Siddhant Lakshan Part 02

SR No.: 032153
Original Sutra Author: N/A
Author: Chandrashekharvijay
Publisher: Kamal Prakashan Trust
Publication Year: 2004
Total Pages: 214
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 11 MB

Page 22

दीधिति:१३ ALOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOODOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOODadddddddddddddddddddddddTOOOOOOOOOOOOOOOD
अभावप्रतियोगितावच्छेदकः सम्बन्धः साध्यतावच्छेदकः एव गृहीतः, एवं "तादृशसम्बन्धेन" इति अस्य "तत्तद्वह्निनिरूपितसंयोग-सम्बन्धेन" इत्येवार्थः गृहीतः । यदि च साध्यतावच्छेदकसम्बन्धः एव प्रतियोगितावच्छेदकत्वेन ग्राह्यः इति नियमोऽत्र नाभविष्यत् तदा तु संयोगेनैव घटाभावमग्रहीष्यत् ग्रन्थकारः, यतः तेनैव लक्षणसमन्वयसंभवात् तत्तद्वह्निनिरूपितसंयोगेन गुरुभूतेन घटाभावस्य ग्रहणं निरर्थकं युक्तिरहितं च भवति । किन्तु गुरुभूतेनैव साध्यतावच्छेदकसम्बन्धेन घटस्याभावो गृहीतः । अतो ज्ञायते यत् अत्र प्रतियोगितावच्छेदकसम्बन्धः साध्यतावच्छेदकसम्बन्धरूपः एव ग्राह्यः, न तु इतरः । इदमपि निरूपणं मनसि दृढमवधार्यमध्येतृभिः यदुत कुत्रापि स्थाने प्रथमं तु साध्यतावच्छेकसम्बन्धसाध्यतावच्छेदकधर्मावच्छिनप्रतियोगिताकः साध्याभाव एव ग्राह्यः, यदि स निरुक्तप्रकारेण लक्षणघटको भवेत् तदाऽव्यभिचारिणि हेतौ अव्याप्तिः भवेत् । यदि स लक्षणघटको न भवेत् तदा तु कस्यापि अभावस्य कामपि प्रतियोगिता यादृशप्रतियोगितापदेन गृहीत्वा लक्षणसमन्वयः कर्तव्यः । यदि च व्यभिचारिणि हेतौ साध्याभावो लक्षणघटको भवेत्, तदा तु तत्रातिव्याप्तिः न भवेत्, यदि न भवेत् स साध्याभावः लक्षणघटकः, तदा तु अन्यां प्रतियोगितामादाय लक्षणसमन्वयात् अतिव्याप्तिः भवेत् इति ।
ચન્દ્રશેખરીયા : ઉત્તરપક્ષ : આ આપત્તિ દૂર કરવા અમે નવી વિવક્ષા કરશું. યત્વતિયોગિતાવચ્છેદકસંબંધ... પ્રતિયોગિતાનવચ્છેદકત્વ લેવાનું છે. આનો અર્થ આ પ્રમાણે કરવો.
यः प्रतियोगितावच्छेदकसम्बन्धः, तेन सम्बन्धेनावच्छिन्नस्य यस्याधिकरणता हेतुमति येन स्वरूपसम्बन्धेन वर्तते, स स्वरूपसम्बन्धः तादृशाधिकरणतानिरूपितस्वरूपसम्बन्धो भवति । अथ च योऽभावः लक्षणघटकत्वेन गृहीतः, तस्य यादृशप्रतियोगिता=यद्धर्मावच्छिन्ना प्रतियोगिता ग्राह्या, तदवच्छेदको यः धर्मः, तेनावच्छिन्नस्य याः अधिकरणताः, तासां सर्वासामधिकरणतानां अनन्तरोक्तस्वरूपसम्बन्धेन अभावो हेतुमति ग्राह्यः । यदि स अभावो विद्यते । तदा प्रतियोगितावच्छेदकेन तेन सम्बन्धेन ( सौथी प्रथम यत् शथी दीयो त.) अवच्छिन्नायाः तादृशप्रतियोगितायाः तद्धर्मावच्छिन्नप्रतियोगितायाः अनवच्छेदकं साध्यतावच्छेदकं यदि भवति । तदा लक्षणसमन्वयो ज्ञेयः।।
मामi, ध्यानमा २५वानी पावतो मे 3 (i) यत्प्रतियोगिता ६४ संप..." मा यत् श०६ પ્રતિયોગિતા સાથે નથી જોડવાનો પરંતુ સંબંધ સાથે જોડવાનો છે. અને પછી “તેના સંબંધન તાદેશપ્રતિયોગિતા”...માં તેના સંબંધન' તરીકે ઉપર યત્ પદથી જે સંબંધ લીધો હોય તે લેવાનો. અને 3 "तत्संबंधावरिछन्न तशप्रतियोगिता" मे प्रमाणे "तेन संबंधेन" मेत्री विमस्तिनो अर्थ ४२वानी. (ii) યાદશપ્રતિયોગિતા=તે અભાવની પ્રતિયોગિતા ઘણા બધા ધર્મોથી અવચ્છિન્ન બની શકતી હોય છે. અહીં કોઈપણ એક ધર્મથી અવચ્છિન્ન એ પ્રતિયોગિતા લઈ શકાય. સાચું કે ખોટું જે સ્થાન હોય ત્યાં સૌ પ્રથમ સાધ્યતા વચ્છેદકધર્માવચ્છિન્ન પ્રતિયોગિતા જ લેવાની. અને એ લેવાથી જો અધિકરણતાસામાન્યાભાવ મળી જાય. તો સાચા સ્થાને અવ્યાપ્તિ ગણાય. જો ન મળે તો પછી બીજી કોઈપણ પ્રતિયોગિતા લઈને લક્ષણ ઘટાવી શકાય. ખોટા સ્થાને તે તાદશાધિકરણતાસામાન્યાભાવ મળવો જ જોઈએ. તો અતિવ્યાપ્તિ ન આવે. જો ન મળે તો પછી બીજી કોઈપણ પ્રતિયોગિતા લઈને લક્ષણ ઘટી જતા અતિવ્યાપ્તિ આવે. એટલે કોઈપણ સ્થળે પહેલા તો સાધ્યતાવચ્છેદક-સંબંધ-ધર્માવચ્છિન્નપ્રતિયોગિતાક સાધ્યાભાવ લઈને જ વિચારણા કરવાની.
m mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm
ammmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm
સિદ્ધાંત લક્ષણ ઉપર ચન્દ્રશેખરીયા નામની ટીકા ૧૦ 00000000000000000000000000000OODOOOOOOOOOODIDIDIODIODIODOTODIGODDIAODOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOODOODIVODOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOONS