Siddhant Lakshan Part 02

SR No.: 032153
Original Sutra Author: N/A
Author: Chandrashekharvijay
Publisher: Kamal Prakashan Trust
Publication Year: 2004
Total Pages: 214
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 11 MB

Page 171

दीधिति:२० CLOOD00000000000000000 ADDOODOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOD000000000000000000OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOODIOBISODODDODDODOODHODOOOOOOD
mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm
यत्किचित्व्यक्त्यनुयोगिकसम्बन्धत्वोभयाभावः तादृशप्रतियोगितानवच्छेदकं साध्यतावच्छेदकमिति हि लक्षणम्। घटवान् महाकालत्वादित्यत्र गगनाभावप्रतियोगितावच्छेदकं गगनत्वं, तदवच्छिन्नं गगनं, तत्प्रतियोगिकः सम्बन्धः तादात्म्यादिः, न तु कालिकः, कालिकेन गगनस्य कुत्रापि वृत्तित्वाभावात् । तादात्म्यसंयोगादिषु तु साध्यतावच्छेदककालिकसम्बन्धत्वाभावः स्फुट एव । अतः तादृशसम्बन्धसामान्ये तादृशोभयाभावो विद्यते । तथा च यादृशप्रतियोगितापदेन गगननिष्ठा प्रतियोगिता गृह्यते । तदनवच्छेदकं घटत्वमिति लक्षणसमन्वयः ।। वह्निमान् धूमादित्यत्रापि यादृशप्रतियोगितापदेन यदि वह्निनिष्ठा प्रतियोगिता गृह्येत, तदा तु तदवच्छेदकं वह्नित्वं, तदवच्छिन्नः वह्निः, तत्प्रतियोगिकाः सम्बन्धाः संयोग-समवाय-तादात्म्यकालिकादयः । तत्र संयोगसम्बन्धे साध्यतावच्छेदकसम्बन्धत्व-हेत्वधिकरणीभूतपर्वतानुयोगिकत्वो भयसत्वात् तादृशसम्बन्धसामान्ये तादृशोभयाभावो न विद्यते । तथा च न वह्निनिष्ठा प्रतियोगिता ग्रहीतुं शक्या। किन्तु घटनिष्ठा प्रतियोगिता एव, तदवच्छेदकं घटत्वं, तदवच्छिन्नः घटः, तत्प्रतियोगिकाः संयोग-समवाय-तादात्म्यकालिकादयः, तत्र समवायादिषु तु साध्यतावच्छेदकसंयोगत्वाभावमादायैवोभयाभावः, संयोगे तु हेत्वधिकरणीभूतपर्वताद्यनुयोगिकत्वाभावमादायो भयाभावः, घटप्रतियोगिकसंयोगस्य पर्वतादौ वर्तमानत्वाभावात् । तथा च सम्बन्धसामान्ये तादृशोभयाभावसत्वात् घटीयप्रतियोगिता एव लक्षणघटकत्वेन ग्रहीतुं शक्या । तदनवच्छेदकं च वह्नित्वमिति भवति लक्षणसमन्वयः । अनयैव रीत्याऽन्यत्रापि यथायोगं भावनीयम् । इत्थंञ्च निरुक्तरीत्याऽपि लक्षणस्य संभवात् साध्यतावच्छेदकसम्बन्धसामान्ये यादृशप्रतियोगितावच्छेदकावच्छिनप्रतियोगिकत्वसामान्य -हेत्वधिकरणीभूत यत्किचिव्यक्त्यनुयोगिकत्वसामान्यो भयाभावघटितं लक्षणं गुरुभूतं कथं दीधितिकृताऽङ्गीकृतमिति सम्यग् नावबुध्यामः । अत्र बहु वक्तव्यम् तत्तु नोच्यते । विस्तरभयात्, अनुपयोगित्वाच्च । - ચન્દ્રશેખરીયા : આના કરતા પણ લાઘવ કરવું હોય તો એમ પણ કહી શકાય કે યાદશપ્રતિયોગિતાવચ્છેદકાવચ્છિન્ન-પ્રતિયોગિક સંબંધસામાન્યમાં સાધ્યતાવચ્છેદકસંબંધત્વ-હત્યધિકરણીભૂતયત્કિંચિવ્યક્તિ-અનુયોગિક-સંબંધત્વોભયાભાવ મળે. તાદશપ્રતિયોગિતા લક્ષણઘટક બને.
‘વનિમાનું ધૂમાતુમાં વનિનિષ્ઠપ્રતિયોગિતાવચ્છેદકવહિનત્વાવચ્છિન્નવહિન-પ્રતિયોગીક એવા સંબંધો તો વનિસંયોગ, વનિસમવાય, વનિતાદાભ્યાદિ બને. એમાં વનિસંયોગમાં સાધ્યતાવચ્છેદકસંબંધત્વ + ધૂમાધિકરણપર્વતાનુયોગિકસંબંધત્વ એ ય છે. એટલે સંબંધ સામાન્યમાં ઉભયાભાવ ન મળતા યાદશપ્રતિયોગિતા તરીકે વનિનિષ્ઠપ્રતિયોગિતા ન લેવાય. ઘટાભાવીયપ્રતિયોગિતાવચ્છેદક ઘટવાવચ્છિન્ન ઘટપ્રતિયોગિક એવા ઘટસંયોગ, ઘટસમવાયાદિ છે. તેમાં ઘટસંયોગમાં સાધ્યતાવચ્છેદકસંબંધત્વ છે. પણ પર્વતાનુયોગિકત્વ ન હોવાથી ઉભયાભાવ મળી જાય. કાલિકાદિ તમામ ઘટપ્રતિયોગિકસંબંધોમાં તો સા.અ.સંબંધત્વ જ ન હોવાથી તેમાં પણ ઉભયાભાવ મળે. આમ ઘટાભાવીયપ્રતિયોગિતા જ લક્ષણઘટક બની જતા અવ્યાપ્તિ ન આવે. - કાલિકેન ઘટવાનું મહાકાલ–ાતમાં ઘટપ્રતિયોગીક એવા કાલિકમાં જ સા.અવ. સંબંધત્વ + મહાકાલાનુયોગિકત્વ બે ય છે. એટલે સંબંધ સામાન્યમાં ઘટાભાવને લઈને ઉભયાભાવ ન મળે. પણ ગગનાભાવપ્રતિયોગિતાવચ્છેદકગગનવાવચ્છિન્ન ગગનપ્રતિયોગીક તરીકે તો તાદાત્મ-સંયોગાદિ લેવાય. એ
mmitmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm
TDOODOTODDOODDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDOHORIGODDOHOROTODDOBHOOTBADDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDITIODIODIODOODOODAIBIDOODSO999999999DOSHIODOGORIES
સિદ્ધાંત લક્ષણ ઉપર ચન્દ્રશેખરીયા નામની ટીકા ૦ ૧૬ WOOOOOODOODOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOODOODITOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOD