativyAptinuM vidhAna saMgata thatu nathI mATe pratiyogitAvacchedakaviziSTapada mukavAnI jarUra ja nathI. sArvabhauma : to paNa "viziSTa sattAvAnuM jAteH ' ahIM ativyApti Ave. vi.sattA-abhAvano pratiyogI zuddhasattA paNa bane. ane jAtyadhikaraNaguNAdinirUpitavRttitAnA abhAvavALI evI zuddhasattA nathI. eTale A abhAva e 'tAzivRttitA-abhAvavALA evA pratiyogI sAmAnya che jenA' tevo na banavAthI na levAya. mATe bIjA abhAvane laIne ativyApti Ave. paNa uparanuM pada mukavAthI vAMdho na Ave kemake pratiyogitAvacchedaka vi.satAtva che. ane tenAthI viziSTa evA pratiyogI sAmAnya tarIke vi.sattA ja Ave che ane yatkiMcihevadhikaraNa-guNanirUpitavRttitA abhAvavALo evo vi.sattArUpa pratiyogI sAmAnya che jenotevo vi.sattA-abhAva maLI jatA ativyApti na Ave. | (dIpitipaMktino artha - bhUtatvamUrtatvobhayaviziSTa yatuM tAdazobhayaM tad na manovRtti, guNakarmAnyatvaviziSTasattA-viziSTa-sattAdike na guNavRtti...) ammmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm jAgadIzI- idaJca viziSTasyAnatiriktatvaM, viziSTadharmAvacchinnAdheyatvasyAtiriktatvamityabhyupetya, ___ anyathA (sArvabhaumamate ) ubhayatvasyaikaviziSTAparatvarUpatve bhUtatva-mUrttatvobhayaguNakarmAnyatvaviziSTasattvayoratiriktatayA, -tayoH sahajata eva mano-guNAdyavRttitayA,'pratiyogitAvacchedakaviziSTe' tyabhidhAnamasaGgataM syAditi dhyeyam / - siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 106
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:19 SOOOOOOOODDDDDDDDDDDDDDGODDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDODOOR . candrazekharIyA : nanu viziSTasya zuddhabhinnatvAt pratiyogitAvacchedakaviziSTapadopAdAnAbhAve'pi . nAtivyAptiH, viziSTasattAdyabhAvapratiyogi-sAmAnyaM viziSTasatvaM bhUtatvamUrtatvobhayam caiva / na tu zuddhasatvaM zuddhamUrtatvaM vA / tathA ca guNanirUpitavRttitA'bhAvavadeva viziSTasatvaM, mano-nirUpitavRttitA'bhAvavadeva ca bhUtatvamUrtatvobhayAtmakaM pratiyogi-sAmAnyamiti sAdhyAbhAvasyaiva tatra tatra lakSaNaghaTakatvAnnAtivyAptiriti cet viziSTaM zuddhAdabhinnameveti matenedaM kathitamiti dhyeyam / na ca evaM viziSTasya zuddhAdabhinnatve tu viziSTaniSThavRttitA zuddhaniSThavRttitA'bhinnaiva bhavati / tathA ca pratiyogitAvacchedakaviziSTapadopAdAne'pi na nistAraH / guNanirU pitA zuddhasattAniSThA yA vRttitA, saiva viziSTasattAyAmapi vartate / ataH pratiyogitAvacchedaka-viziSTasattAtvaviziSTA'pi viziSTasattA guNanirUpivRttitAvatI eva bhavati / ata: sAdhyAbhAvasya lakSaNAghaTakatvAdativyAptirduvArA / evaM sArvabhaumanAmadheyAnAM bhavatAM mate ubhayatvasyaika viziSTAparatvAtmakatayA bhUtatvamUrtatvo bhayamapi bhUtatvaviziSTamUrtatvarUpameva / tathA ca manonirUpitA yA mUrtatvaniSThA vRttitA, saiva ubhayatvaviziSTe bhUtatvaviziSTamUrtatve vartate, ataH tAdRzobhayAbhAvapratiyogisAmAnyarUpaM bhUtatvaviziSTamartatvaM hetvadhikaraNanirUpitavRttitAvadeva bhavatIti tatrApi sAdhyAbhAvasya lakSaNAghaTakatvAt ativyAptirbhavatyeva iti vAcyam viziSTasya zuddhAbhinnatve'pi viziSTaniSThA vRttitA tu zuddhaniSThavRttitAbhinnaiva iti matenedaM iti bodhyam / tena nAtivyApti-saMbhavaH / guNanirUpitAyAH zuddhasattAniSThAyAH samavAyAvacchinnavRttitAyAH viziSTasattAyAm abhAvo vartate / evaM manonirUpitAyAH mUrtatvaniSThAyAH vRttitAyAH bhUtatvaviziSTamUrtatve'bhAvo vartate / ataH tatra tatra sAdhyAbhAvasyaiva lakSaNaghaTakatvAt nAtivyAptirbhavati / candrazekharIyA : ahIM, jo viziSTa e zuddhathI juduM ja mAnavAnuM hoya, to to pachI "pratiyogitAvacchedakaviziSTa padanI jarUra ja nathI. kemake vi.sattA abhAvano pratiyogI vi.sattA ja bane. zuddhasattA judI hovAthI te pratiyogI na bane. eTale "guNanirUpitavRttitA-abhAvavALo pratiyogI sAmAnya=vi.sattA che jeno" evo vi.sattA-abhAva maLI jatA ativyApti na Ave. chatAM A pratiyogitAvacchedakaviziSTa pada mukela che. eTale samajI levuM ke viziSTa e zuddhathI abhinna ja che. e matAnusAra ja A vAta karI che. e mata pramANe to ativyApti Ave ja che. ane te nivAravA A "pada jarUrI ja che. e uparAMta, viziSTadharmAvacchinnamAM rahelI vRttitA=AdheyatA ane zuddhadharmAvacchinnamAM rahelI AdheyatA e judI ja che. e mata pramANe ja A vAta jANavI. bAkI viziSTa+zuddha eka ja hovAthI vi.dharmAvacchinnamAM= viziSTamAM rahelI vRttitA ane zuddhadharmAvacchinnamAM zuddhamAM rahelI vRttitA jo eka mAnIe to to pachI he-dhikaraNaguNanirUpitavRttitA e zuddhasattAvAvacchinnazuddhasattAmAM che ane ethI e ja vRttitA e vi.sattAvAvacchinnavi.sattAmAM mAnavI paDe. ane to pachI "guNanirUpitavRttitAvALo evo vi.sattA-viziSTa vi.sattA=pratiyogI che jeno' evo ja vi.sattA-abhAva banI gayo. ane to pachI A abhAva na levAtA bIjA abhAvane laIne lakSaNa ghaTI jatA ativyApti ubhI ja rahe. paraMtu viziSTanI vRttitA ane zuddhanI vRttitA judI ja mAnI che eTale ativyApti na Ave kemake guNanirUpita vRttitA zu.sattAmAM ja che. vi.sattAmAM nathI ja. eTale vi.sattAmAM to guNanirUpitavRttitA-abhAva ja maLavAthI e rIte vi.sattA-abhAva laI zakAtA ativyApti na Ave. Ama, pratiyogitAvacchedakaviziSTa pada na lakhIe to ativyApti Ave e vAta "zuddha+viziSTa eka ja che' e AdhAre che. ane A pada lakhavAthI ativyApti dUra thAya. e vAta ROOTDDDDDDDDDDDDDDDDDDOBODODDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOODOTODDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDD0000000000000000 siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 100 COOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOR ammimmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm 00000000 10000000008
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:19 "zuddhaniSThavRttitA ane viziSTa-niSThavRttitA e judI ja che" e vAtane AdhAre che ema jANavuM. A ja vAta bhUtatvamUtvo bhayasAdhyakasthale paNa samajI levI. kemake sArvabhauma mate to ubhayatva bhUtatvaviziSTamUrtatva ja che ane e jo zu.mUrtatvathI judu ja mAno, to to "mananirUpitavRttitAabhAvavALo evuM bhUtatvaviziSTamUrtavAtmaka pratiyogI sAmAnya che jeno evo tAdazobhayAbhAva maLI jatA ativyApti na ja Ave. eTale ahIM paNa "viziSTa+zuddha eka ja che" e anusAre ja ativyApti ane pachI prati....viziSTa pada mukavAthI viziSTanI vRttitA ane zuddhanI vRttitA judI che' e anusAre ja ativyApti khaMDana samajI levuM. jAgadIzI - 'sAmAnya' padasya phalamAha, - saMyogasAmAnyantviti / tathA ca "saMyogI dravyatvA" dityAdAvavyAptivAraNArthameva 'sAmAnya' pada miti bhaavH|| viziSTasyeti / -viziSTanirUpitAdheyatvasyetyarthaH / tathA ca 'viziSTasattAvAn jAte' rityAdAvativyAptiriti bhAvaH / mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm candrazekharIyA : evaM yadi sAmAnyapadaM nopAdIyeta tadA tu 'yadabhAvasya kasminnapi pratiyogini yatkicithetvadhikaraNanirUpitavRttitA'bhAvo vartate, sa abhAvo lakSaNaghaTakaH' ityartho bhavet / tathA ca saMyogI etavRkSatvAdityatra saMyogAbhAvasya pratiyogini jalavRttisaMyoge etavRkSatvAdhikaraNanirUpitavRttitAyAH abhAvo vartate, ataH saMyogAbhAvasyaiva lakSaNaghaTakatvAdavyAptirbhavet ataH sAmAnyapadamupAttam / tathA ca yadabhAvasya sarveSvapi pratiyogiSu tAdRzavRttitAyAH abhAvo vartate / sa eva abhAvo lakSaNaghaTakatvena iSTaH / tathA ca saMyogAbhAvapratiyogini vRkSavRttisaMyoge saMyogasAmAnyAntargate vRkSanirUpitavRttitAyAH abhAvo nAsti / ataH saMyogasAmAnye tAdRzavRttitAyAH abhAvasya asatvAt na sAdhyAbhAvo lakSaNaghaTakaH, kintu ghaTAbhAvaH, ghaTAbhAvasya ghaTatvAvacchinno ghaTasAmAnye etavRkSatvAdhikaraNa-nirUpitAyAH sAdhyatAvacchedakasamavAyAvacchinnAyAH vRttitAyAH abhAvAt / tathA ca kAlikena ghaTavAn svarUpeNa mahAkAlatvAdi tyatrAvyAptividhAnaM pUrvapakSasyAsaMgatameva / atra sArvabhaumanirU paNaM saMpUrNam / ___ pUrvapakSastvidAnIM tanmataM khaMDayati / viziSTasya zuddhAbhinnatvAt viziSTa sattAvAn jAterityatrAtivyAptirbhavati / ato na sArvabhaumanirUpitaM vyAptilakSaNaM smyk| nanu nirUpitamevAnantaraM yat viziSTasya zuddhAbhinnatve'pi ativyAptiH na bhavati / viziSTaniSThavRttitAyAH zuddhaniSThavRttitAbhinnatvAt iti cet na viziSTasya zuddhAnatiriktatvAditi dIdhitigranthasya viziSTaniSThavRttitAyAH zuddhaniSThavRttitA'bhinnatvaparatvaM bodhyam / tathA ca guNanirUpitA yA zuddhasattAniSThA vRttitA, sA viziSTasattAniSThavRttitArUpA eva / tathA ca viziSTasattAyAM guNanirUpitavRttitAyAH abhAvasyAsatvAt sAdhyAbhAvo lakSaNaghaTako na bhavatIti bhavatyativyAptiH iti bhAvaH / "nanu sAdhyatAvacchedaka-sambandhAvacchinnA yA yatkicithetvadhikaraNaniSThA adhikaraNatA, tan MofoTOOT FOOOODDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDOOGODDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDOOT siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA * 108 Co0000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000OOOOODDDDDD0000000000000DDOODOODOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOd0008
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhitiH19 nItinyApti | nirUpakatAyAH anavacchedakaM pratiyogitAvacchedakaM yasya tAdRzo'bhAva lakSaNaghaTakaH" iti pariSkArAt : / atra yadyapi adhikaraNatA sAdhyatAvacchedakasambandhAvacchinnA na grAhyA. kinta tAdRzAdhikaraNatAnirUpitavRttitA eva / tathApi hetvadhikaraNe yena sambandhena sAdhyaM vartate, tena sambandhena sA'dhikaraNatA hetvadhikaraNe AgatA ityabhiprAyAdidamuktaM / ato'sya lakSaNasya spaSTArthastvayam yatkicithetvadhikaraNaniSThAdhikaraNatAnirUpitAyAH sAdhyatAvacchedakasambandhAvacchinnavRttitAyAH anavacchedako yo dharmaH, tadavacchinapratiyogitAko'bhAvo lakSaNaghaTakaH / tathA ca jAtyadhikaraNa-guNaniSThAdhikaraNatAnirU pitA yA sAdhyatAvacchedakasamavAyAvacchinnavRttitA zuddhasattAniSThA, tadavacchedakaM zuddhasattAtvaM, tadanavacchedakaM tu viziSTasattAtvaM, tadavacchinnapratiyogitAka: viziSTasattA'bhAvo lakSaNaghaTakaH iti nAtivyAptiH / evaM mUrtatvAdhikaraNamanoniSThAdhikaraNatAnirUpitAyAH mUrtatvAdiniSThavRttitAyAH anavacchedakaM bhUtatvamUrtatvobhayatvaM, tadavacchinnapratiyogitAko bhUtatvamUrtatvobhayAbhAvaH eva lakSaNaghaTakaH iti tatrApi nAtivyAptiH iti cet candrazekharIyAH ahIM, pratiyogI sAmAnya pada lakhela che. jo e na lakhe to saMyogI etadravrukSatAmAM avyApti Ave. kemake "e tava kSatvAdhikaraNa-e tatkSanirUpitavRttitAnA abhAvavALo evo jalavRtti saMyogAtmaka pratiyogI che jeno tevo saMyogAbhAva maLI jAya. Ama sAdhyAbhAva ja lakSaNaghaTaka banatA avyApti Ave, paNa sAmAnyapadathI A avyApti dUra thAya. kemake pratiyogI sAmAnyamAM to vRkSavRttikapisaMyogAdi paNa che. ane te to vRkSanirUpitavRttitAvALA che. eTale vRkSanirUpitavRtittAabhAvavALA evA pratiyogI sAmAnya maLatA nathI ja. mATe saMyogAbhAva na levAya. eTale ghaTAbhAva dvArA lakSaNasamanvaya thaI jAya. Ama A vivaphA pramANe kAlikena ghaTAdimAnuM svarUpeNa mahAkAla-At emAM paNa avyApti AvatI nathI. - pUrvapakSa viziSTa ane zuddha eka ja mAnela hovAthI tamArA kathana pramANe to "vi.sattAvAnuM jAte ' mAM ativyApti Ave. sArvabhauma: ame hamaNAM ja kahI gayA ke viziSTa ane zuddha bhale eka hoya, paNa viziSTanI vRttitA ane zuddhanI vRttitA judI ja che ane e anusAra viziSTatAvAnuM jAteH mAM ativyApti AvatI ja nathI. pachI tame zI rIte A doSa ApI zako ? pUrvapakSa: ame viziSTanI vRttitA ane zuddhanI vRttitAne eka ja mAnela che ane eTale guNanirUpitavRttitA zuddha-sattAmAM rahelI che. ane te ja vRttitA vi.sattAmAM rahelI paNa kahevAya ja che. eTale guNanirUpitavRttitAabhAvavAnuM vi.sattArUpapratiyogI banato ja nathI. mATe sAdhyAbhAva na levAtA ativyApti Ave. (dIpitinI viziSTasyAnatiriktatvAt paMktino artha viziSTanI vRttitA zuddhanI vRttitAthI abhinna che." ema karavo.) sArvabhauma : ame ema kahezuM ke, "sAdhyatAvacchedakasaMbaMdhAvacchinna-yatkiMcihevadhikaraNa-niSThAdhikaraNatAnirUpakatAnavacchedaka evo pratiyogitAvacchedaka che jeno' tevo abhAva levAno. guNamAM samavAyathI zuddhasattA che. eTale guNamAM samavAyAvacchinna evI adhikaraNatA AvI. A adhikaraNatAno nirUpaka to zu.sattA ja che. ane zuddhasattAmAM AvelI A nirUpakatAno avacchedaka zuddhasattAtva ja bane. eTale tAdezanirUpakatAno anavacchedaka evo pratiyogitAvacchedaka=vi.sattAtva maLI ja jAya che. mATe vi.sattA-abhAva laI zakAtA ativyApti na Ave. 1000000+IX/ALT/1/01/201801/0111/17/0001011001001011111111111111111111 LINAPITAMANIYA PANISTAN1400105 INDITATISANA140411001/0110/61/11/107/14/11f10000000002 siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 109
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:19 GOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOo0o0o0000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000 (jo ke ahIM, adhikaraNane rahevAno saMbaMdha e adhikaraNatAvacchedaka bane. ahIM guNane samavAyathI rAkhavAnI vivekSA nathI. paNa guNamAM samavAyathI sattA rahe che. eTale guNamAM samavAyane laIne adhikaraNatA AvI che. kharekhara to samavAyatvAvacchinna ahIM vRttitA ja bane. ane mATe ja vivRttimAM khulAso kare che ke yatkiMcihe-dhikaraNaniSTha-adhikaraNatAthI nirUpita evI je sAdhyatAvacchedakasaMbaMdhAvacchinnavRttitA, teno anavacchedaka evo pratiyogitAvacchedaka je abhAvano che, te abhAva levAya. guNaniSTha-adhikaraNatAthI nirUpita samavAyAvacchinnavRttitAno avacchedaka zu.sattAva che, vi.sattAva nathI. eTale vi.sattA-abhAva laI zakAtA ativyApti na Ave.) jAgadIzI- nanu tAdRzasambandhAvacchinnayatkiJciddhatvadhikaraNaniSThAdhikaraNatAnirUpakatAnavacchedaka (sva) pratiyogitAvacchedakatvaM 'sAmAnyakAnta' padena vivakSitamato novo phatyata bAda, - samavAyeti __ candrazekharIyA : na samavAyena jAtimAn prameyatvAdityatrAtivyAptiprasaMgaH tathApi durvAra eva / atra prameyatvAdhikaraNIbhUtAH saptA'pi padArthAH / tatra dravyaguNakarmaniSThAdhikaraNatAnirUpitA samavAyAvacchinnA vRttitA jAtau vartate / tavRttitAvacchedakameva jAtitvaM, ato na jAtitvAvacchinnajAtyabhAvaH lakSaNaghaTakaH tatra bhavitumarhati / evaM sAmAnyavizeSasamavAyAbhAvaniSThAdhikaraNatAnirUpitA tu vRttitA samavAyAvacchinA na prasiddhA, teSu samavAyena kasyApyavartamAnatvAt / ato na teSvapi nirUktarItyA sAdhyAbhAvo grahItuM zakyaH / kintu prameyatvAdhikaraNaparvata niSThaparvatatvAdhikaraNatAnirUpitA yA samavAyAvacchinnA parvatatva-jAtiniSThA vRttitA, tadanavacchedakaM ghaTatvaM, parvate samavAyena ghaTasya arvatamAnatvAt / tathA ca ghaTatvAvacchinnapratiyogitAko ghaTAbhAva eva lakSaNaghaTaka: na tu sAdhyAbhAva iti ativyAptirbhavati / atrApi tAdRzavRttitAsAmAnyasyAnavacchedakaM ev| grAhyam / anyathA tu parvatatvaniSThavRttitAyAH tAdRzyAH anavacchedakaM jAtitvaM bhavatyeva iti nAtivyAptiH saMbhavedityAdi svayamabhyuhyam / candrazekharIyA : pUrvapakSa : to paNa "samavAyena jAtimAnuM prameyatA'mAM ativyApti Avaze. AmAM prameyatvanA adhikaraNa to dravya+guNa+karma=jAtimAnuM paNa bane. ane e sivAyanA cAra padArtho paNa bane. have hatyadhikaraNa tarIke jo jAtimA-=dravya+guNakarma lo, to temAM to samavAyathI jAti rahe ja che. eTale samavAyAvacchinna evI dravyAdiniSThAdhikaraNatAnI nirUpakatA jAtimAM che. teno avacchedaka ja jAtitva banavAthI jAtyabhAva na laI zakAya. have jo hevadhikaraNa tarIke bAkInA cAra lo, to e cAramAMthI koIpaNa padArthamAM samavAyathI koIpaNa vastu rahetI ja nathI. eTale ahIM samavAyAvacchinna evI adhikaraNatA ja prasiddha nathI. nivRtti pramANe kahIe to hevadhikaraNasamavAyAdimAM rahelI je adhikaraNatA che, tatrirUpita evI samavAyAvacchinna vRttitA ja prasiddha siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 110 haitor:#LEAD/EIGIT/IIMIL 110 Android oINAGAINMENewtonishiThUdit Shri Georolorfollow #forforldNGINGo Go Mirti[r LookI/TALATMIRIKAttit100 10001/11/10/100/IMB
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:19 na hovAthI tyAM paNa sAdhyAbhAva na maLe. eTale pachI prameyatAdhikaraNaparvatamAM je parvatatvajAtinI adhikaraNatA che, tenAthI nirUpita evI je samavAyAvacchinnavRttitA parvatatvamAM che. A vRttitAno anavacchedaka ghaTatva e ja pratiyogitAvacchedaka che jeno evo ghaTAbhAva maLe. Ama ghaTAbhAvane laIne lakSaNa ghaTI jatA ativyApti sAve. jAgadIzI - nanu samavAyena jAteApyavRttitvAttatsAdhyake pratiyogivaiyadhikaraNyameva na deyaM, deyaJcA'vyApyavRttisAdhyakasthalIyanirUktau sAdhyatAvacchedake, - 'vyApyavRttitAnavacchedakatva' vizeSaNam, ato na tatratyalakSaNasyAtivyAptirata Aha, - saMyogAdIti / (guNa-karmAnyatveti / - ekaikopAdAne tatra pratiyogivaiyadhikaraNyaM prasiddhamata ubhayopAdAnam / adravye guNAdau samavAyena vRtteH prasiddharata Aha, - hetumatIti / sAmAnyAdAviti zeSaH / ) candrazekharIyA : nanu vyApyavRttiprathamavivakSAnusAreNa jAte: vyApyavRttitvAt tatra pratiyogivyadhikaraNapadAghaTitameva lakSaNaM vAcyam / tathA ca prameyatvAdhikaraNe sAmAnye vartamAnasya jAtyabhAvasya samavAyAvacchinnapratiyogitAyA avacchedakameva jAtitvamiti vyApyavRttisAdhyakasthalIyalakSaNasya nAtivyAptiH / na ca tathApi yasya janasya nirUkta rItyA'vyApya vRttisAdhyaka sthalIyalakSaNAnusAreNa lakSaNaghaTakAbhAvapratiyogitAnavacchedakaM jAtitvamiti samyak vyAptijJAnaM bhavet, tasya tu tadanantaraM pramAtmikA'numiti: bhavantI durvArA eva iti vAcyam avyApyavRttisAdhyakasthalIyalakSaNe tu 'lakSaNaghaTakAbhAvapratiyogitAnavacchedakaM vyApyavRttitAnavacchedakaM yat sAdhyatAvacchedakaM' ityAdi pariSkArakaraNAt na ko'pi doSaH saMbhavati / yataH, prameyatvAdhikaraNa parvataniSThAdhikaraNatAnirUpitAyAH samavAyAvacchinna-vRttitAyAH anavacchedakena ghaTatvena avacchinnA ghaTAbhAvIyapratiyogitA bhavati / tathA ca tAdRzaghaTAbhAvo lakSaNaghaTakaH, tatpratiyogitAnavacchedakaM yadyapi jAtitvaM bhavati kintu tajjAtitvaM tu jAtiniSThAyAH vyApyavRttitAyA avacchedakaM bhavati, ato'tra pramAtmakaM vyAptijJAnaM na saMbhavatIti na pramAtmikAyAH anumiteH utpattyApattiH / evaM ca avyApyavRttisAdhyakasthalIyasyApi lakSaNasya tatrAtivyAptiH na bhavati iti cet na tathA'pi 'saMyogavAn guNakarmabhinnatvAdi'tyatrAtivyAptirbhavet / atra saMyogasyAvyApyavRttitvAt avyApyavRtti-sAdhyakasthalIyameva lakSaNaM vAcyam / tathA ca guNakarmabhinna-tvAdhikaraNaM yadi dravyaM gRhyeta, tadA tanniSThAdhikaraNatAnirUpitAyAH samavAyAvacchinnavRttitAyAH avacchedakameva saMyogatvaM bhavati / saMyogasya dravye samavAyena satvAt / ato dravyamAdAya sAdhyAbhAvo na grahItuM zakyaH, yadi ca guNakarmabhinnatvAdhikaraNaM sAmAnyAdi gRhyeta / tadA tu teSu Boman IRROOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOODadaanadaNOIROOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOODadaaaaaaaaaaaaaaaDOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOODan siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 111 annadodad dTRODOHOROddddddodaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaTOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOTaadaaaaaaaaaaaaaDOOTIOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOD
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:19 gggg00000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000 samavAyena kasyA'pyavartamAnatvAt sAmAnyAdiniSThA-dhikaraNatAnirUpitA samavAyAvacchinnA vRttitA evAprasiddhA / iti na teSvapi niruktarItyA sAdhyAbhAvo grahItuM zakyaH / tathA ca guNakarmabhinnatvAdhikaraNaM parvataH, tatra parvatatvAdinAmadhikaraNatA, tannirU pitA samavAyAvacchinnA vRttitA parvatatvasaMyogAdiniSThA, tadanavacchedakaM ghaTatvaM iti tadavacchinnaghaTAbhAva eva lakSaNaghaTakaH, tatpratiyogitAnavacchedakaM vyApyavRttitAnavacchedakameva saMyogatvamiti lakSaNasamanvayasaMbhavAt ativyAptirduvArA bhavati / atra hetau yadi guNapadaM na nivezyate tadA tu karmAnyatvaM heturbhavet sa ca guNe vartate / tanniSThAdhikaraNatAnirUpitA samavAyAvacchinnA vRttitA guNatvAdau vartate, na tu sNyoge| ataH tAdRzavRttitA'navacchedakaM saMyogatvaM, iti tadavacchinnapratiyogitAka: saMyogAbhAva eva lakSaNaghaTako bhavet ato tatrAtivyAptirna bhavet / ataH ativyAptidAnArtha guNapadaM upAttam / evameva karmapadopAdAnaprayojanamapi vibhAvanIyam / evaM dIdhityAm adravye tAdRzasambandhena vRtteH prasiddhatvAt tadasaMgataM bhavet / ato 'adravye hetumati' iti padamupAttam / adravye dravyabhinne hetumati sAmAnyAdau samavAyena vRteraprasiddhistu sarveSAM saMmatA, ato na granthAsaMgatiH / itthaM ca kAlikena ghaTavAn svarUpeNa mahAkAlatvAdityatrAvyAptirbhavatyeva / atra samAptaH pUrvapakSaH / sArvabhaumaH jAti e to samavAyathI vyApyavRtti ja che, kemake vyApyavRttinI pahelI vyAkhyA temAM ghaTe che. te A pramANe - jAtyadhikaraNa guNAdimAM svarUpasaMbaMdhathI samavAyAvacchinnajAtyabhAva nathI ja raheto. paNa ghaTAbhAvAdi ja rahe che. ane tenI pratiyogitAno to jAtimAM abhAva ja che. Ama jAti vyApyavRtti hovAthI tyAM to "pratiyogivyadhikaraNa" pada vinAnuM ja lakSaNa levAnuM che. eTale prameyatvAdhikaraNa jAtyAdimAM samavAyathI 8 jAtyabhAva che. tenI pratiyogitAno avacchedaka jAtitva banI javAthI ativyApti na Ave. pUrvapakSa : vyApyavRttinI bIjI vyAkhyA pramANe to samavAyathI jAti paNa avyApyavRtti ja bane. kemake samavAyathI jAtyadhikaraNa evA guNAdimAM samavAyAvacchinnapratiyogitAka evo jAtiniSTha jAti-abhAva kAlikathI rahe ja che. bIjI vyAkhyAmAM koIpaNa saMbaMdhathI abhAva rAkhavAno che. ane tenI pratiyogitA jAtimAM hovAthI tyAM jAti avyApyavRtti bane. ane tyAM to avyApyavRtti sthalIya lakSaNa ja ApavuM paDe ane e to tame je banAvyuM che e ativyApta bane ja che. sArvabhauma : ame vyApyavRttinI pahelI ja vyAkhyA laIe chIe. eTale e rIte e avyApyavRtti ja gaNavAnuM che. pUrvapakSaH bhale, paNa koI jAtisAdhyaka sthaLe paNa avyApyavRttisAdhyakalakSaNanuM jJAna karIne anumiti kare to e sAcI mAnavAnI Apatti to ubhI ja che. kemake e jJAna sAcuM ja thavAnuM. sArvabhauma : nA, tyAM ame "vyApyavRttitAnavacchedakaM tAdezapratiyogitAnavacchedaka sAdhyatAvacchedakaM"... ema, lakSaNa karazuM. eTale jAtitva e lakSaNaghaTaka-ghaTAbhAvapratiyogitAnavacchedaka hovA chatAM huM vyApyavRttitAvacchedaka ja che. anavacchedaka nathI. eTale avyApyavRtti sthalIya lakSaNa paNa tyAM ativyApta bane nahIM. koI jAtitvane vyApyavRttitAnavacchedaka mAnI le. to paNa e pachI bhramAtmakajJAna ja kahevAtA tenAthI thanArI anumitine pramAM mAnavAnI Apatti na Ave. hA, jo vyApyavRttitAnavacchedaka na lakhe to to pachI "tAdazapratiyogitAnavacchedake jAtivaM" e jJAna to sAcuM ja hovAthI tenAthI thanArI anumiti sAcI mAnavI Ngoc000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000008 siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 112 htLS000000000000000000000000000000000000000000000000(MIGHTorto IATAMotoofolitions Ltd holdinbhorror0L000orighteofGorierrorrotoxfoxotato_000 Notif1YERSITYAVIHOTAILAB
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti: 19 ja paDe. paNa have e Apatti AvavAnI nathI. : pUrvapakSa H to paNa 'saMyogavAn guNakarmAnyatvAt'mAM ativyApti Avaze. ahIM saMyoga to avyApyavRtti ja che. eTale tyAM guNakarmabhinnatva e dravya+jAtyAdi 4mAM maLe. emAMthI jo dravya lo. to temAM to samavAyasaMbaMdhathI saMyoga che ja. eTale samavAyAvacchinna evI dravyAdhikaraNatAnirUpitavRttitA to saMyogamAM che ja. eTale saMyogAbhAva na levAya ane jAtyAdimAM to koI samavAyathI rahetuM ja na hovAthI temAM samavAyathI avacchinna evI adhikaraNatA maLatI ja nathI. eTale tyAM paNa saMyogAbhAva na levAya. eTale have to hetvadhikaraNaparvatAdimAM samavAyathI parvatatva rahe che. eTale samavAyAvacchinna evI adhikaraNatA parvatamAM che. teno nirUpaka ghaTa to na bane. ane tethI tAdazAdhikaraNatAnI nirUpakatAno anavacchedaka evo ghaTatva e ja pratiyogitAvacchedaka che jeno evo ghaTAbhAva maLe che, ane tethI te abhAva levAya. tenI pratiyogitAno anavacchedaka saMyogatva banI jatA ativyApti Ave ja. ahIM jo mAtra 'guNAnyatva' lakhe, to te hetu to karma paNa bane ane temAM samavAyathI jAti rahetI hovAthI samavAyathI avacchinna evI karmaniSTha-adhikaraNatA maLe. tenI jAtimAM rahelI nirUpakatAno anavacchedaka saMyogatva maLI jAya. ane tethI saMyogAbhAva ja levAtA ativyApti na Ave. e rIte karmAnyatva ja lakhe, to guNane laIne saMyogAbhAva lakSaNaghaTaka banAvI zakAya mATe tyAMya ativyApti na Ave. mATe guNakarmAnyatva lakhela che. eTale guNakarmAnyatvavALA jAtyAdimAM to samavAyathI koI rahetuM ja na hovAthI sA.a.ka. samavAyAvacchinna evI adhikaraNatA ja teomAM na maLatA tyAM saMyogAbhAva na levAya. ane guNakarmAnyatvavALA dravyamAM samavAyathI saMyoga raheto ja hovAthI tyAM paNa saMyogAbhAva na levAya. mATe ativyA. Ave che. adravya hetumati... e dIddhitipaMktimAM jo 'hetumati' pada na muke to adravya evA guNAdimAM to samavAyathI vRttitA prasiddha che. mATe, 'hetumati' pada che. guNa+karma e hetumAn nathI. paNa jAtyAdi ja levAya. eTale temAM samavAyathI vRtti=rahenAra aprasiddha hovAthI e vAta ghaTI jAya. ahIM kAlikena ghaTavAn svarUpeNa mahAkAlatvAt e sthAne avyApti ApanAra pUrvapakSa puro thayo. jagadIzI - atra 'viziSTanirUpitAdheyatvasyAtiriktatvopagame - svapratiyogitAvacchedakAvacchinnatva-sAdhyatAvacchedakasambandhAvacchinnatvo bhayAbhAvavaddhetvadhikaraNayatkiJcidvyaktivRttitva-sAmAnyakatvasya hetumanniSThAbhAve vivakSaNAt, noktadoSa' ityasmadgurucaraNAH / candrazekharIyA : tasya pUrvapakSasya samAdhAnaM dIdhityAM granthakAraH karoti / kintu tatpUrvaM svagurUcaraNAH navInAzca yatsamAdhAnaM kurvanti, tajjagadIzaH pratipAdayati " atra viziSTanirUpitAH" ityAdinA / jagadIzagurucaraNaH itthaM samAdhAnamabhidadhAti - viziSTanirUpitAdheyatA zuddhanirUpitAdheyatAbhinnaiva iti sArvabhaumamatam / tathA ca svapratiyogitAvacchedakAvacchinnatva-sAdhyatAvacchedakasambandhAvacchinnatvobhayAbhAvavat hetvadhikaraNIbhUta-yatkiMcidvyaktinirUpitavRttitAsAmAnyaM yasya (svapadagrAhyasyAbhAvasya) sa eva lakSaNaghaTaka: siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 7 113
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhitiH19 00000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000 / tathA ca viziSTasattAvAn jAterityatra viziSTasattA'bhAvapratiyogitAvacchedakaM viziSTasattAtvaM, tadavacchinatvaM hetvadhikaraNIbhUtaguNanirUpitavRttitAsAmAnye nAsti / viziSTasattAtvAvacchinnaviziSTasattAyAH guNe avrtmaantvaat| tathA ca guNanirUpitavRttitAsAmAnyaM tAdRzobhayAbhAvavat bhavati / ataH svapada-gRhItaH viziSTasattA'bhAva eva lakSaNaghaTakaH iti nAtivyAptiH / evaM bhUtatvamUrtatvobhayAbhAvapratiyogitAvacchedakaM bhUtatvamUrtatvobhayatvaM hetvadhikaraNamanonirUpitavRttitAsAmAnyaM tAdRzobhayatvenAnavacchinnameva / manasi tAdRzobhayasyAvartamAnatvAt / tathA ca manonirUpitavRttitAsAmAnye tAdRzobhayatvAvacchinnatva-abhAvasatvAt tAdRzobhayatvAvacchinnatvasAdhyatAvacchedakasambandhAvacchinnatvobhayasyAbhAvo vartate / ataH, svapadagRhItasya sAdhyAbhAvasyaiva lakSaNaghaTakatvAt nAtivyAptiH / atra sAdhyatAvacchedakasambandhAvacchinnatvAnupAdAne vahnimAn dhUmAt ityatra dhUmAdhikaraNe parvate samavAyena vahnaravartamAnatvAt parvatanirUpitasamavAyAvacchinnavRttitAsAmAnye vanyabhAvapratiyogitAvacchedakavahnitvAvacchinnatvAbhAvo vartate / ato vahnayabhAvasyaiva lakSaNaghaTakatvenAvyAptirbhavet / tadupAdAne tu na doSaH / parvate saMyogena vahna: vRttitvAt parvatanirUpitavRttitAyAM vahnitvAvacchinnatvasaMyogAvacchinnatvobhayaM vartate, ubhayAbhAvo na vartate / ataH sAdhyAbhAvasya lakSaNAghaTakatvAt abhAvAntaramAdAya bhavati lakSaNasamanvayaH / evaM sAmAnyapadAnupAdAne'pi tatraivAvyAptirbhavet / parvatanirUpitAyAM vRkSaniSThavRttitAyAM vahnitvAvacchinnatvasaMyogAvacchinnatva-ubhayAbhAvo vartata eva / ataH sAdhyAbhAva eva lakSaNaghaTako bhavet / tathA ca avyAptiH / kintu sAmAnyapadopAdAne na ko'pi doSaH / parvatanirUpitAyAM vahniniSTha-vRttitAyAM tu tAdRzobhayaM vartate / ato vRttitAsAmAnye tAdRzobhayAbhAvo na vartate / ato na vanyabhAvo gRhyate / parvatanirUpitavRttitAsAmAnye ghaTatvAvacchinnatva-saMyogAvacchinnatvobhayAbhAvastu vartate / ato ghaTAbhAva eva lakSaNaghaTakaH ataH nAvyAptiH / atra vRttitAsAmAnyAntargatAyAM kutrApi vRttitAyAM yadi ubhayaM vartate / tadA tu tatra vRttitAsAmAnye ubhayAbhAvo nAsti ityeva vaktavyam / yadi tu vRttitAsAmAnyAntargatAsu pratyekavRttitAsu tAdRzobhayAbhAvo vartate, tadaiva tatra vRttitAsAmAnye tAdRzobhayAbhAvo vartate iti vaktavyam iti niSkarSaH manasi avadhAryaH / evaM ca pUrvapakSaH nirAkRto bhavati iti / candrazekharIyA: Ano uttara dIdhitimAM Ape che. paNa e pahelA amArA guruo A bAbatamAM zuM kahe che te joIe. sArvabhaumamate viziSTa nirUpitavRttitA ane zuddhanarUpitavRttitA e judI ja mAnelI ja che ane tethI svapratiyogitAvacchedakAvacchinnatva-sAdhyatA vacchedakasaMbaMdha-avacchinnatvobhayAbhAvavALI evI hatyadhikaraNayatkiMcivyakti-nirUpitavRttitA sAmAnya levAnI. AmAM sva padathI je abhAva levAya. te ja lakSaNaghaTaka mAnavAthI koI avyApti vagere doSa na Ave. 'vi.sattAvAn jAteH " mAM jAtyadhikaraNaguNanirUpita vRttitA e viziSTasattAmAM nathI AvatI. paNa zu.sattAmAM ja Ave che. eTale e vRttitA viziSTasattAabhAvapratiyogitAvacchedaka viziSTasattAvAvacchinnA nathI. eTale temAM sA.avacchedakasamavAyAvacchinnatva hoya to paNa tAdazobhAyAbhAva to maLI ja jAya che. eTale sva=vi.sattA-abhAva ja lakSaNa ghaTaka banI jatA ativyApti na Ave. e rIte kAlikena ghaTavAnuM svarUpeNa mahAkAla-AtuM e sthale mahAkAlanirUpitavRttitA e gaganamAM AvatI ja nathI. paNa ghaTAdimAM ja Ave che. ane e vRttitA e gaganAbhAvapratiyogitAvacchedakagaganavAvacchinna nathI RomaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaSCIATIODI UODIAROIDIODIODICTIODIODOORIROIDDDDDITIOID siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 114 ammmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm 0 D DH
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhitiH19 banatI. eTale pAcho ubhayAbhAva maLI jAya. ane tethI gaganAbhAva lakSaNaghaTaka maLI jatA avyApti na Ave. ahIM yatkiMcit pada na lakho, to "dhUmavAnuM vahana mAM ativyApti Ave. kemake vahunyadhikaraNaparvatanirUpitadhUmanI vRttitA e dhUmavAvacchinnatva +saMyogAvacchinnatvavALI che. eTale ahIM parvatanirUpitavRttitA sAmAnya to ubhayAbhAvavALI banatI ja nathI. amuka ja bane che. mATe dhUmAbhAva na levAtA ghaTAbhAva dvArA lakSaNa ghaTI jAya kemake parvatanirUpita jeTalI vRttitA che, te tamAmamAM ghaTAbhAva pratiyogitAvacchedakaghaTavAvacchinnatvano abhAva ja che. Ama ativyA. Ave. paNa yatkiMcit pada hovAthI koIpaNa eka hatyadhikaraNa laI zakAya. ane tethI ayogolaka laIe to temAM dhUma na hovAthI ayogolakanirUpita tamAma vRttitAomAM dhUmavAvacchinnatvano abhAva maLI jatAM ubhayAbhAva maLI jAya. Ama sAdhyAbhAva ja lakSaNaghaTaka banavAthI ativyApti na Ave. yatkiMcit na lakho, to hevadhikaraNa tarIke tamAme tamAma levA paDe ane temanAthI nirUpita tamAme tamAma vRttitAo levAnI rahe e khyAla rAkhavuM. ema vRttitA sAmAnyamAM paNa jo sAmAnyapada na lakhe to vahnimAnuM dhUmAtumAM vAMdho Ave. dhUmAdhikaraNaparvatanirUpita evI vRkSamAM rahelI vRttitA e to vahunyabhAvapratiyogitAvacchedakavahinatvAvacchinna nathI. eTale e vRkSamAM rahelI vRttitAmAM vaha bhAvane laIne ubhayAbhAva maLe. Ama sAdhyAbhAva ja lakSaNaghaTaka banatA avyApti Ave. eTale sAmAnyapada che. hevadhikaraNanirUpita tamAme tamAma pratiyogitAmAM tAdazobhAyAbhAva maLavo joIe. ahIM, parvatanirUpita evI eka vRttitA to vahinamAM paNa che ja. ane te vRttitA e vanitnAvacchinnatva + saMyogAvacchinnatva ubhayavALI che. eTale vRttitAsAmAnyamAM ubhayAbhAva na maLavAthI vahanyabhAva na levAya. mATe bIjA abhAvathI lakSaNa ghaTI jatA avyApti na Ave. A amArA guruvaryono mata che. TITUTIOTICSTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTIIIIIIIIIIIIIIIIIII jAgadIzI- navyAstu -"sAdhyatAvacchedakasambandhena svapratiyogyadhikaraNayAvaddhatvadhikaraNako yo yastadanyatvaM pratiyogivaiyadhikaraNyaM vAcyam, -ato gaganAbhAvamAdAyaiva prasiddherna ko'pi doSaH, candrazekharIyA : atra navyAH itthaM pUrvapakSaM khaMDayanti / sAdhyatAvacchedakasambandhena svapratiyogiadhikaraNayAvathetvadhikaraNako yo yaH abhAvaH, tadanyo'bhAvo lakSaNaghaTakatvena grAhyaH / sAdhyatAvacchedakasambandhena yAvatAmabhAvAnAM pratiyogimanti sarvANi hetvadhikaraNAni bhavanti, tAvadabhAvabhinno'bhAvo lakSaNaghaTakaH iti phalito'rthaH / tathA ca gaganAbhAvasya pratiyogi gaganaM sAdhyatAvacchedakakAlikena mahAkAle na vartate ato gaganAbhAvaH yAvadabhAvAntargato na bhavati / kintu ghaTAbhAvAdInAM pratiyoginaH ghaTAdayaH kAlikena mahAkAle vartante / ato ghaTAbhAvAdayaH yAvadabhAvAntargatAH / tadbhinnastu gaganAbhAvaH / itthaM ca gaganAbhAvasyaiva lakSaNaghaTakatvasaMbhavAta nA'vyAptiH atra 'sAdhyatAvacchedakasambandhena' iti padaM yadi nopAdIyeta / tadA tu 'dhUmavAn vahnarityatra dhUmAbhAvasya pratiyogI dhUmaH kAlikena sarveSu vahni-adhikaraNeSu vartate / ataH kAlikena dhUmavanti eva sarvANi vanyadhikaraNAni / ato dhUmAbhAvo'pi yAvadabhAva-antargataH / tathA ca gaganAbhAva eva yAvadabhAvabhinnatvena gRhyate / ato'tivyAptiH bhavet / sAdhyatAvacchedakasambandhena pratiyogimattAvivakSaNe tu naiSa siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 115
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:19 mllimmmmmmmmmmmllimmmm dossH| dhUmAbhAvasya dhUmAtmakaH pratiyogI saMyogena ayogolake na vartate / ataH na saMyogena dhUmavanti sarvANi hetvadhikaraNAni bhavanti / tathA ca sAdhyAbhAvo na yAvadantargataH / kintu tadbhinnaH, tathA ca tasyaiva lakSaNaghaTakatvAt nAtivyAptiH bhavati / evaM 'yAvatAmabhAvAnAM' iti atra yadi yAvatpadaM nopAdIyeta / tadA tu vahnimAn dhUmAt ityatra dhUmAbhAvapratiyogI dhUmaH saMyogena parvatAdau vartate / tathA ca saMyogena dhUmAbhAvapratiyogidhUmavanti eva sarvANi dhUmavanti bhavanti / tAdRzAt dhUmAbhAvAdbhinna eva vahnayabhAvaH, evaM ca sAdhyAbhAvasya lakSaNaghaTakatvAt avyAptiH / yAvatpadopAdAne tu na doSaH / yathA hi dhUmAbhAva-pratiyogimanti eva sarvANi hetvadhikaraNAni tathaiva vanyabhAvapratiyogimanti eva sarvANi hetvadhikaraNAni / ato vahnayabhAvo'pi yAvadabhAvAntargataH, tadbhinnastu gaganAbhAvAdireva / tatpratiyogitAnavacchedakaM vahnitvamiti lakSaNaghaTanAt nAvyAptiH bhavati / evaM yadi sarvANi hetvadhikaraNAni iti atra sarvapadaM (yAvatpadAkRSTam) nocyeta / tadA tu 'dhUmavAn vahna 'rityatrApi dhUmAbhAvapratiyogidhUmavanti eva hetvadhIkaraNIbhUtAni parvatAdIni / ato dhUmAbhAvo'pi yAvadantargato bhavet / tathA ca gaganAbhAvamAdAyAtivyAptirbhavet / sarvapadopAdAne tu na dossH| dhUmAbhAvapratiyogidhUmavat ayogolakaM hetvadhikaraNIbhUtaM na bhavatIti na sarvANi hetvadhikaraNAni dhUmavanti bhavanti / tathA ca dhUmAbhAvo na yAvadantargataH, kintu tadbhinnaH, tasmAt sAdhyAbhAvasyaiva lakSaNaghaTakatvAt nAtivyAptiH bhavatIti bodhyam / candrazekharIyA : A bAbatamAM navIno to ema kahe che ke, "sAdhyatAvacchedakasaMbaMdhathI svapratiyogiadhikaraNayAvahevadhikaraNaka je je hoya, tenAthI anya e ja "pratiyogI vyadhikaraNa" tarIke gaNAya. vanimAnuM dhUmAmAM dhAro ke vaha bhAva laIe to sAdhyatAvacchedaka saMyogathI vaninuM adhikaraNa evA tamAma yAvat dhUmAdhikaraNo maLe che. eTale vahunyabhAva e to svapratiyogyadhikaraNa-yAvahevadhikaraNaka banI gayo. tadanya na banyo. mATe te na levAya. ghaTAbhAva e "saMyogathI ghaTAdhikaraNa evA tamAma dhUmAdhikaraNo che jenA' evo to maLato nathI ja. eTale ghaTAbhAva e tAdazAdhikaraNakabhinna tarIke levAtA lakSaNasamanvaya thaI jAya. ahIM yo ya..... enA dvArA "evA jeTalA abhAva maLe, te tamAma levA." ema artha karavAno che. Ano spaSTa artha e ke, "sAdhyatAvacchedaka saMbaMdhathI je je abhAvanA pratiyogInA adhikaraNo tamAme tamAma phevadhikaraNo banatA hoya te te tamAma abhAvothI bhinna evo je abhAva hoya, te ja lakSaNaghaTaka tarIke laI zakAya.' have kAlikathI gaganAbhAvanA pratiyogI-gagananuM adhikaraNa ja maLatuM na hovAthI "je je abhAva" tarIke gaganAbhAva to na ja Ave. paNa ghaTAbhAvAdi Ave. kAlikathI ghaTAdhikaraNa tamAme tamAma devadhikaraNa= mahAkAla bane ja che. ane te ghaTAbhAvAdithI anya tarIke gaganAbhAva maLe. Ama A sthaLe paNa lakSaNa ghaTI jatA avyApti na Ave. ahIM, paNa "yo yaH" dvArA tamAme tamAma abhAvanI vivakSA na karo to "vanimAnuM dhUmAt' sthale dhUmAbhAvanA pratiyogI dhUmanA adhikaraNa evA ja tamAma devadhikaraNo=parvatAdi che. eTale "yo ya:" tarIke dhUmAbhAva Ave. ane tenAthI anya tarIke vaha bhAva Ave. Ama avyApti Ave. paNa "yo ya.' thI evA tamAme tamAma abhAvo levAnA ane tenAthI anya abhAva ja lakSaNaghaTaka levAno.' have vAMdho na Ave, kemake vahavabhAvanA pratiyogIvahUinanA adhikaraNa evA ja tamAma dhUmAdhikaraNo che. eTale vaha bhAva paNa "yo yaH' tarIke ja Ave. tadanya tarIke ghaTAbhAvAdi ja Ave. ane tethI avyApti na Ave. m mmmmmm iiiiiiim mineriniamineriiiiiiiiiiiiiii 2000000 - siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 116
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:19 10.11111TINIDINGold AwI[INITIAT/ TALAT/TAPITRALEKHALALAddT0IorYtI0witt/RPiT-SONI lotni[btroloEIFENDANTIBIOTIVATILITICIPALITANIALKITAMIN NotiL/UCIATIMORA 0010110000661 jAgadIzI -na caivaM yadyatsambandhena yaddharmAvacchinnAnadhikaraNaM hetvadhikaraNaM, tattatsambandhAnyasAdhyatAvacchedaka sambandhena taddharmAvacchinnasAmAnAdhikaraNyameva lAghavAdvyAptirastu,- -tathA ca 'ghaTavAn mahAkAlatvA' dityAdau samavAyena ghaTAdyabhAvo'pi pratiyogivyadhikaraNaH / sambhavatIti vAcyam; candrazekharIyA : na ca 'yadyatsambandhena sAdhyatAvacchedakayaddharmAvacchinnasAdhyAnadhikaraNaM hetvadhikaraNaM tattatsambandhabhinnAtmakena sAdhyatAvacchedakasambandhena taddharmAvacchinnasAdhyasya yadadhikaraNaM, tavRttitvameva hetuniSThA vyAptiH' lAghavAt vaktavyA / vahnimAn dhUmAdityatra samavAya-tAdAtmyAdisambandhena vahnitvAvacchinnavahni-anadhikaraNaM eva parvatAdiH, tattatsambandhabhinnAtmakena saMyogena vaDheradhikaraNe parvate dhUmasya vartamAnatvamasti iti lakSaNasamanvayaH / kAlikena ghaTavAn mahAkAlatvAt ityatrApi kAlikena ghaTAdhikaraNameva mahAkAlaH / ato yadyatsambandhapadena kAliko na gRhyate / kintu samavAyasaMyogAdi-sambandhena ghaTAnadhikaraNaM mahAkAlo bhvti| ataH, samavAyasaMyogAdibhinnAtmakena kAlikena ghaTadhikaraNe mahAkAle mahAkAlasya vartamAnatvamasti iti tatrApi lakSaNaghaTanAt nAvyAptiH iti vAcyam / candrazekharIyA : prazna : AvI vivakSA karavI, enA karatA "padyasaMbaMdhana paddharmAvacchinnAnadhikaraNa uM he-dhikaraNa, tattasaMbaMdha-anyasAdhyatAvacchedakasaMbaMdhathI tatparyAvacchinnanI sAthe sAmAnAdhikaraNya." e ja hetumAM rahelI vyApti mAnI levI joIe. emAM ghaNuM lAghava che. juo, vanimAnuM dhUmAmAM samavAyasvarUpAdisaMbaMdhathI vanitvAvacchinnavani-anadhikaraNa evuM hevadhikaraNa parvata che. te samavAyasvarUpAdisaMbaMdhathI anya evA sAdhyatAvacchedakasaMyogathI vanitnAvacchinnavani jyAM parvatAdimAM che, tyAM dhUma rahelo che. Ama dhUmamAM tAdazasAmAnAdhikaraNyarUpa vyApti maLI jAya che. te ja rIte "kAlikena ghaTavAnuM mahAkAla-AtumAM samavAya + saMyogAdi saMbaMdhathI ghaTAnadhikaraNa mahAkAla bane che, paNa kAlikathI ghaTAnadhikaraNa mahAkAla nathI, eTale kAlika e samavAya+saMyogAdi tattasaMbaMdha-anya evo sAdhyatAvacchedaka saMbaMdha che ane te kAlikathI ghaTavAvacchinna-ghaTAdhikaraNa mahAkAlamAM mahAkAlata rahe ja che. Ama mahAkAlatvamAM tAdezasAmAnAdhikaraNya maLI jatA avyApti na Ave. ahIM, paNa yatu-yatu saMbaMdha dvArA je je saMbaMdhothI sAdhyanuM anadhikaraNa he-dhikaraNa bane. te tamAme tamAma saMbaMdho sucavyA che. bAkI to "dhUmavAn va " mAM samavAyathI dhUmAnadhikaraNa ayogolakAdi maLe. ane te samavAyathI bhinna evA saMyogathI te dhUmane parvatamAM samAnAdhikaraNa vahina banI jatAM ativyApti Ave. paNa "yat thatu" dvArA tamAma saMbaMdho sucavyA che. eTale samavAyanI jema saMyogathI paNa dhUmAnadhikaraNa ja ayogolaka bane, eTale saMyogaHsAdhyatAvacchedakasaMbaMdha tattadanya tarIke laI zakAto nathI. eTale ativyApti na Ave. Ama lAghavathI A ja vivakSA yogya che. 1/0001011000 1400100101001011/011000000000000000000101110/ollowforMitho (1+IN+ANIELANDING ANTIMINITIVEl[*ltoffliefkiv[IVXIXtIRATILEnvir+Hff/fliffffffffffffffffff) siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 110
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:19 TIODDDDDDDDOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO0000000000000TTOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOODDDDDDDDDDDDDDDDDDITOBODOBOOR jAgadIzI - 'ghaTavRttitvaviziSTadravyatvavAn ghaTatvAdityAdAvavyApteH,-kenApi sambandhena hetumataH sAdhyatAvacchedakAvacchinnAnadhikaraNatvAsambhavAt, 00000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000 candrazekharIyA : 'ghaTavRttitvaviziSTadravyatvavAn ghaTatvAt' ityAdAvavyAptiprasaGgAt / tathA hi ghaTavRttitvaviziSTadravyatvaM tu samavAyenaiva ghaTe eva vartate, na tu anyena kenApi sambandhena anyatra kutrApi / tathA ca samavAyena ghaTavRttitvaviziSTadravyatvAdhikaraNameva ghaTaH / saMyoga-svarUpAdinA tu tasyAdhikaraNamevAprasiddhamataH tadanadhikaraNamapi na grahItuM zakyeta / tathAcAtra lakSaNasamanvayAbhAvAt avyAptirduvArA bhavet / candrazekharIyA navIno to pachI ghaTavRttitvaviziSTadravyatvavAnuM ghaTatAt ahIM AvyApti Avaze. ahIM ghaTamAM vRttitvathI viziSTa evuM dravyatva to mAtra ghaTamAM ja rahe. eTale ahIM ghaTAnuyogikasamavAya e ja sAdhyatAvacchedakasaMbaMdha che. ahIM ghaTatAdhikaraNa je ghaTa che. emAM kAlikathI paNa A dravyatva ghaTamAM rahe, samavAyathI paNa rahe. saMyogathI A dravyatva kyAMya rahetuM na hovAthI tAdezadravyatvanuM saMyogathI anadhikaraNa evuM hevadhikaraNa paNa laI zakAtuM nathI. Ama ahIM devadhikaraNa koIpaNa saMbaMdhathI ghaTavRttitvaviziSTa dravyatvanuM anadhikaraNa tarIke laI zakAtuM ja nathI. eTale lakSaNasamanvaya ja na thatA avyApti Ave. ahIM mAtra dravyatva sAdhya Ape to to A sthAna ja khoTuM paDI jatAM avyApti-vidhAna khoTuM paDe. jo ke ghaTAnuyogikasamavAyasaMbaMdhathI 8 thatva Ape, to to A sthAna sAcuM gaNAya. paNa tyAM paTAnuyogikasamavAyathI dravyatvanuM adhikaraNa paTa prasiddha 8 hovAthI tadanadhikaraNa ghaTa paNa laI zakAya, ane to pachI paTAnayogikasamavAyabhinna evA sAdhya ghaTAnuyogikasamavAyathI to dravyatva-samAnAdhikaraNa ghaTatva hetu banI jatA avyApti na ApI zakAya. mATe ja ghaTavRttitvaviziSTadravyatva sAdhya Apela che. AvuM dravyatva to paTAnuyogikasamavAyathI paNa kaze rahetuM ja nathI. eTale paTAnuyogikasamavAyathI paNa tAdazadravyatvanuM adhikaraNa ja prasiddha na hovAthI anadhikaraNa tarIke paNa hatyadhikaraNa na levAya. ane tethI avyApti ApI zakAya. laimmittummmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm000000000000 jAgadIzI - tAdAtmyena tathAvidhAnadhikaraNatvasambhave'pi 'dadhitvaviziSTaprameyavAn / sthUladadhitvA' dityAdAvavyApteriti-prAhuH / candrazekharIyA : na ca ghaTavRttitvaviziSTadravyatvasya tAdAtmyenAdhikaraNaM tAdRzadravyatvameva / tadanadhikaraNaM tu ghaTaH / tathA ca yadyatsambandhapadena tAdAtmyaM gRhyate / tadbhinena samavAyasambandhena tAdRza-dravyatvAdhikaraNe ghaTe ghaTatvaM vartate iti lakSaNaghaTanAt nAvyAptiriti vAcyam tathApi dadhitvaviziSTaprameyavAn sthUladadhitvAdityatra yatra tAdAtmyena sAdhyaM tatrAvyAptirbhavet / atrAnantaroktaghaTatvahetukAnumAne yadi kevalaM dravyatvaM sAdhyamucyeta / tadA tu paTAnuyogikasamavAyena dravyatvAdhikaraNaM paTaH, tadanadhikaraNaM ghaTaH, tathA ca / paTAnuyogikasamavAyabhinnena ghaTAnuyogikasamavAyena dravyatvAdhikaraNe ghaTe ghaTatvaM vartate / ato'vyAptiH na bhavet / tasmAt ghaTavRttitvaviziSTadravyatvaM sAdhyamupAttam / tacca ghaTAnuyogikasamavAyenaiva vartate / paTAnuyogikasamavAyena siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 118
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:19 aum mmmmm mmmmmm000000000000000000000000000000000000000mmun tasya kutrApyavartamAnatvAt tena sambandhena tadanadhikaraNamapi na grahItuM zakyamato'vyAptiHsaMbhavet ityalaM vistareNa / prakRtaM prastumaH / atra yatra samavAyena dadhitvaM vartate tatra yo prameyaH samavAyena vartate, sa samavAyaghaTitasAmAnAdhikaraNyena dadhitvaviziSTo bhavati / atrAnumAne samavAyaghaTitasAmAnAdhikaraNyenadadhitvaviziSTaH prameyaH tAdAtmyena sAdhyaH iti bodhyam / tathA ca yatra tryaNukAdau sthUladadhitvaM vartate / tatra sarvatra tAdAtmyena tAdRzaM dadhitvaviziSTaprameyAtmakaM sAdhyaM vartata eva / tathA hi tryaNukaH samavAyena dvayaNukadani vartate, tatra dadhitvaM vartate / tathA ca dvayaNuke vartamAnaH tryaNukaH samavAyaghaTitasAmAnAdhikaraNyena dadhitvaviziSTaH bhavati / sa ca tryaNukaH prameyaH eva, sa ca tryaNuke tAdAtmyena vartate / itthaJca tryaNuke sthUladadhitvaM heturapyasti, tAdAtmyena dadhitvaviziSTaprameyo'pi asti iti idaM satsthAnam / evaM yadi sthUladadhitvaM caturaNukadadhni gRhyate, tadA tatrApi tryaNuke samavAyaghaTitasAmAnAdhikaraNyena dadhitvaviziSTaH san caturaNukaH tAdAtmyena caturaNuke vartate / evaM ca sarvatra sthUladadhitvAdhikaraNe dadhitvaviziSTaprameyasya tAdAtmyena satvAt ayaM saddhetuH / kintu bhavaduktarItyA tvatrAvyAptirbhavati / yato yadi sthUladadhitvAdhikaraNaM tryaNukadadhi hetvadhikaraNatvena gRhyate, tadA tu tatra tAdAtmyena dadhitvaviziSTaprameyaM tryaNukasvarUpaM vartate / ataH tAdAtmyena sAdhyAdhikaraNameva tryaNukadadhi / evaM samavAyena tatraiva tryaNuke dadhitvaviziSTacaturaNukadadhisvarUpaM dadhitvaviziSTaprameyaM vartate / ataH samavAyenA'pi sAdhyAdhikaraNameva tryaNukadadhi / evaM svarUpeNApi dadhitvaviziSTaprameyasyAdhikaraNamaprasiddhameva / tathA hi atra samavAyaghaTitasAmAnAdhikaraNyena dadhitvaviziSTaM prameyameva sAdhyatvena gRhItaM / ataH yad prameyaM samavAyena dadhni vartate / tat eva samavAyaghaTitasAmAnAdhikaraNyena dadhitvaviziSTaM bhavati / yathA tryaNukAdau dadhni caturaNukadravyatvapRthvItvasattAtryaNukatvAdayo padArthAH prameyarUpAH samavAyena vartante / ataH te sarve tAdRzasambandhena dadhitvaviziSTaprameyarUpAH bhavanti / tathA ca samavAyena dadhni vartamAnameva vastu dadhitvaviziSTaprameyAtmakaM sAdhyaM bhavati, nAnyat / yacca vastu samavAyena kutrApi vartate / tad vastu zuddhasvarUpeNa na kutrApi vartate iti niymH| yathA samavAyena kapAlAdau vartamAnAH ghaTAdayo svarUpeNa kutrApi na vartante / dadhitvaviziSTaprameyaJca samavAyena vartamAnamevAsti, ataH tad svarUpeNa kutrApi na vartate iti siddham / itthaM ca zuddhasvarUpasambandhena dadhitvaviziSTaprameyasyAdhikaraNamevAprasiddhamato na tena sambandhena tadanadhikaraNaM grahItuM zakyam iti na zuddhasvarUpa-sambandhenApi lakSaNasamanvayaH kartuM zakyaH / daizikavizeSaNatAsambandhena kAlikavizeSatAsambandhena ca dadhitvaviziSTaprameyasya hetvadhikaraNe sthUladani vartamAnatvAt na tAdRzasambandhAvAzrityApi avyAptinirAso bhavitumarhati / atra hetau yadi sthUlapadaM na nivezyate / tadA tu dvayaNuke dadhitvaM hetuH vartate / tatra tAdAtmyena dvayaNukAtmakameva prameyaM vartate, nAnyat / sa ca dvayaNukaH na samavAyaghaTitasAmAnAdhikaraNyena dadhitvaviziSTaH / yato dvayaNukadani hetusatve'pi dadhitvaviziSTaprameyAtmakasAdhyasya tAdAtmyena abhAvo'sti / ato ayaM hetuH vyabhicArI bhavet / tathA cAtrAvyAptikathanamasaMgatameva syAt / ataH sthUlapadamupAttam / sthUladadhitvaM tu tryaNukAdau eva vartate / tatra sarvatra dadhitvaviziSTatryaNukadadhyAdisvarUpaprameyasya tAdAtmyena vartamAnatvAt nAyaM vyabhicArI hetuH bhavati / ato niruktarItyA tatrAvyAptiH bhavati / ata eva na bhavatAM vyAptilakSaNaM sammataM asmAkaM / ommmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 119 0000000000000000000000OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOD GODDOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO018
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:19 aandaadanamadamadRODUCTIONARTodaddddddddddddodarodamadTATTOORDITORIADOODOOR TRADITATOPROORDARORADOORDROOMITRAMODOOOOOOOOOOOOOOOOOD Ammmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm000000000mm nanu atrAnumAne'pi avyAptiH na bhavatyeva / yato yadi sthUladadhitvAdhikaraNam tryaNukam gRhyate, tadA caturaNukAnuyogika-samavAyena dadhitvaviziSTaprameyAtmakasAdhyasya paJcANukasvarUpasyAdhikaraNam caturaNukadadhi eva / na tu tryaNukadadhi / tathA ca caturaNukadadhi-anuyogikasamavAyena dadhitvaviziSTaprameyAnadhikaraNaM hetvadhikaraNaM tryaNukadadhi bhavati / itthaM ca yadyatsambandhapadena caturaNukadadhyanuyogikasamavAyo grahItuM zakyaH, tadbhinnaH sambandhaH tAdAtmyam / tena sambandhena dadhitvaviziSTaprameyasya tryaNukAdidadhirUpasyAdhikaraNam tryaNukAdidadhi eva / tatra ca sthUladadhitvaM vartate iti lakSaNaghaTanAt nAvyAptiH / evaM dadhitvaviziSTaprameyarUpaM sAdhyaM tu dadhni samavAyena vartamAnameva tryaNukadadhi-caturaNukadadhi-dravyatva-pRthvItvAdi bhavati / na tvanyat / tatra hetvadhikaraNe tryaNukadani dravyatvapRthvItvAdirUpam yat dadhitvaviziSTaprameyaM, tat saMyogena na vartata eva / tasya saMyogena vRttitAyAH evAprasiddhatvAt / yacca tryaNukadadhi-caturaNukadadhisvarUpaM sAdhyaM, tat tryaNukadadhni tAdAtmya-samavAyAdinA yadyapi vartate, kintu saMyogena na vartate'pi / tryaNukadani tryaNukadadhicaturaNukadadhyAdInAM sAdhyasvarUpANAM saMyogenAvartamAnatvasya saMbhavAt / itthaM ca saMyogena dadhitvaviziSTaprameyAnAM tryaNukadadhitvAdirUpANAM adhikaraNaM tatpAtrakAdi / tadanadhikaraNaM tu tryaNukadadhi bhavati / ato yadyatsambandhapadena saMyogo'pi grahItuM zakyate / tadbhinena tAdAtmyasambandhena sAdhyAdhikaraNe hetoH vartamAnatvAt bhavati lkssnnsmnvyH| tathA ca asmaduktavyAptilakSaNamapi nirduSTameva bhavati tatkathaM tasya pratiSedhaH kriyate iti cet satyaM tathApi tattryaNukadadhivRttitvaviziSTadadhi yatra tAdAtmyena sAdhyaM tatra tattryaNukadadhitvahetau avyAptiH bhavet / tathA hi atra hetvadhikaraNaM tu tattryaNukameva / tacca tattryaNukadadhi tAdAtmyena tattryaNuke vartate / ataH tattryaNukadadhi tattryaNukadadhivRttitvaviziSTadadhi bhavati / evaM tattryaNuke samavAyena vartamAnaM caturaNakadadhi api tattryaNukadadhivRttitvaviziSTadadhi bhavati / anayoH dvayoH madhye tattryaNukadadhirUpaM sAdhyaM tAdAtmyena tattryaNukadani vartata eva / ato ayaM saddheturasti / kintu bhavaduktarItyA'tra lakSaNasamanvayo na bhavet / tathAhi yadi tAdAtmyasambandho gRhyeta, tadA tena sambandhena tattryaNuka-dadhivRttitvaviziSTadadhiadhikaraNameva tattryaNukadadhi, na tu anadhikaraNam / ataH tAdAtmyaM na grahItuM zakyam / yadi samavAyo gRhyeta, tadA samavAyena tattryaNukadadhivRttitvaviziSTadadhi caturaNukadadhisvarUpaM tatra tattryaNuke vartate / ataH samavAyenApi tattryaNuka-dadhivRttitvaviziSTadadhi-adhikaraNameva tatryaNukadadhi / ataH samavAyo'pi na gRhyate / evaM yadi caturaNukadadhyanuyogikasamavAyAdi gRhyeta / tadA tu tattryaNukadadhivRttitvaviziSTadadhi samavAyena tatyukadadhina vartamAnaM caturaNukadadhirU paM tattryaNukAnuyogikasamavAyenaiva vartate / na tvanyasambandhena / ataH caturaNukadadhyanuyogikasamavAyAdinA sAdhyAdhikaraNasyaivAprasiddhatvAt tena sambandhena tadanadhikaraNamapi grahItuM na zakyam iti na tAdRzasambandho'pi grahItuM zakyaH / evaM saMyogo'pi grahItuM na zakyate / tathAhi-yathA dravyatvaM samavAyena sarvatra dravye vartate / kintu samavAyena ghaTavRttitvaviziSTaM dravyatvaM tu samavAyena kevalaM ghaTe eva vartate / so'pi samavAyaH ghaTAnuyogikasamavAya eva, na tvanyaH / evaM samavAyena kapAlavRttitvaviziSTo ghaTo'pi kapAlAnuyogikasamavAyenaiva vartate / na tu saMyogAdinA kutrApi / evamatrApi samavAyena tattryaNukadadhivRttitvaviziSTacaturaNukadadhirUpaM sAdhyaM samavAyenaiva vartate / tAdAtmyena tattryaNukadadhivRttitvaviziSTatatyaNukadadhirUpaM ammthmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmms BodmanduDDDDDDDDDDOOOOOOOOOOOOOOOOGODaddaddRRODOTOHDDOOTAGONDITICISITICCOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOODOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOTOBODOOOOR - siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 120
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:19 IMD sAdhyaM tAdAtmyenaiva vartate / na tvanyasambandhena / tathA cAtra sAdhyasya saMyogenAdhikaraNamevAprasiddham / ataH saMyogena tadanadhikaraNamapi grahItuM na zakyate / itthaM ca bhavaduktalakSaNaM atrAvyAptaM bhavatyeva / ataH tatra lakSaNe satyapi lAghave na tad iSyate / asmatkRtalakSaNaM tvatrApi ghaTate / tathA hi tattryaNukavRttitvaviziSTadadhyabhAvapratiyoginaH tattryaNukadadhi-vRttitvaviziSTadadhnaH sAdhyatAvacchedakatAdAtmyenAdhikaraNameva tattryaNukadadhitva-adhikaraNIbhUtaM tattryaNukadadhi / ataH sAdhyAbhAvo yAvadabhAvAntargataH, na tu tadbhinnaH / tadbhinnazca ghaTAdyabhAvaH, tatpratiyogitA-navacchedakameva sAdhyatAvacchedakamiti lakSaNaghaTanAt na ko'pi avyAptisvarUpo doSaH saMbhavati / atra samApto navyAbhiprAyaH / evaM tAvat jagadIzagurucaraNAnAM navInAnAJca pratyuttarAtmako'bhiprAyaH pratipAditaH / adhunA dIdhitikAraH kiM samAdhAnaM dadAti tat darzyate / candrazekharIyA : prazna : tAdAbhya saMbaMdhathI ghaTavRttitvaviziSTadravyatvanuM adhikaraNa tAdezadravyatva prasiddha che. ane tethI anadhikaraNa tarIke ghaTa paNa laI zakAya ane e tAdAmyabhiza tarIke sAdhyatAvacchedaka=ghaTAnuyogikasamavAya maLI jAya. ane te saMbaMdhathI tAdezadravyatvane samAnAdhikaraNa ghaTava che ja. Ama lakSaNa ghaTe ja che. to pachI avyApti AvavAnI ja nathI. navIno : to paNa dadhitvaviziSTaprameyavAnuM bhUladadhivAtu emAM avyApti Ave. ahIM jyAM dadhitva samavAyathI rahe ane prameya samavAyathI rahe. tyAM dadhitva e sAmAnAdhikaraNya saMbaMdhathI prameyamAM rahI jAya ane A rIte ja dadhitvaviziSTaprameya e sAdhya tarIke levAnuM che ane e ahIM tAdAmya saMbaMdhathI sAdhya tarIke jANavuM. sthUladadhitva samavAyasaMbaMdhathI hetu tarIke jANavuM. jo mAtra dadhitvane ja hetu banAve to kayaNukamAM ja vyabhicAra Ave. emAM dadhitva che. paNa dadhitvaviziSTaprameya tAdAbhyathI rahetuM nathI. tAdAbhyathI rAkhavAnuM hovAthI dvayaNuka jo dadhitvaviziSTa bane, to ja e tAdAmyathI yahukamAM rahI zake. have ahIM to samavAyaghaTitasAmAnAdhikaraNyathI dadhitvaviziSTaprameya ja levAnuM che. kayaNuka samavAyathI paramANamAM che, temAM samavAyathI dadhitva nathI. eTale kayaNuka e samavAyaghaTita sAmAnAdhikaraNyathI to dadhitvaviziSTa banato ja nathI. ane mATe te yaNukamAM dadhitvaviziSTa prameyAtmaka sAdhya na maLavAthI sthAna ja vyabhicArI bane. e na bane, te mATe sthUla pada hetumAM mukela che. rANakadadhithI mAMDIne badhAmAM bhUladadhitva che, ane e caNaka e samavAyathI dadhitvavALA evA yamukamAM samavAyathI rahe che. eTale caNuka e samavAyaghaTita sAmAnAdhikaraNya saMbaMdhathI dadhitvaviziSTaprameya kahevAya. ane te vyaNuka badhitvaviziSTaprameya tAdAbhyathI to caNukamAM rahe ja che. e rIte tamAme tamAma skUladadhitvAdhikaraNamAM sAdhya saMbhavI zakatuM hovAthI A hetu sAco gaNAya. paNa have tamArI vyAkhyA pramANe avyApti Avaze. ahIM jeTalA sthUladadhitvAdhikaraNa=NUladadhio che. e tamAmamAM tAdAbhyathI paNa dadhitvaviziSTaprameya rahe che. samavAyathI paNa rahe che. te A pramANe dhAro ke bhUladadhi=caNuka lo to temAM dadhitvaviziSTaDhaNukAtmaka prameya-sAdhya e tAdAbhyathI rahe che. ema dadhitvaviziSTacaturaNuka (prameya)=sAdhya e samavAyathI rahe che. ema te vyaNukamAM samavAyathI je pRthvItyAdi jAti che. te paNa samavAya saMbaMdhathI dadhitvaviziSTaprameya ja che. eTale te paNa samavAyathI caNakamAM rahe che. Ama ahIM koI paNa saMbaMdhathI dadhitvaviziSTa-prameyanuM anadhikaraNa evuM hatvakiraNa banatuM ja na hovAthI lakSaNasamanvaya na thatA avyApti Ave. fololololol siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA * 121 findA1100 110001011111000000MATTERTAINMIPARIWALADIATRICICI0000000101100-10150310INDIA.IN/2017/11/17/0000S/50S IN 150000001PTIMINAYNIANAVAISALOTTAILS/14/10/17/11/t111110110000603
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:19 prazna : dadhitvaviziSTaprameyanuM svarUpasaMbaMdhathI anadhikaraNa hevadhikaraNa kema na maLe? navInoH juo, ahIM samavAyaghaTitasAmAnAdhikaraNyathI dadhitvaviziSTaprameya sAdhya che, eTale ahIM prameya B tarIke e ja levAya, ke je samavAyathI raheto hoya. samavAyathI na rahenAra koIpaNa padArtha samavAyaghaTitasAmAnAdhikaraNyathI to dadhitvaviziSTa banavAno ja nathI, jemake ghaTAdi padArtho e samavAyathI rahenArA che, te zuddha svarUpasaMbaMdhathI kyAMya nathI rahetA. have ahIM dadhitvaviziSTaprameya avazya samavAyathI rahenAro ja B hovAthI te zuddhasvarUpathI kyAMya raheto nathI. eTale zuddhasvarUpathI AnuM adhikaraNa ja prasiddha na hovAthI te saMbaMdhathI tenuM=dadhitvaviziSTaprameyanuM anadhikaraNa paNa maLatuM nathI. mATe AvyApti Ave ja che. jo daizikavizeSaNatA ke kAlika vizeSaNatA rUpa svarUpa saM. lo, to e saMbaMdhathI to dadhitvaviziSTaprameya e he-dhikaraNamAM rahe ja che, eTale tenuM to anadhikaraNa te saMbaMdhathI A hevadhikaraNo banatA ja nathI eTale svarUpAdi dvArA paNa lakSaNasamanvaya zakya nathI. prazna: to paNa caNUkAdi dadhimAM samavAyathI bhale dadhitvaviziSTaprameya hoya. saMyogasaMbaMdhathI to koIpaNa dadhitvaviziSTaprameya na hoya, e saMbhavI zake ja che. ahIM e vAta to spaSTa ja che ke dadhimAM samavAyathI rahenAro padArtha ja samavAyaghaTitasAmAnAdhikaraNya saMthI dadhitvaviziSTa prameya tarIke oLakhAya. have dadhimAM samavAyathI rahenArA tarIke to jAtio + guNo + dadhirUpa avayavI ja AvI zake. emAM guNa + jAtio dadhitvaviziSTa prameya bane, paNa temanuM saMyogathI adhikaraNa ja prasiddha nathI. eTale ene levAnI jarUra nathI. eTale have dadhitvaviziSTa prameya tarIke badhA bhUladadhio ja bAkI rahyA. e pUladadhio pota-potAnA dadhirUpa avayavomAM samavAyathI ja rahevAnA che, eTale saMyogathI to temano abhAva ja che. avayavI avayavamAM saMyogathI rahevAno ja nathI. dhAro ke zukadadhi laIe to temAM dadhitvaviziSTaprameya=rANakadadhi tAdAbhyathI raheze, paNa saMyogathI na rahe. caturaNakadadhi=dhitvaviziSTaprameya samavAyathI raheze, paNa saMyogathI na rahe. paMcANukAdi dadhio to huM tAdAbhyathI ke koIpaNa saMbaMdhathI e vyaNukamAM na hoya e saMbhavita ja che. eTale dadhitvaviziSTaprameyanuM saMyogathI 6 adhikaraNa je pAtra=tapelI vagere dravyo, tadanya evuM hevadhikaraNa sthUladadhi maLe ja che. ane tethI saMyogabhinna evAM tAdAtmathI=sAdhyatAvacchedakasaMbaMdhathI dadhitvaviziSTaprameyanuM sAmAnAdhikaraNya pUladadhitvamAM maLI ja jAya che. Ama, lakSaNa samanvaya saMbhavI zakato hovAthI avyApti na Ave. navIno ahIM dadhitvaviziSTa prameya e samavAyathI ja raheto hovAthI saMyogathI tenuM adhikaraNa ja prasiddha nathI. praznaH vAha ! to to pachI dadhitvaviziSTaprameya samavAyathI ja raheto hovAthI tenuM tAdAbhyathI adhikaraNa ja aprasiddha banavAthI A sthAna ja khoTuM paDe. eTale e vAta to sarvathA khoTI che ane bIjI vAta e ke hatyadhikaraNa tarIke caturaNuka laIe to traNakadadhi-anuyogikasamavAyathI to dadhitvaviziSTaprameyo rANakadadhimAM ja maLe. eTale tAdaza samavAyabhinna evA tAdAbhya saMbaMdhathI tAdazasAdhyanuM sAmAnAdhikaraNya pUladadhitvamAM maLI jatA vyAptilakSaNa maLI ja jAya. A navIno : tatyaNukadadhivRttitvaviziSTadadhimAr tatyaNukadadhitvAtuM. ahIM tAdAspena sAdhya samajavuM. tatyaNukamAM vRttitvathI viziSTa evo dadhi tarIke caNaka pote maLI zake. kemake te caNaka tAdAbhyathI sAdhyaanadhikaraNa evuM hevadhikaraNa nahIM maLe, kemake tatyaNukavRttitvaviziSTadadhi e jo tatyaNukamAM tAdAbhyathI ? R (1000000000000000000000000000000000000000000000000001012014/10/11/tNTERNAGAR MANINAKITKAMPARANARIEter/ Ent/fittitrificroShriff fift (Fifthlal/14//14/01/11/ siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 122 s1660664116641017/11/1115114414414111414/10/AAARAKHANDIGATHANAKYANITATISTIANSLANI11x/bitfrostel111111/0001PLOMAIL.MorbitIN/APP/IT/IIT/ITISTILLAFETYNITARANLINE
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:19 vRtti tarIke lIdhela haze, to A tatyaNukavRttitvaviziSTadadhi e tatyaNukAnuyogikatAdAbhyathI ja raheze. e samavAyAdisaMbaMdhathI tenuM adhikaraNa prasiddha ja na banavAthI tenuM anadhikaraNa paNa na maLe. eTale caturaNukAnuyogikasamavAyAdithI paNa tatyaNukavRttitvaviziSTadadhinuM anadhikaraNa evuM hevadhikaraNa laI na zakAya. ema tatyaNukamAM jo-samavAyathI vRtti evo dadhi lezo, to tatyaNukavRttitva viziSTadadhi e tatyaka anuyogikasamavAyathI ja raheze. bIjA koI paNa saMbaMdhathI tenuM adhikaraNa na maLatA bIjA koIpaNa saMbaMdhathI tenuM anadhikaraNa evuM hetvakiraNa paNa na laI zakAya ane tayaNakavRttitvaviziSTadadhi e tatyaNukAnuyogikasamavAyathI to tatyaNukamAM raheluM ja che, eTale e saMbaMdhathI tenuM adhikaraNa ja hatyadhikaraNa maLI jAya che. ahIM e khyAla rAkhavo ke tatyaNukadadhivRttitvaviziSTadadhi e tAdAtmathI ja sAdhya hovAthI tatyazukadadhimAM tAdAmyathI vRtti evo dadhi ja ahIM sAdhya tarIke che, paNa jyAre vyAptilakSaNa vicArIe tyAre koI ema kahe ke, tatyaNukadadhivRttitvaviziSTadadhino tatyaNukadadhimAM samavAyathI abhAva che, to tyAre ema kahI zakAya ke, tatyaNukamAM samavAyathI vRtti evo je caturaNakadadhi che. e paNa tatyaNukavRttitvaviziSTadadhi ja che. ane e to samavAyathI tatyaNukamAM rahe ja che, mATe tenuM anadhikaraNa tatyaNuka na bane. tema koI caturaNukAnuyogikasamavAyAdithI A sAdhyano hetadhikaraNamAM abhAva sucave to tyAM paNa spaSTa kahI zakAya ke tatyaNukadadhivRttitvaviziSTa dadhi e tatyaNukadadhi-anuyogikatAdAbhya, tatyaNukAnuyogikasamavAyAdithI ja rahI zake. caturaNakadadhi-anuyogikasamavAyAdithI te kaze rahe ja nahI. mATe "tenuM anadhikaraNa hevadhikaraNa bane che" ema bolI ja na zakAya. eTale evA koIpaNa saMbaMdhathI ahIM sAdhyAnadhikaraNa hevadhikaraNa laI zakAtuM ja nathI. have saMyogasabaMdha vicArIe, to dhAroke tatyaNukadadhi upara bIjo koI hayaNukadadhi saMyogathI rahelo che, to e drayaNa kadadhi e tatpaNa kadadhivRttitvaviziSTa banaze. have A vakhate to saMyogathI tatyaNukadadhivRttitvaviziSTadadhi e tatyaNukamAM hAjara ja hovAthI tadanadhikaraNa banato ja nathI. have jyAre e tatyaNukamAM saMyogathI koIpaNa dadhi nathI. tyAre tatyaNukAdimAM tAdAbhyathI/samavAyathI vRtti evA ja dadhi e tatyaNukadadhivRttitva viziSTa banaze. have e dadhi to saMyogathI kyAMya rahetA ja nathI. jema dravyatva e Ama to samavAyathI badhe ja rahe paNa jyAre ghaTAnuyogikasamavAyathI ghaTavRttitvaviziSTa dravyatva laIe to e samavAyathI mAtra ghaTamAM ja rahe. ghaTa e saMyogathI bhUtalamAM, samavAyathI kapAlamAM, tAdAbhyathI ghaTamAM rahe kharo. paNa jyAre samavAyathI kapAlavRttitvaviziSTaghaTa laIe, tyAre te pachI saMyogAdithI kaze paNa rahenAro gaNAto nathI. Ama ahIM paNa samavAyAdithI tatyaNukadadhivRttitvaviziSTadadhinuM saMyogathI adhikaraNa ja prasiddha na hovAthI tenuM anadhikaraNa evuM hevadhikaraNa paNa laI zakAtuM nathI ane tethI A sthAne koIpaNa saMbaMdhathI sAdhyaanadhikaraNa hatyadhikaraNa na maLI zakatA lakSaNasamanvaya na thatA avyApti Ave. mATe ja tamArI A vyAptinI vyAkhyA barAbara nathI. amArI vyAkhyA mujaba ahIM paNa vAMdho na Ave. ahIM sAdhyatAvacchedaka tarIke tAdAbhya saMbaMdha che. tatyaNukadadhivRttitvaviziSTadadhi-abhAvanA pratiyogI tarIke tatyaNukadadhivRttitvaviziSTa dadhi Ave ane tAdAbhyasaMbaMdhathI AvA dadhinuM adhikaraNa ja tatyaNukadadhi bane che. eTale "yo :" nI aMdara ja A siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 123 etic.10MILISIANALITYo/10LfI/CG014TNEFINISHITHIK//twit/IIIIIT/Not To THINKITKHILITY&lorfolk III0:201516110150311110CFILMINATITANIMotivation of ITI/51015060IMINALIA VILLAIMINISANTANB
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti: 19 sAdhyAbhAva AvI gayo eTale have tAdAtmyathI ghaTAbhAvapratiyogighaTanuM adhikaraNa evA yAvat hetvadhikaraNa=tatkSaNukiidha banatuM ja nathI. ghaTa e tAdAtmyathI tatkSaNukamAM nathI raheto eTale ghaTAbhAva e tadanya.... abhAva tarIke laI zakAze arthAt tAdAtmyathI svapratiyogI adhikaraNa-yAvatvadhikaraNaka evA abhAvathI anya tarIke dhaTAbhAvAdi levAze. tenI pratiyogitAno anavacchedaka tatkSaNukadadhivRttitva viziSTadadhitva banI jAya. Ama lakSaNa ghaTI jatA avyApti vagere na Ave. navInonA matamAM je vistAra karyo che te vivRttiTIkAne anusAre che ema jANavuM. Ama amArA guruo ane navInoe pUrvapakSanI sAme uttara Apyo. dIdhitikAra zuM uttara Ape che, te have bheje. dIdhiti: maivaM, sAdhyatAvacchedakasambandhasAmAnye, - niruktapratiyogipratiyogikatva,-- hetvadhikaraNIbhUtayatkiJcidvaktyanuyogikatvasAmAnyobhayAbhAvasya vivakSitatvAt // 19 // jagadIzI - tAdRzasambandhasAmAnya iti / asya pUrvavadartho bodhyaH / kvacitsAdhyatAvacchedaka sambandha - sAmAnye' ityeva pAThaH / vivakSitatvAditi / abhAvAntamUlagranthenetyAdiH, tathA ca sAdhyatAvacchedaka sambandhasAmAnye, -- yAdRzapratiyogitAvacchedakAvacchinnapratiyogikatva- hetvadhikaraNIbhUtayatkiJcidvyaktyanuyogikatvasAmAnyo bhayAbhAvastAdRza- pratiyogitAnavacchedakIbhUtasAdhyatAvacchedakAvacchinnasAmAnAdhikaraNyaM vyAptirityarthaH 1 candrazekharIyA : atrocyate / sAdhyatAvacchedakasambandhasAmAnye niruktapratiyogipratiyogikatvahetvadhikaraNIbhUtayat kiMcidvyakti-anuyogikatvasAmAnyobhayAbhAvasya vivakSitatvAt na doSaH / asyAyamarthaH / yAvantaH sAdhyatAvacchedakasambandhAH teSu sarveSu yAdRzapratiyogitAvacchedakAvacchinnapratiyogikatvasAmAnyahetvadhikaraNIbhUtayatkiMcidvyaktyanuyogikatvasAmAnyobhayAbhAvaH vidyate / tAdRzapratiyogitAnavacchedakaM yat sAdhyatAvacchedakaM tadavacchinnena sAdhyena saha sAmAnAdhikaraNyaM hetau vyAptiH / 'vahnimAn dhUmAdi 'tyatra yAvantaH saMyogAH sAdhyatAvacchedakasambandharUpAH, tadantargateSu parvatIyavahnisaMyogAdiSu vahni-abhAvapratiyogitAvacchedakavahnitvAvacchinna- vahnipratiyogikatvaM vartate / ataH teSu tAdRzapratiyogikatvasAmAnyasyAbhAvo na vartate / evaM teSveva saMyogeSu hetvadhikaraNIbhUtaparvatAnuyogikatvaM vartate, ataH tAdRzAnuyogikatvasAmAnyAbhAvo'pi na vartate siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 7 124
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:19 aaaaaaaaaaaaaaaaam Crod00000000dddddddddddddddddTODOOOOOOOOOOOOOOOOODowadamadoddddddddddroomdadaradaaroducoodaaaaaadonnadaaanadaacadodaaa a m mmmmmmmmB CUUUUUUUUU / ataH eteSu saMyogeSu dvayoHsattvAt, sarveSu saMyogeSu ubhayAbhAvo na vartate / ato na vanyabhAvo lakSaNaghaTako'pi tu ghaTAbhAva eva / asatkalpanayA'tra jagati daza saMyogAH kalpyante / teSu trayaH saMyogAH ghaTasya, sapta tu vahnaH / triSu ghaTasaMyogeSu parvatAnuyogikatvasAmAnyasyAbhAvo vartate, kasyApi ghaTasya saMyogena parvate'vartamAnatvAt / ataH teSu ghaTa-pratiyogikatvasAmAnyAbhAvasyAsattve'pi parvatAnuyogikatvasAmAnyAbhAvasya satvAt ubhayAbhAvo mIlitaH / ye ca sapta vhnisNyogaaH| teSu yadyapi parvatAdyanuyogikatvasya satvAt tatsAmAnyAbhAvo nAsti / kintu teSu ghaTapratiyogikatvasya kasyApi avartamAnatvAt, teSu ghaTapratiyogikatva- sAmAnyAbhAvo vartate / evaM ca dazasu saMyogeSu ubhayAbhAvasatvAt ghaTAbhAvo lakSaNaghaTako bhavatIti na ko'pi doSaH / 'kAlikena ghaTavAn mahAkAlatvAdi'tyatra tu sAdhyatAvacchedaka kAlika sambandheSu sarveSu gaganAbhAvapratiyogigaganapratiyogikatvasAmAnyasyAbhAvo vartate, kAlikena gaganasya kutrApyavartamAnatvAt / tathA ca sarveSu kAlikeSu gaganapratiyogikatvasAmAnyAbhAvasya satvAdubhayAbhAvo'pi vartate / ato gaganAbhAvamAdAya lakSaNaghaTanAt nAvyAptirUpo doSaH / candrazekharIyAH uttarapakSa sAdhyatAvacchedakasaMbaMdhasAmAnyamAM yAdezapratiyogitAvacchedakAvacchinnapratiyogikatva+ hatyadhikaraNIbhUtayatkiMcivyakti-anuyogikatvasAmAnyobhayAbhAva hoya. tAdezapratiyogitAnuM anavaracchedaka evuM sAdhatAvacchedaka levAnuM. ane tadavacchinnasAdhyane samAnAdhikaraNa evA hetumAM tAdezasAmAnAdhikaraNya e ja vyApti cha. vanimAnuM dhUmADu sthaLe parvatIyasaMyogamAM vaniniSThapratiyogitAvacchedaka vanitva avacchinna pratiyogIkatva + dhUmAdhikaraNaparvatAnuyogikatva che. kemake vahina e parvatamAM parvatIyasaMyogathI rahe ja che, eTale tamAme tamAma saMyogomAM ubhayAbhAva maLato nathI. mATe vahunyabhAva na levAya. paNa badhA ja saMyogomAM ghaTavAvacchinnaghaTa-pratiyogIkatva + dhUmAdhikaraNa-parvatAdi-anuyogikatvobhayano abhAva ja maLe che. kemake je saMyogomAM ghaTapratiyogIkatva che. teomAM dhUmAdhikaraNAnuyogikatva na hovAthI ubhayAbhAva maLe. ane je saMyogomAM dhUmAdhikaraNAnuyogikatva che, teomAM ghaTapratiyogIkatva maLatuM nathI. Ama teomAM paNa ubhayAbhAva maLe. jo koIka ghaTa saMyogathI dhUmAdhikaraNamAM raheto hota to te saMyogamAM dhUmapratiyogIkatva dhUmAdhikaraNAnuyogikatva maLata. paNa tevuM nathI mATe saMyogasAmAnyamAM ghaTAbhAvane laIne ubhayAbhAva maLI jAya che mATe lakSaNa ghaTI jatA avyApti na Ave. dimmium000000mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm jAgadIzI -'sambandhasAmAnye' ityuktau, -kAlikasambandhe dhUmapratiyogikatvA'yaHpiNDAnuyogika tvo bhayasattvA ddhUmavAn vahneH' ityAdAvati-vyAptirataH,"sAdhyatAvacchedake"-ti / U S candrazekharIyA : atra sAdhyatAvacchedakapadaM tyaktvA kevalaM 'sambandhasAmAnye' ityevocyeta, tadA tu dhUmavAn vahnarityatra sambandhasAmAnyAntargate kAlike dhUmAbhAvapratiyogidhUmapratiyogikatvasya vanyadhikaraNa siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 125 TOOOOOOOBOTTOMODDDDDDDDOTODDDDDDDDDDDDDDDOdaTodamaadoDDDDDDDDDDDDDDDOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO dotco0000
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:19 ayogolakAnuyogi-katvasya ya satvAt ubhayAbhAvo na vartate, dhUmasya kAlikenAyogolake vartamAnatvAt / itthaM ca kAlike tAdRzobhayasya satvAt sambandhasAmAnye ubhayAbhAvo na mIlitaH / ataH na dhUmAbhAvo lakSaNaghaTakaH, kintu gaganAbhAva eva / tathAcAtivyAptirbhavet / tadvAraNAya sAdhyAtavacchedakapadamupAttaM tathA cAtra saMyogA eva tAdRzAH / tatra ye'yogolakAnuyogikasaMyogAH santi / teSu sarveSu dhUmAbhAvapratiyogidhUmapratiyogikatvasAmAnyasyAbhAvo vartate / kasyApi dhUmasya saMyogenAyogolake'vartamAnatvAt / ye ca dhUmapratiyogikasaMyogAH parvatAdyanuyoginaH santi / teSu ayogolakAnuyogikatvasAmAnyAbhAvo vartate / anyeSu ca saMyogeSu dhUmapratiyogikatvasAmAnyasyAbhAvo'yogolakAnuyogikatvasAmAnyasyAbhAvaH ca vartate / itthaM ca sarveSu saMyogeSu tAdRzapratiyogikatvasAmAnyAbhAvamAdAya tAdRzAnuyogikatvasAmAnyAbhAvamAdAya vA tAdRzobhayAbhAvamAdAya / vobhayAbhAvo vartate / ato dhUmAbhAvasyaiva lakSaNaghaTakatvAt nAtivyAptiH / candrazekharIyA: ahIM "sAdhyatAvacchedaka' e pada na lakho, to "dhUmavAnuM vaH ' mAM ativyApti Ave. kemake saMbaMdhasAmAnyamAM kAlikAdi badhAmAM dhUmAbhAvane laIne tAdazobhayAbhAva maLavo joIe. paraMtu kAlikathI dhUma e vahunyadhikaraNa-ayo golakAdimAM che ja. eTale kAlikamAM dhUmapratiyogIkatva + hatyadhikaraNAyogolakAnuyogikatva che ja. parvatAdimAM to sutarAM saMyogathI dhUma raheto hovAthI tyAM to dhUmAbhAva laI zakAvAno ja nathI. eTale saMbaMdhasAmAnyamAM to tAdRzobhayAbhAva nathI maLato. mATe dhUmAbhAva na levAya. paNa gagana pote koIpaNa saMbaMdhathI kyAMya rahetuM na hovAthI tamAma saMbaMdhomAM gaganAbhAva pratiyogitAvacchedakagaganatvAvacchinnagaganapratiyogikatvano abhAva hovAthI tamAma saMbaMdhomAM gaganAbhAvane laIne tAdazobhayAbhAva maLI jAya che ane tethI tenA dvArA lakSaNa ghaTI jatA ativyApti Ave. "sAdhyatAvacchedaka pada mukIe to vAMdho na Ave kemake ahIM to te saMyogasaMbaMdha ja che. have jagamAM jeTalA saMyogo che, temAM je saMyogothI dhUma nathI raheto, paNa ghaTAdi rahe che te saMyogomAM dhUmapratiyogIkatvano abhAva hovAthI ubhayAbhAva maLI ja gayo. have je saMyogomAM dhUmapratiyogIkatva che e saMyogo parvatAdi-anuyogika ja che. paNa saMyogathI dhUma e ayogolakamAM na hovAthI te dhUmapratiyogIkasaMyogamAM hatyadhikaraNabhUtaayogolakAnuyogikatvano abhAva ja che. eTale teomAM paNa ubhayAbhAva maLI gayo. Ama tamAma sAdhyatAvacchedakasaMbaMdhomAM ubhayAbhAva maLI jatA dhUmAbhAva ja lakSaNaghaTaka bane ane tethI ativyApti na Ave. jAgadIzI - samavAyinaH saMyogena sAdhyatAyAM 'jAtimatvA'dAvativyAptiH, sAdhyatAvacchedakI-bhUtasamavAyAtmakadharme , -smvaayitvaavcchinnprtiyogiktv,TUdanuyojitvomayasanvena, - sAdhyama vaya nakSayatvIkata -"sambandharva, B yaddharmAvacchinna-saMsargatAkaprakRtasAdhyakAnumitiH phalaM taddharmAvacchinnasambandha-sAmAnya iti / tu phalitArthaH Rossolicitor INSTALATI 10THitiouTAILESHBHAI MADIHA-KNEFATNotiredtion Android to:/TWARA NANAGAR LALOAhd/kit/fdlodiffort holiti/10.0000000000000000001001A0000000000000000 siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 126 th/04/1tW01:01N0000010AAAAABHATIYA AHINAGAINArtist/retAt://twitter : twittoTALATI MADIHA-KNEFATIMATNAGAAIhotoofthould Know IdoL000000000000000000000000003
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:19 000000000000mmmmmmmmmmmmmmmmmmm0000000mmmmmmmmmmmmmmmm000000000mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm candrazekharIyA : yadi sAdhyatAvacchedakasAmAnye ityevocyeta, sambandhapadaM nirAkriyeta / tadA tu saMyogena samavAyi yatra sAdhyaM tatra jAtyAtmakahetau ativyAptirbhavet / atra jAtiH guNa-karmayoH vartate / tatra ca samavAyi saMyogena na vartate ato'yaM vyabhicArI hetuH / tathApi atra lakSaNasamanvayo bhavati / tathA hi-atra sAdhyatAvacchedakaH samavAyAtmako dharmaH, sAdhyatAvacchedaka : saMyogAtmakaH sambandhaH ca sAdhyatAvacchedakasAmAnyArtagatau vartete / tatra samavAye tu jAtyabhAvapratiyogijAtipratiyogikatvaM vartate, hetvadhikaraNIbhUtadravyaguNakarmAnuyogikatvaM api vartate / samavAyena samavAyinaH triSvapi vRttitvAt / itthaM / ca samavAyena tAdRzobhayAbhAvo nAsti / ataH, sAdhyatAvacchedakasAmAnye ubhayAbhAvasyAsatvAt na jAtyabhAvo lakSaNaghaTako'pi tu nirUktarItyA gaganAbhAva eva / tathA cAtivyAptiH bhavet / ataH sambandhapadamupAttam / tathA cAtra samavAyaH na sAdhyatAvacchedaka sambandhaH, kintu sAdhyatAvacchedaka dharma eva / sAdhyatAvacchedakasambandhastu saMyogaH eva / ataH sAdhyatAvacchedaka-sambandhasAmAnyapadena sarve saMyogA eva gRhyante / guNe ca ka syApi vastu naH saMyoge nAvarta mAnatvAt, sarveSu saMyogeSu jAtyadhikaraNaguNAnuyogikatvasAmAnyasyAbhAvo vartate / ataH tamAdAya sarvasaMyogeSu ubhayAbhAvo vartate / tathA ca sarveSu saMyogeSu samavAyipratiyogikatvasAmAnyAbhAvasyAsatve'pi samavAyipratiyogikatvasAmAnyajAtyadhikaraNaguNAnuyogikatvasAmAnyobhayAbhAvastu vartate eva / itthaM ca samavAyi-abhAvasyaiva lakSaNaghaTakatvAt nAtivyAptiH bhavati / yaddharmAvacchinnasaMsargatAkA prakRtasAdhyakAnumitiH phalatveneSyate / taddharmAvacchinnasambandhasAmAnye... iti phalito'rthaH / atra saMyogena samavAyimAn iti saMyogatvAvacchinnasaMyoganiSThasaMsargatAkA samavAyisAdhyakAnumiti: phalatveneSyate / tataH saMyogatvAvacchinnasaMyogasAmAnye eva tAdRzobhayAbhAvo gaveSaNIya iti bhAvaH / candrazekharIyA : jo sAdhyatAvacchedakasAmAnya... ema lakhIe ane saMbaMdha pada na mukIe to saMyogena samavAyamAn jAtimatvAt ahIM ativyApti Ave. guNAdimAM jAti che. paNa samavAyasAdhya saMyogathI nathI. eTale sthAna khoTuM che. chatAM ahIM sAdhyatA-avacchedaka tarIke saMyogasaMbaMdha ane samAyitvadharma=samavAyadharma che. ahIM samavAya e dharma tarIke sAdhyatAvacchedaka che ja. have e samavAyamAM to jAtyabhAvapratiyogijAtipratiyogItva che ja ane guNAnuyogikatva paNa che. kemake samavAya se.thI jAti e guNAdimAM che ja. eTale e samavAyamAM tAdazobhaya maLI gayuM. Ama sAdhyatAvacchedaka tamAme tamAmamAM ubhayAbhAva na maLatA jAtyabhAva na levAya ane tethI gaganAbhAva dvArA ativyApti Ave. - "saMbaMdha" pada mukavAthI Apatti na Ave. kemake ahIM sAdhyatAvacchedaka saMbaMdha sAmAnya tarIke to tamAma uM saMyogo ja levAze. samavAya nahIM. ane tamAma saMyogomAM jAtipratiyogIkatvano paNa abhAva che ane guNAnuyogikatvano paNa abhAva che. Ama sutarAM ubhayAbhAva maLe che. ekano abhAva maLe to ya ubhayAbhAva gaNAya. A to be yanA abhAva maLe che. mATe ahIM ativyApti na Ave kemake jAtyabhAva ja lakSaNaghaTaka banyo. Ano artha e ja ke yadudharmAvacchinna-saMsarganAkaprakRtasAdhyakAnumiti thAya. tadharmAvacchinna-saMbaMdhasAmAnya levAno. ahIM samavAyasAdhyanI saMyogathI anumiti karAya che. eTale saMyogamAM saMsargatA AvI ane te saMyogatvAvacchinna che. eTale A samavAyasAdhyaka evI anumiti saMyogatvAvacchinnasaMsarganAka kahevAya. eTale ammmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmms siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 120 00000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000 Codad B
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti: 19 saMyogatvAvacchinnasaMyogasAmAnyamAM tAdazobhayAbhAva maLavo joIe ane e jAtyabhAvane laIne maLI ja jAya che. mATe ativyApti na Ave. jAgadIzI- ghaTIyasaMyoge, parvatIyasaMyoge vA, - hetumanmahAnasAnuyogikatvavahnitvAvacchinna-pratiyogikatvobhayAbhAvasattvAt 'vahnimAn dhUmAdi' tyAdAvavyAptirataH - prathamaM - 'sAmAnya' -padaM, tathA ca - mahAnasIyavahnisaMyoga eva tAdRzobhayAbhAvavirahAnnAvyAptiH / saMyogasAmAnya eva hetumadayogolakAnuyogikatva, - dhUmatvAvacchinnapratiyogikatvo bhayAbhAvasatvAd 'dhUmavAn vahne' rityAdau nAtivyAptiH / - saMyogasAmAnya eva samavAyaniSThaparvatAnuyogikatvasya, vahnitvAvacchinnapratiyogikatvasya ca, dvayorabhAvasattvAttathaivA'vyAptirataH - "sAmAnyobhaye - "ti sAmAnyapadamubhayatrAnvitamiti bhAvaH / I candrazekharIyA : yadi sAdhyatAvacchedasambandhe ityevocyeta, sAmAnyapadaM nopAdIyeta, tadA tu vahnimAn dhUmAdityatra sAdhyatAvacchedake ghaTIyasaMyoge vahnipratiyogikatvasAmAnyAbhAvasya satvAt parvatAdyanuyogikatvasAmAnyAbhAvasyA'pi ca satvAt sutarAM ubhayAbhAvo vartate / tathA ca vahanyabhAva eva lakSaNaghaTakaH / ato'vyAptiH / na ca vahnipratiyogikasaMyogAH eva sAdhyatAvacchedakasambandhatvena iSTAH, na tu sarve saMyogAH / tathA ca ghaTIyasaMyogasya sAdhyatAvacchedakasambandhatvavirahAt kathaM tasmin ubhayAbhAvamAdAyAvyAptidAnaM saGgacchate iti vAcyam evamapi yadi hetvadhikaraNatvena parvato gRhyeta, tadA tu mahAnasIyasaMyogAtmake sAdhyatAvacchedake parvatAnuyogikatvAbhAvo vartate, ato vahnipratiyogikatvaparvatAnuyogikatvo bhayAbhAvo'pi vartate / yadi ca hetvadhikaraNatvena mahAnaso gRhyeta, tadA tu parvatIyavahnisaMyogAtmake sAdhyatAvacchedake vahnipratiyogikatvamahAnasAnuyogikatvobhayAbhAvo vartate / evaM ca sarvatra sAdhyAbhAvasya lakSaNaghaTakatvAt avyAptirbhavet / tasmAt sAmAnyapadamupAttam / tathA ca yadi parvato hetvadhikaraNatvena gRhyeta, tadApi sAdhyatAvacchedake mahAnasIyavahnisaMyoge bhavatu tAdRzobhayAbhAva:, kintu sAdhyatAvacchedakasAmAnyAntargate parvatIyavahnisaMyoge tu vahnipratiyogikatva-parvatAnuyogikatvobhayaM vartate / ataH sambandhasAmAnye tAdRzobhayAbhAvo na vartate / tena na vahnnyabhAvo lakSaNaghaTako'pi tu gaganAbhAvaH / tathA ca nAvyAptiH iti / evaM yadi hetvadhikaraNatvena mahAnasaM gRhyate / tadA tu saMyogasAmAnyAntargate mahAnasIyasaMyoge tAdRzobhayasatvAt tatrApi sAdhyatAvacchedakasaMyogasAmAnye ubhayAbhAvo na bhavati / ato na vahanyabhAvo lakSaNaghaTakaH ityevaMrItyA'vyAptinirAso vibhAvanIyaH / dhUmavAn vahnerityatra tu hetvadhikaraNatvenAyogolakaM gRhyate / tatra saMyogena dhUmo na vartate / tathA cAtra jagati ye dhUmasaMyogAH, teSu sarveSu ayogolakAnuyogikatvasAmAnyAbhAvo vartata eva / ye cAyogolakAnuyogikasaMyogAH, teSu sarveSu dhUmapratiyogikatvasAmAnyAbhAvo vartate / ye cAnye saMyogAH teSvabhayAbhAvo vartate / itthaM ca saMyogasAmAnye tAdRzAnuyogikatvasAmAnyAbhAvaM tAdRzapratiyogikatvasAmAnyAbhAvaM tAdRzobhayAbhAvaM vAdAya tAdRzobhayAbhAvo vartate / itthaM ca dhUmAbhAva eva lakSaNaghaTakaH tathA ca nAtivyAptiH / siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 7 128
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ Q dIdhitiH19 U ommmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm ____ atra tAdRzapratiyogikatvasAmAnya.... ityatra yadi sAmAnyapadaM nopAdIyeta / tadA tu 'vahnimAn / dhUmAdityatrAvyAptirbhavet / tathA hi vahniH samavAyena vanyavayave vartate / ataH samavAye vahnipratiyogikatvaM asti / tacca na kutrApi saMyoge vartate / ataH sAdhyatAvacchedakasambandha-sAmAnye samavAyaniSThasya vahnitvAvacchiAvahnipratiyogikatvasyAbhAvo vartate / tathA ca ekAbhAvAdubhayAbhAvo'pi bhavatIti vahnayabhAvasyaiva lakSaNaghaTakatvAdavyAptiH / sAmAnyapadopAdAne tu na doSaH / yato yathA samavAyaniSThaM vahnipratiyogikatvaM vahnayabhAvapratiyogitAvacchedakavahnitvAvacchinnavahnipratiyogikatvasAmAnyAntargataM, tathaiva parvatIyasaMyogAdiniSThaM vahnipratiyogikatvamapi tAdRzasAmAnyAntargataM asti / tacca saMyoganiSThaM vahnipratiyogikatvaM sAdhyatAvacchedakasambandhasAmAnyAta'gate parvatIyasaMyoge mahAnasIyavahnisaMyoge ca vartate eva / ataH, saMyogasAmAnye tAdRzapratiyogikatvasAmAnyasyAbhAvo nAsti / kintu samavAyAdiniSThasyaiva tAdRzapratiyogikatvasyAbhAvo vartate / itthaM ca na sAdhyAbhAvo lakSaNaghaTakaH, kintu gaganAbhAvAdireva / saMyogasAmAnye gaganapratiyogikatvasAmAnyAbhAvasya satvAt saMyogasAmAnye ubhayAbhAvo'pi vartate / athavA ghaTAbhAvAdirapi lakSaNaghaTakaH bhavati / saMyogasAmAnyAntargateSu ghaTIyasaMyogeSu parvatAnuyogikatvasAmAnyasyAbhAvamAdAyobhayAbhAvaH, saMyogasAmAnyAntargateSu parvatAnuyogikeSu ghaTapratiyogikatvasAmAnyasyAbhAvamAdAyobhayAbhAvaH. saMyogasAmAnyAntargateSu tadatirikteSu ca ubhayAbhAvamAdAya ubhayAbhAvaH vartate / itthaM ca ghaTAbhAvAdayo'pi lakSaNaghaTakAH, tena nAvyAptiH / ___evaM 'hetvadhikaraNIbhUtayatkicid-vyakti-anuyogikatvasAmAnyAbhAva' ityatra sAmAnyapadaM nocyeta / tadA parvatatvajAtiH parvate samavAyena vartate / tathA ca samavAye parvatAnuyogikatvamasti / itthaM ca vahnimAn dhUmAt ityatra saMyogasAmAnye yadyapi vahnipratiyogikatvasAmAnyAbhAvo nAsti, parvatIyasaMyogAdiSu vahnipratiyogikatvasya satvAt / tathApi saMyogasAmAnye parvatatvapratiyogikasamavAyaniSThaM parvatAnuyogikatvaM tu nAstyeva / ataH saMyogasAmAnye tAdRzAnuyogikatvAbhAvamAdAyobhayAbhAvasyAkSatatvAt sAdhyAbhAva eva lakSaNaghaTakaH / ato'vyAptistadavasthaiva bhavet / sAmAnyapadopAdAne tu na doSaH / yataH parvatIyavahnisaMyoganiSThaM parvatAnuyogikatvamapi parvatAnuyogikatvasAmAnyAntargatam / tacca parvatIyavahnisaMyoganiSThaM parvatAnuyogikatvaM sAdhyatAvacchedakasambandhasAmAnyAntargate parvatIyavahnisaMyoge vartate, ataH saMyogasAmAnyeSu parvatAnuyogikatvasAmAnyAbhAvo na vartate / itthaM ca na vahnayabhAvo lakSaNaghaTakaH / kintu niruktarItyA ghaTAdyabhAvaH, tathA ca nAvyAptiH / candrazekharIyAH "sAdhyatAvacchedakasaMbaMdha sAmAnya ahIM sAmAnyapada na mukIe to vahnimAnuM dhUmAtu A sthaLe sAdhyatAvacchedakasaMyogasaMbaMdha tarIke ghaTIyasaMyoga laIe, to emAM vanyabhAva pratiyogIvahUinapratiyogIkatvano abhAva paNa che ane mahAnatAnuyogikatvano abhAva paNa che. eTale vahunyabhAva ja levAtA avyApti Ave. jo "sAdhyatAvacchedaka tarIke vahinapratiyogIka evA ja saMyogo lIdhA che" ema kaho to jo ke ghaTasaMyoga sAdhyatAvacchedaka tarIke na Ave paraMtu parvatavRttivanisaMyoga levAya. ane temAM vahina-pratiyogIkatva hovA chatAM mahAnatAnuyogikatvano abhAva hovAthI ubhayAbhAva maLI jatA vanyabhAva ja lakSaNaghaTaka bane. tethI FORDARDOINODDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDOGB90090GBUTORRORDBHAGRAATMASTIMADHURISODI UMIDIODIORGIADING - siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA . 129 ANHUUUUUUUUUUUUUUUB
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhitiH19 0000000000000000000000000000000000000000000000000000000Reforetention Autos:0000000000000000000000000000000000000000000000000000 avyApti Ave. paraMtu "sAmAnya" para mukavAthI vAMdho na Ave. kemake vahinapratiyogIka evA parvatIyasaMyogAdimAM bhale mahAnatAnuyogikatvAbhAva dvArA ubhayAbhAva maLe. paraMtu sAdhyatAvacchedakasaMbaMdhasAmAnyamAM 3 mahAnalIyavanipratiyogIkasaMyoga paNa che. ane temAM to vanipratiyogIkatva+mahAnatAnuyogikatva be ya che. eTale A saMyogamAM ubhayAbhAva nathI ane tethI saMbaMdha sAmAnyamAM ubhayAbhAva na maLatA vahunyabhAva na levAya. ahIM hatyadhikaraNa tarIke mahAnasane badale parvatAdi lo, to pachI parvatIyavanisaMyogamAM vani-pratiyogIkatva + parvatAnuyogikatva maLI jAya. Ama koIpaNa rIte vanipratiyogIkasaMyogasAmAnyamAM to vahunyabhAvane laIne tAdazobhayAbhAva maLato ja nathI. koIne koI vahinasaMyogamAM to tAdazobhaya maLI ja jAya che. mATe vahu bhAva levAto nathI. eTale gaganAbhAva laI zakAya. mATe AvyApti na Ave, jyAre "dhUmavAnu vahuneH'mAM to tamAma saMyogomAM dhUmapratiyogIkatva + ayogolakAnuyogikatvobhayano abhAva maLI ja jAya che. koIpaNa saMyogamAM tAdazobhaya maLatuM ja nathI kemake koIpaNa saMyogathI dhUma e ayogolakamAM raheto ja nathI mATe dhUmAbhAva ja levAtA ativyApti na Ave. ahIM, yAdazapratiyogitAvacchedakAvacchinnapratiyogIkatva-he-dhikaraNayatkiMcitu-anuyogikatvasAmAnyobhayAbhAva lakhyo che. temAM sAmAnyapada pratiyogIkatva sAthe + anuyogikatva sAthe paNa joDavAno che. eTale yAdazapratiyogitAvacchedakAvacchinnapratiyogIkatvasAmAnya + hetvavikaraNayatkiMcituanuyogikatvasAmAnya-ubhayAbhAva levAno che. AmAM jo paheluM "sAmAnya" pada na lo to vahina-avayavamAM samavAyathI vahina rahe che. eTale e samavAyamAM vahina-pratiyogIkatva che. have samavAyamAM rahela vanipratiyogIkatva to koIpaNa saMyogamAM rahevAnuM ja nathI. eTale tamAme tamAma saMyogamAM vahunyabhAvapratiyogitAvacchedakavahinatvAvacchizavahinapratiyogikatva(=samavAyamAM rahela)no abhAva ja che. eTale saMyogasAmAnyamAM ubhayAbhAva maLI gayo. eTale vaha bhAva lakSaNaghaTaka banatA avyApti Ave. paNa vanipratiyogIkatva-sAmAnyanI vivakSA karavAthI vAMdho nathI. kemake parvatIyavalphinasaMyogamAM bhale samavAyamAM rahela evuM vahinapratiyogikatva na hoya to ya, huM parvatIyasaMyogathI parvatamAM rahela evI vaninI apekSAe to parvatIyasaMyogamAM vahinapratiyogikatva che ja. ane te ja saMyogamAM parvatAnuyogikatva paNa che ja. eTale tamAme tamAma saMbaMdhamAM tAdezapratiyogIkatvasAmAnyano abhAva to maLato ja nathI. paNa amuka pratiyogIkatvano abhAva ja maLe che. Ama saMyogasAmAnyamAM tAdezapratiyogIkatvasAmAnyano ane tAdazAnuyogikatvasAmAnyano abhAva nathI maLato. mATe vanyabhAva na levAya. paNa gaganAbhAva levAya. eTale avyApti na Ave. saMyogasAmAnyamAM=koIpaNa saMyogamAM ekapaNa vahinapratiyogIkatva na maLe tyAre ja saMyogasAmAnyamAM tAdazapratiyogIkatva sAmAnyano abhAva gaNAya. je ahIM nathI maLato. gagana to saMyogathI raheto ja na hovAthI koIpaNa saMyogamAM eka paNa gaganapratiyogIkatva rahetuM ja nathI. mATe saMyogasAmAnyamAM gaganapratiyogIkatvasAmAnyano abhAva maLI jAya che. jo hevadhikaraNayatkiMcita-anuyogikatva-sAmAnyamAM sAmAnya pada na mukIe to parvatamAM samavAyathI parvatatvajAti rahe che eTale e samavAyamAM parvatAnuyogikatva raheluM che. have parvatIyasaMyogamAM bhale vanipratiyogIkatva hoya, to paNa samavAyaniSThaparvatAnuyogikatva to nathI ja. Ama koIpaNa saMyogamAM samavAyaniSThaparvatAnuyogikatva to nathI ja. eTale saMyogasAmAnyamAM samavAyaniSTha evA parvatAnuyogikatvano abhAva ja hovAthI ubhayAbhAva maLI jatA vahunyabhAva levAya. tethI avyApti Ave. paNa "sAmAnya" pada RwAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAA%E0%AA%A4868&Ited&&&&&&&&&&AAcAAA:80860640:AAAAAB000A%e0%AA%A8%E0AB%80%e07 siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA * 130 oooooAIANAIYALALPINGookstotri Note 51/ITINAIALITIENDINGINETEENAGEMPINEDIAPILIMINALAY MAKAI 11dft1/11HANKHALNf3611060Yfffffffffffffdf/10058048:30:08:50:{}
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhitiH19 levAthI vAMdho na Ave. kemake samavAyamAM rahela parvatAnuyogikatva e bhale parvatIyasaMyogamAM na hoya paraMtu vahinasaMyogathI vahina parvatamAM rahe che. eTale parvatIyavanisaMyogamAM saMyoganiSTha evuM to parvatAnuyogikatva raheluM che. eTale parvatIyavanisaMyogamAM parvatAnuyogikatva-sAmAnyano abhAva to maLato ja nathI. eTale ubhayAbhAva na maLe. paraMtu saMyogamAM ghaTAbhAvapratiyogIkatvasAmAnya + parvatAnuyogikatva sAmAnya e ubhayano abhAva maLI jAya che. je saMyogomAM ghaTapratiyogIkatva che, te tamAmamAM parvatAnuyogikatvasAmAnyano abhAva che ja. kemake parvatamAM saMyogathI koI ghaTa raheto nathI. ane je saMyogomAM parvatAnuyogikatva che, tyAM ghaTapratiyogIkatva-sAmAnyano abhAva che Ama badhA saMyogomAM ubhayAbhAva maLI ja jAya. mATe ghaTAbhAva levAya eTale lakSaNa ghaTI jAya. jAgadIzI - tAdRzobhayAbhAvazca, -svarUpasambandhena bodhyaH, tena samavAyAdinA tadubhayAbhAvasya sambandhamAtre sattve'pi saddhetau nAvyAptiH / / candrazekharIyA : atrApi tAdRzobhayAbhAvaH svarUpAvacchinapratiyogitAko boddhavyaH / anyathA tu saMyogasAmAnye vahnipratiyogikatva-parvatAnuyogikatvobhayasya samavAyena tu abhAva eva vartate / tAdRzobhayasya svarUpeNaiva vRttitvAt / itthaM ca vahnayabhAvasyaiva lakSaNaghaTakatvAt saddhetAvavyAptirbhavet / svarUpeNAvacchinnAprati-yogitAkasyo bhayAbhAvasya vivakSaNe tu na doSaH / saMyogasAmAnye vahnipratiyogikatvaparvatAnuyogikatva-sAmAnyobhayasya svarUpeNAbhAvastu na vartate / parvatIyasaMyogAdau tAdRzobhayasya svarUpeNa vRttitvAt / ato na vahnayabhAvo lakSaNaghaTakaH, ato'bhAvAntaramAdAya lakSaNaghaTanAt nAvyAptiH / atra svarUpeNa tAdRzobhayasyAbhAva vivakSaNAbhAve'pi yad asaMbhavo na pratipAditaH / tattu vyApyavRttisthalIyalakSaNasya samanvayasaMbhavAditi dhyeyam / candrazekharIyA : ahIM, A je ubhayAbhAva levAno che. e svarUpasaMbaMdha-avacchinna pratiyogitAka ja levAno. bAkI to sadhdhatumAM avyApti Ave. vahnimAnuM dhUmAmAM saMyogasAmAnyamAM A vanipratiyogIkatva +parvatAdyanuyogikatva ubhaya svarUpathI che. paNa samavAyathI to e ubhaya nathI. arthAt saMyogasAmAnyamAM samavAyathI to tAdazobhayano abhAva ja maLe. eTale sAdhyAbhAva ja lakSaNaghaTaka banI jatA avyApti Ave. vyApyavRttisAdhyasthaLe pratiyogIvyadhikaraNatA vinAnuM lakSaNa ghaTI jAya che. eTale asaMbhavadoSa nathI Apyo. paNa avyAptidoSa Apyo che. paNa svarUpathI avacchinna pratiyogitAvALo evo ja ubhayAbhAva kahevAthI vAMdho na Ave. saMyogasAmAnyamAM vanipratiyogItva parvatAdi-anuyogikatva e ubhaya svarUpathI to rahe ja che. eTale teno abhAva na maLe eTale vahunyabhAva lakSaNaghaTaka na bane. paraMtu gaganAbhAvAdi bane. eTale avyApti na Ave. jAgadIzI -'etaddhaTavAn kAlAntarIya-taddhaTatvA 'dityAdAvetaddhaTatvAvacchinna pratiyogikatvaviziSTa-taddhaTAnuyogikatvAprasiddheH -abhAvAntaramAdAyA'tivyAptiH, siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 131 Son00001PTEMBEDDIRECIATION 1100 1000600000000000000000105MBernardoloresouTNAGAAAogforthod:hoonoornoxodontoloftion ANALYA00000000000000000 [olololololol
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ m mmmmmm m mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm dIdhitiH19 gOORBOTTOMATODDDDDDDDD9999990000000000000000019 799999999 9999999999999996850891990DDICTIODOIDDDDD98198DDROIGIBIDIODOBUDDOOR candrazekharIyA : nanu tAdRzapratiyogikatvaviziSTaM yat tAdRzAnuyogikatvaM tadabhAvasyaiva vivakSA kathaM na kriyate, kathaM ubhayAbhAvaparyantAnudhAvanaM ghaTAmaJcatIti cet atrocyate / yadi hi tAdRzapratiyogikatvaviziSTasya tAdRzAnuyogikatvasyAbhAvaH sAdhyatAvacchedakasambandhasAmAnye vivakSyate, tadA tu etadghaTavAn kAlAntarIyatadghaTatvAdityatra tAdAtmyena etadghaTasAdhyakasthale atItakAlInaghaTatvAtmake vyabhicAriNi hetau ativyAptirbhavet / tathA hi viziSTasyAbhAvo yadi grahItumizyate, tadA prathamaM tu kasmiMzcit sambandhe tAdRzAnuyogikatvaM tAdRzapratiyogikatvaM ca sAdhanIyam / tena tAdRzapratiyogikatvaviziSTaM / sAmAnAdhikaraNyasambandhena tAdRzAnuyogikatvaM bhavet / yathA parvatIyavahnisaMyoge vahnipratiyogikatvaparvatAnuyogikatvobhayaM vartate / ataH tatra sAmAnAdhikaraNyasambandhena vahnipratiyogikatvaviziSTaM parvatAnuyogikatvaM bhavati / tatpazcAt tadabhAvaH prasiddho bhavati / viziSTasya prasiddhiM vinA tadabhAvaprasiddhistu na saMbhavati / tathA cAtrApi vyabhicArihetau sAdhyAbhAvo yadi lakSaNaghaTako bhavet / tadaiva nAtivyAptirbhavet / anyathA tu gaganAbhAvamAdAyAtivyAptirbhavedeva / ato'tra sAdhyAbhAvo lakSaNaghaTakatvena grAhyaH, kintu na sa lakSaNaghaTakatvena grahItuM zakyate / tathA hi- kAlAntarIyatadghaTatvAdhikaraNaM tu tadghaTa eva bhavati / sAdhyAbhAvazca etadghaTAbhAvarUpaH, tatpratiyogitAvaccheda-kaitadghaTatvAvacchinnaH etadghaTaH, sa ca saMyogena bhUtale, tAdAtmyena svasmin, samavAyena svAvayave, kAlikena vartAmAnaghaTapadAdau vartate / kintu atItakAlInatadghaTAtmake hetvadhikaraNe tu na kenApi sambandhena vartate, vibhinnakAlInayoH kAlikasambandhenApi parasparavRttitvAbhAvAt / tathA ca etadghaTapratiyogikatvaM saMyogasamavA yAdirUpeSu sambandheSu vartate, teSu ca kutrApi tadghaTAnuyogikatvaM nAsti / yeSu ca saMyogAdiSu tadghaTAnuyogikatvaM vartate, teSu kutrApi etadghaTapratiyogikatvaM nAsti / itthaM ca kasminnapi sambandhe / etadghaTapratiyogikatvaM tadghaTAnuyogikatvaM ca na vartate / ato'tra etadghaTapratiyogikatvaviziSTaM tadghaTAnuyogikatvaM eva aprasiddhaM / ataH tadabhAvo'pi sAdhyatAvacchedakatAdAtmye grahItumazakyaH / ataH sAdhyAbhAvo lakSaNaghaTako na bhavati / kintu tadghaTe tadAnIM vartamAnasya saMyogena jalasyAbhAvo gRhyate / yataH tasmin saMyoge tadghaTAnuyogikatvaM jalapratiyogikatvaJca vartate / ato jalapratiyogikatvaviziSTaM tadghaTAnuyogikatvaM tatra prasiddhaM / tasya ca sAdhyatAvacchedakaitadghaTatAdAtmye'bhAvo vartate / itthaM ca tAdRzajalAbhAvasyaiva lkssnnghttktvsNbhvaadtivyaaptiH| evaM saMyogena gaganasya vRttitAmate tu gaganaM saMyogena tadghaTe vartate / ataH tasmin saMyoge gaganapratiyogikatvaviziSTaM tadghaTAnuyogikatvaM prasiddhaM bhavati / tadabhAvastu etadghaTatAdAtmye vartate / evaM gaganAbhAvasyApi lakSaNaghaTakatvasaMbhavena tamAdAyApi ativyAptiH saMbhavati / evaM taghaTajJAnaM viSayatayA tadghaTe vartate / tathA ca viSayatAsambandhe tadghaTAnu yo gikatvaM tAdRzajJAnapratiyogikatvaviziSTaM prasiddhamasti / tasya ca etadghaTatAdAtmye'bhAvo vartate / ataH tadghaTajJAnAbhAvamAdAyA'pi lakSaNasamanvayaH saMbhavati / / ___ na ca evaMrItyA lakSaNaghaTakatAdRzagaganAbhAvapratiyogitAnavacchedakaM yadyapi etadghaTatvaM bhavati / tathApi etadghaTatvAdhikaraNe etadghaTe tadghaTatvAtmakahetustu kenApi sambandhena naiva vartate / ataH kAlAntarIyatadghaTatve etadghaTasAmAnAdhikaraNyaM nAsti / tathA ca vyAptilakSaNasyAtivyAptiH na bhavatyeva / yadi hi 'evamapi etadghaTe tadghaTatvanirUpitavyApakatA tu tAdRzapratiyogitAnavacchedakasAdhyatAvacchedakatvarUpA'tivyAptA bhavatyeva, sApi mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm iummitmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 132
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhitiH19 CHILIMKHIY1-:I[+1NwI!FINALLAHIG*[1+IIII0L ;M\i[TIMLINITICNIC LIKE4LITERIALSING SYSTELANGANYESTION4:11:00 10010010101000070070104636801516/15/1015011411551501501516/11551 na yuktA' iti vibhAvyate / tadA tu hetvadhikaraNanirUpitavRttitA'vacchedakatve sati tAdRzapratiyogitAnavacchedakatve sati sAdhyatAvacchedakatvaM iti vyApakatAlakSaNe vaktavyam / etadghaTatvaM tu hetvadhikaraNakAlAntarIyatadghaTanirUpitavRttitA'vacchedakaM naiva bhavati / tadghaTe kenA'pi sambandhenaitadghaTasyAvartamAnatvAt / tathA ca hetvadhikaraNanirUpitavRttitAvacchedakatvaghaTitaM vyApakatAlakSaNamapi na tatraitadghaTe'tivyAptaM bhavatIti na ko'pi doSaH / tathA ca viziSTAbhAva eva lakSaNaghaTakatvena vaktuM yuktaH iti vAcyam candrazekharIyA : ema jo yAdazapratiyogitAvacchedakAvacchinnapratiyogIkatva-sAmAnya hatyadhikaraNIbhUta 6 yatkiMcit anuyogikatvasAmAnyobhayAbhAva levAne badale tAdazapratiyogIkatvathI viziSTa evA tAdazAnuyogikatvano abhAva kahIe to moTo vAMdho Ave. kemake tAdazapratiyogIkatva viziSTa tAdazAnuyogikatva meLavavuM hoya to eka ja saMbaMdhamAM e be rahelA hovA ja joIe. to ja sAmAnA saMbaMdhathI tA. pratiyogikatvaviziSTa tA.anu.tva bane. ane e maLe pachI ja teno abhAva laI zakAya. have Ama thavAthI to "etadghaTavAnuM kAlAntarIyataghaTavA" A sthAnamAM ativyApti Avaze. ahIM kAlAntarIyataghaTatva to kAlAntarIyatatvaTamAM ja rahevAnuM che. ane temAM sAdhyatAvacchedaka tAdAbhyathI etaddaghaTa raheto nathI. mATe A sthAna khoTuM che. eTale ahIM tAdAmyamAM sAdhyAbhAvane laIne viziSTAbhAva mAnavo joIe. e mATe pahelAM kyAMka viziSTa maLavuM joIe. to ja teno abhAva levAya. have etadghaTAbhAvapratiyogitAvacchedaka etadghaTatva che. tadavacchinna-etaghaTapratiyogIka to A ghaTane rAkhanAro saMyoga + samavAya + tAdAbhyAdi bane. paNa A koIpaNa saMbaMdhomAM kAlAntarIyataghaTavAnuyogikatva nathI ja. kemake etadghaTanA saMyogAdisaMbaMdho e kAlAntarIyataghaMTamAM nathI ja maLavAnA. jo kAlikathI etaddaghaTa kAlAntarIyataghaTamAM rahI jAya. to hajI kAlikamAM etadghaTapratiyogIkatva + kAlAntarIya taddaTAnuyogikatva maLe. paNa vartamAnakAlIna vastu kAlikathI bhUtakAlInAdivastumAM rahI zakatI ja nathI eTale kAlikamAM paNa A be vastu maLavAnI nathI. Ama koIpaNa saMbaMdhamAM etadghaTapratiyogIkatvaviziSTa - tadghaTAnuyogikatva prasiddha ja na hovAthI teno abhAva paNa na levAya ane to pachI gaganAbhAvane laIne ativyApti Ave. gagana e saMyogathI rahenAro mAnanArAnA mate saMyogamAM gaganapratiyogItva + tadghaTAnuyogikatva be ya che. gagana e saMyogathI te ghaTamAM raheto ja hato. Ama ahIM saMyogamAM tAdazaviziSTa prasiddha banI jAya. ane tethI sAdhyatAvacchedakatAdAbhyamAM viziSTAbhAva laI zakAya. Ama gaganAbhAva laIne lakSaNa ghaTI jatA ativyApti Ave. athavA to jJAna e viSayitAsaMbaMdhathI tadUghaTamAM rahetuM hatuM. eTale temAM viSayitAmAM jJAnapratiyogIkatva + tadghaTAnuyogikatva maLI javAthI tAdazaviziSTa maLe ane tethI sAdhyatAvacchedakasaMbaMdha sAmAnyamAM viziSTAbhAva maLavAthI ativyApti Ave. praznaH A sthale vyAptilakSaNamAM "he-dhikaraNanirUpitavRttitAvacchedaka sAdhyatAvacchedaka" pada mukavAthI vAMdho na Ave. etadghaTatva e tadghaTanirUpitavRttitAnuM avacchedaka banatuM ja nathI. mATe temAM ativyApti AvatI nathI. bIjI vAta e ke kadAca A pada na muko to paNa bhale etaddaTava tAdazapratiyogitAnavacchedaka tarIke maLI jAya. paNa etadghaTatnAvacchinna etadghaTatva e to samavAyathI etatkapAlamAM, kAlikathI vartamAnapadArthomAM, tAdAbhyathI potAnAmAM ane saMyogathI bhUtalamAM rahe che. tyAM koIpaNa sthAne koIpaNa saMbaMdhathI kAlAntarIyatatvaTatva rahetu ja na hovAthI hetumAM sAdhyasAmAnAdhikaraNya ja na AvatA vyAptilakSaNanI ativyApti na Ave. Etvgi[[LI[LI TTTTT siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 133
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:19 Solo1010101010100100dooddodd000000000000000dddddd0000000000 jAgadIzI - gaganapratiyogikatvaviziSTa-mahAkAlAnu yogikatvAprasiddhayA / gaganAbhAvamAdAya prakRtAvyAptivAraNAsambhavazca syAt, -ato niruktapratiyogikatvaviziSTa-yatkiJciddhatvadhikaraNAnuyogikatvasAmAnyAbhAvaM parityajya-tadubhayasAmAnyAbhAva'-uktaH / m mmmmmmmmmmmmmmmmmm mmmmmmmmmmmm candrazekharIyA : evaM anAtivyAptinivAraNasaMbhave'pi kAlikena ghaTavAn mahAkAlatvAdityatra tu avyAptinivAraNaM duHzakaM syAt / yataH tatra gaganAbhAvamAdAyaivAsmAbhiH lakSaNasamanvayaH kartuM zakyaH / niruktavivakSaNe tu gaganAbhAvo'pi na grahItuM zakyeta / gaganaM yadi kenApi sambandhena mahAkAle varteta, tadA tatsambandhe gaganapratiyogikatvaM mahAkAlAnuyogikatvaM ca saMbhavet / tadaiva ca gaganapratiyogikatvaviziSTaM mahAkAlAnuyogikatvaM prasiddhaM bhavet / kintu gaganasya kenApi sambandhena (saMyogAdinA) mahAkAle'vartamAnatvAt na kutrApi sambandhe tAdRzaM viziSTaM bhavati / tatprasiddhi-abhAvAcca sAdhyatAvacchedakakAlike tadabhAvo'pi na grahItuM zakyeta / itthaM ca gaganAbhAvasyApi lakSaNaghaTakatvAsaMbhavAtta-trAvyAptirduvArA syAt / ato viziSTAbhAvamapahAya tAdRzobhayAbhAvavivakSA kRtA / tatra tu na ko'pi doSaH / yataH ubhayAbhAvavivakSAyAM ekatraiva sambandhe ubhayaprasiddhi-AvazyakatA nAsti / tathA ca kAlike saMyoganiSThasya gaganapratiyogikatvasyAbhAvo vartate / ataH kAlike gaganapratiyogikatvasAmAnya-mahAkAlAnuyogikatvasAmAnyobhayAbhAvo vartate / tathA ca gaganAbhAvasyaiva lakSaNaghaTakatvAt nAvyAptiH bhavati / __ atigaMbhIrametattatvaM / ataH upariSTAt pratipAdyamAnA padArthAH dRDhaM manasi avadhAraNIyAH / tathA hi sAdhyatAvacchedakasambandhasAmAnye yaH ubhayAbhAvo vivakSitaH / tatra 'sAdhyatAvacchedakasambandhasAmAnye tAdRzobhayaM asti na vA ?' iti prazno na karaNIyaH / yataH evaM sati mahAnasIyasaMyoge vahnipratiyogikatvaparvatAnuyogikatvobhayaM nAsti / ata: 'tAdRzasambandhasAmAnye tAdRzobhayaM nAsti' ityeva vaktavyaM syAt / tathA ca ubhayAbhAvo vahnayabhAvamAdAya mIlitaH, ato'vyAptirbhavet / ataH 'tAdRzasambandhasAmAnye tAdRzobhayAbhAvo'sti na vA ?' ityevaM praznaH karaNIyaH / parvatIyavahnisaMyoge tu tAdRzobhayasya vidyamAnatvAt 'saMyogasAmAnye tAdRzobhayAbhAvo asti navA' iti praznasya "nAsti" ityeva samAdhAnaM bhavati / tathA ca tAdRzobhayAbhAvasyA satvAt na vahnayabhAvaH lakSaNaghaTakaH iti na avyAptiH / atrApi saMyogasAmAnye 'tAdRzobhayAbhAvo nAsti' iti asya "tAdRzobhayAbhAvAbhAvaH tAdRzobhayarUpo'sti" iti artho na kartavyaH / saMyogasAmAnye tAdRzobhayasyAsatvAt / ataH kevalaM saMyogasAmAnye tAdRzobhayAbhAvo nAsti ityeva vaktavyam / "sAdhyatAvacchedaka-sambandhasAmAnyAntargate ekasmannapi sambandhe yadi tAdRzobhayaM vartate, tadA sambandhasAmAnye tAdRzobhayAbhAvo na vartate" iti nisskrssH| ___ yadi hi hetvadhikaraNaM yatkiMcit nopAdIyeta tadA tu sarva-hetvadhikaraNAnuyogikatvasAmAnya lakSaNaghaTakaM bhavet / tathA ca avyAptyAdidoSAH bhaveyuH / yata: parvatIyavahnisaMyogAdau sarvahetvadhikaraNAnuyogikatvaM mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm m Emmmmmmmmmmmmm siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 134
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:19 11o1o1o1o1o1off told Shibid:16:4000661611 160lNo1ollolololololololololbloodb/0301&te btt*t 36000361030101% nAstyeva / ekasya saMyogasya sarveSu hetvadhikaraNeSu arvatamAnatvAt / tathA ca saMyogasAmAnye vahnipratiyogikatva sAmAnya-sarvahetvadhikaraNAnuyogikatvasAmAnyAbhAvasya satvAt sAdhyAbhAvasyaiva lakSaNaghaTakatvenAvyAptirbhavet / ato yatkicitpadamupAttam / tathA ca hetvadhikaraNatvena kimapi hetvadhikaraNaM grahItuM zakyate, kintu tat pRthak pRthak eva grAhyam / parvatamAdAya mahAnasamAdAya catvaramAdAya vA lakSaNasamanvayo vidhAtavyaH / yugapadeva sarveSAM hetvadhikaraNAnAM grahaNameva yatkicitpadena niSiddham / pRthak pRthak tu kasyApi hetvadhikaraNasya grahaNe na niSedhaH kRtaH iti bodhyam / evaM 'sambandhasAmAnye tAdRzapratiyogikatvasAmAnyaM asti na vA' iti na praSTavyam / kintu 'sambandhasAmAnye tAdRzapratiyogikatvasAmAnya-abhAvaH asti na vA' iti praSTavyam / evaM 'sambandhasAmAnye tAdRzAnuyogikatvasAmAnya-abhAvaH asti na vA' iti na praSTavyam / kintu 'sambandhasAmAnye tAdRzAnuyogikatvasAmAnya-abhAvaH asti na vA' iti praSTavyam / atra yuktayastu anantaroditA svayamevAvagantavyAH / atra bahu vaktavyam tattu vistarabhayAt nocyate / candrazekharIyA : uttarapakSa : bhale, paNa A rIte viziSTAbhAvanI vivakSA karIe to "ghaTavAnuM huM mahAkAla-AtumAM ja avyApti Ave. kemake ahIM ame gaganAbhAvane laIne lakSaNasamanvaya karatA hatA. bIjo abhAva to levAto ja na hato. paNa have to gaganAbhAva paNa na levAya, kemake sAdhyatAvacchedakakAlikamAM gaganapratiyogIkatvaviziSTa-mahAkAlAnuyogikatvano abhAva maLe to ja gaganAbhAva lakSaNaghaTaka levAya. e mATe pahelAM to koIka saMbaMdhamAM e viziSTane prasiddha karavuM paDaze. paNa e to zakya ja nathI. kemake gagana pote 8 mahAkAlamAM koIpaNa saMbaMdhathI rahetuM hota to ja e saMbaMdhamAM gaganapratiyogIkatva + mahAkAlAnuyogikatva e ! be maLata ane to pachI saMbaMdhamAM gaganapratiyogIkatva viziSTa e mahAkAlAnuyogikatva banata. paNa evuM to ! thatuM ja nathI. eTale viziSTa ja prasiddha na hovAthI kAlikamAM viziSTano abhAva paNa na levAya. Ama have 3 to gaganAbhAva paNa na laI zakAtA avyAptinuM nivAraNa thaI ja na zake. mATe ja ame viziSTane choDI ubhayano abhAva lIdho che. ubhayamAM to gaganapratiyogItva tAdAbhyasaMbaMdhamAM prasiddha che ane mahAkAlAnuyogikatva kAlikamAM prasiddha che. ahIM viziSTanI vivakSA ja na hovAthI "be ya ekamAM ja maLavA joIe" evuM jarUrI nathI. be yanI judI judI kyAMya paNa prasiddhi joIe. eTale tAdAbhyamAM gaganapratiyogikatva che ane kAlikamAM mahAkAlAnuyogikatva che. eTale sAdhyatAvacchedaka saMbaMdha sAmAnyamAM tAdAbhyaniSTha evA gaganapratiyogitvano abhAva hovAthI ubhayAbhAva maLI jAya. Ama gaganAbhAva ja lakSaNaghaTaka banI jatA avyApti na Ave. A kAraNasara ja ame viziSTAbhAva na kahetA ubhayAbhAva kIdho che. A pramANe, badhAM padonuM prayojana batAvI dIdhuM. A lakSaNamAM nIcenI bAbato barAbara dhyAnamAM rAkhavI. jethI samajavAmAM bhUla na thAya. | (i) sAdhyatAvacchedaka evA jeTalA saMbaMdho maLe, e tamAme tamAmamAM tAdezobhaya che ke nathI? e prazna nathI puchavAno kemake jo ema karo, to to vanimAnuM dhUmAmAM ja vAMdho Ave, ahIM tamAme tamAma saMyogamAM to mahAnalIyavanisaMyoga paNa che. temAM vanipratiyogIkatva parvatAnuyogikatva nathI. (yatkiMcit he-dhikaraNaparvata lIdhuM che.) eTale temAM ubhaya nathI. mATe saMbaMdhasAmAnyamAM ubhaya che? e praznano uttara "nA" Ave. eTale ke "ubhayAbhAva che' ema artha nIkaLe. arthAt vanyabhAva ja lakSaNaghaTaka banI jatAM avyApti Ave. eTale prazna ema puchavo ke "sA.ava. saMbaMdhasAmAnyamAM tamAme tamAma saMbaMdhomAM tAdezobhAyAbhAva che?" siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA * 135
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:19 have juo. tamAmasaMbaMdhonI aMdara parvatavRttivanisaMyoga paNa Ave ane temAM to vahinapratiyogItva+ parvatAnuyogikatva che ja. eTale saMyogasAmAnyamAMkatamAme tamAma saMyogomAM tAdazobhayAbhAva che?" e praznano uttara "nA" ja Ave. kemake parvatIya saMyogamAM to tAdazobhayAbhAva nathI ja. ahIM paNa tamAma saMyogomAM tAdazobhAyAbhAvano abhAva che = tAdazobhaya che. evo artha na ja karAya. kemake tamAma saMyogomAM to tAdazobhaya nathI ja. amukamAM ja che. eTale tamAma saMyogomAM tAdazobhayAbhAva nathI eTaluM ja bolavuM. eno artha ubhaya che e artha na karavo. Ano sIdho artha e ja che ke, "ekapaNa sAdhyatAvacchedakasaMbaMdhamAM tAdazobhaya maLe to pachI tyAM saMbaMdha sAmAnyamAM ubhayAbhAva na maLe." | (ii) dedhikaraNa tarIke yatkiMcit lakhavAnuM kAraNa e ke koIpaNa saMbaMdha "tamAme tamAma devadhikaraNo e anuyogi che jeno" evo to banavAno ja nathI. eTale ahIM eTalo ja Azaya che ke hevadhikaraNa tarIke tame koIpaNa laI zako, paNa badhA judA judA levAnA. eka sAthe badhAnI vivakSA na karAya. 1-1 laIne tame badhA huM ja hatyadhikaraNa laI zako, temAM koI vAMdho nathI. eTale ja "dhUmavAnuM va mAM yatkiMcit tarIke parvata lo, to to lakSaNasamanvaya ja thaI jAya. paNa yatkiMcihevadhikaraNa tarIke vArApharatI badhA ja laI zakAya. eTale ayogolaka paNa levAya ane tyAre to tamAma saMyogomAM ubhayAbhAva maLI jatA dhUmAbhAva ja lakSaNaghaTaka banI uM jatA ativyApti na Ave. | (ii) jema saMbaMdha sAmAnyamAM ubhayAbhAvanI vivakSA (naM. 1) karI tema e paNa samajavuM ke, "saMbaMdhasAmAnyamAM 3 niruktipratiyogIpratiyogikatvasAmAnya che?" ema na puchavuM kemake to pachI saMyogasAmAnyamAM samavAyaniSTha vanipratiyogIkatva na ja hovAthI tAdazasAmAnyano abhAva maLI jatA sAdhyAbhAva=vihina-abhAva ja uM lakSaNaghaTaka bane. pariNAme avyApti Ave. eTale ema prazna pUchavo ke tamAme tamAma sA.a. saMbaMdhomAM huM tAdezapratiyogIkatva sAmAnyano abhAva che ?" jo hA, to ubhayAbhAva maLe eTale tamAma saMyogonI aMtargata B vanisaMyogamAM to vanipratiyogikatvasAmAnyano abhAva nathI ja, kemake emAM parvatIyAdivanipratiyogikatva raheluM ja che. eTale vahUnyabhAva na levAya mATe vAMdho na Ave. e ja rIte "tamAma sA.a. saMbaMdhomAM hatyadhikaraNAnuyogikatvasAmAnya che?" ema na puchatA "tAdazasAmAnyAbhAva che? ema puchavuM. jo "hA" to tyAM tenA dvArA ubhayAbhAva maLI gayelo gaNAya. sIdhI vAta e ke tamAme tamAma sAdhyatAvacchedakasaMbaMdhomAM ubhayAbhAva je abhAvane laIne maLe te abhAva lakSaNaghaTaka banI zake. jAgadIzI - na ca yAdRzapratiyogitAvacchedakAvacchinnapratiyogika( tvaviziSTa-) sambandhasAmAnye , -hetvadhikaraNIbhUtayatkiJcidvyaktyanu yogika ( tvaviziSTa) sAdhyatAvacchedakasambandhatvasya, tathAvidhasambandhasAmAnye vA, -yAdRzapratiyogitAvacchedakAvacchinnapratiyogikatvasya vyatirekaH,-tAdRzapratiyogitAnavacchedakatvameva sAdhyatAvacchedakasya kathaM noktamiti vAcyam; R Ki[ ti[ri[t. TOI:01 siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 136 with ot100vIo1Loothlal*101011001/01/1INDIkrtirrotherwritliforno Mirroristonior-triotAttitution\tolveIo1BILIII IIIIIIIIIIIti[[S[Photworriverfron-t/HINAttiLettrixsoftwittltbtKbtki[ ol*lofof010001
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:19 dummammmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm 1000000000000000000000000000 candrazekharIyA : nanu yAdRzapratiyogitAvacchedakAvacchinnapratiyogika sambandha-sAmAnye hetvadhikaraNayatkicidvyaktyanuyogikasAdhyatAvacchedakasambandhatvAbhAvaH, tAdRzapratiyogitAnavacchedakatvaM sAdhyatAvacchedake vivakSyatAm / tAvataiva lakSaNaghaTanasaMbhavAt gurubhUtalakSaNAzrayaNamayuktaM / vahnimAn dhUmAdityatra vahnayabhAvo lakSaNaghaTako na bhavati / tathA hi vahnipratiyogitAvacchedakaM yat vahnitvaM, tadavacchinnaH vahniH, sa pratiyogi yasya, tAdRzaH sambandhaH saMyogaH, samavAyaH, tAdAtmyam, kAlikazca / tatra hetvadhikaraNaM parvataH, tadanuyogikaH sAdhyatAvacchedakasambandhaH vahnisaMyogaH / sa eva vahnipratiyogikasambandhasAmAnyAntargataH / tathA ca vahnipratiyogika sambandhasAmAnyAntargate parvatIya vahnisaM yoge. parvatAnuyogika - sAdhyatAvacchedakasaMyogasambandhatvasya satvAt tAdRzasambandhasAmAnye tAdRzasambandhatvAbhAvo na vartate / ato na vahniniSThapratiyogitA grahItuM zakyA / kintu ghaTAbhAvIyapratiyogitAvacchedaka-ghaTatvAvacchinnaghaTapratiyogikAH sambandhAH ghaTasaMyogaH, ghaTasamavAyaH, ghaTatAdAtmyaM, ghaTIyakAlikazca / tatra samavAyatAdAtmyakAlikeSu tu sAdhyatAvacchedakasambandhatvAbhAvaHsphuTa eva / ghaTIyasaMyoge yadyapi sAdhyatAvacchedakasaMyogasambandhatvaM vartate / tathApi ghaTIyasaMyogaH parvatAnu yo giko na bhavati / ataH tasmin parvatAnuyogikasAdhyatAvacchedakasambandhatvasyAbhAva eva vartate / tathA ca ghaTapratiyogikasambandha-sAmAnye tAdRzasambandhatvAbhAvasatvAt ghaTIyapratiyogitA eva lakSaNaghaTakA, tadanavacchedakaM vahnitvamiti lakSaNasamanvayAt nAvyAptiH / evaM kAlikena ghaTavAn mahAkAlatvAt ityatra gaganAbhAvapratiyogitAvacchedaka gaganatvAvacchinnagaganapratiyogikaM sambandhasAmAnyaM tAdAtmyaM, saMyogena gaganasya vRttitAmate saMyogazcApi, na tu kAlikaH / tathA ca tAdRzasambandhasAmAnye tAdAtmyasaMyogAdisvarUpe kAlikasambandhatvAbhAvAdeva mahAkAlAnuyogikakAlikasambandhatvAbhAvo vartate / ato gagananiSThA pratiyogitA gRhyate, tadanavacchedakaM ghaTatvameva sAdhyatAvacchedakamiti nAvyAptiH / ___athavA hetvadhikaraNIbhUtayatkiMcidvyaktyanuyogikasAdhyatAvacchedakasambandhasAmAnye yAdRzapratiyogitAvacchedakAvacchinnapratiyogikatvAbhAvaH, tAdRzapratiyogitAnavacchedakaM sAdhyatAvacchedakaM ityapi vaktuM zakyate / 'vahnimAn dhUmAdi'tyatra parvatAnuyogikasAdhyatAvacchedakasaMyogasAmAnyAntargate parvatIyavahnisaMyoge vahnitvAvacchinnaparvatIyavahnipratiyogikatvaM vartate / ataH sAdhyatAvacchedakatAdRzasambandhasAmAnye tAdRzapratiyogikatvAbhAvo nAsti / tathA ca na vahnayabhAvo lakSaNaghaTakaH, kintu parvatAnuyogikasaMyogasambandhasAmAnye ghaTatvAvacchinnaghaTapratiyogikatvAbhAvo vartate eva iti ghaTIyapratiyogitA gRhyate, tadanavacchedakaM vahnitvam iti lakSaNasamanvayaH / evaM mahAkAlatvAdhikaraNamahAkAlAnuyogikasAdhyatAvacchedake kAlikasambandhasAmAnye gaganatvAvacchinnagaganapratiyogikatvAbhAvo vartate / ato gaganIyapratiyogitAmAdAya lakSaNasamanvayasaMbhavAt nAvyAptiH / itthaM ca anyataravivakSayaivAvyAptidoSanirAkaraNasaMbhave'pi gurutaralakSaNapratipAdanamayuktamiti cet candrazekharIyA : prazna H A lakSaNamAM gaurava che. enA karatA to A pramANe kaho ke "yAdazapratiyogitAvacchedaka-avacchinnapratiyogIkasaMbaMdhasAmAnyamAM hatyadhikaraNIbhUtakicituvyaktianuyogika-sAdhyatA-avacchedakasaMbaMdhatvano abhAva hoya. tAdezapratiyogitAnavacchedaka sAdhyatAvacchedaka sevAmuM." mmitmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 130 000000000000000dddddddddddddddddddddddddddddddddddd0000000000000000000000000000000GOOddodadagadalaaaaaaaaaaaaa000000000000000000000000008
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:19 TLa0000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000 vanimAr dhUmAtu' emAM dhAro ke vahunyabhAva laIe to vaniniSTha pratiyogitAvacchedaka B vanitnAvacchinna evA vanio bane. ane "e vanio e che pratiyogi jenA evA to saMyoga-samavAyakAlikAdi saMbaMdho bane. have hevadhikaraNIbhUta parvata laIe, to parvatAnuyogika evo vanisaMyoga bane ja che. ane e pelA vahinapratiyogIka-saMbaMdha sAmAnyamAM Ave ja che. ane emAM to sAdhyatAvacchedakasaMyogasaMbaMdhatva che ja. eTale vahinapratiyogIka tamAma saMbaMdhamAM tAdazasAdhyatAvacchedakasaMbaMdhatvAbhAva maLato nathI. mATe vanimAM rahelI pratiyogitA na levAya. paraMtu ghaTAbhAvanI pratiyogitAnA avacchedaka evA ghaTatvathI avacchinna ghaTo e pratiyogI che jenA evA saMbaMdha tarIke ghaTasaMyoga, ghaTa samavAya, ghaTa tAdAbhya, ghaTIya kAlika saMbaMdha maLe. emAM samavAya, tAdAbhya, kAlikamAM sAdhyatAvacchedakasaMbaMdhatvano abhAva spaSTa che. ghaTIyasaMyogamAM jo ke sAdhyAtavacchedakasaMbaMdhatva che. to paNa e saMyoga parvatAnuyogika nathI. eTale emAM parvatAnuyogikasAdhyatAvacchedakasaMbaMdhatvano abhAva ja che. Ama ghaTapratiyogika tamAma saMbaMdhomAM tAdazasaMbaMdhatvAbhAva maLe. eTale ghaTIyapratiyogitA laI zakAya. teno anavacchedaka vanitva che. mATe lakSaNa ghaTI jAya che. athavA bIjI rIte ema paNa kahevAya ke "he-dhikaraNIbhUtayatkiMcituvyaktianuyogika evA sAdhyatAvacchedakasaMbaMdhasAmAnyamAM yAdazapratiyogitAvacchedakAvacchinnapratiyogIkatvano abhAva hoya, tAdazapratiyogitAnavacchedaka sAdhyatAvacchedaka levo." vanimAnuM dhUmatu sthale dhUmAdhikaraNa evA yatkiMcityakti tarIke dhAro ke parvata laIe to "parvata e huM anuyogi che jeno evA sAdhyatAvacchedakasaMbaMdha tarIke to vanisaMyogavRkSasaMyogapattharasaMyogAdi Ave. emAM A koIpaNa saMyogamAM ghaTAbhAvapratiyogitAvacchedakaghaTavAvacchinnaghaTapratiyogIkatva nathI. eTale huM tAdezasaMbaMdhasAmAnyamAM tAdezapratiyogIkatvAbhAva maLI jAya. eTale dhUmAbhAvIya pratiyogitA levAya ane teno uM anavacchedaka vahinatva banI jAya. Ama A bemAMthI koIpaNa eka paddhatithI ja ghaTavAnuM mahAkAla-At vageremAM gaganAbhAvAdi dvArA lakSaNa ghaTI zakatuM hatuM. chatA tame moTuM lakSaNa kema banAvyuM? jAgadIzI - 'dravyavAn prameyatvA 'dityAdau saMyogena sAdhyatAyAmativyAptyApatteH, prameyAnuyogikasaMyogasAmAnyasyaiva dravyatvAvacchinnapratiyogikatvena sAdhyAbhAvasya - lakSaNAghaTakatvAditi dhyeyam / __evaJca kAlikasambandhasAmAnye, -mahAkAlAnuyogikatvasattve'pi,-gaganapratiyogikatvavirahAdgaganAbhAva eva 'ghaTavAn mahAkAlatvAdityAdau pratiyogivyadhikaraNatayA prasiddha iti bhAvaH / candrazekharIyA : na, evaM sati saMyogena dravyavAn prameyatvAdityatrAtivyAptyApatteH / tathAhi prathamavivakSAnusAreNa tu dravyaniSThapratiyogitAvacchedaka dravyatvAvacchinnAni yAni dravyANi, tatpratiyogikasambandhAstu dravyasaMyoga-dravyasamavAya-dravyatAdAtmya-dravyakAlikAdirUpAH / itazca yadi siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 138
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti: 19 hetvadhikaraNapadena prameyatvAdhikaraNIbhUtAni guNAdIni gRhyeran, tadA tadanuyogikasya sAdhyatAvacchedakasaMyogasya evAprasiddhatvAt kutrApi guNAdyanuyogikasaMyogasambandhatvAbhAvo'pi grahItuM na zakyate / tathA ca na dravyasaMyogasamavAyAdiSu tAdRzasambandhatvAbhAvo grahItuM zakyate / yadi ca prametvAdhikaraNatvena dravyANi gRhyante / tadA tu tadanuyogika-sAdhyatAvacchedakasaMyogasambandhatvaM nirUktadravyapratiyogikasambandhasAmAnyAntargate dravyasaMyoge vartate / tathA ca na dravyapratiyogika sambandhasAmAnye prameyatvAdhikaraNadravyAnuyogikasAdhyatAvacchedakasaMyogasambandhatvAbhAvo grahItuM zakyate, tasmAt na dravyaniSThapratiyogitA yAdRzapratiyogitApadena grahItuM zakyA'pi tu ghaTAdiniSThapratiyogitA iti tAmAMdAyAtivyAptiH / evaM dvitIyavivakSAnusAreNa yadi cintyate, tadA prameyatvAdhikaraNaguNAdyanuyogika-sAdhyatAvacchedakasambandhasya yoga vAsiddhyA prameyatvAdhikaraNadravyAnuyogika saMyogasambandha eva yatkicit hetvadhikaraNAnuyogikasAdhyatAvacchedakasambandhapadena grAhyaH, tatra ca na kevalaM ekasminneva saMyoge'pi tu saMyogasAmAnye dravyapratiyogikatvaM vartate / yadi hi ekasmin api saMyoge dravyatvAvacchinnadravyapratiyogikatvaM vartate / tadApi saMyogasAmAnye tAdRzapratiyogikatvAbhAvo na grahItuM zakyate / atra tu sarvasminsaMyoge tAdRzapratiyogikatvaM vartate, tarhi kA vArtA tAdRzapratiyogikatvAbhAvagrahaNasyeti / tathA cAtrApi yAdRzapratiyogitApadena dravyaniSThA pratiyogitA durApA, ato ghaTaniSThapratiyogitAmAdAyAtivyAptiH saMbhavet / ato na vivakSAdvayamapi samyak / kintu asmaduktalakSaNameva mantavyam / evaJca kAlikasambandhasAmAnye mahAkAlAnuyogikatvasAmAnyAbhAvAsatve'pi gaganapratiyogikatvasAmAnyAbhAvasatvAt tadAdAyobhayAbhAvo prasiddhyati iti gaganAbhAvasyaiva lakSaNaghaTakatvasaMbhavAt na tatrAvyAptiH iti khaMDitaH pUrvapakSo'smAbhiH / candrazekharIyA : uttara pakSa : be ya vivakSAmAM "dravyavAn prameyatvAt" A sthale dravya jyAM saMyogathI sAdhya che, tevA khoTA sthaLe ativyApti Ave. te A pramANe-pahelI vivakSAmAM dravyaniSThapratiyogitAno avacchedaka dravyatva bane. 'tadavacchinna dravyo e che anuyogi jenA' evA kAlika+saMyoga+tAdAtmyAdi maLe. have jo prameyatvAdhikaraNa tarIke guNAdi lezo, to guNAghanuyogika evo saMyoga prasiddha ja na hovAthI te nahIM levAya. eTale prameyatvAdhikaraNa dravya ja levuM paDe. ane dravyAnuyogika-sAdhyatAvacchedakasaMbaMdhatva to dravyapratiyogIkasaMyogamAM che ja. eTale dravyapratiyogIkasaMbaMdhasAmAnyamAM tAdezasaMbaMdhatvAbhAva nathI maLato. eTale pachI ghaTAbhAvAdi laI lakSaNa samanvaya karI zakAya. bIjI vivakSAmAM prameyatvAdhikaraNa guNAdi lo to guNAdi-anuyogika evo sAdhyatAvacchedaka saMbaMdha=saMyoga prasiddha ja nathI. eTale hetvadhikaraNa tarIke guNAdi na levAya. ane jo dravya lo to dravyAnuyogika evA sAdhyatAvacchedaka saMyoga saMbaMdhamAM to dravyatvAvacchinnadravyapratiyogIkatva che ja. eTale dravyAnuyogikasaMyoga sAmAnyamAM dravyAbhAvapratiyogitAvacchedakAvacchinna-dravyapratiyogIkatvano abhAva maLato nathI ja. eTale dravyAbhAva lakSaNaghaTaka na banatA bIjA abhAva dvArA ativyApti Ave. ahIM paNa tAdezasaMbaMdhasAmAnyamAM tAdRzapratiyogIkatvAbhAva che ? ke nahI ? ema ja puchavAnuM che. arthAt eka paNa sA.a.saMbaMdhamAM tA.pratiyogIkatva hoya, to saMbaMdhasAmAnyamAM tadabhAva na maLe e dhyAnamAM rAkhavuM. A anumAnamAM to prameyAnuyogika saMyogasAmAnyamAM ja dravyapratiyogIkatva che. eTale sutarAM tadabhAva maLavAno siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 7 139
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:19 IIIIIIIIS nathI. jo eka ja saMyogamAM dravyapratiyogIkatva maLata, toya tadabhAva na levAta ahIM to badhA saMyogamAM maLe uM che. pachI to pUchavAnuM ja zuM? eTale tamArI be vivakSA khoTI che. muLavAta para AvIe. A rIte kAlikasaMbaMdhasAmAnyamAM mahAkAlAnuyogikatva hovA chatAM paNa gaganapratiyogIkatva na hovAthI ubhayAbhAva maLI jAya ane eTale gaganAbhAva ja lakSaNaghaTaka banatA ghaTavAnuM mahAkAla-At'mAM avyApti AvatI nathI. jAgadIzI - nanu hetvadhikaraNIbhUtayatkiJcidvaktyanuyogikatvaM yadi tavRttitvaM, tadA 'dhUmavAn vahna rityAdAvativyAptiH, dhUmapratiyogikasyApi saMyogasya kAlikasambandhenAyogolakavRttitvAt / candrazekharIyA : nanu hetvadhikaraNIbhUtayatkicidvyaktyanuyogikatvaM yadi tadvyaktivRttitvameva / tadA tu 'dhUmavAn vahna 'rityAdau tthaivaativyaaptiH| yataHsAdhyatAvacchedakasaMyogasAmAnyAntargate dhUmasaMyoge dhUmapratiyogikatva-ayogolakAnuyogikatvobhayaM vartate, dhUmasaMyogasya kAlikenAyogolakavRttitvAt tavRttitvasyaiva tadanuyogikatvena bhavadbhirevAbhimatatvAt / tathA ca na tatra dhUmAbhAvo lakSaNaghaTakaH / tathA ca saMyogena gaganasyAvRttitAmate saMyogasAmAnye gaganapratiyogikatvasAmAnyAbhAvamAdAya gaganapratiyogikatvAyogolakA nuyogikatvobhayAbhAvaH vartate / ato gaganAbhAvamAdAyAtivyAptiH / saMyonela gaganavRttitAmate tu saMyogasAmAnye jJAnapratiyogikatvasAmAnyAbhAvamAdAya jJAnapratiyogikatva-ayogolakAnuyogikatvobhayAbhAvaH vartate / ato jnyaanaabhaavmaadaayaativyaaptirbhvti| candrazekharIyAH prazna H hatyadhikaraNa-yatkiMcivyakti-anuyogikatva=tavyaktivRttitva evo jo artha lo, to pachI "dhUmavAnuM vahanamAM ativyApti Ave, kemake tyAM sAdhyatAvacchedakasaMyogasAmAnyanI antargata tarIke parvatIyadhUmAdisaMyoga paNa che, ane temAM to dhUmapratiyogIkatva che. have hevadhikaraNa tarIke ayogolaka laIe, to pelo saMyoga to kAlikathI ayogolakamAM rahelo ja che. eTale saMyoga e ayogolakavRtti che. arthAt temAM ayogolakAnuyogikatva paNa che ja. Ama e parvatIyadhUmasaMyogamAM ubhaya maLI gayuM ane tethI sA.a.saMbaMdhasAmAnyamAM ubhayAbhAva na maLatA dhUmAbhAva na levAya. paNa gaganAbhAva ke jJAnAbhAvAdine laIne huM lakSaNa ghaTI jatA ativyApti Ave. saMyogamAM jJAnapratiyogikatvAbhAva to maLI ja javAno che. ane gagana 8 e saMyogathI nathI rahetuM e mate saMyogamAM gaganapratiyogikatvAbhAva paNa maLI javAno. eTale e be hai abhAvomAMthI koIpaNa dvArA lakSaNasamanvaya thaI jatA ativyApti Ave. hIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 140 haistrict: NIRNAYNAGADUINDIAMPAIG[(rediboflothikhdhoon00000000000(MA0000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000003 f
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:19 jAgadIzI - yadi ca sAdhyatAvacchedakasambandhasya saMsargatAniyAmako yaH sambandhastena / sambandhena hetvadhikaraNavRttitvam (eva) tadanuyogikatvaM, mmonium candrazekharIyA : yadi cAtivyAptivinivAraNAya sAdhyatAvacchedakasambandhasya saMsargatAniyAmako yaH / sambandhaH sAdhyatAvacchedakasambandhaniSThasambandhatAyA avacchedako yaH sambandhaH, tena sambandhena hetvadhikaraNavRttitvam tadanuyogikatvaM / tathA ca dhUmasAdhyake'trasthale sAdhyatAvacchedakadhUmasaMyogasambandhaH samavAyenaiva dhUme vartamAno gRhyate / tathA ca sAdhyatAvacchedakasaMyoganiSThasambandhatAyA avacchedakaH samavAyaH, tena sambandhena dhUmasaMyogasya ayogolakavRttitvenaivAyogolakAnuyogikatvaM gaNyate / dhUmasaMyogastu na samavAyena ayogolakavRttirapi tu kAlikAdinA / ataH dhUmasaMyoge samavAyenAyogolakavRttitvAtmakasya hetvadhikaraNAyogolakAnuyogikatvasyAbhAvo vartata eva / tathA ca dhUmAbhAvo lakSaNaghaTako bhavatIti nAtivyAptiH iti vibhAvyate / candrazekharIyA : uttarapakSa : sAdhyatAvacchedakasaMbaMdhatAno avacchedaka je saMbaMdha=(sAdhyatAvacchedakasaMbaMdhane rahevAno saMbaMdha) hoya te saMbaMdhathI hatyadhikaraNavRttitva e ja hatyadhikaraNa-anuyogikatva gaNavuM. ahIM, dhUmasaMyogamAM sAdhyatA vacchedakasaMbaMdhatA che. A saMyoga pote samavAyathI rahenAro lIdho che. eTale sAdhyatAvacchedaka saMbaMdhatAno avacchedakasaMbaMdha samavAya bane. eTale A dhUmasaMyoga samavAyathI jemAM rahe tadanuyogikatva emAM Ave. dhUmasaMyoga samavAyathI parvatAdimAM bhale rahe, paNa ayogolakamAM raheto nathI. eTale dhUmasaMyogamAM samavAyathI ayogolaka-vRttitva ayogolakAnuyogikatva nathI. Ama dhUmasaMyogamAM dhUmapratiyogIkatva hovA chatAM dhUmapratiyogIkatva ayogolakAnuyogikatva ubhaya-abhAva maLI gayo. eTale sAdhyAbhAva ja lakSaNaghaTaka banI jatA ativyApti na Ave 000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000 jAgadIzI -tadA saMyogena dravyasya sAdhyatAyAM dravya-jAtyanyataratvAdAvativyAptiH, jAtI hai samavAyena vRtterprsiddheH| candrazekharIyA : tadA tu saMyogena dravyavAn dravyajAtyanyataratvAdityatrAtivyAptiH prasajyeta / atra hetuH dravye jAtau ca vartate, tatra jAtau saMyogena dravyAtmakaM sAdhyaM nAsti, ato'yaM vyabhicArI hetuH / kintu tathApi atra na sAdhyAbhAvo lakSaNaghaTako bhavati / tathAhi atra sAdhyatAvacchedakasambandhaniSThasambandhatAvacchedakaH samavAyaH, samavAyenaiva saMyogayuktasya dravyasya sAdhanAt / tathA ca saMyogasAmAnye dravyAbhAvapratiyogidravya pratiyogikatvAbhAvo nAsti, saMyogeSu dravyapratiyogikatvasatvAt / hetvadhikaraNaM ca yadi jAti: gRhyeta, tadA tatra samavAyena kasyApyavartamAnatvAt saMyoge'pi samavAyena jAtivRttitvAtmakasya jAtyanuyogikatvasyAbhAvo na vivakSituM zakyate / yadi ca hetvadhikaraNaM dravyaM gRhyeta, tadA saMyoge dravyAnuyogikatvasya satvAt saMyoge 0 000000000000000000000000000000 10.000000 siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 141 dodoo.1. A
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:19 ubhayasyApi vartamAnatvAt saMyogasAmAnye ubhayAbhAvo durghaTaH iti atra na sAdhyAbhAvo lakSaNaghaTako'pi tu hU~ ghaTAbhAvAdiriti ativyAptirduvArA syAt candrazekharIyA prazna : to pachI, "saMyogena dravyavAn dravyajAtya tara-At A sthale ativyApti Avaze. dravya-jAti anyataratva e dravya+jAti bemAM che. emAM jAtimAM to saMyogathI dravya rahetuM nathI mATe temAM vyabhicAra Avato hovAthI A sthAna khoTuM che. paNa ahIM sAdhyatAvacchedaka saMbaMdha saMyoga che, emAM dravyapratiyogIkatva to che ja. have hevadhikaraNa tarIke dravya laIe to A saMyoga e sAdhyatAvacchedaka saMbaMdhatAvacchedaka samavAyathI dravyamAM raheto ja hovAthI dravyAnuyogikatva paNa emAM maLI jAya. ane jo he-dhikaraNa tarIke jAti laIe to jAtimAM to samavAyathI koI ja rahetuM na hovAthI samavAyena jAtivRttitvarUpa-jAti-anuyogikatva ja prasiddha nathI. ane to pachI saMyogamAM teno abhAva paNa laI zakAto nathI. mATe tyAM paNa ubhayAbhAva na levAya, Ama dravyAbhAva na laI zakAtA, bIjA koIpaNa abhAvane laIne ativyApti AvavAnI ja che. jAgadIzI -na ca sAdhyatAvacchedaka sambandhAvacchinnAdhikaraNatAsAmAnye,nistobhayAbhAvavattvaM vivakSitaM, tatra ca hetvadhikaraNavRttitvaM svarUpasambandhenaiva vAcyamitisAmpratam, candrazekharIyA :na ca sAdhyatAvacchedakasambandhAvacchinnasya yadadhikaraNaM tanniSThAsu sarvAsu adhikaraNatAsu yAdRzapratiyogitAvacchedakAvacchinnApratiyoginiSThAdheyatAnirUpitatva-svarUpasambandhena yatkiMcidhetvadhikaraNavRttitvobhayAbhAvaH, tAdRzapratiyogitAnavacchedakatvaM eva sAdhyatAvacchedake vivakSitam / / atra saMyogAvacchinnadravyANAmadhikaraNaM bhUtalAdi dravyameva / tatra yA ghaTAdhikaraNatA paTAdhikaraNatA ca vartate / teSu ghaTAdidravyaniSThapratiyogitAvacchedakadravyatvAvacchinnadravyAtmakapratiyoginiSThAdheyatAnirUpitatvaM vartate / kintu sA bhUtalAdidravyaniSThA pratiyogitA svarUpeNa dravyajAtyanyataratvAdhikaraNarupAyAM jAtau na vartate / atra ca jAtau jAtitvAdidharmANAmadhikaraNatA svarUpeNa prasiddhA eva / ato bhUtalAdiniSThAdhikaraNatAnAM svarUpeNa jAtau vRttitvAbhAvo vaktuM zakyate / itthaM ca bhUtalAdiniSThAdhikaraNatAyAM svarUpeNa hetvadhikaraNajAtivRttitvAbhAvasatvAt ubhayAbhAvo miilitH| tathA ca dravyAbhAva eva lakSaNaghaTakaH iti nAtivyAptiH iti vAcyam candrazekharIyAH uttarapakSa sAdhyatAvacchedakasaMbaMdhAvacchitrAdhikaraNatAsAmAnyamAM niruktobhayAbhAvavatva levAnuM che eTale ke sAdhyatAvacchedakasaMbaMdhAvacchinna-sAdhyonA jeTalAM adhikaraNo hoya, temAM rahelI tamAme tamAma adhikaraNatAomAM yAdezapratiyogitAvacchedakAvacchinnasAdhyatAnirUpitatva yatkiMcit he-dhikaraNamAM svarUpasaMbaMdhena vRttitva A ubhayano abhAva hoya, tAdazapratiyogitAnavacchedaka evo sAdhyatAvacchedaka levAno ahIM, sAdhyatAvacchedaka saMyoga che. saMyogAvacchinna dravyo banI zake. ane tenI adhikaraNatA to mAtra dravyomAM ja AvavAnI che. A adhikaraNatA svarUpasaMbaMdhathI rahenArI che. have dravyAbhAvapratiyogitA TidocoOC - siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA . 142
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhitiH19 vacchedakadravyavAvacchinna evI AdheyatA to dravyomAM che ja. ane saMyogAvacchinnAdhikaraNatA e dravyatvAvacchinnAdheyatAthI nirUpita paNa che. eTale saMyogAvacchitrAdhikaraNatAmAM dravyatvAvacchinnAdheyatA nirUpitatva to paDeluM ja che. have hatyadhikaraNa tarIke jAti laIe to jAtimAM to svarUpasaMbaMdhathI jAtitvadharmanirUpitAdhikaraNatA che ja. eTale ke jAtimAM svarUpasaMbaMdhathI koIka rahe to che ja. ane tethI ja saMyogAvacchinnadravyAdhikaraNatA e svarUpathI jAtimAM nathI rahetI ema paNa bolI zakAya. arthAt dravyAdhikaraNatAmAM svarUpeNa jAtivRttitvAbhAva maLI gayo ane tethI ubhayAbhAva ja maLI jatA sAdhyAbhAva lakSaNaghaTaka banI gayo ane tethI avyApti na Ave. jAgadIzI - 'ata eve'tyAdivakSyamANagranthAsaGgatiprasaGgAt; samavAyasyaikatve'pi tadavacchinnAdhikaraNatAyAM nistobhayAbhAvasattvena 'dravyaM jAte' rityAdAvativyAptyabhAvAditi cenna, Ammmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm candrazekharIyA : yato na etanirUpaNaM sAmprataM yuktam / dIdhityAM viMzatitamakArikAyAM vakSyamANena 'ata eva' ityAdinA granthena saha virodhaprasaGgAt / tathA hi etaduttarAnantarameva dIdhityAM nUtanaH pariSkAraH kariSyate / pazcAt dIdhityAmeva 'ata eva' ityAdinA vakSyate yat - 'yadi prAcInaM lakSaNameva svIkriyate, tadA tu dravyaM jAterityAdau ativyAptirbhavet tasmAt prAcInaM lakSaNaM parityajya idaM nUtanaM lakSaNamAvazyakamiti-anena granthenaitadjJAyate, yat vArtamAnikaM lakSaNaM dravyaM jAteH ityAdau ativyAptaM bhavadeva granthakAreNa pratipAditaM / yadi ca bhavatpratipAditA vivakSA svIkriyate, tadA tu tatrAtivyAptireva na bhavet / tathA hi dravyaM jAterityatra sAdhyatAvacchedaka:-samavAyaH eka eva / ato ya eva samavAyaH dravyeSu vartate, sa eva samavAyaH guNeSu vartate / tathA ca samavAyaH dravyeSu dravyatvapratiyogikaH jAtyadhikaraNaguNAdiSu ca guNAnuyogiko bhavati / evaM ca samavAye dravyatvAbhAva pratiyogidravyatvapratiyogikatvahetvadhikaraNaguNAnuyogikatvobhayasatvAt na dravyatvAbhAvo lakSaNaghaTakaH, ato'tivyAptiH prAcInalakSaNasya bhavati / kintu adhunA bhavatkRtavivakSAnusAreNa tu na bhavati / sAdhyatAvacchedakasamavAyasambandhenAvacchinna-syAdhikaraNatA dravyaguNakarmAdiSu vartate / tatra karmaguNaniSThAsu adhikaraNatAsu dravyatvatvAvacchinnadravyatvaniSThAdheyatAnirUpitatvAbhAvamAdAyobhayAbhAvo vartate / dravyaniSThAsu ca samavAyAvacchinnAdhikaraNatAsu dravyatvatvAvacchinnadravyatvaniSThAdheyatAnirUpitatvasatve'pi hetvadhikaraNIbhUtaguNavRttitvAbhAvamAdAya nirukto bhayAbhAvo vartata eva / tathA cAtra sAdhyatAvacchedakasamavAyAvacchinnaadhikaraNatAsAmAnye dravyatvaniSThapratiyogitAmAdAyobhayAbhAvaH prasiddhaH, evaM ca sA pratiyogitA lakSaNaghaTakA, tadavacchedakameva dravyatvatvam sAdhyatAvacchedakamiti nAtivyAptirbhavet / tathA cAtraivAnumAne'sya prAcInalakSaNasyAtivyAptipratipAdanArtho viMzatitamakArikokto grantho'saGgato bhavet iti cet yandrazeparIyA : prazna : d mA vivakSA zo, to mANa 20bhI 2imA "mata va.... // 2 // 4 "dravyaM jAte" e sthAne ativyAptinI nirUpaNa karI che. te asaMgata banI jaze. Azaya e ke dIdhitikAre hamaNAM ammmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 143
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:19 g0000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000 B je uttara Apyo che, te paNa dravya jAte mAM ativyApta bane che. ema kahevAnA che. ane tethI A uttara choDI navo pariSkAra karavAnA che. Ano artha e ke A uttara to "dravya jAte " sthale ativyApta banavo ja joIe 8 to ja "ata eva... e grantha saMgata thAya. paNa emAM vAMdho e Ave che ke tame to A navI virakSA karI, te pramANe to ativyApti ghaTatI ja nathI. te A pramANe-dravyatva e samavAyathI sAdhya che. eTale sAdhyatAvacchedaka samavAya banyo, have A junA uttara pramANe to ativyApti AvavAnI ja. kemake samavAya pote eka ja che. eTale emAM dravya_pratiyogIkatva paNa che. ane e ja samavAya guNamAM paNa hovAthI e ja samavAyamAM guNAnuyogikatva paNa che. Ama ubhaya maLI jatA dravyavAbhAva nathI maLato. pariNAme ativyApti Ave. paNa navI vivakSA joIe to samavAya bhale eka hoya, to paNa samavAyAvacchinnAdhikaraNatA to judI judI ja che. eTale samavAyAvacchinna evI dravyAdiniSThAdhikaraNatAmAM dravyatvavAvacchitrAdheyatAnirUpitatva hovA chatAM guNAnuyogikatva svarUpeNa guNavRttitva to nathI ja. eTale dravyaniSTha-adhikaraNatAmAM ubhayAbhAva maLI gayo ane samavAyAvacchinna evI guNa+karmaniSTha je adhikaraNatA che, temAM to dravyatvavAvacchinnadravyaniSThaAdheyatAnirUpitatva nathI, kemake guNamAM samavAyathI dravyatva rahetuM ja nathI. Ama te adhikaraNatAomAM paNa ubhayAbhAva maLI gayo. A rIte, samavAyAvacchinna tamAma adhikaraNatAomAM ubhayAbhAva maLI jatAM sAdhyAbhAva ja lakSaNaghaTaka banI gayo. pariNAme ativyApti na Ave. pariNAme AgaLanA grantha sAthe virodha Ave. te na Ave te mATe A vivakSA na karAya. paNa enI pahelAnuM samAdhAna ja mAnya rAkhavuM paDe. ane huM emAM to saMyogena dravyavAnuM dravyajAtyacataravAmAM ativyApti Ave ja che. eTale e uttara saMgata thato nathI. jAgadIzI - 'saMyogaH parvate vahneH sambandho, na tu vahnau parvatasye 'tyAdipratItyA (hi) kiJcitpratiyogika-kiJcidanuyogika-sambandhatvamanubhavasiddhaM kutracideva saMyogAdau, na tu sarvatra, tacca svarUpasambandhavizeSo'tirikto vetyanyadetat, tathA ca sAdhyatAvacchedakasambandhasAmAnye,-nirUkta( pratiyogi)-pratiyogika-sambandhatvahetvadhikaraNIbhUtayatkiJcidvayaktyanuyogikasambandhatvobhayAbhAvasya vivakSaNAt, - dhUmasaMyogasyAyogolakAnuyogikasaMsargatvavirahAdeva nAtiprasaGgaH,, - tatra yathArthaviziSTadhIniyAmakasyaiva tadanuyogikasambandhatvAt / candrazekharIyA : atrocyate / 'parvate vahnaH saMyogasambandhaH' iti pratItirbhavati, kintu vahnau parvatasya saMyogaH sambandhaH iti pratItirna bhavati / atra yadyapi saMyogasya dviSThatvAt sa saMyogaH parvate vahnau ca eka eva vidyate / tathA pi 'vahnau parvatasya saMyogaH' iti pratItiranubhavavirudhaiva / tasmAt na kevalaM tavRttitvarUpaM tadanuyogikatvamabhyupagantuM yuktaM / yataH tadabhyupagame 'parvate vahnisaMyogavat vahnau / parvatasaMyogapratItiprasaMGgaH sphuTa eva, saMyogasya ubhayasmin vidyamAnatvAt / tasmAt etad abhyupagantavyam yat saMyogasambandhAdau kiJcitpratiyogikasambandhatvaM kiJcidanuyogikasambandhatvaM niruktapratItibalAt siddhyati / tadapi na sarveSu saMyogeSu, kintu keSucideva, vakSyamANasaMyoge kiJcitpratiyogikasambandhatvAbhAvasya BoooooooAKKKARARARA 00000000000000000000000000AMRAA000000000000000000000Annai[LKERALARAM 10:01Mirrigation 100%A5%AIRA AAAAAAKE/AIRI[1110603 siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 144 foooAKKI&libr/fr/TWITAMANNATHI LAGNAoooooooooooooooohost/C000100100100101000000000000000000001PMokhdi todilodeohotogtuwoodworkford:0000000000000000003
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti: 19 setsyamAnatvAt / tacca kiJcidanuyogikasambandhatvAdikaM svarUpasambandhavizeSAtmakaM abhyupagamyatAm, atiriktameva vA vastu abhyupagamyatAM, nedAnIM tasya vimarzaH kriyate, kintu etAvatA etadeva saMprati siddham yat tadvRttitvAtmakaM tadanuyogikatvaM nAsti kintu anyadeva / kIdRzam taditicet yathArthaviziSTidhIniyAmaka sambandhatvaM tadanuyogika sambandhatvam / yasmin sambandhe yaddharmakayathArthajJAnaviSayIbhUtasambandhatvaM vartate, tasmin sambandhe tAdRzasambandhatvameva tadanuyogikatvaM bodhyamiti yAvat / yathA parvato vahnimAnityatra saMyoge parvatadharmikayathArthajJAnaviSayIbhUtasaMsargatvAtmakaM parvatAnuyogikatvaM vartate / itthaM ca na 'dhUmavAn vahne' rityatrAtivyAptiprasaGgaH / sAdhyatAvacchedakasambandhasAmAnyAntargato yaH dhUmasaMyogaH, sa na 'dhUmavadayogolakamiti' ayogolakadharmikayathArthajJAnaviSayIbhUtasaMsargaH, asya jJAnasya bhramatvAt / ato na dhUmasaMyoge ayogolakadharmikayathArthajJAnaviSayIbhUta saMsargatvAtmakaM ayogolakAnuyogikatvaM vartate, kintu tadabhAva eva / tathA ca sAdhyatAvacchedakasambandhasAmAnye dhUmapratiyogikatvAyogolakAnuyogikatva-sAmAnyobhayAbhAvasatvAt dhUmAbhAva eva lakSaNaghaTakaH / ato nAtivyAptiH / atra yadi tadanuyogikatvavyAkhyAyAM yathArthapadaM na nivezyate, tadA tu dhUmasaMyoge'pi saMyogena 'dhUmavadayogolakamiti' ayogolakadharmika bhramajJAnaviSayIbhUta-saMsargatvAtmakaM tadanuyogikatvaM varteta / tathA ca na tAdRzasambandhasAmAnye ubhayAbhAvo labhyeta / evaM ca dhUmAbhAvasya lakSaNAghaTakatvAt pUrvavadativyAptirbhavet / tasmAt yathArthapadamupAttamiti dhyeyam / candrazekharIyA : uttarapakSa : tame hetvadhikaraNAnuyogikatva=hetvadhikaraNavRttitva evo artha karI dIdho e ja khoTuM che. kharI vAta to e ke, 'vinAno saMyoga parvatamAM che' ema bolAya che, paNa 'parvatano saMyoga vighnamAM che' evuM bolAtuM nathI. kharekhara to saMyoga e parvatamAM+vighnamAM be yamAM che to pachI parvatamAM vinasaMyoganI jema vinamAM paNa parvatasaMyoga kahevAvo joIe. paNa evo anubhava nathI thato eTale e saMyoga e samavAyathI bhale parvatamAM + vinamAM rahe, to paNa enA anuyogI be ya banI zakatA nathI. jo tavyaktivRttitva e ja tavyakti-anuyogikatva mAnIe to parvatasaMyogamAM vanivRttitva hovAthI vanaanuyogikatva mAnavuM paDe ane to pachI 'parvatasaMyoga vihnamAM che' evI pratIti paNa thavI joIe, paNa tevuM thatuM nathI. eTale tavyakti-vRttitva=tavyakti-anuyogikatva e vyAkhyA ja khoTI che, paNa uparanI pratItinA balathI saMyogAdimAM 'kiMcitpratiyogIkasaMbaMdhatva' ane 'kiMcit-anuyogikasaMbaMdhatva' e anubhava siddha che. ane e paNa amuka saMyogAdimAM ja che. amuka saMyogAdimAM to e paNa anubhavasiddha nathI. e vAta ame pachI karIzuM. Ama kiMcid-anuyogikatva=kiMcid-anuyogikasaMbaMdhatvarUpa ja che. ane te saMbaMdhatva e svarUpasaMbaMdha vizeSa mAno ke judu mAno enI atyAre carcAnI jarUra nathI. paNa e kiMcid-vRttitvarUpa to nathI ja e nakkI che. ane eTale sAdhyatAvacchedakasaMbaMdhasAmAnyamAM niruktapratiyogIpratiyogIkasaMbaMdhatva+hetvadhika2NayatkiMcidbhakti-anuyogikasaMbaMdhatvobhayAbhAva ja ahIM vivakSita che. eTale dhUmavAn vaneeHmAM sAdhyatAvacchedaka evA dhUmasaMyogamAM ayogolakAnuyogikasaMbaMdhatva nathI ja. bhale dhUmasaMyoga e kAlikathI ayogolakamAM rahe chatAM uparanI pratIti pramANe te te saMyogamAM amuka ja vastu anuyogI tarIke hoya che. game te na bane ane eTale ja ayogolakAyogikatva e ayogolakavRttitva rUpa na banatA svarUpasaMbaMdhAtmaka ke koI judo ja padArtha mAnelo che. ane dhUmasaMyogamAM eTale ja ayogolakAnuyogikatvano abhAva ja siddha thAya che. 'ayogolakamAM siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 7 145
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:19 G900MAA%AAAAAAAAA1%E0%AAAAAAAAAAAAACEAE%ALALARA:00:08:58:8:00:00:00000000ofAAAAAAAAA000000000000000000000666bhaw56565 0 hai dhUmasaMyoga che." evI pratItino abhAva ja A vAtanI sAbiti che. Ama sAdhyAbhAva ja lakSaNaghaTaka banI jatA ativyApti na Ave. prazna : 'tadanuyogikasaMbaMdhatvanI vyAkhyA zuM ? jo "parvatadharmikajJAnaviSayIbhUtasaMsarga-'rUpa parvatAnuyogikatva mAno. to "parvato vahinamA" evA parvatadharmikajJAnano viSayIbhUta saMsarga saMyoga hovAthI e jema parvatAnuyogika bane tema koIne "ayogolaka dhUmavatuM evuM bhramajJAna thAya to e bhramajJAna huM ayogolakadharmika che. temAM viSayIbhUta evo saMsarga to dhUmasaMyoga che ja. Ama dhUmasaMyogamAM paNa ayogolakaanuyogikatva siddha thaI jatA pAchI Apatti ubhI rahe. uttaraH "je saMbaMdha yardhArmikayathArthajJAnaviSayIbhUtasaMsarga hoya= yathArtha evI viziSTabudhdhino niyAmaka hoya te saMbaMdha tadanuyogika gaNAya." "ayogolaka dhUmavatu' e jJAna to bhrama che. yathArtha nathI. eTale dhUmasaMyoga e ayogolakadharmika evA yathArthajJAnano viSayIbhUta saMsarga to nathI ja. arthAt yathArtha evI viziSTabuddhino huM niyAmaka to nathI ja. mATe temAM ayogolakAnuyogikatvano abhAva ja siddha thatA koI doSa nathI. nAlIza - pana-vadvimAnavadvirUpavityAlAvaritrAtaH, parvata-vadvisaMyo pava, - vahnipratiyogikatva-hetvadhikaraNIbhUtavahnayanuyogikatvobhayAbhAvaviraheNa vahnisAmAnyAbhAvasya lakSaNAghaTakatvAdityapAstam / gununuwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwmmmmm candazekharIyA : evaM tadanu yogika tvaM tadvRttitvAtmaka manaGgIkRtya tadhArmika - yathArthajJAnaviSayIbhUtasaMsargatvAtmakaM asmAbhirabhyupagataM / yadi naitad abhyupagamyeta / tadA tu vahnimAna vahnisyAdityatrAtivyAptirbhavet / vahnirUpaM samavAyena vahnau vartate / tatra ca saMyogena vahnirU pasAdhyasyAbhAvAdayaM vyabhicArI hetuH / tathApi sAdhyatAvacchedakasambandhaH saMyogaH, tatra parvatavRttivahnisaMyoge saMyogasAmAnyAta'gate vahniniSThapratiyogitA-vacchedakavahnitvAvacchinna-vahnipratiyogikatvaM vartate / evaM tasya saMyogasya vahnivRttitvAt tAdRzasaMyoge vahnivRttitvAtmakaM vahni-anuyogikatvamapi vartate / itthaM ca vahnisaMyoge vahnipratiyogikatvavahnayanuyogikatvobhayasatvAt saMyogasAmAnye ubhayAbhAvo na mIlati / tathA ca vahnayabhAvasya lakSaNAghaTakatvAt gaganAdyabhAvamAdAyAtivyAptirbhavet / candrazekharIyAH Ama tadanuyogikasaMbaMdhano tavRttisaMbaMdhatva artha choDIne taddadharmikayathArthajJAnaviSayIbhUta- 6 saMsargava karavAthI bIjo paNa phAyado thAya che. jo A artha na kare to "vahinAmAnuM vahnirUpAtuM' emAM paNa 6 ativyApti AvatI hatI. kemake ahIM vahinarUpa samavAyathI vahinamAM rahe che ane vanimAM saMyogathI vani na raheto hovAthI A hetu vyabhicArI che. paraMtu sAdhyatAvacchedaka evA vahinasaMyogamAM vahinaabhAvapratiyogitA-vacchedakavanitva-avacchizavahinapratiyogIkatva ane hatyadhikaraNa-vani= vahinarUpAdhikaraNavahina-anuyogikatva paNa che kemake vanisaMyoga e vanivRtti saMbaMdha hovAthI vahinaanuyogika paNa gaNAya ja ane vahina e A saMyogathI parvatamAM rahelo hovAthI A saMyoga vahinapratiyogIka paNa gaNAya eTale emAM ubhaya maLavAthI ubhayAbhAva na maLe. ane eTale vahina-abhAva lakSaNaghaTaka na banatA IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIB Hoon0000000000000 Indidining totation/AAAAAAAAGILIAttttttt 11//:Ig!!!!!!HENNAINENERAIYARI+SABIR #Attit/AAAAAAHIR11000060ItA010010010010116:////tt1ht/t111112 siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 146 firstLS01E0%e0%%ADILADUATI/II/IIMITHAKHortiLexNotifi:10150NwINE!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!stibilittle(NANIB+etvKtL+1+150101+I5:00 10thetitivIrofilhoto/foto/sforthrittlethora
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:19 ativyApti Ave ja. jAgadIzI - parvata-vahnisaMyogasya hetumadvahnivRttitve'pi,-vahnayanuyogikasambandhatvaviraheNa tatra tAdRzobhayAbhAvasatvAt / Ammmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm candrazekharIyA : kintu tadanuyogikatvasya tavRttitvAtmakArthakaraNe tu na eSa doSaH saMbhavati / yato yadi 'vahniH vahnisaMyogena vahnimAn parvatamAn vA iti pramAtmikA pratItirbhavet tadA vahnisaMyoge vahnidharmikayathArthajJAnaviSayI-bhUtasaMsargatvaM bhavet na ca tAdRzI pramAtmikA pratItiH bhavatIti vahnisaMyoge tAdRzasaMsargatvAtmakasya vahni-anuyogikatvasyAbhAva eva vartate / tathA ca saMyogasAmAnye vahnipratiyogikatvavahnirUpAdhikaraNavahni-anuyogikatvobhayAbhAvasya vartamAnatvAt vahnayabhAva eva lakSaNaghaTako bhavatIti nAtivyAptiH saMbhavati / candrazekharIyA paNa have vahina-anuyogikatva vanivRttitva artha karatA ja nathI. vahinadharmika evI yathArthapratItino viSayIbhUta saMbaMdha e ja vahina-anuyogika tarIke laIe chIe. have 'vaniH saMyogena vanimA" ke "vaniH saMyogena parvatamAnuM AvI pratIti sAcI thAya. to te pratIti vanidharmika bane. ane teno viSayIbhUta saMbaMdha vani-parvatasaMyoga bane. paNa AvI sAcI pratIti thatI nathI, mATe parvatavanisaMyogamAM vanidharmiyathArthapratItiviSayasaMbaMdhatvarUpa vahina-anuyogikasaMbaMdhatvano abhAva hovAthI ubhayAbhAva maLI jatAM vahunyabhAva ja lakSaNaghaTaka banI gayo. mATe samavAyena vahinarUpatuka evA saMyogena vahinasAdhyakasthaLe ativyApti na Ave. domimmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmms jAgadIzI - idantvavadhAtavyaM yatraikasaMyogavyaktyA yatpadArthayoH parasparaM viziSTadhIH pramA, tatra tayorekasmin saMyogena sAdhye tadIyarUpAdau vyabhicAriNyativyAptiH, tadubhayasaMyogasya niruktobhayAbhAvavirahAditi // 19 // __candrazekharIyA : evaM tAvat dIdhitikRtA pUrvapakSakhaMDanaM kRtam / kintu jagadIzo'tra lakSaNe truTiM darzayati "idantvavadhAtavyami"tyAdinA / ayaM bhAvaH yathA yadA dakSiNahastaprathamAGgulI vAmahastaprathamAGgalyAH upariSTAt sthApyate, tadaiva ca vAmahastaprathamAGgalI dakSiNahastaprathamAGgalyAH upariSTAt sthApyate / tadA "vAmaprathamAGgalI dakSiNaprathamAGgalIvatI" "dakSiNaprathamAGgalI vAmaprathamAGgalIvatI" iti pratItidvayaM saMbhavati / atra ca dvayoraGgalyoH madhye eka eva saMyogaH / tasmin saMyoge vAmahastaprathamAGgalIdharmikayathArthajJAnaviSayIbhUtasaMsargatvAtmakaM vAmaprathamAGgalI-anuyogikatvaM vartate / evaM tasminneva saMyoge dakSiNahastaprathamAGgalIdharmikayathArthajJAnaviSayIbhUtasaMsargatvAtmakaM dakSiNaprathamAGgalI-anuyogikatvaM api vartate / evaM ca etAdRksaMyoge siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 140
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:19 mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm kiJcidanuyogikasambandhatvaM-kiJcitpratiyogikasambandhatvaM ca nAsti / kintu aGgalIdvayAnuyogikatvaM aGgulIdvayapratiyogikatvaM ca vartate, tathaiva yudhyamAnayoH meSayoH etAdRzaH saMyogo bhavati, yena tatrApi 'prathamameSaH dvitIyameSavAn' 'dvitIyameSaH prathamameSavAn' iti pratItidvayamapi yathArthaM bhavati / tatra dvitIyameSavAn dvitIyameSarUpAdityatrAtivyAptirbhavati / atra dvitIyameSarUpaM dvitIyameSe samavAyena vartate / kintu tatra dvitIyameSe saMyogena dvitIyameSarUpaM sAdhyaM nAsti / ato'yaM vyabhicArI hetuH / kintu tathApi sAdhyatAvacchedakasambandhasAmAnyAntargate meSadvayasaMyoge 'prathamameSaH dvitIyameSavAn' iti pratItibalAt dvitIyameSAbhAvapratiyogitAvacchedakAvacchinnadvitIyameSapratiyogikatvaM 'dvitIyameSaH prathamameSavAn' iti pratItibalAt dvitIyameSarUpAdhikaraNadvitIyameSAnuyogikatvaJca vartate / tathA ca meSadvayasaMyoge niruktobhayasatvAt sAdhyatAvacchedakasambandhasAmAnye tAdRzobhayAbhAvo na vartate / ato na dvitIyameSAbhAvo lakSaNaghaTako'pi tu gaganAdyabhAva eva / tathA cAtivyAptirduvArA eva / yasmAdevaM tasmAt dIdhitiproktametallakSaNamativyAptidoSagrastaM bhavatIti bodhyam / candrazekharIyAH A rIte dIdhitikAre pUrvapakSanI tamAma ApattionuM khaMDana A uttara dvArA karyuM to kharuM paNa chatAM dIpitie kaheluM e nirvacana eka sthaLe ghaTatuM nathI. te A pramANe - jyAre be meSa yuddha kare che, tyAre teonA pago paraspara ekabIjA upara evI rIte goThavAyA che ke jonArane "pahelo meSa bIjA meSa upara ane bIjo meSa pahelA meSa upara rahelo che' evI pratIti thAya. jema be hAthanI 1lI AMgaLIo paraspara ekabIjA upara goThavIe, to jamaNA hAthanI pahelI AMgaLI upara che e ane DAbA hAthanI pahelI AMgaLI upara che' evI beya pratIti thaI zake. have A meSasaMyogamAM prathama meSa pratiyogikatva + dvitIya meSAnuyogikatva che, tema dvitIya meSa pratiyogikatva + prathama meSAnuyogikatva paNa che ja. Ama jyAM eka ja saMyoga dvArA je be padArthomAM paraspara viziSTabuddhi pramAtmaka tarIke gaNAya che. jemake "prathama meSaH dvitIya meSavAnuM, dvitIya meSaH prathama meSavAnuM" tyAM dvitIya meSavAn dvitIya meSa rUpAtuM A vyabhicArI sthAne ativyApti Ave. ahI dvitIya meSarUpa samavAyathI dvitIya meSamAM che ane temAM saMyogathI dvitIya meSaHsAdhya to nathI ja. eTale hetu vyabhicArI che. chatAM ahIM sAdhyAvacchedaka evA nuM prathama+dvitIya meSa saMyogamAM dvitIya meSa pratiyogIkatva paNa che. (prathama-meSa: dvitIya-meSavAnuM e pratItine AdhAre) ane dvitIya meSa anuyogikatva paNa che. (dvitIya meSa: prathama meSavAnuM e pratItine AdhAre) Ama ubhaya hovAthI ubhayAbhAva na maLe. pariNAme sAdhyAbhAva lakSaNaghaTaka na banatA bIjo abhAva laIne ativyApti ApI zakAya che. mATe A dIdhitino uttara e A sthAne ativyAptinivAraka banato nathI. eTalI enI kSati che. ammmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm dIdhitiH dhUmasaMyoge-vahnayadhikaraNAyogolakAnuyogikatvasya,caitnAnyatvaviziSTaitaddaNDasaMyogeetaddaNDAdhikaraNacaitrAnuyogikatvasya,-guNa-karmAnyatvaviziSTasattAsamavAye cajAtyadhikaraNaguNAnuyogikatvasya, -virahAnnAtiprasaMGgaH // 20 // siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 148 100000
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:20 jAgadIzI -'yatkiJci'dityasya phalamAha, - dhUmasaMyoga iti / anyathA vahnayadhikaraNamahAnasAnuyogikatva-dhUmapratiyogikatvobhayasyaiva dhUmavAn vahne rityAdAvatiprasaGgaH syAditi bhAvaH / SaSThayantadvayaM, -'virahA 'dityanvayi / dung candrazekharIyA : lakSaNe hetvadhikaraNIbhUtayatkicitvyaktyanuyogikatvaM praviSTam / tatra yadi yatkicitpadaM / nopAdIyeta, tadA hetvadhikaraNIbhUtasarvavyaktyanuyogikatvAbhAvo vivakSito bhavet / tathA ca 'dhUmavAn vahnari'tyAdau mahAnasIyasaMyoge saMyogasAmAnyAntargate dhUmapratiyogikatvasya mahAnasAnuyogikatvasya ca satvAt mahAnasIyasaMyoge sarvahetvadhikaraNAnuyogikatvasAmAnyAbhAvo na vartate / tathA ca mahAnasIyasaMyoge tAdRzobhayAbhAvAsatvAt na dhUmAbhAvo lakSaNaghaTako'pi tu ghaTAdyabhAvaH, ghaTapratiyogikeSu saMyogeSu parvatacatvarAyogolakAdi sarvAdhikaraNAnuyogikatvasAmAnyAbhAvasya satvAt, parvatAdi-anuyogikasaMyogeSu ca ghaTAbhAvapratiyogitA vacchedakaghaTatvAvacchinnaghaTapratiyogikatvasAmAnyAbhAvasya satvAt, taditarasaMyogeSu cobhayAbhAvasya satvAt sarveSu saMyogeSu tAdRzobhayAbhAvo vartate / tathA ca ghaTAbhAvamAdAyAtivyAptirbhavet / tadvAraNAya yatkicitpadamupAttam / tathA ca mahAnasIyadhUmasaMyoge'pi hetvadhikaraNIbhUtAyogolakAnuyogikatvasAmAnyAbhAvasya satvAt ubhayAbhAvo vartate eva / yatkicitpadena kevalasyAyogolakasya zakyagrahaNakatvAt / ayogolakAnuyogikasaMyogeSu ca dhUmAbhAvapratiyogidhUmapratiyogikatvasAmAnyAbhAvasya satvAt teSvapi ubhayAbhAvo vartate / dhUmapratiyogika-saMyogebhyaH ayogolakAnuyogikasaMyogebhyazca bhinnA ye saMyogA teSu tu ubhayAbhAvasya sutarAM satvAt sarvatra saMyogasAmAnye ubhayAbhAvo mIlitaH / tathA ca sAdhyAbhAvasyaiva lakSaNaghaTakatvAnnAtivyAptiH / yandrazeparIyA : (1) hAtamA 4 yiiyat tvapi:29.....bha. 28 / yiiyata pahanuNa batAve che. jo e pada na lakho to hevadhikaraNasAmAnyAnuyogikatvasAmAnyAbhAva levo paDe ane to pachI dhUmavAnuM vaDamAM dhUmasaMyogamAM dhUmapratiyogikatva+dhUmAdhikaraNa-parvatAghanuyogikatva be ya che. eTale dhUmasaMyogamAM tamAmahatvathikaraNAnuyogikatvano abhAva maLavAno ja nathI. ane tethI dhUmAbhAva lakSaNa ghaTaka na banatA ativyApti Ave. yatkiMcit tarIke to mAtra ayogolaka laIe eTale dhUmasaMyogamAM ayogolakAnuyogikatvasAmAnyano abhAva maLI jatA saMyogasAmAnyamAM ubhayAbhAva maLI jAya. pariNAme ativyApti na Ave. ammmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm jAgadIzI - 'nirukta padasya chadmataH phalamAha, - caitrAnyatveti / 'nirukta padAnuktau 'caitrAnyatvaviziSTataddaNDavAnetaddaNDA' dityatra caitravRttyetaddaNDasaMyoga eva,-caitrAnyatvaviziSTai taddaNDAbhAvapratiyogipratiyogikatvahetvadhikaraNI-bhUta-caitrAnuyogikatvobhayAbhAvavirahA - ttAdRzadaNDAbhAvasya lakSaNAghaTakatayA'tivyAptiH syAt-, siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 149 1010000000
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:20 Emmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm candrazekharIyA : dIdhityAM niruktapadasya chadmataH prayojanaM pratipAdayati caitrAnyatva...ityAdinA / / chadmataH iti asya "yadi lakSaNe niruktapadaM nopAdIyeta tadA tu"... ityAdi anuktyaiva ityarthaH karaNIyaH / ayaM bhAvaH, niruktapratiyogipratiyogikatvaghaTitaM lakSaNaM pratipAditaM / niruktapratiyogikatvaJca yAdRzapratiyogitAvacchedakA vacchinnapratiyogipratiyogikatvam / tatra yadi yAdRzapratiyogitAvacchedakAvacchinnArthakaM 'nirukta' padaM na gRhyeta, tadA tu sAdhyatAvacchedasambandhasAmAnye yadabhAvapratiyogikatva-sAmAnyAbhAvaghaTitaM lakSaNaM bhavet / tathA ca caitrabhedaviziSTaitadaMDavAn etadaMDAdityatrAtivyAptirbhavet / atra caitramaitrau bhUtale upaviSTau staH / tayordvayoraH eka eva dI| daMDo'sti / etAdakasthAne idamanumAnaM kriyate / yatra etadaMDa: tatra caitrabhedaviziSTaitadaMDa: iti hi vyAptiH / sA ca na samyak / etadaMDavati caitre caitrbhedvishissttaitdNddaabhaavaat|| ato'yaM vyabhicArI hetuH| tathApyatra sAdhyAbhAvasya lakSaNAghaTakatvAdativyAptirbhavati / tathA hi sAdhyatAvacchedakasaMyoga sAmAnyAntargatascaitravRtyetadaMDasaMyogo'sti / tasmin caitravRtyetadaMDasaMyoge caitrabhedaviziSTatadaDAbhAvapratiyogi-zuddhaitadaMDapratiyogikatvaM asti, caitravRtyetadaMDasaMyogena zuddhaitadaMDasya caitre vartamAnatvAt / tathA tatraiva saMyoge etadaMDAdhikaraNa-caitrAnuyogikatvamapyasti / tathA ca caitravRtyetadaMDasaMyoge tAdRzobhayasatvAt saMyogasAmAnye na tAdRzobhayAbhAvaH, ato na sAdhyAbhAvo lakSaNaghaTakaH, tathA cAbhAvAntaramAdAyAtivyAptirduvArA / yandrazeparIyA : 426IzamA chadmataH phalamAha saNela cha tenI artha meM 3. nita56 sakSama na laIe to A sthaLe ativyApti Ave. "evo spaSTa khulAso karyA vinA ja te padanuM prayojana batAve che ene chadmataH = gupta rIte phala batAveluM kahevAya. dIdhitimAM sAdhyatAvacchedakasaMbaMdhasAmAnyamAM nirukta pratiyogIpratiyogikatva.. abhAva levAnuM kahela che. niruktapratiyogi yAdazapratiyogitAvacchedaka avacchinna" artha karelo che. jo mAtra "yadabhAvapratiyogipratiyogikatva-abhAva" le to jyAM be caitra-maitra beThA che ane be ya nA khoLAmAM eka ja lAMbo dAMDo paDelo che. te caitrAkhyatvaviziSTatadaMDavAnuM etadaMDAt sthAne ativyApti Ave. ahIM etaddaMDa to saMyogathI caitra + maitra be yamAM che. paNa caitramAM caitrabhedaviziSTa-etaddaMDa rUpa sAdhya na hovAthI A sthAna vyabhicArI che. chatAM ativyApti kevI rIte Ave? te joIe. ahIM sAdhyAbhAva lakSaNaghaTaka banavo joIe. sAdhyAbhAva caitrabhedaviziSTataddaMDAbhAva. have sAdhyatAvacchedakasaMbaMdhanI antargata caitravRttidaMDasaMyoga laIe, temAM caitrabhedaviziSTatadaMDAbhAvapratiyogi je zuddha daMDa che" tatvatiyogIkatva che ja. kemake caitravRtti-etaddaMDasaMyogasaMbaMdhathI etaddaMDa e caitramAM che ja. eTale caitravRtti-etaddaMDasaMyogamAM sAdhyAbhAva pratiyogizuddhataddaMDa-pratiyogIkatva che. ane etaddaMDAdhikaraNa caitrAnuyogikatva paNa che. Ama caitravRtti-etaddaMDasaMyogamAM ubhaya maLI jatA sAdhyatAvacchedakasaMbaMdhasAmAnyamAM ubhayAbhAva na maLyo. bhale bIjA badhA saMyogomAM ubhayAbhAva maLe paNa A ekamAM nathI maLato, mATe sAdhyAbhAva lakSaNaghaTaka na banatA bIjA abhAvane laIne ativyApti Ave. jAgadIzI -tadupAdAne tu caitrAnyatvaviziSTaitaddaNDatvAvacchinnapratiyogikatvasyAbhAvAdeva tatrobhayAbhAvasambhava iti nAtivyAptiriti bhAvaH / BOORDIOOODD00000000000OTTODDDDDDDDDDDOOOOOOOOOOOOOOOOODITORRIDOIRDOIDDOODOOOOOOOOODRODOHOODOOSITIDIODIOTISITIODIOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOR siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 150 COOO000000000000000dBOOOOOOOOOOOOOOOOOOO0000000GOOOOOOOODaddamaOIROOOOOOOOOOOOOOOOODadanOOOOOOOdmoddddddddddddddOOOOOOOOOOOOOGandaanadaanadanand
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:20 ODOIDIOOOOOODIDIDOIDDOOODADDDDDDDDITIODOOOOOOOOOOOOODITOPPOr ommoOTATIODOODOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO O OIDIDI candazekharIyA : nirukta padopAdAne tu na eSA ativyAptiH saMbhavati / tathA hi caitrabhedaviziSTaitadaMDAbhAvapratiyogitA-vacchedakaM caitrabhedaviziSTatadaMDatvameva, tadavacchiAzca caitrabhedaviziSTaitadaMDa eva, na tu zuddhadaMDa: / tAdRzo viziSTadaMDazca caitravRttyetadaMDasaMyogena na kutrApi vartate / caitravRtyetadaMDasaMyogena tu kimapi dravyaM caitre eva vartata, na tvanyatra / caitrabhedaviziSTaitadaMDazca caitre na tAdRzasaMyogena vartate, caitre caitrabhedAbhAvAt / tathA ca caitravRttyetadaMDasaMyoge caitrabhedaviziSTatadaMDapratiyogikatvasAmAnyAbhAvamAdAyobhayAbhAvo vartate / caitrAnuyogikeSu anyeSu saMyogeSu tu sphuTa eva tAdRzadaMDapratiyogikatvAbhAvo vartate / maitrAnuyogikeSu etadaMDasaMyogAdiSu tu hetvadhikaraNacaitrAnuyogikatvAbhAvo vartate / anyeSu sarveSu saMyogeSu sutarAmubhayAbhAvo vartate / tathA ca saMyogasAmAnye caitrabhedaviziSTa-etadaMDapratiyogikatvasAmAnya-etadaMDAdhikaraNacaitrAnuyogikatva sAmAnyobhayAbhAvo prasiddhyati / evaM ca sAdhyAbhAvasyaiva lakSaNaghaTakatvAt nAtivyAptiriti bhAvaH / candrazekharIyA ? paNa yAdazapratiyogitAvacchedakAvacchinna... pada levAthI A Apatti dUra thAya. caitrabhedaviziSTa-etaddaMDAbhAvapratiyogitAvacchedaka tAdazaviziSTadaMDatva bane. ane tadavacchinna to caitrabhedaviziSTa-etaddaMDa ja bane. ane caitravRtti-etadaMDasaMyogamAM caitrabhedaviziSTa-etaddaMDapratiyogIkatva to nathI ja. kemake caitrabhedavi. etaddaMDa jo caitravRtti-etaddaMDasaMyogathI caitramAM rahe, to ja te saMyogamAM caitrabheda vi. etaddaMDapratiyogikatva Ave. paNa caitramAM caitrabheda na rahevAthI caitrabheda vi.etaddaMDa paNa na rahe. eTale te saMyogamAM tAdazapratiyogIkatvAbhAvane laIne ubhayAbhAva maLe. bIjA badhA saMyogasaMbaMdhomAM to ubhayAbhAva che ja. Ama ahIM sAdhyAbhAva ja lakSaNaghaTaka banI jatA ativyApti na Ave. mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm mmitmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm jAgadIzI -yadi ca 'pratiyogitA pratyAzrayaM nAnaiva, na tveke ti mataM, tadA caitrAnyatvaviziSTadaNDatvAvacchinnaM yaccaitrAvRttidaNDaniSThaM pratiyogitvaM, tadAzrayapratiyogikatva,hetvadhikaraNIbhUtacaitrAnuyogikatvobhayAbhAvasya saMyogasAmAnya eva sattvAt 'nirukta padaM vinA'pi nAtivyAptiH sambhavatIti tanmatasAdhAraNyenAtivyAptirakSaNArthamuktam- etaditi / candrazekharIyA : nanu caitrabhedaviziSTadaMDa eva sAdhyatvena kathaM nopAttaH ? caitrabhedaviziSTaitadaMDa eva etadpadaghaTitaH kathamupAttaH ? iti cet, yadi hi caitrabhedaviziSTadaMDavAn etadaMDAdityanumAnaM kriyeta, tadA tu yeSAM mate pratiyogitA pratyAzrayaM bhinnA, teSAM mate'sminnanumAne niruktapadAnupAdAne'pi nAtivyAptirbhavet / evaM ca teSAM mate niruktapadaM nirarthakameva bhavet / tathA hi caitrabhedaviziSTadaMDAbhAva evAtra sAdhyAbhAvaH, tasya pratiyogI caitrabhedaviziSTadaMDa:, pratiyogI nAma pratiyogitA-AzrayaH, caitrabhedaviziSTadaMDAbhAvapratiyogitAzrayastu caitrAvRttibhUtalAdivRttidaMDo'pi bhavati / ataH sa eva pratiyogitvena grahItuM zakyate / tathA ca sAdhyatAvacchedakasaMyogasAmAnyAntargate caitravRtyetadaMDasaMyoge'pi caitrabhedaviziSTadaMDAbhAvapratiyogitAzraya caitrAvRttidaMDapratiyogikatvAbhAva eva asti / tathA ca saMyogasAmAnye caitrAvRttidaMDapratiyogikatvaetadaMDAdhikaraNacaitrAnuyogikatvasAmAnyobhayAbhAvasya satvAt sAdhyAbhAva eva lakSaNaghaTako bhavatIti RoooodandavaTOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOD0000daOTOOOOOOOORRHOIDSCORRORI S TIBIOGOOGoddodc0000000000000000000000dddddddddOOOOOOOOOOOOOR - siddhAMta lakSaNa upara cokharIyA nAmanI TIkA 0 151 GOO0000BOBOOOOOOOOOOOOOOOO9000000OOOOOOOOOOOOOOOOOOOODOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOODOOS
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:20 400:40:4155156141315515616516151551561015315414156101161111111111111 11:14:1015534::41155156[H:JLALA\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\[m nAtivyAptirbhavet / yadi hi pratiyogitA pratyAzrayaM bhinnA na syAt, tahi caitrabhedaviziSTadaMDAbhAvapratiyogitAyAH Azrayatvena sarve eva daMDA grAhyA bhaveyuH / teSu ca caitravRttidaMDo'pi gRhyate / tathA ca caitravRtyetad-daMDasaMyoge saMyogasAmAnyAntargate caitrabhedaviziSTadaMDAbhAvapratiyogi-caitravRtyetadaMDapratiyogikatvasya etadaMDAdhikaraNacaitrAnuyogikatvasya ca satvAt sambandhasAmAnye nobhayAbhAvo bhavati / tathA ca sAdhyAbhAvasya lakSaNAghaTakatvAt bhavatyevAtivyAptiriti tanmate niruktapadaM sArthakaM bhavet / kintu pratyAzrayaM bhinnapratiyogitAGgIkartRNAM mate tu niruktapadaM vinApi etadpadAghaTitanirUktasAdhyakasthale'tivyAptyasaMbhavAt nirUktapadaM teSAM nirarthakaM bhavet / na caitadiSTam, sarvasAdhAraNalakSaNasyAbhISTatvAt / ataH etadpadaghaTitasAdhyamevopAttam / tAdRzAnumAne ca teSAmapi ativyAptiH saMbhavatyeva / tathAhi caitrabhedaviziSTaitadaDapratiyogI zuddhaitadaMDa eva, na tu sarve daMDAH / 3 caitravRtyetadaMDasaMyoge ca zuddhaitadaMDAtmakapratiyogikatvasya etadaMDAdhikaraNacaitrAnuyogikatvasya ca satvAt, pUrvavad sAdhyAbhAvasya lakSaNaghaTakatva-asaMbhavAd bhavatyevAtivyAptiH / niruktapadopAdAne tu yathA tadvAraNaM bhavati tathA prAgeva bhAvitam / candrazekharIyA: prazna : ahIM, etad pada mukavAnI jarUra nathI. mAtra catrabhedaviziSTadaMDavAn daMDAt' Ama kahIe to paNa ativyApti ApI zakAtI hatI. kemake caitravRttidaMDasaMyogamAM caitrabhedaviziSTadaMDAbhAvapratiyogIzuddhadaMDa pratiyogIkatva + daMDAdhikaraNa-caitrAnuyogikatva be ya uM hovAthI saMyogasAmAnyamAM ubhayAbhAva na maLatA ativyApti Ave ane "nirukta pada mukavAthI nIkaLI jAya to pachI "etad pada zA mATe mukyuM? uttara : tamArI vAta sAcI che. paraMtu jeo ema mAne che ke pratiyogitA e dareka adhikaraNamAM judI judI 8 che eka nathI. emanA mate A sthAne "niruta" pada vinA paNa ativyApti na saMbhave. kemake caitrabhedaviziSTadaMDAbhAvanI pratiyogitAno Azraya caitra-avRttidaMDa bane. ane je caitravRttidaMDasaMyoga che temAM caitrabhedavi.daMDAbhAvapratiyogI-caitra-avRttidaMDapratiyogItva to che ja nahi. kemake caitravRttidaMDasaMyogasaMbaMdhathI caitra-avRttidaMDa rahI zakato ja nathI. Ama A caitravRttidaMDasaMyogamAM tAdazapratiyogItvAbhAva dvArA ubhayAbhAva maLe. have je caitra-avRttidaMDasaMyoga che temAM caitrAvRttidaMDapratiyogIkatva hovA chatAM daMDAdhikaraNa caitrAnuyogikatvano abhAva che eTale temAM paNa ubhayAbhAva maLI jAya. e sivAyanA saMyogomAM to sutarAM ubhayAbhAva maLe. Ama saMyogasAmAnyamAM caitrabhedaviziSTadaMDAbhAvapratiyogI citrAvRttidaMDa) pratiyogIkatva + diMDAdhikaraNacaitrAnuyogikatvobhayano abhAva maLI jatA sAdhyAbhAva ja lakSaNaghaTaka bane. pariNAme ativyApti A mate na Ave. "A matamAM paNa ativyApti Ave e mATe ame etapadavALuM anumAna lIdhela che. arthAtu caitrabhedaviziSTadaMDa sAdhya nathI. paNa caitrabhedaviziSTa - etaddaMDa e sAdhya che ane tethI teno abhAva ja levo paDe. ane tenA abhAvanI pratiyogitA to mAtra caitrabhedaviziSTa-etaddaMDa= zuddha-etaddaMDamAM ja che. bIjA daMDomAM nathI. ane Ama caitravRtti-etaddaMDasaMyogamAM caitrabhedaviziSTa-etadaMDAbhAvapratiyogi-etaddaMDapratiyogikatva+etad-daMDAdhikaraNatrAnuyogikatvobhaya hovAthI saMbaMdha sAmAnyamAM ubhayAbhAva nathI maLato ane pariNAme sAdhyAbhAva lakSaNaghaTaka na banatA bIjA abhAva dvArA ativyApti A mate paNa ApI zakAya. A AzayathI ja ame AvuM anumAna lIdhuM che. "nirukta" padathI e Apatti nIkaLI jAya che e to ApaNe joI ja gayA. IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 152
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti : 20 " jagadIzI - ( yadyanuyogitA pratyAzrayaM nAnaiva, na tveketyabhimataM tadA ) daNDasAmAnyasya hetutve, - etaddaNDapratiyogikasaMyogasAmAnye daNDAntarAdhikaraNIbhUtayatkiJcidvyaktyanuyogikatvAbhAvAdevobhayAbhAvasattvAdativyAptivirahaH syAdato hetau - etaditi / candrazekharIyA : nanu tathApi 'caitrabhedaviziSTaitadaMDavAn daMDAt' iti etadpadAghaTita eva zuddhadaMDa: kathaM hetutvena noktaH ? kathaM etadvaMDo hetutvena pratipAdita iti cet zrUyatAmatrApi kAraNam / yeSAM mate'nuyogitA pratyAzrayaM bhinnA, teSAM mate caitravRttidaMDabhinnaH bhUtalAdivRttidaMDo'pi hetutvena gRhyate, tadadhikaraNaJca bhUtalam / tathA ca yeSu saMyogeSu caitrabhedaviziSTaitadvaMDapratiyogikatvamasti teSu bhUtalavRttidaMDAtmaka hetvadhikaraNabhUtalAnuyogikatvaM nAsti / yeSu ca tAdRzabhUtalAnuyogikatvamasti teSu caitrabhedaviziSTaitadaMDapratiyogikatvaM nAsti / itthaM ca saMyogasAmAnye tAdRzobhayAbhAvasatvAt sAdhyAbhAvasyaiva lakSaNaghaTakatvAt niruktapadaM vinApyativyAptirna bhavet / yadi hi anuyogitA pratyAzrayamekaiva syAt, tadA tu bhUtalavRttidaMDAtmaka hetvadhikaraNabhUtale yA bhUtalavRttidaMDAnuyogitA, saiva caitre'pi vartate 1 ataH caitravRttyetad daM DasaM yoge bhUtalavRttidaMDAdhikaraNabhUtalaniSThAnuyogitAvatcaitrAnuyogikatvamapi vartate / tathA ca tasmin ubhayAbhAvAsatvAt sAdhyAbhAvo lakSaNaghaTako na bhavet / tathA ca nAtivyAptiH saMbhavatIti bhAvaH / kintu pratyAzrayaM bhinnAmanuyogitAmaGgIkartRNAM mate tu niruktapadaM vinA'pyativyAptyAdisaMbhavAbhAvAt niruktapadaM teSAM mate vyarthaM bhavet / ataH sarvasAdhAraNaM niruktapadaprayojanaM darzayitumetadpadaghaTita eva daMDaheturupAttaH / etadaMDAnuyogitA tu na bhUtalAdau kintu caitramaitrayoH eva / tathA ca caitravRtyetadaMDasaMyoge etaddaMDAdhikaraNacaitrAnuyogikatvasya satvAt nobhayAbhAvo mIlati / tathA ca pUrvavadativyAptiH durvArA, tadvAraNAya ca niruktapadaM sArthakamiti prAgeva bhAvitam / yandrazejarIyA : prazna : bhale, tyAre yaitramehaviziSTa-khetaddahaMDavAn daMDAt khema anumAna Daro hetumAM 'khetahU' padano niveza zA mATe karo cho ? arthAt zuddha daMDane ja hetu rAkho. uttara H jo, mAtra daMDane ja hetu mAnIe to jeo anuyogitA e Azrayabhede judI judI mAne che. temanA mate 'nirukta' pada vinA paNa ahIM ativyApti na Ave. kemake etaddaMDapratiyogIkasaMyogasAmAnyamAM bIjA daMDa rUpa hetunA adhikaraNa evA je bhUtalAdi che, tAdaza bhUtalAdi-anuyogikatva nathI. arthAt A etadaMDasaMyogamAM daMDAttarAdhikaraNabhUtalAdi-anuyogikatvano to abhAva ja che. eTale AmAM paNa ubhayAbhAva maLI jatA sAdhyAbhAva lakSaNaghaTaka banatAM ativyApti na Ave. hA jeo adhikaraNabhedathI paNa anuyogitA eka ja mAne che, temanA mate to daMDapratiyogIkasaMyoganI bhUtala-caitra-maitrAdi tamAmamAM rahelI anuyogitA eka ja banaze. eTale etadaMDasaMyogamAM paNa daMDAntarAdhikaraNabhUtalAdi-anuyogikatva che kemake daMDAttarAdhikaraNabhUtalAdimAM rahelI anuyogitA e ja A caitramAM che. eTale daMDAntarAdhikaraNanI anuyogitAvALo caitra paNa bane. eTale etaddaMDasaMyogamAM caitrAnuyogikatva to che ja. Ama ubhayAbhAva na levAtA sAdhyAbhAva lakSaNaghaTaka na banatA ativyApti Ave. paNa anuyogitAne Azrayabhede judI mAnanArAnA mate to "nirukta" pada vinA siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 7 153
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti: 20 paNa ativyApti na Ave. eTale temanA matamAM paNa ativyApti batAvavA mATe 'etadaMDa' hetu mukelo che. eTale have etaddaMDasaMyogamAM caitrabhedaviziSTa-etaddaMDAbhAvapratiyogi-etaddaMDapratiyogIkatva che. tema etadaMDAdhikaraNa-caitra-maitrAnuyogikatva paNa che ja. Ama ubhaya hovAthI ubhayAbhAva na maLe. pariNAme saMyogasAmAnyamAM ubhayAbhAva na maLatA sAdhyAbhAva lakSaNa ghaTaka banato nathI ane eTale ja ativyApti Ave. ane te dUra karavA mATe 'nirukta' pada sArthaka banI jAya che. jagadIzI - saMyogena sAdhyatAyAM nirUktapadasya vyAvRttimuktvA, - samavAyena sAdhyatAyAM tAmAha - guNakarmAnyatveti / - idaJca samavAyasya (adhikaraNabhedenApi ) nAnAtvamabhipretya, tasyaikatvetu tatra guNAnuyogikatva - vishissttsttaaprtiyogiktvobhysttvenaativyaaptitaadvsthyaat| candrazekharIyA : evaM tAvat saMyogena yatra tAdRzadaMDAdi sAdhyam tatra niruktapada - prayojanaM pratipAdyAdhunA samavAyena viziSTasattAsAdhyake jAtyAtmaka hetau tad darzayati dIdhitikAraH / guNakarmabhedaviziSTasattAvAn jAterityatra sAdhyatAvacchedakasamavAyasAmAnyAntargate dravyavRttisamavAye tu viziSTasattA'bhAvapratiyogitA zrayazuddhasattApratiyogikatvasatve'pi jAtyadhikaraNaguNAdyanuyogikatvaM nAsti / kintu guNavRttisamavAye tAdRzazuddhasattA pratiyogikatva-guNAnuyogikatvobhayasya satvAt na samavAyasAmAnye tAdRzobhayAbhAvaH / ato na sAdhyAbhAvo lakSaNaghaTakatvena grahItuM zakyaH / tathA ca gaganAdyabhAvamAdAyAtivyAptiH bhavati / niruktapadapraveze tu na dossH| viziSTasattA'bhAvapratiyogitAvacchedakaM yat viziSTasattAtvam, tadavacchinnA viziSTasattA eva, na tu zuddhasattA / guNavRttisamavAye tu viziSTasattApratiyogikatvaM nAsti / ataH tatrApi ubhayAbhAvasatvAt, samavAyasAmAnye ubhayAbhAvasatvAt sAdhyAbhAva eva lakSaNaghaTakatvena grahItuM zakyaH / tathA ca nAtivyAptiH samavAyasyaikatvAt guNavRttisamavAyo dravyavRttisamavAyAdabhinna eva, tathA ca dravyavRttisamavAye vartamAnaM viziSTasattApratiyogikatvaM guNavRttisamavAye'pi vartate eva / itthaM ca guNavRttisamavAyAdau sarvatrobhayasatvAt na sAdhyAbhAvo lakSaNaghaTakaH / ato niruktapadopAdAne'pi ativyAptirduvArA iti vAcyam samavAyo'dhikaraNabhedena bhinna eva iti matAnusAreNaivAtivyAptivinivAraNasya kriyamANatvAt / tathA ca guNavRttisamavAyo dravyavRttisamavAyAd bhinna eva / ato guNavRttisamavAye'pi viziSTasattApratiyogikatvAbhAvamAdAyo bhayAbhAvo bhavatyeva / evaJca sAdhyAbhAvasyaiva lakSaNaghaTakatvena nAtivyAptiH / / na ca candrazekharIyA : Ama jyAM saMyogasaMbaMdhathI caitrabhedaviziSTa-etadaMDa sAdhya che. tyAM 'nirukta' pada ativyApti nivAravA jarUrI che. e vAta batAvI. have 'samavAyathI viziSTa sattA jyAM sAdhya che' tyAM paNa nirukta padanuM prayojana batAve che. sAdhyatAvacchedakasamavAyamAM viziSTasattA-abhAvapratiyogI-zuddhasattA-pratiyAgikatva che ja. kemake zuddhasattA samavAyathI dravya-guNa-karmamAM rahe che ane e ja samavAyamAM hetvadhikaraNa guNa-karma-dravyAdi-anuyogikatva paNa siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 7 154
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:20 che. eTale samavAyasAmAnyamAM ubhayAbhAva na maLatA ativyApti Ave ja che. niruktapada mukavAthI vAMdho na Ave kemake viziSTasattA-abhAvapratiyogitAvacchedaka viziSTasattAtva che ane tadavacchinna samavAya to dravyamAM ja che. ane ethI e samavAyamAM dravyAnuyogikatva che. paraMtu guNAnuyogikatvano abhAva ja che ane guNamAM rahelA samavAyamAM guNAnuyogikatva che paNa guNamAM e samavAyathI vi.sattA na rahetI hovAthI e samavAyamAM vi.sattA-pratiyogIkatvAbhAva maLI jAya. Ama dravyavRttisamavAyamAM vi.sattA-pratiyogIkatva hovA chatAM guNAnuyogikatvAbhAvathI ubhayAbhAva maLe ane guNavRttisamavAyamAM guNAnuyogikatva hovA chatAM vizi. sattApratiyogIkatAbhAvathI ubhayAbhAva maLI jAya. Ama samavAya-sAmAnyamAM ubhayAbhAva maLe. arthAt sAdhyAbhAva ja lakSaNaghaTaka banatA ativyApti na Ave. prazna : samavAya to eka ja che. eTale dravyamAM ke guNamAM rahela samavAya eka ja che. eTale je dravyavRttisamavAyamAM vi.sattApratiyogIkatva che. e ja samavAya guNamAM hovAthI temAM guNa-anuyogikatva paNa che. eTale ubhayAbhAva nathI maLato. pariNAme sAdhyAbhAva lakSaNaghaTaka na banatA ativyApti Ave ja che. uttara: adhikaraNabhedathI samavAya judA judA mAnanArAnA mate ja A ativyAptinivAraNa karela che. bAkI jo adhikaraNabheda hovA chatAM paNa samavAya eka ja mAnIe to to "nirukta pada mukyA pachI paNa tamArA kahevA pramANe ativyApti AvavAnI ja che. ane A ja vAta dIdhitikAra pote ja AgaLa karavAnA che. ane eTale ja teo A lakSaNa choDI deze. eTale atyAre to "adhikaraNabhedathI samavAya paNa bhinna che' e mata pramANe ja A ativyAptinivAraNa jANavuM. CITTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTT IIIIIIITTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTS jAgadIzI - yadyapi yAdRzapratiyogitAvacchedakAvacchinne 'tyAdyuktau,-'vahni-dhUmobhayavAn dhUmA'dityatrAvyAptiH, saMyogasAmAnya eva vahni-dhUmobhayatvAvacchinnapratiyogikatvadhUmAdhikaraNaparvatAnuyogikatvobhayAbhAvasattvAt, candrazekharIyA : atrAntare jagadIzaH svotprekSAM nirUpayati ( yadyapi) ityAdinA / ayamAzayaH / yAdRzapratiyogitAvacchedakAvacchinnapratiyogikatvaghaTitalakSaNaM vahnidhUmobhayavAn dhUmAdityatra' avyAptaM bhavati / yataH kutrApi ekenaiva saMyogena vahnidhUmobhayaM na vartate / kintu vahanessaMyogo bhinna eva, dhUmasya saMyogo bhinna eva / tathA ca kasminnapi saMyoge vahnidhUmobhayapratiyogikatvaM nAsti / ataH saMyogasAmAnye eva vahnidhUmobhayAbhAvapratiyogitAvacchedakavahnidhUmobhayatvAvacchinnavahnidhUmobhaya-pratiyogikatvAbhAvamAdAya ubhayAbhAvo vartate / tathA ca sAdhyAbhAvasyaiva lakSaNaghaTakatvenAvyAptiH bhavati / candrazekharIyAH jagadIzajI kahe che ke, A lakSaNa 'vannidhUmobhayavAnuM dhUmAtuM ahIM avyApta bane che. ahIM sAdhyatAvacchedaka saMyogasaMbaMdha che. have tame to yAdazapratiyogitA-vicchedakAvacchinnapratiyogIkatvAdi...nI vivakSA karI che. to vahinadhUmobhayAbhAvapratiyogitAvacchedaka-avacchinna to vahinadhUmobhaya ja bane. have vanine rahevAno saMyoga judo che, dhUmane rahevAno saMyoga judo che. be ya eka saMbaMdhathI to rahevAnA ja nathI. eTale koIpaNa saMyogamAM dhUmapratiyogIkatva ke vahinapratiyogIkatva hajI maLe. paNa koIpaNa saMyogamAM vahina siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 155
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:20 dhUmobhayapratiyogIkatva to maLavAnuM ja nathI. kemake eka saMyogathI be jaNa rahetA ja nathI. Ama saMyogasAmAnyamAM vanidhUmobhayapratiyogikatva-sAmAnyAbhAva maLI jatA ubhayAbhAva maLI jAya ane tethI sAdhyAbhAva ja lakSaNaghaTaka banatA avyApti Ave ja. jAgadIzI- na ca nirukta patiyogitAvacchedakAvacchinnavattApramAyAH sAMsargikaviSayatvameva-niruktapratiyogikatvaM-vaktavyaM, - tacca parvate vahni-dhUmayoH pratyekasaMyogasyApyastIti nAvyAptiH, anyathA 'saMyogena parvato vahni-dhUmobhayavA'nityAdipramAyA durghaTatvApatteriti vAcyam, Emmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm 80000000000000000000000000 candrazekharIyA : nanu niruktapratiyogikatvaM niruktapratiyogitAvacchedakAvacchinnavattApramAjJAna sAMsargika viSayatvameva, na tvanyat / tathA ca yathA 'vahnimAn parvataH' iti vahnayabhAvapratiyogitAvacchedakavahnitvAvacchinnavahnimattApramAjJAnasya sAMsargika-viSayatvam saMyoge asti, ataH saMyoge niruktavahnipratiyogikatvaM vartate / tathaiva 'saMyogena vahnidhUmobhayavAn parvataH' iti vahnidhUmobhayavattApramAjJAna-sAMsargika viSayatAsaMyoge kevalavahnisaMyoge kevale ca dhUmasaMyoge'pi vartate eva / ato dhUmAdhikaraNaparvatAnuyogikatvamapyasti / ata: ubhayAbhAvAsatvAt na sAdhyAbhAvo lakSaNaghaTakaH, ato nAvyAptiH / yadi hi kevale vahnisaMyoge kevale dhUmasaMyoge ca vahnidhUmobhayapratiyogikatvaM nirUktarUpaM na svIkriyeta, tadA saMyogena vahnidhUmobhayavAn parvataH iti pramAtmikA pratItiH kathaM ghaTeta ? yataH atra pratyekasaMyoge eva vahnidhUmobhayapratiyogikatvaM bhAsate, na tu vahnisaMyoge vahnipratiyogikatvaM dhUmasaMyoge ca dhUmapratiyogikatvaM / tathA ca pramAtmakapratItibalAt vahnisaMyoge dhUmasaMyoge ca vahni-dhUmobhayapratiyogikatvaM mantavyam / taccAnAyatyA niruktarUpameva mantavyam iti cet / candrazekharIyA : prazna : yAdazapratiyogitAvacchedakAvacchipratiyogIkatva eTale yAdazapratiyogitAvacchedakAvacchinna- vattA pramAjJAnasya sAMsargikaviSayatva' evo ja artha karavAno che. ahIM "vanidhUmobhayavAvacchinna vanidhUmobhayavAnuM parvata" AvuM je tAdazobhayatnAvacchinna-vahinadhUmobhayavattAnuM hai pramAtmaka jJAna che. temAM saMbaMdha tarIke viSaya bananArA dhUmasaMyogavanisaMyoga che. arthAt teomAM B tAdazasAMsargikaviSayatva raheluM che. Ama ekalA dhUmasaMyoga ke e kalA vanisaMyogamAM paNa 8 tAdazasAMsargikaviSayatvarUpa= vanidhUmobhayapratiyogIkatva che ja. teno abhAva nathI ane tethI huM saMyogasAmAnyamAM ubhayAbhAva na maLavAthI sAdhyAbhAva lakSaNaghaTaka bane ja nahI. pariNAme avyApti na Ave. B bAkI jo niruktapratiyogIkatvanI AvI vyAkhyA na mAno to "saMyogena vanidhUmobhayavAnuM parvata evI pramAtmaka pratIti ja nahIM ghaTI zake, kemake ahIM eka ja saMyogathI to parvatamAM vani-dhUmobhaya rahetA ja nathI. eTale e rIte eka ja saMyogamAM to vahinadhUmobhayapratiyogIkatva AvatuM ja nathI. jyAre ahIM to eka saMyogamAM to vahUinadhUmobhayapratiyogIkatva viSaya tarIke dekhAya che to A pratIti zI rIte ghaTe ? eTale upara kahyA pramANe "tadvattApramAjJAnasAMsargika viSayatva=tadhvatiyogikatva' mAnI levuM. eTale vahinadhUmobhayavattA 0 0000000 siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 156
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhitiH20 { pramAjJAnasAMsargikaviSayatva to A eka vagere saMyogamAM paNa che ja. eTale temAM tAdRzobhayapratiyogIkatva raheluM ja hovAthI vAMdho Avato nathI. A pratIti ghaTI zake che. jAgadIzI - tathA sati 'ata eve'tyAdinA vakSyamANAyA 'vahni-dhUmobhayavAn vahne'rityAvAtivyApterasaGgatyApatteH, vahni-dhUmobhayavattApramAniyAmakasaMyogamAtrasyaiva hetvadhikaraNIbhUtA'yogolakAnuyogikatvAbhAvena vahnidhUmobhayatvAvacchinnAbhAvamAdAyAtivyApya-sambhavAt, candrazekharIyA : na, tathA sati viMzatitamakArikApratipAditena 'ata eva' ityAdigranthena sahI virodhaprasaGgo bhavet / tatra vahnidhUmobhayavAn vanerityatra asya lakSaNasyAtivyAptiH pradarzayiSyate dIdhitikAreNa / yadi tu bhavaduktaM niruktapratiyogikatvaM svIkriyate, tadA tu tatrAtivyAptirnabhavet / tathA hi 'ayogolakaM saMyogena vahnidhUmobhayavat' iti pramAtmakaM jJAnaM na bhavati / ato ayogolakavRttivahnisaMyoge vahnidhUmobhayapratiyogikatvaM vahnidhUmobhayavattApramAjJAnasAMsargika-viSayatvarUpaM nAsti, parvatavRttivahnisaMyogAdiSu tu vahnidhUmobhaya-vattApramAjJAnasAMsargikaviSayatvarUpasya vahnidhUmobhayapratiyogikatvasya satve'pi ayogolakaanuyogikatvaM nAsti / zeSeSu tu saMyogeSu tAdRzobhayameva nAsti iti saMyogasAmAnye ubhayAbhAvasatvAt sAdhyAbhAva eva lakSaNaghaTako bhavati / tathA cAtivyAptirna bhavati / evaJca dIdhitigranthena saha virodhApattirduvArA / ato na bhavaduktaH pariSkAraH svIkArArhaH / tadasvIkAre ca pUrvavat 'vahnidhUmobhayavAn dhUmAdi'tyatrAvyAptiH sulabdhapratiSThA bhavati / candrazekharIyAH jagadIza jo Ama mAnIe to pachI dIdhitikAra je 'vanidhUmobhayavAnuM vahanamAM A lakSaNa avyApta bane che ema kahevAnA che. e granthanI sAthe have virodha Ave, kemake tamArI A vivakSA pramANe to temAM ativyApti na Ave, kemake jeTalA saMyogo che emAM je saMyogo vahUinadhUmobhayavattA pramAjJAnanA sAMsargika viSayatvavALA che. teo ja vanidhUmobhayapratiyogIka gaNAze ane "vanidhUmobhayavatu ayogolaka evuM to pramAjJAna thatuM ja nathI. eTale "vannidhUmobhayavAnuM parvataH ItyAdi pramAjJAnasAMsargika viSayatAvALA je saMyogo che, teomAM vanidhUmobhayapratiyogIkatva che. ane parvatAdi-anuyogikatva che. paNa ayogolakAnuyogikatva to nathI ja kemake AvI ubhayavattApramApratIti ayogolakamAM thatI ja nathI. ane je saMyogomAM ayogolakAnuyogikatva che teomAM vanidhUmobhayavattA pramAjJAnasAMsargikaviSayatva= tAdazobhayapratiyogikatva nathI. bAkInA saMyogomAM to be yano abhAva che. Ama tamAma saMyogomAM vahUinadhUmobhayavattApramAjJAnasAMsargikaviSayatva+ayogolakAnuyogikatvobhayAbhAva maLI ja jAya che. eTale sAdhyAbhAva ja lakSaNaghaTaka banatA tyAM ativyApti na Ave. to pachI dIdhitikArano A sthaLe ativyApti darzAvato ata eva.... e 20mI kArikAno graMtha nirarthaka thAya. mATe tamAre A khulAso mAnya na rakhAya ane tethI 'vanidhUmobhayavAnuM dhUmADu sthAnanI avyApti hajI ubhI ja che. vanidhUmobhayavAnuM va mAM AvatI ativyApti AgaLa batAvIzuM.) siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 150
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:20 Co0OTOARIOUTDOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOODUdaaaaaaaaaaaaaDOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOODaddadaOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOD jAgadIzI-tathA'pi-sAdhyasAdhanabhedena vyApterbhedAvyAsajyavRttidharmeNa sAdhyatAyA niskta 'padamapahAya, - tAdRzapratiyogitAzrayapratiyogikatvaghaTitasyaiva prveshaannokt-sthlaa'vyaaptiH| g0000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000 candrazekharIyA : tathApi sAdhyasAdhanabhedena vyAptibhedasyAbhimatatvAt yatra vyAsajyavRttiH dharma:= ubhayavRttidharmaH sAdhyatAvacchedakaH bhavati, tatra yAdRzapratiyogitAvacchedakAvacchinnApratiyogikatvaghaTitalakSaNaM parityajya yAdRzapratiyogitAzrayapratiyogikatvaghaTitameva lakSaNaM vAcyam / itthaM ca vahnidhUmobhayAbhAvasya pratiyogitAyAH Azrayo vahniH dhUmazca, pratiyogitAyAH pratyAzrayaM bhinnatvAt / tathA ca yadi he tvadhika raNaM parvato gRhyate, . tadA tu parvatIyavahnisaMyoge vahnidhUmo bhayAbhAvapratiyogitAzrayavahnipratiyogikatvaparvatAnuyogikatvo bhayasatvAt saMyogasAmAnye , tAdRzobhayAbhAvAsatvAt na sAdhyAbhAvo lakSaNaghaTakaH / ato'bhAvAntaramAdAya lakSaNaghaTanAt nAvyAptiH / evaM parvatIyadhUmasaMyogAdiSu api tAdRzobhayaM vartate iti svayaM vibhAvanIyam anupayogitvAnneha prtnyte| candrazekharIyA : chatAM sAdhya-sAdhana badalAya, ema vyAptilakSaNa paNa badalAya ema mAneluM hovAthI jyAM huM vyAsajyavRttidharma=ubhayavRttidharmavani-dhUmobhayatAdi e sAdhyatA-vicchedaka dharma tarIke hoya. tyAM lakSaNamAM nirukta" pada na mukavuM. paNa yAdazapratiyogitA-AzrayapratiyogIkatva-hevadhikaraNayatkiMci anuyogikatvo bhayAbhAvaghaTita lakSaNa kahevuM. eTale avyApti na Ave. vanidhUmobhayAbhAvanI pratiyogitAno Azraya vahina ane dhUma bane. ane parvatIyavahina saMyogamAM vanipratiyogItva che, temAM dhUmAdhikaraNaparvatAdi-anuyogikatva E paNa che ane parvatIyadhUma saMyogamAM dhUmapratiyogikatva che, temAM dhUmAdhikaraNaparvatAdi-anuyogikatva paNa che. huM Ama parvatIyavanisaMyoga vageremAM vanidhUmobhayAbhAvapratiyogitA-AzrayapratiyogIkatva + hevadhikaraNa parvatAnuyogikatva' be ya che. eTale saMyogasAmAnyamAM ubhayAbhAva na maLatA sAdhyAbhAva lakSaNaghaTaka na bane. mATe bIjA abhAvane laIne lakSaNa ghaTI jatA avyApti na Ave. ammmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm/ jAgadIzI - na caivamubhayatvena sAdhyatAyAM vyabhicAriNyativyAptistadavasthaiva syAt, ata eve' tyAdinA 'vahni-dhUmobhayavAn vahne rityAdau granthakRtaivAne taddoSasya vakSyamANatvAditi / candrazekharIyA : na ca tathA sati vahnidhUmobhayavAn vahna rityatrAtivyAptiH / ayogolakavRttivahnisaMyoge eva vahnidhUmobhayAbhAvapratiyogitAzrayAyogolakIyavahnipratiyogikatvavanyadhikaraNAyogolakAnuyogikatvo bhayasya satvAt na saMyogasAmAnye tAdRzobhayAbhAvaH / tathA ca sAdhyAbhAvasya lakSaNAghaTakaMtvAd ativyAptiH bhavati iti vAcyam / iSTatvAt, anantaramevAsmAbhiruktaM yadatrAnumAne dIdhitikAraH svayamevAsya lakSaNasyAtivyAptiM pradarzayiSyati iti / candrazekharIyAH praznaH paNa to pachI "vanidhUmobhayavAnuM vaH e sthaLe ativyApti Avaze. ahIM paNa ubhayavRtti evo ja vahinadhUmobhayatva dharma ja sAdhyatAvacchedaka hovAthI yAdazapratiyogitAzraya - siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA - 158 KapdodOBOTTOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOddddddddodadapooDadd0000000000000000000ddamdOOOOOOODOOOOODOI DIODOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOB
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:20 pratiyogIkatvaghaTita ja lakSaNa banAvavuM paDaze. have sAdhyatAvacchedaka evA ayogolakavahinasaMyogamAM vahinadhUmobhayAbhAvapratiyogitAzraya vahinapratiyogIkatva+hatyadhikaraNa-ayogolaka-anuyogikatvobhaya hovAthI saMyogasAmAnyamAM ubhayAbhAva na maLatA sAdhyAbhAva lakSaNaghaTaka na bane. pariNAme ativyApti Ave. uttara : sAcI vAta che. ame kahI ja gayA chIe ke dIdhitikAra pote ja "A anumAnamAM A lakSaNa ativyApta bane che. ema kahevAnA che ane tethI dIdhitikAra pote ja eno uttara ApavAnA che. eTale atyAre to e ativyApti amane mAnya ja che. mmmmmmmmmmmmmmm jAgadIzI - vastutaH-sambandhamAtrasyaikapratiyogikatvAparAnuyogikatvaniyamena vahnidhUmobhayatvAvacchinnapratiyogikasambandhatvAprasiddhyaiva,-tadubhayatvAvacchinnAbhAvasya lakSaNAghaTakatvAnnAvyAptiH, ata evAne,-'vahni-dhUmobhayavAn vahne' rityAdAvativyAptirdAsyate / ng 0000000000000000000000000 candrazekharIyA : nanu yatra vyAsajyavRttidharmaH sAdhyatAvacchedakaH tatra bhinnalakSaNasvIkAre tu sarvatra anugatavyAptivyavahAro na syAt / sa ca bhavati / ataH tadvyavahArarakSaNAyAtrApi sAmAnyameva vyAptilakSaNaM vaktavyaM / taccAvyAptameveti cet na vastutaH yo'pi sambandho bhavati, sa sarvo'pi ekapratiyogikatvavAn aparAnuyogikatvarvAMzca bhavati iti niyamaH / tathA ca vahnidhUmobhayaM kutrApyekenaiva kenApi sambandhena na vartate / ataH kasminnapi sambandhe vahnidhUmobhayapratiyogikasambandhatvasyaivAprasiddhatvAt saMyogasAmAnye vahnidhUmobhayapratiyogikasambandhatva-hetvadhikaraNIbhUtaparvatAdyanuyogikatvasAmAnyAbhAvo'pi na grahItuM zakyate, 'yasya kutrApi prasiddhirbhavati tasyaivAnyatrAbhAvo grahItuM zakyate' iti niyamAt / tathA ca na vahnidhUmobhayAbhAvo lakSaNaghaTako'pi tu ghaTAdyabhAvaH iti lakSaNasamanvayAt nAvyAptiH / ata eva= vahnidhUmobhayatvAvacchinnapratiyogikasambandhatvasyAprasiddhatvena tAdRzasambandhatvAbhAvasya lakSaNaghaTakatvAsaMbhavAdeva agre dIdhityAM vahni-dhUmo bhayavAn vaha ne rityatrAtivyApti-dardAsyate / yataH tatrApi vahnidhUmobhayatvAvacchinnapratiyogikasambandhatva-hetvadhikaraNAyogolakAnuyogikatva-sAmAnyobhayAbhAvaH na grahItuM zakyate / tathA ca 'sAdhyAbhAvasya lakSaNAghaTakatvenAbhAvAntaram AdAyAtivyAptirduvArA' iti agre vakSyate / candrazekharIyA praznaH "badhAmAM vyApti eka ja che." evo vyavahAra thAya che tene sAco TheravavA mATe to badhe ja eka prakAranuM lakSaNa kahevuM Avazyaka che. jo lakSaNa judA paDe to anugatavyAptino vyavahAra na ghaTe eTale ubhayavRttidharma jyAM sAdhyatAvacchedaka hoya, tyAM juduM ane te sivAyanA sthaLe juduM lakSaNa mAnavuM e ucita lAgatuM nathI. uttarapakSa H vastutastu kharI vAta to e ke tamAme tamAma saMbaMdhomAM ekapratiyogikatva+aparAnuyogikatva hoya che. have ahIM to koIpaNa saMbaMdhamAM vanidhUmobhayapratiyogIkasaMbaMdhatva to prasiddha ja nathI kemake vahinadhUmobhaya kyAMya paNa eka ja saMbaMdhathI to rahetA ja nathI. eTale jyAre vanidhUmobhayapratiyogika saMbaMdhatva ja aprasiddha che to pachI "saMyogasAmAnyamAM teno abhAva che" ema paNa kahI na zakAya. ane tethI saMyoga ammmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm a gunng ECORDDITATIODIOHDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDITIODDDDDDDOOT siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 159
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti: 20 sAmAnyamAM vanAidhUmobhayapratiyogIkatva (pratiyogika saMbaMdhatva)+parvatAghanuyogikatvobhayAbhAva laI zakAto ja na hovAthI sAdhyAbhAva lakSaNaghaTaka banavAno ja nathI. ane tethI bIjA abhAvane laI lakSaNa ghaTI jatA avyApti na Ave. Ama pratiyogitAvacchedaka-avacchinnapratiyogIkatvaghaTita lakSaNa paNa avyApta banavAnuM ja nathI. ane A ja kAraNe vighnadhUmobhayavAn varlDsaH sthale AgaLa ativyApti Apaze. kemake tyAM paNa vanidhUmobhayapratiyogIkasaMbaMdhatva ja aprasiddha hovAthI saMyogasAmAnyamAM teno abhAva paNa bolI na zakAya. pariNAme tAdazobhayAbhAva saMyogasAmAnyamAM na levAya. ane tethI sAdhyAbhAva lakSaNaghaTaka na banatA tyAM ativyApti Ave ja. eTale ja AgaLa A sthAne ativyApti batAvaze. jagadIzI na ca vahni- dhUmobhayatvAvacchinnaprakAritvAdAveva tAdRzobhayatvAvacchinnapratiyogika-sambandhatvaprasiddhisambhavaH, prAcAM mate prakAritvAdeH sambandhatvAbhAvAt, viziSTadhIniyAmakasyaiva tathAtvAditi dhyeyam / - candrazekharIyA : na ca 'vahnidhUmobhayavAn parvataH' iti jJAne prakAritAsambandhena viSayitAbhidhAnena vahnidhUmobhayaM vartate / tathA ca prakAritAsambandhe eva vahnidhUmobhayapratiyogikasambandhatvasya prasiddhatvAt, saMyogasAmAnye tadabhAvagrahaNasya zakyatvAt vahnidhUmobhayAbhAva eva lakSaNaghaTako bhavatIti avyAptistatra iti vAcyam prAcAM mate prakAritAdISu sambandhatvaM na svIkriyate / tathA ca na prakAritAdiSu api vahnidhUmobhayapratiyogikasambandhatvaprasiddhiH iti pUrvavat lakSaNasamanvayaH / nanu kathaM na prakAritAdayaH sambandhatvena neSyante iti cet viziSTadhIniyAmakasyaiva sambandhatvAbhidhAnAt prakAritAdau ca viziSTadhIniyAmakatvAbhAvAdeva sambandhatvaM neSyate iti bhAvaH / candrazekharIyA : prazna H 'vighna-dhUmobhayavAn parvataH' A jJAna pramANe vighnadhUmobhaya e prakAritA=viSayitAsaMbaMdhathI jJAnamAM rahe ja che. ahIM prakAritAsaMbaMdhamAM vanidhUmobhayapratiyogIkatva prasiddha ja hovAthI saMyogamAM teno abhAva laI ja zakAya che. uttara : prAcIno e prakAritA vagerene saMbaMdha mAnatA nathI. viziSTabuddhino niyAmaka je bane, te ja saMbaMdha kahevAya. prakAritAdi e viziSTabuddhinA niyAmaka na hovAthI te saMbaMdha ja nathI. eTale temAM vanidhUmobhayapratiyogIkasaMbaMdhatva prasiddha ja na hovAthI saMyogasAmAnyamAM teno abhAva na laI zakAtA avyApti na Ave. jagadIzI na caivamapi 'ghaTavAnnityajJAnatvA' dityatrA'vyAptiH, viSayitAsambandhe gaganIyatva, -nityajJAnAnuyogikatvobhayasattvena ( gaganatvena ) gaganAbhAvamAdAyApa prasiddhyasambhavAditi vAcyam, siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 7 160
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:20 candrazekharIyA : nanu tathApi 'ghaTavAn nityajJAnatvAt' ityatrAvyAptiH / atra ghaTaH viSayitAsambandhena sAdhyaH, yatra nityajJAne nityajJAnatvahetuH tatra viSayitAsambandhena ghaTo vartata eva, ataH ayaM sadhdheturasti / kintu sAdhyatAvacchedakaviSayitAsambandhena sarveSAmapi padArthAnAM nityajJAne vartamAnatvAt AstAM tAvat anyo'bhAvaH, gaganAbhAvo'pi na lakSaNaghaTakaH, tarhi anyeSAmabhAvAnAM tu kA vArtA / tathA cAbhAvamAtrasyaiva lakSaNAghaTakatvAt lakSaNasamanvayo na bhavatIti avyAptiH bhavati iti cet candrazekharIyAH praznaH to paNa ghaTavAnuM nityajJAnatA Ama jyAM viSayitAsaMbaMdhathI ghaTa e sAdhya che, tyAM avyApti Avaze. kemake nityajJAnamAM to tamAma padArtho viSayitAsaM thI rahe che. eTale viSayitAsaMbaMdhamAM gaganapratiyogItva + nityajJAnAnuyogikatva be ya hovAthI gaganAbhAva laIne paNa lakSaNasamanvaya thaI zakato nathI. m mmmmmm 00000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000 jAgadIzI- tAdRzasambAndhena ghaTAdeApyavRttitayA tatsAdhyake pratiyogivaiyadhikaraNyasyApravezAditi dhyeyam / candrazekharIyA : na, vyApyavRttipadasya prathamavivakSAnusAreNa viSayitAsambandhena ghaTasya vyApyavRttisAdhyatvAt tatra pratiyogi-vyadhikaraNapadAghaTitameva lakSaNaM vAcyam / tathA ca hetvadhikaraNavRtyabhAvasya sAdhyatAvacchedakasambandhabhinnasambandhAvacchinnatva-sAdhyatAvacchedakavyApakato-bhayAbhAvavatI yA pratiyogitA, tadanavacchedakaM sAdhyatAvacchedakamityeva lakSaNamatra sthale vaktavyam / evaJca nityajJAnatvAdhikaraNe nityajJAne samavAyena ghaTAbhAvo vartate, kintu tasya ghaTaniSThapratiyogitA viSayitAbhinnasama-vAyAvacchinnatvaghaTatvavyApakatA-ubhayavatI asti, yatra ghaTatvaM tatra sarvatra ghaTAbhAvapratiyogitA iti kRtvA / ato na sA pratiyogitA gRhyate, kintu nityajJAne samavAyena paTAbhAvo vartate / tasya pratiyogitA nu paTamAtraniSThA yadyapi viSayitAbhinnasamavAyAvacchinnatvavatI asti, tathApi sAdhyatAvacchedakaghaTatvavyApakatAvatI nAsti, yatra ghaTe ghaTatvaM tatra paTAbhAvapratiyogitAyAH abhAvaH iti kRtvA / tathA ca sA pratiyogitA tAdRzobhayAbhAvavatI bhavati / ataH sA lakSaNaghaTakatvena gRhyate, tadanavacchedakaJca ghaTatvamiti lakSaNaghaTanAt nAvyAptiH / candrazekharIyAH uttara H viSayitAsaMbaMdhathI to ghaTa e vyApyavRtti sAdhya ja che. (pahelI vivakSA pramANe) eTale tyAM to pratiyogI vyadhikaraNapada vinAnuM ja lakSaNa levAnuM che. ane e to tyAM ghaTI ja jAya che. tyAM hatyadhikaraNavRtti-abhAvanI sAdhyatAvacchedakasaMbaMdhabhinnasaMbaMdhatva+sAdhyatAvacchedakavyApakatobhayAbhAvavALI pratiyogitA ja levAnI che. ane teno anavacchedaka sAdhyatA-vicchedaka kahevAno che. jJAnamAM samavAyathI paTAbhAva che. ane tenI pratiyogitA e viSayitAbhinnasamavAyAvacchinnatvavALI che. paraMtu e sAdhyatAvacchedaka ghaTatvane vyApaka nathI. kemake A pratiyogitA to paTamAM che, ghaTamAM nathI. eTale A pratiyogitAmAM ghaTatvavyApakatAno abhAva hovAthI ubhayAbhAvavALI A pratiyogitA bane. eTale te levAya. teno anavacchedaka FOODOORDARDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDIDIDIDIODODODDODOIDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDIDIOGIDIODOIDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDHODER - siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 161 SCORDDOODDDDDDDDICADDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDOOMDODDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDITICIOUB ammmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm 00000000
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:20 ghaTatva che. Ama lakSaNa ghaTI jAya. jJAnamAM jo ke samavAyathI ghaTAbhAva che. paraMtu tenI pratiyogitA e viSayitAbhinnasamavAyAvacchinnatva ghaTatvavyApakatAubhayavALI che mATe e laI zakAtI nathI. ahIM vyApyavRttinI bIjI vyAkhyA vicArIe to viSayitA saMbaMdhathI ghaTanuM adhikaraNa janya evuM ghaTajJAna paNa maLe. temAM paTamAM rahelo viSayitAvacchinnapratiyogika-ghaTAbhAva e kAlikathI rahe ja che. tenI pratiyogitA e viSayitAvacchinna paNa che. ane te ghaTamAM rahelI che. Ama hovAthI bIjI vyAkhyA pramANe to te ghaTa vyApyavRttisAdhya nathI banato. mATe pahelI vyAkhyA pramANe ja vyApyavRtti gaNavAno ane temAM upara mujaba lakSaNa samanvaya karavo. 00000000000000000000000 g0000000000000000000000000000000000000000000000000000000 jAgadIzI -(kecittu-"ghaTanirUpitaviSayitAtvena ghaTasya sambandhatvaM svIkriyate, na tu viSayitAtveneti paTaniSThatAdRzapratiyogitAkatvamAdAyaiva nAvyAptiH / __ candrazekharIyA : atra kecit itthaM vyAcakSate - vyApyavRttipadasya dvitIyavivakSAnusAreNa tu I viSayitAsambandhena ghaTAtmakaM sAdhyamapi avyApyavRtti eva / tathAhi viSayitAsambandhena ghaTAdhikaraNaM janyaM ghaTajJAnamapi bhavati / itthaJca paTe viSayitAsambandhena ghaTAbhAvaH svarUpeNa vartate / sa eva viSayitAvacchinapratiyogitAka: paTaniSTho ghaTAbhAvo kAlikena janye ghaTajJAne vartate / tasya ca viSayitAvacchinaiva pratiyogitA, sA ca ghaTe vartate, ato ghaTo'pyavyApyavRttireva / tathA ca tatra pratiyogivyadhikaraNapadaghaTitamevAnantaroktaM lakSaNaM vAcyam / 'taccAvyAptaM bhavati' iti pUrvapakSaNoktameva / tadvAraNAyAtra sAdhyatAvacchedakasambandho na viSayitAtvAvacchinnAviSayitArUpo grAhyaH kintu ghaTanirUpitaviSayitAsambandha eva grAhyaH / tatra ca ghaTanirUpita-viSayitAsambandhasAmAnye paTAbhAvapratiyogipaTapratiyogikatvAbhAvasya satvAt tAdRzasambandhasAmAnye nirukto bhayAbhAvo vartate / ghaTanirUpita-viSayitAsambandhena tu ghaTa eva nityajJAne vartate, na tu paTaH / ato ghaTanirUpitaviSayitAsambandhena / paTapratiyogikatvAbhAvaH sulabha eva / tathA ca niruktarItyA paTAbhAvasyaiva lakSaNaghaTakatvAt nAvyAptiH / candrazekharIyA: ahIM keTalAko ema kahe che ke bIjI vyAkhyA pramANe to A viSayitAsaMbaMdhathI ghaTa sAdhya e avyApyavRtti hovAthI tyAM pratiyogI vyadhikaraNaghaTita prastuta lakSaNa ja levuM paDe. ane te ahIM avyApta na bane. te mATe ahIM sAdhyatAvacchedaka tarIke mAtra viSayitAsaMbaMdha na mAnatA ghaTanirUpitaviSayitA ja mAnavo. ane ghaTanirUpitaviSayitA saMbaMdhamAM to paTAbhAvapratiyogIpaTapratiyogIkatvano abhAva ja maLe che. eTale paTAbhAvane laIne ubhayAbhAva maLI jAya che. Ama paTAbhAva ja lakSaNaghaTaka banI jatA avyApti AvavAnI ja nathI. ghaTanirUpitaviSayitAsaMbaMdhathI mAtra ghaTa ja rahe, paTAdi na rahe e khyAla rAkhavo. uong00000000000000000000000000000 n a mu jAgadIzI- navInAstu - "viSayitAtvenaiva sambandhatA, kintu nirukta 00000000 FORIRIDIHDVDODOOGGIOUSU809ORIGIODDOOGODDOHORIODDDDDDDDDT0999999999991849TODDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDITIOTIODDHADDDDDDDE siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 162 t
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhitiH20 pratiyogikatvahetvadhikaraNIbhUtayatkiJcidvyaktyanu yogikatva-sAdhyanirUpitatvaitatritayA'bhAvaghaTitatvena na ko'pi doSaH sambhavatIti-" vadanti) mummmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm candrazekharIyA : atra navyAstu itthaM avyAptiM nivArayanti - keSAJcit matenApi yadyapi avyAptivAraNaM bhavati / kintu sAdhyatAvacchedakasambandhaH ko grAhyaH ? iti tu anumAturevAdhInam na tu asmAkam / tathA ca yo'numAtA yatra viSayitAtvAvacchinnaviSayitAsambandhameva sAdhyatAvacchedakasambandhatvena kalpayitvA ghaTasAdhyakAnumAnaM karoti / tatra tadanumAne'sya lakSaNasyAvyAptivAraNaM kathaM bhavet iti cintanIyam bhavati / ataH tAdRzAnumAne lakSaNasya viSayitAsambandhasAmAnye yAdRzapratiyogitAvacchedakAvacchinna pratiyogikatvahetvadhikaraNIbhUtayatkicidvyaktyanu-yogikatvasAdhyanirUpitatvaitatritayAbhAvo vartate, tAdRzapratiyogitAnavacchedakaM sAdhyatAvacchedakamiti lakSaNaM vaktavyam / tathA ca yadi ghaTAbhAvo gRhyeta, tadA tu viSayitAsambandhe ghaTapratiyogikatvanityajJAnAnuyogikatvaghaTanirUpitatvaitattritayasatvAt na ghaTAbhAvo grahItuM zakyaH / yadi paTAbhAvo gRhyeta, tadA viSayitAsambandhe paTapratiyogikatva-nityajJAnAnuyogikatvadvayasattve'pi ghaTanirUpitatvAbhAvAt etatatritayAbhAvo vartate / tathA ca paTaniSThapratiyogitA lakSaNaghaTakatvena grahItuM shkyaa| tadanavacchedakameva sAdhyatAvacchedakamiti na tatrAvyAptirbhavati iti / candrazekharIyA: navInoH bhale, jyAM ghaTanirUpita viSayitAne sAdhyatA vacchedaka mAnazo, tyAM to vAMdho na Ave. paNa je anumAnakAra viSayitAtvAvacchinna viSayitAne ja sAdhyatAvacchedaka tarIke mAnaze tenA mate to vAMdho ubho ja rahe che. eTale te sthaLe avyApti dUra karavA mATe ema kahevuM ke, sAdhyatAvacchedakasaMbaMdhasAmAnyamAM (1) nitapratiyogI 1 (2) tvapi424AbhUtayiiyatvyati-anuyogitva (3) sAdhyani3pitatvamA traNeyano abhAva levAno. viSayitA saMbaMdhamAM (1) ghaTapratiyogIkatva (2) nityajJAnatvAdhikaraNanityajJAnAnuyogikatva (3) ghaTanirUpitatva e traNeya che. eTale ghaTAbhAva na levAya. paNa paTAbhAva laIe to viSayitAmAM (1) paTAbhAvapratiyogI-paTapratiyogIkatva (2) nityajJAnAnuyogikatva che. paraMtu ghaTanirUpitatva to nathI ja. eTale tritayAbhAva maLI jAya. Ama paTAbhAvanI pratiyogitA yAdazapratiyogitA padathI laI zakAze. teno anavacchedaka ghaTatva banI jatA avyApti AvatI nathI. have jagadIzajI dIdhitikAre karelA nirUpaNamAM keTalAMka doSo batAvavA mATe nirUpaNa kare che. mithmmmmmmmmmmmmmmmm000000000000000000mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm jAgadIzI - atra brUmaH,-sAdhyatAvacchedakasambandhAvacchinnaprakRtasAdhyAdhikaraNatAnirUpitasva-rUpasambandhena,-yadabhAvapratiyogitAvacchedakAvacchinnAdhikaraNatAsAmAnyAbhAvavattvaM hetumatastadabhAvapratiyogitAnavacchedakatvasya sAdhyatAvacchedake vivakSaNenaiva sAmaJjasye, -nirukta 'pratiyogikatve' tyAdikhaNDazaH prasiddhirviphalA, d TDOORTOOOODOOOG0000000000000000000000000000000ODOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOODOODOOTODOOOOOOOOOOOOOOOOOO000000000000000000 000000000 siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 163
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:20 dom000000mmmmmm candrazekharIyA : atrAntare jagadIzaH svayaM prakArAntareNa laghubhUtaM vyAptilakSaNaM pradarzya dIdhitilakSaNe gauravadoSaM darzayati atra brUmaH ityAdinA / jagadIzasyAyamazayaHsAdhyatAvacche daka sambandhAvacchinnA pra kR tasAdhyAdhika raNatA-nirUpita svarUpa sambandhe na yadabhAvapratiyogitAvacchedakAvacchinnAdhikaraNatAsAmAnya-abhAvavAn hetumAn, tadabhAva-pratiyogitAnavacchedakaM sAdhyatAvacchedakaM ityeva lakSaNaM vaktuM yuktaM / vahnimAn dhUmAdityatra sAdhyatAvacchedakasambandhaH saMyogaH, tadavacchinnaH prakRtasAdhyaH vahniH / tasyAdhikaraNatA mahAnase parvate catvarAdau ca svarUpasambandhena vartate / ataH sa svarUpasambandhaH tAdRzAdhikaraNatAnirUpito bhavati / itazca yadi vahnayabhAvo gRhyeta, tadA tatpratiyogitAvacchedakavahnitvAvacchinnasya parvatIyavahnaH nirUktasvarUpasambandhenAdhikaraNatAvAn eva hetumAn parvataH, na tu tAdRzAdhikaraNatAsAmAnyAbhAvavAn / ato vahnayabhAvo na lakSaNaghaTakaH, kintu ghaTAbhAvaH, tatprati yogitAvacchedakaghaTatvAvacchinnaghaTAdhikaraNatA niruktasvarUpasambandhena parvate nAsti / ataH parvata: tAdRzasambandhena tAdRzAdhikaraNatAsAmAnyAbhAvavAn bhavatIti ghaTAbhAvapratiyogitAmAdAya lkssnnsmnvyH|| yandrazemarIyA : atra brUmaH / sAdhyatAva saMpAvachinnaprakRtasAdhyA4i29 tAni3pitas135sAMthI padabhAvapratiyogitAvacchedakAvacchinnAdhikaraNatAsAmAvAbhAvavAnuM hatubhAnuM bane. tadabhAvapratiyogitAnavacchedaka sAdhyatAvacchedaka hovo joIe. AvuM lakSaNa banAvavAthI ja badhuM ghaTI jAya che. ane tethI sA.ava. saMbaMdhomAM amukamAM tAdezapratiyogIkatvanA abhAva dvArA, amukamAM tAdezAnuyogikatvanA abhAva dvArA ubhayAbhAva meLavavA kore 35 ni355|| (3zaH prasiddhi) ni2|| 4 janA ya che.' mA skss| OMvI rIta. ghaTe cha ?' te. me. ammmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmms jAgadIzI -'kAlo ghaTavAn mahAkAlatvA' dityAdau, -kAlikasambandhAvacchinnaghaTAdhikaraNatAnirUpitasvarUpasambandhena-paTatvAvacchinnAdhikaraNatvasAmAnyAbhAvasyaiva hetumati sattvena-paTatvAvacchinnAbhAvasyaiva niruktapratiyogivyadhikaraNasya sulabhatvAditi dhyeyam mmmmmmmmmmmmmmmmmm000000000000000000mmium canda zekharIyA : kAlike na ghaTavAn mahAkAlatvAdityatra tu sAdhyatAvacchedakakAlikasambandhAvacchinnasya prakRtisAdhyasya ghaTasyAdhikaraNatA mahAkAle parvate paTAdau ca vartate, sarvatra kAlike na ghaTasya vartamAnatvAt / tatra yadi ghaTAbhAvo gRhye ta, tadA tatpratiyogitAvacchedakaghaTatvAvacchinnaghaTAdhikaraNatA tu niruktasvarUpasambandhena mahAkAle vartate / ataH tAdRzasambandhena tAdRzAdhikaraNatAsAmAnyAbhAvavAn mahAkAlo na bhavati / tathA ca na ghaTAbhAvo grahItuM zakyate, kintu pttaabhaavH| tatpratiyogitAvacchedakapaTatvAvacchinnapaTAdhikaraNatA mahAkAle kAlikAvacchinnapaTAdhikaraNatAnirUpitasvarUpasambandhenaiva vartate / kAlikAvacchinnaghaTAdhikaraNatAnirUpitasvarUpasambandhena tu paTAdhikaraNatAyAH abhAva eva mahAkAle vartate / tathA ca tAdRzasambandhena tAdRzAdhikaraNatAsAmAnyAbhAvavAn mahAkAlo bhavatIti paTAbhAvapratiyogitAmAdAya lakSaNasamanvayaH / evaM viSayitAsambandhena ghaTavAn siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 164
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:20 nityajJAnatvAdityatrApi viSayitAvacchinna-ghaTAdhikaraNatAnirUpitasvarUpasambandhena paTAbhAvapratiyogitAvacchedaka - paTatvAvacchinnA-paTAdhikaraNatAsAmAnyasya abhAva eva nityajJAne vartate / viSayitAvacchinapaTAdhikaraNatAnirUpita-svarUpasambandhenaiva paTAdhikaraNatAyAH nityajJAne vartamAnatvAt / ataH tatrApi paTAbhAvapratiyogitAmAdAya lakSaNasamanvayaH / evamanyatrApi yathAyogamavyApti-ativyAptinivAraNaM / saGgamanIyam / candrazekharIyA : dha kAlikena ghaTavAnuM mahAkAla-At ahIM sAdhyatAvacchedaka kAlikasaMbaMdha che ane te kAlikAvacchinna prakRtasAdhya ghaTa che. te ghaTanI adhikaraNatA mahAkAlAdimAM svarUpasaMbaMdhathI rahe che. have gaganAbhAvapratiyogitAvacchedakagagana vAvacchizagagananI adhikaraNatAsAmAnyano kAlikAvacchinnaghaTAdhikaraNatAnirUpitasvarUpasaMbaMdhathI mahAkAlamAM hetumAbUmAM abhAva ja che. kemake mahAkAlamAM jo gagana kAlikathI rahetuM hota, to mahAkAlamAM gaganAdhikaraNatA e svarUpasaMbaMdhathI raheta. paNa te rahetuM na hovAthI tAdazAdhikaraNatAsAmAnyano abhAva maLI jAya che. ane tethI gaganAbhAva levAya tenI pratiyogitAno anavacchedaka ghaTatva che ja. eTale avyApti nathI AvatI. A lakSaNamAM keTalAka padonuM prayojana joIe. ahIM jo adhikaraNatAsAmAnyAbhAvamAM sAmAnyapada na mUko to vanimAnuM dhUmAt sthale vanyabhAvapratiyogitAno avacchedaka vanitva che ane tadavacchinna evA vanio che. temAM mahAnasIyavaninI adhikaraNatA mahAnasamAM che ane e niraktasvarUpasaMbaMdhathI hetumAmAM=parvatamAM to rahetI ja nathI. eTale vahunyabhAvapratiyogitA ja lakSaNaghaTaka banatA avyApti Ave. sAmAnyapadathI A Apatti nIkaLI jAya. kemake vanitnAvacchinna evA parvatIyavaninI adhikaraNatA e to niruktasvarUpasaMbaMdhathI=sAdhyatAvacchedakasaMyogAvacchinna-adhikaraNatA-nirUpitasvarUpasaMbaMdhathI hetu mAnu=parvatamAM che ja eTale parvatamAM svarUpathI tAdazAdhikaraNatAsAmAnyano abhAva maLato nathI. amukano ja abhAva maLe che eTale vahunyabhAva na levAya. paNa ghaTAbhAvAdi levAya. jyAM viSayitAsaMbaMdhathI ghaTa sAdhya che. tyAM nityajJAna-hetumAM paNa avyApti na Ave. viSayitAsaMbaMdhAvacchinnaghaTAdhikaraNatAnirUpitasvarUpasaMbaMdhathI paTAbhAvapratiyogitAvacchedakapaTavAvacchinna-paTAdhikaraNatA-sAmAnyano abhAva nityajJAnamAM che ja. nityajJAnamAM paTAdhikaraNatA e viSayitAvacchinnapaTAdhikaraNatAnirUpitasvarUpathI to na ja rahe. viSayitAvacchinna banI jatA avyApti na Ave. e rIte bIjA sthAnomAM paNa vicArI levuM. jAgadIzI - evaM-yAdRzapratiyogitAvacchedakAvacchinnapratiyogikasambandhasAmAnye,sAdhyatAvacchedakasambandhatvahetvadhikaraNIbhUtayatkiJcidvyaktyanuyogikasambandhatvobhayAbhAvaH, - tAdRzapratiyogitA kathaM nokteti cintanIyam // 20 // candrazekharIyA : athavA'smAdanantaroktAdapi lakSaNAd laghutaraM lakSaNaM saMbhavati / tathAhi yAdRzapratiyogitAvacchedakAvacchinnapratiyogikasambandhasAmAnye sAdhyatAvacchedakasambandhatva-hetvadhikaraNIbhUta utoothsoninin0000000000000000000000000000000016ttest tree .Abthe NonoAD00000000000000000000000000001-AAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAA siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 15
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:20 CLOOD00000000000000000 ADDOODOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOD000000000000000000OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOODIOBISODODDODDODOODHODOOOOOOD mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm yatkicitvyaktyanuyogikasambandhatvobhayAbhAvaH tAdRzapratiyogitAnavacchedakaM sAdhyatAvacchedakamiti hi lkssnnm| ghaTavAn mahAkAlatvAdityatra gaganAbhAvapratiyogitAvacchedakaM gaganatvaM, tadavacchinnaM gaganaM, tatpratiyogikaH sambandhaH tAdAtmyAdiH, na tu kAlikaH, kAlikena gaganasya kutrApi vRttitvAbhAvAt / tAdAtmyasaMyogAdiSu tu sAdhyatAvacchedakakAlikasambandhatvAbhAvaH sphuTa eva / ataH tAdRzasambandhasAmAnye tAdRzobhayAbhAvo vidyate / tathA ca yAdRzapratiyogitApadena gagananiSThA pratiyogitA gRhyate / tadanavacchedakaM ghaTatvamiti lakSaNasamanvayaH / / vahnimAn dhUmAdityatrApi yAdRzapratiyogitApadena yadi vahniniSThA pratiyogitA gRhyeta, tadA tu tadavacchedakaM vahnitvaM, tadavacchinnaH vahniH, tatpratiyogikAH sambandhAH saMyoga-samavAya-tAdAtmyakAlikAdayaH / tatra saMyogasambandhe sAdhyatAvacchedakasambandhatva-hetvadhikaraNIbhUtaparvatAnuyogikatvo bhayasatvAt tAdRzasambandhasAmAnye tAdRzobhayAbhAvo na vidyate / tathA ca na vahniniSThA pratiyogitA grahItuM shkyaa| kintu ghaTaniSThA pratiyogitA eva, tadavacchedakaM ghaTatvaM, tadavacchinnaH ghaTaH, tatpratiyogikAH saMyoga-samavAya-tAdAtmyakAlikAdayaH, tatra samavAyAdiSu tu sAdhyatAvacchedakasaMyogatvAbhAvamAdAyaivobhayAbhAvaH, saMyoge tu hetvadhikaraNIbhUtaparvatAdyanuyogikatvAbhAvamAdAyo bhayAbhAvaH, ghaTapratiyogikasaMyogasya parvatAdau vartamAnatvAbhAvAt / tathA ca sambandhasAmAnye tAdRzobhayAbhAvasatvAt ghaTIyapratiyogitA eva lakSaNaghaTakatvena grahItuM zakyA / tadanavacchedakaM ca vahnitvamiti bhavati lakSaNasamanvayaH / anayaiva rItyA'nyatrApi yathAyogaM bhAvanIyam / itthaMJca niruktarItyA'pi lakSaNasya saMbhavAt sAdhyatAvacchedakasambandhasAmAnye yAdRzapratiyogitAvacchedakAvacchinapratiyogikatvasAmAnya -hetvadhikaraNIbhUta yatkicivyaktyanuyogikatvasAmAnyo bhayAbhAvaghaTitaM lakSaNaM gurubhUtaM kathaM dIdhitikRtA'GgIkRtamiti samyag nAvabudhyAmaH / atra bahu vaktavyam tattu nocyate / vistarabhayAt, anupayogitvAcca / - candrazekharIyA : AnA karatA paNa lAghava karavuM hoya to ema paNa kahI zakAya ke yAdazapratiyogitAvacchedakAvacchinna-pratiyogika saMbaMdhasAmAnyamAM sAdhyatAvacchedakasaMbaMdhatva-hatyadhikaraNIbhUtayatkiMcivyakti-anuyogika-saMbaMdhatvobhayAbhAva maLe. tAdazapratiyogitA lakSaNaghaTaka bane. 'vanimAnuM dhUmAtumAM vaniniSThapratiyogitAvacchedakavahinatvAvacchinnavahina-pratiyogIka evA saMbaMdho to vanisaMyoga, vanisamavAya, vanitAdAbhyAdi bane. emAM vanisaMyogamAM sAdhyatAvacchedakasaMbaMdhatva + dhUmAdhikaraNaparvatAnuyogikasaMbaMdhatva e ya che. eTale saMbaMdha sAmAnyamAM ubhayAbhAva na maLatA yAdazapratiyogitA tarIke vaniniSThapratiyogitA na levAya. ghaTAbhAvIyapratiyogitAvacchedaka ghaTavAvacchinna ghaTapratiyogika evA ghaTasaMyoga, ghaTasamavAyAdi che. temAM ghaTasaMyogamAM sAdhyatAvacchedakasaMbaMdhatva che. paNa parvatAnuyogikatva na hovAthI ubhayAbhAva maLI jAya. kAlikAdi tamAma ghaTapratiyogikasaMbaMdhomAM to sA.a.saMbaMdhatva ja na hovAthI temAM paNa ubhayAbhAva maLe. Ama ghaTAbhAvIyapratiyogitA ja lakSaNaghaTaka banI jatA avyApti na Ave. - kAlikena ghaTavAnuM mahAkAla-AtamAM ghaTapratiyogIka evA kAlikamAM ja sA.ava. saMbaMdhatva + mahAkAlAnuyogikatva be ya che. eTale saMbaMdha sAmAnyamAM ghaTAbhAvane laIne ubhayAbhAva na maLe. paNa gaganAbhAvapratiyogitAvacchedakagaganavAvacchinna gaganapratiyogIka tarIke to tAdAtma-saMyogAdi levAya. e mmitmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm TDOODOTODDOODDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDOHORIGODDOHOROTODDOBHOOTBADDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDITIODIODIODOODOODAIBIDOODSO999999999DOSHIODOGORIES siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 16 WOOOOOODOODOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOODOODITOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOD
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti: 21 badhAmAM sA.ava.kAlikasaMbaMdhatvano ja abhAva hovAthI ubhayAbhAva maLI jAya. Ama gaganapratiyogIkasaMbaMdhasAmAnyamAM tAdazobhayAbhAva maLI javAthI gaganAbhAva ja lakSaNaghaTaka banI jatA avyApti na Ave. ema bIjA paNa sthAnomAM yathAyogya rIte samajI levuM. A rIte vivakSA karavI zakya hovA chatAM dISitikAre je sAdhyatAvacchedakasaMbaMdhasAmAnyamAM yAdazapratiyogitAvacchedakAvacchinnapratiyogikatvasAmAnya + hetvadhikaraNIbhUtayatkiMcityaktvanuyogikatvasAmAnyobhayAbhAvanI vivakSA karI che. te gurubhUta che. mATe e emano doSa mAnavo. ahIM ghaNI lAMbI carcA thaI zake che. paNa ame vistAranA bhayathI karatA nathI. dIdhiti: "svarUpasambandhena gaganAdervRttimatve tu, - niruktapratiyogyanadhikaraNahetumanniSThAbhAvapratiyogitAsAmAnye, - yatsambandhAvacchinnatva,- yaddharmAvacchinnatvobhayAbhAvaH, - tena sambandhena taddharmAvacchinnasya vyApakatvaM bodhyam / jagadIzI kAlasya jagadAdhAratvapravAdamanusRtyAha - svarUpasambandheneti / kAlikavizeSaNa-tayetyarthaH / gaganAderavRttitvapravAdastu saMyoga- samavAyaparaH, - tathA coktapraNAlyA'pi gaganAbhAvo na pratiyogivyadhikaraNa iti, - 'ghaTavAn mahAkAlatvA 'dityAdAvavyAptistadavasthaiveti bhAvaH / candrazekharIyA : nanu 'mahAkAlo jagatAmAdhAraH' iti pravAdAnusAreNa tu gaganamapi kAlikena mahAkAle vartata ev| tathA ca sAdhyatAvacchedakakAlikasambandhe gaganapratiyogikatva - mahAkAlAnuyogikatva-ubhayasatvAt na gaganAbhAvo'pi lakSaNaghaTako bhavatIti avyAptistadavasthaiva iti cet na evaM sati vibhupadArthAH na kutrApi vartante iti pravAdo vyAhanyeta / AkAzasya vibhudravyasya kAlikena mahAkAlavRttitvAbhyupagamAt / nanu vibhupadArthAnAM kutrApi vRttitA'bhAvapravAdastu samavAya - saMyogAdinA eva upapadyate / arthAt vibhupadArthAH samavAyasaMyogAdinA na kutrApi vartante iti padArthamAzrityaiva sa pravAdaH pravRttaH / tathA ca vibhupadArthAnAM kAlikena vRttitvAbhyupagame'pi teSAM samavAyAdinA'vRttitvapravAdasya na kA'pi kSatiH saMbhavati / tathA ca gaganasya kAlikena mahAkAle vRttitvAt bhavatyeva avyAptiH iti cet atrocyate / evaM yadi gaganaM kAlikena mahAkAlavRtti bhavet tadA tu na niruktarItyA'pi gaganAbhAvamAdAya lakSaNasamanvayo bhavati / ato'vyAptistadavasthaiva bhavati / tadvAraNAya vayaM pariSkAraM kurmaH siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 7 160
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhitiH21 candrazekharIyA : prazna : paNa mahAkAla e AkhAya jagatano AdhAra che. e mate to gagana paNa kAlikathI mahAkAlamAM rahe ja che. ane tethI kAlikamAM gaganapratiyogIkatva +mahAkAlAnuyogikatva be ya hovAthI ubhayAbhAva nathI. Ama gaganAbhAva dvArA paNa lakSaNa samanvaya na thAya. uttarapakSaH dIdhitimAM AthI ja kahe che ke, jo gagana e svarUpasaMbaMdhathI=kAlika saMbaMdhathI mahAkAlamAM rahe huM che evuM mAnIe to pachI A lakSaNa na cAle ane tethI navuM lakSaNa banAvazuM. jo ke Ama to "vibhupadArtho kyAMya rahetA nathI" e pravAdane anusAra to AkAza e mahAkAlamAM kAlikathI rahenAro na mAnI zakAya. paNa e pravAda to 'vibhupadArtho samavAya-saMyogAdisaMbaMdhathI kyAMya rahetA nathI. ema ja sucavanAra che. kAlikathI to gaganane rAkhavAmAM koI vAMdho nathI. COTTISGUSTITUTI TIT jAgadIzI- niruteti / pratiyogitAvacchedaka-sambandhena yAdRza-pratiyogitAvacchedakA vacchinnAsambandhitvaM hetumatastAdRzapratiyogitAsAmAnya ityarthaH / tathA ca saMyogAdinA ghaTAdyabhAvamAdAyaiva 'ghaTavAn mahAkAlatvA 'dityatra lakSaNasaGgatiH / T candrazekharIyA : tathA hi pratiyogitAvacchedakasambandhena yAdRzapratiyogitAvacchedakAvacchinAsambandhI he tumAn bhavati / tAdRzapratiyogitAsAmAnye yatsAdhyatAvacchedaka sambandhAvacchinnAtvayatsAdhyatAvacchedakadharmAvacchinnatvobhayAbhAvaH, tena sAdhyatAvacchedakasambandhena, tena ca dharmeNa avacchinnaM sAdhyaM vyApakatvena gRhyate / tAdRzasAdhyasAmAnAdhikaNyameva hetuniSThA vyAptiriti lakSaNam / tathA ca ghaTavAn mahAkAlatvAdityatra saMyogena ghaTAbhAvamAdAyaiva lakSaNasamanvayaH / pratiyogitAvacchedakasaMyogena ghaTaniSThapratiyogitAvacchedakaghaTatvAvacchinnaghaTasaMbaMdhi bhUtalAdi, tadbhinnaH mahAkAlo bhavati / tathA ca ghaTIyapratiyogitA tAdRzapratiyogitApadena grahItuM zakyA / tasyAM ghaTatvAvacchinnAtvasatve'pi kAlikAvacchinnatvAbhAvAt ubhayAbhAvo vartate / ataH kAlikena ghaTo mahAkAlatvavyApako bhavati / ato na vyAtiH | candrazekharIyA : ane tethI "ghaTavAnuM mahAkAlavAtu'mAM pAchI avyApti UbhI rahe. te mATe navuM lakSaNa A pramANe pratiyogitAvacchedakasaMbaMdhathI yAdezapratiyogitAvacchedakAvacchinnano asaMbaMdhI evo hetumAn hoya. tAdezapratiyogitA sAmAnyamAM jo sAdhyatAvacchedakasaMbaMdhAvacchinnatva + sAdhyatAvacchedaka-dharmAvacchinnatvobhayano abhAva maLe. to te saMbaMdhathI te sAdhya e hetune vyApaka gaNAya ane tevA sAdhyanuM sAmAnAdhikaraNya e hetumAM rahelI vyApti gaNAya. have saMyogathI ja ghaTAbhAva laIe to pratiyogitAvacchedaka saMyoga saMbaMdha bane, have saMyogathI to ghaTaniSThapratiyogitAvacchedakaghaTavAvacchinnaghaTa e mahAkAlamAM nathI raheto, paNa bhUtalAdimAM rahe eTale saMyogathI ghaTano saMbaMdhI bhUtaLAdi ane tenAthI bhinna evo mahAkAla bane. ane temAM rahela A saMyogAvacchinnaghaTAbhAvanI je pratiyogitA che. emAM saMyogAvacchinnatva + ghaTavAvacchinnatva che. paraMtu kAlikAvacchinnatva na hovAthI kAlikAvacchinnatva ghaTavAvacchinnatvobhayano to abhAva ja che. eTale kAlikathI ghaTa e mahAkAlatvane vyApaka banI jAya che. TTTTTTTTTTT IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII I - siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 168 (biotics(ISE
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhitiH21 AROOODOODOODOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOD0000000000000OOOOOOOOODDDDOOD jAgadIzI -ghaTAbhAvapratiyogitAyAM dhUmatvAvacchinnatva-saMyogasambandhAvacchinnatvobhayAbhAvasattvena dhUmAdeH saMyogena vahnayAdivyApakatvApattivAraNAya -sAmAnyeti / tathA ca, -dhUmaniSThatAdRzapratiyogitAyAmeva tadubhayasattvAdadoSaH / Emmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmy candrazekharIyA : atra lakSaNe yadi sAmAnyapadaM nopAdIyate / tadA dhUmavAn vahanerityatra pratiyogitAvacchedakasaMyogena ghaTIyapratiyogitAvacchedakAvacchinaghaTasaMbaMdhi bhUtalAdibhinnameva ayogolakaM bhavati, ayogolake saMyogena ghaTasyAsatvAt / tathA ca ghaTIyapratiyogitA gRhyate / tasyAJca dhUmatvAvacchinnatvAbhAvAt ubhayAbhAvo vartate / ato lakSaNaghaTanAt ativyAptirbhavet / tadvAraNAya-sAmAnyapadopAdAnaM kRtaM / tathA ca yathA ghaTIyapratiyogitA lakSaNaghaTakA, tathaiva pratiyogitAvacchedakasaMyogena dhUmaniSThapratiyogitAvacchedakadhUmatvaavacchinnadhUmasaMbaMdhi-parvatAdibhinnamevAyogolakam / ato dhUmIyapratiyogitA'pi prtiyogitaasaamaanyaantrgtaa| tasyAJca dhUmatvAvacchinnatvasaMyogAvacchinnatvobhayasatvAt na pratiyogitAsAmAnye tAdRzobhayAbhAvo vartate / tathA ca nAtivyAptiH iti sArthakaM sAmAnyapadam / candrazekharIyA :ahIM pratiyogitAsAmAnya... ema sAmAnyapada mukela che. emAM ayogolakamAM rahela e ghaTAbhAvanI pratiyogitAmAM dhUmavAvacchinnatvano abhAva hovAthI saMyogAvacchinnatva hovA chatAM ubhayAbhAva maLI jAya ane tethI saMyogathI dhUma e vahinavyApaka banavAnI Apatti Ave. "sAmAnyapada mukavAthI A Apatti na Ave, kemake saMyogathI dhUmAbhAva ayogolakamAM che ane pratiyogitAvacchedaka saMyogathI dhUmano saMbaMdhI parvatAdi bane. tabhinna tarIke ayogolaka bane. temAM A dhUmAbhAva che. Ama A dhUmAbhAvanI pratiyogitA paNa pratiyogitAsAmAnyanI aMdara AvI gaI ane te pratiyogitAmAM to dhUmatvAvacchinnatvasaMyogAvacchinnatvobhaya hovAthI pratiyogitAsAmAnyamAM ubhayAbhAva nathI maLato. eTale ativyApti na Ave. praznaH sAdhyatAvacchedaka to dharma ane saMbaMdha be ya banavAnA ja che. to pachI "sAdhyatAvacchedakasaMbaMdhAvacchinnatva che +sAdhyatA vacchedakadhamavacchizatvo bhayAbhAva" e huM lakhavAnI zI jarUra ? ema ja kaho ke sAdhyatAvacchedakAvacchinnatvAbhAva maLavo joIe. ahIM sAdhyatAvacchedako jeTalA hoya, tadavacchinnatvAbhAvano niveza karavAthI ja koI vAMdho na Ave. "vanimAnuM dhUmAtmAM sAdhyatAvacchedaka vahinatva + saMyoga be che. ane lakSaNaghaTaka tarIke samavAyathI vanyabhAva maLe to paNa tenI pratiyogitAmAM saMyogAvacchinnatva na hovAthI 6 thAvatsAdhyatAvacchedakovacchinnatvano abhAva maLI ja jAya. eTale avyApti AvavAno prazna ja nathI. 000000000000000000000000000000000000000000000000000 00 0 0000000000 jAgadIzI -yatsambandheti / -samavAyinaH saMyogena sAdhyatAyAM ghaTatvAdihetAvavyAptiH, sAdhanavaniSThasya samavAyena saMyogisAmAnyAbhAvasya pratiyogitAyAM-saMyogasamavAyobhayAvacchedyatAsattvAdato 'dharma-sambandha'-yospAdAnaM, 0 A00000 Ooooooooooo 0 siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 169 SCOORDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDODOGODDDDDDDDDDDDDDOGHODDDDDDDDOOT 40000000 8
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:21 tathA ca-tadabhAvapratiyogitAyA,-dharmavidhayA samavAyena, sambandhavidhayA saMyogena cAvacchedyatvAbhAvAnnAvyAptiriti bhAvaH / mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm ___ candrazekharIyA : nanu sAdhyatAvacchedako dharma sambandhau sarvatra bhavata eva, ataH sAdhyatAvacchedaka sambandhAvacchinnAtva-sAdhyatAvacchedaka dharmAvacchinnAtvaghaTitalakSaNaM parityajya dharmasambandhapadAghaTitameva sAdhyatAvacchedakAvacchinnatvA bhAvaghaTitam lakSaNaM vaktavyam / na ca tathA sati samavAyena vahnitvAvacchinnavahnisaMbaMdhibhinnaH eva parvataH / ataH samavAyena vanyabhAvapratiyogitA'pi sAmAnyAntargatA bhavati / tasyAJca sAdhyatAvacchedakavahni-tvAvacchinnatvasatvAt tadabhAvo na vidyate / tathA cAvyAptiH bhavati vahnimAn dhUmAdityatrAnumAne iti vaacym| yAvantaH sAdhyatAvacchedakAH, tadavacchinnatvAbhAvasya vivakSitatvAt / atra ca saMyogasambandho'pi sAdhyatAvacchedako asti / samavAyena vanyabhAvapratiyogitAyAM saMyogAvacchinnatvAsatvAt yAvatsAdhya-tAvacchedakAvacchinnatvasyAbhAvo vartata eva / tathA ca pratiyogitAsAmAnye yAvatsAdhyatAvacchedakAvacchinnatva-abhAvasya satvAt lakSaNasamanvayo bhavatyeva / tatkathaM sambandhadharmopAdAnaM kRtamiti na samyag jAnImahe iti cet atrocyate / evaM sati 'saMyogena samavAyimAn ghaTatvAdi'tyatra yatra samavAyena ghaTatvaM tatra sarvatra ghaTAdau saMyogena pavanAdyAtmakasamavAyinAM satvAt ayaM sadhdhetuH, kintu atrAvyAptirbhavet / tathAhi samavAyena saMyogisAmAnyAbhAvo gRhyate, tatra pratiyogitAvacchedakasamavAyasambandhena saMyoginiSThapratiyogitAvacchedaka-saMyogitvAvacchinnasaMyogI kapAlAdau vartate, na tu ghaTe / ghaTasyAntyAvayavitvAt tasmin kimapi saMyogidravyaM na samavAyena vartate / kintu kapAlAdau eva ghaTAdisvarupasaMyogidravyameva samavAyena vartate / tathA ca samavAyena saMyogisaMbaMdhi kapAlAdi, tadbhinnaH ghaTaH hetvadhikaraNam, tatra ca samavAyena saMyogyabhAvo vartate / tatpratiyogitA ca samavAyasambandhAvacchinnA saMyogadharmAvacchinnA ca asti / sAdhyatAvacchedako api samavAyasaMyogau eva / tathA cAsyAM pratiyogitAyAM yAvat sAdhyatAvacchedakAvacchinnatvasatvAt pratiyogitAsAmAnye na ubhayAbhAvo vartate / evaJcAvyAptirbhavet / sambandhadharmapadopAdAne tu nAyaM doSaH, yataH saMyoginiSThA pratiyogitA samavAyasambandha-avacchinnA yadyapi asti, tathApi sAdhyatAvacchedakasamavAyadharmAvacchinnA nAsti / samavAyo'tra sAdhyatAvacchedakadharmaH, na tu sambandhaH iti dhyeyam / evaM iyaM pratiyogitA saMyogadharmAvacchinnA yadyapyasti, tathApi sAdhyatAvacchedakasaMyogasambandhAvacchinnA nAsti / saMyogo'tra sAdhyatAvacchedakasambandhaH na tu dharmaH ityapi dhyeyam / evaJca tasyAmapi sutarAmubhayAbhAvasya satvAt, pratiyogitAsAmAnye niruktobhayAbhAvasatvAt nAvyAptiH bhavati / atra yadi pratiyogitAsAmAnye sAdhyatAvacchedakasambandhAvacchinnAtvamAtrAbhAvo vivakSyate / tadA ta 'samavAyena samavAyimAna ghaTatvAdityatrAvyAptiH bhavet / yatra samavAyena ghaTatvaM tatra samavAyena guNakarmajAtyAdirUpaM samavAyi sAdhyaM vartata eva / ato'yaM saddhetuH kintu tathApi sAdhyatAvacchedakasamavAyena ghaTIyapratiyogitAvacchedakaghaTatvAvacchinnaghaTasaMbaMdhi kapAlaM, tadbhinnazca ghaTo bhavati / ato ghaTaniSThA pratiyogitA gRhyate, tasyAJca sAdhyatAvacchedaka samavAyAvacchinnAtvaM vartate, itthaJca pratiyogitAsAmAnye ammilimmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmms siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 100 ToddddddddDDODadasanddodadaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaadTOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOGaduddadaTOOOOOOOOOOOOOOOODaanadaaaaaaaaaaaaaaaaadamoddudaasB
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:21 sAdhyatAvacchedakasamavAyAvacchinnatvAbhAvAsatvAt avyAptiH bhavatyeva / sAdhyatAvacchedakadharmAvacchinnatvopAdAne tu na doSaH / samavAyena ghaTIyapratiyogitAyAM sAdhyatAvacchedakasamavAyitvAvacchinnatvaM nAsti, kintu ghaTatvAvacchinnatvamasti / ataH tasyAmapi pratiyogitAyAmubhayAbhAvasatvAt pratiyogitAsAmAnye ubhayAbhAvo labhyeta / tathA ca nAvyAptirbhavati / nahi samavAyena samavAyisambandhI ghaTo na bhavati, yena samavAyena samavAyisaMbaMdhibhinno ghaTo bhavet / samavAyAvacchinnapratiyogitAsAmAnye sAdhyatAvacchedakadharmAvacchinnatvAbhAva eva yadi vivakSyate, tadA tu saMyogena saMyogimAn dhUmAdityatrAvyAptirbhavet / yatra dhUmaH saMyogena vartate, tatra sarvatra saMyogena vahnayAdirUpaM saMyogi vartata eva, ato'yaM saddhetuH / kintu samavAyena saMyogyabhAvo'tra gRhyate / tatpratiyogitAvacchedakasamavAyena tu saMyoginiSThapratiyogitAvacchedakasaMyogitvAvacchinnasaMyogisaMbaMdhi kapAlAdi eva / antyAvayavibhUte parvatAdau kimapi saMyogidravyaM samavAyena na vartate / ataH samavAyena saMyogisaMbaMdhi kapAlAdi eva bhavati, na kimapi saMyogena dhUmAdhikaraNaM parvatAdi / tathA ca dhUmAdhikaraNaM parvatAdi samavAyena saMyogisaMbaMdhibhinnam bhavati / ataH saMyoginiSThA pratiyogitA'pi pratiyogitAsAmAnyAntargatA / tasyAJca sAdhyatAvacchedakasaMyogAvacchinnatvasya satvAt pratiyogitAsAmAnye tadabhAvo na vidyate / ato'trAvyAptiH bhavet / sAdhyatAvacchedakasambandhAvacchinnatvopAdAne tu na doSaH / samavAyena saMyoginiSThapratiyogitAyAM sAdhyatAvacchedakasaMyogAvacchinnatvAbhAvAt ubhayAbhAvo vartate / tathA ca pratiyogitAsAmAnye ubhayAbhAvasatvAt nAvyAtiH | candrazekharIyAH uttaraH saMyogena samavAyimAnuM ghaTatAt A sthAne avyApti Ave. ahIM ghaTatva ghaTamAM rahe ane tyAM saMyogathI vAyu vagere samavAyI padArtho rahelA ja che eTale A hetu sAco che. paNa ahIM ghaTatAdhikaraNa ghaTa che. temAM koIpaNa dravya samavAyathI rahetuM ja nathI. dravya e saMyogI kahevAya. eTale "ghaTamAM saMyogIno samavAyathI abhAva che ema kahevAya. have A pratiyogitAvacchedakasamavAyathI saMyogIno saMbaMdhI je kapAlAdi che, tenAthI bhinna tarIke ghaTa che ane temAM A samavAyathI saMyogIno abhAva rahelo che. have A abhAvanI pratiyogitA saMyogitva=saMyoga + samavAyAvacchinna che ane sAdhyatAvacchedaka paNa saMyoga+samavAya ja che. Ama A pratiyogitAmAM yAvasAdhyatAvacchedakAvacchinnatva maLI jAya che. teno abhAva nathI maLato. mATe lakSaNasamanvaya na thatA avyApti Ave. paNa sAdhyatAvacchedakasaMbaMdhAvacchinnatva+sAdhyatAvacchedakadharmAvacchinnatvobhayAbhAvano niveza karavAthI sAdhyatAvacchedaka saMbaMdha + dharma e be padono niveza karavAthI vAMdho na Ave, kemake ahIM sAdhyatAvacchedakasaMbaMdhasaMyoga che. ane sAdhyatA-avacchedaka dharma=samavAya che. ane lakSaNamAM je samavAyathI saMyogI-abhAva lIdho. tenI pratiyogitA e samavAyasaMbaMdhathI avacchinna che. paNa samavAyadharmathI sAdhyatAvacchedakadharmathI avacchinna nathI. arthAt A pratiyogitAmAM samavAyAvacchinnatva hovA chatAM sAdhyatA vacchedakasamavAyadharmAvacchizatvano to abhAva ja che. ema A pratiyogitAmAM saMyogadharmAvacchinnatva hovA chatAM saMyogasaMbaMdhAvacchinnatvano to abhAva che. Ama sutarAM ubhayAbhAva maLI jatA saMyogathI samavAyasAdhya e ghaTatvavyApaka banI jaze. jo mAtra sA.ava.saMbaMdhAvacchinnatvano ja abhAva kahe to "samavAyena samavAyimAnuM ghaTatAt' ahIM hai avyApti Ave. ahIM ghaTatva ghaTamAM che ane samAyitraguNakarmajAti vagere ghaTamAM samavAyathI hoya ja che. eTale A hetu sAco che paNa ahIM samavAyathI ghaTAbhAva laIe to samavAyathI ghaTasaMbaMdhI evo kapAla, tenAthI bhinna siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 101 GigB0411:00 16000606:00:06:10N/A /A100101100066150151615LTRASOINIMAGINGNAll 101010101010101offiblNNo A10000fotofit/Tithinkirtifift Irrilotif+I/Ethiorities Milog
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhitiH21 huM evo ghaTa, temAM samavAyathI ghaTAbhAva che ane tenI pratiyogitAmAM sAdhyatAvacchedakasamavAyAvacchinnatva che. uM eTale lakSaNaghaTaka pratiyogitAsAmAnyamAM sAdhyatAvacchedakasamavAyAvacchinnatvano abhAva na maLatA avyApti Ave. ubhayAbhAva levAthI vAMdho na Ave, kemake A ghaTAbhAvIya pratiyogitAmAM sAdhyatAvacchedaka samavAyatvadharmAvacchinnatva nathI. paraMtu ghaTavadharmAvacchinnatva ja che. eTale A pratiyogitAmAM paNa ubhayAbhAva to maLI ja javAthI pratiyogitAsAmAnyamAM ubhayAbhAva maLI jAya. pariNAme avyApti na Ave. ema jo mAtra sAdhyatAvacchedakadharmAvacchinnatvAbhAva ja lakhe. sA.ava.saMbaMdhAvacchinnatvAbhAva na lakhe to saMyogena saMyogimAnuM dhUmAtu ahIM avyApti Ave. ahIM paNa saMyogathI dhUma e parvatAdimAM che ane tyAM dhUma + vRkSAdi (saMyogI) padArtho saMyogathI che. eTale hetu sAco che. paNa to ya samavAyathI saMyogI-abhAva laIne ativyApti Ave. te A pramANe saMyogI=saMyogavALo to dravya ja hoya. ane parvatAdimAM to samavAyathI koIpaNa dravya rahetuM nathI. arthAtu parvatamAM samavAyathI saMyogI-abhAva che ane te lakSaNaghaTaka paNa banI jAya che. tenI pratiyogitAmAM sAdhyatAvacchedakasaMyogadharmAvacchinnatva che. eTale pratiyogitA sAmAnyamAM sA.ava.dharmAvacchinnatvAbhAva na maLatA avyApti Ave. ubhayAbhAva levAthI vAMdho na Ave. kemake A samavAyena saMyogI-abhAvanI pratiyogitA e samavAyAvacchinna che. temAM sAdhyatAvacchedaka saMyogAvacchinnatvano to abhAva ja che. eTale e B rIte emAM paNa ubhayAbhAva maLI jatA lakSaNaghaTakapratiyogitAsAmAnyamAM ubhayAbhAva maLI jatA lakSaNasamanvaya thaI jAya che. A rIte judA judA padonuM prayojana svayaM vicArI levuM. Ammmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm jAgadIzI - atra ca kvacit -'yAdRzasambandhAvacchinne 'tyapi daSTavyaM , zabdaikyasyA'nupAdeyatvAt, tena dhUmavati tattatsaMyogasambandhena vahnisAmAnyAbhAvasattve'pi nAvyAptiH, tattatsaMyogAdyavacchinnapratiyogitAyAH saMyogasAmAnyAnavacchinnatvAt, saMyogatvasya / sambandhavidhayAvacchedakatAvacchedakatvasthala eva tathAtvAt / ammmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm candrazekharIyA : na ca tathApi mahAnasIyasaMyogena vahniniSThapratiyogitAvacchedakavahnitvAvacchinavahnisaMbaMdhi mahAnasaM eva bhavati, tadbhinnazca dhUmAdhikaraNaM parvataH, tathA ca vahniniSThA niruktapratiyogitA gRhyate, tasyAMJca sAdhyatAvacchedakamahAnasIyasaMyogAvacchinnatva-sAdhyatAvacchedakavahnitva-avacchinnatvobhayaM vartate / ataH pratiyogitAsAmAnye ubhayAbhAvasyAvartamAnatvAt vahnimAn dhUmAdityAdau avyAptiH durvArA / atra sAdhyatAvacchedakasambandhaH saMyogaH, ataH tadantargato mahAnasIyasaMyogo'pi sAdhyatAvacchedakasambandhapadena grahItuM zakyate / ato'vyApti rbhavati iti vAcyam etAdRzi anumAne yatsambandhapadam apahAya yAdRzasambandhapadaM grAhyam / sarvatra vyAptilakSaNe padAnAmaikyaM tvanupAdeyam / ataH kutracit sthAne yatsambandhapadaghaTitaM lakSaNam, kutracicca yAdRzasambandhapadaghaTitaM lakSaNaM na doSAya / tathA ca yaddharmAvacchinnA sAdhyatAvacchedakasambandhatA, taddharmaviziSTaH yaH sAdhyatAvacchedakasambandhaH, tadavacchinatvaghaTitaM lakSaNaM iti phalito'rthaH / atra saMyoganiSThA sAdhyatA-avacchedaka sambandhatA saMyogatvAvacchinnA'sti / ataH pratiyogitAsAmAnye FODDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDINGTODATIODOIDIDIODODDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDITIODOTCOIDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDOIDDDDDDDITI siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA * 102 TOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOODOB0000000000000000000000000DDOOODOODDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDOOGISODDDDDDDICTIODDDDDDDDOOD 000010100018
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:21 HIROIDOOOOOOOOOOBORATIHARTRIBESAR saMyogatvAvacchinnasaMyogAvacchinnatvAbhAvo vivakSito bhavati / tathA ca mahAnasIyasaMyogena vanyabhAvapratiyogitAyAM mahAnasIyasaMyogatvAvacchinnasaMyoga-avacchinnatvasatve'pi, saMyogatvAvacchinnasaMyogA vacchinnatvaM nAsti / ataH tasyAmapi ubhayAbhAvasya satvAt pratiyogitAsAmAnye niruktobhayAbhAvo'kSata eva / itthaJca nAvyAptiH iti bhAvaH / candrazekharIyA praznaH vanimAnuM dhUmAtu e sthale hetumAn tarIke parvata lo. to emAM mahAnasIyasaMyogathI je vahina-abhAva che, temAM vanipratiyogitA e mahAnasIyasaMyogAvacchinnatva+vanitnAvacchinnatvavALI che. Ama e mahAnasIyasaMyogathI vaha bhAvanI pratiyogitA lakSaNaghaTaka bane. ane te sAdhyatA-avacchedaka evA mahAnasIyasaMyogathI ja avacchinna vanitvathI ja avacchinna che. eTale ubhayAbhAva na maLatA avyApti Ave. uttara H AvA sthAnomAM yasaMbaMdhAvacchinnatva=sAdhyatAvacchedakasaMbaMdhAvacchinnatva nathI levAnuM paraMtu yadharmaviziSTasAdhyatAvaracchedakasaMbaMdhAvacchinnatva=(yAdazasaMbaMdhAvacchinnatva) levAnuM. ahIM saMyoga e sAdhyatAavacchedaka che. paNa e saMyogatvAvacchinnasaMyoga sAdhyatA-avacchedaka tarIke che. have tame je mahAnasIyavahinasaMyogathI vahUnyabhAva lIdho. tenI pratiyogitA to mahAnasIyavanisaMyogatvAvacchinnamahAnasIyasaMyogathI avacchinna che. paraMtu e pratiyogitAmAM yAdazasaMbaMdhAvacchinnatvano=saMyogatvaviziSTasaMyogAvacchinnatvano to abhAva ja che. eTale ubhayAbhAva maLI jatA avyApti na Ave. ahIM 'lakSaNamAM zabdo eka ja hovA joIe evo ekAnta to che ja nahIM. eTale amukamAM yAdazasAdhyatAvacchedaka laIe, ane amukamAM yatsAdhyatAvacchedaka laIe to ya doSa nathI. mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm miummmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmms jAgadIzI - evaM 'yaddharmAvacchinne 'tyatrApi, -kvacit 'yAdRzadharmAvacchinne ti bodhyaM / tena 'daNDimAn daNDisaMyogA' dityAdau tAdRzapratiyogitAyAM taddaNDAvacchedyatvasaMyogasambandhAvacchedyatvobhayAbhAvAsattve'pi nAvyAptiH / candrazekharIyA : nanu tathApi daMDimAn daMDisaMyogAdityatra saMyogena prAsAdaniSThadaMDyabhAvo gRhyate / pratiyogitAvacchedakasaMyogasambandhena prAsAdaniSThadaMDyabhAvapratiyogitA-avacchedakaprAsAdaniSThadaMDAvacchinnaprAsAdaniSThadaMDisambandhI prAsAdo bhavati / tadbhinnAM tu bhUtalIyadaMDimat bhUtalaM / tathA ca prAsAdaniSThadaMDIyapratiyogitA api lakSaNaghaTakA bhavati / tasyAM sAdhyatAvacchedakasaMyogAvacchinnatvasAdhyatAvacchedaka-prAsAdaniSThadaMDAvacchinnatvobhayasatvAt pratiyogitAsAmAnye niruktobhayabhAvo na prasiddhyati / tathA cAvyAptiH bhavati / atra sAdhyaM daMDI asti, ataH daMDa: sAdhyatAvacchedakatvena grahItuM zakyata eva iti dhyeyam iti cet atrocyate / atrAnumAne yatdharmAvacchinnapadaM parityajya yAdRzadharmAvacchinnapadaghaTitam lakSaNam vAcyam / sAdhyatAvacchedakadharmaniSThAyAH sAdhyatAvacchedakatAyAH avacchedako yo dharmaH, taddharmAvacchinnaH yaH sAdhyatAvacchedakaH, tadavacchinnatvaghaTitaM lakSaNamiti phlito'rthH| tathA cAtra sAdhyatAvacchedakadaMDaniSThAyAH sAdhyatAvacchedakatAyAH avacchedakaM daMDatvam asti / ato daMDatvAvacchinnadaMDAvacchinnatvAbhAvaH pratiyogitAyAM vaktavyaH / prAsAdIyadaMDyabhAvapratiyogitAyAM tu prAsAdIyadaMDatvAvacchinna-daMDAvacchinnatvAt 000000000 siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 103
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:21 lakSaNaghaTakapratiyogitAsAmAnye niruktobhayAbhAvasyAkSatatvAt nAvyAptiH bhavatIti / candrazekharIyA : prazna : to paNa daMDimAn daMDisaMyogAtu mAM prathama daMDisaMyogAdhikaraNa evA bhUtalamAM dvitIya daMDI-abhAva maLI jAya che. ane tenI pratiyogitA e saMyogAvacchinnatva +sAdhyatAvacchedaka dvitIyadaMDAvacchinnatvavALI che. Ama ubhayAbhAva na maLatA avyApti Ave. uttara : AvA sthaLe "ya dharmAvacchinnatva'ne badale "yAdezadharmAvacchinnatva levuM. arthAtuM sAdhyatAvacchedakatA vacchedakadharmAvacchinna evo je sAdhyatAvacchedaka dharma hoya. tadavacchinnatva levAnuM. ahIM sAdhyatAvacchedaka daMDa che. temAM rahelI sAdhyatAvacchedakatAno avacchedaka to daMDatva che. ane tethI ahIM daMDavAvacchinnadaMDAcchinnatva... levAnuM che. dvitIya daMDanI pratiyogitAmAM dvitIyaDatvaviziSTadaMDAvacchinnatva che. paNa daMDavAvacchinnadaMDAvacchinnatvano abhAva ja che. Ama ubhayAbhAva maLI jatA lakSaNa ghaTI jAya che. pariNAme avyApti na Ave. jAgadIzI - prameyatvAvacchedyatvaviziSTa-svarUpasambandhAvacchinnatvAprasiddhayA 'prameyavAn vAcyatvA' dityAdAvavyAptirata -'viziSTAbhAva'-mapahAya tAdRzobhayAbhAva uktaH / candrazekharIyA : nanu pratiyogitAsAmAnye sAdhyatAvacchedakasambandhAvacchinnatvaviziSTasya sAdhyatAvacchedaka dharmAvacchinnAtvasyAbhAvaH kathaM noktaH ? iti cet prameyavAn vAcyatvAdityatrAvyAptiprasaGgabhayena noktaH iti jJAtavyam / tathAhi ekasyAmeva pratiyogitAyAM sAdhyatAvacchedakasambandhAvacchinnatvaM sAdhyatAvacchedakadharmAvacchinnatvaM yadA prasiddhaM bhavati, tadaiva sAmAnAdhikaraNyasambandhena tAdRzadharmAvacchinnatvaM tAdRzasambandhAvacchinnatvaviziSTaM bhavati / yadaiva ca tAdRzaM viziSTaM prasiddhaM bhavati, tadaiva pratiyogitAyAM tadabhAvo vaktuM zakyeta, na tvanyathA / aprasiddhasyAbhAvo vaktuM na zakyate iti kRtvA / atra ca prameyaM svarUpasambandhena sAdhyaM / prameyatvaJca sAdhyatAvacchedakadharmaH, tathA ca lakSaNaghaTakapratiyogitAsAmAnye svarUpAvacchinnatvaviziSTaprameyatvAvacchinnatvasyAbhAvo yadi mIlati, tadA lakSaNasamanvayo bhavet / tadarthaJca svarUpeNa prameyasyAbhAvo kutrApi grAhya eva / yadi tAdRzo'bhAvo prasiddhyet, tadA tatpratiyogitAyAM svarUpAvacchinnatvaviziSTaM prameyatvAvacchinnatvaM prasiddhaM bhavet / tatprasidhdhau ca lakSaNaghaTakapratiyogitAsAmAnye tadabhAvo grahItuM zakyeta / kintu sarveSu padArtheSu svarUpeNa padArthatvameyatvAdayaH prameyAH vartante eva / ataH kutrApi svarUpasambandhena prameyAbhAvo na prasiddhyati / tadaprasiddhau ca kasyAmapi pratiyogitAyAM svarUpavicchinnatvaviziSTaM prameyatvAvacchinnatvaM na prasiddhyati / tadaprasiddhau ca lakSaNaghaTakapratiyogitAsAmAnye'pi tadabhAvo na grahItuM zakyeta / tathA ca durvArA bhavedavyAptiH / ato viziSTAbhAvaM parityajya ubhayAbhAvaH uktaH / tathA ca jAtau samavAyena prameyavastu nAsti / ataH tatra samavAyena prameyAbhAvaH prasiddhaH, tatazca tatpratiyogitAyAM prameyAtvAvacchinnatvaM prasiddham / evaM ghaTe svarUpeNa gaganatvAbhAvo'sti, ataH ammmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm sAla siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 104
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:21 vh1655616195\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\010116114418746157500800000000000000000000000000000000000000000000000000000000000 tatpratiyogitAyAM svarUpAvacchinatvaM prasiddham / atra ca viziSTasyAvivakSitatvAt ekasyAmeva pratiyogitAyAM tadubhayaprasiddhiranAvazyikI / ato bhinnabhinnapratiyogitAyAM tatprasiddhiM gRhItvA, niruktapratiyogitAsAmAnye tAdRzobhayAbhAvo vaktuM zakyaH, tathA ca nAvyAptiH bhavati / - candrazekharIyA : prazna : "yaTsabaMdhAvacchinnatvaviziSTa-yadharmAvacchinnatvAbhAva' kahe to zuM vAMdho ? B vanimAnuM dhUmAmAM lakSaNaghaTaka evA samavAyathI vahunyabhAvanI pratiyogitAmAM saMyogAvacchinnatvaviziSTavanitva-avacchizatvano abhAva che ja. saMyogathI vahunyabhAvanI pratiyogitAmAM saMyogAvacchinnatvaviziSTavanitva-avacchinnatva prasiddha hovAthI teno abhAva samavAyathI vahunyabhAvanI pratiyogitAmAM laI zakAya che. uttara : to pachI prameyavAnuM vAcyatvA' AmAM avyApti Ave. ahIM sAdhyatAvacchedaka svarUpasaMbaMdha+prameyatvadharma che. have koIpaNa padArthamAM svarUpathI prameyano abhAva maLato nathI. badhAyamAM chevaTe padArthatva=meyavAdi prameyo to svarUpathI rahelA ja che. eTale svarUpathI prameyAbhAva kyAMya na hovAthI koIpaNa pratiyogitAmAM prameyatnAvacchinnatva svarUpAvacchinnatva be nathI maLatA. ane tethI svarUpAvacchinnatvaviziSTa prayatnAvacchinnatva prasiddha banatuM nathI. e prasiddha na banavAthI lakSaNaghaTaka evA ghaTAbhAvanI pratiyogitAmAM teno abhAva paNa laI na zakAya. Ama avyApti Ave eTale ja ame viziSTAbhAva na letA ubhayAbhAva lIdho. have jAtimAM samavAyathI prameyamAtrano abhAva hovAthI tyAM rahela prameyAbhAvanI pratiyogitAmAM prameyavAvacchinnatva to prasiddha ja che, ane bIjI bAju ghaTamAM svarUpathI gaganatvano abhAva che. eTale enI pratiyogitAmAM svarUpAvacchinnatva prasiddha che. ahIM viziSTa banAvavAnuM na hovAthI eka ja pratiyogitAmAM be levAnI jarUra nathI. judI judI pratiyogitAmAM tenI prasiddhi thavI joIe. ane e thaI eTale pachI vAcyatvAdhikaraNa evA jAtimAM samavAyathI prameyAbhAva lakSaNaghaTaka laI zakAya. ane tenI pratiyogitAmAM prameyatnAvacchinnatva hovA chatAM svarUpAvacchinnatvano to abhAva ja hovAthI ubhayAbhAva maLI jAya. A rIte tamAma lakSaNaghaTaka pratiyogitAmAM ubhayAbhAva maLI javAthI avyApti na Ave. jAgadIzI - na ca 'niruktapratiyogyanadhikaraNahetumanniSThAbhAvIya-yaddharmAvacchinnapratiyogitAsAmAnye,-yatsambandhAvacchinnatvAbhAvastatsambandhena taddharmAvacchinnaM vyApaka mityartho'stu, dharmAntarAvacchinnAbhAvApravezena lAghavAditi vAcyam; __candazekharIyA : nanu lAghavAt svapratiyogitAvacchedaka sambandhena sAdhyatAvacchedakayadharmAvacchinnAnadhikaraNaM hetvadhikaraNaM tavRttyabhAvapratiyogitAsAmAnye sAdhyatAvacchedakayatsambandhAvacchinnatvAbhAvaH, tena dharmeNa tena sambandhena tatsAdhyaM hetuvyApakamityeva ucyatAm / tAvataiva sarvatra lakSaNasamanvayasaMbhavAt / tathAhi ghaTavAn mahAkAlatvAt ityatra mahAkAle kAlikena ghaTasyAbhAvo nAsti / kintu samavAya-saMyogAdinA ghaTasya abhAvo'sti / ataH samavAyAdinA ghaTAbhAva eva uti+PANKA: AAGINI A(111tINGHARRAMAMAKAWAA%A4AAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAwa siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 105 '* *!#silly
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:21 gRhyate, tatpratiyogitAvacchedaka: saMyogasamavAyAdiH, tena sambandhena ghaTatvAvacchinnaghaTAnadhikaraNameva mahAkAlaH ttinAM tAdRzAbhAvAnAM saMyogasamavAyAdi-avacchinnAH yAH pratiyogitAH, tAsa sarvAsa kAlikAvacchinatvAbhAvasatvAt ghaTatvena kAlikena ca ghaTo mahAkAlatvavyApaka: bhavatIti na ko'pi doSaH / na ca kimatra lAghavaM iti vAcyam bhavaduktalakSaNe tu samavAya-saMyoga-tAdAtmyAdinA ghaTAbhAvo yathA lakSaNaghaTako bhavati / tathaiva samavAyAdinA paTAbhAvo'pi lakSaNaghaTakatvena grAhya eva, pratiyogitAsAmAnyasya vivakSitatvAt / tathA ca tatrAnantAbhAvAnAmanantAH pratiyogitAH lakSaNaghaTakatvena grAhyAH, tadeva mahat gauravam / asmatpakSe tu sAdhyatAvacchedakadharmAvacchinna- pratiyogitAkAbhAvasyaiva lakSaNaghaTakatvena vivakSitatvAt samavAya-saMyogatAdAtmyAdisambandhena ghaTAbhAva eva lakSaNaghaTakatvena grAhyaH, tathA ca samavAya-avacchinnA saMyogAvacchinnA tAdAtmyAvacchinnA caiva ghaTIyapratiyogitA lakSaNaghaTakatvena grAhyA / na tu paTAdInAmapi pratiyogitA / tathA ca anantapratiyogitA'nivezakRtaM mahallAghavaM samasti asmatpakSe / ataH tadeva vaktavyam / sAdhyatAvacchedakabhinnadharmAvacchinnAbhAvAnAM lakSaNe'nivezaprayuktaM mahallAghavam iti tu samuditArthaH iti cet / - candrazekharIyA : prazna : AnA karatA to "pratiyogitAvacchedakasaMbaMdhathI sAdhyatAvacchedakayadharmAvacchinnAnadhikaraNa-hatyadhikaraNavRtti-abhAvapratiyogitA sAmAnyamAM sAdhyatAvacchedakayasaMbaMdhAvacchinnatvAbhAva maLe. te saMbaMdhathI tadharmAvacchinnasAdhya e te hetune vyApaka gaNAya." ema paNa kahI zakAya. ghaTavAnuM mahAkAla-At ahIM mahAkAlamAM samavAyathI ghaTAbhAva che. pratiyogitAvacchedakasamavAyathI sAdhyatAvacchedakaghaTavAvacchinnaghaTanuM anadhikaraNa evo hatyadhikaraNa tarIke mahAkAla che ja. ane temAM rahela te abhAvanI pratiyogitAsAmAnyamAM kAlikAvacchinnatvAbhAva che ja. eTale kAlikathI ghaTa e mahAkAlatvane vyApaka banI jAya che. A rIte dareka sthAne samajI levuM. uttara : Ama karavAthI lAbha zuM ? prazna : moTo lAbha che. AmAM sAdhyatAvaracchedakadharmAvacchinnapratiyogitAka evA ja abhAvo levAnA che. bIjA levAnA nathI. pachI e saMyoga-samavAya-tAdAbhyAdi saMbaMdhathI laIe to paNa traNa-cAra ja lakSaNaghaTaka bane jemake ahIM mahAkAlamAM samavAya saMyoga+tAdAtmayathI ghaTavAvacchinnaghaTano abhAva che. to A traNacAra prakAranA ghaTAbhAva ja levA paDe. ane tenI pratiyogitAsAmAnyamAM tAdazAbhAva levAno rahe. ahIM jo huM pratiyogitAsAmAnyane badale mAtra pratiyogitA lakhe to dhUmavAnuM vamAM vani-adhikaraNa-ayogolakamAM huM samavAyathI dhUmAbhAva levAya, ane enI pratiyogitAmAM saMyoga-avacchinnatvano abhAva maLI ja javAthI ativyApti Ave. paNa sAmAnyapada levAthI vAMdho na Ave. kemake ayogolakamAM saMyogathI paNa dhUmAbhAva che. eTale tenI pratiyogitA paNa lakSaNaghaTaka bane. ane temAM to saMyogAvacchinnatva hovAthI ativyApti AvatI nathI. prastutamAM paNa mahAkAlamAM samavAya-saMyogAdithI ghaTano ja abhAva lakSaNaghaTaka bane, kemake sAdhyatAvacchedakadharmAvacchinnapratiyogitA ja lakSaNaghaTaka tarIke lIdhI che. eTale pratiyogitA sAmAnya tarIke samavAyAvacchinna ghaTapratiyogitA saMyogAvacchinnaghaTapratiyogitAdi amuka ja levAze jyAre tamArA lakSaNamAM to koIpaNa abhAva levAno hovAthI samavAyathI paTAbhAva, saMyogathI paTAbhAva, tAdAbhyathI paTAbhAva... e rIte judA judA paTavAdidharmAvacchinna-anaMta-abhAvonI pratiyogitAo lakSaNaghaTaka tarIke levI paDe, kemake pratiyogitAsAmAnyanI vivalA che. Ama temAM to ghaNuM gaurava che. enA karatA to A pakSamAM ghaNuM lAghava che. Rattachnoconsona000000000000000000000000000000000000/store/AAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAtRAAAAdhadornadoo rottamoatia000000000000000000000000000000 - siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 106 Girls10101000101010or(Two HINGLANKA1010000000000000000000000001PALA AAAAAAAAAAAAAAAAAAlIRECIALIMore News1ANGESHKALANI10000001010110AholiticsbIFDILatirit/ASPrever11509
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhitiH21 A00000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000 jAgadIzI - 'ghaTavRttitvaviziSTada vyatvavAn ghaTatvA' dityAdAvavyApta:, tAdRzadravyatvabhedamAdAya kathaJcittatra lakSaNasamanvaye'pi, -'dadhitvaviziSTaprameyavAnsthUladadhitvA' dityatrAvyAptiH, kenApi sambandhena hetumataH sAdhyatAvacchedakAvacchinnAnadhikaraNatvAsambhavAt, 00000000mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm 0000000000000000000000000000000000000000000000000 candrazekharIyA : na tathA sati ghaTavRttitvaviziSTadravyatvavAn ghaTatvAdityatra avyAptiprasaMgAt / tathAhi yatra ghaTatvaM tatra ghaTavRttitvaviziSTadravyatvaM vartate eva iti ayaM saddhetuH, bhavaduktanyAyena tu ghaTavRttitvaviziSTadravyatvAbhAva eva lakSaNaghaTakatvena grAhyaH sa ca na zakyate grahItuM / yato yadi samavAyena niruktadravyatvasya abhAvo gRhyate, tadA pratiyogitAvacchedakasambandhaH samavAyaH, tena sambandhena sAdhyatAvacchedakAvacchinnasya ghaTavRttitvaviziSTadravyatvasyAdhikaraNameva ghaTatvAdhikaraNaM ghaTaH iti na tena sambandhena tadabhAvo grahItuM zakyaH / yadi paTAnuyogikasamavAyena ghaTavRttitvaviziSTadravyatvAbhAvo gRhyate, tadA tu pratiyogitAvacchedakaH paTAnuyogikasamavAyaH, tena sambandhena ghaTavRttitvaviziSTadravyatvasyAdhikaraNamevAprasiddham / ataH tena sambandhena tadanadhikaraNaM hetvadhikaraNameva ghaTaH iti na so'pi gRhyate / itthaJca kenApi prakAreNa lakSaNasamanvayAsaMbhavAt avyAptirbhavet / na ca tAdAtmyena ghaTavRttitvaviziSTadravyatvAbhAvo gRhyatAm, tathA ca pratiyogitAvacchedakatAdAtmyena sAdhyatAvacchedakAvacchinaghaTavRttitvaviziSTadravyatvAdhikaraNaM tAdRzadravyatvam eva, tadanadhikaraNaM ghaTaH, tadvRttinaH tAdAtmyena tAdRzaviziSTadra vyatvAbhAvasya pratiyogitAyAM kAlikAvacchinnatvAbhAvo'sti, ato nAvyAptiH bhavatIti vAcyam anayA rItyA lakSaNasamanvayasaMbhave'pi dadhitvaviziSTaprameyavAn sthUladadhitvAt ityatra tAdAtmyena sAdhyatAyAmavyAptyApattiH durvArA bhavati / asyAnumAnasya vistarato nirUpaNamatraiva granthe'STAdazakArikAyAM pratipAditam / ato na punaH vistraavshyktaa| tathApi sthAnAzUnyArthaM mugdhajanavibodhanArthaJca kiJciducyate / atra yatra samavAyena dadhitvaM, samavAyenaiva cAnyat kimapi prameyaM vartate / tatra tatprameyaM samavAyaghaTitasAmAnAdhikaraNyena dadhitvaviziSTaprameyaM bhavati / tadeva tAdAtmyena sAdhyamiti tu phalito'rthaH / yathA dvayaNuke samavAyena vartamAnaM tryaNukadadhi niruktasambandhena (dvayaNukadadhivRtti) dadhitvaviziSTaM prameyaM bhavati / tacca tAdAtmyena sthUladadhitvavati tryuNakadani vartate / evaM caturaNukadadhyAdiSvapi tAdAtmyena tAdRzaviziSTaM caturaNakadadhyAdisvarUpaM prameyaM vartamAnaM asti / ato yatra sthUladadhitvaM tatra sarvatra dadhitvaviziSTaprameyasya satvAt ayaM saddhetuH / kintu bhavaduktarItyA'tra lakSaNasamanvayo duHzakaH / tathA hi-yadi samavAyena dadhitvaviziSTaprameyAbhAvo gRhyate, tadA pratiyogitAvacchedakaH samavAyaH, tena sambandhena sAdhyatAvacchedakAvacchinnasya dadhitvaviziSTaprameyasya caturaNukapaJcANukAdisvarUpasyAdhikaraNameva tryaNukacaturaNukadadhyAtmakaM hetvadhikaraNam iti na sa abhAvo gRhyate / yadi tAdAtmyena tadabhAvo gRhyate, tadA tAdAtmyenApi dadhitvaviziSTaprameyasya tryaNukaddhayAdirUpasyAdhikaraNameva tryaNukacaturaNukAdidadhisvarUpaM hetvadhikaraNam / tathA ca lakSaNasamanvayAsaMbhavAt avyAptiH / candrazekharIyA : uttara H ghaTavRttitvaviziSTadravyatvavAnuM ghaTavAta A sthAne avyApti Ave. ahIM ghaTavRttitvaviziSTadravyatva e ghaTAnuyogika-samavAyathI ja rahe che. eTale eno jo e saMbaMdhathI abhAva lo, 0 0 mm0000000 0000000 siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 100 GOODOOOOOOMOOOOOOOOOOOOOOOOOOOD000000000000OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOODBODODOORABODOTOOB 6000
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti: 21 to prati. avacchedaka ghaTAnuyogikasamavAya bane. e saMbaMdhathI tAdazadravyanuM adhikaraNa evuM ja ghaTatvAdhikaraNa ghaTa bane che. mATe e saMbaMdhathI teno abhAva na levAya. saMyoga-svarUpAdi saMbaMdhathI e dravyatva kaze rahetuM ja nathI. kAlikathI to enuM adhika2Na ja ghaTa bane che. Ama ahIM eno koIpaNa saMbaMdhathI abhAva lakSaNaghaTaka banI zakato ja nathI. ane tame to sAdhyAbhAvane lakSaNaghaTaka banAvavAnI vAta karI che. e na maLatA avyApti Ave. prazna H tAdAtmyathI A vi.dravyatva e vi.dravyatvamAM rahe ja che. eTale ahIM tAdAtmyathI vi.dravyatvAbhAva laIe, to pratiyogitAvacchedakatAdAtmyathI vidravyatvanuM adhikaraNa vi.dravyatva maLe, ane tethI tenuM anadhikaraNa tarIke ghaTa laI zakAya. ane te ghaTamAM tAdAtmyathI vidravyatvAbhAva che. tenI pratiyogitAmAM ghaTAnuyogikasamavAyAvacchinnatvano abhAva che ja Ama lakSaNa ghaTI jAya che. uttara H dadhitvaviziSTaprameyavAna sthUladadhitvAtmAM vAMdho Avaze. ahIM tAdAtmyasaMbaMdha sAdhyatAvacchedaka che. AgaLa joI gayA tema samavAyaghaTitasAmAnAdhikaraNyathI je dadhitvaviziSTa hoya tevo ja prameya ahIM tAdAtmyathI sAdhya che. sthUladadhitva RNukamAM che to e RNuka samavAyathI hrayaNukamAM che, tyAM samavAyathI dadhitva che. eTale RNuka e samavAyaghaTitasAmAnyathI dadhitvaviziSTaprameya kahevAya ane te pote RNukamAM tAdAtmyathI che. e rIte caturaNuka e RNukadadhimAM, dadhitvaviziSTa prameya bane ane te tAdAtmyathI caturaNakadadhimAM rahe. Ama sarvatra jANavuM. paNa tamArI vyAkhyA pramANe to ahIM vAMdho Avaze, kemake jo tAdAtmyathI Ano abhAva lo to prati. ava. tAdAtmya saM. bane. ane te saMbaMdhathI dadhitvaviziSTaprameyanuM adhikaraNa ja sthUladadhi bane che. eTale A abhAva na levAya. jo samavAyathI abhAva lo to ya na ghaTe kemake prati. ava.samavAyathI dadhitvaviziSTaprameyanuM= caturaNukanuM adhikaraNa RNuka bane. dadhitvaviziSTaprameyanuM=paMcANukanuM adhikaraNa caturaNuka bane. caramAvayavI rUpa dadhimAM dadhitvaviziSTapRthvItvAdijAtirUpa prameya e samavAyathI che ja. eTale ahIM samavAyathI sAdhyatAvacchedakadharmAvacchinna evA dadhitvaviziSTaprameyanuM anadhikaraNa evuM koIpaNa hetvadhikaraNa maLatuM ja nathI. mATe lakSaNa na ghaTatA avyApti Ave. jagadIzI tatrApi dadhyantarAnuyogika samavAyAdisambandhena hetumataH prakRtasAdhyAnadhikaraNatve tUktakrameNApi vyApakatvaM suvacamiti tu - vibhAvanIyamiti / - candrazekharIyA : nanu yadi hetvadhikaraNaM paJcANukadadhi gRhyate, tadA tryaNukadadhyanuyogikasamavAyena dadhitvaviziSTaprameyAbhAvo lakSaNaghaTakatvena grahItuM zakyate / tathA hi atra pratiyogitA - avacchedakaH tryaNukadadhyanuyogikasamavAya:, tena sambandhena dadhitvaviziSTaprameyaM tryaNukadadhni eva vartate / na tvanyatra / tathA ca tena sambandhena dadhitvaviziSTaprameyasyAdhikaraNaM tryaNukadadhi, anadhikaraNaM tu sthUladadhitvavatpaJcANukadadhi bhavati / tathA ca tadvRttinaH tryaNukadadhyanuyogikasamavAyena dadhitvaviziSTaprameyAbhAvasya pratiyogitAyAM tAdAtmyAvacchinnatvAbhAvasatvAt bhavatyeva lakSaNasamanvayaH / evaM saMyogasambandhenApi dadhitvaviziSTaprameyAbhAvamAdAya lakSaNasamanvayo bhavati / tattu prAgeva vistarataH pratipAditaM na punaH pratanyate iti cet atrocyate / tattryaNukadadhivRttitvaviziSTadadhimAn tattryaNukadadhitvAdityatrAvyApte vivakSitatvAt / siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 7 178
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:21 Ammmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm atra tu tAdRzaM dadhi tAdAtmyena sAdhyam / tattryaNukadadhivRttitvaM tu samavAyatAdAtmyAdinA vivakSitam / tathA ca samavAyena tattryaNukadadhivRtti caturaNukadadhi, tAdAtmyena tattryaNukadadhivRtti tu tattryaNuka dadhyeva bhavati / itthaJca yadi samavAyena sAdhyAbhAvo gRhyate, tadA pratiyogitAvacchedakaH samavAyaH, tena sambandhena tattryaNukadadhivRttitvaviziSTadadhi taccaturaNukadadhirU paM tattryaNukadadhni vartate / ato na sa abhAvo lakSaNaghaTakaH / yadi tAdAtmyena sAdhyAbhAvo gRhyate, tathA tu tAdAtmyena tattryaNukadadhivRttitvaviziSTadadhi tattryaNukadadhirUpaM tattryaNukadani vartate / ato na so'pi grahItuM zakyate / paJcANukadadhi-anuyogikasamavAyena tu tattryaNuka-dadhi vRttitvaviziSTadadhi na kutrApi vartate / yathA hi dravyatvaM samavAyena sarvatra dravye vartate, kintu ghaTavRttitvaviziSTadravyatvaM tu samavAyenApi ghaTe eva vartate / paTAnuyogikasamavAyena tu na kutrApi vartate / evaM tavyaNukadadhivRttitvaviziSTadadhi paJcANukadadhyanuyogikasamavAyAdinA na kutrApi vartate / ataH tena sambandhena tadanadhikaraNamapi grahItuM azakyam / etacca bahuzaH prAg nirUpitam / tataH tato'vagantavyam / itthaJca bhavadukta lakSaNamatrAvyAptaM bhavet / ataH tatpariharaNIyam / asmAkaM tu na doSaH / tAdAtmye na tattryaNukadadhivRttitvaviziSTadadhno'bhAvo yadi gRhyate, tadA pratiyogitAvacchedakaM tAdAtmyaM, tena sambandhena tattryaNukadadhivRttitvaviziSTadadhisaMbaMdhi eva tattryaNukadadhi, na tvasaMbaMdhi iti neyaM pratiyogitA lakSaNaghaTakA'pi tu samavAyena ghaTAbhAvIyAdipratiyogitAH lakSaNaghaTakAH, tAsu tu ubhayAbhAvasatvAt bhavati lakSaNasamanvayaH / idamatrAvadheyam / vyabhicArihetukasthale sAdhyatAvacchedakasambandhAvacchinapratiyogitAkaH sAdhyAbhAvo lakSaNaghaTaka: bhavatyeva / yadi na bhavati, tdaa'tivyaaptiH| evaM saddhetusthale sAdhyatAvacchedakasambandhAvacchinnapratiyogitAkaH sAdhyAbhAvo lakSaNaghaTako na bhavatyeva / yadi bhavati tadA'vyAptiH / itthaJca sarvatra prathama sAdhyatAvacchedakasambandhena sAdhyAbhAvamAdAya vimarzaH kartavyaH / sadhetukasthale tasya lakSaNaghaTakatve'vyAptiH, vyabhicArihetukasthale tasya lakSaNAghaTakatve'tivyAptiH jJAtavyA / candrazekharIyAH praznaH hatyadhikaraNa tarIke paMcANuka laIe to caNakAnuyogikasamavAyathI dadhitvaviziSTa prameyano abhAva lakSaNaghaTaka laI zakAya, kemake pratiyogitAvacchedaka saMbaMdha ahIM caNukAnuyogika samavAya bane, ane te saMbaMdhathI to dadhitvaviziSTaprameyanuM adhikaraNa caNakadadhi ja bane ane tethI tenuM anadhikaraNa evo paMcANukadadhi laI zakAya. ane temAM rahetA A abhAvanI pratiyogitAmAM tAdAbhyasaMbaMdha-avacchinnatvano abhAva che ja. Ama lakSaNa ghaTI jAya che. e uparAMta saMyogasaMbaMdhathI paNa Ano abhAva lakSaNaghaTaka tarIke laI zakAya che enI carcA AgaLa karI ja gayA chIe. (18mI kArikA) uttaraH bhale to paNa caNakAdivRttitvaviziSTadadhimAnuM vyaNukadadhitvA A sthale avyApti Avaze ahIM sAdhyatAvacchedaka tAdAbhya che. tyaNukadadhimAM tAdAbhyathI caNakadadhi ane samavAyathI caturaNakadadhi rahe eTale A be ya dadhi e caNakadadhivRttitvaviziSTa dadhi tarIke gaNAya. emAM e traNakadadhimAM rANakadadhitva che ane dadhivRttitvaviziSTadadhi=zyakadadhi tAdAbhyathI rahelo ja che. eTale A hetu sAco che. paraMtu lakSaNa ghaTatuM nathI. jo tAdAbhyathI sAdhyAbhAva lo to pratiyogitAvaracchedakatAdAbhyathI to rANakadadhivRttitvaviziSTadadhinuM adhikaraNa ja caNakadadhi bane che. eTale A abhAva na levAya. jo samavAyathI abhAva lo to samavAyathI caNakadadhivRttitvaviziSTadadhicaturaNakanuM adhikaraNa ja caNakadadhi bane che. eTale e paNa na levAya. ema lammmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm00000000000000000000mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 109
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:21 Om saMyogathI jo sAdhyAbhAva lo to caNakadadhivRttiviziSTa dadhi e vyaNukAnuyogika saMbaMdhathI ja kaze paNa rahe te huM sivAya na rahe. jema mAtra dravyatva e samavAyathI badhAmAM rahe. paNa e ghaTavRttitvaviziSTadravyatva to pachI samavAya ke ghaTAnuyogikasamavAyathI ja rahe. paTAnuyogikasamavAyAdithI na rahe, kemake e saMbaMdha ghaTAnuyogika 8 banato nathI. tema atre paNa jANavuM. jo samavAyathI ce.dadhivRttitvaviziSTadadhi=caturaNuka lezo to e samavAya + kAlika + caNakadadhi-anuyogikasamavAyAdithI ja caNakadadhimAM raheze. kemake A ja saMbaMdho vyaNuphadadhianuyogika bane che. eTale saMyogathI jo abhAva levA jAo to A samavAyena ca.dadhivRttitvaviziSTadadhinuM to saMyogathI adhikaraNa prasiddha ja nathI. eTale tadanadhikaraNa traNakadadhi paNa na maLe. A badhI carcA AgaLa karI gayA chIe. Ama avyApti Ave. amane to ahIM vAMdho nathI. kemake amAre sAdhyAbhAva ja levAnI vivakSA nathI. eTale ghaTAbhAva laIe ane pratiyogitAvacchedakasaMyogathI ghaTAbhAvapratiyogitAvacchedaka ghaTavAvacchinna ghaTanuM anadhikaraNa caNakadadhi maLe. temAM rahela saMyogathI ghaTAbhAvanI pratiyogitAmAM tAdAbhyAvacchinnatva + caNakadadhivRttitvaviziSTadadhitvAvacchinnatvobhayAbhAva che ja. Ama lakSaNa samanvaya thaI jAya eTale tamAruM lAghava e avyAptidoSagrasta banatuM hovAthI ame teno tyAga karelo che. jAgadIzI - tena sambandheneti |-n caivaM saMyogenApi rUpasya pRthivItvavyApakatvApattiH, tena sambandhena rUpAbhAvapratiyogyadhikaraNAprasiddheriti vAcyam; TITIVITTITUTIO candrazekharIyA : nanu saMyogena rUpavAn pRthvItvAt ityatra saMyogena rUpasya pRthvItvavyApakatvaprasaGgo bhavet / tathAhi saMyogena rUpAbhAvo yadi lakSaNaghaTako bhavet, tadA tu tatpratiyogitAyAM saMyogAvacchinnatvarUpatvAvacchinnatvo bhayasatvenAtivyAptiH na bhavet / kintu pratiyogitAvacchedakasaMyogasambandhena rUpaniSThapratiyogitAvacchedakarUpatvAvacchinnarUpasaMbaMdhinaH evAprasiddhatvAt tatsaMbaMdhibhinnaM hetvadhikaraNamapi aprasiddhaM bhavati / itthaJca sAdhyAbhAvasya lakSaNAghaTakatvAt ghaTAbhAvIyAdipratiyogitAH eva gRhyante, tAsu tu ubhayAbhAvasatvAt saMyogena rUpaM pRthvItvavyApakaM bhaviSyatIti cet candrazekharIyA : prazna : paNa A rIte to "saMyogena rUpavAnuM pRthvItvAtu' ahIM saMyogathI rUpa e pRthvItvane vyApaka banavAnI Apatti Avaze. jyAre kharekhara to rUpa saMyogathI kaze ja rahetuM na hovAthI A sthAna ja khoTuM che. ativyApti A rIte Ave ke ahIM saMyogathI rUpAbhAva lakSaNaghaTaka bane, to tenI pratiyogitAmAM saMyogAvacchinnatva + rUpa-Avacchinnatva be ya maLatA pratiyogitAsAmAnyamAM ubhayAbhAva na maLe ane to ja ativyApti na Ave. eTale saMyogathI rUpAbhAva lakSaNaghaTaka bane to ja ativyApti na Ave. paraMtu e banavAno nathI. kemake pratiyogitAvacchedaka saMyoga bane. ane te saMbaMdhathI rUpavAvacchinnarUpanuM adhikaraNa ja prasiddha na hovAthI tenuM anadhikaraNa paNa laI na zakAya. mATe A rUpAbhAva lakSaNaghaTaka na ja bane. eTale pachI bIjA abhAvonI pratiyogitA sAmAnyamAM to ubhayAbhAva maLI ja javAno che. eTale saMyogathI rUpa pRthvItvane vyApaka banavAnI Apatti Avaze. khyAla rAkhavo ke, khoTA sthAnamAM sAdhyatAvacchedakasaMbaMdhathI sAdhyano abhAva lakSaNaghaTaka banavo ja joIe. na bane to ativyApti Ave ane sAcA sthAnamAM sA.ava. saMbaMdhathI sAdhyano abhAva lakSaNaghaTaka na ja banavo joIe. bane to avyApti Ave. siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA - 180 fotoff)
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:21 jAgadIzI - tathAtve'pi tena sambandhena rUpasAmAnAdhikaraNyAprasiddhyaiva vyApti lakSaNAtivyAptivirahAt, 'yaddharme' tyatra dharmasya sAdhyatAvacchedakasambandhAvacchinnA dhikaraNatAnirUpakatAvacchedakatvenApi vizeSaNIyatvAdvA / (tena vahnayAkAzobhayatvAdinA'pi na vyApakatvamiti / ) candrazekharIyA : bhavatu / tathApi vyAptilakSaNasyAtivyAptiH na bhavati / yataH sAdhyatAvacchedakasaMyogena rUpAdhikaraNasyaivAprasiddhatvAt pRthvItve rUpasAmAnAdhikaraNyarUpA vyAptiH na vidyate / tathA cAtra vyAptilakSaNamativyAptaM na bhavati / ataH saMyogena rUpasya pRthvItvavyApaka tve'pi vyAptilakSaNAtivyAptyabhAvAt na doSaH / nanu tathApi saMyogena rUpasya kutrApi vartamAnatvAbhAvAt saMyogena rUpasya pRthvItvavyApaka tvamasamaJjasamivAbhAti iti cet tarhi yadharmAvacchinnAtvamityatra sAdhyatAvacchedakasambandhAvacchinnAdhikaraNatAnirUpakatAvacchedakatvaviziSTo yaH sAdhyatAvacchedakadharmaH tadavacchinnAtvaghaTitaM lakSaNaM vAcyam / rUpaM saMyogena yadi kutrApi vartate / tadA rUpe saMyogAvacchinnAdhikaraNatAnirUpakatA bhavet tadA ca rUpatvaM tadavacchedakaM bhavet / kintu saMyogena tu kevalaM dravyameva ghaTAdau vartate / tadA rUpe saMyogAvacchinAdhikaraNatAnirupakatA bhavet / tadA ca rupatvaM tadavacchedakaM bhavet / kintu saMyogena tu kevalaM dravyameva ghaTAdau vartate / tathA ca sAdhyatAvacchedakasaMyogAvacchinnasya jalasyAdhikaraNatA ghaTe vartate, tannirUpakatAyAH jalaniSThAyA avacchedakaM jalatvaM bhavati, na tu rUpatvaM / ato'tra tAdRzanirUpakatAvacchedakatAvacchedaka-sAdhyatAvacchedakadharmasyaivAprasiddhatvAt na tAdRzadharmAvacchinnatvaghaTitalakSaNasya samanvayo bhavati / evaJca na saMyogena rUpaM pRthvItvavyApakaM bhavati / itthaJca vahnidhUmobhayavAn vahnarityAdAvapi nAtivyAptiH / sAdhyatAvacchedakasaMyogasambandhena vahnidhUmobhayaM na kutrApi vartate, tadadhikaraNatAnirUpakatA vahnayAdau, tadavacchedakaM vahnitvaM, tAdRzanirUpakatAvacchedakaM vahnidhUmobhayatvaM na bhavati / ataH, tAdRzanirUpaka tAvacchedaka sAdhyatAvacchedaka vahnidhUmo bhayatvasyaiva aprasiddhatvAt, tAdRzadharmAvacchinnatvAbhAvaghaTitaM lakSaNamapi na samanvitaM bhavati / tathA ca nAtivyAptiH / atra vahnidhUmobhayavAn dhUmAdityatrApi saMyogAvacchinnadhUmAdyadhikaraNatAnirUpakatAvacchedakasya vahnidhUmo bhayatvasyAprasiddhatvAt tatrApi tAdRzadharmAvacchinnatvAbhAvaghaTitalakSaNasamanvayAsaMbhavAd samutpadyamAnA'vyAptiH kathaMkAreNa vAraNIyA iti cintyam / candrazekharIyA : uttara : bhale, A rIte saMyogathI rUpa e vyApaka bane paNa to ya vyAptinuM lakSaNa to ativyAptivALuM nahIM ja bane. kemake saMyogathI rUpanA adhikaraNamAM samavAyathI vRttitAvALA pRthvItvamAM tAdaza rUpasAmAnAdhikaraNya svarUpa vyApti maLe. paraMtu e to ahIM maLavAnuM ja nathI. kemake rUpanuM saMyogathI adhikaraNa prasiddha ja nathI eTale pRthvItvamAM rUpasAmAnAdhikaraNyasvarUpa vyApti to nathI ja ghaTavAnI. eTale ativyApti na Ave. prazna : A to vicitra vAta che. saMyogathI rUpa vyApaka bane, eno svIkAra to zI rIte karI zakAya? limmitmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm0000000000 siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 181
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhitiH21 100000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000ffffdff000000000000000000000000007/softInitiatri Ed000form kemake saMyogathI rU5 rahetuM ja nathI. uttara : to pachI, ahIM yadudharmAvacchinnatva=sAdhyatAvacchedakasaMbaMdhAvacchinna-adhikaraNatAnirupakatAvacchedakatvaviziSTa evo je sAdhyatAvacchedaka dharma, tadavacchinnatva evo artha karavo. ahIM sAdhyatAvacchedaka saMyoga che. e saMyogathI jo rUpa rahetuM hota to saMyogAvacchinnarUpanI adhikaraNatA ghaTAdimAM AvatA ane te adhikaraNatAno nirupaka rUpa banata ane te nirUpakatAno avacchedaka rUpa- banata. ane tethI tAdezAvacchedakatAviziSTa evo rUpatra dharma banata. paNa saMyogathI rUpa raheto ja nathI eTale ahIM rUpa- e tAdezaviziSTadharma tarIke laI zakAto nathI ane tethI te dharma ja prasiddha na hovAthI tAdezadharmaghaTita lakSaNa ja ahIM na ghaTe. Ama vyApakatAnuM lakSaNa paNa ativyApta na bane. - Ama karavAthI, vannidhUmobhayavAnuM vaH emAM paNa ativyApti na Ave. jo A vivakSA na karIe to ativyApti Ave, kemake saMyoga saMbaMdhathI vanidhUmobhayAbhAva lakSaNaghaTaka bane to ja ativyApti na Ave. paNa pratiyogitAvacchedakasaMyogathI vanidhUmobhayanuM adhikaraNa ja prasiddha nathI. eka ja saMyogathI vahUinadhUmobhayo kaze rahetA ja nathI, mATe ane tethI tenuM anadhikaraNa paNa hatyadhikaraNa na levAya eTale ghaTAbhAvAdi ja lakSaNaghaTaka bane ane temAM to tAdazobhAyAbhAva maLI jatA ativyApti Ave ja. paNa A vivakSA karavAthI vAMdho na Ave. kemake sAdhyatAvacchedakasaMyogasaMbaMdhAvacchinna-adhikaraNatAnI nirUpakatA A vanidhUmobhayamAM AvavAnI ja nathI. kemake te be ya saMyogathI kaze rahetA ja nathI. eTale AvI nirUpatAno avacchedaka evo vahinadhUmobhayatvadharma ja prasiddha na banavAthI tadghaTita A lakSaNa paNa na ghaTe. mATe ativyApti na Ave. jo ke Ama karIe to pachI "vanidhUmobhayavAn dhUmAt' tyAM paNa Avo dharma prasiddha na banavAthI avyApti AvIne ubhI ja rahe che eTale A vAta vicAraNIya banI jAya che. jAgadIzI - na ca vRttyaniyAmakasambandhena sAdhyatAyAmavyAptiH, tAdRzasambandhasya / pratiyogitAnavacchedakatayA tatsambandhAvacchinnatvasyAprasiddheH, candrazekharIyA : nanu svAmitvena dhanavAn caitratvAdityatra sadhetau avyAptiH ? atra sAdhyatAvacchedakasambandhaH svAmitvaM vRtyaniyAmako'sti / vRtyaniyAmakasambandhazca pratiyogitAvacchedako na bhavati iti niyamaH / evaJca kasyAmapi pratiyogitAyAM sAdhyatAvacchedaka svAmitvasambandhAvacchinnatvasyAprasiddhatvAt lakSaNaghaTakapratiyogitA-sAmAnye svAmitvAvacchinnatvAbhAvo'pi grahItuM na zakyate / ato lakSaNasamanvayAbhAvAdavyAptirbhavet iti cet candrazekharIyA: prazna : dhanI caitratAt ahIM svAmitvasaMbaMdhathI dhana e sAdhya che. A svAmitva saMbaMdha e vRtti-aniyAmaka saMbaMdha che. ane vRtti-aniyAmakasaMbaMdha e pratiyogitAvaracchedaka banato nathI. ane tethI huM svAmitvAvacchinnapratiyogitA prasiddha ja nathI. arthAt koIpaNa pratiyogitAmAM svAmitvAvacchinnatva prasiddha ja na hovAthI teno abhAva paNa na laI zakAya. ane to pachI ubhayAbhAvaghaTita A lakSaNa ahIM na ghaTatA avyApti Ave. siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA - 182
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:21 jAgadIzI -tAdRzasambandhasyApi pratiyogitAvacchedakatvapakSa eva etannirUktyAdarAt / candrazekharIyA : na vRtyaniyAmakasvAmitvAdisambandho'pi pratiyogivacchedako bhavati iti matamaGgIkRtyaivaitadlakSaNakaraNAt na doSaH / tathA ca ghaTAdau svAmitvena dhanAbhAvo vartate / ataH tatpratiyogitAyAM svAmitvAvacchinnatvaM prasiddhamasti / prakRte tu svAmitvasambandhena dhanasambandhI eva caitraH iti dhanAbhAvo na grahItuM zakyate, kintu samavAyAdinA dhanAbhAvo gRhyate, tatpratiyogitAvacchedaka samavAye na dhananiSThapratiyogitAvacchedakadhanatvAvacchinnadhanasaMbaMdhino dhanAvayavAH, tAdRzadhanasaMbaMdhibhinnazca caitraH, ataH samavAyena dhanAdiniSThapratiyogitA: lakSaNaghaTakAH bhavanti / tAsu ca svAmitvAvacchinnatvAbhAvo vartate iti lakSaNasamanvayAt nAvyAptiH / candrazekharIyAH uttara : vRtti-aniyAmakasaMbaMdha paNa pratiyogitAvacchedaka bane ja che e matane anusAre ja ame A lakSaNa banAvela che. eTale pratiyogitAomAM svAmitvAvacchinnatva prasiddha hovAthI lakSaNaghaTaka pratiyogitAmAM teno abhAva paNa laI zakAya che ane tethI avyApti na Ave TBTD00000000000000000000000000000000000 jAgadIzI - "nirUktapratiyogitAsAmAnye, yatsambandhAtiriktasambandhAnavacchinnatva yaddharmAva-cchinnatvobhayAbhAvastatsambandhena taddharmAvacchinnasya vyApakatva"-miti tu na yuktam; vRttyaniyAmakasambandhena sAdhyatAyAM vyabhicAriNyativyAptyApatteH / Emmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm Ung candrazekharIyA : nanu vRtyaniyAmakasambandhaH pratiyogitAvacchedako na bhavatIti niyamAGgIkAre'pi nirukta pratiyogitAsAmAnye sAdhyatAvacche daka - yatsambandhabhinnAsambandhAnavacchinnAtvasAdhyatAvacchedakayadharmAvacchinnatvobhayAbhAvaH, tatsambandhena taddharmAvacchinnasya vyApakatvaM iti vivakSaNe nAtrAvyAptiH bhavet / tathAhi samavAyena dhanAbhAvIyAdipratiyogitAH lakSaNaghaTakAH / tA su ca sAdhyatAvacchedakasvAmitvasambandhabhinnasamavAyasambandhAvacchinnatvaM asti, samavAyAdyanavacchinnatvaM nAsti / ataH pratiyogitAsAmAnye ubhayAbhAvasatvAt nAvyAptiH iti cet na, evaM sati svAmitvena dhanAbhAvo yadi lakSaNaghaTakatvena gRhyeta, tadaivAtivyAptiH na bhavet / kintu dhanAbhAvapratiyogitAyA avacchedakaH svAmitvasambandho bhavaduktarItyA na bhavati / 'vRtyaniyAmakasambandhaH pratiyogitAvacchedako na bhavatIti' niyamAGgIkArAt / tathA ca svAmitvasya pratiyogitAnavacchedakatayA "pratiyogitAvacchedakena svAmitvasambandhena dhananiSThapratiyogitAvacchedaka-dhanatvAvacchinnadhanasaMbaMdhibhinnaM hetvadhikaraNamityAdi na vaktuM zakyate / evaJca svAmitvena dhanAbhAvapratiyogitA na lakSaNaghaTakA, kintu samavAyAdinA dhanAbhAvapratiyogitA eva / tasyAJca sAdhyatAvacchedaka-svAmitvabhinnasamavAyAvacchinnatvasatvAt tadanavacchinatvAbhAvAt ubhayAbhAvo vartate / tathA cAtrAtivyAptiH bhavet / tasmAt bhavanmataM na samucitam / ato vRtyaniyAmakasvAmitvAdisambandhaH pratiyogitAvacchedako bhavatIti matamaGgIkRtyaiva sarvaM susaGgataM kartavyam / g n u siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 183 c
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:21 candrazekharIyA: prazna : enA karatA to "niruktapratiyogitAsAmAnyamAM sAdhyatAvacchedakasaMbaMdhabhinnasaMbaMdhaanavacchinnatva + sAdhyatAvacchedakadharmAvacchinnatvobhayAbhAva levAno. ane e maLe tyAM te saMbaMdhathI, te dharmathI huM avacchinna sAdhya vyApaka bane." ema ja kahI zakAya. have vRtti-aniyAmakasaMbaMdhane pratiyogitAvacchedaka na mAnIe to ya vAMdho na Ave. lakSaNaghaTaka tarIke saMyogathI ghaTAbhAvAdi bane. tenI pratiyogitAmAM svAmitvabhinna-saMyogAvacchinnatva che paNa svAmitvabhinnasaMyogAnacchinnatvano abhAva ja che. Ama tyAM ubhayAbhAva maLI jAya. saMyogathI dhanAdi-abhAva paNa lakSaNaghaTaka bane kharA. tenI pratiyogitAmAM dhanavAvacchinnatva hovA chatAM svAmitvabhinna-saMyogAvacchinnatva paNa hovAthI svAmitvabhinnasaMyogAnavacchinnatvano to abhAva ja che. eTale pratiyogitAsAmAnyamAM ubhayAbhAva maLI jatA lakSaNasamanvaya thaI jAya che. uttara : to pachI vRtti-aniyAmakasvAmitvasaMbaMdhathI jyAM dhana sAdhya haze ane dravyatva hetu haze tyAM vyabhicArI sthAnamAM ativyApti Avaze. ahIM svAmitvathI dhanAbhAva lakSaNaghaTaka banavo joIe paNa pratiyogitAvacchedaka evo svAmitvasaMbaMdha banato ja nathI. (tamArA mate) eTale te saMbaMdhathI dhananuM uM anadhikaraNa=adhikaraNabhinna=saMbaMdhIbhinna ItyAdi laI zakAtuM ja nathI. ane te na levAvAthI bIjA ja abhAvo levAya ane temanI pratiyogitAomAM to ubhayAbhAva maLI jAya ane tethI ativyApti Ave. mATe tamArI A vivakSA nathI mAnavI. paraMtu vRtti-aniyAmakasaMbaMdha paNa pratiyogitAvacchedaka bane che. e matAnusAre ame amAruM ja lakSaNa rAkhazuM. emAM ativyApti na Ave kemake pratiyogitAvacchedakasvAmitvasaMbaMdhathI dhanano saMbaMdhI caitra bane, ane tenAthI bhinna ghaTAdi dravyo=dravyatvAdhikaraNo hetvakiraNo. temAM A svAmitvathI dhanAbhAva che ane tenI pratiyogitAmAM svAmitvAvacchinnatva + dhanatvAvacchinnatva be ya hovAthI pratiyogitAsAmAnyamAM ubhayAbhAva na maLatA ativyApti na Ave. Ama amArI vAta ja vadhu ucita che. dIdhitiH samavAyasambandhena meyasAmAnyAbhAvasya sAmAnyAdau sattvAnmeyatvAderapyabhAvapratiyogitAvacchedakatvaM sulabham, ata eva - samavAyasyaikatvena drvytvaadiprtiyogiktv-gunnaadynuyogiktvomayasattepi- nate' rityAvI-vhni-dhuumobhyvaan vahne rityAdau saMyogasya dvitvAvacchinna-pratiyogikatvavirahe'pi nAtivyApti' rityapa-vatti rahyA nAvIzI -vA, -"svavicchelAtA sambana yAdRzapratiyogitAvacchedakAnadhikaraNaM hetvadhikaraNaM, tAdRzapratiyogitAsAmAnye, siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 184 wwwAAAAAAAAAAAAAAGM000000000600000000000000000000000000000000000000000031000/00000000000000000000606000000000000000000000000000000000
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:21 yaddharmAvacchinnAvacchekatAkatva-yatsambandhAvacchinnAvacchedakatAkatvobhayAbhAvastena sambandhena / taddharmAvacchinnasya vyApakatvaM vivakSitaM, vRttyaniyAmakasambandhasya pratiyogitAvacchedakatvAbhAve'pi, -pratiyogitAvacchedakatAghaTakasambandhatvaM sarvasammatameva, "caitro na pacatI' tyAdau vRttyaniyAmakA'nukUlatvasambandhena pAkaviziSTAyAH kRterabhAvasya caitrAdAvanvayadarzanAt / dang candrazekharIyA : athavA astu tAvat "vRtyaniyAmakasambandhaH pratiyogitAvacchedako na bhavatIti" niyamaH / tathApi vRtyaniyAmakasambandhasya pratiyogitAvacchedakatAvacchedakatvaM tu sarveSAM abhimatameva / ataH svAvacchedakatAghaTakasambandhena yAdRzapratiyogitAvacchedakAnadhikaraNaM hetvadhikaraNaM, tAdRzapratiyogitAsAmAnye yaddharmAvacchinnAvacchedakatAkatva-yatsambandhAvacchinnAvacchedaka tAkatvo bhayAbhAvastena sambandhenaM taddharmAvacchinnasya hetuvyApakatvaM bodhyam / itthaJca vRtyaniyAmakasambandhasya pratiyogitAnavacchedakatve'pi na kSatiH / prathamaM tAvadasyArtho nirUpyate / svaM=abhAvIyapratiyogitA, tadavacchedakatA pratiyogitAvacchedakadharmaniSThA, tasyAH ghaTaka: avacchedakasambandhaH, tena sambandhena yAdRzapratiyogitA-avacchedakasyAnadhikaraNaM hetvadhikaraNaM, tAdRzapratiyogitAsAmAnye sAdhyatAvacchedakadharmAvacchinnA yA pratiyogitAvacchedakatA, tannirUpakatvasya sAdhyatAvacchedakasambandhAvacchinA yA pratiyogitAvacchedakatA tannirUpakatvasya ca etadubhayasyAbhAvaH vartate / sAdhyatAvacchedakena tena sambandhena sAdhyatAvacchedakadharmAvacchinnaM sAdhyaM vyApakaM bhavati / atra svAmitvena dhanavAn caitratvAdityatra svapadena svAmitvena dhanavad-abhAvasya pratiyogitA gRhyate yadi, tadA tadavacchedakatAyAH dhananiSThAyAH avacchedakasambandhaH svAmitvam / tena sambandhena dhanavanniSThapratiyogitA vacchedakadhanasyAdhikaraNameva caitraH, ataH sA pratiyogitA na gRhyate / kintu samavAyena dhanavAn yaH dhanAvayavaH, tadabhAvasya pratiyogitA svapadena gRhyate / tadavacchedakatAyAH dhananiSThAyAH avacchedakasambandhaH samavAyaH, tena sambandhena dhanavanniSThapratiyogitAvacchedakadhanasyAnadhikaraNameva caitraH, tathA ca tAdRzapratiyogitApadena samavAyena dhanavanniSThA pratiyogitA gRhyate, tasyAJca dhanatvAvacchinnAyAH, dhananiSThAyAH avacchekatAyAH nirUpakatvaM yadyapi asti, tathA pi svAmitvAvacchinnAyAH dhananiSThAyAH avacchekatAyAH nirUpakatvaM nAsti / ataH tasyAM dhanatvAvacchinnAvacchedakatAkatva-svAmitvAvacchinnAvacchedakatAkatvo bhayAbhAvasatvAt svAmitvena dhanatvAvacchinnadhanaM caitratvavyApakaM bhavati / evaM svAmitvena dhanavAn dravyatvAdityatra svAmitvena dhanavaccaitrAbhAvasya pratiyogitA svapadena gRhyate / tatpratiyogitAvacchedakatAyAH dhanavaniSThAyAH avacchedakasambandhaH svAmitvaM, tena sambandhena dhanavaniSThapratiyogitAvacchedakadhanasyAnadhikaraNameva dravyatvAdhikaraNaM ghaTAdi / tathA ca svAmitvena dhanavanniSThAyAH pratiyogitAyAH lakSaNaghaTakatvAt, tasyAJca dhanatvAvacchinnAyAH dhananiSThAyAH avacchedakatAyAH nirUpakatvasya ca satvAt lakSaNaghaTakapratiyogitAsAmAnye dhanatvAvacchinAvacchedakatAkatva-svAmitvAvacchinnAvacchedakatAkatvobhayAbhAvo na vartate / tathA ca nAtivyAptiH ambimmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm00000000000000000mmmmmmmmmmmms Dooooooo siddhAMta lakSaNa upara candrazekhIyA nAmanI TIkA - 185
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhitiH21 t4:01:/bit/13/201://whaint Apply?I+1610 1150204:01:00:///it/twi MallyWolf.00 IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIm / na ca vRtyaniyAmakasambandhasya pratiyogitAvacchedakatAvacchedakatvaM kathaM sarvasaMmatatvena siddham iti vAcyam caitro na pacatItyatra pAka: svAnukUlatvasambandhena kRtau vartate / tasyAzcAbhAvo caitre vartate / tathA ca 'svAnukUlatvasambandhena pAkaviziSTA yA kRtiH, tadabhAvavAn caitraH' iti zAbdabodho bhavati / atra pAkaviziSTakRtyabhAvasya pratiyogitAyAH pAkaviziSTakRtiniSThAyAH avacchedakaH pAko bhavati / pAkaniSThAyAzca tAdRzapratiyogitAvacchedakatAyA avacchedakaH sambandhaH svAnukUlatvarUpo vRtyaniyAmakasambandho bhavati / itthaJca niruktapratItibalAt vRtyaniyAmakasambandhe pratiyogitAvacchedakatAvacchedakatvaM sarvasaMmataM bhavati / tathA ca tadanusAreNAnantaroktalakSaNaM nirduSTaM bhavati / R candrazekharIyAH athavA to bhale vRtti-aniyAmakasaMbaMdha e pratiyogitAvacchedaka na bane ema mAnIe to paNa huM B nRtyaniyAmaka saMbaMdha e pratiyogitAvacchedakatAno avacchedaka to mAnelo ja che. emAM koIno niSedha nathI. to e anusAra A pramANe lakSaNa banAvavuM ke svAvacchedakatAvacchedakasaMbaMdhathI yAdazapratiyogitAvacchedakAnadhikaraNa evuM hetvakiraNa bane. tAdazapratiyogitAsAmAnyamAM ya dharmAvacchizAvacchedakatAkatva+ yasaMbaMdhAvacchinnAvacchedakatatvobhayano abhAva hoya. te saMbaMdhathI taddadharmAvacchinna sAdhya e hetuvyApaka prANAya. ahIM svAmitvena dhanavALA evA caitrano abhAva laIe, to dhanavAmAM rahelI pratiyogitA e svazabdathI | levAya teno avacchedaka dhanavatva bane=dhana bane. e dhana e caitramAM svAmitvathI rahela che. eTale dhanamAM rahelI pratiyogitAvacchedakatAno avacchedakasaMbaMdha svAmitva bane che. have ahIM svAmitvathI dhanavadU-abhAva lIdho che. eTale yAdazapratiyogitA tarIke dhanavamAM rahelI pratiyogitA levAze. teno avacchedaka dhana banaze. ane svAmitvathI to te dhananuM adhikaraNa (saMbaMdhi) ja caitratvAdhikaraNa caitra bane che. eTale A abhAva to na ja levAya. A abhAvanI je pratiyogitA che e dhanAvacchinna hatI. ane tethI A pratiyogitAnI avacchedakatA e dhanamAM hatI ane te avacchedakatAnI nirUpaka A pratiyogitA hatI. eTale ke A pratiyogitA e dhanatvadharmAvacchinna evI dhananiSThAvacchedakatAnI nirUpaka=dhanatvAvacchinna (dhananiSThapratiyogitA)vacchedakatAka hatI. tema e dhanamAM rahelI A prati.tA-vicchedakatA svAmitvAvacchinna hatI eTale ke A pratiyogitA e svAmitvAvacchinnAvacchedakatA (nirUpa)ka hatI. Ama A eka ja pratiyogitAmAM dhanavAvacchinnAvacchedaphatAkatva + svAmitvAvacchinnAvacchedakatAkatvo bhaya che. have A pratiyogitA to pratiyogitAsAmAnyamAM antargata thatI nathI. eTale have bAkInI je pratiyogitAo lakSaNaghaTaka banaze te tamAmamAM dhanavALA evA dhanAvayavono abhAva laIe to sva=dhanavamAM rahelI (dhanava-evA dhanAvayavomAM rahelI) A pratiyogitAno avacchedaka dhana che. ane samavAyathI e dhananuM anadhikaraNa evo maitra che ja. eTale A pratiyogitA lakSaNaghaTaka bane. ane temAM dhanatvAvacchinna (dhananiSTha) avacchedakatAkatva che paraMtu svAmitvAvacchinnAvacchedakatAkata nathI. arthAt ubhayAbhAva maLI gayo. A rIte lakSaNaghaTaka bananArI tamAma pratiyogitAomAM vicArI levuM. eTale avyApti AvatI nathI. vRtti-aniyAmakasaMbaMdha bhale pratiyogitA-vicchedaka na bane. paNa pratiyogitAvacchedakatAno avacchedaka to bane ja che. e nyAye A badhuM ghaTI jAya che. ane A nyAya badhAne mAnya ja che, kemake "catro na pati ahIM pAkAnukUlakRti-abhAvavAnuM caitra evo zAbda bodha thAya che, ahIM pAka e anukUlatva saMbaMdhathI kRtimAM rahe che. arthAt svAnukUla-saMbaMdhathI pAkaviziSTa evI je kRti che, tenA abhAvavALo caitra evo bodha thAya che. ahIM kRtimAM je pratiyogitA AvI teno avacchedaka pAka che. ane temAM I IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMS IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII TITION E0B0%E0AAAAAAAAAABHAI AHIYAWALAYAMINARAYA/11/2/3/13;NBENE;a:1:00:31:51::08:01:}}#tavw83%E0%%%E0%AA%AEE0AAA6%E0% AA%; Joictoriolki/ siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA - 186 Ghoshift:-ANKIT/I/WEBINABHffili[ (#flh[t&tbtkfltubtk&thf0d3wWweft:11://twhHt:Ret'\\tp&A!!!tbtk/h5bf%e/hf{h#WRhhhhf/APY EARLIERRRRSta
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhitiH21 { pratiyogitAvacchedakatA che. teno avacchedaka saMbaMdha nRtyaniyAmaka evo anukUla-saMbaMdha bane che kemake pAka e kRtimAM svAnukUla-saMbaMdhathI rahe che. Ama A pratItine anusAre nRtyaniyAmaka saMbaMdha e pratiyogitAvacchedakatA vacchedaka bane che e vAta sarvamAnya banavAthI A mAruM lakSaNa nirdoSa Thare che. jAgadIzI- vyabhicAriNi tu, -sAdhyavasAmAnyAbhAvapratiyogitAyAmeva tAdRzobhayAbhAvavirahAnnAtivyAptiriti tu"-navyAH / ommmmm000000000000mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm candazekharIyA : atra lakSaNe yadi sAmAnyapadaM na nivezyate, tadA tu saMyogena ghaTavadabhAvapratiyogitAvacchedakatAyAH ghaTaniSThAyAH avacchedakasambandhaH saMyogaH, tena sambandhena ghaTavanniSThapratiyogitAvacchedakaghaTAnadhikaraNaM hetvadhikaraNamayogolakaM bhavati / tathA ca tAdRzapratiyogitApadena saMyogena ghaTavanniSThapratiyogitA gRhyate / tasyAM ca dhUmatvAvacchinnAyAH dhUmaniSThAyAH pratiyogitAvacchedakatAyAH nirUpakatvaM nAsti / ataH tasyAM saMyogAvacchinnAyAH pratiyogitAvacchedakatAyAH nirUpakatve satve'pi dhUmatvAvacchinnA vacchedakatAkatva-saMyogAvacchinnAvacchedakatAkatvobhayAbhAvo vartate, ato'tivyAptiH bhavati / ataH sAmAnyapadamupAttam / tathA ca saMyogena dhUmavadabhAvapratiyogitA svapadena gRhyate, tatpratiyogitAvacchedakatAyAH dhUmaniSThAyAH avacchedakasambandhaH saMyogaH, tena sambandhena saMyogena dhUmavanniSThapratiyogitAvacchedakadhUmasyAnadhikaraNamayogolakaM bhavati / tathA ca saMyogena dhUmavanniSThA pratiyogitA'pi lakSaNaghaTakapratiyogitAsAmAnyAntargatA / tasyAJca dhUmatvAvacchinnAyAH dhUmaniSThAyAH pratiyogitAvacchedakatAyAH nirUpakatvaM saMyogAvacchinnAyAH dhUmaniSThAyAH pratiyogitAvacchedakatAyAH nirUpakatvaJca vartate / itthaM ca tAdRzapratiyogitAyAM dhUmatvAvacchinnAvacchedakatAkatva-saMyogAvacchinnAvacchedakatAkatvobhayasatvAt nirUktapratiyogitAsAmAnye niruktobhayAbhAvo na vidyate / ato nAtivyAptiH iti sAmAnyapadaM sArthakaM bhavati / nanu 'daMDimAn daMDisaMyogAt' ityatra vyApyavRttipadasya prathamavyAkhyAnusAreNa daMDi sAdhyaM vyApyavRtti asti / kintu tatra yadi hetumanniSThAbhAvasya sAdhyatAvacchedakasambandhAvacchinnAyAH pratiyogitAyAH anavacchedakaM sAdhyatAvacchedakamityAdirupameva pratiyogivyadhikaraNapadAghaTitaM lakSaNamucyeta / tadA tu daMDisaMyogavAn prAsAdaH bhUtalaJca, tatra bhUtale prAsAdIyadaMDyabhAvaH, prAsAde ca bhUtalIya-daMDyabhAvaH, tayoH dvayoH pratiyogitA sAdhyatAvacchedakasaMyogAvacchinnA'pi asti / tatpratiyogitAvacchedakazca kramazaH prAsAdIyadaMDa: bhUtalIyadaMDazca bhavati ityevaMrItyA sarveSAM daMDAnAM sAdhyatAvacchedakAnAM niruktalakSaNaghaTakapratiyogitAvacchedakatvasaMbhavAda vyAptirbhavet / tadvAraNAya vyApyavRttisAdhyakasthale'pi pratiyogivyadhikaraNaghaTitameva vakSyamANaM lakSaNaM vaktavyam / tallakSaNaJca 'daMDimAn daMDisaMyogAdityatrAvyAptaM yadyapi na bhavati / lakSaNaghaTakaprAsAdIyadaMDyAdiabhAvapratiyogitAsu daMDatvAvacchinadaMDAtmakena yAdRzadharmeNa avacchinatvAbhAvAt lakSaNasamanvayasaMbhavAt / kintu 'prameyavAn ghaTatvAdi'tyatra avyAptirbhavet / yato yadi kutrApi padArthe prameyAbhAvo varteta, tadA tatpratiyogitAyAM prameyatvAvacchinnatvaM prasiddhaM bhavet / kintu sarvatra prameyAbhAvAbhAvAt kasyAmapi pratiyogitAyAm immiummmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm 100000 siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 180
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:21 m mmmmmmmmmmmmm Ammmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm prameyatvAvacchinnatvaM na prasiddhyati / ato lakSaNaghaTakIbhUte pratiyogitAsAmAnye prameyatvAvacchinnatvAbhAvo na grahItuM zakyate / tathA ca prameyatvAvacchinatvAbhAvaghaTitalakSaNasamanvayasyAsaMbhavAdatrAvyAptiH durvArA / na ca prameyatvaviSayake jJAne viSayitAsambandhena prameyatvaM vartate / tathA ca prameyatvaviziSTaM yat jJAnaM, tasmin vartamAnA yA viSayitA, sA prameyatvAvacchinnA bhavati / evaM viSayitAdau prakAritvAparAbhidhAnAdau prameyatvAvacchinnatvasya prasiddhatvAt niruktapratiyogitAsAmAnye prameyatvAvacchinnatvAbhAvo'pi vaktuM zakyate iti vAcyam pratiyogitAniSThasyaiva prameyatvAvacchinatvasyAbhAvo'tra vivakSitaH, anyathA 'dhUmavAn vahanerityatrAtivyAptiprasaGgo bhavet / tathAhi yadyapi dhUmaniSThA pratiyogitA lakSaNaghaTakA bhavati / kintu dhUmatvAvacchinnatvaM dhUmaniSThapratiyogitAyAM dhUmatvajJAnaniSThaprakAritAyAM ca bhinna bhinnaM vartate, na tvekaM / ato dhUmaniSThapratiyogitAyAM lakSaNaghaTakIbhUtAyAM dhUmatvajJAnaniSThaprakAritAyAM vartamAnasya dhUmatvAvacchinnatvasyAbhAva eva vartate / tathA ca tasyAmapi ubhayAbhAvasatvAt nirUktapratiyogitAsAmAnye nirUktobhayAbhAvasatvAt saMyogena dhUmo vahnivyApako bhavet / tadvAraNAya pratiyogitAyAM prasiddhasyaiva sAdhyatAvacchedakasambandhAvacchinnatvasyAbhAvo lakSaNaghaTakIbhUtAyAM pratiyogitAyAM aGgIkartavyaH, na tvanyaH / evaJca dhUmAbhAvIyapratiyogitAyAM dhUmAbhAvapratiyogitAprasiddhasya dhUmatvAvacchinnatvasya satvAt saMyogAvacchinatvasya ca satvAt ubhayAbhAvo na vartate / ato'tivyAptina bhavet / 3 evaJcAtrApi pratiyogitAyAM prasiddhasyaiva prameyatvAvacchinnatvasyAbhAvo lakSaNaghaTakIbhUtAyAM pratiyogitAyAM vAcyaH, na tvanyaH, kintu kasyAmapi pratiyogitAyAM prameyatvAvacchinnatvamaprasiddhamiti tadabhAvo na grahItuM zakyate, anyatra prasiddhasyaiva vastunaH abhAvo'nyatra grahItuM zakyate iti niyamAt / tathA ca bhavatyatrAvyAptiH / na ca viSayitAsambandhena prameyatvaviziSTasya jJAnasya gagane'bhAvo vartate / tadabhAvapratiyogitA tu jJAnaniSThA jJAne viSayitAsambandhena vartamAnena prameyatvenAvacchinnA / itthaJca gagane niSThasya prameyatvaviziSTajJAnAbhAvasya pratiyogitAyAM prameyatvAvacchinnatvasya prasiddhatvAt, lakSaNaghaTakIbhUtapratiyogitAsAmAnye tadabhAvo vaktuM zakyate iti lakSaNaghaTanAt nAvyAptiriti vAcyam evamatra viSayitAsambandhena pratiyogitAyAM prameyatvAvacchinatvasya prasiddhatve'pi sAdhyatAvacchedakatAvacchedakasambandhena svarUpasambandhAtmakena prameyatvAvacchinnatvasyAprasiddhatvAt / bhavatyavyAptiH / lakSaNe ca sAdhyatAvacchedakatAvacchedakasambandhena sAdhyatAvacchedakAvacchinnatvasyaiva kutrApi prasiddhasyAbhAvo iSyate na tvanyaH / anyathA viSayitAsambandhena dhUmatvaviziSTajJAnAbhAvasya gaganAdiniSThasya yA pratiyogitA, tasyAM dhUmatvAvacchinnatvaM prasiddham / lakSaNaghaTakIbhUtAyAM dhUmAbhAvIyapratiyogitAyAM tu niruktajJAnaniSThapratiyogitAprasiddhasya dhUmatvAvacchinnatvasyAbhAva eva varteta / ataH tasyAmapi niruktobhayAbhAva satvAt pUrvavadevAtivyAptirbhavet / sAdhyatAvacchedaka tAvacchedaka sambandhena sAdhyatAvacchedakasambandhAvacchinnatvasya kutracit prasiddhasyAbhAvavivakSaNe tu na doSaH / dhUmatvaniSThAyAH sAdhyatAvacchedakatAyAH avacchedakaH sambandhaH samavAyaH, dhUmatvasya dhUme samavAyena vartamAnatvAt / tena / sambandhena tu dhUmatvaM dhUme eva vartamAnaM sat dhUmaniSThapratiyogitAyAH avacchedakaM bhavitumarhati / tathA ca saMyogena dhUmAbhAvIyapratiyogitAyAM sAdhyatAvacchedakatAvacchedakasamavAyena dhUmatvAvacchinnAtvaM tu vartate eva / atastatrobhayasatvAt na pratiyogitAsAmAnye niruktobhayAbhAvo bhavati / tathA cAtivyAptiH / evamatrApi 000000 siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 188 00000100 200000001
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ IIS III I I I I IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII dIdhiti:21 GODHAAAM AnoopathyGEtawahaGotradoronunciet y ti:::::/2eE1310: 0 0 :00:006845:0tGAAAAAAAAAAA sAdhyatAvacchedakatAvacchedakaH sambandhaH svarUpaH prameyatvasya sAdhyatAvacchedakasya svarUpeNa prameye vartamAnatvAt / svarUpeNa tu prameyatvaM prameye vartamAnaM sat prameyaniSThapratiyogitAyA avacchedakaM bhavitumarhati / kintu kutrApi prameyAbhAvasyAsatvAt prameye pratiyogitA eva na vidyate / ataH svarUpeNa prameyatvAvacchinnatvaM kutrApi / pratiyogitAyAm na prasiddhyati / viSayitAsambandhena prameyatvAvacchinatvaM tu prameyatvaviziSTajJAnaniSThapratiyogitAyAM prasiddham atrAnupayogi / tathA ca sAdhyatAvacchedakatAvacchedakasvarUpasambandhena prameyatvAvacchinnatvasya kutrApi pratiyogitAyAmaprasiddhatvAt lakSaNaghaTakIbhUtapratiyogitAsAmAnye prameyatvAvacchinatvAbhAvo na grahItuM zakyate / tathA ca lakSaNasamanvayAbhAvAt bhavatyavyAptiH / atra 'samavAyasambandhena meyasAmAnyAbhAvasya' ityAdi dIdhitigranthasyotthApaka: jagadIzoktaH pUrvapakSaH samAptaH / ayaM pUrvapakSaH dIdhitigranthamAzrityaiva prtipaaditH| iti dhyeyam tena jagadIzoktAH pariSkArAH atra na cintanIyAH, kintu kevalaM dIdhitigrantha evAtrAzrayaNIyaH / adhunA dIdhitikAraH taM pUrvapakSaM samAdadhAti / jAtau samavAyena na kimapi vastu vartate / tathA ca jAtau samavAyena prameyAbhAvo vartate / tatpratiyogitA prameyaniSThA sAdhyatAvacchedakatAvacchedakena svarUpasambandhenaiva avacchinnA asti / tathA ca jAtau vartamAnasya prameyAbhAvasya pratiyogitAyAM svarUpeNa prameyatvAvacchinnatvasya prasiddhatvAt, lakSaNaghaTakapratiyogitAsAmAnye tadabhAvo'pi grahItuM zakyata eva / itthaJca pratiyogitAsAmAnye prameyatvAvacchinnatvasvarUpAvacchinnatvobhayAbhAvasatvAt nAvyAptiH / candrazekharIyA : ahIM, jo sAmAnyapada na muke to "dhUmavAnuM varSamAM vAMdho Ave, tyAM ghaTavadabhAvapratiyogitAvacchedaka ghaTa bane. temAM AvelI pratiyogitAvacchedakatAno avacchedaka saMbaMdha saMyoga che, kemake saMyogathI ghaTavad evA paTAdino abhAva lIdho che. have ghaTavahmabhAvanI pratiyogitAno avacchedaka ghaTa bane. ane saMyogathI e ghaTanuM anadhikaraNa evo parvata che ja. ane tethI A ghaTavaniSThapratiyogitA lakSaNaghaTaka banI ane temAM to dhUmatvAvacchinnA (dhUma)vacchedakatAkatvano abhAva ja che, kemake ahIM ghaTa ja avacchedaka hovAthI A pratiyogitA e ghaTavAvacchinna evI ghaTaniSTha (pratiyogitA) avacchedakatAnI ja nirUpaka che. Ama ubhayAbhAva maLI javAthI lakSaNa ghaTI jAya. paNa pratiyogitA sAmAnya pada mukavAthI A vAMdho na Ave. dhUmavad -abhAvanI pratiyogitAno avacchedaka dhUma che ane te ahIM saMyogathI lIdho hovAthI dhUmamAM rahelI pratiyogitAvacchedakatAno avacchedaka saMyogasaMbaMdha bane che. have dhUmavaniSThapratiyogitAno avacchedaka dhUma che B ane saMyogathI dhUmanuM anadhikaraNa evo ayogolaka che ja. eTale dhUmavaSThipratiyogitA-svanI avacchedakatAnA B avacchedaka evA saMyoga se.thI dhUmavaDuinaniSThapratiyogitAvacchedakadhUmanuM anadhikaraNa evo ayogolaka maLI javAthI saMyogathI dhUmavaniSThapratiyogitA paNa pratiyogitAsAmAnyanI antargata che ane te pratiyogitA e B "dhUmatAvacchinna evI dhUmaniSTha je pratiyogitAvacchedakatA che tenI nirUpaka che ja. ane "saMyogAvacchinna evI hai je dhUmaniSTha pratiyogitAvacchedakatA che tenI nirUpaka paNa che ja. saMyogathI dhUmavALo je hoya teno abhAva lo. eTale dhUmamAM dhUmavaniSThapratiyogitAvacchedakatA Ave ane te saMyogAvacchinna+dhUmatvAvacchinna bane ja che. Ama meM A dhUmavaniSThapratiyogitAmAM tAdazobhaya hovAthI pratiyogitAsAmAnyamAM ubhayAbhAva na maLyo. mATe ativyApti na Ave. (have pAchuM dIdhitimAM joIe.) prazna : jyAM vyApyavatti sAdhya hoya. tyAM paNa upara pramANe ja lakSaNa kahevuM joIe. jo ema na kahe to daMDimAn daMDisaMyogAta ItyAdi sthale daMDitvena ThaMDInI daMDiyasaMyogavyApakatA ghaTe ja nahi. ahIM daMDI e RAX551M 5twsofAMANGRAHANAKYAtRAAAAAAFewed::::::::::::11:00:25.ht:-GANPAAAAAAAAAAAAAAAAAA%Asho? - siddhAMta lakSaNa upara cazakhasIyA nAmanI TIkA 0 189 IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhitiH21 jaftwitt-frostGator offfffff000000017//fr/store/#///////I4:00:10/11/14/16:00:ffffffffff}#t///////////////////////////ff/08/M/RWAYSW8/11/14/fffffff #ffffff vyApyavRttinI pahelI vyAkhyA pramANe vyApyavRtti sAdhya che. have tyAM jo upara pramANe na kaho to bahetumatu- niSThAbhAvanI sAdhyatAvacchedakasaMbaMdhAvacchinna pratiyogitAnuM anavacchedaka evuM sAdhyatAvacchedaka" A pramANe lakSaNa bane ane daMDisaMyogavat bhUtala+prAsAdAdimAM cAlanInyAyathI saMyogathI prAsAdIya daMDi-abhAva, bhUtalIya daMDi-abhAva vagere maLI jAya ane tenI saMyogAvacchinnapratiyogitAnA avacchedaka daMDo e ja sAdhyatAvacchedaka banavAthI avyApti Ave. mATe tyAM upara pramANe ja kahevuM paDe. ane A rIte vyAkhavRttisAdhyakasthale paNa jyAre upara pramANe ja lakSaNa banAvavAnuM che. eTale pachI "prameyavAna ghaTavAta' ahIM avyApti Avaze. ahIM dIdhitinA lakSaNa pramANe pratiyogitAmAM ubhayAbhAva levAno che. paraMtu koIpaNa sthAne prameyano abhAva na hovAthI prameyatnAvacchinna evI pratiyogitA ja prasiddha nathI. ane tethI pratiyogitAmAM prameyatnAvacchinnatva kyAMya prasiddha ja na hovAthI teno abhAva paNa na laI zakAya. Ama ubhayAbhAva na laI zakAtA avyApti Ave. (vaccenI badhI carcAo jagadIzamAM AvI che. A prazna e dIpitinI paMktine najara sAme rAkhIne karAya che, e jANavuM jeno uttara dIdhiti ja Apaze.) madhyasthaH "prameyavA" evuM jJAna thAya. temAM jJAnamAM viSayitAsaMbaMdhathI prameyatvaviziSTa prameya rahI jAya E che. Ama jJAnamAM rahelI viSayitA e prameyatnAvacchinna bane che. Ama temAM prameyatnAvacchinnatva prasiddha hovAthI lakSaNaghaTakapratiyogitAmAM teno abhAva paNa laI zakAtA vAMdho na Ave. : nA, ahIM to pratiyogitAmAM prasiddha evA ja prameyavAvacchinnatvano lakSaNamAM niveza che. viSayitA vageremAM prasiddha evA ja prameyavAvacchinnatvane laI na zakAya. jo Ama na mAno to ghUmavAnuM vaH ItyAdimAM ja ativyApti Ave. te A pramANe ahIM pratiyogitAvacchedakasaMyogathI 6 dhUmAbhAvapratiyogitAvacchedakadhUmatva-avacchinnadhUmanuM anadhikaraNa ayogolaka maLI jatA te dhUmamAM rahelI B pratiyogitA paNa lakSaNaghaTaka bane kharI. paNa pratiyogitAmAM rahela dhUmatAvacchinnatva ane "dhUmatavAn dhUmaH" uM e jJAnaniSThaviSayitAmAM rahela dhUmatvAvacchinnatva e be ya judA judA ja che. have dhUmaniSThapratiyogitAmAM huM viSayitAniSTha evA dhUmatva-avacchinnatvano to abhAva ja che. eTale A dhUmaniSThapratiyogitAmAM paNa saMyogAvacchinnatva + dhUmatAvacchinnatvobhayano to abhAva maLI ja jAya che. ane Ama pratiyogitA sAmAnyamAM ubhayAbhAva maLatA ativyApti Ave. A Apatti nivAravA ema ja kahevuM paDe ke pratiyogitAmAM prasiddha evA ja dhUmavAvacchinnatvano abhAva levAno. have dhUmaniSThapratiyogitAmAM bhale viSayitAmAM rahelA dhUmatAvacchinnatvano abhAva hoya paNa enI koI jarUra ja nathI. A pratiyogitAmAM pratiyogitAniSTha evuM dhUmatvAvacchinnatva to che ja. ane saMyogAvacchinnatva paNa hovAthI ubhayAbhAva na maLe. pariNAme ativyApti na Ave. Ama ahIM pratiyogitAmAM prasiddha evA ja sAdhyatAvacchedakadharmAvacchinnatvano abhAva levAno che. have koIpaNa pratiyogitAmAM prameyavAvacchinnatva to prasiddha ja nathI. mATe teno abhAva na laI zakAtA prameyavAnuM ghaTatAt'mAM avyApti Ave. madhyastha : prameyatvanuM jJAna thAya, tyAre te jJAna viSayitAsaMbaMdhathI prameyatvaviziSTa bane. A jJAna e uM gaganamAM samavAyAdisaMbaMdhathI rahetuM nathI. eTale tyAM prameyatvaviziSTa jJAnano abhAva maLe. A jJAnamAM 6 pratiyogitA AvI ane e prameyavAvacchinna banI. Ama A pratiyogitAmAM prameyavAvacchinnatva prasiddha ja hovAthI "prameyavAnuM ghaTavAtuM" vageremAM paNa lakSaNaghaTaka evI ghaTIyapratiyogitAdimAM prameyatnAvacchinnatvano Ni:10Polo A11011/1011///ETHATIALISEDY'SHIYANIMALAYALATIONININDHI SIXfTATILEXELIGNEANINGhelotifoliottp://spotif1f10tLSARGILOWtZXNh! IIIIIII0:10N/1110 11101Nh!NNEL: siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA - 190
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:21 Libutilipinois IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIT abhAva laI zakAya. Ama ubhayAbhAva maLI jatA avyApti na Ave. pUrvapakSa : viSayitAsaMbaMdhathI rahelA evA prameyatvathI avacchinna pratiyogitA tame banAvI. arthAt viSayitAsaMbaMdhathI prameyatvaviziSTajJAnAbhAvanI pratiyogitAmAM jo ke prameyavAvacchinnatva prasiddha che. paraMtu sAdhyatAvacchakatAnA avacchedaka evA svarUpathI prameyavAvacchinnatva to koIpaNa pratiyogitAmAM prasiddha nathI ja. ane lakSaNamAM to sAdhyatAvacchedakatAvacchedakasaMbaMdhathI sAdhyatAvacchedakAvacchinnatvano ja abhAva levAno che ane e to kyAMka prasiddha hovuM ja joIe. jo A vivakSA na karo to dhUmavAnuM vadhumAM ativyApti Ave. dhUmaniSThapratiyogitA lakSaNaghaTaka to banI jAya. paNa dhUmatvaviSayakajJAnAbhAvanI pratiyogitAmAM je viSayitAsaMbaMdhathI dhUmatvAvacchinnatva prasiddha che. te dhUmatvAvacchinnatvano to A lakSaNaghaTaka evI dhUmapratiyogitAmAM abhAva ja che. kemake judI judI pratiyogitAomAM tattatvaivacchinnatva juduM juduM ja hoya. Ama A dhUmapratiyogitAmAM paNa ubhayAbhAva ja maLI jAya. ane to pachI saMyogathI dhUma e vahinavyApaka mAnavAnI Apatti Ave. paraMtu upara pramANe kahevAthI A vAMdho na Ave. kemake dhUmatvamAM sAdhyatAvacchedakatA che. e dhUmatva dhUmamAM samavAyathI rahIne sAdhyatAno avacchedaka bane che. eTale sAdhyatAvacchedakatAvacchedaka samavAya bane. ane te saMbaMdhathI dhUmAbhAvanI pratiyogitA e ja dhUmavAvacchinnatvavALI bane. ane lakSaNaghaTaka dhUmAbhAvanI pratiyogitAmAM to e saMbaMdhathI dhUmavAvacchinnatva che ja. ane saMyogAvacchinnatva paNa che. mATe ativyApti na Ave. kemake pratiyogitAsAmAnyamAM ubhayAbhAva na maLyo. eTale sAdhyatAvacchedakasaMbaMdhathI ja sAdhyatAvacchedakAvacchinnatva-abhAva e lakSaNaghaTaka tarIke levAno che. prastutamAM tAdazasvarUpathI prameyatnAvacchinnatva to koIpaNa pratiyogitAmAM prasiddha na hovAthI pratiyogitAmAM teno abhAva paNa na laI zakAtA avyApti Ave. uttarapakSa: tamArI bhula thAya che. jAti vageremAM samavAyathI prameyasAmAnyano abhAva che. A abhAvanI pratiyogitAmAM prameyavAvacchinnatva che. ane e prameyatva ahIM svarUpathI prameyamAM rahIne pratiyogitAvacchedaka bane che. eTale ahIM svarUpathI prameyavAvacchinnatva prasiddha che ja. ane tethI lakSaNaghaTaka evI ghaTIyapratiyogitA vageremAM svarUpeNa prameyatnAvacchinnatvano abhAva paNa laI zakAya. Ama niruktapratiyogitAsAmAnyamAM ubhayAbhAva maLI jatA avyApti na Ave. TTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTIE jAgadIzI - nanu vyApyavRttisAdhyakasthale'pyuktakrameNaiva vyApakatvaM nirvAcyam,-anyathA 'daNDimA nityAdau daNDitvAdiprakAreNa vyApakatvAnupapatteH, tathA ca 'prameyavAn ghaTatvA'dityAdAvavyAptiH, prameyatvAvacchinnatvasyAprasiddheH / nara praverivAla tandrasiddhiH-, -pratiyogitAniSThAyA evAvacchedyatAyAH prakRte nivezanIyatvAt, anyathA prakAritva-pratiyogitvasAdhAraNakAvacchedyatvaviraheNa vyabhicAriNyativyAptyApatteH NINE 101+I*LATPALIFI!Inteotro Liff/++++t:-LAXMetrotistor+Hit+Shift+1511:01:03:01:0::01:::30::15:::++++++11/ff/31012Ntf+1441414114311418066411 siddhAMta lakSaNa upara canazokhIyA nAmanI TIkA 0 11
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:21 mmmmmmmmm ___ (viSayitayA prameyatvaviziSTasya jJAnAderabhAvapratiyogitAyAM prameyatvAvacchinnatvasya prasiddhAvapi svarUpasambandhena sAdhyatAvacchedakatAvacchedakena tadavacchinnatvasyAprasiddheH,-) ata Aha, -samavAyeti / nanu svarUpasambandhena gaganAdervRttimattve'pi, -prakRtasAdhyIyasAdhyatAvacchedakai sambandhasAmAnye, tAdRzobhayAbhAvavivakSayaiva sarvasAmaJjasye kRtaM vivakSAntareNa ? _ 'ghaTavAn mahAkAlatvA'dityatra ghaTIyatAdRzavizeSaNatAyAM paTatvAvacchinnapratiyogikatvaviraheNa paTAbhAvasyaiva pratiyogivaiyadhikaraNyasambhavAt, _ 'kAlaH prameyavAnmahAkAlatvA 'dityatra ca kAlikasambandhena prameyasAmAnyasya vyApyavRttitayA / tatra pratiyogivaiyadhikaraNyasyaivAnupAdeyatvena nirdoSAdataH pUrvakalpe doSAntaramAha, -ata eveti / Emmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm candrazekharIyA : nanu kAlikAtmakena svarUpasambandhena gaganaM mahAkAlAdau vartate iti matam aGgIkRtya bhavatA nUtanapariSkAraH kRtaH / kintu prAcInalakSaNaM eva 'prakRtasAdhyIyasAdhyatAvacchedakasambandhasAmAnye / niruktapratiyogi-pratiyogikatva-hetvadhikaraNayatkicidvyaktyanuyogikatvobhayAbhAva' ityAdipariSkArasamanvitaM ucyatAm / tAvataivAvyAptidoSanivAraNa-saMbhavAt / atra "prakRtasAdhyIya" iti padaM adhikaM nivezitam / tathA ca ghaTa evAtra prakRtasAdhyaH iti ghaTapratiyogika: sAdhyatAvacchedakakAlikasambandha evAtra grAhyaH / tasmin ca ghaTapratiyogika-kAlikasAmAnye paTAbhAvapratiyogitA-avacchedakapaTatvAvacchinna-paTapratiyogikatvAbhAvAt / / niruktobhayAbhAvo vartate / ataH paTIyapratiyogitA lakSaNaghaTakatvena gRhyate, tadanavacchedakaM tu ghaTatvaM bhavatIti lakSaNasamanvayo saMbhavati / tat kimarthaM prAcInalakSaNaM lezapariSkArasamanvitaM parityajya nUtanalakSaNaM kriyate iti cet na prAcInalakSaNaM davyaM jAteH ityAdau ativyAptaM bhavati / tathA hi-atra dravyatvapratiyogikasamavAyasambandhaH prakRtasAdhyIya-sAdhyatAvacchedaka-sambandhaH, sa ca sarvatra eka eva, samavAyasyaikatvAbhyupagamAt / tathA ca ya eva samavAyaH dravye vartate, sa eva guNe vartate karmaNi ca vartate / tathA ca dravyatvapratiyogikasamavAyasAmAnye yathA dravyatvAbhAvapratiyogidravyatva pratiyogikatvaM vartate, tathaiva jAtyadhika raNaguNAdi-anu yogika tvamapi vartata eva / itthaJca nirukta samavAyasAmAnye dravyatvAbhAvamAdAyobhayAbhAvo na vartate / ato gaganAbhAvapratiyogigagana-pratiyogikatvAbhAvamAdAya ubhayAbhAvo gRhyate / tathA ca gaganIyapratiyogitA eva lakSaNaghaTakA, tadanavacchedakaM ca dravyatvatvamiti ativyAptiH prAcInalakSaNasya bhavet / tasmAt nUtanalakSaNaM samAdRtaM / tena ca nAtivyAptiH / pratiyogitAvacchedakasamavAyena dravyatvAbhAvapratiyogitAvacchedakadravyatvatvAvacchinna-dravyatvAnadhikaraNameva guNaH, ataH samavAyena dravyatvAbhAvIyapratiyogitA lakSaNaghaTakA bhavati / tasyAJca samavAyAvacchinnatva-dravyatvatvAvacchinnatvobhayasatvAt / nirUkta-pratiyogitAsAmAnye ubhayAbhAvo na vartate / ato nAtivyAptiH / atra yadyapi kAlaH prameyavAn mahAkAlatvAdityatra prAcInalakSaNamavyAptaM bhavati / yataH sAdhyatAvacchedakakAlika-sAmAnye sarvapadArtha Motoroloc00000000000000008805861366600000000000 - siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA - 192
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhitiH21 pratiyogikatva mahAkAlAnuyogikatvobhayasatvAt na ko'pi abhAvo lakSaNaghaTakatvena grahItuM zakyate / tathA ca durvAsa'vyAptiH / kintu tathApi tatrAvyAptidoSaH dIdhitikRtA na pratipAditaH, tatkAraNaM tu idameva yat prameyasya kAlikena vyApyavRttitayA tatsAdhyake'numAne pratiyogivyadhikaraNapadAghaTitameva lakSaNaM vAcyam / tacca hetumanniSThAbhAvasya sAdhyatAvacchedakasambandhabhinnasambandhAvacchinnatva-sAdhyatAvacchedakavyApakato-bhayAbhAvavatyAH pratiyogitAyA anavacchedakaM sAdhyatAvacchedakamityAkAram asti / tAdRzaM lakSaNaJcAtra nAvyAptam / mahAkAlatvavanmahAkAle samavAyena ghaTAbhAvo vartate / tatpratiyogitA ca kAlikabhinnasamavAyAvacchinnA asti, kintu sAdhyatAvacchedakaprameyatvavyApikA nAsti / ataH samanvayasaMbhavAt avyAptiH na bhavati / ato dIdhitikRtA tatrAvyAptipradAnaM na kRtaM / kintu prAcInalakSaNasya dravyaM jAterityAdau ativyAptireva doSatvena pratipAditA bhavati / tathAhi - atra dravyatvaM sAdhyaM, sAdhyatAvacchedakasambandhazca dravyatvapratiyogikasamavAyaH, kintu samavAyasya ekatvAt anenaiva samavAyena guNAdau guNatvAdijAtayaH vidyante / tatazca asmin samavAye dravyatvapratiyogikatva-guNAnuyogikatvobhayasatvAt ativyAptiH bhavati / nUtanalakSaNe tu sA na bhavati / samavAyena dravyatvAbhAvapratiyogitAvacchedakena samavAyasambandhena dravyatvAbhAvapratiyogidravyatvAnadhikaraNaM hetvadhikaraNaM guNaH, tathA ca sA pratiyogitA gRhyate / tatra dravyattvatvAvacchinnatva-samavAyAvacchinnatvobhayasatvAt nAtivyAptiH / evaM sAdhyatAvacchedakasaMyogasAmAnye vahnidhUmobhayatvAvacchinnavahnidhUmobhayapratiyogikatvavirahAt vahnidhamobhayavAna vahaneH ityatra prAcInalakSaNasya ativyAptiH bhavati / candrazekharIyAH prazna : A moTI virakSA karavAnI jarUra ja na hatI. gaganane kAlikasaMbaMdhathI mahAkAlamAM vRtti mAnIe, to paNa "prakRtasAdhyayasAdhyatAvacchedakasaMbaMdhasAmAnyamAM niruktapratiyogIpratiyogIkatva+ hetvakiraNayatkiMcitavyajyanuyogikatvobhayAbhAvanI vivakSA karavAthI ja "ghaTavAnuM mahAkAla-AtmAM lakSaNa ghaTI jAya. 18mI kArikAmAM prakRtasAdhyaya... eTaluM pada umerI e ja uttara levAnI vAta che. ahIM ghaTa e prakRti sAdhya che. eTale ghaTasAdhyAya evo kAlika saMbaMdha to ghaTapratiyogIkakAlika ja thAya. ane temAM to paTapratiyogIkatvAbhAva che ja. Ama paTAbhAva ja lakSaNaghaTaka tarIke laI zakAtA lakSaNa ghaTI jAya. to pachI niruktapratiyogitAsAmAnyamAM sAdhyatAvacchedaka dharma-sAdhyatAvacchedakasaMbaMdhAvacchinnatvobhayAbhAvanI vivakSA karavAnI koI jarUra ja nathI. madhyasthaH to pachI kAlikena prameyavAnuM mahAkAla-At tyAM AvyApti Ave. ahIM prakRtasAdhya tarIke prameya che, ane tethI prameyapratiyogIka kAlikamAM tAdazobhaya-abhAva levo paDe. have prameyapratiyogIkakAlikathI to tamAma prameyo kAlamAM rahetA ja hovAthI A kAlikamAM ghaTa-paTAdiprameyasAmAnya pratiyogIkatva+ mahAkAlAnuyogikatva ubhaya hovAthI ubhayAbhAva na maLatA avyApti Ave. A praznaH A Apatti na Ave kemake kAlikathI prameya to vyApyavRtti sAdhya che. vyApyavRttinI bIjI vyAkhyA laIe to paNa sAdhyatAvacchedaka kAlikathI prameyAdhikaraNa evA mahAkAlAdi bane ane temAM koIpaNa rIte prameyAbhAva laI zakAvAno nathI. kemake kyAMya kAlikathI prameyAbhAva maLato nathI. Ama kAlikathI prameya e vyAvRtti ja hovAthI tyAM A lakSaNa levAnuM ja nathI. paNa pratiyogIvyadhikaraNa-aghaTita lakSaNa ja levAnuM che. eTale mahAkAlamAM samavAyathI ghaTAbhAva che. ane tenI pratiyogitA sAdhyatA vacchedakaB saMbaMdhabhinnasamavAyAvacchinnatvavALI hovA chatAM sAdhyatAvacchedakaprameyatvavyApakatAvALI nathI. arthAta ubhayAbhAva 8 siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA - 193 intoIAAAACEIR RAMAVAILABADIYApt100vinandoned Anooooo/togetheoreto)0001/1000000000000000 soborhoolbowoooooo/ropologi[ dontantINTERoheld! todosh
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhitiH21 che. eTale te pratiyogitA levAya ane teno anavacchedaka prameyatva banI jAya eTale avyApti na Ave. ahIM - hetumadUniSThAbhAvanI sAdhyatAvacchedakasaMbaMdhabhinnasaMbaMdhAvacchinnatva+sAdhyatAvacchedakavyApakatA-ubhayAbhAvavALI huM pratiyogitAno anavacchedaka sAdhyatAvacchedaka - e lakSaNa lIdhuM che. Ama ahIM koI doSa raheto nathI. uttarapakSa H to ya vAMdho che. jo peluM jUnuM ja lakSaNa mAnIe, to pachI "dravyuM jAteH sthale vAMdho Ave. ahIM dravyatva sAdhya che. sAdhyatAvacchedaka tarIke dravyatvapratiyogIkasamavAya maLe. paNa samavAya eka ja hovAthI A ja samavAyathI guNAdimAM guNatvAdi jAtio che. eTale A samavAyamAM dravya_pratiyogikatva +guNAnuyogikatva beya hovAthI ativyApti Ave. A navA lakSaNamAM vAMdho na Ave. samavAyena dravyatvAbhAva laIe eTale pratiyogitAvacchedaka samavAyathI dravyavAbhAvapratiyogIdravyavAnadhikaraNa evuM guNakahevadhikaraNa maLe ane tethI A pratiyogitA levAya ane temAM dravyatvatnAvacchinnatva+samavAyAvacchinnatva be ya hovAthI ubhayAbhAva na maLatA ativyApti na Ave. e rIte e jUnuM lakSaNa vanidhUmobhayavAnuM varamAM ativyApta bane. sAdhyAvacchedaka saMyogamAM vanidhUmobhayapratiyogIkatva to rahevAnuM ja nathI, kemake vahina+dhUma e eka ja saMyogathI rahevAnA nathI. eTale saMyogasAmAnyamAM vanidhUmobhaya=(dvivAvacchinna) pratiyogItAbhAva dvArA ubhayAbhAva maLI jatA ativyApti Ave. jAgadIzI - yadyapi saMyogamAtrasyaiva dvitvAvacchinnapratiyogikatvavirahAdvahnidhUmobhayatvAvacchinnAbhAvamAdAyaiva nAtivyAptisambhAvanA, IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMS candrazekharIyA : nanu asamaJjasamidaM yadi hi saMyogasAmAnye vahnidhUmobhayapratiyogikatvAbhAvo vartate / tarhi saMyogasAmAnye tamAdAya niruktobhayAbhAva eva vartate / itthaJca vahnidhUmobhayaniSThapratiyogitA eva lakSaNaghaTakA bhavati / tadavacchedakaM tu vahnidhUmobhayatvamiti ativyAptiH na bhavati / tatkathaM ativyAptinirUpaNaM kriyate iti cet candrazekharIyA : prazna : A to vicitra vAta che. jyAre saMyoga sAmAnyamAM vanidhUmobhayapratiyogIkatva abhAva maLI jAya che. tyAre to saMyoga sAmAnyamAM vanidhUmobhayAbhAvane laIne ja ubhayAbhAva maLI jatA, vanidhUmobhayAbhAva ja lakSaNa ghaTaka banI jAya che ane tenI pratiyogitAno avacchedaka vahinadhUmobhayatva=sA.avacchedaka ja banI jatA ativyApti AvavAnI ja nathI. to pachI A ativyAptinI vAta zI rIte ghaTe? jAgadIzI - tathA'pi 'vahnidhUmobhayavAn vahna rityAdau saMyogasya dvitvAvacchinnapratiyogikatva -virahe'pi samavAyasyaikatvena dravyatvapratiyogikatva-guNAnuyogikatvobhayavattvena 'dravyaM jAte' rityAdau nAtivyAptiriti-yojanA / virahe'pi ceti / "cakArastu prAmAdika" iti prAJcaH / / siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA - 194
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:21 candrazekharIyA : satyaM yadyapi saMyogasAmAnye vahnidhUmobhayatvAvacchinnavahnidhUmobhayapratiyogikatvavirahAt vahnidhUmobhayatvAvacchinnAbhAvameva lakSaNaghaTakatvena gRhItvA'tivyAptinirAso bhavati / tathA ca dIdhitigrantho na samyag ghaTate / kintu dIdhitigranthasyAyamarthaH karaNIyaH-vahnidhUmobhayavAn vahnaH' ityAdau saMyogasAmAnye dvitvAvacchinnapratiyogikatvaviraheNa= vahnidhUmo bhayatvAvacchinna-vahnidhUmo bhayapratiyogikatvaviraheNa nAtivyAptistatra prAcInalakSaNasya, tathApi samavAyasya ekatvena dravyaM jAterityatra sAdhyatAvacchedakasamavAyasAmAnye dravyatvapratiyogikatva guNAnuyogikatvobhayasatvAt tatra sAdhyAbhAvasya lakSaNAghaTakatvAt prAcInalakSaNasya tatra yA'tivyAptiH prAgabhavat, sA adhunA nUtanalakSaNakaraNena na bhavatIti - itthaJca dIdhitikAra: itthameva pratipAdayati yat vahnidhUmobhayasAdhyake mA bhavatvativyAptiH tathApi dravyaM jAterityAdau tu bhavatyevAtivyAptiH prAcInalakSaNasya / tadvAraNAya nUtanalakSaNaM kRtam iti / nanu dIdhitau "ca" padamapi asti| tacca samuccayArthakam / tadanusAreNa tu ayamevArtho bhavati yat - vahnidhUmobhayavAn vahnaH ityatra dravyaM jAteH ityatra ca prAcInalakSaNasya ativyAptiH bhavati / kintu nUtanalakSaNena sthAnadvaye'pi ativyAptirna bhavati / - bhavatA ca "ca padaM" tyaktvaivArthaH pratipAdyate / tatkathaM jAghaTIti ? iti cet na dIdhityAM "cakAraH" prAmAdikaH, ataH sa parityAjya eva / anyathA dIdhitigranthasyAsaGgatiH bhavet / tasmAt yathoktameva samyag / candrazekharIyAH uttaraH A bAbatamAM prAcIno ema kahe che ke, ata eva... nAtivyApti e dIdhitigranthano artha tame evo karyo che ke - jUnuM lakSaNa dravyuM jAteH ane vanidhUmobhayavAnuM vaH A be sthale ativyAptidoSavALuM bane che. paraMtu "ata eva" lakSaNa banAvavAthI temAM ativyApti nathI AvatI - have tamAruM ema kahevuM che ke jUnuM lakSaNa to vahnidhUmobhayavAnuM va: mAM ativyApta banatuM ja nathI. to pachI dIdhitinI vAta zI rIte saMgata thAya ?" to eno uttara e ke, dIdhitino artha A pramANe karavo paDe - vanidhUmo bhayavAnuM vaknaH A sthale saMyo gasAmAnyamAM vahinadhUmobhayatnAvacchinnavanidhUmobhayapratiyogIkatvAbhAva hovAthI tyAM bhale jUnuM lakSaNa ativyApta na bane to paNa samavAya eka hovAthI dravyuM jAteH e sthale to ativyApti Avaze ja. te nivAravA navuM lakSaNa che "mA artha 42pAthI 05 aiyona sAve. paMtimA prabhArI - vahnidhUmobhayavAn vahnaH ityAdau saMyogasya dvitvAvacchinnapratiyogika tvavirahe'pi samavAyasyaikatvena davyatvAdipratiyogikatvaguNAdyanuyogikatvobhayasatve'pi ata eva (nUtana lakSaNakaraNAdeva) nAtivyAptiH / - prazna : tame suthyA 4. patimA 'ya' za6 varSako cha. me to mema 4 suyave cha , naM.1 bhane na. 2 anumAnamAM ativyApti junA lakSaNanI Ave che. paNa navuM lakSaNa banAvavAthI e ativyApti have nahIM Ave. tame to e "ca'no artha kADhatA ja nathI. eno ullekha ja nathI karatA. ___ jAgadIzI -vastutastu-"saMyogasya sambandhamAtrasya, dvitvAvacchinnapratiyogikatvavirahe'pi dvitvAvacchinnapratiyogikatvAprasiddhAvapItyarthaH / tathA ca sambandhamAtrasya ekapratiyogikAparAnuyogikasambandhatvaniyamena vahnidhUmobhayatvAvacchinnapratiyogika 0000000000 siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA - 15 1000000000
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhitiH21 anumummmmmmmmmmmmm sambandhasyAprasiddhayA tAdRzapratiyogikatvasya lakSaNAghaTakatve'pi-'vahni-dhUmobhayavAna vahne'rityAdau nA'tivyAptiH, prakAritvAdeH sambandhatve mAnAbhAvAditi" tu prAgeva prapaJcitamasmAbhiH / m mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmiumus candrazekharIyA : evaM tAvat prAcInAH dIdhitigranthasamanvayaM pratipAditavantaH / jagadIzastu vastutaH ityAdinA svamataM pratipAdayati / tasyAyamAzayaH vidyamAnasya cakArasya prAmAdikatvakathanaM na saGgacchate / ataH cakAramAdAyaiva granthArtho pratipAditavyaH / sa ca itthaM-saMyogasya sambandhasAmAnyasya dvitvAvacchinnapratiyogikatvavirahe'pi vahnidhUmobhayatvAvacchinnapratiyogikatva.... aprasiddhAvapi.... tathA ca sambandhamAtre ekapratiyogika parAnuyogika sambandhatvaniyamAt prakRte ca kasminnapi sambandhe vahnidhUmobhayapratiyogikatvasya aprasiddhatvAt saMyogasAmAnye tadabhAvo'pi na grahItuM zakyate / tathA ca saMyogasAmAnye vahnidhUmobhayapratiyogikatvaparvatAdyanuyogikatvobhayAbhAvo na vaktuM zakyate / itthaM ca sAdhyAbhAvo lakSaNaghaTako na bhavatIti abhAvAntaramAdAya bhavatyativyAptiH prAcInalakSaNasya / evaJca yadi nUtanalakSaNaM na kriyate tathA dravyaM jAterityAdau vahnidhUmobhayavAn vahnarityAdau ca ativyAptiH bhavati / itthaJca "ca"padamapi samyag ghaTate / prakAritvAdeH sambandhatve mAnAbhAvAt tatra vahnidhUmobhayapratiyogikasambandhatvaprasiddhiH na bhavati ityAdi tu prAgeva prapaJcitam asmAbhiH / tathA ca dIdhitigranthArthaH ata eva nUtanalakSaNakaraNenaiva samavAyasyaikatvena dravyatvAdipratiyogikatvaguNAdyanuyogikatva-satve'pi dravyaM jAterityAdau vahnidhUmobhayavAn vahanerityAdau ca saMyogasya dvitvAvacchinnapratiyogika tvavirahe'pi dvitvAvacchinnapratiyogikatvAprasiddhayA sAdhyAbhAvasya lakSaNAghaTakatve'pi ca nAtivyAptiH, nUtanalakSaNenaiva sarvatra doSanivAraNasaMbhavAditi bhAvaH / candrazekharIyA: prAcInoH "ca' zabda pramAdathI lakhAyelo jANavo eTale te khoTo che. praznaH "ca" hovA chatAM ene pramAdathI lakhAyelo zI rIte mAnI zakAya? uttaraH vastutastu kharI vAta e che ke saMyogasya dvivAvacchinnapratiyogIkatvaviraheDapino artha evo che ke koIpaNa saMbaMdhamAM vanidhUmobhayatnAvacchinnapratiyogIkatvanI prasiddhi ja nathI. arthAt dareka saMbaMdhamAM eka pratiyogIkatvaaparAnuyogikasaMbaMdhatva hoya ja che. have koIpaNa saMbaMdhamAM vanidhUmobhayapratiyogIkasaMbaMdhatva prasiddha ja nathI ane tethI saMyogasAmAnyamAM vahUinadhUmobhayapratiyogIkasaMbaMdhatvano abhAva paNa na laI zakAya. ane tethI sAdhyAbhAva e lakSaNaghaTaka banato ja nathI. ane tethI tyAM ghaTAbhAvAdi laIne ativyApti Ave ja che. paNa have "ata eva"=navuM lakSaNa karavAthI ativyApti be ya sthAne nIkaLI jaze. Ama "ca" padano artha paNa saMgata thaI jAya che. prazna : vahinadhUmobhayajJAnamAM prakAritAsaMbaMdhathI tAdazobhaya rahe ja che. eTale te prakAritAsaMbaMdhamAM tAdazobhayapratiyogIkatva to prasiddha che ja. uttara : prakAritAdi e saMbaMdha tarIke mAnavAmAM koI pramANa nathI. A vAtanI vistRta carcA ame karI gayA chIe eTale pharI carcA karatA nathI. amimmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm00000000000mmmmmmmmmms Coo000ODOTCOOOTOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOTOOOOOOTCHOOOOOOODOOT siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 16 CO0000000000000000000000000000000OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOTTOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOODIEDODDOORDIOB
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti: 21 jagadIzI - kecittu - "vahneH" ityatra " ghUmAt" iti, "nA'tivyAptiH" ityanantaraJca "avyAptirvA" iti pAThaM kalpayanto -'dravyaM jAte 'rityAdAvativyAptiM, 'vahni-dhUmobhayavAn dhUmA' dityatra cA'vyAptimeva pUrvalakSaNe doSaM' - saGgamayanti // 20 // candrazekharIyA : kecit tu itthaM dIdhitigranthaM pratipAdayanti - ' vahneH' iti atra dhUmAt iti padaM dRSTavyam / "nAtivyAptiH" iti padAnantaraM tu " avyAptirvA" iti padaM kalpanIyaM / tathA ca prAcInalakSaNaM vahnidhUmobhayavAn dhUmAdityatrAvyAptaM bhavati, saMyogasAmAnye vahnidhUmobhayapratiyogikatvAbhAvamAdAya sAdhyAbhAvasyaiva lakSaNaghaTakatvasaMbhavAt / nUtanalakSaNe tu nAyaM doSaH / saMyogena vahnidhUmobhayAbhAvo yadi gRhyeta, tadA pratiyogitAvacchedaka: saMyogasambandho bhavati / tena vahnidhUmobhaya- adhikaraNasyaivAprasiddhyA tadanadhikaraNamapi na grahItuM zakyate / ato vahnidhUmobhayaniSThA saMyogAvacchinnapratiyogitA na lakSaNaghaTakA, kintu anyAH eva, tAsu ca saMyogAvacchinnatva- vahnidhUmobhayatvAvacchinnatvobhayAbhAvasatvAt lakSaNasamanvayo bhavati / atra cintanIyamidaM yat 'vahnidhUmobhayavAn vahanerityatra nUtanalakSaNenApi ativyAptivAraNaM kathaM bhavediti' yataH saMyogena vahnidhUmobhayAbhAvo gRhyeta / tadA tu pratiyogitAvacchedakasaMyogena vahnidhUmobhayAdhikaraNasyaivAprasiddhatvAt tadanadhikaraNamapi na grahItuM zakyate / tathA ca anyAsu lakSaNaghaTakapratiyogitAsu ubhayAbhAvasatvAt bhavatyevAtivyAptiH / candrazekharIyA : keTalAMko vaLI ema kahe che ke dIdhitimAM je vaH hetu lakhelo che tene badale dhUmAt ema zabda samajavo. ane nAtivyAptiH e padanI pachI tarata ja avyAptirvA e pATha mAnI levo. eTale have A pramANe artha thaze ke "junuM lakSaNa dravya jAteH mAM ativyApta ane vihnadhUmobhayavAn vahaneHmAM avyApta banatuM hatuM. paNa ata eva=navuM lakSaNa karavAthI A ativyApti ke avyApti nahIM Ave. saMyogasAmAnyamAM vanidhUmobhayapratiyogikatvAbhAva hovAthI sAdhyAbhAva ja lakSaNaghaTaka banavAthI tyAM avyApti Ave. paNa A navA lakSaNamAM te doSa nathI. kemake saMyogathI vighnadhUmobhayAbhAva lo to pratiyogitAvacchedakasaMyogathI vanidhUmobhayAbhAvapratiyogInidhUmobhayanuM adhikaraNa ja prasiddha na hovAthI A abhAva na levAya. ane te sivAyanI bIjA lakSaNaghaTaka abhAvanI pratiyogitAmAM to ubhayAbhAva maLI ja jAya che. eTale lakSaNa ghaTI jatA avyApti na Ave. ahIM jo ke bIjuM lakSaNa e vighnadhUmobhayavAn vaneeH mAM ativyApta to banavAnuM ja che. kemake saMyogathI vighnadhUmobhayAbhAva lakSaNaghaTaka banI zakato nathI. kemake saMyogathI tAdazobhayanuM adhikaraNa ja prasiddha nathI. to anadhikaraNa kevI rIte levAya ? eTale tyAM ativyApti to ubhI ja che. mATe e vAta vicAraNIya che. siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 7 197
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhitiH22 dIdhitiH pratiyogitvAdizca svarUpasambandhavizeSo, na tu sambandhatvena niviSTaH, sAmAnAdhiraNye'pi sambandhaH, saMyogatvAdinaiva nivizate / darzitaJca niyamAghaTitamapi sambandhatvam / abhAvatvaJcedamiha nAstIdamidaM na bhavatIti pratItiniyAmako bhAvA'bhAvasAdhAraNa: svarUpasambandhavizeSaH, ato nAbhAvasAdhyaka-vyabhicAriNyatiprasaGgaH, tadapi vyAptilakSaNe vA nopAdeyaM, prayojanavirahAt, viSayatA-tattvAdivat pratiyogitvAdhikaraNatva-tattva-sambandhatvAdayo'pyatiriktA eva padArthA ityekadezinaH // 22 // // iti // mahAmahopAdhyAya-zrIraghunAtha-ziromaNi-bhaTTAcAryaviracitAyAM dIdhitau siddhAntalakSaNam / Ammmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmms jAgadIzI - nanu svarUpasambandhavizeSAtmakapratiyogitvasya viziSTadhIjanakatvarUpasambandha tAghaTakaniyamaghaTitatvAdAtmAzrayatvamata Aha, pratiyogitvAdiriti / -AdinA' (nuyogitvanirUpitatvavRttitvA')vacchedakatvaparigrahaH / na tu sambandhatveneti / - pratiyogitAtvAdidharmAntaraprakAreNa hetumanniSThAbhAvIyatvaprakAreNaiva vA tatpravezAditi bhAvaH / __ saMyogatvAdinaiveti / m candrazekharIyA : nanu niruktapratiyogitAyAM tAdRzobhayAbhAvaghaTitamidaM lakSaNam / tathA cAtra lakSaNe pratiyogitA ghaTakIbhUtA'sti / pratiyogitA ca svarUpasambandhavizeSarUpA eva / sambandhatvaM nAma viziSTajJAnakAraNatvaM kAraNatvaJca ananyathAsiddhatve sati niyatakAryAvyavahitapUrvavartitvam / tathA ca niyataviziSTajJAnAvyavahitapUrvavartitve sati ananyathAsiddhatvameva sambandhatvam / viziSTajJAnaniyatAvyavahitapUrvavartitvaJca 'yatra viziSTajJAnaM tatra avazyaM pUrvavartitvam' itivAkyapratipAdyaM viziSTajJAnavyApakatvarUpameva / itthaJca viziSTajJAnavyApakatvaviziSTaM ananyathAsiddhatvameva sambandhatvaM iti phalito'rthaH / tasmizcaM vyApakatA ghaTakIbhUtA / tathA ca vyApakatAlakSaNaghaTakIbhUtAyAM pratiyogitAyAM sambandhavizeSarUpAyAM vyApakatAyAH ghaTakatvAt mmmmmmmm Saamfimmm - siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 18 GoddDOOOOOOOOOOOOO00000000000000000000000000000000000000000DDOOOOOOOOOOOOOOOOGoddddddddddddddddddddddddddddddODIGODOOOOOOOOOOOOODawadC000000
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhitiH22 mieter"ht:00 mamamamaethodskanthal 10000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000006000000000000000000000000000000000000000000000 vyApakatAlakSaNaM vyApakatAghaTitaM atra bhavati / itthaM ca AtmAzrayadoSaH / atra tAdRzapratiyogitAnavacchedakasAdhyatAvacchedakAvacchinnatvaparyantaM vyApakatvalakSaNam, tAdRzavyApaka-sAmAnAdhikaraNyaJca vyAptilakSaNam / ato vyApakatAlakSaNe AtmAzrayadoSaH bhavati iti bodhyam, na tu vyAptilakSaNe iti cet atrocyate pratiyogitA'nuyogitAnirUpitatvavRttitvAvacchedakatvAdayo ye kecit padArthAH atra lakSaNe praviSTAH, te sarve yadyapi svarUpasambandhavizeSA eva / tathApi te sambandhatvena rUpeNa na praviSTAH, kintu pratiyogitAdirUpeNa prvissttaaH| tathA ca sambandhatvasya vyApakatvaghaTitasya lakSaNAghaTakatvAt nAtmAzrayaH / athavA 'atra pratiyogitA hetumanniSThAbhAvIyatvena prakAreNa praviSTA' ityapi vaktuM zakyate / tathA ca sambandhatvasyApravezAt nAtmAzrayaH sNbhvti| na ca tathApi tAdRzavyApaka sAmAnAdhikaraNyarUpA vyAptiH hetuniSThA pratipAdyate / sA ca sAdhyatAvacchedakasambandhena yat sAdhyAdhikaraNaM tatra vRttitvarUpA eva, tatra ca sAdhyatAvacchedakasambandhapadena saMyogAdi-sambandhasya sambandhatvenAvazyaM nivezyatvAt lakSaNaM sambandhatvaghaTitameva bhavati / ataH pUrvavad AtmAzrayadoSo bhavati iti vAcyam sAmAnAdhikaraNye praviSTAH saMyogAdayaH sambandhA api sambandhatvena na nivezyante, kintu saMyogatvAdinaiva nivezyante / ataH sambandhatvasya lakSaNAghaTakatvAt nAtmAzrayaH / candrazekharIyAH pUrvapakSaH tamArA lakSaNamAM pratiyogitA" pada che. ane pratiyogitA= svarUpasaMbaMdha vizeSa ja che. Azaya e ke, pratiyogitAsAmAnyamAM tAdazobhayAbhAva levAno che. have e pratiyogitA eka jAtano svarUpasaMbaMdha ja che. eTale lakSaNamAM svarUpasaMbaMdhavizeSa e ghaTaka che ane saMbaMdhatva=viziSTajJAna vyApakatA viziSTa evuM je ananyathAsiddhatva' te rUpa ja che. ane Ane ja viziSTajJAnajanaka kahevAya che. jema vanimAnuM parvataH A viziSTajJAna che. have saMyoga e A jJAnano janaka che. vahUina + parvatanA saMyogasaMbaMdha vinA A jJAna na thAya. eTale jyAM jyAM viziSTajJAna thAya, tyAM tyAM pUrve saMyogAdi saMbaMdha avazya hAjara hoya. eTale saMbaMdhamAM viziSTajJAnavyApakatva che. ane e saMbaMdhamAM viziSTajJAnanirUpita koI anyathAsidhdhi nathI eTale ke temAM ananyathAsiddhatva paNa che. Ama saMbaMdhamAM viziSTajJAnavyApakatAthI viziSTa evuM ananyathAsiddhatva che. ane e ja viziSTajJAnakAraNatva kahevAya che. ahIM kAraNataMtraananyathAsiddhatve sati niyatAvyavahitapUrvavRttitvam (kAryavyApakatva) ane saMbaMdhamAM viziSTajJAnanI AvI kAraNatA rahelI ja che. Ama saMbaMdhatva=viziSTajJAnavyApakatAviziSTa anyathAsiddhatva evuM lakSaNa banyuM. A lakSaNamAM vyApakatAno niveza che ja. ane e vyApakatva e ApaNe upara banAvelA lakSaNasvarUpa ja mAnavuM paDe. arthAt niruktapratiyogitAsAmAnyamAM tAdazobhayAbhAvathI ghaTita evuM ja vyApakatva mAnavuM paDe. bIjI to koI tenI vyAkhyA na karI zakAya. Ama vyApakatAnA lakSaNamAM pratiyogitA= svarUpasaMbaMdha vizeSano niveza che. ane temAM vyApakatAno niveza che. eTale A vyApakatAlakSaNa vyApakatAthI ja ghaTita banavAthI AtmAzraya doSa AmAM Ave che (jagadIza paMktino artha A pramANe che - viziSTadhIjanakavarUpa je saMbaMdhatva, emAM ghaTaka tarIke je niyama-vyApakatA, enAthI ghaTita evI A saMbaMdhatvarUpa pratiyogitA che ane e pratiyogitA vyApakatAno ghaTaka che. Ama AtmAzraya Ave.) uttarapakSaH lakSaNamAM je pratiyogitA-anuyogitA-nirUpitatva-vRttitva avacchedakatvAdino niveza karelo che. te badhA svarUpasaMbaMdhavizeSa rUpa bhale ho. paNa teono saMbaMdha tarIke niveza karelo nathI. paraMtu pratiyogitAtvAdi dharmone laIne niveza karelo che. athavA to hetumaniSTha-abhAvayitva dharmane laIne ja temano niveza karelo che. eTale lakSaNamAM saMbaMdhitvano niveza na hovAthI AtmAzraya doSa na Ave. BcSN://bit :10/06:00 f lipkarts/fotheweeknololdthwalololold MobiolatolourfollowfolloEA300Mbollowstodolorola Anguiler/Colorfotobootnotoshotto Moto16AbtkEf Nator/Motibiotirritorior/frma siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA - 199 st:ENTithi NorformiX/XXXoshtottkfotobotetitive AbththodhTotolorfollow#followforfollo1NhiIRIA0000000000000000000000000000000000000000000000000001PAGE 10:00:00AM B
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti: 22 : prazna H bhale, paNa e vyApakavaninuM hetuniSTha sAmAnAdhikaraNya e vyApti che. e to saMyogathI vinanA adhikaraNamAM saMyogathI dhUmanI vRttitA rUpa ja che. have A saMyogAdi e paNa saMbaMdha rUpa hovAthI vyAptinA lakSaNamAM saMbaMdhatvano niveza thayo. ane to pAcho AtmAzraya doSa Ave. : uttarapakSa H e sAmAnAdhikaraNyamAM paNa saMyogAdino niveza e saMbaMdhatvane laIne nathI karatA. paNa saMyogAdi tarIke ja karIe chIe, eTale AtmAzrayadoSa Avato nathI. jAgadIzI - nanu pratiyogitAtvamapi svarUpasambandha evetyuktadoSatAdavasthyam;kiJca vRtyaniyAmakasambandhena hetutAsthale, tena sambandhena hetusambandhitvasyA'vazyaM praveza evetyataH candrazekharIyA : nanu tathApi pratiyogitAtvena pratiyogitAniveze'pi AtmAzrayo durvAraH / yataH pratiyogitAtvamapi svarUpasambandhavizeSa eva, ataH pratiyogitAtvena tatpraveze'pi svarUpasambandhavizeSeNaiva tatpravezaH kRto bhavati / evaJca lakSaNe sambandhatvanivezasya duSpariharatvAt bhavatyAtmAzrayaH / kiJca yatra svAmitvAdinA vRtyaniyAmakasambandhena dhanAdikaM sAdhyaM tatra tatsambandhena sAdhyAdhikaraNasyaivAprasiddhatvAt sAdhyatAvacchedakasambandhena yatsAdhyasaMbaMdhi tadvRttitvarUpameva sAdhyasAmAnAdhikaraNyaM hetau vyAptilakSaNaM sambandhaghaTitameva bhavatIti AtmAzrayastadavastha eva iti cet candrazekharIyA : prazna H tame pratiyogitAno saMbaMdha tarIke niveza na karIne pratiyogitAtvano niveza karo cho.. paNa e pratiyogitAtva eka jAtano svarUpasaMbaMdha ja hovAthI pAchuM lakSaNa e saMbaMdhatvaghaTita bane ane tethI AtmAzraya to ubho ja rahe. vaLI bIjI vAta e ke vRtti-aniyAmaka evA svAmitvAdisaMbaMdhathI jyAM dhanAdi sAdhya haze tyAM to svAmitvasaMbaMdhathI sAdhyanuM adhikaraNa ja prasiddha na hovAthI 'svAmitva saMbaMdhathI sAdhyanA saMbaMdhimAM hetunI vRtitA' e ja 'hetuniSTha sAmAnAdhikaraNya' kahevuM paDaze. Ama A sthale to tamAre 'saMbaMdhi" padano spaSTa niveza karavo ja paDavAno. ane e saMbaMdhatvana ja karavo paDe. ane tethI lakSaNa saMbaMdhatvaghaTita= vyApakatAghaTitasaMbaMdhatvaghaTita banI jatA AtmAzraya ubho ja rahe che. jAgadIzI - sambandhatvena niveze'pi na kSatirityAzayenAha - darzitaJceti / - vizeSyavizeSaNatvAnyaviziSTadhIviSayatvameva sambandhatvamiti bhAvaH / candrazekharIyA : na sambandhatvaM nAma na viziSTajJAnavyApakatvaviziSTAnanyathAsiddhatvarUpamapi tu vizeSaNAvizeSyatAbhinnA yA viziSTajJAnaviSayatA, tadrUpamevocyatAm / 'vahnimAn parvataH' iti jJAnasya viSayatA vahanau, saMyoge, parvate ca vartate / tatra vahnau vartamAnA viSayatA vizeSaNatArUpA, parvate vartamAnA viSayatA vizeSyatArUpA, saMyoge ca vartamAnA viSayatA vizeSaNatA - vizeSyatAbhinnA / ataH sA eva sambandhatvaM iti vaktuM zakyate / tathA siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 7 200
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:22 ca etAdRze sambandhatve vyApakatAyAH apravezAt lakSaNe sambandhatvaniveze'pi vyApakatAghaTitatvAtmakaH AtmAzrayaH vyApakatAlakSaNe na bhavati iti na doSaH / - candrazekharIyA uttarapakSa: kharI vAta e ke saMbaMdhatvanI tamArI vyAkhyA ja khoTI che. ame to vizeSyatAvizeSaNatAbhinna evI je viziSTabuddhiviSayatA ene ja saMbaMdhatva tarIke mAnIe chIe. vanimAnuM parvataH mAM vani saMyoga+parvata e traNamAM viSayatA che. emAM vaniniSThaviSayatA e vizeSaNatA rUpa che. parvataniSTha viSayatA e vizeSyatA rUpa che. ane saMyoganiSThaviSayatA e vizeSatA-vizeSaNatAbhinna evI viSayatA che ane te ja saMbaMdhatva kahevAya che ane A lakSaNa ekadama yogya che. Ama A saMbaMdhatva to vyApakatAthI ghaTita nathI. eTale have pratiyogitAdino saMbaMdha tarIke niveza karIe to paNa e saMbaMdhatva vyApakatAghaTita ja na hovAthI AtmAzraya doSa Avato nathI. jAgadIzI - bhAvabhinnatvasvarUpasyAbhAvatvasya praveze ca 'ghaTatvAbhAvavAn dravyatvA'dityA-dAvativyAptirityAha, - abhAvatvaJceti / candrazekharIyA : nanu lakSaNe yo'bhAvaH praviSTaH, sa yadi bhAvabhinnarUpo gRhyeta, tadA ghaTatvAbhAvavAna dravyatvAt ityatra ghaTatvAbhAvAbhAvo lakSaNaghaTakatvena na grahItuM zakyeta, yato ghaTatvAbhAvAbhAvo ghaTatvarUpo bhAvabhinno nAsti / ato bhAvabhinnArthakenAbhAvapadena ghaTatvAbhAvAbhAvo na gRhyate / kintu bhAvabhinno ghaTAbhAvAdireva / tatpratiyogitAsAmAnye ca ghaTatvAbhAvatvAvacchinnatva-svarUpAvacchinnatvobhayAbhAvaH vartata eva iti lakSaNasamanvayAdativyAptirbhavet iti cet candrazekharIyA praznaH ahIM lakSaNamAM abhAvano niveza karelo che. paraMtu e abhAvatva=bhAvabhinnatva evo artha karIe. to ghaTatvAbhAvavAn dravyatvAt ahIM ativyApti Ave. A sthAna khoTuM hovAthI sAdhyAbhAva lakSaNaghaTaka banavo joIe. sAdhyAbhAva=ghaTavAbhAvAbhAva e to ghaTatvarUpa che. arthAt bhAvabhinna nathI ane lakSaNamAM to bhAvabhinna rUpa ja abhAva levAno kahyo che eTale bhAvAtmaka evo ghaTavAbhAvAbhAva na levAtA bIjo ja bhAvabhinna rUpa evo ghaTAbhAvAdi levo paDe ane tenI pratiyogitAmAM to ghaTavAbhAvatnAvacchinnatva +svarUpAvacchinnatvobhayAbhAva maLI jatA ativyApti Ave. uttarapakSa: abhAvatva e bhAvabhinnatvarUpa che ja nahi. paraMtu idaM Iha nAsti" ane "Ida Ida na bhavati' evI pratItino niyAmaka evo bhAvAbhAvasAdhAraNa abhAvatva che ane te svarUpasaMbaMdhavizeSasvarUpa che. nAsti" e abhAvanI pratIti gaNAya. "bhUtale ghaTo nAsti" ahIM ghaTAbhAvamAM abhAva AvyuM ane e ja A pratItino niyAmaka che. ema bhUtale ghaTAbhAvo nAsita evI pratIti paNa thAya che. ahIM ghaTAbhAvAbhAva ghaTamAM abhAvatva ApyuM. ane e ja A pratItino niyAmaka svarUpasaMbaMdha vizeSa che. ema A abhAvatva bhAvAbhAvasAdhAraNa che. praznaH Ida Ida na bhavati e pratItino ullekha kema karyo ? siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 001
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti: 22 jagadIzI - idamihetyAdi / 'idamiha nAstIti pratItisAkSikabhAvA'bhAvasAdhAraNA'bhAvatvapraveze tAdAtmyena sAdhyatAyAM vyabhicAriNyativyAptistAdRzapratItiniyAmakAbhAvapratiyogitAyAstAdAtmyAvacchinnatvAbhAveno bhayAbhAvasattvAt, ata-' idaM idaM na bhavatI 'tyuktam / candrazekharIyA : na, abhAvatvaJca idamiha nAsti idamidaM na bhavati iti pratItiniyAmaka: bhAvAbhAvasAdhAraNaH svarUpasambandhavizeSa eva / 'bhUtale ghaTo nAsti' iti pratItiniyAmako ghaTAbhAvaH / ataH tasmin abhAvatvaM vartate / evaM bhUtale ghaTAbhAvo nAsti iti pratItiniyAmako ghaTAbhAvAbhAvo ghaTarUpaH / ataH tasmin bhAvarUpe'pi padArthe niruktAbhAvatvaM vartate / tathA ca 'ghaTe ghaTatvAbhAvo nAsti' iti pratItiniyAmako ghaTatvAbhAvAbhAvo bhavatIti lakSaNaghaTakatvena so'pi grahItuM zakyate / tatpratiyogitAvacchedakasvarUpasambandhena ghaTatvAbhAva-anadhikaraNaM dravyatvAdhikaraNaM ghaTo bhavati / tathA ca ghaTatvAbhAvaniSThA pratiyogitA lakSaNaghaTakatvena gRhyate / tasyAJca svarUpAvacchinnatva- dravyatvAbhAvatvAvacchinnatvobhayasatvAt niruktapratiyogitAsAmAnye tAdRzobhayAbhAvAsatvAt nAtivyAptiH bhavati / nanu " idamiha nAsti" iti pratItiniyAmaka: eva bhAvAbhAvasAdhAraNaH svarUpasambandhavizeSo abhAvatvena pratipAdyatAm, tAvataivAtivyAptinivAraNasaMbhavAt / idamidaM na bhavati iti pratItiH kathaM gRhItA iti cet yadi sA na gRhyate / tadA tAdAtmyena gomAn ghaTatvAdityatra vyabhicAriNyativyAptiH bhavet / yato 'ghaTe gauH nAsti' iti pratItiniyAmakaH samavAyAdinaiva gavAdyabhAvaH bhavati / atra tu lakSaNaghaTakatvena tAdAtmyAvacchinnapratiyogitAka eva gavAbhAvo gobhedarUpo grahItumAvazyakaH / yataH tatpratiyogitAyAmeva tAdAtmyAvacchinnatva-gotvAvacchinnatvobhayasatvAt ativyAptiH na bhavet / kintu 'idamiha nAsti, ghaTe gauH nAsti' ityAdipratItiniyAmakaH samavAyAdinaiva gavAbhAvo bhavati, na tu tAdAtmyena gavAbhAvaH / ato 'idamiha nAsti' iti pratItiniyAmakatvena tu samavAyena gavAdyabhAva eva grahItuM zakyate / tatpratiyogitAsAmAnye niruktobhayAbhAvAt bhavatyevAtivyAptiH / ataH idaM idaM na bhavatIti pratItirapi gRhItA, atastatpratItiniyAmako'pi yo bhavati, sa lakSaNaghaTakatvena gRhyate / tathA ca 'ghaTaH gauH na bhavati' iti pratItiniyAmakaH tAdAtmyena gavAbhAvo gobhedarUpo'pi lakSaNaghaTaka- abhAvapadena grahItuM zakyate / tatpratiyogitAvacchedakatAdAtmyena gobhedapratiyogitAvacchedakagotvAvacchinna- go- anadhikaraNameva ghaTatvAdhikaraNaM ghaTa:, tathA ca gobhedasya goniSThA pratiyogitA'pi lakSaNaghaTakatvena grahItuM zakyate / tasyAJca gotvAvacchinnatvasvarUpAvacchnnitvobhayasatvAt niruktapratiyogitAsAmAnye niruktobhayAbhAvAsatvAt ativyAptirna bhavati / candrazekharIyA : uttara H jo e na karo to ema ja artha thAya ke 'idamiha nAsti' evI pratItino niyAmaka evo svarUpasaMbaMdhavizeSa ja abhAvatva che bIjo nahi ane to pachI tAdAtmyana gomAn ghaTatvAt e sthAne ativyApti Ave. ahIM tAdAtmyathI go-abhAva=gobheda ja abhAva tarIke levo paDe. kemake tenI ja pratiyogitAmAM tAdAtmyAvacchinnatva+gotvAvacchinnatvobhaya maLavAthI pratiyogitAsAmAnyamAM ubhayAbhAva na siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 7 202
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:22 bhagavAyI ativyApti nasAve. bha3 "gha2: gau: na" bhAvI pratino niyama vo 4 megAmecha. "ghaTe gauH nAsti" ityAdi pratItino niyAmaka to samavAyAdi saMbaMdhathI gavAbhAva ja bane ane emAM to tAdAbhyAvacchinnatvAbhAva ja hovAthI ubhayAbhAva ja maLI jAya. have ApaNe to "Ida iha nAsti' evI pratItinA niyAmaka svarUpasaMbaMdhane ja abhAva tarIke lIdho che. eTale evI pratItino niyAmaka na banato evo gobheda to lakSaNaghaTaka-abhAva tarIke levAya ja nahi ane bIjA abhAvonI pratiyogitAomAM ubhayAbhAva maLavAthI ativyApti Ave. e na Ave te mATe "Ida Ida na bhavati" e AkAra paNa lIdho che. eTale "ghaTa: gauH na bhavati" A pratItino niyAmaka to tAdAmyathI go-abhAva (gobheda) che ja. eTale abhAvapadathI te laI zakAya ane tAdAbhyathI gonuM anadhikaraNa evo ghaTa bane che. ane tethI gobheda-pratiyogitA lakSaNaghaTaka bane. temAM to tAdAbhyAvacchinnatva + gotvAvacchinnatva be ya hovAthI ubhayAbhAva na maLatA ativyApti na Ave. jAgadIzI- yAdRzapratiyogitAvacchedakAvacchinnAnadhikaraNatvaM hetumatastAdRzapratiyogitAyAM ubhayAbhAvavivakSayaiva sAmaJjasye tadupAdAnamapi na kartavyamata Aha, -tadapi veti / - abhAvatvamapi vetyarthaH, apiravadhAraNArthaH / Emmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm 00000000000000000000000000000000000000000000000000000 candrazekharIyA : athavA yAdRzapratiyogitA-vacchedakAvacchinnAnadhikaraNaM hetvadhikaraNam tAdRzapratiyogitAsAmAnye ubhayAbhAvaghaTitalakSaNasyApi samyaktvAt abhAvapadopAdAnameva na kartavyam, prayojanAbhAvAt / tathA hi ghaTatvAbhAvavAn dravyatvAdityatra yAdRzapratiyogitApadena svarUpeNa ghaTatvAbhAvAbhAvasya ghaTatvAbhAvaniSThA pratiyogitA gRhyate / tadavacchedaka-ghaTatvAbhAvatvAvacchinnasya ghaTatvAbhAvasyAnadhikaraNameva dravyatvAdhikaraNaM paTAdiH / tathA ca tAdRzapratiyogitApadena ghaTatvAbhAvaniSThA pratiyogitA gRhyate / tasyAJca ghaTatvAbhAvatvAvacchinnatva-svarU pAvacchinnatvobhayasatvAt nAtivyAptiH / evaM tAdAtmyena gomAn ghaTatvAdityatrApi tAdAtmyena gavAbhAvasya pratiyogitA yAdRzapratiyogitApadena gRhyate / tadavacchedakagotvAvacchinnago-anadhikaraNameva ghaTaH, tathA ca tAdRzapratiyogitApadena gobhedasya goniSThA pratiyogitA grahItuM zakyate, tasyAJca tAdAtmyAvacchinnatva-gotvAvacchinna-tvobhayasatvAt nAtivyAptiH / atra dIdhityAM tadapi vA nopAdeyamityatra tatpadasya 'abhAvapadam' iti arthaH kartavyaH / "api" iti asya "eva" ityarthaH kartavyaH / tathA ca lakSaNe abhAvapadameva nopAdeyam / yadi abhAvapadamapi nopAdeyamiti yathAzrutArtho gRhyeta, tadA tu "anyad kiMcit padaM tu nopAdeyameva, abhAvapadamapi nopAdeyamiti" vivakSA bhavet / atra tu anyAni sarvapadAni gRhItAni eva / tataH tAdRzo'rtho na ghaTeta / ato'pipadasya evakArArtho dhartavyaH / atra. yaH abhAvapadaniSedhaH kriyate / sa tu dIdhityAM granthAraMbhe eva pratipAditasya lakSaNasyArtagatAbhAvapadaniSedho jJAtavyaH / tallakSaNasyArthastu iha yAvat vistarato nirupita ev| - candrazekharIyA ? athavA to abhAvapada mukavAnI jarUra ja nathI. kemake yAdezapratiyogitAvacchedakaavacchinna-anadhikaraNa hevadhikaraNa maLe. tAdazapratiyogitAmAM tAdazobhayAbhAva ja laI levAthI lakSaNasamanvaya thaI jAya eTale abhAvapada levAnI jarUra ja nathI. tAdAmyathI gavAbhAvanI pratiyogitA e DAROBADDI TIODOORIGHDO999999999999999999999 9 999999999999999999 9999999999999999999999999999999999THITADUIDE siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 203 00000murd8000000000000000000000000000000
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti: 22 yAdazapratiyogitApadathI levAnI. tadavacchizagonuM anadhikaraNa evuM hetvadhikaraNa ghaTa che ane tAdazapratiyogitAmAM tAdAtmyAvacchinnatva+gotvAvacchinnatvobhaya che mATe ativyApti na Ave. Ama sarvatra samajI levuM. ahIM, je 'abhAvapada'no niSedha kare che, te A granthanI zarUAtamAM ja cintAmaNi granthanuM je lakSaNa Apela che, temAM rahela 'abhAva' pada samajavuM. athavA to tyAM ja dIdhitimAM je lakSaNa Apela che temAM rahela 'abhAva'pada samajavuM. e AkhA lakSaNano ahIM sudhI vistArathI artha kahI ja gayA chIe. jagadIzI - nanu ghaTAbhAvapratiyogitvamabhAvasvarUpaM ? ghaTasvarUpaM vA ? Adye, --- ghaTo'bhAvapratiyogI 'tyasya 'ghaTo'bhAvavA 'nityarthaH syAt, dvitIye, -'ghaTavAn' ityAkAraH syAt / evamadhikaraNatvamapi na saMyogarUpaM badarasyApi kuNDAdhAratvaprasaGgAdata Aha, -viSayeti / candrazekharIyA : nanu ghaTAbhAvapratiyogitA ghaTaniSThA kiM ghaTarUpA utAbhAvarUpA / yadi abhAvarU pA manyeta, tadA 'ghaTaH pratiyogitAvAn' ityasya 'ghaTo'bhAvavAn' iti vaktavyaM syAt / taccAnubhavaviruddham / yadi sA pratiyogitA ghaTarUpA manyeta, tadA tu 'ghaTo ghaTavAn' iti vaktavyaM syAt / tadapi nocitam / tasmAt pratiyogitA kiMsvarUpA vaktavyA iti vada samAdhAnam / evaM 'kuNDe badaraH' ityatra kuNDe yA badarAdhikaraNatA vartate / sA yadi saMyogasambandharUpA eva iSyate / tadA tu yathA kuNDe badarasaMyogasatvAt kuNDo badarAdhikaraNatAvAn pratipAdyate tathaiva badare'pi kuNDasaMyogasatvAt 'badaro kuNDAdhikaraNatAvAn' ityapi vaktavyaM syAt / tadapi na samucitam iti cet dIdhitikAraH samAdadhAti - dIdhitakAraH yathA viSayitA - viSayitAtvAdayaH padArthAH saptapadArthabhinnA svataMtrA eva iSyante / tathaiva pratiyogitA'dhikaraNatA pratiyogitAtvAdhikaraNatAtvAdayaH padArthA api svatantrA eva mantavyAH, na tu saMyogAdirUpAH / tathA ca na pUrvoktadoSApattiH ityekadezinaH pratipAdayanti / candrazekharIyA : prazna H ghaTAbhAvanI pratiyogitA e abhAvasvarUpa che ke ghaTasvarUpa che ? jo abhAvasvarUpa mAno to 'ghaTaH pratiyogitAvA= ghaTo abhAvavAn evo artha mAnavAnI Apatti Ave. jo pratiyogitA ghaTarUpa mAno to ghaTaH pratiyogitAvA= ghaTaH ghaTavAn ema mAnavAnI Apatti Ave. ema kuMDamAM badaranI adhikaraNatA che e adhikaraNatA e jo te benA saMyogarUpa mAno. to e saMyoga to be ya mAM 2helo hovAthI kuMDaH badarasaMyogavAn=badarAdhikaraNatAvAn' enI jema 'bada2H kuMDasaMyogavA--kuMDAdhikaraNatAvAn' ema mAnavAnI Apatti Ave arthAt kuMDe badaraH enI jema badare kuMDaH evI pratIti thavAnI Apatti Ave. uttara H jema viSayatA viSayitAtva (dIddhitinA tattva padano artha) e taddana svataMtrapadArtho mAnyA che tema pratiyogitA, adhikaraNatA, pratiyogitAtva, adhikaraNatAtva, saMbaMdhatva vagere badhA padArtho taddana svataMtra che. saMyogAdi rUpa nathI. eTale uparanA praznono koI avakAza ja nathI. dIddhitimAM viSayitA, tatvAdi e AdipadathI prakAritA vagere levA. siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0.204
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti: 22 jagadIzI - atiriktaviSayatApakSasya naiyAyikenApi kenacitsvIkArAttasya dRSTAntatA / tattvAdIti / - viSayatAtvAdItyarthaH / AdinA prakAritvAdeH parigrahaH / Conananana candrazekharIyA : atra kecit naiyAyikAH viSayatAdipadArthAn saptapadArthabhinnatvena svIkurvanti / ataH atra viSayatAdipadArthAH dRSTAntatvena gRhItAH / dIdhityAM yat viSayatA - tatvAdi....iti padamasti, tatra tatvaM=viSayatAtvaM / Adipadena prakAritvAdInAM saGgrahaH kartavyaH / evaM pratiyogitvAdhikaraNatvatatvasambandhatvAdayo ityatra tatvaM = 'pratiyogitAtvAdhikaraNatAtvAdi' ityarthaH kartavyaH / candrazekharIyA H A viSayitA vagere padArtho keTalAMka naiyAyikoe paNa svataMtra padArtha tarIke svIkArelA hovAthI dISitikAre temane dRSTAnta tarIke lIdhA che. jagadIzI cit "tattvaM tattA, AdinA cedantvasyopagrahaH, tattvedantvayoH padArthAntaratvaM vinA durvacatvAttatraiva paryyavasAnAdityAhuH ) / tattveti / - pratiyogitAtvAdhikaraNatAtvetyarthaH // 22 // // iti // zrI jagadIzatarkAlaGkAraviracitAyAmanumAnakhaNDadIdhiti - vyAkhyAnabhUtAyAM jagadIzyAkhyayA prasiddhAyAM vivRtau siddhAntalakSaNam / candrazekharIyA : kecit tu itthaM kathayanti 'viSayatAtatvAdivat' ityatra tatvaM nAma tattA eva / Adipadena idantvaM grahItavyam / tathA ca idantvatattayoH padArthAntaratvaM avazyamevAbhyupagantavyam / anyathA idantvAdInAM prakArAntareNa nirvacanaM kartuM na zakyaM bhavati / ataH viSayatAtvedatvAdInAM yathA saptapadArthabhinnatvaM avazyaM abhyupeyate / evaM pratiyogitvAdInAmapi padArthAntaratvaM mantavyam / tathA ca na pUrvoktadoSAvakAzaH / atra yadyapi keSAJcit mataM samyak / tathApi idantvasya padArthAntaratvaM vinaiva kathaMcit nirvacanasya kartuM zakyatvAt AdipadenedantvagrahaNaM kRtvA tasya bhinnapadArthatvAGgIkAro na samucito bhAti / ataH "AhuH" ityanena asvaraso jagadIzena vyaktIkRtaH / samApto'yaM siddhAntalakSaNAbhidhAno granthaH / atra vyApyavRttisAdhyakasthale pratiyogivyadhikaraNapadAghaTitameva lakSaNaM 1 tacca hetumanniSThAbhAvasya sAdhyatAvacchedakasambandhabhinnasambandhAvacchinnatva-sAdhyatAvacchedakavyApakato bhayobhAvavatI yA pratiyogitA, tadanavacchedakaM yat sAdhyatAvacchedakaM, tadavacchinnaM yat sAdhyaM, tatsAmAnAdhikaraNyaM hetu niSThA vyAptiH " ityAkAraM dRSTavyam I avyApyavRttisAdhyakasthale "yAdRzapratiyo gitAvacchedakAvacchinnAnadhikaraNaM hetvadhikaraNaM, tAdRzapratiyogitAyAM siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 7 205 tu
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti:22 sAdhyatAvacchedakayatsambandhAvacchinnatvasAdhyatAvacchedaka yaddharmAvacchinna-tvobhayAbhAvaH, tatsambandhena / taddharmAvacchinnasAdhyasAmAnAdhikaraNyaM hetuniSThA vyAptiH" iti lakSaNaM dRSTavyam / atra tattatsthalAnusAreNa yathAyogaM pariSkAro'pi svayameva vibhaavniiyH| iti siddhAntamahodadhi-saccAritracUDAmaNi-suvihitazramaNagacchAdhipatipUjyapAda-premasUrIzvaravineyapaMnyAsazrImaccandrazekharavijayAbhidhAnasuvihitamuninAmAnusAriNI candrazekharIyA TIkA smaaptaa| candrazekharIyA : ahIM, keTalAko viSayatA-tattvAdi...mAM tattva=tattA ane AdipadathI Idattvane le che teo kahe che ke tata sarvanAmane anusAra je tattvadharma che. ane Idattvadharma che. e taddana svataMtrapadArtha mAnavA ja paDe. te vinA temanuM nirvacana=vyAkhyA karavI zakya nathI ane tethI te atiriktapadArtha tarIke ja siddha thAya che. ane tenI jema pratiyogitA vagere paNa judA padArtha mAnavA. emanI vAta Ama bhale barAbara hoya, paNa IdattvanI vyAkhyA amuka rIte zakya hovAthI ene judo padArtha mAnavAnI jarUra nathI. ane tethI "Adi' padathI Idattvane levAnI vAta barAbara nathI. A ja kAraNasara jagadIza AhuH padathI asvarasa sucave che. Ama ahIM siddhAnta lakSaNa grantha puro thAya che. vyApyavRttisAdhyaka sthalIya lakSaNa pratiyogI vyadhikaraNa pada vinAnuM che. ane te (i) hetumaSThiAbhAvanI sAdhyatA vacchedakasaMbaMdhAvacchinnatva+sAdhyatAvacchedakavyApakatobhayAbhAvavALI pratiyogitAno anavacchedaka evo je sAdhyatAvacchedaka, tadavacchinna sAdhyanuM sAmAnAdhikaraNya e hetuniSTha vyApti rUpa che. ane avyApyavRttisAdhyaka sthale (ii) yAdazapratiyogitAvacchedakAvacchinnAnadhikaraNa -hatyadhikaraNa hoya. tAdazapratiyogitAmAM sAdhyatAvacchedakayatsabaMdhAvacchinnatva-sAdhyatAvacchedayadharmAvacchinnatvobhayAbhAva hoya. tatsaMbaMdhathI tadharmAvacchinna sAdhya e hetuvyApaka gaNAya ane te sAdhyanuM sAdhyatAvacchedakasaMbaMdhathI je adhikaraNa hoya, temAM | vRttitva e hetumAM rahela vyApti gaNAya. Ama A be lakSaNo bane che. AmAM paNa te te sthAne jarUra pramANe pheraphAro karI zakAya che. ahIM siddhAnta mahodadhi AcAryazrI premasUrIzvarajInA vineya ziSya paMnyAsa zrI candrazekharavijayajInA nAmane anusAre candrazekharIyA nAmanuM gujarAtI vivecana pUrNa thayuM. HTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTT III IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII Colling of Sof lifulifle siddhAMta lakSaNa upara candrazekharIyA nAmanI TIkA 0 206
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ ucca saMskAra sAthe ucca zikSaNanA sopAna sara karavAnA lakSane varelA ( tapovanamAM bhaNatA bALako ) atithione namonamaH kare che. ...roja navakArazI kare che. ..roja aSTaprakArI jinapUjA kare che. ... roja rAtribhojanano tyAga kare che. ...roja guruvaMdana kare che. ...roja navI navI vArtAo sAMbhaLe che. ...roja kumArapALa rAjAnI Arati utAre che. ...roja navI navI vaMdanAo gAya che. ...roja navA stavananA rAga zIkhe che. ...komyuTara zIkhe che ...karATe zIkhe che.. ...skeTIMga zIkhe che ...yogAsana zIkhe che.... ...saMgItakaLA zIkhe che... nRtyakaLA zIkhe che... ...lalItakaLA zIkhe che ...citrakaLA zIkhe che... ...vakatRtvakaLA zIkhe che ..abhinayakaLA zIkhe che... ...aMgrejImAM speech ApatAM paNa zIkhe che... mAtApitAnA sevaka bane che. prabhunA bhakta bane che. garIbonA belI bane che. prANIonA mitra bane che. zaktimAna banavA sAthe guNavAna bane che.
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ 0000000 yogI ane bhogI saune khUba upayogI pU. pAda paM. pravarazrI candrazekhara vijayajI | ma. sAhebanA pustako gharagharamAM vasAvo zubha prasaMge bheTa Apo D00000000 000000 0 ApazrI prakhara vaktA banavA mAMgo cho? 0 ApazrI yazasvI vyAkhyAnakAra banavA mAMgo cho? 0 ApazrI saphaLa zibirakAra banavA mAgo cho? 0 ApanA gharamAM sAsu-vahunA jhaghaDA cAle che? 0 ApanA dIkarA ApanuM kahyuM mAne che kharA? ApanAM gharamAM svarga utAravuM che kharuM? Apa tattvajJAnanAM rasika cho kharA? ApazrI rAjakAraNanI AMTIghUMTI jANavA mAMgo cho kharA? : * bhAratanuM bhAvi Apa jANavA mAMgo cho? 0 saMsAranI asAratA Ape jANavI che? saMsAra choDavAnI Apane IcchA che? * Apane sAcA sAdhu banavuM che? 0000 to, jarUrathI Aje ja pUjyazrInA pustako ApanAM gharamAM vasAvI lo.
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ I mukhapRSTha paricaya vaijJAniko TelIskopanA sahAre graho, tArAo, caMdra vigerenI sUkSmamAM sUkSma mAhitIo jANI le che. TelIskopa vinA e ati dUra rahelA graho vigerenI sUkSma mAhitInI prApti teo na karI zake. | jinAgamAM ane mukhyatve sUripuraMdara haribhadrasUrIzvarajI tathA mahAmahopAdhyAya zrI yazovijayajI ma. sAheba vigere mahApuruSonA advitIya kakSAnA graMtho e AkAzamAM camakatA. tArAo, graho, nakSatro jevA che. emAM evA to padArthonA khajAnAo paDelA che ke ene pAmIne mana moralo nAcyA vinA na ja rahe. paNa e badhA padArtho sahelAIthI hAthamAM Ave evA nathI. enA mATe nyAyagraMthono abhyAsa e TelIskopanuM kAma kare che. saMyamIo jo khUba sArI rIte muktAvali, vyAptipaMcaka ane chelle A siddhAntalakSaNa sudhInA nyAyagraMthono abhyAsa karaze to emanI budhdhi khUba ja tIkSNa banaze. e sUkSmaprajJA pachI aNamola graMthonA rahasyone pAmavA mATe atizaya upayogI banI raheze. A ja vAta ame mRkhapRSTha dvArA darzAvI che. A hakIkata samajavA mATe A graMthanI prastAvanA avazya vAMcavI.