Siddhant Lakshan Part 02

SR No.: 032153
Original Sutra Author: N/A
Author: Chandrashekharvijay
Publisher: Kamal Prakashan Trust
Publication Year: 2004
Total Pages: 214
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 11 MB

Page 166

दीधिति:२०
चन्द्रशेखरीया : ननु तथापि 'घटवान् नित्यज्ञानत्वात्' इत्यत्राव्याप्तिः । अत्र घटः विषयितासम्बन्धेन साध्यः, यत्र नित्यज्ञाने नित्यज्ञानत्वहेतुः तत्र विषयितासम्बन्धेन घटो वर्तत एव, अतः अयं सध्धेतुरस्ति । किन्तु साध्यतावच्छेदकविषयितासम्बन्धेन सर्वेषामपि पदार्थानां नित्यज्ञाने वर्तमानत्वात् आस्तां तावत् अन्योऽभावः, गगनाभावोऽपि न लक्षणघटकः, तर्हि अन्येषामभावानां तु का वार्ता । तथा चाभावमात्रस्यैव लक्षणाघटकत्वात् लक्षणसमन्वयो न भवतीति अव्याप्तिः भवति इति चेत्
ચન્દ્રશેખરીયાઃ પ્રશ્નઃ તો પણ ઘટવાનું નિત્યજ્ઞાનતા આમ જ્યાં વિષયિતાસંબંધથી ઘટ એ સાધ્ય છે, ત્યાં અવ્યાપ્તિ આવશે. કેમકે નિત્યજ્ઞાનમાં તો તમામ પદાર્થો વિષયિતાસં થી રહે છે. એટલે વિષયિતાસંબંધમાં ગગનપ્રતિયોગીત્વ + નિત્યજ્ઞાનાનુયોગિકત્વ બે ય હોવાથી ગગનાભાવ લઈને પણ લક્ષણસમન્વય થઈ શકતો नथी.
m mmmmmm
00000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000
जागदीशी- तादृशसम्बान्धेन घटादेाप्यवृत्तितया तत्साध्यके प्रतियोगिवैयधिकरण्यस्याप्रवेशादिति ध्येयम् ।
चन्द्रशेखरीया : न, व्याप्यवृत्तिपदस्य प्रथमविवक्षानुसारेण विषयितासम्बन्धेन घटस्य व्याप्यवृत्तिसाध्यत्वात् तत्र प्रतियोगि-व्यधिकरणपदाघटितमेव लक्षणं वाच्यम् । तथा च हेत्वधिकरणवृत्यभावस्य साध्यतावच्छेदकसम्बन्धभिन्नसम्बन्धावच्छिन्नत्व-साध्यतावच्छेदकव्यापकतो-भयाभाववती या प्रतियोगिता, तदनवच्छेदकं साध्यतावच्छेदकमित्येव लक्षणमत्र स्थले वक्तव्यम् । एवञ्च नित्यज्ञानत्वाधिकरणे नित्यज्ञाने समवायेन घटाभावो वर्तते, किन्तु तस्य घटनिष्ठप्रतियोगिता विषयिताभिन्नसम-वायावच्छिन्नत्वघटत्वव्यापकता-उभयवती अस्ति, यत्र घटत्वं तत्र सर्वत्र घटाभावप्रतियोगिता इति कृत्वा । अतो न सा प्रतियोगिता गृह्यते, किन्तु नित्यज्ञाने समवायेन पटाभावो वर्तते । तस्य प्रतियोगिता नु पटमात्रनिष्ठा यद्यपि विषयिताभिन्नसमवायावच्छिन्नत्ववती अस्ति, तथापि साध्यतावच्छेदकघटत्वव्यापकतावती नास्ति, यत्र घटे घटत्वं तत्र पटाभावप्रतियोगितायाः अभावः इति कृत्वा । तथा च सा प्रतियोगिता तादृशोभयाभाववती भवति । अतः सा लक्षणघटकत्वेन गृह्यते, तदनवच्छेदकञ्च घटत्वमिति लक्षणघटनात् नाव्याप्तिः ।
ચન્દ્રશેખરીયાઃ ઉત્તર ઃ વિષયિતાસંબંધથી તો ઘટ એ વ્યાપ્યવૃત્તિ સાધ્ય જ છે. (પહેલી વિવક્ષા પ્રમાણે) એટલે ત્યાં તો પ્રતિયોગી વ્યધિકરણપદ વિનાનું જ લક્ષણ લેવાનું છે. અને એ તો ત્યાં ઘટી જ જાય છે. ત્યાં હત્યધિકરણવૃત્તિ-અભાવની સાધ્યતાવચ્છેદકસંબંધભિન્નસંબંધત્વ+સાધ્યતાવચ્છેદકવ્યાપકતોભયાભાવવાળી પ્રતિયોગિતા જ લેવાની છે. અને તેનો અનવચ્છેદક સાધ્યતા-વિચ્છેદક કહેવાનો છે. જ્ઞાનમાં સમવાયથી પટાભાવ છે. અને તેની પ્રતિયોગિતા એ વિષયિતાભિન્નસમવાયાવચ્છિન્નત્વવાળી છે. પરંતુ એ સાધ્યતાવચ્છેદક ઘટત્વને વ્યાપક નથી. કેમકે આ પ્રતિયોગિતા તો પટમાં છે, ઘટમાં નથી. એટલે આ પ્રતિયોગિતામાં ઘટત્વવ્યાપકતાનો અભાવ હોવાથી ઉભયાભાવવાળી આ પ્રતિયોગિતા બને. એટલે તે લેવાય. તેનો અનવચ્છેદક FOODOORDARDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDIDIDIDIODODODDODOIDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDIDIOGIDIODOIDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDHODER
- સિદ્ધાંત લક્ષણ ઉપર ચન્દ્રશેખરીયા નામની ટીકા ૦ ૧૬૧ SCORDDOODDDDDDDDICADDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDOOMDODDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDITICIOUB
ammmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm
00000000