Book Title: Jain Ramayan Part 01
Author(s): Ramchandrasuri, Shreyansprabhsuri
Publisher: Smrutimandir Prakashan
Catalog link: https://jainqq.org/explore/022828/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ i ' || gama rajoharaNachI khANa hara ka rAkSasAvaza ane vAnaravaMza as 'para I. thai hatI ? - thI tenI (la joke kohalI I unAnI T f | vyAkhyAna vAcaspati pU. AcAryadeva visanAra zrImada vijaya camacandrasUrIzvarajI mahArAja che prasiddha pravacanakA2 pU. A gAryadeva je pAkaTara vImada vijaya zreyAMraprabhasIzvarajI mahArAjanI Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina rAmAyaNa ane anya rAmAyaNo jo ke anya rAmAyaNo ane A jaina rAmAyaNo vacce ghaNuM ghaNuM aMtara che, anya rAmAyaNomAM ghaNe ThekANe rAvaNane rAkSasa, adhama tathA hIna tarIke citaravAmAM Ave che. taduparAMta parastrIlaMpaTa, duSTa ane narAdhama rUpe paNa rAvaNanI prasiddhi itara kathAomAM sthaLe sthaLe karavAmAM AvI che. paNa vAstavika sthiti taddana judI che. te graMthakAro paNa potAnA graMthomAM e vAtane to kabUle che ke "rAvaNe mahAsatI sItAjI para kyAreya baLAtkAra karyo ja nathI." jaina rAmAyaNamAM to evo spaSTa rIte ullekha che ke, rAvaNa-dazamukha sadAcArI tathA parastrIvimukha zIlavAna mahApuruSa hatA. nalakubaranI patnI uparaMbhA jyAre rAvaNanA rUpaguNathI AkarSAI rAvaNa tarapha kAmarAgabharI prIti ane AkarSaNa dharAve che ne te mATe ajeya evI nalakuberanI nagarInA dvArA ughADI ApavA mATe vidyAdAna karavAnuM pralobhana Ape che : ne teno je vakhate bibhiSaNa svIkAra kare che. tyAre rAvaNa vibhISaNa para Akroza vyakta kare che. Aja ghaTanA rAvaNanI sadAcArItAno paricaya karAve che. Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaig &AmAyaNa rajoharaNanI khANa rAkSasavaMza ane vAnaravaMza pravacanakA2 vyAkhyAna vAcaspati pU. AcAryadeva zrImad vijaya rAmacandrasUrIzvarajI mahArAjA saMpAdaka prasiddha pravacanakA2 pU. AcAryadevA zrImad vijaya zreyAMsaprabhasarIzvarajI mahArAja Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ .yereloste pa2mA2AdhyapATha pa2magurudevapa2mopAsya zrI Atma-kamala-vIra-dAna-premasUrIzvara paTTadha2tna, guNa979tnAka2, | jainazasinajyotirdhA2, tapAgacchAdhipati, vyAkhyAnavAcaspati, pravacanagAruDI, pa2magurudeva AcAryadeveza zrImad vijaya rAmacandrasUrIzvarajI mahArAjA . ........savAdaka....... siMhagarjanAnA svAmI, AcAryadeve. zrImad vijaya mukticandrasUrIzvarajI mahArAjAnA paTTavibhUSaka, prama2nsapayonidhi, AcAryadeva zrImad vijaya jayakuMjarasUrIzvarajI mahArAjAnA paTTAlaMkAra, prabhAvaka pravacanakA2, AcAryadeva zrImad vijaya muktiprabhasUrIzvarajI mahA2AjAnA paTTadharatna, prasiddhapravacanakA2 AcAryadeva zrImad vijaya zreyAMsaprabhasUrIzvarajI mahArAja oUMjA rAmAANa : 6ochoerAjI khANA-1 rAkSasavaMza ane vAnaravaMza vyAkhyAna vAcaspati graMthamALA-8 prakAzana : vi.sa. 2067 nakala [; 3000 mUlya : 75/bhAga 1 thI 7 : pa00/- (saMpUrNa seTa) prAptisthAna : zrI smRtimaMdira prakAzana TrasTa e/1, ghanazyAma pArka phleTa, 17, AnaMdanagara sosAyaTI, pAlaDI bhaThA, amadAvAda. phona : 26605864 Email: muktikiran99@yahoo.com prakAzaka : mudraka : zrI smRtimaMdira prakAzana, amadAvAda. Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ haraNanI khANa : prava pavacanakAra maharSideva jaina rAmAyaNa : ra. jaLAzAsaLI jayotirdhara vyAkhyAvAcaspati GnachAdhipati pU.AcAryadeva zrImakuM hiyArAkrasUrIzvarajI hAjI Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na prakAzana - sukRtanA sa tanA sahabhAgI mahAgraMtha prakAza zraddhavarya zrI lAlajI chaoLalAlajI piMDavADA, jI. sirohI zrIpAlanagara, vAlakezvara, muMbaI. Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RNa svIkAra 96 varSanA dIrgha AyuSyamAM 79 varSano nirmaLa cAritra paryAya ane 56 varSano ArAdhanA-rakSAprabhAvanA sabhara AcAryapada paryAya dharanAra paramagurudeva pU. AcAryadeveza zrImad vijayarAmacandrasUrIzvarajI mahArAjAnA pArthIva dehanA aMtima saMskArathI pavitra-bhUmi para nirmita 'smRtimaMdira'nI pAvana pratiSThAnA upalakSyamAM 'smRtimaMdira prakAzana'nI sthApanA thaI tyArathI prakAzana kAryanI pA pA pagalI bharatAM ame Aje eka bhagIratha kArya karavA samartha banI rahyAM chIe. te deva-gurunI asImakRpAnuM pariNAma che. 'jaina rAmAyaNa : rajoharaNanI khANa' 7 bhAgamAM prakAzana karavAno vicAra thayo tyArathI eka moTuM Tenzana hatuM. paNa 'kRpA' zuM kAma kare che teno ame anubhava karI zakyA chIe. vyAkhyAna vAcaspati paramArAdhyapAda paramagurudevazrI jevA samartha mahApuruSanI bhalabhalAnAM haiyAne hacamacAvI detI dharmadezanAne sAkSAt sAMbhaLatA hoIe tevA A pravacanonuM prakAzana teozrInI mahatIkRpA sAthe, siMhagarjanAnA svAmI pU.A.zrI vijaya mukticandrasUrIzvarajI mahArAjA, samarpaNamUrti pU.A.zrI vijaya mahodayasUrIzvarajI mahArAjA prazamarasapayonidhi pUjya AcArya zrI vijaya jayakuMjarasUrIzvarajI mahArAjA, pravacanaprabhAvaka pU.A.zrI vijaya muktiprabhasUrIzvarajI mahArAjAnI ane amArA mArgadarzaka pU.A.zrI zreyAMsaprabhasUrIzvarajI mahArAjAnI paNa asIma kRpAnuM phaLa che. samartha sAhityakAra pU. AcAryadevazrI vijaya pUrNacandrasUrIzvarajI mahArAjAe 'prastAvanA' lakhI ApIne amArA A kAryane khUba ja gaurava bakSya che. piMDavADAnA vatanI hAla muMbaI vasatA zreSThivarya zrI lAlacaMdajI chaganalAlajI parivAre A sAhitya prakAzanano anero lAbha laIne amArA ullAsamAM abhivRddhi karI che. ame teonA khUba khUba RNI chIe. -smRtimaMdira prakAzana Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMpAdakanI kalame smRtinA sathavAre 'jaina rAmAyaNa'nA pravacano dvArA jaina-jainetara jagatane jaina rAmAyaNano nokho-sAva anokho paricaya karAvanArA vyAkhyAna vAcaspati pravacanagAruDI svargIya paramagurudeva pU.AcAryadeveza zrImadvijayarAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAnA apAra upakArone koI zabdomAM ya varNavI zakAya tema nathI, janmathIgaLathUthImAMthI maLelA teozrIne sAdhu jIvanamAM satata sAMbhaLavAno ane mANavAno avasara saMsArI pitAjI zrIyut candrakAntabhAI lakSmIcaMda dozI (pachIthI munirAjazrI cAritrasundaravijayajI ma.)nI bhAvanAthI ane paramatAraka gurudevo siMhagarjanAnA svAmI sva. pU. AcAryadeva zrI vijaya mukticandrasUrIzvarajI mahArAjA, pUrvadeza kalyANakabhUmitIrthoddhAraka pU. AcAryadevazrI vijayajayakuMjarasUrIzvarajI mahArAjA ane pravacana prabhAvaka pU. AcAryadeva zrI vijaya muktiprabhasUrIzvarajI mahArAjAnI AzIrvAdapUrNa udAratAthI maLI zakyo, tethI ja prabhuzAsananA marmane pAmavAnuM yatkiMcit sAmarthya pragaTyuM ane eka mahAgaMbhIra sAgarane avagAhavA jevA A saMpAdananA kAryane karavA ullasita banI zakyo chuM. paramazraddheya gacchAdhipati sva. pU. AcAryadeva zrI vijaya hemabhUSaNasUrIzvarajI mahArAjAnI tAraka nizrAmAM vi.saM. 2062-63nA comAsAmAM zrIpAlanagaranI sthiratA daramyAna A saMpAdana mATe teozrInI anumati maLI tathA jaina pravacana pracAraka TrasTanA TrasTIvarya suzrAvaka zrI kAntilAla cunIlAle paNa A kArya mATe "pUjyapAdazrInA pravacanagraMtho ke pravacanone Apa badhA taiyAra karo ke saMpAdana karo te khUba jarurI che" AvI bhAvanAnA zabdo dvArA AvakAryuM tethI saraLa gatie saMpAdana zakya banI zakyuM. Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jo ke muMbaIthI amadAvAda-rAjasthAna ane dilhInA vihAro pharI dilhIthI amadAvAda-muMbaInA vihAro ane anekavidha dharmautsavo AdinI vyAkSiptatAne kAraNe saMpAdana kArya khUba ja maMda gatie thayuM, chatAMya nizrAvarta munigaNa Adino A kAryamAM rahelo sahakAra avismaraNIya rahyo che. mArA paramopAsya, siddhahastalekhaka pU. AcAryadeva zrI vijaya pUrNacandrasUrIzvarajI mahArAjAe potAnI AgavI zailImAM prastAvanA lakhI ApIne mArA A kAryane khUba ja haLavuM banAvyuM che. tema chatAMya matialpatA ane kArya-adakSatAne kAraNe AvA bhagIratha kAryamAM svargIya paramagurudevazrInA Azaya viruddha ke zAstra viruddha kAMIpaNa kArya banyuM hoya to trividha kSamAyAcanA pUrvaka vAcakavargane eTaluM ja bhArapUrvaka jaNAvIza ke "svAdu: svAdu: puraH pura" nI nItine dhyAnamAM rAkhIne jema-jema vAMcatA jazo tema-tema jainarAmAyaNano adbhuta rasAsvAda mANavA dvArA apUrva bhAvAnubhUti ane varNanAtIta AnaMdanI anubhUti thaze e ni:zaMka che te bAdaK zailI zrI vIrazAsana kAryAlaya dvArA vi.saM. 1989 thI "jaina rAmAyaNa' 7 bhAgamAM prakAzita thayA pachInI AvRttiomAM mahadaMze saMskRta zloko kADhI nAMkhavAmAM AvelAM hatAM. ahIM pharI e zlokone te-te sthaLe goThavI dIdhA che ane vAcakavarganA vAMcanamAM eka rasadhArA TakI rahe te mATe eka divasanA pravacana pachI bIjA divasanA pravacanamAM upadeza Adi rUpe navI-navI AvatI vAtone yathAvat jALavI rAkhIne je punarAvartana jevuM jaNAtuM hatuM, te dUra karyuM che ane te vakhatanI junI bhASAne thoDI maThArI che. kalikAlasarvajJa paramopakArI AcAryadeva zrImad hemacandrasUrIzvarajI mahArAjA racita triSaSThizalAkApuruSa caritranA 7mA parvanA 10 sarganA AdhAre A pravacano mukhyatayA thayA hovAthI pUrve te-te sarga ane pravacanonA kramAMka mUkAyAM hatA te paNa dUra karIne akhaMDa-pravacano ahIM avatarita karAyA che. A navI zailImAM 'jetarAmAyaNa : rajoharaNanI khANa' evuM graMthanuM nAma rAkhIne sAte bhAgomAM mukhya viSayane dhyAnamAM rAkhI dareka bhAganuM nAmakaraNa nIce mujaba karyuM che. Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naM je je 5-6 = che bhAga sarga nAma 1-2-3 rAkSasavaMza ane vAnaravaMza. 4 rAma-lakSmaNane sItA sItA apaharaNa 7-8/1 laMkAvijaya 8/2 ozIyALI ayodhyA sItAne kalaMka 9-10 rAma nirvANa A mukhya viSayone sucavanArA nAmAbhidhAna che. Thera-Thera avAMtara viSayoprasaMgo ane sAMprata samasyAonA pratyAghAtomAM pravacanakAramaharSinuM hRdaya vAMcavA maLe che. (bhAga-1 kalikAla sarvajJazrI jevA samartha zAstrakAraparamarSi mahApuruSe lAlityabharI sAhityika bhASAmAM zrI triSaSThinA 7mA parvanA 10 sargamAM 8mA prativAsudeva zrI rAvaNa, baladeva zrI rAmacandrajI ane vAsudevazrI lakSmaNajI AdinI jIvanakathAne varNavavA dvArA jainonI AgavI adbhuta ane sadbhata rAmAyaNane rajU karI che. mukhyatayA tenA AdhAre samartha pravacanakAra maharSi paramagurudevazrIe zrIjainazAsananA kathAnuyoganI zAstrazailIne dhyAnamAM rAkhIne pharamAvelAM A pravacano vIzamI-ekavIsamI sadInuM navaluM najarANuM che." 'jena rAmAyaNa : rajoharaNanI khANa'nA 7bhAgamAMno A prathama bhAga 'rAkSasavaMza ane vAnaravaMza'nA nAme pragaTa thaI rahyo che. A prathama bhAgamAM triSaSThiparva-7nA prathama traNa sarga-uparanA pravacanono samAveza karyo che. bIjA tIrthapatizrI ajItanAthaprabhunA zAsanakALamAM thayelA zrI dhanavAhana rAjAthI rAkSasavaMzanA bIja ropAyA hatA. te rAkSasavaMzanI romAMcaka utpatti rAkSasavaMzanI vIra-paraMparA ane rAvaNa janma sudhInuM varNana karatAM rAkSasavaMza ane vAnaravaMzanI utpatti ane rAvaNano janma' nAmanA prathama sarganA pravacanomAM zrI jainazAsananI paraMparA ane viziSTatA, dharmazUra banavA zuM karmacUra banavuM jarurI che ? vigere aneka jarurI vAtonuM svargIya paramagurudevazrInuM pratipAdana zrotAvargane ane vAcakavargane matramugdha kare tevuM che. 'dazAnana' nAmakaraNa, bhAI-bahenono bAlyakALa, mAtA kaikasInI uzkeraNI, rAvaNa AdinI vidyAsAdhanA ane siddhi : dunyavI sAdhanA ane AtmasAdhanA, puNyAnubaMdhI puNyano prabhAva, zrI rAvaNano dharmarAga, vIravara zrI vAlI, temano viveka, rAjarSizrI vAli, rAvaNanI prabhubhakti, samyagdaSTi AtmAnI kartavyaniSThA, hiMsAtmaka yajJanI utpattino itihAsa, zrI rAvaNanI kulavaTa, Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ potAnA maraNanI bAbatamAM rAvaNano prazna-kevaLIjJAnI maharSino uttara Adi bIjA 'rAvaNa digvijaya' nAmaka sarganA AdhAre pUjyapAdazrIjInuM pAradarzakazailImAM thayeluM vivecana uMDA avagAhanamAM utArI de tevuM che. trIjA 'hanumAnanI utpatti ane varuNasAdhanA' sarganA AdhAre thayelAM teozrInA pravacanomAM to zrImatI aMjanAsuMdarI nI jIvanakathAno varNavAyelo sAra to ApaNane jIvanano sAra samajAvI de tevo che. ajJAna ane mohanI AtmA upara thatI asaranuM spaSTIkaraNa paNa hRdayaMgama che. Ama, prathama bhAgamAM vivecita dharmakathAnuyoganuM rahasya ApaNe svayaM vAMcIe-mANIe ane tattvaramaNatAnAM sukhane anubhavatAM zAzvatasukhanA bhoktA banIe e ja abhyarthanA... sadgurucaraNa sevAhevAkI AcArya vijaya zreyAMsaprabhasUri dvi.vaizAkha vada-11, vi.saM.2066, siddhAMtamahodadhi sva.paramaguruvara svargatithi. tharA Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ R : : che jaina rAmAyaNa : rajoharaNanI khANa | bhAga-1 thI 7 saMpUrNa grantharatnano lAbha lenAra dharmaparAyaNa jIvananA zreSTha nirmAtA zrI lAlacaMdajI chaganalAlajInA jIvananI AchI jhalaka naravIro zUravIro ane dharmavIrothI zobhAyamAna rAjasthAnanI dhIMgI dharA para Avela sirohI jillAnA piMDavADAmAM pU. pitAzrI chaganalAlajInA kuLamAM pU. mAtuzrI chogIbenanI kUkhe vi.saM. 1972mAM mahA suda 3nA teozrIno janma thayo. vardhamAna jaina yuvaka maMDaLanI sthApanA (piMDavADA) dvArA saMghanA aneka kAryomAM sAtha ApatA rahyA. piMDavADAnA panotA putra, premanA ghUghavatA sAgarasamA sva. pUjyapAda AcAryadeva zrImad vijaya premasUrIzvarajI mahArAjAnA parama kRpApAtra banI trIsa-trIza varSo sudhI akhaMDapaNe karma sAhityanA prakAzanAdimAM kAryarata rahevA dvArA apUrva jJAnopAsanA ane bhAratIya prAcya tattva prakAzana samitinI sthApanA karAvI. Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jesalamera-amara sAgara-lodravapura-bhIlaDIyAjI-ajArI (piMDavADA)-AyaDa (udayapura) Adi aneka mahAtIrthonA jIrNoddhAranA kAryanI sAthe mevADanA agaNita maMdironA punaruddhAramAM amUlya phALo Apyo. suvizuddha saMyamamahAnidhi, vAtsalyavAridhi sva. pUjyapAda AcAva zrImad vijaya premasUrIzvarajI mahArAjAnI parama pAvanakArI nizrAmAM piMDavADAmAM aitihAsika aMjanazalAkA pratiSThA mahotsava tathA vyAkhyAna vAcaspati paramokArI sva. pUjyapAda AcAryadeva zrImad rAmacandrasUrIzvarajI mahArAjAnI tathA anya gurubhagavaMtonI nizrAmAM agresara rahI vizva vikhyAta Abu delavADA-brAhmaNavADA-udavADA-pUnAvAMsadA Adi aneka sthAnomAM bhavya aMjanazalAkA pratiSThAdinA prasaMgonI ujavaNI karI karAvI. hastagiri mahAtIrtha, sahasAvana giranAra, zrIpAlanagara muMbaI, jI.AI.DI.sI. vApI, caMdAvarakaralena borIvalI muMbaI AdimAM nUtana derIojinAlayonA nirmANamAM anumodanIya sahayoga Apyo. sahasAvana giranAra, delavADA Abu, zrIpAlanagara muMbaI, jI.AI.DI.sI. vApI jevA vizvaprasiddha sthAnomAM kAyamI dhajA caDhAvavAnA, mUlanAyaka tathA anya jinabiMbo bharAvavAnA tathA pratiSThAdinA lAbhomAM svadravyanI nyochAvarI karI. zaMkhezvara-brAhmaNavADAmAM navapadajInI oLInI ArAdhanA karAvavA jevA aneka sukRtonI samArAdhanA, mukapazuonI surakSA kAje zibira-kempa anukaMpAnA kAryo tathA sAmAjika kSetromAM agresara rahI tana-mana-dhanathI vividha sevAo ApI che. ubhaya gurudevonA kALadharma bAda tapasvIsamrAT pU. AcAryadeva zrImad vijayarAjatilakasUrIzvarajI mahArAjA tathA gacchasamrAT pU. AcAryadevazrImad vijayamahodayasUrIzvarajI mahArAjAnI paNa evI ja kRpA meLavIne zAsana prabhAvaka aneka kAryomAM agresara rahI, A ubhayanI nizrAmAM ja samAdhi pAmIne svargavAsI banyA. ApaNI zrutarbhAgI ame puna:punaH anumodanA karIe chIe. zrI smRtimaMdira prakAzana Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mArI saMvedanA : saMvedaka prasiddha pravacanakAra, pU. AcAryadeva zrImad vijaya zreyAMsaprabhasUrIzvarajI mahArAja zrI arihaMtadevo ane zrIgaNadharadevonI vizvanA jIvamAtra pratyenI aparimita kRpAvRSTinuM jharaNuM zrI dvAdazAMgI che. jIvamAtra je sukhane icche che te sukha eka mAtra mokSamAM che evuM pharamAvanAra zrI jainazAsana e sukhane pAmavAno zuddha mArga che. e mokSamArga kahevAya che. AvA e mokSamArganuM zuddha pratipAdana karavAnI javAbadArI vahanArA zrI AcAryabhagavaMtone 'bhAvAcArya' tarIke oLakhAvIne 'tisthavara samo sUri' 'zuddha prarupaka guNa thakI je jinavara sama bhAkhyA' Adi vidhAno dvArA ghaNuM uMcu bahumAna apAyuM che. kAraNa ke prabhue to zuddha mArga prasthApita karyo, have tene te ja svarupe TakAvI rAkhavAnuM ane bhavya jIvo sudhI pahoMcADatA rahevAnuM uttaradAyitva jeonA zire mUkI zakAya tevA bhAvAcArya bhagavaMto na hoya ke na thAya to ? A kalpanA ja dhrUjAvI de tevI che. na khaLa-khaLa vahetI nadIomAM, agAdha sarovaromAM ke samudromAM to nAva ke sTImaro doDatI hoya che. paNa saharAnA raNamAM ke kacchanA raNapradezamAM nAva calAvavAnI hoya to ? jina-kevaLI ane pUrvadharonI gerahAjarIvALA paMcamakALamAM zAsananI nAva calAvavAnuM kAma raNamAM nAva calAvavAthI paNa Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaparuM che. paNa jinazAsananA bhAvAcArya bhagavaMto zuddha prarupaka guNanA prabhAve A kArya karI zake che, karI rahyAM che ane karatAM raheze. zrI dvAdazAMgInA AdhAre racAyelAM aneka prAcInatama graMtho, chellA 400500 varSamAM vividha bhASAomAM thayelI suvihita mahApuruSonI racanAo, e ja paraMparAne jALavIne thatI-thayelI arvAcIna racanAo enI sAkSI che. upadezagraMtho tenA adbhuta dRSTAMto che. "jaina rAmAyaNa : rajoharaNanI khANa" A pravacanagraMthanuM saMpAdana e eka bhagIratha kAma che. e kAma karatAM satata je saMvedanA anubhavI che ene vArNavavA zabdono sAgara chIcharo lAge tema che. "jIvana jIvavAnI ane majethI maravAnI kaLA" A graMthe ApI che. harSa-zokanI lAgaNIo ke mizra lAgaNIonA avasare sAgaranI gaMbhIratAno sAda A pravacanomAMthI saMbhaLAyo che. zatru-mitramAM samavRtti e to parvatanI Toca che. paNa enI taLeTIne sparzavAnI bhUmikAne kSaNe-kSaNe saMvedAya che e prabhAva A pravacanono ja che. zAstravacanono mArgAnusArI artha karavAnI kaLA A pravacanonA zrotA ke vAMcakane hastagata na thAya te banavuM prAya: saMbhavita nathI. dharma karanAra dharmakAryanI saphaLatA mATe tevA lakSa-pakSavALo hoya, dharmanA virodhIo ane dharma nahIM karI zakanArAo vacceno bheda : dharmaguruonuM jaina zAsanamAM sthAna, dIkSA-bALadIkSA-vairAgya Adi tAtvika ane zAstrIya praznonI chaNAvaTa Adi badhuM ja A pravacanomAMthI svAdu: svIvuDa pura: pura:' maLe tema che. "jaina rAmAyaNa" nA A pravacano sakatAgama rahasyavedI jyotiSamArtaDa pU.A. zrI vijayadAnasUrIzvarajI mahArAjAnI dharmAdhyakSatAmAM ane siddhAMta mahodadhi pU. paMnyAsapravara zrI premavijayajI gaNivarazrInA sAnidhyamAM pU. munizrI rAmavijayajI mahArAje vi.saM. 1985-86nA muMbaI lAlabAgabhUlezvaranA cAturmAsa daramiyAna karyA hatA. arthAdhikAre zrI AcArAMgasUtranI cAlatI pravacanadhArA ane bhAvanAdhikAra jenarAmAyaNanI pravacanadhArA mATe nIcenA zabdo ApaNI saMvedanAne jhaMkRta kare tevA che. Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhUlezvara lAlabAga : tIrthadhAma AjathI lagabhaga 82 varSa pahelAno e kALa hato. te kALe jaDavAdanI bolabAlA muMbaI zaheramAM phAlI phalI hatI. jamAnAvAdIonA dharma sAmenA AkramaNo pUrajozamAM cAlI rahyA hatA. vItarAga kathita tyAgamArgane nAmazeSa karavA mATenA jorazorathI prayatno thaI rahyA hatA, ema chatAM caitanyavAdanI mIThI saravANInA madhura jalanuM pAna karanArA aneka uttama ne mokSamArganA abhilASI jIvo je Aje jaNAI rahyA che, te mIThI-madhura caitanyavAdanI prANadAyI saravANInA strotane te kAle pragaTAvanAra e pravacana zailIe te veLA lAlabAga bhUlezvara jaina upAzrayane tIrthadhAma samuM banAvI dIdhela. jaina rAmAyaNa prathama bhAgamAM vi.saM. 1989 nI prathama AvRtti vakhate pragaTa thayelA Amukha' rUpa lakhANo mArI saMvedanAne cetanA ApanAra banyA hovAthI tenA amuka aMzo A sAthe joDIne huM tene ApaNI saMvedanA banAvavA mAMguM chuM. bAlyakALathI zrI bhAgavatI jaina dIkSA svIkArIne prabhuzAsanamAM potAnuM jIvanasamarpaNa karanAra, vAya-vyAkaraNa-tarka vagere sAhityanA pAraMgata ane lAkho zlokomAM sAhityanuM sarjana karanAra temaja gujarAtanA gauravabharyo itihAsamAM amara nAma prApta karavA sAthe jainadharmanI vijayapatAkA pharakAvanAra kalikAlasarvajJa bhagavAn hemacandrasUrIzvarajI mahArAjAe A 'zrI triSaSThi-zalAkA-puruSa-caritra'nA sAtamA parvane judA judA sargomAM racyuM che. je mahAtmAnA zubha nAmathI Aje jaino ane jainetaro khUba khUba paricita che. eozrImadgI vidvatA, gaMbhIratA, talasparzI vivecanA, sacoTa vyAkhyAnazakti ane sAthe nirmala cAritrazIlatAe, Aje e mahAtmAne anekonA hadayarAja banAvyA che. aneko emanI sevA kare che, aneko emanA nAmasmaraNamAM AtmakalyANa anubhave che. te pUjyapAda bAla brahmacArI, parama zAsanaprabhAvaka, vyAkhyAnavAcaspati paMnyAsapravara zrImad rAmavijayajI gaNivara vi.saM. 19paramAM pAdarA (gujarAta)mAM eka sAdhAraNa, paraMtu jainatvanI suviziSTa bhAvanAothI vAsita kuTuMbamAM jyAre eka putrano janma thayo. tyAre Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgye ja koIe dhAryuM haze ke anekanA tAraNahAra thavAnuM A putranA bhAgyalalATamAM AlekhAyuM che. bAlyakAlamAM ja emanA pitA svargavAsI thayA. mAtAne mana e putra e ja jIvana hatuM. saMpatti hatI. mAtAe bALakanA jIvanane saMskArI ane tejasvI banAvyuM, temaja te bALakanA pitAnA pitAnI mAtAe paNa bALakanA jIvanamAM pavitra saMskAro reDyA. AvuM suyogya vAtAvaraNa hoya ane emAM pUrvabhavanA saMskArono udaya thAya, eTale nAnI vayamAM paNa paramAtmamArga prati kheMcANa svAbhAvika che. ane ethI ja A bALaka saMsAramAM hovA chatAM paNa enuM hRdaya kAMIka juduM ja zodhI rahyuM hatuM. koNa jANe kemeya-hRdayane saMsAranuM vAtAvaraNa zuSka bhAsatuM. jaina kuTuMbamAM bALakonA jIvanasaMskAra judA ja hoya che. bAlyakALathI e rAga ane dveSanA vijetA prabhune pUjanArA ane prabhupaMthanA pravAsI nigraMtha munivaronI bhakti karanArA hoya che. lAkhkho, karoDo, abajo, are, sAmrAjyanA mAliko paNa A pUjana ane bhaktimAM jIvanuM kalyANa mAne che. tyAMthI ja jaina bALakanA haiyAmAM eka vAta ramyA kare che ke jagatnI vipulatama saMpatti rokavA amaryAdita sattA karatAMya e saMpatti ane sattAno tyAga vadhAre pUjya che. tyAMthI ja e tyAgabhAvanA enA haiyAmAM jace che. Aja kAraNe ghaNI vAra saMskArI bALako potAnAM mAtApitAnI saMmatithI bALavaye tyAgI banI, bhaviSyanA mahAna tyAgI ne upakArI bane che. itihAsa uccAre che ke bhUtakALanA yazasvI mahAtmAo bAlyakAlathI ja virakta thaI saMsAratyAgI banyA hatA. vartamAnamAM camakatA sitArAo paNa enI ja sAkSI pUre che. ane bhaviSyamAM thanAra mahApuruSonAM varNano paNa e ja sanAtana satyanA ekarArarupa che. A kAraNe jaina sAhityakAroe bALadIkSAnI mahattA upara bhAra mUkyo che. suyogya vAlInI chatrachAyAmAM jainatvanA saMskAra pAmela bALaka, pUrve saMskAronA meLathI virakta bane, dIkSA le, ane vairAgyavardhaka vAtAvaraNamAM suyogya guruvaranI chAyAmAM jJAnAdi pAme, tyAre enI vidvattA, prabhAvakatA, vairAgyavRtti ane saccAritratA bhalabhalAne zira jhUkAvavA prere evI prabala hoya, e tadna svAbhAvika che ane A svAbhAvikatAnA pUrAvA tarIke A granthanA kartAne paNa mUkI zakAya. prastuta graMthanA racayitA bAlyakAlathI ja zAsanasevaka banavAnA, abhilASI banyA hatA. e mahattvAkAMkSAne jainatvanA saMskAroe poSI ane nigrantha sadguruonA nikaTa paricaye vikasAvI, hRdayamAM dIkSA grahaNa karavAnI prabaLa bhAvanA pedA thaI. ane Akhara e bhAvanAnI prabaLatAe AcArano Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vega pakaDyo. vi.saM. 1969mAM granthakAra mahAtmAe gaMdhAra (gujarAta) mukAme sAdhudIkSA grahaNa karI. vIsamI sadInA parama prabhAvaka, pAMcAla dezoddhAraka vyAyAsmonidhi tapogacchAcArya zrImad vijayAnandasUrIzvarajI (AtmArAmajI) mahArAjAnA ananya pAlaMkAra, parama prabhAvaka AcAryadeva zrImad vijaya kamalasUrIzvara mahArAjAnA paTTadhara, paramagItArtha AcAryavarya zrImad vijayadAnasUrIzvarajI mahArAjAnA parama vinaya siddhAnta mahodadhi mahopAdhyAya zrImad premavijayajI gaNivaranA ziSya A munizrI rAmavijayajIe tyArathI dehadamana dvArA AtmasAdhanAno ane vinaya-zramathI vidyopArjanano mArga grahaNa karyo. A mahAtmAnI tIvra buddhi, vilakSaNa smaraNazakti, vinayazIlatA ane daDhacittatA pUrvakanI paThana pravRttie saune AkarSyA. pU. paramagurudeva ane gurudevanI chatrachAyAmAM A mahAtmAe khUba khUba AtmavikAsa ane jJAnavikAsa sAdhyo. A mahAtmAnA pahelA ja pravacane zrotAone maMtramugdha banAvyA. e vivecanA ane e prabhAvakatAe bhAvino khyAla Apyo. ujvala bhAvi DokiyA karI rahyuM. dhIre dhIre e zaktie vikAsa sAdhyo. amadAvAdamAM A mahAtmAnI vizeSataH pIchAna thaI, Aje amadAvAdamAM temaja bIjA aneka zahero ane gAmaDAomAM seMkaDo strIpuruSo A mahAtmAnAM puNya pravacanonAM pratApe jIvanasudhAra karI rahyAM che. amadAvAdanA traNa cAturmAsa pachI khaMbhAta ane suratanAM cAturmAsa thayAM. tyAMthI muMbaImAM vasatAM seMkaDo jainonA nimaMtraNathI teozrI vi.saM. 1986mAM muMbaI padhAryA. roja savAre thatAM A mahAtmAnAM pravacanomAM hajAro strI puruSonI hAjarI rahevA lAgI. bahAragAmanA rahIzo paNa A puNya pravacanono lAbha laI zake, e IcchAthI keTalAka bhaktoe A mahAtmAnA puNya pravacano riporTara pAse lakhAvI chapAvavA mAMDyA. ane e sAptAhika 'jaina pravacana' Aje paNa seMkaDo vAMcakonA Atmika AhArarupa banI gayuM che. ravivAranA prabhAte seMkaDo netro enI AturatApUrvaka rAha jue che. A mahAtmAnAM puNya pravacanonuM ja prakAzana karavuM, e enuM dhyeya che. jenA pravacana' aThavADika viSe saMkhyAbaMdha vaNamAMgyA abhiprAyo maLyA che ane e badhA A mahAtmAnI vRtti ane pravRtti ubhaya tarapha ucca sanmAna darzAve che. keTalAka jainetaro A mahAtmAnA paricayamAM AvA badala potAnI jAtane dhanya mAne che. sArA sArA vidvAno ane dhArAzAstrIo paNa A mahAtmAnA pravacano sAMbhaLI maMtramugdha banyA che. Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A badhAya karatAM vAMcakonI dRSTi sAme A pustaka dharavAmAM Ave che, te ja pUratuM che. vAMcako svayaM potAnA jaina ke jainetarapaNAnA bhedane bhUlIne jo A vAMcaze, to e viSe potAno abhiprAya bAMdhI zakaze temaja temane lAgaze ke A pustakamAMthI teo kAMIka navIna, kAMIka jarurI pAmI rahyA che game tevA sukhada ke du:khada prasaMgomAM sAthI banIne A grantha enA vAMcakane zAMti Apaze, sukhamAM muMjhAI na jAya ane du:khamAM sattva na gumAvI bese, evo kImIyo A pustakamAM paropakArarasika mahAtmAe batAvela che. granthakAra mahAtmAnAM muMbaImAM be cAturmAsa thayAM. vi.saM. 1987mAM tyAMnA saMghanA AgrahathI yogyatA vicArI, A mahAtmAne caturvidha saMghanI hajAronI ekatrita medanI samakSa, teo zrImadbhA parama gurudeve vyAkhyAna vAcaspati pada, gaNipada, ane paMcAsapada pradAna karyuM. muMbaIe A prasaMge ATha divasano bhavya utsava karyo. Aje A mahAtmA anekanAM jIvanamAM palaTo lAvIne AtmikatAno paricaya karAvI rahyA che. emanuM ujvala jIvana Aje jainazAsananI ujvalatAnI ja sAkSI ApI rahyuM che. jaina sAdhunI mahattA ahIM AvIne aneka jainetaro joI zakyA che. AtmAnulakSI jagat Icche che ke-eozrI dvArA maLato durlabha upadeza sAruMya jagat sAMbhaLe. pravacanakAranI jhAMkhI pAmavA ATaluM lakhANa kAphI gaNAya. vadhu to zuM kahuM ? pravacanonI A dhArA ja ApaNane ghaNuM kahI zakaze, Avo ApaNe e dhArAne mANIe.. AcArya vijaya zreyAMsaprabhasUri pra.vai. suda 12, vi.saM. 2066 zihorI (banAsakAMThA) Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jhAMTanI tatkAlIna jhaMjhAvAtanI, jhalaka che jhaMjhAvAtanI sAme jhajhumanAtI, paDhicAyaka siddhahastalekhaka pU.AcAryadeva zrImad vijaya pUrNacandrasUrIzvarajI mahArAja alaukika jAhojalAlIthI jvalaMta ane jhaLahaLatAM koI AlizAna bhavana tarIke jainazAsananAM darzana karIe, to cAra anuyoga enA cAra pAyArUpa jaNAya. dravyAnuyoga, caraNakaraNAnuyoga, gaNitAnuyoga ane dharmakathAnuyoganA pAyA para ja pratiSThita jainazAsanane samajavA uparAMta samajAvavA mATeno sauthI vadhu saraLa ane sarvalokabhogya upakAraka upAya jo koI hoya, to te dharmakathAnuyoga gaNAya. kAraNa ke AmAM kathAnA mAdhyame bodha-upadezanI dhArA vahetI hoya che. temaja upadezane vadhu sacoTa, saraLa ane asarakAraka banAvavA kathAnuM mAdhyama apanAvAtuM hoya che. mAtra manoraMjana mATe ja kahevAtI kathA-vArtAnuM sthAna kathAnuyogamAM na ja AvI zake, je kathAnAM kathanamAM upadezanI mukhyatA hoya, e ja kathAvArtAne dharmakathAnuyoga tarIke biradAvI zakAya. AvA kathAnuyoganI vizALa sRSTimAM rAmAyaNanuM sthAnamAna yugayugathI aneruM rahetuM AvyuM che. upadezakonI sRSTine navI dRSTinA dAtA tarIkenI jinavANInA jvalaMta jyotirdhara vyAkhyAna-vAcaspati parama pUjya AcAryadeva zrImad Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vijayarAmacandrasUrIzvarajI mahArAjAne maLelI nAmanAne kAmanA game tevA sthaLa kALa kyAreya bhUMsI zakavA samartha nIvaDI nahi zake. kAraNa ke koI kathA-vArtAne dharmakathAnuyogamAM kaI rIte palaTAvavI, enA suMdara-sacoTa udAharaNa rupe eozrI Ajeya yAda AvI rahyA che ane bhaviSyamAMya yAda AvatA ja raheze. dharmakathAomAM rAmAyaNanI jema dharmadezakomAM sUrirAmanuM sthAnamAna kayA kAraNe anupama-ajoDa-anokhuM rahetuM AvyuM hatuM, enI pratIti karAvatuM prakAzana eTale ja jaina rAmAyaNa ! pravacana-vivecanarupe vi.saM. 1985-86mAM pUjyazrInA zrImukhe udgama pAmelI rAmAyaNanI e rasadhArA 'jainapravacana' sAptAhika dvArA mudrita-prakAzita thayA pachI jaina rAmAyaNa tarIke 7 bhAgamAM pustakAkAre pragaTa thaI. A pachI pU.AcAryadeva zrImad vijaya kanakacandra sUrIzvarajI mahArAjanA saMpAdana taLe jaina rAmAyaNanuM cha bhAgamAM prakAzana thayA bAda chelle vi.saM. 2060mAM pU.AcAryadeva zrImad vijaya jinendra sUrIzvarajI mahArAjanAM saMpAdana pUrvaka krA. ATha pejI sAIjhanA 1011 pRSThonA daLadAra eka ja graMtharupe AnuM prakAzana thavA pAmyuM ane Aje vaLI AcArya zrI vijaya zreyAMsaprabhasUrijI dvArA saMyojita 7 bhAgamAM AnuM prakAzana thaI rahyuM che. A prakAzana aneka rIte AvakArya ane atyAkarSaka hovAthI vadhumAM vadhu lokapriya banI raheze. ema ni:zaMka kahI zakAya. pUrvabhUmikA rupe ATalI vAtothI mAhitagAra banyA bAda have TUMkamAM e paNa jANI levAno eka prayAsa karIe ke, kalikAlasarvajJa zrI hemacandrAcAryajI nirmita triSaSTizalAkA caritrane najara samakSa rAkhIne je sthaLa kALamAM jaina rAmAyaNa prAya: pahelI ja vakhata pravacana-vivecana rupe gujarAtImAM vahetuM thayuM, tatkAlIna jaina saMghanI paristhiti kevI jhaMjhAvAtamaya hatI ane rAmAyaNanA mAdhyame pU. rAmavijayajI mahArAje AcAryapada para pratiSThita thayA pUrve paNa kevI javAMmardIthI dIvAdAMDI dharIne lAlabattI pheMkavAnI kaparI javAbadArI adA karI hatI. Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e divaso jhaMjhAvAtanA hatA. jhaMjhAvAta jAgyo hato e jeTalI AghAtajanaka vAta hatI, ethIya vadhu sakhedAzcaryanI vAta to e hatI ke, jainasaMghanA sabhya hovAno dAvo karanArA keTalAka jenoe ja jamAnAvAdano e jhaMjhAvAta jagavyo hato. jainasaMghanI jhAkajhamALane jhAMkhI pADavAnI melI murAda dharAvatAM e jhaMjhAvAtano jhaMDo hAthamAM jhAlIne sudhAraka jainano dAvo karanAro eka varga tyAre kUdAkUda karI rahyo hato. corAsI baMdaranA vAvaTA tarIkenuM sthAna-mAna dharAvatAM muMbaInA mAthe to e jhaMjhAvAta vadhu jorazora pUrvaka jhaLuMbhI rahyo hato. ethI jaina jagatanI jema muMbaIno zraddhALu jaina saMgha paNa e jhaMjhAvAtane jhabbe kare, evI koI vyakti-zaktinI pratIkSA karI rahyo hato. jhaMjhAvAtano e kaparo kALa eTale ja vi.saM. 19851986nI sAlano samaya ! vyAkhyAna vAcaspati pU.AcAryadeva zrImad vijaya rAmacandra sUrIzvarajI mahArAjAnuM nAmasmaraNa thatAMnI sAthe ja Aje eka anokhAM vyaktitva-kRtitvanA prabhAvathI prabhAvita jaina jagatanuM je darzana thavA pAme che, e darzanano tyAre ugamakALa hato ane e pU. munirAjazrI rAmavijayajI mahArAjanAM nAma-kAma tyAre viziSTa sthAnamAna pAmIne saMghane mananIya-mahattvanuM mArgadarzana ApavAnuM kaparuM kartavya koInIya zeha zaramamAM taNAyA vinA kharI khumArI sAthe adA karI rahyA hatA, A khumArIno khajAno jyAre jyAre ane jyAM jyAM khullo thato, tyAM tyAM jamAnAvAdI sudhArakonI bhedI cAla ekadama khullI paDI gayA vinA na rahetI. sudhArakatAno svAMga dharAvatAM e kudhArakatAnA kALA paDadAmAM Ubho ne Ubho cIro mUkanArA zrI rAmavijayajI mahArAje pracaMDa paDakAra tarIke muMbaImAM pravezavAnA makkama mudrAlekha sAthe gujarAtamAMthI muMbaI tarapha vihAra laMbAvyo, tyAre zraddhALu samAje e pagalAne kumakumathI ane akSatathI vadhAvavAmAM jema kazI kamInA na rAkhI, ema azraddhALu varge satyanA e sUryanI sAme dhULa uDADavAnI dhikkAI karavAmAM paNa jarAya kasara na rAkhI. Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryanA e svAgatane mULamAMthI ja DAmI devAnI melI murAdane bara lAvavA sudhArako mAnavatA para paNa mekha mAratA na zaramAyA. svAgata kAje sajja rAjamArgo para kAcanA kaNa bichAvIne potAnA virodhI mAnasane mUMgI rIte pragaTa karavA kALA-vAvaTA pharakAvatA emanAM haiyAe hicakicATa paNa na anubhavyo. AnI sAme evI garavI gurubhakti paNa gauravolata gatie AgaLa AvyA vinA na ja rahI ke, potAnA hAtha lohIluhANa thaI jAya, enI paravA karyA vinA rAjamArgo parathI kAca kaNa haThAvI laIne jeNe kaMkunA sthAne jANe raktabiMdunA sAthiyA racyA ane gurudevonAM e svAgatane Age ne Age baDhatuM ja rAkhyuM. jinAjJA sAme jehAda jagAvanArA e varge potAno aNagamo bulaMda banAvavA gaLuM phADIne nAhakanA nakalI nArA pokAryA. to gagananA guMbajane bharI deto gurudevono jayanAda jagavanArA gurubhaktonI garjanA virodhIonA A nArAne dAbI daIne ja jaMpI. virodhanA A jAtanA kAjaLa kALA vAdaLAM jema vadhu gherAtA gayAM, ema satyano e sUrya vadhu jhagArA mArato prakAzato gayo ane enA svAgatamAM vadhu ne vadhu jaina janatA umaTavA mAMDI. ethI hAryA jugArInI adAthI virodhI varge kaI rIte bamaNA dAva pheMkavAnA dhamapachADA karavA mAMDyA, enI pratIti pAmavA vApIthI muMbaI sudhInA e vihAra daramiyAna banelI keTalIka ghaTanAo para ane tatkAlIna vAtAvaraNamAM phelAvAyelI aphavAonI AMdhI para najara karIzuM, to ja e jhaMjhAvAtanI kaMIka jhAMkhI pAmI zakIzuM. suratathI AgaLa vadhIne vApI tarapha prasthita sakalAgamarahasyavedI pU.A.zrI vijaya dAnasUrIzvarajI mahArAjA, pU. paMnyAsapravara zrI premavijayajI mahArAja tathA pU. munirAja zrI rAmavijayajI mahArAja AdinAM vihAra vaheNane adhavacce ja aTakAvI devA sudhAraka samAje evI evI vAto phelAvIne vAtAvaraNa ekadama DahoLI nAMkhyuM ke, jethI amadAvAdamAM birAjamAna pU.A.zrI vijaya meghasUrIzvarajI mahArAjAne paNa evI ciMtA satAvavA mAMDI ke, vihAranuM e vaheNa muMbaI tarapha Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgaLa na vadhatA pAchuM pharI jAya to sAruM ! jethI zAsananuM rakhopuM karI zakanArI zaktino lAbha lAMbA gALA sudhI sakaLa saMghane maLato rahI zake ! zrI meghasUrijI mahArAje vApIthI pAchA pharI javAnI salAha paNa zrI dAnasUrIjI mahArAja para pAThavI. tyAre pUjya gurudevoe evo javAba makkamatApUrvaka vALelo ke Apa jarAya ciMtA-phikara karazo nahIM. devaguru-dharmanI kRpAthI sau sArAM vAnAM thaI raheze. | nAnA moTA aneka avarodho ane aphavAono sAmano karatuM karatuM e vihAra-vaheNa AgaLa vadhatAM aMdherI sudhI AvyuM. tyAM sudhImAM to muMbaInAM vAtAvaraNamAM eTalI badhI aMdhAdhUMdhI ane aphavAo phelAI javA pAmI ke, pU. AcAryadevane muMbaI lAvavA mATe mahenata karanArA siddhAMtapremI keTalAka gurubhaktone paNa ema lAgyuM ke, A cAturmAsa muMbaI na thatAM aMdherI thAya, e ja vadhu sAruM gaNAya. A varSe pU. AcAryadeva samakSa hAjara thaIne AvI araja paNa gujArI, paraMtu pU. AcAryadevonA zira chatranA baLe siha jevI chAtI dharAvatA zrI rAmavijayajI mahArAje aMtarano avAja rajU karatA javAba vALyo ke, ATale sudhI AvyA pachI pAroThanAM pagalAM bharavAnAM hoya kharA ? have to vadhu parAkrama dAkhavIne satyanuM samarthana karavAmAM pAchI pAnI na ja karAya. sajjaDa virodhano javAba pAroThanAM pagalAM nahIM, paNa vadhu sacoTa rIte satyanuM samarthana ja hoI zake. aMdherIthI muMbaI lAlabAga bhUlezvara taraphanI e vihArayAtrA jema jema Age baDhatI gaI, ema ema sudhArakono virodha paNa vadhato gayo. e virodha ja jANe pUjyonA lAlabAga- praveza prasaMganA jabarajasta pracArarupa banI jatA Thera Thera yojAtI svAgatayAtrAmAM bhAre bhIDa umaTavA mAMDI. pUjyono lAlabAgamAM praveza paNa adbhuta svAgata sAthe saMpanna thaI javA pAmyo. koI koI mArgane kAcanA kaNothI DhAMkI devAno prayAsa thavA chatAM e praveza maMgalamaya rIte ujavAI gayo ane vaDIla pUjyonI nizrAmAM zrI rAmavijayajI mahArAjanI vAdhArA khaLakhaLa nAde vahevA lAgI. ethI sudhAraka varga aMdarathI akaLAI UThyo. Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAnAmoTA sAmAjika dhArmika praznonA je jaDabAtoDa chatAM dilane apIla karI jAya evA sacoTa samAdhAna e sabhAmAM maLavA lAgyA, ethI virodhIone thayuM ke Aja sudhI cagAvelo ane havA bharI bharIne phalAvelo virodhano phuggo phasa daIne phUTI jaze, to pachI potAnI rahI sahI AbarunI paNa dhULadhANI thaI gayA vinA nahIM ja rahe. virodhIone ema lAgyuM ke, jo lAlabAganI pATa parathI thatAM saNasaNatAM pravacanono pravAha vaheto baMdha thaI jAya, to ja potAnI Abaru bacI zake. A mATe tophAnI tatvo ghUsADI daIne sabhA DahoLAvavAnA thatA prayAsone paNa jyAre saphaLatA na ja maLI, tyAre bIjI rIta apanAvavAno nirNaya levAyo. sIdhA to kaMI A pravacano baMdha na karAvAya, eTale e varge goDIjImAM birAjamAna pUjyone badhI paristhitithI vAkepha banAvIne saMgha zAMtinA nAme goDIjImAM thatA pravacano baMdha rAkhavAmAM saMmati meLavI lIdhA pachI pUjyazrIjInA thoDAka paricitonA moDhe lAlabAgamAM jaIne goDIjInI jema ja dhIme rahIne saMghazAMtino prastAva rajU karAvyo. pU.A.zrI dAnasUrijI mahArAja samakSa A prastAva rajU thatAM ja pUjyazrIvatI javAba vALatAM zrI rAmavijayajI mahArAje zaruAta to zAMtithI karI ke, zraddhALu zrAvaka thaIne tame pravacana baMdha rAkhavAno Avo prastAva laIne AvyA cho ? ane enI para pAchI amArI sahI levA mAMgo cho ? savAlano javAba vALatA virodhI varge jaNAvyuM ke, goDIjImAM thatAM pravacano baMdha rAkhavAmAM saphaLatA maLatAM ja ame ahIM AvyA chIe. muMbaImAM atyAre ukaLatA caru jevuM je azAMta vAtAvaraNa phelAI rahyuM che, emAM zAMti sthApavA mATe Aja upAya kAragata nIvaDe ema lAge che. zrI rAmavijaya mahArAje zrAvaka tarIkenA kartavyanI smRti karAvatAM kahyuM ke, zrAvaka tarIke tamArA badhAnuM kartavya to prabhuzAsananA satya-siddhAMtone vistAravAmAM jAnanA bhoge paNa sahAyaka banavAnuM che. tame sudhArakonI vAtamAM kema AvI gayA ? e varga to sanAtana Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMtonA pracArane ja aTakAvavA mAMge che. mATe tamAro A prastAva to kaMI rIte mAnya karI zakAya ? pU. AcAryadeve paNa A vAta jyAre doharAvI, tyAre e zrAvakomAMnA keTalAke kahyuM ke, to pachI rakSaNanI amArI javAbadArI have pUrI ! jo pravacano baMdha na thavAnA kAraNe have koI gaMbhIra pratyAghAta paDaze, to ame e samaye rakSaNa nahIM karI zakIe. sudhArakone thayuM ke, have to zrI rAmavijayajI mahArAja DhIlADhaba thaIne saMghazAMti mATeno A prastAva svIkArI ja leze. paNa javAba to javAMmardIthI khaLakhaLato maLyo : jinazAsana ja amArI rakSA karanAra che. tamArA rakSaNanI AzA para madAra bAMdhIne kaMI ame AvyA nathI. mATe amArAM rakSaNanI jarAya ciMtA na karatA. bAkI tame je zAMti sthApavAnI vAta laIne AvyA cho, evI zAMti karatA to smazAnanI zAMti vadhu vakhANavA jevI gaNAya. ema mAre kahevuM ja joIe. jinazAsanano sAdhu to jyAM jAya, tyAM viSayakaSAyanI azAMti dUra karIne zAMti sthApavAnuM kAma ja karato raheto hoya che. zAsanane samajelo ane samarpita sAdhu ja sAcI rIte zAMti sthApI zake. kAraNa ke zAstranI AMkhe ja jovA-jANavA ane bolavA-cAlavAno mudrAlekha eNe svIkArelo hoya che. mATe tame je rIte zAMti sthApavA mAMgo cho, evI zAMtino prastAva ame svIkArI zakIe nahIM. jinazAsana dvArA samarpita satyano prakAza pAmIne zrotAonA ghaTamAM ane gharamAM satyAsatya vacce saMgharSa khelAvAnuM zaru thaI jAya, ene azAMti gaNavI, e to buddhinuM devALu ja sUcave che. kAraNa ke AvA saMgrAma dvArA ja satyano vijaya thato hoya che ane aMte zAzvata-zAMti sthapAtI hoya che. ame jo zAstraviruddha eka akSara paNa bolatA hoIe, to amArI jIbha pakaDavAno zrAvaka tarIke tamane saMpUrNa adhikAra che. paNa ame jo zAstranI ja vAto samajAvavAno prayAsa karatA hoIe, to temAM sAthasahakAra Apavo, e ja tamArI pharaja che. AvI pharaja tame hajI kadAca adA na karI zako, paNa enA badale amane vyAkhyAna karatAM aTakAvavAno prastAva laIne tame Avo, A to bahu ja duHkhada vAta gaNAya. Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jene zeThiyAonI khoTa zeha-zarama naDe, e sAdhunI sAdhutA sabaLa na gaNAya. zrI rAmavijayajI mahArAjanA bolamAM ghumarAtI bahAdurI, nayanomAM nRtya karatI nIDaratA ane moM para malakAtI mardAnagInI jAduI asara thaI ane pravacana baMdha rAkhavA mATeno prastAva laIne AvelA e sudhAraka varganI sAthe gerasamajathI sAmela thayela zraddhALuone potAnI bhUlano tarata ja khyAla AvI gayo. virodhI varga sAtheno cheDo sAva ja phADI nAMkhatA emaNe tyAMne tyAM ja potAno nirNaya vyakta karyo ke, AvI zAsanadAjha, AvI nIDaratA ane koInIya zehazaramamAM na taNAvAnI AvI satya-niSThAnAM darzana Aje pahelI ja vAra thayA hovAthI have tamAro-amAro rAha alaga phaMTAvAno. zrI rAmavijayajI mahArAje peTAvelI satyarakSAnI mazAlane ja vadhu sudaDhatAthI uThAvIne Thera Thera ghUmavAno amAro nirNaya tamane paNa yogya lAge, to satyanA samarthaka banI javAnuM tamane amAruM AmaMtraNa che. e arasAnuM muMbaInuM vAtAvaraNa ja jhaMjhAvAtathI bhareluM hatuM. ekAda jhaMjhAvAta zamato, tyAM bIjA jhaMjhAvAtane jorazorathI vaheto mUkavAnuM valaNa virodhI varga apanAvyA vinA raheto nahIM. mahAvIra vidyAlaya sAme jAgelo virodha AnA dRSTAMta tarIke TAMkI zakAya. pU.paM.zrI khAMti vijayajI ma.nI cakora najare vidyAlayanI keTalIka ajugatI pravRttione pakaDI pADI, samajAvaTathI sudhAro azakya jaNAtAM temaNe jAheramAM mArgadarzana rupe cetavaNInA sUramAM samAjane samajAvavA mAMDyuM ke, buTa-caMpala paherIne dhArmika pustakonuM to vAMcana thAya ja nahi. mahAvIranuM nAma dharAvatI saMsthA hiMsAne protsAhana ApanAruM bhaNatara kaMI rIte ApI zake ane DokaTarI zikSaNanA nAme deDakA cIravAnI pravRtti kaI rIte calAvI zakAya ? pU. pacAsajI mahArAja AvA AvA muddAo aMge Thera Thera mArgadarzana ApavAnI taka jhaDapyA vinA na rahetA, ethI vidyAlaya premI sudhArako emane deDakAcArya tarIke navAjavA sudhInI dhikkAI karatA paNa acakAyA nahIM. Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI rAmavijayajI mahArAje paNa AvA virodhamAM potAno sUra milAvatAM vidyAlaya sAmeno virodha vega pakaDavA mAMDyo. ene zamAvavA vidyAlayanI e vakhatanI saMcAlaka tripuTIe zrI rAmavijayajI ma.nI samakSa hAjara thaIne vinaMtI karI ke, ApanA jevA munioe to vidyAlaya jevI upakAraka saMsthAno pracAra karavo joIe, enA badale Apa virodha zA mATe karo cho ? pUjayazrIe spaSTatA karatAM kahyuM ke, mahAvIra bhagavAnanA nAmathI A vidyAlayanI sthApanA thaI, tyAre to e ja Azaya hato ne ke, bahAragAmathI bhaNavA mATe muMbaI AvanArA vidyArthIo navakArazI, rAtribhojana-tyAga, sevA-pUjA Adi dhArmika saMskAro jALavavA pUrvaka dhArmika zikSaNanI sAthe sAthe vyavahArika zikSaNa pAmI zake ? bolo, mArI A samajaNa khoTI to nathI ne? saMcAlaka-tripuTIno hakArAtmaka javAba maLatA ja pUjyazrIe kahyuM ke, to pachI tame ATaluM ja nakkI karo ke, navakArazI, rAtribhojanatyAga, sevApUjA, dhArmika abhyAsa Adi jainAcAro marajiyAta ke pharajiyAta pALanArA vidyArthIone ja vidyAlayamAM praveza maLaze, Ano rIporTa Adhunika keLavaNIno Dhola pITanAro nahi, paNa dhArmika keLavaNInA gIta gAnArA ja pragaTa thaze. vidyAlaya A rIte ATaluM paNa karavA taiyAra hoya to A paNa zrAvakonI pharajano ja eka bhAga hovAthI amArA jevAne pachI vidyAlayano virodha karavAnI jarura ja kyAMthI rahe ? bolo, ATaluM paNa karavAnI tamArI taiyArI che kharI ? A vedhaka savAlanA javAbamAM vidyAlayanA saMcAlakonA haiyAmAM uMDe uMDe je beThuM hatuM, e ja varavA rupe bahAra AvI gayuM. emaNe sApha sApha jaNAvyuM ke, sAheba ! amAre kaMI badhAne bAvA nathI banAvI devA ! AvuM karavA jaIe, to koNa bhaNavA Ave ? ane bhaNavA AvelA bAvA banI jAya, e amane maMjUra nathI. saMcAlaka tripuTInA peTanA pAtALamAM je dharabAIne paDyuM hatuM, e pApa pakaDAI jatA pUjyazrIe rokaDuM parakhAvyuM ke, mATe ja amAre Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ virodha karavo paDe che. nAma mahAvIranuM rAkhIne kAma tame moharAjAnuM karI rahyA cho. pachI sAco sAdhu Ano virodha karyA vinA kema rahI zake ? dhArmika hetuthI, dharmanA nAme, dharmI loko pAsethI paisA bhegA karavA ane hiMsAthI bharapUra zikSaNane vikasAvavAmAM ja eno upayoga karavo, A dAnadAtAono khullo droha nathI zuM? vidyAlayanI saMcAlaka tripuTI pAse A praznano koI ja javAba na hato. niruttara banIne e tripuTI UThIne cAlatI thaI gaI. muMbaInA mAthe 1985-86nI sAla kaI rIte jhaMjhAvAta banI ne trATakI hatI ane ethI kevA kevA utpAta macyA hatA, enI AcherI jhAMkhI karAvatA A prasaMgo to mAtra namUnA samAM ja che. e jhaMjhAvAtanI jhalakanuM tAdaza zabdacitra rajU karavuM, e to zabdazakti mATe gajAbahAranuM kAma gaNAya. jyAre e jhaMjhAvAtane khALavA rAmabANa rupe pUjyazrIe je pracaMDa pratikAra karyo, enuM AMzika paNa zabdacitra upasAvavuM, e to ekadama azakya prAyaH gaNAya. ATalI AchI pAtaLI jhalakanuM darzana karyA pachI e jANavuM paNa ati agatyanuM gaNAya ke, jamAnAnA nAme e jhaMjhAvAta kayA kayA satyone AkAzamAM uDADavA mATe virodhI varga taraphathI jagavavAmAM Avyo hato. je satyone jhaDapI levA e jhaMjhAvAta jhajhUmato hato, e satyono nAmapUrvaka paricaya kaMIka Avo che : prabhusevA, saMghasevA, dhArmika zikSaNa, dIkSA dharma, vizeSa rIte bAladIkSA, sAdhusaMsthA, dAnadharma ane AgamazAstro ! A badhA sanAtana satyonuM svarupa vikRta banAvavA janasevA, samAjasevA, Adhunika keLavaNI, thoDAka zithilAcArane AgaLa karIne sAdhu ane sAdhutAnI vagovaNI, skUla, koleja, davAkhAno tarapha dAnano pravAha vALavAnI vAto ane sarvajJatAnI ThekaDI uDADavApUrvaka AgamonA avamUlyana karAvatI lakhavA-bolavAnI bephAma pravRtti : A badhuM vaMToLiyA ane AMdhI rupe e kALe phelAvA pAmyuM hovAthI mukhyatve AvI vicAradhArAne jaDabAtoDa javAba ApavAnuM uttaradAyitva je zakti-vyaktie zrI rAmavijayajI mahArAja tarIke udita banatAnI sAthe Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja madhyAhnanI jema prakAzita banIne dhAraNAtIta mAtrAmAM adA karI jAyuM hatuM ane vyAkhyAna vAcaspati pU. AcAryadeva zrImad vijaya rAmacandrasUrIzvarajI mahArAjA tarIkenI yazasvI tejasvI jIvanayAtrAnA pUrNavirAma sudhInI sudIrgha samayAvadhi daramiyAna paNa dina dina caDhate raMge A javAbadArInuM jatana karI jANyuM hatuM. ethI pratikAraka e pravacana zailImAM kyAMka nadI jevo khaLakhaLa vAda to kyAMka uMcethI paDatA dhodha jevo dhvani, kyAMka karuNA to kyAMka karuNAmUlaka kaThoratA jovA maLe, to te sahaja gaNAya. AnuM darzana AMkha ane aMtara vATe Ajeya pAmavuM hoya, to jhaMjhAvAtanA e kALa daramiyAna ja thayelAM pravacanonAM saMkalana samA pustako jaina rAmAyaNa' ane 'jIvana sAphalya darzana' vAMcavA vicAravA ane vAraMvAra vAgoLavA ja rahyA. mukhyatve muMbaIne kendra banAvIne pUrA jaina jagata para pharI vaLavAnI murAda dharAvato je jhaMjhAvAta e samaye phUMkAyo hato, e jhaMjhAvAtanI sAme jhajhUmIne ene haMphAvavA zrI rAmavijayajI mahArAjane dhAraNAtIta saphaLatA maLI hatI. enI ItihAsa paNa suvarNakSare noMdha lIdhA vinA nathI rahI zakyo. kAraNa ke jhaMjhAvAtanI sAme jhajhUmanArA pUjyazrInI e vANImAM vedhakatA, jabAnamAM javAMmardI ane jIvanamAM jAjvalyamAnatA hovAthI jemanA virodhamAM aNasamajaNano aMza bhaLyo hato, je virodha jijJAsAne kacaDI nAkhe evo na hato, evA virodhI varga para to e vANI jAdunI jema asara karanArI pUravAra thaI hatI ane keTalAka mAMdhAtA gaNI zakAya evA virodhIo bagAvatanA-jhaMjhAvAtanA e jhaMDAne phagAvI daIne satyanI chAvaNImAM sAmela thaI gayA hatA. bAkI virodha karavA khAtara ja virodha karanArA vargane to bodhanI dizA cIMdhavAmAM koNa saphaLa banI zake ? UMghavAno DoLa karIne sUtelAne sAda daI daIne jagADavAmAM hajI saphaLa banI zakAya, paNa virodhanuM AvuM AMdhaLuM mAnasa dharAvanArane sAcA rAhe koI ja caDAvI na zake. rAmAyaNa ane rAma eTale sUrirAma vacceno yogAnuyoga paNa jANI levI jevA che. jaina ane ajena jagatane rAmAyaNanA rasAsvAdanI Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhUti karAvanArA pravacanakAranI khoja calAvIe, to pahelAM nAmakAma A rAmanA ja smRtipaTe taravarI Ave. - kalikAlasarvajJa zrI hemacandrAcArya-viracita 10 parvovibhAgomAM vistRta triSaSThizalAkApuruSacaritranA sAtamA parvamAM rAmAyaNa tarIke prasiddha kathAvastu vaNita che. zalAkA-puruSano artha uttama puruSa thAya. ethI sArthaka nAma dharAvatAM A caritramAM 24 tIrthakaro, 12 cakravartIo, navanavanI saMkhyA dharAvatA baLadevo-vAsudevoprativAsudevonAM jIvana rajU thayA che. zrI munisuvrata svAmIjI bhagavAnanA kALamAM thaI gayelA AThamA baLadeva, rAmacandrajI, vAsudeva rAvaNa ane prativAsudeva lakSmaNanI jIvana-kathA eTale ja rAmAyaNa! rAmAyaNa eTale rajoharaNanI khANa ! A jAtano sau prathama paricaya jaina jagatane karAvanArA pU. munizrI rAmavijaya mahArAja hatA. vi.saM. 1985/1986nI sAlamAM muMbaI lAlabAga bhUlezvaranA AMgaNe pUjyazrIe jaina rAmAyaNanA AdhAre ApelAM pravacanonA prabhAve ja jaina jagatane evo khyAla AvavA pAmyo hato ke, jaina rAmAyaNa eTale ja rajoharaNanI khANa ! jemAM pAne pAne ane pAtra pAtra jovA maLe ghakSAnuM sanmAna ! rAmAyaNanI rasadhArAnA sau prathama udgAtA banavAnuM zreya jemanA zire abhiSekI zakAya, evA A pU. pravacanakArazrI ja AgaLa jatAM vyAkhyAna vAcaspati pU. AcAryadeva zrImad vijaya rAmacandrasUrIzvarajI mahArAjA tarIke rAmAyaNa eTale saMskRtino Adarza A rItanI anokhI oLakhANa ajainone paNa ApavAnA yazabhAgI banavA saphaLa rahyA hatA. vi.saM. 2007mAM amadAvAdamAM premAbhAI holamAM prati ravivAre jAhera pravacano rupe pU. pravacanakArazrIe rAmAyaNanA mAdhyame saMskRtino saMdeza suNAvyo ane amadAvAdanAM aneka dainikoe svayaMbhU preraNAthI prerita banIne e saMdezano je rIte vyApaka phelAvo karyo, enA pratApe ja ajena jagatane paNa e vAtano khyAla AvavA pAmyo ke, jainonuM paNa eka adbhuta rAmAyaNa che ane saMskRtinA ajoDa AdarzothI e pAchuM samRddha che. Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ama, jaina-ajaina jagatamAM rAmAyaNanA prathama pravaktApravacanakAra tarIkenAM mAna-sanmAnanA ekamAtra adhikArI pU. AcAryadeva zrImad vijaya rAmacandrasUrIzvarajI mahArAjAnA zrImukhe vivecita jaina rAmAyaNanI pustaka zreNIne vAMcIzuM, to rAmAyaNa eTale rajoharaNanI khANa ane rAmAyaNa eTale saMskRtino Adarza-A jAtano paricaya keTalo badho yathArtha che, e samajAI gayA vinA nahIM ja rahe. A zreNInuM AkarSaka saMpAdana-saMkalana karIne prasiddha pravacanakAra AcArya zrI vijaya zreyAMsaprabhasUrijIe tathA prakAzana-lAbha laIne piMDavADA nivAsI lAlacaMdajI chaganalAlajI parivAre adbhuta gurubhakti adA karyAno ahesAsa paNa sAthe sAthe thaze ja. rAmAyaNa sAtheno sUrirAmano Avo yogAnuyoga jANI lIdhA bAda have e paNa jANI laIe ke, game tevA jhaMjhAvAto sAme jhajhUmanArI rAmavANImAM dhanuSyanA TaMkAra jevo kevo raNakAra guMjato hato ? eno paNa thoDoka rasAsvAda mANI laIe ane pachI ja rAmAyaNanI pAtrasRSTimAM pravezIe. rAmAyaNa eTale rajoharaNanI khANa ! rAmAyaNamAM Dagale ne pagale, pAne-pAne ane pAtre pAtre dIkSAnI vAta Ave che. dIkSAnI dubhi saMbhaLAvanArA rAmAyaNamAM evAM evAM varNana paNa Ave che ke je vAMcatAM vAMcatA ane sAMbhaLatAM sAMbhaLatAM mAtA-pitA, bhAI-bahena, putraputravadhU. zeTha-nokara, rAjA-prajA Adie saMsAramAM kevI maryAdAo pUrvaka jIvavuM joIe, e mATenI AdarzabhUta vAtono paNa khyAla AvI javA pAme. mahApuruSo kevuM suMdara jIvana jIvI gayA, mahApuruSa banavA mATe ApaNe badhAe kevuM jIvana jIvavuM joIe ? evuM jIvana na jIvAya to ya kamase kama mahApuruSonA Adarza najara sAme rAkhIne jIvAtAM ApaNAM jIvanamAM kaI jAtanI maryAdAono to bhaMga na ja thavo joIe. A badhuM jANavA rAmAyaNa khUba ja upakAraka thaI paDe, evo caritragraMtha che. Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNamAM je rIte dIkSAnI vAto che ane saMskRtinA Adarzo rajU thayA che enI para barAbara vicAra karavAmAM Ave to citta, cAritranI bhAvanAmAM ramavA mAMDe. A bhAvanAnI pUrti na thaI zake ane saMsAramAM rahevuM ja paDe, to ya sArI rIte jIvavA mATe keTalIka lAyakAta to keLavavI ja joIe, eno paNa khyAla Ave. tathA dIkSAdharma tarapha eTalo badho sadbhAva jAgI jAya ke, dIkSAnI vAta sAMbhaLatAM ja enuM mana mora banIne nAcI uThyA vinA na rahe ! eka apekSAe ema kahI zakAya ke, dIkSA ane jainazAsana eka ja sikkAnI be bAjuo che. dIkSA eTale ja jainazAsana ane jainazAsana eTale ja dIkSA ! ema paNa kahI zakAya ke, jaina zAstramAM dIkSAnI vAta na Ave, e bane ja nahi. jemAMthI sAkSAta ke paraMparAe dIkSAnI vAta tAravI na zakAya, ene jainazAstra kahevAya ja nahIM. jaina saMgha bIjA samAjanI apekSAe nAno gaNAya. chatAM jaina sAdhu jyAM jAya, tyAM bhakti karavA ane sArasaMbhALa levA jeno paDApaDI kare. ane hindu samAja ghaNo moTo hovA chatAM sAdhu-saMnyAsIonI upekSA thatI hoya che. AnuM kAraNa jANavA jevuM che. maryAdApAlananI custatA ane upekSA ja AnuM kAraNa che. jaino e jANe che ke, amArA sAdhu custatAthI maryAdApAlana kare che. e kAcAM pANIne aDaze nahIM. bhikSA nahIM maLe toya jAte rAMdhavA nahIM besI jAya, Avo jainone khyAla hovAthI jaina sAdhunI sevA bhakti mATe jaino uparAMta ajaino paNa doDAdoDI karatA hoya che. ajaino e vAtane barAbara jANe che ke, amArI sArasaMbhALa para ja sAdhu saMnyAsIonuM jIvana nabhatuM nathI. ame jo bhikSA nahIM ApIe, to emane rasoI karatAM AvaDe che ane pANI nahIM pUruM pADIe to kUvA-taLAva emanA mATe khullAM che. bhikSAmAM paNa emane dhoLI dALa (dUdhapAka) ane kALI roTI (mAlapuA) joIe, AvuM koI na Ape, to emane cipIyo ugAmatAM vAra na lAge. hindu saMnyAsI tarIkenI Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa amuka amuka maryAdAo jovA na maLe, pachI e saMnyAsIo para hinduono sadbhAva kaI rIte TakI zake ? dharmanA viSayamAM AjanI yuvApeDhInuM mukhya kartavya zuM ? ema koI pUche, to mAre kahevuM paDe ke, dharmanI bAbatamAM pUrI jANakArI meLavIne pachI ja bolavAnuM rAkhavuM joIe. A pUrve mUMgA banI javuM joIe. vakIlAtano va paNa jeNe ghUMTyo na hoya e game tevo hoMziyAra hoya, to paNa vakIlAtanA viSayamAM bolavAno adhikArI gaNAya kharo ? ane e bole to enI kiMmata aMkAya kharI ? AjanI yuvA peDhI dharmanA viSayamAM jANakAra banIne pachI bolavAnuM rAkhe, e icchanIya gaNAya. bAkI dharmanA viSayamAM jarA paNa uMDA utaryA vinA dharma ane dharmI aMge sarTiphikeTo phADavA maMDI paDe, enA karatAM to e yuvApeDhI mUMgI banI jAya, to tenuM tathA jagatanuM vadhu kalyANa thayA vinA na rahe. AjanA yuvAno peTa bharavA mATenuM bhaNatara meLavavA mATe varSonA varSo bagADe che. DIgrI maLI gayA pachI paNa teo e viSayamAM toLI toLIne ja bolavAnuM rAkhe che. jyAre dharmanuM bhaNatara meLavavAnI yuvAnone phurasada paNa nathI ane chatAM dharmanA viSayamAM abhiprAyo ApavAmAM ane pheMsalA phADavAmAM e potAnI hoMziyArI samaje che. AthI ja mAre kahevuM paDe che ke, dharmanA viSayamAM AjanI yuvApeDhI mUMgI rahe, to enuM ane anyanuM akalyANa thatuM aTake. su-kunA zaMbhumeLA jevI ekatAnA jokhama samajAvIne bhagavAna amane bheda pADavAnuM zIkhavatA gayA che. je bheda pADe nahi, e bhagavAnano sAdhu nahIM, ema kahevuM ja paDe. bhagavAne sau prathama to bheLaseLiyA devaguru-dharmamAMthI bheda pADIne zuddha deva-guru-dharmanuM svarupa samajAvavApUrvaka A traNenI AgaLa su nuM vizeSaNa lagADatAM kahyuM ke, mokSano sAdhaka e ja banI zake ke, jene su sAthe saMdhi hoya ane ku sAthe kiTTA hoya, dunyavI cIjomAM vAte vAte sArA-narasAno bheda pADanArI AjanI jamAta Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jyAre dharmanA viSayamAM sArA-narasAnI ekatAnI himAyata kare che, tyAre enA ajJAna para hasavAnuM mana thayA vinA rahe kharuM ? goLa-khoLa kyAreya eka karAya kharA ? sAvaraNI jevI ekatA sadhAya to ja kacarAnI saphAI thaI zake. je saLIo sArI hoya, tUTelI - saDelI na hoya evI saLIo ja eka thaIne sAvaraNInA rupe saphAI kare, to kacaro kADhI zake. bAkI, tUTelI saLIonI ekatA sAdhavAmAM AvI hoya, to saphAI to dUra rahI, AvI sAvaraNI ja u5rathI vadhAre kacaro karanArI thaI paDe. A rIte ame paNa sArAonI ekatAnA to himAyatI ja chIe. zaMbhumeLo amane khapato nathI. deva-guru dharmanA viSayamAM je su ne samarpita hoya, e jo paradezIya, paraprAMtIya, parapakSIya gaNAto hoya, to ya enI sAthe ekatAnA dore baMdhAvA bhagavAnano sAdhu sadaiva taiyAra ja hoya, jenAmAM AvI samarpitatA na hoya, e jo svadezIya, svaprAMtIya, svapakSIya gaNAto hoya, to ya enI sAthe bhaLavAmAM bhagavAnanAM bhaktane potAnuM bhaktapaNuM kalaMkita thatuM lAgatuM hoya. atyagra tapasvI agnizarmAnI durgati sAMbhaLIne Azcaryacakita thatA zrotAno savAla : ugraniyama ne tapazcaryA chatAM agnizarmAnI durgati kema thaI ? samAdhAna : aglizarmAne jo jaina sAdhuno bheTo thayo hota, to enA mATe AvI durdazA saMbhavita ja na hota. kAraNa ke jaina sAdhu to mAdhukarIvRttithI bhikSA meLavavAnA vratavALA hovAthI eka ghare bhikSAnI prApti na thAya, to bIjA ghare jAya, tyAMya na maLe to cothA dhare jAya, eka ja gharethI bhikSA levAnI pratijJAne jaina sAdhunAM jIvanamAM svapneya avakAza na hoya. jyAre agnizarmAne evuM saMnyAsIjIvana bhaTakAI gayuM hatuM, ke eka ja ghare pAraNuM karavA jevI ane tyAM pAraNuM na thAya, to pachI mahinAnA upavAsane AgaLa vadhAravA jevI gAMDI pratijJAno e zikAra banyo ane enA vipAkarupe ja krodhAMdha banIne durgatino adhikArI paNa banI gayo. Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmAnya rIte jaina sAghu mATe AvI pratijJA saMbhavita na hoya, hA, hajI koI viziSTa abhigrahadhArI evI pratijJA laI zake ke, eka ja gharethI thoDI ghaNI je bhikSA maLe. teTalAthI ja mAre nirvAha karavo. AvI pratijJAnI paNa durdhyAna thavAnI saMbhAvanA na hoya, evA ja viziSTa manobaLIne ja chUTa apAI che. bAkI sAmAnya rIte AvI gAMDI pratijJAne jainazAsanamAM sthAna saMbhave nahIM. sabhAmAMthI savAla : ame to sau ajJAnI chIe. paNa Apa badhA to jJAnI cho, pachI satya siddhAMtanA nAme paNa AgrahI bano, e kema cAle ? ajJAnI Avo Agraha rAkhe to hajI calAvI levAya, paNa jJAnIe Agraha rAkhIne samAjamAM azAMti-anekatA zA mATe sarjavI joIe ? samAdhAna : siddhAMtano jANakAra satyano AgrahI na hoya, to bIjo koNa hoya ? tame pote tamArI jAtane ajJAnImAM khapAvo cho ane amane sAdhuone jJAnI tarIke biradAvo cho, ethI to satyanA Agrahane sAcavI rAkhavAnI amArI javAbadArI vadhI jAya che. ajJAnI ajJAnanA kAraNe dUdha-dahImAM paga rAkhe, e hajI cAlI zake, paNa jJAnI jJAnano prakAza maLyA pachI paNa dUdha-dahIyo rahe, e kema cAle ? tame tamArI jAtane ajJAnI mAno cho ane chatAM ajJAnatAthI pakaDAI gayelI khoTI vastune AgrahapUrvaka pakaDI rAkho cho, to pachI jJAnathI satya tarIke jacI gayelI sAcI vastuno Agraha amAre to rAkhavo ja joIe ne ? Ama, satyAsatyanI vicAraNAmAM tamArI dRSTie paNa jJAnI tarIke amArAthI DhIluM kema mUkAya ? Abha ane pAtALa eka thAya. toya prabhuzAsananA virodhIonI jamAtamAM ame nahi ja bhaLIe. game teTalA kalaMka lAge, game tevI kanaDagata thAya, duniyAnI dRSTie bhale amArI AbarunuM lilAma thAya, paraMtu prabhunI AjJAthI viruddha vartana karanArAonI bhegA siddhAMtanA Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhoge to ame nahi ja bhaLIe ! kharAba rIte kanaDagata pAmIne bhale amAre maravuM paDe, paNa jIvavA mATe ame prabhu mArganA virodhIonA pagamAM mAthuM nahIM ja namAvIe. koIne A khullI celeMja samajavI hoya, to samajI zake che. paNa amAro to A mudrAlekha che. dunyavI kalaMkonI kiMmata amAre mana phUTI koDI jeTalIya nathI. amArI pAse saMyama haze, ame siddhAMtanA pakSamAM hoIzuM ane siddhAMta niSThA amArI pAse haze, to amane mUMjhavaNa paNa zI che ? prabhu AjJAnI rakSA khAtara ame ekalA paDI jaIe, to paNa zuM ? je parama tArakonA pratApe huM kalyANakArI mokSamArga pAmyo chuM, mAre mArI badhI ja zaktio e tArakoe sthApelA zAsananI sevA pAchaLa ja kharcavAnI che. prabhunA zAsananI sevAthI caDiyAtI bIjI koI ja sevA nathI. paramatAraka jinezvara devonI AjJAnA pAlanapUrvakanA pracAramAM jeTalI zaktio kharcAya, eTalI ja sArthaka ane saphaLa che. A ja kAraNe zrI jinezvara devonI AjJA ja eka pramANabhUta che. A sivAyanI AjJA-mAnyatA sAthe amAro kazo saMbaMdha na hoI zake, jainazAsananA sAdhu mAtranuM lakSya A ja hovuM joIe, e kyAreya game tevAnI AjJA mujaba cAlavA taiyAra na hoya, satInI jema enA mAthe pati tarIke eka prabhunuM zAsana ja hoya ! A sivAya bIjAnI AjJAdhInatA e svapneya svIkAre nahIM. satyanuM moM dAbI daIne sumeLa-ekatA karavAnI vicAradhArA vahetI karanAre e samajI levuM joIe ke, sumeLa-samAdhAna jyAM thatAM hoya. tyAM ja karI zakAya. koI taMboLI evo joyo che jenA hAthamAM kAtara na hoya ? koI darajI evo maLe ke, jenA hAthamAM ekalI soya ja hoya ? darajI pahelAM kAtarano upayoga kare ke soyano ? soyano upayoga karavAnI bhUmikA racavA darajI sau prathama kApaDa upara kAtara calAve, tyAra pachI soyathI ene sAMdhe, saMpa-ekatA-samAdhAna : A badhI evI cIjo Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che ke, yogya bhUmikA hoya, to ja e dIpe ! saiddhAMtika- satyane mAthe caDAvanArAo sAthe ja meLa thaI zake. be vepArIo vacce leNAdeNImAM vAMdho Ubho thAya, to vacce copaDo rAkhIne baMne ukela lAvavA mathe che. ethI sahelAIthI e ukela AvI paNa jAya che. barAbara A ja rIte zAsanamAM je je matabhedo hoya, ene dUra karavA vacce Agama-zAstro rAkhavAno rasto apanAvAya, to koI matabheda evo nathI ke, jeno ukela na AvI zake ! Aje jaina zAsanamAM sumeLanuM suMdara vAtAvaraNa jovA nathI maLatuM, eno artha ja evo thAya ke, matabhedo miTAvavA mATe eka pakSa vacamAM zAstrone rAkhavAnI vyAyI vAtane svIkAravA taiyAra nathI. ekatAno evo pavana Aje pheMkAI rahyo che ke, bhalabhalA paNa temAM UDavA lAgyA che, paNa teo jANatA nathI ke, A rIte ekatA na thAya. game tenI sAthe besavAthI zuM ekatA thaI jAya ? ekatA paNa konI sAthe thAya, te samajavuM paDe, khoTAnI sAthe ekatA marI javAya to ya na karAya ! jo badhAne bhegA karavA te ja ekatA kahevAtI hoya, to anAjakAMkarA bhegA karAya ane anAja bhegA zuM kAMkarAya pIsavA apAya ? kAMkarA zodhyA vinA ghauM pIsIne tenI roTalI kare, to tame zuM karo ? huM to kahuM chuM ke, badhA ghauM banI jAya, to mArA AnaMdano pAra na rahe. kAMkarAne badale jo ghauno dANo pheMkAI jAya, to vINanAro dANo pAcho laI le che, e khabara che ne ? mArI AvI vAto sAMbhaLIne jene evuM lAge che ke, mane ekatA khapatI nathI, tene to mAre pahelAM naMbaranA bevakUpha kahevA paDe. e lokone khabara nathI ke, ame A badho je prayAsa karIe chIe, te tamane badhAne zAsananA banAvavA mATe ja karIe chIe ane je zAsananA hoya, tenI sAthe to amAre saMpUrNa saMpa ane aMtaranI ekatA che ja. - bhagavAna zrI tIrthakara devoe kahyuM che ke ANAjuno saMgho, seso puNa aThi saMghAo. bhagavAnanI AjJAthI sahita je hoya te saMgha bhagavAnanI AjJA neve mUke, te to hAMDakAMno samUha che ! Ano artha zuM? Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAnanI AjJAne vaphAdAra nAnuM jUtha hoya ane tenI sAme ekatAnA oThA pAchaLa rahIne bhagavAnanI AjJA neve mUkanAra moTuM jUtha hoya, to paNa jJAnI bhagavaMto moTAM jUthane hADakAMno samUha kahIne nAnA jUthane saMgha kahI navAje che. Aje bahumatInI bAMga pokAranArA ghaNA nIkaLyA che. paNa temane pUcho ke, ApaNA tIrthaMkara devo kadI paNa bahumatImAM hatA kharA ? abajo mANasomAMthI bhagavAne saMghamAM keTalAne lIdhAM? bhagavAna zrI vIra paramAtmAnA eka lAkha, ogaNasATha hajAra (1,59,000) zrAvako hatA. jyAre gozALAnA bhakto agiyAra lAkha hatA. to kone sArA mAnazo ? are ! Aje paNa sAdhunI bahumatI nathI, zrAvakonI ja bahumatI che. to zuM amAre zrAvakonA kahyA mujaba karavuM ? bhagavAne to kahyuM che ke, ApaNe bahumatI nathI jovAnI, laghumatI nathI jovAnI, AgaLa vadhIne sarvAnumatI paNa nathI jovAnI, jovAnI che phakta zAstramati ! vi.saM. 1985-86nA varSomAM pheMkAyelA jamAnA-vAdanA jhaMjhAvAtanI jhAMkhI maLI gayA bAda, enI sAme jhajhUmanArAnI javAMmardInI jhalaka pAmIne ane e rAmavANImAM paDaghAto dhanuSyanA TaMkAra jevA raNakAra anubhavIne have rAmAyaNanA e pAtronA mAdhyame dharma ane saMskRtino je saMdeza yugayugathI prasAra-pracAra pAmato rahyo che, ene sAMbhaLavA sajja banIe. vardhamAna zaMkhezvara zAMtidhAma tIrtha udavADA-sTezana AcArya vijayapUrNacandrasUri caitrI pUrNimA, 30-3-2010 Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Zha bhAga-1 rAkSasavaMza ane vAnaravaMza 1. sAcuM hitaiSIpaNuM 2. rAmAyaNa eTale dIkSAnI khANa 3. dharmazUra banavA karmazUra banavuM ja joIe ? 4. zrI rAvaNa ane dharmabhAvanA 5. devarSinArada ane hiMsakayajJo 6. vinAzakALe viparIta buddhi 7. krUra karmanI mazkarIH pavanaMjaya ane aMjanA 8. zrI hanumAnanuM avataraNa Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kamaLaza) viSaya (1) sAcuM hiteSIpaNuM rAsavaMza ane vAnaravaMza parama zrAvaka zrI ahaMdadAsa ane "ii che. Naka maha rAjA mAyuM hitepINuM rAmAyAma eTale rajoharaNa nI prabhAvanA 11 thI jaina za sana nI paraMparA ane tenI vaziSNutA ( 12 (2) rAmAyaNa eTale dIkSAnI khANa ) 1 0 L 10 105 - kaMTha ranano vRtAMta, ki kiMdhI ane zrImALa! me vanA suMdara tenuM pariNAma paNa suMdara 29 mukeza ranane kirdi dha nAsI chUTe che. 31 (3) dharmazUra banavA karmacUra banavuM ja joIe ? 9 - zanivega ane dIkSita 35 dharma 21re be nava karmacUra banavuM ja I ? mAlI yuddhanA mArge nAlInI hAra rAvaNa mAta nA bhAva 2 tA 8 gereno janma * tatnI uzkeraNI 8. dha sAdhavA mATe rAvaNano prayAsa soma pamADavA AvelI devIo (3 bha pAmI gaI tenA dUta devanA kopa mayaMkara kamena sInI rAyamAna sattva ane vidhAsiddhi mo : ma TAonI mahAnatA che caMdrahAsa kha ganI sAdhanA puNyanuM baMdhI puNyano prabhAva yA. jIvananI pIThikA raviNa maMdodarInA lagna medhava2S:2 upara cha hajAra kanyAonI prApti * zrI rAmarasuMdara' nuM AkramaNa * baMdhulagna ane putraprApti (4) zrI rAvaNa ane dharmabhAvanA * vairavRttino vilAsa zrI rAvaNano dharmarAga zrI jinezvaradevanA zAsananI suMdaratA zrI rAvaNane hastiratnanI prApti zaraNe rahelAonI rakSA mATe AhavAna 85 rakSaNanA avAnano svIkAra kSAtravratanuM pAlana zrI rAvaNa pAchA rAjadhAnImAM vAnaradvIpamAM vAlIrAjA, sugrIva yuvarAja zrI vAlI mahArAjAnI prasiddhi ane rAvaNano garva zrI rAvaNano saMdezo ane vAlIno uttara zrI rAvaNa yuddhanA medAnamAM zrI vAlImahArAjAnI vivekazIlatA ucca manodazAno namUno vI2vara zrI vAlInuM hArelA rAvaNa pratye kathana dIkSAno svIkAra vIravara rAjarSi zrI vAlI munivaranI municarcA ane labdhionI prApti 102 vimAnanuM khulana ane vAlImuninuM darzana zrI krodhAdhIna rAvaNano utpAta vAlImuninI upayogapUrvakanI vicAraNA ane pharajano khyAla 108 mumukSuonI pharaja 109 sa" gya AtmAnI mahAnatA. 111 ladhutA ane saraLatAnuM apUrva udAharaNa113 devo sevaka che paNa konA ? 114 bhaktiyoga :rAvaNa ane dharaNendra 115 bhakitathI tuTamAna thayela zrI dharaNendranuM kathana 116 zrI rAvaNanI nirAkAMkSatA 119 zrI vAlImunIzvarano mokSa kAmavaza AtmAnI durdazA 123 digyAtrA mATe prayANa 126 samyagdaSTi nI kartavyaniSThA. 120 pUjAmAM aMtarAya karanAro upadrava ane zrI rAvaNanuM kartavyapAlana 128 dharma mATe dharmano nAza sahA ke asahRA 129 samyakatvano jhaLahaLato prabhAva 134 zrI rAvaNano prazna ane munivarano pratyuttara 136 dhanya che AvA puNyapuruSone 139 (5) devarSi nArada ane hiMsaka yajJo zrI nArada nAmanA devarSi 'no pokAra 143 * vedokata yajJanuM svarupa 144 122 Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 287 291 29ra 199 208 jamAnAvAdIone levA joga zikSApATha 146 zrI rAvaNano dharmarakSaka prayatna 14to hiMsAtmaka yajJanI utpattino itihAsa 150 hitakArI sUcanAno anAdara ane devatAno prakopa 164 parvata upadezelo pApAcAra 101 AgaLa cAlatAM zrInAradajI kahe che ke 104 kapAya pariNatinuM pariNAma 105 zrInAradajIno paricaya 181 camarendra ane madhuno pUrva vRttAMta 189 kulaputra zrI prabhavanI kuLavaTa 196 (6) vinAzakALe viparIta buddhi zrI rAvaNanI merugiri yAtrA. 199 indrarAjAnA lokapAla para caDhAI zrI rAvaNanI kuLavaTa 200 vipayAdhIna ramaNInI vipamazIlatA 203 pApathI bacavAno suprayatna e ja sAcI kuLavaMTa 200 snehI pitAnI putrane snehazikSA pitAnA snehazikSAno pratikAra 210 zrI rAvaNanA dUtanuM sauSThavabharyuM kathana 212 jaya ane parAjaya 213 snehavaza pitAnI putrabhikSA sadguruno samAgama ane . zivapadanI prApti * zrI rAvaNane grahaNa karelo abhigraha 223 (7) krara karmanI mazkarI: pavanaMjaya ane aMjanA mahAsatI aMjanAsuMdarI ane pavanaMjaya 220 vipayAdhIna AtmAnI vivalatA sUcavato saMvAda aMjanAsuMdarInI sakhIono upahAsa 234 upahAsanuM bhayaMkara pariNAma mitranI samajAvaTathI ujavAyelo vivAha mahotsava du:khAvasthAmAM paNa aMjanAnI eka ja manodazA. samyakdRSTi AtmAo. prahalAdanI teyArI ane pavanaMjayanI vinaMtI. 245 azubhodayanI AMTIghUMTI 249 aMjanAsuMdarInI vijJapti 250 akAraNa avagaNanA 252 pavanaMjayanuM daya parivartana 254 pavanaMjaya aMjanAnA mahela tarapha emAM ja vizvanuM kalyANa che 259 216 zrImatI aMjanAnA udgAro 261 vipayAveSanI bhayaMkara vivazatA 269 parasparano vArtAlApa 200 prathama prasaMga : sAsuno kAramo kera ra02 bIjo prasaMgaH pitAdikano phiTakAra bIjo prasaMga : asahAya abaLA kAramo karmodayA zrI hanumAnanuM avataraNa munivaranAM darzanA vasaMtatilakAnA be prazna ra8ra prathama praznano uttara bIjA praznano uttara ra94 dharmanA pratApe jaMgalamAM paNa maMgala! 296 acAnaka divya sahAya 298 putrano janma 300 mAmAno samAgama 300 devajJano abhiprAya 301 prayANa ane utpAtA 302 mosALamAM satkAra ane putranuM nAmakaraNa 302 putranI vRddhi ane mAtAnI ciMtA 303 pavanaMjayanuM punarAgamana ane aMjanAnI zodha 303 pavanaMjayano mAtApitA pratyeno saMdeza 305 ketumatino du:khapUrNa pazcAttApa 30pa putravadhUnI zodha mATe sasarAnuM prayANa 306 bhUtavanamAM putranuM darzana 306 paravaza pavanaMjayanuM sAhasa citAmAM paDatAM pahelAM 30g putrane bacAvI levAno pitAjIno prayatna 3p9 putrano prazna 30keTalAka zodhanArA hanupurama 340 aMjanAnI mUccha ane rudana 34 rudana samayanAM udgAro 312 ajJAnano avadhi 313 mohano mahimA 314 aMte paNa vivekano udaya 315 zokane sthAne chavAyelo AnaMda 315 AnaMdotsava 34G svajana mIlanA 320 zrI rAvaNanuM AhvAhana sAcI kSatriyavaTanA udgAro zrI hanumAnajIno zrI rAvaNa Adie karelo satkAra 326 218 306 230 321 322 2pa0 Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAyaNI eTale dIkSAnI khANa 1 zrI munisuvrataprabhunA zAsanamAM thayelA AThamAM baLadeva-vAsudeva ane prati-vAsudeva zrI rAmacandrajI-lakSmaNajI ane zrI rAvaNa A traNa uttama puruSanAM jIvananI kathAnA prAraMbhamAM pravacanagAruDI paramagurudevazrIe airAvaNa vecIne rAsabha kharIdavAnA dRSTAMta tarIke vAsudeva-prativAsudevane varNavyAM che. pachI zAsana pAmelA mahAnubhAvonuM haiyuM kevuM hoya te varNavatAM arhaddAsazreSThi ane zrIzreNikamahArAjAnA prasaMgapUrvaka hitaiSIvAlI thavAno dAvo karanArA AjanA lokonI ulaTa tapAsa karI che ane saMprati mahArAja ane temanI mAtAno prasaMga varNavyo che. tathA devatAone zrAvakakuLamAM AvavAnuM :- thAya tenA adbhuta kAraNo rajU karIne to pravacanakAra maharSie kamAla karI che chelle AjJA, AjJAno svIkAra, AjJA karanAranI javAbadArI vigere vAtonuM spaSTIkaraNa karyuM che. -zrI Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAcuM hitaiSIpaNuM rAkSasavaMza ane vAnaravaMzanI utpatti * paramazrAvaka zrI arvAsa ane zrI zreNika mahArAjA sAcuM hitaSIpaNuM * rAmAyaNa eTale rajoharaNanI prabhAvanA zrI jainazAsananI paraMparA ane tenI viziSTatA Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAcuM hiteSIpaNuM...1 sAcuM hitaiSIpaNuM rAkSasavaMza ane vAnaravaMzanI utpatti zrI triSaSTi-zalAkA-puruSa-caritra'nA sAtamA parvanA prathama sarganI zarUAta karatAM kalikAlasarvajJa bhagavAn zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA pharamAve che ke atha zrI suvratasvAmi-jinendrasyAJjanadyuteH / harivaMzamRatoNdoghu, tIrthe saMnAtanarmanaH ????? vanadaivaca padmaca, vinarAghArca gha / prativiSNo rAvaNasya, caritaM parikIrtyate // 2 // "zrI RSabhadevasvAmI Adi zalAkA-puruSonAM caritro varNavyA pachI, have aMjaLanI kAMti jevI kAMtivALA ane harivaMzamAM caMdramA samA vIsamA tIrthapati zrI munisuvratasvAmi' nAmanA jinendranA tIrthamAM thayo che janma jemano e.. 'padmarAma' nAmanA baLadevanuM, 'nArAyaNa-lakSmaNa' nAmanA viSNa-vAsudevanuM ane 'rAvaNa' nAmanA prativiSNu-prativAsudevanuM caritra amArA vaDe kahevAya che." eTale ke A sAtamA parvamAM 24-tIrthaMkaradevo, 12-cakravartIo, 9-baLadevo, 9-vAsudevo ane 8-prativAsudevo' A tresaTha uttamapuruSo paikInA ane vIsamA tIrthapatinA samayamAM thayelA AThamA baLadeva zrI, rAmacaMdrajI, AThamAM vAsudeva zrI lakSmaNajI ane AThamA prativAsudeva zrI rAvaNa, A traNa uttamapuruSonuM caritra ame kahIzuM. rAkSazavaMza ane vAnaravaMza Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina rAmAyaNaH 4 rajoharaNanI khANa 'rAkSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 AthI spaSTa che ke "zrI triSaSTi - zalAkA - puruSa-caritra' nAmanA A sAtamA parvamAM sADA traNa kroDa graMtharatnonA racayitA, paramopakArI, kalikAlasarvajJa, bhagavAn zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAe baLadeva zrI rAmacaMdrajI, viSNu yAne vAsudeva zrI lakSmaNajI tathA prativAsudeva zrI rAvaNanuM varNana karyuM che. aMjana jevI zyAmakAMtivALA ane zrI harivaMzamAM caMdramA samAna vIsamAM tIrthapati bhagavAn zrI munisuvratasvAmIjInA tIrthamAM A traNeya mahApuruSo thayA che. A traNeya mahApuruSo triSaSTi - zalAkA puruSo paikInA che niyamo muktigAmI AtmAo che. muktigAmI AtmAoe paNa karelI ayogya karaNIonAM, A zAstrakAroe vakhANa karyA nathI. mokSagAmI AtmAoe paNa, je je bhavamAM je je ayogya kAryavAhIo karI, teno natIjo dekhADavAmAM zAstrakAro cUkyA nathI. zrI vAsudevo ane prativAsudevo niyANuM karIne thAya che anaMtajJAnIoe pharamAvelI ratnatrayIne pUrvabhavamAM ArAdhe che tIvra tapazcaryA tape che ghora upasargo paNa sahe che chatAM Akhare e saMyama AdinA phaLa tarIke paudgalika sukhanI mAMgaNI kare che. dharmAnuSThAnanA phaLa tarIke paudgalika sukhanI mAMgaNI - icchA, e kharekhara ayogya icchA che enuM pariNAma sAruM nathI hotuM. mukti na maLe tyAM sudhI dharmarasika AtmAone svargAdi sukha, Rddhi-siddhi vigere maLe temAM vAMdho nathI, paNa muddo e che ke maLe to bhale maLe, paNa dharmI AtmAnI tevI mAMgaNI T na hovI joIe. brahmacaryanA prabhAve paNa svarga maLe che, enI nA nathI chatAM devalokanI devAMganAonA mohathI brahmacarya sevavAmAM Ave duzmanono saMhAra thAya tevuM baLa meLavavA mATe brahmacarya svIkAravAmAM Ave to ? e sAdhaka ke bAdhaka ? saMyama hArI javAnAM advitIya Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ daSTAMto-vAsudeva ane prativAsudeva che. pUrve tapa-japa kare ane airAvaNa vecI rAsanI kharIdI karavA jevuM kare. saMyamanA pratApe maLe to badhuM, paNa asaMkhyAta varSo sudhI narakomAM anaMtI vedanA bhogavavI paDe che. rAvaNa ane lakSmaNano AtmA narakagAmI chatAM, temanAM hRdayamAM zrI jinezvaradevanAM zAsananI suMdaramAM suMdara chAyA hatI. zrI jinezvaradevanA zAsanamAM janmelA AtmAnuM haiyuM paNa keTaluM komaLa ane namra hoya ? durbhAgya yoge aneka pApo sevAI jAya, paNa hRdaya juduM hoya che prasaMge-prasaMge e AtmAo potAnA hRdayamAM rahelI komaLatA, namratA ane zrI jinezvaradevanA zAsanane chAjatuM saujanya vigere kevAM batAve che, te A caritramAM khAsa joI zakAze zrI jinezvaradevonuM zAsana hRdayamAM vasI javuM joIe. jeonA hRdayamAM zrI jinezvaranuM zAsana vasyuM che, teo narakanI vedanAo paNa samAdhithI bhogave che bezaka, bUmo paDAI jAya che, paNa enI sAthe ja AtmA kahe che ke duSkarmono vipAka che, zAMtithI bhogava. jJAnI kahe che ke zrI jinezvaradevanuM zAsana, e evI cIja che ke te azubha karmonA vipAkoya vakhate navAM karmo AvavA nathI detuM. saMpattimAM ane ApattimAM beyamAM samyagRSTi AtmA karma khapAve ane bIjo bAMdhe. eka tare ane bIjo DUbe. sAta bhUminA prAsAdamAM beTho hoya, be-pAMca devAMganAo jevI strIo pharatI hoya, viSayanI choLo UchaLatI hoya, paNa samyagadRSTi zuM vicAre ? vicAre ke A kArAgRha che. kArAgRha eTale ? kedakhAnuM. have vicAro ke samyagdaSTi AtmA potAnA kuTuMbamAM kayA saMskAra nAkhe ? sAcuM hiteSIpaNuM...1 1 rAkSazavaMza ane vAnaravaMza Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina rAmAyaNaH rajoharaNanI khANa zakSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 paramazrAvaka zrI ahaMdAsa ane zrI zreNika mahArAjA. 'zrI samyakta kaumudI' nAmanA graMthamAM paramazrAvaka zrI ahaddAsa' nAmanA zreSThivaryanuM dRSTAMta Ave che. zrI zreNika mahArAjAe bAra varSe AvatA ane cAturmAsika parvanA divase ujavAtA kaumudI mahotsava mATe nagarImAM udghoSaNA karAvI AthI nagarImAM tenA ughApananI taiyArI cAlI rahI che ane rAjAno Adeza hovAthI potAne tyAM paNa te taiyArI cAlatI joIne, te parama dharmAtmA zreSThivarya vicAre che ke Aje sarva uttama karmo karavAnA kAraNarUpa cAturmAsika parva che je parvamAM devatAo paNa zrI naMdIzvara dvIpe jaIne snAtra mahotsava kare che. Aje vivekI AtmAe sarva prakAranA Adare karI zrI jinezvaradevanI pUjA karavI joIe ane te pramANe karavAno niyama paNa meM zrI jinezvaradevanI pAse aMgIkAra karyo che.' A pramANe vicArI te zreSThivarya nAnA prakAranA maNionA samUhathI zobhatA vizALa suvarNanA thALane hastamAM laI rAjakuLamAM gayA ane tyAM rAjA pAse te bheTaNAne dharI, rAjAne namaskAra karIne UbhA rahA. emane Ama AvIne UbhelA joIne, tarata ja zreNika mahArAjAe e zreSThivaryane AvavAnuM kAraNa pUchyuM uttaramAM te zreSThivarya jaNAve che ke bUDhedAdAttama - cc citvam ? yana nandIzvare yAnAM, suparvANo'pi kurvate // 1 // mayAvi zrImahAvIra-ninA jaahe purA ? samagrapuracaittyAnAM, vidhinA pUjanavratam // 2 // sAdUna vizvadhUnAM, vandranAmahastathA ? samaM svIyakuTumbena, sarveNA'muSya vAsare // 3 // rAnAvekana caitye tu, kRtvA pUjAM jagadguroH / aftta nRtyAphid docrya, vAryamityasti me vimo . rara4 4 aaumuDhamahanirmaLa, vaDhAzo nareDadunA ? Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaM sati yathA mAvI, vratamahUno na me manAvyuM rI bhavahAveza, pAnataH yathA ca AdizyatAM tathA'vazya-mArhatzreNIbhUSaNa 'he naradeva ! Aje sarva pApono nAza karanAruM cAturmAsika parva che, ke je parvamAM devatAo paNa zrI naMdIzvaradvIpamAM yAtrA kare che. meM paNa prathama zrImahAvIra bhagavAna pAse A parvanA divase potAnA saghaLA kuTuMba sAthe vidhipUrvaka samagra nagaracaityonA pUjvavratano ane vizvanA baMdhu samA sAdhu mahArAjAone vaMdanA karavAno abhigraha aMgIkAra karyo che. he svAmin ! rAtanA eka caityamAM jagadguru zrI jijJezvaradevanI pUjA karIne, gItanRtyAdikArya paNa mAre karavAnuM che. have hamaNAM lokamAM Apano kaumudI mahotsava karavAno Adeza che. to he narapAlaka ! he ArhazreNibhUSaNa ! he zrAvaksamudAyamAM alaMkAra samA rAjan ! Apa avazya evo Adeza karo ke jethI jarApaNa mAro vratabhaMga na thAya ane Apano Adeza paNa pALI zakAya." A pramANenI vinaMtI sAMbhaLIne zrI zreNika mahArAjAne eTalo badho AnaMda thayo ke jethI temanI romarAjI vikasvara thaI gaI. e AnaMdanA yoge teo vicAre che ke c syAnnRpAlaka ! ga aho mahAmohakaraM vidhUya, mahotsavaM vismitavizvamenam / trayaM mahAtmA hRdyate vizudhdhAM, sarvadharme nanavrudhdhimevam pA puNyAtmanA'nena madIyadezaH, puraM tathaitatsakalaM gRhaM ca / pavitritaM cArucaritrabhAjA, jinendapUjodyatamAnasena // 2 // evaMvidhA bhaveyuce-yAMso nagare pumAMsaH sakalaM rAjyaM, tadA hi saphalaM bhavet // 3 // "kharekhara, Azcarya che ke A mahAtmA mahAmohane karanAra ane AkhA vizvane vismaya pamADanAra A mahotsavano vivekapUrvaka tyAga karIne, zrI sarvajJadevanA dharmane viSe A prakAranI vizuddha buddhine dhAraNa kare che. kharekhara, suMdara caritrathI zobhatA ane zrI jinendranI pUjAmAM ujamALa manavALA A puNyAtmAe. mAro deza tathA mAruM sakaLa nagara ane sakaLa ghara pavitra karyuM. mArA nagaramAM jo AvA prakAranA ghaNA puruSo thAya to ja mAruM rAjya saphaLa thAya." A vicAraNA uparathI samajI zakAze ke mohanI pravRttimAM 7 ' ' ' ' rAkSazavaMza ane vAnaravaMza ' sAcuM hitaiSIpaNuM...1 Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAkSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 bhe jaina rAmAyaNaH rajoharaNanI khANa mUMjhAyA chatAM, prabhu zrI sarvajJadevanA dharmathI pariNata thayelA AtmAonI dazA keTalI UMcI hoya che ? ane koIpaNa AtmAnA dharma-karmane sAMbhaLIne te AtmAne kevo AnaMda thAya che ? zreSThivaryanI uttamabhAvanAthI raMjita thayelA zrI zreNika mahArAjA, te dharmarasika zreSThivaryanI prazaMsA karavA sAthe, temaNe karavA dhArelA dharmakAryamAM protsAhana maLe tevo Adeza ApatAM kahe che - 8 X X X X X X X X X X X X X I "tvaM dhanyaH kRtakRtyastvaM, zlAghyaM janma tavaiva hi // 1 // yastvamevaMvidhe vizva pramAdapadakAraNe atucchotsavasaMbhAre, dharmakarmaNi karmaThaH pramAdaparavAn, prANI, sAMsArika mahotsave / jAyamAne bhavennUnaM, prAyo dharmaparAGmukhaH // 3 // vrataM tAvatkriyA tAva tAvanniyamadhIratA / na yAvadehinAM kAryaM, bhavetsaMsArasaMbhavam // 4 // tvayaiva mama sAmrAjye, prAjyatA jAyate'khile / atastvaM sarvasAmagryA, pUjAM niHzaGkamAcara // 5 // tvadgRhiNyo'pi kurvantu, sthitA nijagRhe punaH / tvayA samaM mahAbhAga! jinapUjAmahotsavam // 6 // mamApijAyatA puNyaM puNyaM tvadanumodanAt / kartuH sAhAyyadAtuzca, zAstre tulyaM phalaM smRtam // 7 // nigadyaivaM maNisthAlaM, pazcAttasmai nRpe'rpayat / mahAnto dharmakAryeSu, na kurvanti pratigraham // 8 // "he zreSThim ! AvA prakAranA vizvane pramAdanA sthAnarUpa banAvavAmAM kAraNarUpa atuccha utsavano samUha je samaye vartI rahyo che, te samayamAM je tame dharmakarmamAM karmaTha cho, te tuM dhanya cho, kRtakRtya cho ane tAro janma prazaMsAne pAtra che. kAraNake pramAdane AdhIna prANI sAMsArika mahotsava cAlato hoya te vakhate, ghaNuM karIne atizaya dharmathI parArmukha hoya che. saMsArI prANIonI vrata, kriyA ane ' ''w'' Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niyamomAM dhIratA tyAM sudhI ja Take che ke jyAM sudhI sAMsArika kArya upasthita na thAya mATe kharekhara, eka tArA ja yoge akhila rAjyamAM zreSThatA che. AthI tuM sarva sAmagrIthI ni:zaMkapaNe zrI jinezvaradevanI pUjA kara. he mahAbhAga ! tArI strIo paNa potAnA gharamAM rahI thakI tArI sAthe zrI jinezvaradevanI pUjAnA mahotsavane Ujave ! tArI anumodanA karavAthI mane paNa pavitra puNyanI prApti thAva, kAraNake zAstramAM karanArane ane karavAmAM sahAya ApanArane samAna phaLa kahyuM che. A pramANe kahIne rAjAe te maNinA sthAne pAcho Apyo, kharekhara, mahApuruSo dharmakAryomAM aMtarAya karatA nathI." sAcuM hiteSIpaNuM mahAnubhAvo ! vicAro ke pramAdanA yoge dharmane nahi AcarI zakatA AtmAo, dharmakarma pratye keTalI rucivALA hoya che, dharmakarma karavAmAM ughata thayelA AtmAo pratye teo kevo sadbhAva batAve che ane keTaluM sanmAna kare che ? bhagavAn zrI mahAvIradevanA zAsananI ArAdhanAmAM ja kalyANane mAnatA parama samyagdaSTi zrI zreNika mahArAjA AvA dharma-karmaparAyaNa AtmAothI ja potAnA rAjyanI zreSThatA samaje che. AthI zuM dhvanita thAya che? kharekhara, dharmamAM vidana karatA AtmAo mATe A dRSTAMta ghaNuM ja vicAraNIya che. pote dharma nahIM karI zakatA hovAthI, dharma karanArAone dharma karatAM aTakAvavA, enA jevuM eka paNa adhama kArya nathI. dharmanA rasiko vadhu dharmarasika bane, e kAryavAhI karavAne badale viparita kArya karavAthI, AtmA durlabhabodhi yA bahula saMsArI thAya emAM zuM Azcarya che ? e paNa vicAravAnuM che ke parvanI ArAdhanA mATe zreSThivarya zrI ahadAsane lakSmInI paNa kiMmata nathI nahi to eka parva divasanI ArAdhanA mATe, aneka maNiratnothI bharelo thALa bheTa ApavAnI udAratA te zreSThivarya na batAvI zakata. dharmAtmAone dharma-karma mATe sarvasva tajatAM paNa vAMdho nathI Avato, e samajAvavA sAthe A dRSTAMta e paNa samajAve che ke dharmarasika zraddhAcusta sattAdhIzo lobhamAM paDyA vinA, hRdayamAM umaLakA sAthe 'sAcuM hiteSIpaNuM...1 9 rAkSazavaMza ane vAnaravaMza Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina rAmAyaNaH 0 0 bhAga-1 'rAkSasavaMza ane vAnaravaMza | rajoharaNanI khANa 1 sAmAne dharma kArya karavAmAM ucita sahAya ApavAmAM leza paNa pAchIpAnI nathI karatA. vadhumAM zreSThivarya potAnI sAthe potAnA AkhA kuTuMbane dharmamaya banAvavAnI keTalI kALajI rAkhe che, e paNa A daSTAMtathI samajI zakAya tema che. dharmI AgevAne potAnA Azritone, potAnA sahacArIone ane potAnA snehIvarga Adine dharmakarmamAM yojavAnA prayatno karavA joIe, ema A dRSTAMta udghoSaNApUrvaka jaNAve che. uparanI rIte mahArAjAnI anumati meLavI, te zreSThivarya zrI adAse potAnA kuTuMba sAthe ghaNA ja ThAThamAThathI sarvane Azcarya pamADe evo snAtra mahotsava ryo ane caityaparipATI vigere dvArA Akho divasa dharmakarmamAM pasAra karyo. rAtrimAM paNa potAnA gharanA jinamaMdiramAM iMdranI mAphaka kuTuMba sAthe zrI kleizvaradevanI bhakti karI. tame joI zakyA ke - zrI ahadAsa zreSThivarSe potAnI sAthe potAnA kuTuMbane paNa dharmakarmamAM rakta banAvyuM ane ema karavAmAM ja sAcuM vaDIlapaNuM che. have vicAro ke Aje kaI dazA che? chokaro nATakamAM jAya, sInemAmAM jAya, to AjanA loko roke nahi, paNa kahe ke jamAno che. ane pUjA na kare to kahI de ke - ene abhyAsano bojo bahu che. tame samyagdaSTi mAbApa cho ne ? hiteSI, vAlI thavAno dAvo karo cho ? tame hiteSI ane vAlI zAnA ? tame saMtAnonI e tapAsa karI che ke Aje teonA kAnamAM pAparUpI jhera keTaluM reDAyuM? zrI jinezvaradevanA zAsananI viruddha saMskAra keTalA poSAyA ? jo A na karo to hiteSIpaNuM ke vAlIpaNuM zI rIte sAbita thAya ? saMprati rAjA, rAjA thaI paTTahati upara caDhI mAtAne namaskAra karavA Ave che tyAre mAtA kahe che ke "mAro saMprati rAjA bane temAM mane AnaMda na Ave, paNa zrI jinezvaradevanA zAsananI prabhAvanA kare to mane Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AnaMda Ave.' AnuM nAma mAtA. AjnI mAtA zuM kahe che ? mA-bApa to badhAne thavuM che, dIkarAne AMgaLIe to badhAne rAkhavA che, AjJA to badhAne manAvavI che, paNa tevI icchAvALAoe potAmAM pitRtva ane mAtRtva keLavyA vinA kema cAle ? mA-bApa, mA-bApa nahi bane to dIkarA, dIkarA nahi bane. huM unmatta dIkarAono bacAva nathI karato paNa jema dIkarAoe dIkarA banavuM joIe, tema mA-bApe paNa mA-bApa banavuM joIe. rAmAyaNa eTale rajoharaNanI prabhAvanA ApaNe rAmAyaNa vAMcavAnuM che. emAM rajoharaNanI prabhAvanA che. rAmAyaNa eTale rajoharaNanI khANa. ghaNA-ghaNA puNyavAn AtmAonuM varNana AmAM Ave che. zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAe e puNyazALIonAM varNano ghaNI ja suMdara rIte ullAsapUrvaka AlekhyAM che. mAtA, pitA, baMdhu, snehI, nokara, cAkara, rAjA mahArAjA kevA hovA joIe. te badhuM A rAmAyaNamAMthI nIkaLaze. A mahApuruSonA pUrvajo kevA-kevA puNyavAna AtmAo che, enAM varNano Avaze. paheluM varNana prativAsudeva zrI rAvaNanuM ane emanA pUrvajonuM cAlaze, kAraNake prathama prativAsudeva utpanna thAya che. utpanna thaIne te traNa khaMDanuM sAmrAjya meLave che. te pachI baLadeva ane vAsudeva utpanna thAya che. vAsudevanA haste prativAsudeva marAya che. baLadeva ane vAsudeva, e ubhayano baMdhuprema ajaba hoya che. A badhAnuM varNana kramasara thaze. hAla to e jANI lyo ke A mahApuruSo aMjna samI zyAmakAMtivALA ane zrI harivaMzamAM caMdramA samA vIsamAM tIrthapati bhagavAn zrI munisuvratasvAmIjInA zAsanamAM thayAM che. 11 rAkSazavaMza ane vAnaravaMza sAcuM hiteSIpaNuM...1 Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina rAmAyaNa, 5 rajoharaNanI khANa 'zakSAsavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 zrI jainazAsananI paraMparA ane tenI viziSTatA zrI rAmacandrajI, zrI lakSmaNajI ane zrI rAvaNanA caritrane varNana karanArA A sAtamAM parvanA prathama sargamAM, kalikAlasarvajJa bhagavAn zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAe, 'rAkSasavaMza' ane 'vAnaravaMza' nI utpatti tathA zrI rAvaNanA janmanuM varNana karyuM che. zrI rAvaNano janma rAkSasavaMzamAM thayela che. e kAraNathI prathama 'rAkSasavaMzamAM utpanna thayelA puNyazALI rAjA-mahArAjAonuM varNana karatAM, kalikAlasarvajJa bhagavAn zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA pharamAve che ke maraDA rasoDhI, vAyA ghanacthena AsIr3hakSovaMzakaMdo, viharatyajite'rhati // 1 // sa mahArakSase rAjyaM, sudhIrdattvA svasanave / ajitasvAmipadAnte paravrajya yayau zivam // 2 // mahArakSAH apiciraM, rAjyaM bhuktvA svadanaMdane / devarakSasi saMsthApya, pravrajya ca zivaM yayau // 3 // rakSoDhIpadhipeSveva-masaMkhyeSu gateSu tu / zreyAMsatIrthe'bhatkIrti-dhavalo rAkSasezvaraH // 4 // je samaye A avasarpiNI kALanA bIjA tIrthapati zrI ajitanAtha svAmI vicaratA hatA, te samaye A jaMbUDhIpanA bharata' nAmanA kSetramAM AvelA rAkSasadvIpamAM ane te dvIpamAM paNa AvelI laMkA' nAmanI nagarImAM rAkSasavaMza' nI vRddhi mATe kaMdasamA zrI ghanavAhana' nAmanA rAjA hatA. suMdara buddhivALA te mahArAjA potAnA mahArAkSasa' nAmanA putrane rAjya ApIne zrI ajitanAtha svAmIjI pAse pravrajyA aMgIkAra karIne siddhipade padhAryA. zrI mahArAkSasa mahArAjA paNa cirakALa sudhI rAjyane bhogavIne ane te pachI rAjya potAnA putra zrI devarAkSasa upara sArI 'rIte sthApIne, eTale ke potAnA putrane soMpIne pravrajyA dhakSAne svIkAra karIne siddhipade padhAryA. A pramANe "rAkSasadvIpanA asaMkhyAtA adhipatio thaI gayA pachI, A ja Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avasarpiNI samayanA agiyAramA tIrthapati bhagavAn zrI zreyAMsanAtha svAmInA tIrthamAM kIrtidhavala' nAmanA rAkSasezvara thayA." A uparathI : samajAze ke prathama zrI rAvaNanA pUrvajonI paraMparA cAle che. ane temAM prathama to mAtra sAmAnya rIte nAma ja gaNAve che zrI rAmacaMdrajI, lakSmaNajI tathA zrI rAvaNanuM caritra varNavatAM, prathama prativAsudeva zrI rAvaNanI vaMzaparaMparAnuM varNana kare che. e uparathI paNa samajAya che ke - 'zrI jainazAsananI paraMparA paNa judI che. eTale ke - zrI jenazAsanamAM janmelA bAlyakALamAM saMyama maLe to AnaMda mAne ane tema na bane to, te avasare saMyamadhara thavAne cUke nahi. kAraNake saMyama, e to jinazAsanane pAmelAno zaNagAra che. A vAta tamane zrI rAvaNanI paraMparAnA varNanathI sArI rIte samajAze. ahIM eka khulAso karI laIe ke - keTalAko zrI rAvaNa vigerene rAkSasa kahe che paNa tema nathI. rAkSasadvIpanA mANaso mATe temano vaMza te rAkSasavaMza ane mATe ja teo rAkSasa kahevAya che. jema gujarAtano gujarAtI, kAThiyAvADano kAThiyAvADI, tema rAkSasadvIpanA mANaso rAkSaso kahevAyA. zrI jaMbUdvIpanA bharatakSetramAM AvelA rAkSasadvIpanI laMkA nAmanI nagarImAM, rAkSasavaMzanA kaMdasamA zrI ghanavAhana nAmanA rAjA hatA. A avasarpiNInA bIjA tIrthapati bhagavAn zrI ajitanAthasvAmI vicaratA hatA, tyAranI A vAta che. zrI rAvaNanI vAta che - zrI munisuvratasvAmInA zAsanamAM, ane paraMparA cAle che-zrI ajitanAtha svAmInA samayathI, suMdara buddhithI zobhatA zrI ghanavAhana rAjA potAnA putra mahArAkSasane rAjya ApI, zrI ajitanAtha svAmInI pAse saMyama laI zivapadane pAmyA. 'zrI mahArAkSasa' rAjA paNa cirakALa sudhI rAjyane bhogavIne potAnA putra zrI devarAkSasane rAjya soMpI saMyama aMgIkAra karI muktipadane pAmyA. evI rIte rAkSasadvIpanA sAcuM hiteSIpaNuM...1 1. rAkSazavaMza ane vAnaravaMza Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina rAmAyaNaH, 14 'rAkSAsavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 ja rajoharaNanI khANa 1 adhipatio asaMkhyAtA thaI gayA pachI, agiyAramAM tIrthapati zrI zreyAMsanAthasvAmInA tIrthamAM 'kIrtidhavala' nAmanA rAkSasanA adhipati thayA. A rIte zrI rAvaNanI paraMparAmAM aneka rAjAo muktipadane ane svargane pAmyA che. samyagRSTi AtmA jainakuLamAM janmavAnuM zAthI Icche ? mithyAtvavAsita cakravartIpaNuM na icchatAM daridrapaNe jenakuLa Icche, eno hetu zo ? zrAvakakuLamAM zuM hoya ke jethI devatA paNa tyAM AvavA Icche che zrAvaka roja zrI jinezvaradevanI trikALapUjA, ubhayakALa Avazyaka, guruvaMdana, vyAkhyAna zravaNa, tapa, japa tathA saMyamanA manoratha vigere kare. zrAvaka yathAzakti potAnA makAnamAM zrI jinamaMdira, pauSadhazALA ane saMyamanAM upakaraNa rAkhe ane UMcA prakAranA manoratho kare. A kAraNe devatAo paNa zrAvakakuLamAM AvavA icche ane Ave. jenA gharamAM saMyamanA pariNAmavALA Ave, te kuLa puNyavAnuM ke pApavAn ? jenA gharamAM bALakane saMyamanAM pariNAma thAya ane bALaka saMyamanAM pariNAma pragaTa kare, te gharanAo zuM vicAre ? jo puNyavAn hoya to te e ja vicAre ke "ahobhAgya amAruM, ke jethI amArA gharamAM AvA eka parama puNyazALIno janma thayo che.' zrAvakakuLanI maryAdA ane Abaru sAcavavA mATe uparanA vicArone ja sevavA paDaze. zrI puMDarika - kaMDarikanuM adhyayana yAda rAkhavuM paDaze. moha hoya, moha darekane satAve, mohanA paMjAmAMthI koI chaTakyuM nathI ane emAMthI chaTake te bhAgyazALI tathA mohanI mAtrA na hoya to ahobhAgya paNa mohanI mAtrA ullaMghI jAya, eTale ke mohamasta banI jAya, to zAstra kahe che ke vaDIla te vaDIla rahetA nathI. badhI maryAdA hoya. maryAdA bahAra kaMI na hoya. zrAvakanA kuLamAM kaI bhAvanA, kaI maryAdA che ane tevA kuLamAM janmelAomAMthI dharmabhAvanA mATe kevA-kevA udgAro Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nIkaLavA joIe? A badhA viSayomAM zrAvaka potAnI pharaja zAMtacitte vicAre. pUrve eka zrI abhayaMkara nAmanA zreSThivarya thayelA che. temane tyAM nokaro ghaNA hatA. temAMnA te be nokaranI atre vAta karIe, ke jemAMno eka nokara zeThanAM pazuone carAvato ane bIjo nokara kacaro kADhato. e be nokarone paNa bhegA thavA vakhata ja na Ave, kAraNake thAkyApAkyA AvIne sUI jAya. eka divasa te be nokaro bhegA thayA ane vicAravA lAgyA ke ApaNA zeTha kevA puNyavAn ! emaNe pUrve ghaNuM puNya karyuM che, jenA pratApe akhUTa sAhebI maLI che chatAM enA tejamAM aMjAtA nathI ane puNya kare che, to AvatA bhave paNa evI ja sAmagrI maLaze ane dharma karaze. ApaNe to gayA bhavamAM puNya karyuM nathI, jethI A bhavamAM majUrIthI mAMDa pUruM karIe chIe eTale dharma karavAno vakhata maLato nathI, dharma karI zakatA nathI. vaLI jyAre A bhavamAM paNa dharma na thAya to AvatA bhavamAM paNa tevo puNya avasara ane anukULatA kyAMthI ja maLavAnI ? mATe ApaNe to gayo bhava paNa gayo, A bhava paNa gayo ane Avato bhava paNa javAno.' A vAtacIta zeThanA kAne athaDAI. zeTha vicAre che ke 'mArA nokaro puNyavAn che. kyAre vakhata Ave ke nokarone dharmamArge joDuM." zeThane AnaMda thayo. nokarane dharmI joI zrAvakane to khuzI thAya. Aje zeThane nokara kahe ke "paramadivase comAsI che to zeTha kahe ke 'zrAvakane nokara rAkhavA nahi, kAraNake ene rAkhIe to aMtarAya Ave?' koI zeThe ema kahyuM ke paramadivase parva Ave che mATe jaina ho to tame parvanA uttama AcAramAM lIna thAo, kAmamAM harakata nahI Ave ?" koI zeThe ema pUchyuM ke rAtre kema khAo cho ?" zrAvakapaNAnI pharajano khyAla Ave che ? "amArAM kuLa UMcA' ema kahevuM kharuM, paNa UMcA kuLane lAyaka karavAnuM kharuM ke nahi? sAcuM hiteSIpaNuM...1 15 rAkSazavaMza ane vAnaravaMza Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ b-led apdpi pe pahe jaina rAmAyaNaH rajoharaNanI khANa 16 ame bApa, amArI AjJA bALake mAnavI ja joIe ema kahevuM, khoTI paNa AjJA manAvavA baLajabarI karavI, paNa tame zrI mahAvIrapitAnI AjJA keTalI mAno cho ? AjanAM mA-bApane bALaka AjJA mAne e yAda Ave, paNa mAbApa AjJA kevI kare e yAda na rAkhe. A rIte Aje phAvatI vAta kare. jJAnI kahe che ke zrI jinezvaradeve to sIdhI saDaka bAMdhI che ke jene Azraya karanArA badhA ja mArgastha bane. sau-saunI sthiti tapAse to bAdha nathI. kAgaDAne dhoLo tathA rAtane divasa jo guru kahe, to ziSya tahatti kahe ane zaMkA thAya to zaMkAnA samAdhAna mATe ekAMte savinaya pUche ke 'bhagavan ! kAgaDo dhoLo enuM rahasya zuM ?' paNa ekavAra to tatti ja kahe. temaja guru paNa zrI jJeizvaranI AjJAthI eka kadama paNa AghA na jAya : AghA na thaI javAya tenI pUratI kALajI rAkhe. jJAnI puruSo kahe che ke jinezvaradevanI AjJAthI viruddha prarUpaNA karatAra gurunI AjJAmAM rahevuM, e irAdApUrvaka AtmAno nAza karavA barobara che. Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAyaNa eTale dhakSAnI khANa 2. zrI zreyAMsanAtha tIrthapatinA dharmazAsanamAM 'kItidhavala' nAme rAkSasapatinA prasaMgathI 'padmAharaNa'no varNavAno prasaMga 'jarajamInane joru traNe kajIyAnA choru' A jUnI kahevatane ane 'artha-kAmanI anarthakAritAne varNavI rahyo che. yuddhanA prasaMgone paNa dharmaprasaMgo banAvatI ane saMyama svIkAra-kevaLajJAna ane mokSa prAptinA saMdeza ApatI A rAmAyaNane dIkSAnI khANa tarIke parama gurudevazrI dvArA biradAvAI che. artha vinA paNa sUtranI zaktine pragaTa karo navakAramahimA vAnaranA prasaMgamAM je banyo ne tyArapachI 'vAnara dvIpa'nA rAjAonA mukuTa AdimAM 'vAnaranuM cihna' goThavAvuM vigere vAto tathA 'dIkSAnI khANa' e vidhAnane puSTa karatI anekAneka jIvana kathAonA maMDANa rAmAyaNanA prAraMbhathI ja A prakaraNamAM ApaNane jovA maLe che. 17 Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNa * padmAha2Na 0 eTale * dIkSA nI khANa zrIkaMTha rAjAno vRttAMta kiSkiMdhI ane zrImALA bhAvanA suMda2 tenuM pa2iNAma paNa suMdara sukeza ane kipliMdhi nAsI chUTe che. ka 18 Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNa eTale dIkSA nI khANa padmAharaNa agiyAramAM tIrthapati zrI zreyAMsanAtha svAminA tIrthamAM 'kItidhavala' nAmanA rAkSasapati rAjA thayA te vakhate vaitADhaya parvata upara meghapura nAmanA nagaramAM atIndra nAmanA prasiddha vidyAdhara rAjA hatA. te rAjAne zrImatI kAMtA nAmanI rANIthI "zrIkaMTha' nAmano putra ane rUpathI devInA jevI devI' nAmanI dIkarI thaI. ratnapura nagaranA svAmI puSpottara nAmanA vidyAdhareje potAnA putra pottara mATe e suMdara locanavALI zrIdevInI mAMgaNI karI, paNa te atItve guNavAn evA paNa pamottarane potAnI putrI na ApI, ane bhAgyanA yogathI potAnI putrI zrI kIrtidhavala rAjAne ApI. lokokti evI che ke jara, jamIna ne joru, e traNa kajiyAnAM choruM, enA saMsargamAM rahIne zAMtinI vAta karavI, e vAhiyAta vAta che. Aje zAMtinI vAto karanArA, A traNa heya che ema samaje, to teo sahelAIthI prabhunA mArgane samajI zake. puSpottara rAjAne ema thayuM ke mAMgaNI karavA chatAM mArA putrane kanyA na ApI ane vagara mAgye kIrtidhavalane ApI ! AthI te potAnuM apamAna mAnavA lAgyo ane tethI ja tene kItidhavala rAjA paraNI gayA. ema jANI te atIndra tathA tenA putra zrIkaMTha sAthe vera dharavA che lAgyo. 'rAmAyaNa eTale dIkSAnI khANa....2 rAkSazavaMza ane vAnaravaMza Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina rAmAyaNaH rajoharaNanI khANa 'rAkSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 eka vakhata meruparvata uparathI pAchA AvatAM zrI atIndra rAjAnA putra zrIkaMThe puSpottara rAjAnI rUpe karIne lakSmI jevI padmA' nAmanI putrIne joI. jovA mAtrathI ja kAmadevanA vikArarUpa sAgarane ullAsa pamADavAmAM durdina samAna paraspara te ubhayane anurAga prema thayo. pabA, premabharI dRSTithI jANe svayaMvaranI mALAne ja na nAkhatI hoya, tema zrIkaMTha tarapha potAnuM mukhakamaLa rAkhIne UbhI rahI. teNIno potA tarapha anukULa abhiprAya che, ema jANI kAmadevathI pIDAtA zrIkaMThe teNIne upADI jaldI AkAzamArge prayANa karyuM. te vakhate rAjaputrI padhAnI ghasIoe bUmAbUma karI. koI padmAne harI jAya che evo pokAra karavA mAMDyo. ghasIonA te pokArane sAMbhaLIne, baLavAna evA puSpottara rAjA paNa sainya sAthe taiyAra thaI, zrIkaMThanI pAchaLa paDyA. zrIkaMTha paNa jaldI kIrtidhavala rAjAne zaraNe gayo ane padmAharaNanA saghaLA vRttAMtane zrI kIrtidhavala samakSa kaho. puSpottara rAjA paNa pralayakALamAM jaLa vaDe sAgaranI jema eTale sAgara jema dizAone AcchAdita kare, tema amita sainya vaDe dizAone AcchAdita karatA jaldI tyAM AvyA. kItidhavala rAjAe dUta dvArA puSpottara rAjAne kahevaDAvyuM ke'tamAro A vagara vicAryo ne mAtra krodhane AdhIna thaIne karavA dhArelo yuddhano prayAsa vyartha che kAraNake tamAre jo A kanyA avazya koIne ApavAnI to che ja, to pachI teNIe IcchA mujaba varelo A zrIkaMTha koIpaNa rIte aparAdha karanAra tarIke gaNI zakAya nahi. mATe tamAre yuddha karavuM, e ucita nathI. dIkarInuM mana jANIne have tamAre pote vivAhanuM kRtya karavuM ucita che.' padhAe paNa dUtInA mukhathI kahevarAvyuM ke 'pitAjI ! huM pote zrIkaMThane mArI rAjIkhuzIthI varI chuM paNa emaNe mAruM haraNa karyuM nathI.' Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A pramANe sAMbhaLavAthI puSpottara rAjAno kopa zAMta thaI gayo. ghaNuM karIne vicArazIla puruSono kopa nizcayapUrvaka sahelAIthI zame tevo hoya che. padmAnI IcchA jANyA bAda eno vAMdho to rahyo ane potAnI meLe kIrtidhavalanI rAjadhAnImAM potAnI putrI zrIkaMThane moTA mahotsavapUrvaka paraNAvI pachI te puSpottara ravAnA thayo ane potAnA nagaramAM gayo. A pachI kIrtidhavala rAjAe zrIkaMThane kahayuM ke "he mitra ! tame have ahIM ja raho kAraNake vaitADhyagiri upara hamaNAM tamArA zatruo ghaNA che. A rAkSasadvIpanI najadIkamAM ja vAyavya dizAmAM traNaso yojananA pramANavALo vAnara' nAmano dvIpa che. te sivAya bIjA paNa barbarakuLa ane siMhala vigere mArA dvIpo che, ke je dvIpo bhraSTa thaIne nIce AvelA svarganA khaMDa samA che temAMthI koI eka dvIpamAM rAjadhAnI karI mArAthI najIka, ApaNo viyoga na thAya te rIte tame sukhapUrvaka raho ! joke tamane zatruothI jarApaNa bhaya nathI, topaNa mArA viyoganA bhaye tamAre tyAM javuM e yogya nathI." zrIkaMTha rAjAno vRttAMta have zrI kIrtidhavala rAjAnA uparyukta snehapUrvakanA kathanathI ane viyoga sahana karavAnI azaktithI, zrIkaMTha rAjAe vAnaradvIpamAM nivAsa karavAnuM kabUla karyuM zrIkaMTha rAjA kabUla thavAthI zrI kIrtidhavala rAjAe vAnaradvIpamAM AvelA 'kiSkridhA' nAmanA parvata upara AvelI kirDiMdhA' nAmanI nagarInA rAjya upara "zrIkaMTha' rAjAne sthApana ryo. tyAM AgaLa Aju bAju pharatAM, moTA zarIravALA ane phaLonuM bhakSaNa karanArA ghaNA manohara vAnaro zrIkaMTha rAjAnA jovAmAM AvyA. zrIkaMTha rAjAe te vAnaro mATe amArinI uddaghoSaNA karAvI annapAnAdika apAvavA mAMDyuM.' zrIkaMThe AkhI prajAne hukama karyo hato ke vAnarone jarApaNa takalIpha na 'rAmAyaNa eTale dIkSAnI khANa... 2 21 rAkSazavaMza 21 ane vAnaravaMza ane vAnaravaMza ja Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAkSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 jaina rAmAyaNaH rajoharaNanI khANa "yathA rAnA tathA pranA" 22 devI. emane khavarAvavA-pIvarAvavA ane marajImAM Ave tema pharavA devA. rAjAnA tevA vartAvathI bIjA lokoe paNa vAnarono satkAra karavA mAMDyo. kahevata che ke : 'jvA rAjA tevI prajA.' tyArathI vidyAdharo kautukanA yoge lepyamAM ane dhajA, chatra Adi cihnomAM vAnaronAM citro ja karavA lAgyA. vAnaradvIpanA rAjyathI ane dareka jagyAe vAnaronAM citrothI, vAnaradvIpamAM rahenArA vidyAdharo paNa 'vAnara' nAmathI ja prasiddhine pAmyA. zrIkaMTha rAjAne vakaMTha nAmano eka putra thayo, ke je yuddhanI lIlAmAM utkaMThAvALo ane sarvatra akuMTha parAkramI hato. have ekavAra potAnA sabhAsthAnamAM beThelA zrIkaMTha rAjAe zrI naMdIzvaradvIpamAM rahelA zAzvat arhatonI yAtrA mATe jatA devone joyA. jotAMnI sAthe zrIkaMTha rAjAne paNa e yAtrA karavAnI bhAvanA thaI. bhaktine AdhIna banelA zrIkaMTha rAjA paNa tatkALa -nagarInI bahAra AvI, mArgamAM jatA ghoDAonI pAchaLa gAmanA pAdare rahelo ghoDo jema cAlavA mAMDe, tema aneka vAhanomAM besIne tA devatAonI pAchaLa te paNa cAlavA lAgyA. kharekhara, darekanI zakti sarakhI nathI hotI. vimAnamAM besIne mArgamAM cAlatAM, mArgamAM Avela parvatanA yoge jema nadIno vega aTakI paDe, tema mAnuSottara parvatane laMghatAM zrIkaMTha #rAjAnuM vimAna skhalanA pAmyuM. devatAo tathA vidyAdharo to AgaLa cAlyA gayA ane zrIkaMTha pote tyAM aTakI gayA. kAraNake temanuM vimAna sthaMbhI gayuM. ethI zrIkaMTha rAjA vicAravA lAgyA ke Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAgjanmanI mayA tepe, tapo'lpaM khalu tena me / naMdIzvarArhadyAnAyAM, nApUryata manorathaH 1111 "kharekhara, meM pUrvajanmamAM tapa ghaNuM ja thoDuM tapyuM che. te ja kAraNathI zrI naMdIzvara nAmanA dvIpamAM rahelA zrI arihaMtonI yAtrAno mAro manoratha pUrNa na thayo. arthAt je rIte dharmane ArAdhavo joIe e rIte dharmane ArAdhyo nathI, ethI ja zrI naMdIzvaradvIpanI yAtrAno mAro manoratha phaLyo nahi." A pramANenA vicArathI zrIkaMTha' rAjAne nirveda thayo. nirveda, e samyatvanuM trIjuM lakSaNa che ane tenuM svarUpa AlekhatAM nyAyAcArya mahAmahopAdhyAya zrImad yazovijyajI gaNivare pharamAvyuM che ke nAraka cAraka samabhava ubhagyo, tAraka jANIne dharma; cAhe nIkaLavuM nirveda te, trIjuM lakSaNa marma vicAro ke mahApuruSo game tevAM nimittone vairAgyajanaka kevI rIte banAve che ? kharekhara ja, mahApuruSonI vAta ja koI judI hoya che. kharekhara, zubha saMskAra, sAmagrI, sahavAsa ane zuddha manovRttinAM ja e phaLa hatAM. 'e gayA ne huM nahi ? kharI vAta, emaNe pUrve ArAdhanA karelI ane meM nahi karelI. hajI manuSya to chuM ne ? kharekhara, saMyama judI cIja che. baMdhanamAM paDelo AtmA kadIpaNa dhAryuM karI zakato nathI. have mAre zuM karavuM joIe ? devatA naMdIzvare gayA, paNa huM kyAM jAuM ? e podgalika baLavALA che, mArAmAM eTaluM baLa nathI, paNa AtmA to svAdhIna che ne ? naMdIzvara gayA vagara, jene mATe naMdIzvara javuM che tyAM kema na pahocuM ? je kArya mArA svAdhInanuM che te kema na karuM ? devatAe naMdIzvara zA mATe javAnuM? karmakSaya thAya e ja hetu che ne ? huM paNa prabhunA saMyamanuM ArAdhana karI jhaTa muktipade pahoMce !' zrIkaMTha rAjAe kSaNamAM evo uttama mArga zodhyo ke jenA yoge dhAryuM kAma nIkaLI jAya! A devatAonI IrSyA nahi, paNa harIphAI. e to hovI ja joIe ane e hovAnA pariNAme 'rAmAyaNa eTale dIkSAnI khANa...2 rAkSazavaMza 23 ane vAnaravaMza ( Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina rAmAyaNaH 24 rAkSasavaMza ane vAtaravaMza bhAga-1 ja rajoharaNanI khANa "$ti nirveDhamApakva, pravrAnA va sa ? tapastIvrataraM taptvA, siddhikSetramiyAya ca // 1 // " "A pramANe nirvedane pAmelA te 'zrI zrIkaMTha' rAjAe ekadama ja dIkSA aMgIkAra karI ane tIvra tapa tapI te siddhikSetramAM padhAryA." | vicAro ke zrI naMdIzvaradvIpe pahoMcelA devatAo to tyAM ne tyAM rahI ane zrI zrIkaMTharAjA muktie padhArI gayA, to manuSyanI tAkAta keTalI? "kALA mAthAno mAnavI zuM na kare ?" e kahevata AvA-AvA prasaMgo mATe ja vaparAvI joIe, kAraNake AvA prasaMgo ja e kahevatane sArthaka banAvanArA che. anya prasaMgo to e kahevatane niSphaLa karavA sAthe kalaMkita karanArA che. zramaNa bhagavAn zrI mahAvIrasvAmIjI, bhagavAn zrI gautamasvAmIjI, zrI zreNika mahArAjA, maMtrIzvara zrI abhayakumAra ane kAlasaukarika kasAI, A badhAe mAnavI hatA. paNa ApaNe joyuM ke koI tIrthakaradeva thaIne to koI gaNadharadeva thaIne mokSe gayA koI kSAyika samakitI thayA, to koI sarvArthasiddha vimAnamAM pahoMcyA tyAre kAlasaukarika sAtamI narake gayo. AthI spaSTa che ke manuSya to bahu karI zake, paNa zuM karavuM ane zuM nahi karavuM teno viveka karavAno che. zrI jainazAsananI e mAnyatA che ke bAlyakALamAM saMsArathI chUTI javAya to vadhu AnaMda ema mAne na chuTAya to AtmA pote ThagAyo samaje. A vAta pahelA pUjayapAda zrI AtmArAmajI mahArAjanI svargatithinI atre thayelI ujavaNI prasaMge paNa kahevAI gaI che ke pote ThagAyelo mAne ane evo avasara AvavAnI taka jue, tathA rakSaka taiyAra thAya tyAre mAthe dhoLA vALa Ave te pahelA nIkaLe. dhoLA vALa sUcave che ke javAnI taiyArI che. te vakhate paNa kaMI na thAya, e keTalI badhI bedarakArI ? uttama AtmAno janma paNa prAya: evA uttamakuLamAM hoya che e kuLonI Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ moTebhAge paraMparA ja evI ke jJAnI pAse saMyama laI muktie jatA agara svarge jatA. prathamanA rAjAo mitrAcArImAM paNa kevA vicAro ane saMketo karatA, e paNa A rAmAyaNamAM Avaze. meM tamane kahevuM che ke rAmAyaNa eTale dIkSAnI khANa. yuddhaprasaMgone paNa dharmaprasaMgo banAvavAnAM vRttAMto, A zrI rAmAyaNamAM che. mahApuruSonA hRdayanI yuddha vakhate paNa keTalI komaLatA, suMdaratA ane namratA hatI, e paNa AmAM jovA ane jANavA maLaze. 'zrI jenazAsanamAM janmelAnI kAryavAhI zI ?' e paNa AnA dvArA sArAmAM sArI rIte samajI zakAze. zrI jainazAsana pAmelAone saMsAramAM rahevuM paDe, topaNa teo manamAM sadA ema ja mAne ke 'A saMsAramAM ame phasAI paDelA chIe." mATe ja teone saMsAranI kriyA karavI paDe to teo du:khAte hadaye kare, paNa teonuM hadaya tema karavAmAM dhIThuM na banI jAya. enA ja pratApe bhayaMkara yuddhabhUmimAM paNa mahApuruSo vacce AvIne, rAjamugaTa pheMkI, saMyamano svIkAra karI, pariNAme kevaLajJAna pAmIne muktie gayAnA aneka prasaMgo zrI jainazAsanamAM banyA che. upara ApaNe joI gayA ke zrI zrIkaMTharAjA eka sAmAnya nimitta pAmIne vairAgya pAmyA ane tenA pariNAme saMyamadhara thaI ghora tapazcaryA tapIne siddhipade sIdhAvyA. te pachI te ja puNyapuruSanA putra 'zrI vajakaMTha' Adi aneka rAjAo thaI gayA bAda, vIsamA tIrthapati zrI munisuvratasvAmInA tIrthamAM "zrI ghanodadhiratha' nAmanA rAjA thayA. te samaye laMkA' purImAM paNa 'taDityeza' nAmanA rAkSasezvara hatA. ane te benI vacce paNa paraspara sneha thayo. kiSThidhI ane zrImALA ekavAra taDityeza' nAmanA rAkSasapati rAjA aMtaHpura sAthe vaMdana nAmanA zreSTha udyAnamAM krIDA karavA gayA tyAM te taDityeza rAjA kriIDA 'rAmAyaNa eTale dIkSAnI khANa...2 25 rAkSazavaMza ane vAnaravaMza lAve che ke Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina rAmAyaNaH A rajoharaNanI khANa 26 rAkSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 karavAmAM lIna thayA che, te vakhate koI eka vAnare vRkSa uparathI UtarI, 'zrI caMdrA' nAmanI temanI paTTarANInA stana upara nakhanA ghA karyA. te joI kopathI potAnA kezane UMcA karatA zrI taDityeza rAjAe eka bANa vaDe te vAnara upara prahAra karyo, kAraNake strIno parAbhava asahya che. bANanA prahArathI pIDita thayelo te vAnara tyAMthI thoDeka dUra jaIne, kAyotsaMgamAM rahelA eka munivaranI AgaLa paDyo. bhAgyazALI ke maratAM muni maLyA. te munivare paNa paralokanI musApharImAM bhAthArUpa navakAra maMtra te vAMdarAne saMbhaLAvyo. e vAMdaro marIne te navakAranA prabhAvathI bhavanapatinAM abdhikumAra nikAyamAM deva thayo. navakArano keTalo mahimA ! artha vinA paNa sUtramAM keTalI tAkAta ! teno e namuno che. sUtramAM e maMtramayatA che ke marma na jANanAranuM paNa zravaNa mAtrathI bhaluM karyA vinA rahe nahi. avadhijJAnathI potAnA pUrvabhavane jANI, teNe ekadama tyAM AvIne upakArI munivarane vaMdanA karI. kharekhara, sapuruSo mATe sAdhu e vaMdana karavA yogya che temAMya upakArI to vizeSa karIne vaMdana karavA yogya che A tarapha taDityeza rAjAnA subhaToe saghaLA vAnarone mAravAnuM AraMbhI dIdhuM hatuM, te joIne vAnarapaNAmAMthI marIne deva thayelo te kopathI prajvalita thayo ane moTA vAnaronAM aneka rUpo vidurvA vRkSo ane zilAonA samUhanI vRSTi karato te rAkSasone upadrava karavA lAgyo. te divya prayoga che.' ema jANIne rAjA taDikeze tenI sArI rIte pUjA karI ane pUchayuM ke tame koNa cho ane upadrava kema karo cho?' rAjA taDityezanI pUjAthI jeno kopa zAMta thaI gayo che, evA te abdhikumAra deve uttaramAM potAno vadha ane namaskAra maMtranA te prabhAvane kahI batAvyo. AthI te laMkApati zrI taDityeza rAjAe, te devanI sAthe te munivaranI pAse AvIne prazna karyo ke he prabhu ! mAre A vAnaranI Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAthe vera thavAno hetu zo ? uttaramAM munivare jaNAvyuM ke pUrve "zrAvastI nagarImAM tuM datta nAme maMtrIputra hato ane A abdhikumAra devatA kAzInagarImAM pAradhI hato. dIkSita thayelo tuM eka vAra vicaratovicarato vArANasI nagarImAM gayo tyAM A zikArIe tane joyo. tane jovAthI apazukana mAnIne te zikArIe prahAra karIne tane pRthvI upara pADI nAkhyo. tyAM maraNa pAmIne tuM 'mAhendra kalpa' nAmanA cothA devalokamAM deva thayo. ane tyAMthI cyavIne tuM ahIM A laMkAnagarImAM 'taDityeza' nAmano rAkSasapati rAjA thayo. ane e pAradhI pApanA yoge narakamAM bhamIne ahIM vAnara thayo. A veranuM kAraNa." kharekhara, zrI jinezvaradevanI AjJAmAM vicaratA paramatAraka evA munivaronuM darzana paNa, hItapuNya AtmAone potAnI ja ajJAnatA ane duSTa bhAvanAtA yoge apakAranuM kAraNa thaI paDe che. paramapUjya ane paramatAraka munivaranA darzanane apazukananuM kAraNa mAnavuM, e ochI ajJAnatA che? ane e ajJAnanA yoge munivaranA prANa levA sudhInI chellAmAM chellI hade pahoMcI javuM, e ochI duSTatA che? e ajJAnatAthI ane duSTatAthI, tArakano suyoga maLavA chatAM bicArA e pAradhInA jIvane narakamAM bhaTakavuM paDyuM, e ochI vAta che? muni paNa AvA AtmA upara upakAra kaI rIte kare ? du:khAvasthAmAM navakAramaMtranA smaraNathI tenI e ayogyatA nAza pAmI gaI ane te deva thayo. aMte devatA potAnI pUrva sthiti sAMbhaLI zAMta thayo ane asAmAnya upakArI evA te munivarane vaMdana karI, laMkApati zrI taDikezarAjAne jaNAvIne te deva aMtardhAna thaI gayo. munivare kahelA potAnA pUrvabhavane sAMbhaLI, zrI taDikezarAjAe potAnA sukeza' nAmanA putrane rAjya soMpI, dIkSA aMgIkAra karI ane paramapada-mokSapadane pAmyA. zrI ghanodadhiratha rAjA potAnA 'kiSkridhi' nAmanA putra upara kiSkridhAnagarInA rAjyabhArane 'rAmAyaNa eTale dIkSAnI khANa...2 27 rAkSazavaMza ane vAnaravaMza Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina rAmAyaNa 28 rAkSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 joharaNanI khANa sthApIne ane dakSiA aMgIkAra karIne mokSamAM gayA. kevI uttamatA ? kevI puNyaparaMparA ? e samaye zrI vaitADhyagiri upara AvelA rathanupura' nAmanA nagaramAM vidyAdharonA svAmI 'zrI azanivega' nAmanA rAjA hatA. te rAjAne potAnA bhujAdaMDa jevA 'vijayadeva' ane 'vighuga' nAmanA be mahA jayavaMta putro hatA. te ja parvata upara Adityapura nAmanA nagaramAM "zrI maMdiramAlI' nAmanA vidyAdhara rAjA hatA. zrI maMdiramAlI' rAjAne eka "zrImALA' nAmanI kanyA hatI. te kanyAnA svayaMvaramAM zrI maMdiramAlI rAjAthI bolAvAyelA vidyAdhara rAjAoe, jyotiSa devatAo jema vimAnamAM bese tema 'maMcAo' upara potAnI beThaka lIdhI. zrImAlA' nAmanI rAjakanyA pratihArI dvArA kahevAtA vighAdhara rAjAone, zudra nadI jema pANI dvArA vRkSone sparza kare, tema dRSTithI jotI krame karIne te "zrImAlA' nAmanI rAjaLyAe saghaLA anya vidyAdharone choDIne gaMgA nadI jema samudramAM jAya, tema te 'zrI kiSkridhi kumAranI pAse jaIne UbhI rahI ane 'zrI kiSkridhikumAranA kaMThamAM varamALA nAMkhI. A dazyane jotAnI sAthe ja siMhanI mAphaka sAhasapriya ane bhRkuTIthI bhayaMkara mukhavALo banelo zrI vijayasiMha' nAmano 'zrI azanivega' rAjAno kumAra roSapUrvaka UMcA starathI A pramANe bolyo 'sArI rAjadhAnImAMthI jema haMmezane mATe anyAyanA karanArA corone kADhI mUkavAmAM Ave che, tema pahelethI paNa A durnayanA karanArAone vaitADhya parvatanI rAjadhAnImAMthI kADhI mUkavAmAM AvyA che, to pachI A durnayakArI ane kulAdhamone pAchA ahIM koNe bolAvyA che ? paNa phikara nahi, have pharIvAra AvI zake nahi te khAtara teone huM pazuonI jema mArI nAkhuM chuM." Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ have vicAro ke zrImAlA potAne ISTa lAge tenA kaMThamAM varamALA Arope, ethI gusse thavuM e ucita che? nathI ja. chatAMpaNa lAlasA ucita anucita kazuM ja jotI nathI. ethI ja bhrakuTI caDhAvI te bolyo ke 'A badhA anyAyI rAjAo che, coTTAnI jema vaitADhayathI hAMkI kADhelA che, to e duSTone AmaMtraNa karyuM koNe ? emane to pazunI peThe mArI nAkhavA joIe. paNa e pramANe bolatAM e khabara na rahI ke jenI kanyA varI te to ene sahAya karaze. tema kiSkridhi paNa kAMI nabaLo na hato. bhAvanA suMdara tenuM pariNAma paNa suMdara je kuLomAM uttama AtmAo utpanna thAya te kuLo, tenA pUrvajo ane tenI AkhIe paraMparA keTalI uttama hoya che, te A uparathI samajI zakAze. zrI rAvaNanI paraMparA TheTha zrI aktinAtha svAmInA vakhatathI lIdhI. temAM ApaNe joyuM ke prasaMgopAta asaMkhyAta rAjAono moTobhAga, sAkSAt zrI jinezvaradeva pAse agara temanA zAsananA munipuMgavo pAse saMyama laI muktipade ane svarge gayo che. ema jovA sAthe ApaNe joyuM ke vAnaradvIpanA adhipati zrI ghanodadhiratha rAjAnA putra kirDiMdhI' rAjA vaitADhaya parvata para svayaMvara che tyAM AvyA che ane kanyAe kirDiMdhI' rAjAnA kaMThamAM varamALA AropI che, ethI vaitADhaya parvatanA svAmI zrI azanivega' rAjAnA be dIkarA paikIno eka kopAyamAna thayo che ane eNe kopAyamAna thaIne spaSTa akSaromAM kahI dIdhuM che ke emane bolAvanAra koNa? ane huM teone pazuonI mAphaka mArI ja nAkhavAno.' ATaluM kahIne te aTakyo nahIM, paNa tarata ja mahAparAkramI ane yamanA jevo te "vijayasiMha kumAra, Ayudhone uchALato 'kiSkridhi' rAjA pAse teno vadha karavA mATe AvI pahoMcyo. rAmAyaNa eTale dIkSAnI khANa... 2 - rAkSazavaMza ( vI. ane vAnaravaMza Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina rAmAyaNaH * 30 raharaNanI khANa zakSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 have kAMI kamInA rahe ? zrI vijayakumArane pAse Avelo joIne, zrI kiSi~dhi rAjA taraphathI sukeza' rAjA vigere ane zrI vijayasiMha taraphathI puruSArtha karIne durdhara evA bIjA vidyAdharo sAmasAme yuddha karavAne taiyAra thaI gayA. daMtAdaMtI yuddha karavAne pravartelA hAthIothI AkAzamAM taNakhA jharavA lAgyA, bhAlAbhAlI yuddhamAM svArasvAra paraspara athaDAvA lAgyA ane bANAbANI yuddhamAM mahArathIo maravA lAgyA tathA khaDyAkhaDyI yuddhamAM sainiko paDavA lAgyA thoDAja samayamAM yuddhabhUmi lohIthI kAdavavALI thaI gaI. A pramANe kalpAMta kALanI mAphaka bhayaMkara yuddha thayuM. kaSAyamAM caDhelA, viSayane AdhIna banelA, duniyAnA raMgarAgamAM aMdha banelA je na kare te ochuM ! ghaNA samaya sudhI yuddha karI 'kiSkridhi' rAjAnA 'aMdhaka nAmanA nAnA bhAIe vRkSa uparathI phaLa pADe tema 'vijayasiMhanA mastakane bANathI pADI nAkhyuM. AthI vijayasiMhanA pakSamAM rahelA vidyAdhara rAjAo trAsa pAmyA kAraNake nAtha vinAnAomAM zaurya kyAMthI hoya ? kharekhara, nAyaka vinAnuM sainya haNAyeluM ja che A rIte duzmano nirbaLa thaI gayA bAda, saparivAra 'zrI kiSkridhi' rAjA zarIradhArI jayalakSmInA jevI 'zrImALA' ne laI, 'kirDiMdhA nAmanI potAnI rAjadhAnImAM cAlyA gayA paNa kAMI yuddhanI paraMparA zame ? jara, jamIna ane jorunA moha zamavA muzkela che. A traNanI mAyA chUTe eTalA mATe to tIrthanI sthApanA che. e traNanI mamatA chUTe to mArAmArI na ja hoya. e traNane mUkavAnuM kahevAya te game nahi, eno ja A aNabanAva cAle che. jenA phaMdAmAM phasyA temAMthI chUTavAnuM kahevAya, te sahana thatuM nathI ! saMsAranA badhA jIvomAM evI dhIratA na hoya. zikSakanI bhAvanA to badhA vidyArthIne sArA banAvavAnI ja hoya, soe vidyArthI mATe eka ja dhyeya hoya, paNa pAMca-pacIsane na ruce toye zikSaka kahe beso ane sAMbhaLo paNa garabaDa na karo. amAro irAdo Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pIDA karavAno nathI, amAro irAdo saMsAramAMthI kADhavAno che kAM to AkhA nIkaLo. kAM to aDadhA. aDadhA nIkaLo te paNa ema mAnIne ke AkhA nIkaLavAnuM che. dhamAcakaDI thAya paNa mUMjhAvAnuM nahi. haMmeza mATe ApaNI bhAvanA ane hetu sAco che. ApaNA nAyaka to devAdhideva ja che. AdhAra, e devAdhidevanI AjJA che. bhAvanA saMsArathI kADhI muktie mokalavAnI che. IrAdo ne bhAvanA uttama che to hovAthI DaravAnuM hoya ja nahi, kAraNake pariNAma suMdara ja Ave. jenuM pariNAma sAruM, te vastu kaDavI hoya toye ghoLI pIvI. ukALo lohIne sudhAranAro hoya to kaDavo hoya toye pIvo. mAthAnA vALa UkhaDI jAya, paNa tAva jAya. tamArA paNa mAthAnA keza UkhaDI jAya, paNa saMsArano rAga to ghaTe ne ! Aga lAge tyAre pANInA paMpa to choDavA ja paDe. sAmAne paNa AgathI bacAvavo ane kALAza na lAge tenI kALajI rAkhavI. ApaNAmAM paNa kALAza Ave to ApaNA mATe paNa DUbavAnA khADA taiyAra che, emAM jarApaNa zaMkA nathI e nakkI mAnajo. mukeza ane kiSThidhi nAsI chUTe che E zrI kiSi~dhi rAjA zrImAlAne laIne potAnI rAjadhAnImAM cAlyA AvyA. ApaNe joI gayA chIe ke zrI kiSkridhi rAjAnA nAnA bhAI aMdhake yuddhamAM zrI azaniveganA putra zrI vijayasiMhanuM mastaka chedI nAMkhyuM hatuM. khare ja, veranI paraMparA bahu bhayaMkara che. saMsAranA pipAsu AtmAo potAnI ISTa vastu javA devA taiyAra hotA nathI. ISTa vastunA nAzathI, saMsAra rasika AtmA mohavikla banI, akaraNIyane paNa karavA prerAya che. rAjA azanivega paNa putravadhanA samAcArane, jema akALe vajapAta saMbhaLAya, tema sAMbhaLIne vegathI kiSkridhi parvata tarapha gayo ane nadInuM pUra jema mahAdvIpanI bhUmine vIMTI le, tema teNe aneka sainyo dvArA kiSkrighA nagarIne vIMTI lIdhI. rAjA 'azanivege potAnI 'rAmAyaNa eTale dIkSAnI khANa...2 31 rAkSazavaMza ane vAnaravaMza Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ b-lcle thI ra jaina rAmAyaNaH rajoharaNanI khANa nagarIne zatruothI gherI lIdhI che, ema jANI yuddhanI abhilASAvALA rAkSasapati mukeza ane vAnaradvIpanA adhipati 'kiSkridhi' nAmanA e baMne vIra rAjAo aMdhaka kumAranI sAthe guphAmAMthI jema siMho nIkaLe, tema kirkiMdhA nagarImAMthI nIkaLyA. A baMne rAjAone vIratApUrvaka nIkaLatA jovAthI atikupita thayelA ane zatruone taraNAnI mAphaka gaNatA azanivega rAjA paNa sarva sAdhana dvArA yuddha karavAne pravaryA. yuddhanI pravRttithI roSAdhu banelA ane mahA parAkramI evA azanivega rAjAe yuddhanI zarUAtamAM 'vijayasiMha rUpa hAthIne mATe siMha samA evA "aMdhaka kumAranuM mastaka chedI nAMkhyuM. Avezane AdhIna banelA 'azanivege potAnA putranA verInuM mastaka chedI nAMkhIne AnaMda mAnyo. ane "aMdhaka kumAranA ziracchedathI trAsa pAmelAM vAnarasaityo, rAkSasasainyo sAthe pavananA aphaLAvavAthI meghanAM paDala jema vikharAI jAya tema daze dizAomAM nAsI gayAM ane laMkAnagarI tathA kiSkrighAnagarInA nAyako 'sukeza ane kiSkridhi' potAnA aMta:pura ane parivAranI sAthe pAtAla laMkAmAM cAlyA gayA. AvA prasaMge koI sthaLe nAsI javuM, e bacavAno upAya che. vAta paNa kharI che ke baLavAnathI bacavA mATe nAsI chUTavA sivAya nirbaLo mATe bIjo upAya paNa kayo che ? rAkSAsavaMza ane vAnaravaMza Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmazUra banavA karmacUra banavuM ja joIe ? kame zUrA te dhamma zUrA" AvA vAkyanuM arthaghaTana dharmazUra banavA mATe karmacUra banavuM ja joIe evuM keTalAka loko kare che, paNa evo niyama nathI e azanivega rAjavInA prasaMgathI spaSTa karyA bAda, laMkApati ane vAnarapati rAjavIonI paraMparAne varNavatAM, ratvazravAno dhyAnabhaMga karAvIne mAnavasuMdarI vidyAnA rupe kaikasInI prApti, svapnasUcita 'rAvaNa'nI garbharUpe utpatti thaI tyArathI kaikasInA hAvabhAva ane rAvaNa AdinA janmanI vigata ahIM noMdhAI che. rAjakuLamAM ucharatA rAvaNa AdinI mAtA dvArA thayelI uzkeraNI, rAvaNa AdinI vidyAsAdhanA teonAM sattva ane siddhine batAvavA sAthe puNyAnubaMdhI puNyano prabhAva varNavavAmAM Avyo che. jemAM zrI dhannAjI, zrI jaMbukumAra AdinA dRSTAMto dvArA paramakRpALu pravacanakArazrIe prakAza pADyo che. 33 Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 ke dharmazUra banavA karmacUra banavuM ja joIe ? zrI azanivega ane dIkSita dharmazUra banavA karmacUra banavuM ja joIe ? mAlI yuddhanA mArge mAlInI hAra rAvaNanI mAtAnA bhAva rAvaNa vigereno janma mAtAnI uzkeraNI vidyA sAdhavA mATe rAvaNano prayAsa kSobha pAmavA mATe AvelI devIo kSobha pAmI gaI anAdaMta devano kopa bhayaMkara kamanasIbI skurAyamAna satya ane vidhAsiddhi kSamA moTAonI mahAnatA che. caMdrahAsa khaDagranI sAdhanA puNyAnubaMdhI puNyano prabhAva tyAgajIvananI pIThikA rAvaNa maMdodarInA lagna medhavaragiri upara cha hajAra kanyAonI prApti zrI amarasuMdaranuM AkramaNa baMdhulagna ane putraprApti Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'dharmazUra banavA karmacUra banavuM ja joIe ? zrI azanivega paNa dIkSita have A sthaLe kalikALasarvajJa bhagavAn zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAja pharamAve che ke "Rhatva sutahentAra-mAgharamiva Dhipa: prAnto : samaDhathanUpurapAdhava ??? 'hAthI jema mahAvatane mArIne zAMta thAya, tema rathanUpura nagaranA rAjA zrI azanivega potAnA putrane mAranAra aMdhakakumArane haNIne zAMta kopavALA thayA.' kharekhara, kaSAyAdhIna AtmAnI dazA ghaNI ja bhayaMkara hoya che ! kaSAyothI bace, e ja kharA dhIra AtmAo kahevAya che. vIra banavuM e saheluM che, paNa dhIra banavuM e ghaNuM ja kaThIna che. vIra jayAre Avezane AdhIna thAya che, tyAre dhIra AtmA AvezathI alipta rahe che. AgaLa cAlatAM A rAmAyaNanA racayitA sUrIzvarajI pharamAve che ke dharmazUra banavA karmazUra banavuM ja joie ?...3 rAkSazavaMza ane vAnaravaMza Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina rAmAyaNa 30 rajoharaNanI khANa zakSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 "muDhitau vairinidhAtAniryAtaM nAma khecaram / sa rAjasthApanAcAryo, laMkArAjye nyavezayat / / 1 / / tato nivRtya vaitADhaye-svapure rathanUpure / amarendro'marAvatyA - bhivAgADhazanipaH 112 // " 'vairInA ghAtathI AnaMda pAmelo ane rAjyanI sthApanA karavAmAM AcArya samA evA 'azanivega' nAmanA rAjAe 'nirdhAta' nAmanA vidyAdharane laMkAnA - rAjya upara sthApana karyo ane te pachI tyAMthI pAchA pharIne, IMdra jema amarAvatImAM Ave, tema vaitADhya parvata upara AvelA potAnA rathanUpura nagaramAM AvyA.' saMsAramAM rAcelA AtmAone durgatimAM laI jyArAM kAryothI paNa AnaMda thAya, emAM kazuM ja Azcarya nathI paNa jo te AtmA susaMskArathI keLavAyela hoya, athavA navo saMsaMga jo tenA upara asara upajAvI zake tevI te yogyatA dharAvato hoya, to jarUra sarva pApamaya saMsargothI alaga thaI, uttama A banone meLavI zake che, emAM kazI zaMkA nathI. ApaNe joI gayA tema duniyAnA duzmano saMhAra karavAthI AnaMda pAmanAra rAjA zrI azanivega paNa saMvega pAmIne munipaNuM pAme che, e vAtane lakhatAM parama upakArI hemacandrasUrIzvarajI mahArAjA pharamAve che ke "anyecurjAtasaMvego-'zaniveganRpaH svayam / sahastrAre sute rAjyaM, nyasya dIkSAmupADhDhe 111 // " koI eka divase utpanna thayo che saMvega jene evA zrI azanivega' nAmanA narapatie pote potAnA sahastrAra nAmanA putra upara rAjyanuM sthApana karIne rakSA aMgIkAra karI.' mahArAjA azanivega saMvega pAmyA, eTaleke emane suranaranAM sukho du:kharUpa lAgyAM ane eka mokSa sukhanI ja IcchA jAgRta thaI. AvA eka Rddhi-siddhisaMpanna rAjAne saMvega thAya, e ja zrI jinezvaradevanA zAsanano mahimA che. bhayaMkara raudra pariNAmanA sevanArA paNa, zrI jinazAsananA yoge suMdara pariNAmanA svAmI Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thaI zake che, e vastu A dRSTAMta ApaNane ghaNI ja sArI rIte samajAvI zake che. dharmazUra banavA karmacUra banavuM ja joIe ? sabhA sAheba ! 'ne ne zUrA, te ghane zurA' A kathana ahIM lAgu paDe che ke nahi? barAbara lAgu paDe che. paNa AthI jeo ema kahe che ke dharmazUra banavA mATe prathama karmacUra banavuM ja joIe.' evo niyama nathI. ane karmacUra hoya te badhA ja dharmazUra bane ja, e paNa nizcita nathI. hA,eTaluM satya che ke jeo 'dhtre zUrA, hoya, teone koI sAcA jJAnI haiM puruSono yoga maLI jAya ane te yogano joIto lAbha jo teo laI zake, to jarUra 'gharge rA' paNa banI zake che ! paNa dharmazUra banavA mATe ? karmacUra banavuM ja joIe." Avo kAyado jo niyata karavAmAM Ave, to to &i moTo anartha ja Ubho thAya kAraNake karmazUra banatAM-banatAM ja AyuSyanI pUrNAhuti thaI jAya to pariNAma zuM ? pariNAma e ja ke A saMsAramAM ra. rakhaDavuM ane durgatinAM du:khono anubhava karavo ! mATe gAMDAoe ghaDI kADhelA, potAnI viSaya kaSAyanI rasikatAne puSTa karavA mATe upajAvI kADhelA, tevA kAyadAne mAnI levAnI mUrkhatA na thaI jAya, tenI khUba kALajI rAkhavAnI che. ApaNe A to joI gayA ke mahArAjA zrI azanivege dIkSA aMgIkAra karI AtmakalyANanI sAdhanA karI. have A bAjue 'pAtAlalaMkA' nAmanI nagarImAM AvI vaselA laMkApati 'zrI mukeza nAmanA rAjAne paNa 'iMdrANI' nAmanI rANIthI traNa putro thayA. eka mAlI, bIjo sumAlI ane trIjo mAlyavAna ane vAnaradvIpanA adhipati rAjA zrI kiSkridhi' ne paNa zrImAlA' nAmanI patnIthI 'AdityarajApa ane rUkSarajA' nAmanA be parAkramI putro thayA. have eka vakhata sumerU parvata dharmazUra banavA karmacUra banavuM ja joIe ?...3 . 2.0 rAkSazavaMza ane vAnaravaMza Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina rAmAyaNaH 38 bhAga-1 zakSasavaMza ane vAnaravaMza ja rajoharaNanI khANa * upara virAjatA zAzvat ahaMta bhagavAnonI yAtrA karIne pAchA pharelA zrI kiSkridhi' rAjAe mArgamAM madhu nAmanA parvatane joyo. bIjA merU jevA te parvata upara rahelA manohara vizvapha udyAnamAM rAjA kiSkridhinuM mana ramavAne mATe adhikAdhika vizrAMtine pAmyuM arthAt rAjA kiSkridhinuM mana tyAM coMTI gayuM. AthI kubere jema kelAsa upara vAsa karyo, tema parAkramI evA 'kiSkridhi' rAjAe paNa te madhu nAmanA parvata upara kirkiMdhapura' nAmanuM nagara vasAvIne parivAranI sAthe tyAM vAsa karyo. prasaMgopAta 'amAruM rAjya zatruoe harI lIdhuM che. ema sAMbhaLIne zrI mukeza' rAjAnA vIryazAlI te traNeya putro krodhathI agninI mAphaka jvalita thayA. tethI te traNe rAjaputroe laMkAnagarImAM AvI yuddha karyuM ane te yuddhamAM 'zrI azanivega' rAjAe laMkAnI rAjadhAnI upara sthApana karelA nirdhAta' nAmanA khecarano nAza karyo. kharekhara, vIrapuruSo sAthe kareluM vera lAMbA kALe paNa nAzane mATe ja thAya' emAM kazI ja zaMkA rAkhavA jevuM nathI. 'nirdhAta' nAmanA khecarano nAza karyA pachI "laMkAnagarI'mAM 'mAlI' ke je zrI mukeza rAjAnA putra che, te rAjA thayA ane kiSkridhinagarI'mAM 'zrI kiSkridhi' rAjAnI AjJAthI temanA moTA putra zrI AdityarajA' rAjA thayA. mAlI yuddhanA mArge have A bAjue vaitADhyagiri upara AvelA rathanUpura nagaramAM 'zrI azanivega' rAjAnA putra zrI sahastrAra' nAmanA nareMdranI 'citrasuMdarI' nAmanI bhAryAnA garbhamAM susvapnarUpa maMgala dekhe chate, koIka uttama devatA devalokamAMthI AvIne avataryo. te samaye 'citrasuMdarI' rANIne na kahI zakAya tevo ane na pUrI zakAya tevo, mATe ja zarIranI durbaLatAnA kAraNarUpa zakra sAthe saMbhoga karavArUpa dohada thayo. AthI potAnI patnIne zarIre kSINa thayelI joI. rAjA sahastrArathI Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgrahapUrvaka pUchAyelI zrI citrasuMdarIe, lajjAthI namra mukhavALI thaIne ghaNI ja musIbatathI potAnA te dohadane pati samakSa prakaTa karyo. nareMdra sahastrAre vighAthI iMdranuM rUpa banAvIne teNI vaDe IMdra tarIke jaNAyelA teNe te dohadanI pUrti karI. rANI citrasuMdarIe paNa samaye saMpUrNa parAkramI putrane janma Apyo ane iMdra sAthe saMbhoga karavAnA dohadathI iMdra evuM nAma te putranuM pADavAmAM AvyuM. yauvanane pAmelA ane vighA tathA bhujAnA parAkramI evA potAnA iMdra nAmanA putrane 'zrI sahastrAra' nareMdra rAjya ApyuM ane pote dharmarakta thayA. have rAjya upara ArUDha thayelA iMdra rAjAe saghaLA vidyAdhara narezvarone sAdhyA ane 'iMdra dohada' pUrvaka janmela hovAthI pote potAne iMdra mAnanAra thayA. AthI teNe 'cAra dikapAlo, sAta sevAo tathA sAta senApatio, traNa prakAranI parSadAo, 'vaje nAmanuM astra, airAvaNa hastI, raMbhAdika vArAMganAo, 'bRhaspati' nAmano maMtrI ane tegamelI' nAmano pAyadaLa senAno nAyaka A prakAre saghaLuM karyuM ane A pramANe huM iMdra parivAranA nAmane dharanAra vidyAdharothI huM iMdra ja chuM A pramANenI buddhithI te akhaMDa rAjyane bhogavavA lAgyo. cAra dipAlo koNa-koNa thayA, tenuM varNana karatAM jaNAve che ke pUrva dizAmAM makaradhvaja nI "AdityakIti' nAmanI strInI kukSithI pedA :. thayelo ane jyoti pura' nagarano svAmI zrI soma' nAmano dikSAla thayo varuNA ane megharathano putra ane meghapurano svAmI zrI varuNa pazcimadizAno dipAla thayo 'sUra' ane 'kanakAvalI no putra ane kAMcanapurano svAmI ane 'kubera' nAmathI prasiddhine pAmelo uttara dizAno dipAla thayo ane kAlAgni' ane 'zrIprabhA'nA putra, 'kiSkindha nagaranA adhipati ane nAmathI 'yama' dakSiNa dizAmAM lokapAla thayo. gaMdhahastI jema anya hastIne sahana nathI karI zakato, tema huM iMdra chuM e pramANe mAnatA vidyAdharomAM IMdra samAM te iMdra rAjAne 'dharmazUra banavA karmazUra banavuM ja joIe ?....3 39 rAkSazavaMza ane vAnaravaMza Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -leld apeob pe bele jaina rAmAyaNaH rajoharaNanI khANa 40 'mAli' nAmano laMkApati sahana na karI zakyo ane AthI te mAli rAjA atula parAkramI evA baMdhuo, maMtrIo ane mitronI sAthe indranI sAthe yuddha karavAne mATe cAlyo. kharekhara parAkramI puruSone bIjo vicAra hoI zakato nathI. bIjA paNa rAkSasavIro vAnara vIronI sAthe siMha, hastI, azva, mahiSa, varAha ane vRSabhAdika vAhano upara ArUDha thaIne AkAzamArge cAlavA lAgyA. te samaye dakSiNamAM rahelA paNa rAsabha, ziyALa ane sArasa vigere kuLamAM vAmapaNAne dhAraNa karanArA thaIne 'zrI mAli' vigerene vighnarUpa thayA. bIjAM paNa apazukano ane dunimitto thayAM, eTale subuddhizALI 'sumAli' e yuddhanuM prayANa karatAM 'mAli' rAjAne vAryo chatAMpaNa potAnA bhujAbaLathI garvita thayelA 'mAli' rAjA sumAlinA vacananI avajJA karIne vaitADhyagiri upara gayA ane yuddha mATe iMdrane AhvAna karyuM . mAlInI hAra have airAvaNa hastI upara ArUDha thayelo, hAthathI vajrane uchALato, ane 'baiMgamiSI' vigere senAnAyakothI, 'soma' Adi lokapAlothI, ane bIjA paNa vividha zastrone dhAraNa karanArA vidyAdhara subhaTothI parivarelo rAjA 'iMdra' paNa raNakSetramAM Avyo. jema AkAzamAM vIjaLIrUpa astrathI bhayaMkara vAdaLAMno saMyoga thAya, tema vIjaLI jevAM astrothI bhayaMkara banelA iMdra ane rAkSasonAM sainyono raNakSetramAM paraspara saMghaTTa thayo ane bhayaMkara yuddha macyuM. e yuddhamAM koI sthaLe parvatonAM zikharo paDe tema ratho paDavA lAgyA, koI sthaLe vAyuthI UDelAM vAdaLanI jema hAthIo nAsavA lAgyA, koI sthaLe rAhunI zaMkA karAvatAM subhaTonAM mastako paDavA lAgyAM, ane eka paga kapAI javAthI jANe laMghAI gayA hoya tema azvo cAlavA lAgyA. pariNAme rAjA IMdranAM sainye rAjA 'mAlI'nA sainyane bhagADyuM. kharI vAta che ke kesarI siMhanA paMjAmAM sapaDAyelo baLavAna paNa hastI kare Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuM? IMdra rAjAnI sevAthI potAnI senAne bhAgatI joI. jema hAthInAM ToLAMnI sAthe vanano hAthI doDe, tema sumAli' Adi vIrothI vIMTAyela 'mAlI' rAjA utsAhapUrvaka doDyo ane parAkramarUpa dhananA svAmI zrI mAlI rAjAe, karAo vaDe jema megha upadrava kare, tema gadA, mudgara ane bANothI 'zrI iMdra rAjAnI senAne upadrava karyo. AthI potAne senAne upadravita thatI joIne, zrI iMdra rAjA rAvaNa hastI upara ArUDha thaIne ekadama lokapAlo, senA ane senApationI sAthe yuddha karavA mATe caDhI Avyo ane 'zrI iMdra rAjAe khuda zrImAli rAjA sAthe tathA lokapAla vigere subhaToe sumAli vigere sAthe yuddha karavAno AraMbha karyo. teonuM prANanA saMzayane karanAruM yuddha cirakALa sudhI cAlyuM. kharekhara, ghaNuM karIne jayanI abhilASAvALA vIrone prANo taraNA samAna hoya che. pariNAme nirdabhapaNe yuddha karatAM zrI iMdrarAjAe, megha jema vIjaLI vaDe ghone mAre, tema ja vaDe vIryazALI mAlI rAjAne mArI nAkhyo. mAlI rAjAnA nAzathI rAkSaso ane vAnaro trAsa pAmI gayA ane sumAlinA AgevAnIpaNA nIce te saghaLA pAtALamAM rahelI laMkAnagarImAM cAlyA gayA. zrI iMdrarAjAe paNa kozikAnI kukSithI utpanna thayela ane 'vizravA nA putra vaizramaNane laMkAnagarInuM rAjya ApyuM. ane pote potAnA nagara pratye cAlyo gayo. 'pAtAlalaMkA' nAmanI purImAM rahetA zrI sumAline potAnI prItimatI' nAmanI strIthI 'ratvazravA' nAmano putra thayo. yauvanAvasthAne pAmelo te eka vakhata vighAnI sAdhanA karavA mATe kusuma' nAmanA suMdara udyAnamAM gayo. te udyAnamAM eka sthAnamAM ekAMta jagyAe, nAsikAnA agrabhAga upara dRSTine sthApana karI, akSamAlAne dhAraNa karI, jApa karato te citrAmaNamAM AlekhelA manuSyanI mAphaka sthira thayo che. A rIte 'dharmazUra banavA karmazUra banavuM ja joie ?...3 41 rAkSazavaMza ane vAnaravaMza Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'rAkSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 jaina rAmAyaNaH 42 Aja rajoharaNanI khANa sthiratAthI dhyAnamagna avasthAmAM rahelA ratnazravA nI pAse, te vakhate suMdara aMgavALI eka vidyAdharI potAnA pitAnI AjJAthI AvIne UbhI rahI ane ratnazravA'ne kahayuM ke "mAnavasuMdarI nAmanI mahAvighA huM tane siddha thaI chuM." A kathanane sAMbhaLI vidyAsiddha thayelA zrI ratvazravAe japamALAne choDI dIdhI ane potAnI AgaLa ubhelI te suMdara aMgavALI vidyAdhara kumArikAne dekhI, te vidyAdhara kumArikAne zrI ratvazravAe pUchyuM ke tuM koNa che ? konI putrI che? ane kayA hetuthI AvI che ?' te kumArikAe paNa pratyuttaramAM zrI ratnazravAne kahyuM ke "aneka kautukonA ghararUpa kautukamaMgala nAmanA nagaramAM, vyomabindu nAmanA eka prasiddha vidyAdharapati che. te vidyAdharapatine 'kauzikA' nAmanI moTI putrI che ane te mArI moTI bahena yakSapuranA svAmI zrI vizravI nAmanA rAjA sAthe paraNelI che tathA teNIne 'vaizramaNa' nAmano nItimAna putra thayo, ke je hAlamAM 'zrI iMdra rAjAnA zAsanathI laMkAnagarImAM rAjya kare che. huM te kauzikAnI kekasI nAmanI nAnI bahena chuM ane naimittikanI vANIthI mArA pitAe mane tamane ApelI che, te kAraNathI huM ahIM AvI chuM." A pramANenI vAta te vidyAdhara kumArI pAsethI sAMbhaLIne zrI sumAlino putra ratvazravA, potAnA baMdhuone bolAvI tyAM ja tene paraNyo ane tyAM "puSpAMtaka nAmanA nagarane sthApIne 'zrI kekasI' sAthe krIDA karatAM ratvazravA tyAM ja rahyo. have eka divase zrI kekasI' rANIe rAtrie svapnamAM hastInA kuMbhasthaLane bhedavAmAM prayatnazIla siMhane potAnA mukhamAM praveza karato joyo. teNIe prAta:kALamAM te svapna potAnA patine kahayuM. pratyuttaramAM ratvazravAe kahyuM ke tAre A vizvamAM eka garvavALo ane mahAparAkramI Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ putra thaze.' te svapna AvI gayA pachI teNIe caityapUjA karI ane te 'ratnazravA' rAjAnI rANIe mahAbaLavAna garbhane dhAraNa karyo. rAvaNanI mAtAnA bhAva A garbhanA prabhAvathI mAtAnA aMtaramAM kayA kayA bhAvo jgyA, tenuM varNana karatAM kalikAlasarvajJa bhagavAn zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA lakhe che ke tasya garbhasya saMbhUteH prabhRtyatyantaniSThurAH / vALI ghamUva vasyA, draDha ghAna nitazramam zrI darpaNe vidyamAne'pi, sA khaDge'pazyadAnanam / mAmAM hAtumadravIt, surarAnTeDavyazakitanuM {{2}} vinApi hetu huMkAra - mukharaM sA dadhau mukham / anAmata ca murddhAnaM kathaMcinna guruSvapi // 3 // vidviSAM murdhasu ciraM pAdaM dAtumiyeSa sA " StyAdi hALAnlR mAvAn, ghe narmavrahmAvataH 2545 'te garbhanI utpattithI AraMbhIne zrI kaikasI rANInI vANI atizaya kaThora thaI gaI ane aMga sarva zramone jItI zake tevuM majabUta thayuM. teNI darpaNanI hayAtimAM paNa potAnA mukhane talavAramAM jovA lAgI ane devonA rAjyamAM paNa azaMkitapaNe AzA ApavAne icchavA lAgI. teNInuM mukha vagara hetue paNa 'huMkAra' zabda karavA lAgyuM ane teNIe koIpaNa rIte potAnA mastakane guruo pratye paNa namAvavuM baMdha karyuM . vadhumAM te zatruonAM mastako upara cirakALa sudhI paga mUkavAne icchavA lAgI ityAdi bhayaMkara bhAvone zrImatI kaikasI rANIe garbhanA prabhAvathI dhAraNa . ' niyANAnA yoge durgatimAM javA mATe AvatA AtmAo garbhamAM Ave, tyArathI mAtAnI paNa hAlata kevI thAya che, teno A eka namUno che. kharekhara, pApAnubaMdhI puNya ghaNuM ja vilakSaNa hoya che. puNya kevuM che, e niraMtara vicArI khUba sAvadhAnI rAkhavAnI jarUra che. manuSyadeha rAkSazavaMza 43 ane vAnaravaMza dharmazUra banavA karmazUra banavuM ja joia ?...3 Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . jaina rAmAyaNa 6 rajoharaNanI khANa 4 rAkSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 puNyathI maLyo, paNa jo pApamArge jAya, to mAno ke e puNya pApAnubaMdhI che. puNyanI parIkSA karajo. lakSmI puNyathI maLI, paNa viSayavilAsamAM ane raMgarAgamAM ja teno vyaya thAya, to mAno ke e puSyamAM viSanA kaNIA paDyA che ane e lakSmI dAna, tyAga ke duniyAnA vAstavika bhalAmAM vaparAya, to mAnavuM ke temAM amRtanA chAMTA che. zarIra jo bhogamAM lIna thAya to samajo ke puNyathI audArika deha to maLyo, paNa e puNya jherathI mizrita che zarIra tyAgamArge jAya to mAno ke puNyAnubaMdhI puNya che. puNyAnubaMdhI puNya hoya to uttamabhAva Ave. strI vigerene joI cakSamAM vikAra Ave, to mAno ke cakSu maLI to puNyayoge, paNa laI jaze durgatimAM. kone jue to A AMkha saphaLa thAya ? zrI vItarAgadevane, nigraMtha gurudevo ane e deva-gurunA upAsakane tathA AgamanI AjJAnA pAlakane bhaktipUrvaka jovAthI A netra saphaLa thAya che. ane viSayavardhaka vastuomAM coTI jatAM A netra durgatimAM laI janAra thAya che. pAMca iMdriyo mATe A ja vAta che. maLelI sAmagrIno sadupayoga thAya, e tarapha khUba lakSya rAkhavAnI jarUra che. rAvaNa vigereno janma samaye zrImatI kekasI rANIe zatruonA Asanane kaMpAvanAra ane bAra hajAra varSathI paNa adhika AyuSyane dharanAra putrane janma Apyo. ullAsa pAmatI sUtikAnI zayyAmAM atizaya parAkramI, pRthvIne kaMpAvato chato, sukumAra ane ati ugra tathA lAla kamaLa jevA che paga jenA, evA te putra pAse rahelA karaMDiyAmAMthI rAkSasa nAmanI vyaMtaranikAyanA 'bhIma' nAmanA iMdra pUrve ApelA nava mANikyothI banelA hArane hAthathI khecI kADhyo ane sAhajika capaLatAthI te bALake te hArane potAnA kaMThamAM nAkhyo. bALakanA A sAhasika kAryathI rANI kekasI parivAranI sAthe vismaya pAmI ane potAnA pati zrI ratvazravA' rAjAne kahyuM ke "he nAtha ! je hAra pUrve tamArA pUrvaja meghavAhana rAjAne Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Apelo, je hAra AjasudhI tamArA pUrvajothI devatAnI mAphaka pUjAyo che, nava mANikyathI banelo je hAra anyothI paherI nathI zakAyo ane je hAra hajAra yakSothI nidhAnanI mAphaka rakSAya che, te A hAra karaMDiyAmAMthI kheMcI kADhIne A tamArA bALake potAnA kaMThamAM nAkhyo." hAramAM rahelAM nava mANikyomAM te bALakanuM mukha pratibibiMta thavAthI, te ja vakhate rAjA 'ratnazravA'e te bALakanuM nAma 'dazamukha' pADyuM ane kahyuM ke "merU parvata upara caityavaMdana karavA mATe gayelA pitAzrI 'sumAli'e koI RSine pUchyuM hatuM, tyAre 'mati, zruta, avadhi ane mana:paryava' A cAra jJAnane dharatA te maharSie pharamAvyuM hatuM ke 'tamArA pUrvajonA nava mANikyanA hArane je vahana karaze, te ardhacakrI thaze.' te pachI zrImatI kaikasI rANIe sUryanA svapnathI sUcita thayelA 'bhAnukarNa' nAmanA, ke jenuM bIjuM nAma 'kuMbhakarNa' che bIjA putrane janma Apyo. te pachI te rANIe caMdranA samAna nakhavALI hovAthI 'caMdraNakhA' nAmanI ane lokamAM 'zUparNakhA' nAmathI prasiddhi pAmelI putrIne janma Apyo. tyArapachI keTaloka kALa vItyA bAda caMdranA svapnathI sUcita thayelA 'bibhISaNa' nAmanA putrane zrImatI kaikasI rANIe janma Apyo. soLa dhanuSyathI kaMIka adhika UMcI kAyAvALA e traNe sahodara baMdhuo divase divase prathama vayane yogya krIDAe karI bhayarahitapaNe sukhapUrvaka ramavA lAgyA. mAtAnI uzkeraNI zrI rAvaNanI utpatti thaI cUkI che. zrI rAvaNa, kuMbhakarNa, bibhISaNa tathA caMdraNakhA, e cAre jaNa rAjakuLamAM uchare che. niyANuM karIne Avelo AtmA niyamA narake javAno che, eTale e AtmAne saMyogo paNa evA ja maLe che. have potAnA bhAIo sAthe UbhelA zrI rAvaNe, AkAzamAM vimAna upara ArUDha thaIne AvatA 45 rAkSazavaMza ane vAnaravaMza dharmazUra banavA karmazUra banavuM ja joia ?...3 Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAkSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 jaina rAmAyaNaH rajoharaNanI khANa samRddhivAna zrI 'vaizravaNa' nAmanA rAjAne joyo. rAjA vaizravaNane joIne, zrI rAvaNe potAnI mAtAne pUchyuM ke "A koNa che ?" A praznanA pratyuttaramAM mAtAe kahyuM ke "kauzikA nAmanI mArI moTI bahenano ane 'vizravA' nAmanA vidyAdharapatino putra che, temaja sarva vidyAdharomAM IMdra samAna evA 'iMdra' rAjAno mukhya subhaTa che.' A pramANe kahIne mAtA potAnA putra zrI rAvaNane kevI-kevI preraNA kare che, te vicAro. vaizravaNa, te zrI rAvaNanI mAtAnI moTI bahenano dIkaro che eTale potAno bhANeja che, chatAM kevI-kevI preraNAo kare che, e khAsa jovA jevuM che. kharekhara, 46 saMsAranI mamatA, rAjyano moha, bhogatI pipAsA, e ghaNA bhayaMkara che. ane e ja bhayaMkara vastuonA yoge mAtA rAvaNane uddezIne kahe che ke : "rAkSasadvIpa sahita ApaNI A laMkAnagarI iMdra rAjAe tArA dAdAnA moTAbhAI 'zrI mAlI' rAjAne yuddhamAM haNIne mArA bhANejme ApI che tyArathI AraMbhIne he vatsa ! laMkAnagarInI prApti mATe manorathone karatA tArA pitA ahIM ja rahyA che kAraNake samartha zatrunI hayAtimAM ema karavuM e ja yogya che. rAkSasapati bhIme zatruonA pratikAra mATe ApaNA pUrvajonA putra ane rAkSasavaMzanA kaMdarUpa 'zrI meghavAhana' rAjAne, 'pAtAlalaMkA' ane rAkSasadvIpa sAthe laMkAnagarI ane 'rAkSasI' nAmanI vidyA ApI hatI. e paraMparAthI cAlI AvatI ApaNI rAjadhAnIne zatruoe harI levAthI, tArA dAdA ane tArA pitA paNa prANarahitanI mAphaka atre rahe che. rakSaka vinAnA kSetramAM jema baLado icchA mujaba care, tema duzmano te rAjadhAnImAM pota icchA mujaba vicare che, e tArA pitAne jIvatA-jAgatA zalya jevuM che. he vatsa ! A tArI maMdabhAgyA mAtA tyAM jaIne te pitAmahanA Asana Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upara tArA baMdhuonI sAthe beThelA evA tane kyAre joI zakaze? ane tArA kArAgRhamAM niyaMtrita thayelA te laMkAnagarInA lUMTAruone joIne huM putravatI mAtAomAM ziromaNibhUta mAtA kyAre thaIza ? he vatsa ! AvA prakAranI AkAzapuSpanA samUhanI upamAvALA manorathothI huM dararoja mAravADa dezamAM rahelI hasalInI mAphaka kSINa thatI jAuM chuM." juo, mAtA zuM kare che? mAtA-pitA dhAre tevuM prAyaH bALakanA hRdayamAM reDI zake. mAtA kahe che ke lUMTAruone kedamAM purAyelA jovAnA manoratha che, e phaLe to saghaLI putravatI mAtAomAM huM ziromaNibhUta thAuM, paNa e kyAMthI phaLe ? mane putravatI mAnatI nathI. tame putro cho to kharA, paNa AvA putrothI huM mane putravatI mAnatI nathI. putro jIve ne lUMTArAo ApaNI rAjadhAnImAM icchA mujaba phare, evA putro karatAM putra vinA rahevuM e ja sAruM. A jo, vicAramAM ne vicAramAM huM sukAI gaI lohIthI cusAI gaI. mAravADa dezamAM paDelI haMsalI jevI mArI sthiti thaI! haMsalI to mAnasarovaramAM jIve, paNa mAravADamAM pANInA ja vAMdhA, tyAM mAnasarovara lAge kyAMthI ? A sAMbhaLI rAvaNa gusse thaI gayo. rAvaNanA haiyAmAM eka paNa viSama bhAvanA nahotI, paNa mAtAe te pradIpta karI. rAvaNa ane bIjA bhAIo sAMbhaLe evI rIte mAe badhuM kaho. have e agnimAM keTalAM che! balidAna thAya che, rAvaNa kevo trAsa vartAve che, te jovAnuM che. rAvaNa tathA evA AtmAo narake javAnA hoI dhamAcakaDI kare che chatAM emanA uttamapaNAnA yoge ardhapudgala parAvartamAM mokSe javAnA hovAthI prasaMge prasaMge hRdayamAM rahelA sabhAvanI laharIo kevI AvI jAya che, te paNa jovAnuM che. niyANAno yoga kevo bhayaMkara che, e khAsa vicAravA jevuM che. dharmanA phaLa tarIke paudgalika pagharthonI IcchA, e ghaNI kharAba IcchA che. dharmazUra banavA karmazUra banavuM ja joie ?...3 rAkSazavaMza ane vAnaravaMza 'ra che. Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAkSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 jaina rAmAyaNaH rajoharaNanI khANa AthI tamane huM kahuM chuM ke dharma karavAmAM paudgalika sukhanI abhilASA karazo mA ! paudgalika sukha mATe dharmane vecazo mA ! zrI jinezvaradeva, nigraMtha guru ane dayAmaya dharma pAse sAMsArika sukhanI mAMgaNI karatA mA ! vidyA sAdhavA mATe rAvaNano prayAsa sArA saMyogo paNa puNyane AdhIna hoya che. pApanA udayane paNa puNya tarIke palaTAvI zakAto nathI ema na mAnatA paNa tevo puruSArtha joIe. prayatna hoya to azubha paNa zubhamAM pariName joke niyANAnA yoge maLelI sthitimAM parivartana zakya nathI. AthI ja dharmanA phaLa tarIke paudgalika sukhanuM nidAna AtmAne mATe ghaNuM jabhayaMkara che. vAsudevo ane prativAsudevo tathA niyANuM karIne AvelA cakravartIone niyamA ekavAra to narake javuM paDe che. pApAnubaMdhI puNya-puNya to kharuM, paNa AkhA sudhAkuMDamAM niyANArUpa thoDuM jhera maLavAthI Akho kuMDa jema jherI bane che, tevI dazA ahIM paNa che. zalAkA puruSa che, Akhare niyamA muktigAmI che, eTale AvA jIvanamAM e puNyAtmAone AvatI puNyavicAronI laharIo anupama hoya che. game tevA saMyogomAM paNa uttama AtmAonI uttamatA jhaLakyA vinA rahetI nathI. zrI rAvaNa, rAvaNa tarIke jIvanamAM game tevA utpAto karanArA hovA chatAM, narakagAmI hovA chatAM, uttama AtmA tarIkenI temanI uttamatAonuM darzana, temanA jIvanamAM thayA vinA rahetuM nathI. 48 rAvaNanA pUchavAthI mAtA 'kaikasI' rANIe cira samayathI potAnA hRdayamAM rahelA roSane evI rIte vyakta karyo, ke jethI traNe putronA hRdayamAM dhArI asara thaI ane zatruonA saMhAranI bhAvanA jAgRta thaI. mAtAnA du:khamaya, ciMtAmaya, zokamaya ane uzkeranArAM vacana sAMbhaLI roSathI bhayaMkara netravALA banelA zrI bibhISaNe kahyuM ke Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "manuM mAtarviSAdena, na velsi sutavizcamam ??" "he mAtA ! viSAda karIne saryuM Apa jarApaNa kheda na karo Apane putronA parAkramanI khabara nathI." A pramANe sAmAnya svarUpe kahIne, have vizeSa prakAre kahetAM bibhISaNa mAtAne zAMta karavA mATe jaNAve che ke "he mAtA ! A pUjya ane parAkramI zrI dazamukha (rAvaNa) AgaLa iMdra koNa, vaizravaNa koNa ane bIjA vighAdharo paNa koNa mAtra che? parAkramI evA vaDIla baMdhunI sAme potAnI jAtane subhaTa mAnanAra eka paNa TakI zake tema nathI. A to sUtelo siMha jema hAthInI garjanA sahana kare, tema Aja sudhI ajANa evA mArA vaDIlabaMdhu zrI dazamukhe zatruonA kabajAmAM raheluM laMkAnuM che rAjya sahana karyuM che. pUjya zrI dazagrIva to dUra raho, paraMtu pUjya kuMbhakarNa ke paNa bIjA mAsubhaTono saMpUrNapaNe nAza karavAne samartha che. vadhumAM, te mAtAjI ! Arya kuMbhakarNe ya dUra raho, huM paNa te baMdhuonA AdezathI ja zatruono akALe vajanA pAtanI mAphaka saMhAra karavAne samartha chuM. A pramANe sAMbhaLIne, have zrI rAvaNa paNa dAMtothI hoThone karaDato thako bolyo ke : "he mAtA ! kharekhara, tuM vajanA jevI kaThina che, ke jethI AvuM du:zalya cirakALa sudhI hadayamAM dharI zakI che ! te IMdrAdika zatruone to huM eka ja hAthanA baLathI haNI nAkhuM tema chuM. zastrAgastrI kathA dUra raho, kAraNake vastuta: mArI AgaLa te saghaLA taraNA samAna che, ane joke saghaLA zatruone huM bhujAnA parAkramathI jItavAne samartha chuM, topaNa kuLaparaMparAthI cAlI AvatI vidyAzakti to mAre sAdhavI joIe. AthI huM sarva prakAre te niravagha vighAone sAdhIza. mATe he mAtA ! AjJA Apo, ke jethI huM baMdhuonI sAthe vidyAonI siddhi mATe jAuM! A pramANe kahI, namaskAra karIne mAtA-pitA dvArA mastaka upara 'dharmajUra banavA karmazUra ba4vuM ja joIe ?...3 49 rIkSazavaMza ane vAnaravaMza Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAkSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 jaina rAmAyaNaH 5 / ' rajoharaNanI khANa cuMbana karAyelA rAvaNa, baMdhuone paNa sAthe laIne 'bhIma' nAmanA araNyamAM gayA. ApaNe joyuM ke mAtAnA kathanathI dhAre evI asara nIpajI. kharekhara, duniyAdArInI bhAvanA pedA karavI emAM kazI ja muzkelI nathI. viSaya- kaSAyonA abhyAsI AtmAne viSaya kaSAyomAM yojavA, emAM kazI ja takalIpha nathI. mAtA-pitAe potAnA prANathI paNa priya gaNAtA putrone araNyamAM javAnI anumati ApI ane putro paNa araNya javAne ravAnA thaI gayA. gabharAzo nahi ! AjanAM mAtA-pitAno paNa vicAra karo. AjIvikAnI vidhA mATe, paisA TakA mATe, duniyAnI sAhyabI mATe, AjanAM mAtA-pitA paNa bahAra jatA potAnA putrane ghaNI ja khuzIthI rajA Ape che. dUra dezAvara tAM, dariyAnI musApharIe jatAM, joke sAMbhaLyuM hoya ke sTImaro DUbe che ne kaika mare che to paNa, kaMkunI kaMkAvaTI laI, hAthamAM AkhA aNIzuddha cokhA laI, pANIvALuM nALiyera laI, tilaka karI, cokhA coDI, hAthamAM nALiyera ne rUpiyo ApI, potAnA hAthe TikiTa laI daI, gADImAM besADI, Avajo kahI, AnaMdapUrvaka rajA Ape che. ahIM traNe dIkarAo AnaMdamagna hatA, paNa saMsArasAdhanAmAM je vidyAnI jarUra hatI, temAM aTala joI mAtA-pitAe anumati ApI, emAM Azcarya nathI AjanAM mAtA-pitA paNa Ape che. bhIma' nAmanA jaMgalamAM javA nIkaLelA te traNe bhAIoe je araNyamAM sUtelA ajagaronA ni:zvAsathI AjubAjunAM vRkSo kaMpatAM hatAM, garviSTha zArdUlonAM pUMchaDAMnA pachADAthI bhUmitaLa phATI jatuM hatuM, vRkSonI jhADI ghaNA ghuvaDonA dhutkArathI bhayaMkara lAgatI hatI ane nAca karatA bhUtonA padAghAtothI parvatanA zikharo uparathI patharAo paDatA hatA, te devatAone paNa bhayaMkara ane ApattionA eka sthAnarUpa bhayaMkara araNyamAM potAnA be bhAIonI sAthe zrI rAvaNe praveza karyo. Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A rIte ghara mUkyuM. mAtA-pitA mUkyAM, saMbaMdhI-parivAra mUkyA, mojazokha mUkyA, takalIpha hasate moDhe svIkArI ane prANa paNa na Take tevA bhayaMkara 'bhIma' nAmanA araNyamAM AvyA chatAM vastuta: A tyAga nathI ! kAraNake A tyAga rAgane mATe che ! samrA padavI meLavavA keTalo tyAga ? nAzavaMta evI samrATu padavI mATe jo ATalA tyAga karavA paDe, to zAzvat evI mokSa padavI meLavavA mATe keTalA tyAga karavA paDe, te vicArI lejo. duniyAnI vidyA meLavavA jo ATalA tyAga karavA paDe, to anaMtajJAnIe kahela ane racela dvAdazAMgI meLavavA keTalA tyAga karavA paDe ? 'bhIma' nAmanA jaMgalamAM pahoMcelA te traNe rAjakumAroe tapasvInI mAphaka mastaka no upara jaTArUpa mukuTane dhAraNa karI, akSasUtra-mALA hAthamAM dhAraNa karI ane nAsikAnA agrabhAga upara dRSTi sthApI tathA zveta vastro paherI be praharamAM sarva vAMchitane ApanArI aSTAkSarI vidyAne sAdhI. te pachI je 8 maMtrano daza hajAra koTi jApa phaLaprada che, te soLa akSaranA maMtrane japavAno te traNa rAjaputroe AraMbha karyo. je samaye zrI rAvaNa potAnA baMdhuonI sAthe uparanI rIte jApa karavAmAM lIna che, te samaye aMta:puranI hi. sAthe krIDA karavA mATe AvelA jaMbUdvIpanA pati "anAdata' nAmanA deve | maMtranI sAdhanA karatA e traNe rAjaputrone joyA. kSobha pamADavA AvelI devIo kSobha pAmI gaI zrI rAvaNa, kuMbhakarNa ane bibhISaNa traNe bhAIo vidyAnI - sAdhanA mATe bhayaMkara araNyamAM gayA che. mAtA-pitAe paNa anumati ApI che. svArtha bhayaMkara che. dareka saMbaMdhInA aMge A vAta badhAne anubhavasiddha che. apavAda hoya paNa jyAM apavAda hoya tyAM bhagavAnanuM zAsana agara zAsananI chAyA jarura hoya. jyAM-jyAM svArthanI darakAra karavAnI prakRti na hoya, tyAM-tyAM prabhunA zAsananI chAyA samajavI. jaMbudvipano adhipatI anAdata deva potAnA aMtaHpura sahita e che udyAnamAM krIDA karavA Avyo che, eNe A traNa bhAIne dhyAnastha joyA. teonI vidyAsAdhanAmAM vita karavA mATe te yakSAdhIpe anukULa upasarga 'dharmazUra banavA karmacUra banavuM ja joie ?...3 pa1 rAkSazavaMza ane vAnaravaMza Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina rAmAyaNa pa 2 rAkSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 - ra rajoharaNanI khANa karavA mATe potAnI strIone mokalI. devIo paNa kAmAsakta ! viSayakaSAyano prabhAva evo che ke emAMthI devatAo paNa bacI zakatA nathI. kharekhara, viSayanI bhayaMkaratA ajaba che. te traNe bhAIonA kSobha mATe AvelI te strIo teonA ati suMdara rUpathI potAnA svAminA zAsanane bhUlI ane temane nirakhIne pote ja kSobhane pAmI gaI. devIo kSobha pAmI te chatAM paNa A traNa bhAIo to potAnI sAdhanAmAM ja lIna che. vicAro ke dUniyAnI sAdhanA mATe paNa keTalo tyAga karavo paDe che? duniyAnI vidyAo mATe A tyAga hato! A eka jiMdagIne mATe tyAga hato ! rAjyaRddhi Adine prApta karavA mATe A vidyAonI sAdhanA hatI ! je vidyAo narake tAM bacAva na karI zake, te vidyAonI sAdhanA khAtara A tyAga hato ! tamane badhAne to khAtrI haze ke jenI pUMThe tame paDyA cho te tamArI pAchaLa AvavAnuM haze! tamAre vairAgyane cheTo karavo che ke niphTa ? bAlyakALa ramavAmAM gayo, juvAnI bhogamAM gaI, paNa have zuM che ? ramata ane bhogamAM to kSINa thaI gayA. badho kasa tyAM ja kharcavo dhAryo che? pote kSobha pAmavA chatAM te traNe rAjaputrone nirvikAra, sthirAkAra ane mauna rahelA joIne sAce ja kAmanA Avezane AdhIna thayelI te devIo bolI ke : are, o dhyAnamAM jaDa jevA thaI gayelA vIro, yatnapUrvaka amArI sAme to juo ! devIo paNa Apane vazIbhUta thaI gaI che !" AthI bIjI tamArA mATe kaI siddhi che? have vighAsiddhi mATe yatna zuM kAma ? have AvA phaleza karavAthI saryuM. vighAo dvArA tame zuM karazo ? ame devIo tamane siddha thaI chIe. siddha thayelI evI amArI sAthe devo samAna Apa, ApanI svecchAe traNe jagatanA ramaNIya pradezomAM ruci pramANe ramo !" Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAmAsakta AtmAonI kevI bhayaMkara dazA hoya ? e upasarga karavA AvelI devIonA kAmaka kathana uparathI samajI zakAya tema che! manuSyo samakSa devayonimAM utpanna thayelA AtmAo paNa kevAM dIna vacano uccAre che ? kharekhara, kAmadevanI AdhInatA ghaNI ja bhayaMkara nIvaDe che. devIo potAnI sAthe krIDA karavAnuM AmaMtraNa kare che, ane te paNa kyAM sudhI? sAmAnI IcchA mujaba ! pote gulAmI svIkAravAnI kabUlAta Ape che ! 'ApanI IcchA hoya te sthAnamAM ane ApanI ruci pramANe, paNa Apa amArI sAthe krIDA karo !' A ochI parAdhInatA che ? AtmAo jeTalI arthakAmanI gulAmI bhogave che, tevuM mokSanA irAdAthI dharma sevAmAM AtmasamarpaNa karI de, to kevuM suMdara pariNAma Ave ? paNa e ghaNuM ja duSkara che. A sthaLe ApaNe e jovAnuM ke devIonA ATalA Agraha chatAM nizcaLa dhyeyavALA te traNe vIroe potAnI iMdriyo upara kAbU keTalo keLavyo haze ? joke A kAbU prazaMsApAtra nathI, kAraNake te saMsAranI sAdhanA mATe che ! saMsArasAdhaka anuSThAnonI prazaMsA zI ? e traNe vIro calAyamAna thayA nahi, kAraNake emanuM dhyeya vidyAnI sAdhanAnuM hatuM. A kAraNe "sakAmamiti jalpantyo'nalpadhairyeSu teSu tAH / vilakSA jajire yakSA-stAlikA naikahastikA // 11 // " 'A pramANe ghaNA pairyane dharanArA te traNe rAjaputro samakSa kAmanApUrvaka bolatI te yakSiNIo vilakhI thaI gaI, kAraNake "tALI eka hAthe paDatI nathI.' atAdata devano kopa te pachI jaMbUDhIpapati 'anAdhRta' nAmanA te yakSe pote jAte AvIne traNe rAjaputrone kahayuM ke : 'bhoLA' evA tame A kaSTaceSTita kema AraMbhya che? huM mAnuM che' ke leIpaNa aprAmANika ane duSTAtmA pAkhaMDIe tamAruM akALe mRtyu dharmazUra banavA karmacUra banavuM ja joIe ?....3 pa3 rAkSazavaMza ane vAnaravaMza Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . jaina rAmAyaNaH pa4 rajoharaNanI khANa thaI jAya, te mATe tamane A pAkhaMDa zIkhavyuM che mATe haju paNa A dhyAnanA durAgrahane choDIne cAlyA jAo, athavA kaho to kRpA karavAmAM tatpara evo huM paNa tamane vAMchita, eTale tame Icchazo te ApIza." A pramANe kahevA chatAM paNa mauna rahelA te traNe rAjaputrone kopAyamAna thayelA te yakSe kahyuM keH mArA jevA pratyakSa devane choDIne tame anyanuM dhyAna kema karo cho?' zakSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 A pramANenI bhayaMkara vANIvALA te yakSe teone lobha karAvavA mATe bhRkuTInI saMjJAthI potAnA kikara vAnamaMtarone AjJA karI. svAmInI AjJA pAmavAthI "kila-kila' zabdane karatA ane aneka rUpone dhAraNa karatA te yakSanA kiMkara vANamaMtaro paikInA keTalAka parvatanAM zikharone upADIne teonI AgaLa nAMkhavA lAgyA, keTalAka sarpa thaIne caMdananA vRkSane vIMTAya, tema teone vIMTAyA, keTalAka siMha thaIne teonI sAme bhayaMkara phatkAra karavA lAgyA ane keTalAka rIMcha, bhalla, hAra, vAgha ane bilADAnAM rUpane dhAraNa karIne teone bhaya pedA karavA lAgyA. ATaluM karyuM topaNa te rAjaputro kSobha na pAmyA. AthI te vANamaMtaroe kaikasI' mAtAne, ratvazravA' pitAne ane 'caMdraNakhA' bahenane vidurvAne tathA temane bAMdhIne ekadama te traNe rAjaputronI samakSa nAkhyAM. mAyAmaya te ratvazravA, vigere ke jeonAM netramAMthI AMsuo kharI rahyAM che, teo karuNa svare A pramANe AjaMda karavA lAgyA ke: zikArI vaDe jema tiryaMco bAMdhI haNAya, tema A koI nirdaya ane nirlajjo dvArA tamArA jotA chatAM ame haNAI rahyA chIe, mATe vatsa dazalvara ! tuM UTha, UTha ane rakSaNa kara ! amAro ekAMta bhakta tuM upekSA kema kare che ? teM bAlyAvasthAmAM potAnI meLe je rIte Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAhArane kaMThamAM sthApana karyo, te tAruM bAhubaLa ane te tAro ahaMkAra Aje kyAM gayAM ? he kuMbhakarNa ! zuM tuM paNa amArA vacanane nathI sAMbhaLato, ke jethI dIna mukhavALA evA amane tuM udAsInanI mAphaka joyA kare che ? he bibhISaNa ! je tuM eka kSaNavAra paNa bhaktithI vimukha nathI thayo, te tuM hAlamAM durdeve pheravI nAkhyo hoya ema kema jaNAya che ?' mAtA-pitA Adino Avo vilApa jovA chatAM paNa te traNe rAjaputro samAdhithI calAyamAna na thayA. bhayaMkara kamanasIbI mAtra A lokamAM ja upayogamAM AvanArI dunyavI vidyAo sAdhavA mATe kaI makkhatA che, te juo. tamane paNa thoDoghaNo anubhava to haze. ghaNAMe mA-bApo, potAnA dIkarAne kahe che ke "bhAI ! jarA besa to kharo !' tyAre pelo kahe 'mAre kAma ghaNuM che, besavAnuM hoya ?' tyAM dhUnana thAya. jJAnIe kahyuM ke anaMtA bhavamAM AvAM dhUnana karyAM, vartamAnamAM paNa thaI rahyAM che ane bhaviSyamAM paNa, Amane Ama cAle to ghaNAMe karavA paDaze tame ghaNAMne rovarAvIne AvyA cho tamArI khAtara anaMtA royAM che emanAM AMsu jo bhegAM karo to mAya nahiM AvI rItanA dunyavI svArtha mATe to dhUnana ghaNA karyAM. mATe jJAnIo kahe che ke ekavAra amArA kahevAthI karmadhUnana mATe karI juo. ATaluM-ATaluM karavA chatAM paNa jyAre te traNe rAjakumAro calAyamAna na thayA, tyAre te yakSa kiroe mAtA, pitA ane bhaginInAM mastakone temanI AgaLa chedI nAMkhyAM. potAnI AgaLa thaI rahelA AvA bhayaMkara duSkarmane jovA chatAM paNa, jANe na joI zakatA hoya tema, dhyAnAdhIna cittavALA banelA te traNe rAjakumAro saheja paNa kSobha na pAmyA. kharekhara, AvI makkamatAbharI sthiratA ane dhIratA jo mokSanI sAdhanA mATe AvI jAya to, mokSa sheja paNa dUra rahe nahi. vicAro ke duniyAnI sAdhanA mATe ATalA tyAganI jarUra che, to mokSanI sAdhanA 55 rAkSazavaMza ane vAnaravaMza dharmazUra banavA karmazUra banavuM ja joia ?...3 Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAkSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 jaina rAmAyaNaH rajoharaNanI khANa 56 mATe kevo tyAga joIze ? mokSanI sAdhanA mATe karavAmAM AvatA tyAga mATe AMkho mIMcIne bUmo pADanArAo, A banAva upara khUba kALajIpUrvaka vicAraNA calAve ane satyanA jijJAsu bane, to ghaNuM ghaNuM pAmI zake. zrI jainazAsanane pAmyA chatAM jeo satya nathI samajI zakatA, agara satyane samajavAnI darakAra karyA vinA yathecchapaNe lakhI-bolI rahyA che, te bhayaMkara kamanasIbInA ja bhoga thayelA che, emAM eka ratibhara zaMkA nathI. sphurAyamAna sattva ane vidyAsiddhi bhayaMkara karmane jovA chatAM paNa, jANe joyuM ja na hoya te rIte, te rAjaputrone samAdhimAM akSubdha rahelAM joIne te yakSakiMkara vANamaMtaroe mAyAthI rAvaNanA bhAIonAM mastako rAvaNanI AgaLa pADyAM ane rAvaNanuM mastaka 'kuMbhakarNa' ane 'bibhISaNa'nI AgaLa pADyuM. AthI kopanA yoge zrI 'kuMbhakarNa' ane 'bibhISaNa' kaMIka kSobha pAmyA. A kSubdhatAno hetu batAvatAM kalikAlasarvajJa bhagavAn zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA zrI triSaSTi-zalAkApuruSa-caritramAM lakhe che keH 'gurumatistama hetu-ne punaH svatvasattvatA !'' "te kSubdhatAmAM hetu gurubhakti che, paNa svalpasattvatA nathI." vAta paNa kharI che ke AvA parAkramI puruSo mATe svalpa sattvatAnI kalpanA paNa bhayaMkara che. AvA parAkramI puruSonI kSubdhatA mATe hetu kaMI sAmAnya na ja hoya. A rIte 'zrI kuMbhakarNa' ane 'zrI bibhISaNa' kSobha pAmyA paNa paramArthanA jANanAra ane te anarthane nahi ciMtavanAra zrI rAvaNa to viziSTa prakAranA dhyAnamAM niSTha thaIne meru parvatanI mAphaka nizcaLa thayA. A nizcaLatAnA pratApe AkAzamAM devatAonI 'sAruM-sAruM' A pramANenI vANI thaI, ane tethI cakti thayelA yakSakiMkaro ekadama nAsI gayA.' Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te ja vakhate ame tane vazavartinI chIe.' A pramANe ucca svare bolatI ane AkAzane prakAzita karatI, eka hajAre vidyAo rAvaNanI pAse AvI. 'prajJapti, rohiNI, gaurI, gAMdhArI, nabha:saMcAriNI, kAmadAyinI, kAmagAminI, aNimA, ladhimA, akSobhayA, mana:staMbhanAriNI, suvidhAnA, taporUpA, dahanI, vipulodarI, zubhapradA, rajorUpA, dinarAtrividyAyinI, vajodarI, samAkRSTi, adarzanI, ajarAmarA, atalastaMbhanI, toyastaMbhanI, giridAraNI, avalokinI, valDi, ghorA, dhIrA, bhujaMginI, vAriNI, bhuvanA, avaMdhyA, dAruNI, madanAzinI, bhAskarI, rUpasaMpannA, rozanI, vijyA, jyA, vardhanI, mocanI, vArAhI, kuTilAkRti, cittodabhavakarI, zAMti, kauberI, vaza kAriNI, yogezvarI, balotsAhadA, caMDA, bhIti, pragharSiNI, dunivArA, mepakAriNI ane bhAnamAlinI' ityAdi mahAvidyAo pUrvanA puNyakarmathI mahAna AtmA rAvaNane thoDA ja divasomAM siddha thaI gaI kuMbhakarNane 'saMvRddhi jaibhaNI, sahAriNI, vyomagAminI ane IMdrANI' A pAMca vighAo siddha thaI ane 'bibhISaNa' ne 'siddhArthI', zatrudamanI, nircAghAtA ane khagAminI' A cAra vidyAo siddha thaI. A rIte zrI rAvaNa have vidyAsiddha banyA. A vidyAnI sAdhanA duzmanonA saMhAranA irAdAthI karavAmAM AvI che, eTale enI sAdhanA mATe karavAmAM AveluM dhyAna, te kaMI saMsAra-nAzaka dhyAna nathI. Aja dhyAna jo muktinA irAde thAya, to te saMsAranAzaka gaNAya. tamAruM dhyAna paNa kyAM kama che ? vepAra vakhate tamAruM kevuM dhyAna hoya che? moTara vigerenA ghoMghATamAMya tame kevA sthira rahI zako cho ? evA ghoghATamAMye kApaDiyo gajanuM savAgaja kApe nahi ane paisA lIdhA vinA mAla Ape nahi. zrI rAvaNanuM paNa te dhyAna mukti mATe nahotuM, eTaluM ja nahi paNa saMsAranI sAdhanA mATe hatuM. saMsAranI sAdhanA mATe Aja paNa koNa dharmazara banavA karmacUra banavuM ja joie ?...3 pa7 rAkSazavaMza ' ane vAnaravaMza Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAkSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 jaina rAmAyaNaH rajoharaNanI khANa 58 takalIpha nathI veThatuM ? koNa tiraskAra nathI sahana karatuM ? bolavA joga na hoya tenA pagamAM paNa koNa nathI paDatuM ? kahetI paNa che ke garaje gadheDAne bApa kahe che. vyavahAramAM badhI kAryavAhI sIdhI ane ahIM badhuM poluM ! kAraNa e ja ke vastu pratyenA sadbhAvanI khAmI che. vyavahAranA e guNo ahIM keLavo, to sahelAIthI tAraka vastunI prApti thAya. kSamA : moTAonI mahAnatA che zrI rAvaNane potAnI dhIratAnA yoge ane sAmarthyanA pratApe vidyAsiddha thayela joIne, te jaMbudrIpapati 'anAdyate' paNa zrI rAvaNanI pAse kSamA mAgI. A prasaMge kalikAlasarvajJa bhagavAna zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA pharamAve che ke 'mahatAmavarAddhe hiM, prabhiSAtaH pratidvidyA '' 'moTAonA aparAdhanI pratikriyA, kharekhara praNipAta-namaskAra che.' namaskAranI sAthe ja mahApuruSo potAnA pratyenA aparAdhane bhUlI jAya che, paNa praNipAta hRdayano hovo joIe, nahi ke daMbhathI bharelo. jo sAcA namaskArathI paNa gusso na ja zame, to moTApaNAmAM khAmI Ave che. kSatriyo game tevA duzmanane paNa, jo te taNakhaluM mukhamAM ghAlI sAme Ave, to tene pakaDe nahi, bhale e game tevo aparAdhI hoya. pRthurAja cauhANe, sAta-sAta vAra musalamAna senApatine pakaDyA hatA, paNa sAmAe namavAthI mUkI dIdhA hatA. kSatriyavaTane nahi jANanArAo kahetA ke "A to nAdAna loka che" toye pRthurAja kaheto ke "name tene na marAya." kSatriya jAtinI e nIti che ke paDelA para pATuM na mAre. duryodhana ane bhIma vaccenA yuddha prasaMge kRSNajI paNa tyAM hatA. kyAM prahAra karavAthI duryodhana marAze, e kRSNajIe bhImane batAvyuM. bhIme DhIMcaNa para barAbara prahAra karavAthI duryodhana paDyA. kopanA AvezamAM bhIme duryodhanane te vakhate eka lAta mArI. e joIne balabhadrajIne ghaNo gusso Avyo. paDatA para pATuM ? kSatriyadharmanuM khaMDana karanArane jIvatA Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na mUkuM. Akhare kRSNajIe samajAvyA ke "bhAI ! bhUlyA, have nahi kare." A rIte sAcA kSatriyo svapakSamAM paNa anIti sahana na karatA. kSatriyo to paDe ene Ubho kare, DhaMDhoLe, jAgRta kare, pachI hathiyAra Ape, khabaradAra kahI sAvadha kare, pachI phera jarUra hoya to laDe, paNa paDatA para pATuM to na ja mAre. Aje to sutAnAM gaLAM kapAya che. e to nIcatA che parAkrama nathI. moTA puruSone duzmana sAcA hRdayathI name ke tarata emanAmAM zalya rahe nahi. jo rahe to teTalI moTApaNAmAM khAmI. ahIM anAdRta deve kSamA mAMgI ane zrI rAvaNe ApI. caMdrahAsa' khaDjhanI sAdhanA have zrI rAvaNanuM bhogajIvana cAle che. zrI rAmacaMdrajInuM paNa zarUAtamAM e ja jIvana cAlaze. emanAM dhArmika jIvana jaNAvavAno prasaMga lAvavA, A vastu jaNAvavI joIe. A sAMsArika jIvana che. AmanA jIvanamAMthI paNa heya, zeya ane upAdeyano viveka hovo joIe e muddo che. pUrva puNyayoge, niyANAnA yoge, zrI rAvaNane bhogo to doDI-doDIne AvI maLavAnA che paNa e bhogone kAMI zAstrakAro, vakhANatA nathI. 'anAdata' nAmano jaMbUdvIpapati deva, ke jeNe upasargo karyA hatA, teNe zrI rAvaNanI dhIratA joI, vidyA siddha thaI e joI, ke tarata kSamA mAgI. rAvaNe paNa mAphI ApI. namI paDyA pachI moTA puruSone kaleza, Agraha ke kaSAyanI bhAvanA rahetI nathI. kSamApana karyA pachI jANe karela vidatanuM prAyazcita karavAne icchato hoya, tema te catura yakSe te ja sthAne zrI rAvaNane mATe "svayaMprabha' nAmanuM nagara karyuM. devatAonI zakti aciMtya hoya che. teo dhAryuM kAma IcchAnI sAthe nipajAvI zake che. jo ke AthI jarA paNa muMjhAvAnuM nathI. AvI aciMtya zakti dharAvanArA devo paNa vastutaH sukhI nathI temanA zira upara paNa maraNa to UbhuM ja hoya che mokSanA arthI AtmAoe AvI che aciMtya zaktiothI jarApaNa levAI javuM joIe nahi. dharmazUra banavA karmazUra banavuM ja joie ?..3 pa9 rAkSazavaMza ane vAnaravaMza Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAkSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 jaina rAmAyaNaH rajoharaNanI khANa 60 zrI rAvaNa Adine thayelI te vidyAsiddhine sAMbhaLIne teonAM mAtA-pitA, bhaginI ane baMdhuo tyAM AvyAM ane rAvaNa Adie teono satkAra mAtA-pitAnI dRSTimAM amRtanI vRSTine ane baMdhuomAM utsavane utpanna karatA te traNe bhAIo paNa sukhapUrvaka tyAM rahevA lAgyA. tyAra pachI zrI rAvaNe dizAone sAdhavAmAM upayogI 'caMdrahAsa' nAmanA zreSTha khaDganI cha upavAsa karIne sAdhanA karI. joyuM ke ? A khaDganI sAdhanA paNa dizAone sAdhavA mATe karI che, nahi ke-dharmanI sAdhanA mATe ! A tapane tapa kahevAya ke nahi ? jJAnIe je dRSTie tapanuM vidhAna karyuM che, te dRSTie A tapa-te tapatI koTimAM na jaAve, e sahejasamajIzakAya tema che. zrI jinezvaradeve kahela ahiMsA, saMyama ane tapa e muktinI sAdhanA mATe che e jo saMsAranA padArthanI sAdhanA mATe thAya, to e ahiMsAnuM pariNAma ghora hiMsA, saMyamanuM pariNAma ghora asaMyama ane tapanuM pariNAma ghora ADaMbara-lokapUjA thAya. A zabdo ja irAde kahuM chuM te irAdo barAbara samajo, to tamane nakkI thaze ke zrI jinezvaradevoe kahela ahiMsA, saMyama ane tapa e mukti mATe che, paNa duniyAnI sAdhanA mATe nathI. tapasvIne loka bhale pUje, paNa loka pUje ethI tapasvI to ema mAne ke je tapane jagata pUje che, te tapane mAre to adhika rIte pUjavo joIe, pUjA mATe tapa thAya, ema na banavuM joIe. puNyAnubaMdhI puNyano prabhAva pUrvanA puNyayoge duniyAnI sAhAbI to maLyA vinA rahenArI nathI, paNa puNyAnubaMdhI puNyathI maLelI sAmagrI AtmAne behoza nathI karatI. pApAnubaMdhI puNyathI maLelI sAmagrI AtmAne behoza kare che. eTalA ja mATe puNya-puNyamAM rahela aMtara samajavuM jarUrI che. AtmA puNyanA paNa vipAkane AdhIna thAya, to mAryo jAya. zrI tIrthaMkara Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAmakarmano vipAkodaya kevaLajJAna bAda thAya che. kalikAlasarvajJa bhagavAna zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAja, zrI vItarAga stotramAM stuti karatA kahe che ke : "dvayaM viruddhaM bhagavan, tava nAnyasya kasyacit / ninthatA para yA ca, yA coccaizcakravartitA // 1 // " "he bhagavan! beya viruddha vastu eka Apane ja che. anya koIne nathI kAraNake ApanI nirgunzatA paNa utkRSTa ane cakravartitA paNa ukTa.' duniyAmAM eka paNa evo cakravartI nathI, ke je AvI sAhebI bhogave. cAlatAM jamIna para paga paNa na mUke, devatAo suvarNakamaLa goThave. saMkhyAbaMdha IMdro ane asaMkhyAta devo AvI AvIne name, seve kevo puNyodaya ? paNa pote to vItarAga ja. anya puNyazALI AtmAo paNa puNyAnubaMdhI puNyathI maLelA bhogane heya mAnIne bhogave. puNyAnubaMdhI puNyavALAne Asakti ja ochI, khasatAM vAra na lAge, nahi to zrI zAlibhadrajI jevAne mAtra 'svAmI' zabdathI vairAgya zI rIte thAya ? Aje to lAto mAre toya nIkaLatA nathI. thAkIne ghera AvyA hoya, apamAna thAya, chatAMya nIkaLavAnI bhAvanA jAgatI nathI ! zrI zAlibhadrajIne batrIsa strIo kevI hatI ? AjJAdhIna. eka paNa temanA hadayathI pratikULa nahi vartanArI. sAhAbI kevI ? pitA je deva thayA che te roja navvANuM peTIo mokale. alaMkAra navA, vastro navA, bhokta devatAI, kaMI kamInA hatI ? sAtamI bhUmikAthI nIce paNa UtaratA nahi. mAtA paNa kevI ke putranA sukhane joI khuza thAya ! ema nahi ke e AnaMda bhogave ne mAre zI paMcAta ? vahIvaTa badho mAtA kare ane bhAI sAtamI bhUmikAe lahera kare. AvAne 'svAmI' zabda vairAgya karAvyo, tenuM kAraNa? eka ja ke Asakti ochI. zrI dhanAjInI vAta lo. jyAM jyA tyAM dhana taiyAra kamAtA dhanAjI ane bhAIo bhAga mAMgatA pitA kahetA ke zekhAI zAnI karo cho ? dharmazara banavA karmazUra banavuM ja joie ?..3 1 rAkSazavaMza ane vAnaravaMza Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAkSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 62 jaina rAmAyaNaH rajoharaNanI khANa bhAgyazALI e kamAya che ane tame zAnA bhAga mAgo cho? bhAIo jyAre IrSyA karatA tyAre dhanAjI vicAratA ke 'mArA nimitte dhamAdhama kare che.' eTale tarata paherela kapaDe nIkaLI jyA. tame nIkaLo? jyAM jAya tyAM dhana taiyAra, e nIkaLyA ke ghara khAlI. bhAIo tathA mA-bApa pAchA bhikhArI banyAM. pote jyAM gayA tyAM sArI sthiti pAmyA che. tyAM potAnA kuTuMbane A dazAmAM joIne mAtA-pitAdinA pagamAM paDe che ane pharI badhAne sAthe rAkhe che. tyAM paNa bhAIo bhAga mAge che. dhanAjI tyAMthI paNa bhAgI jAya che. jyAM jAya tyAM dhana taiyAra. puNyAnubaMdhI puNyanA e mAlika che. ciMtAmaNI maLyuM che. paNa te cheDe bAMdhela che kadI choDyuM nathI. tamane maLe to zuM karo ? na kahevuM sAru. kahuM to sahana nahi thAya. ATalAmAM to AMkho UMcI thAya che ane chAtI veMta veMta kUde che, to adhika maLe to zuM thAya ? ciMtAmaNinI to vAta ja zI ? puNyAnubaMdhI puNyavALA e AtmAo je bhogAdikane sevatA, te paNa heya mAnIne ! pApane pApa mAnatA, mATe to bhoga sevatAM chatAM paNa teTalA baMdhAtA nahotA. zrI jaMbUkumAra keTalA puNyazALI ? ATha kanyAo sAthe vivAha thaI gayo che. bhagavAna zrI sudharmAsvAmI maLyA, pahelI ja dezanAmAM bhAvanA pharI, AvuM chuM, kahIne ghara tarapha cAlyA, paNa daravAjA sudhI AvyA tyAM paracakranA bhayanI vAta sAMbhaLI emane thayuM ke vakhate phasAu ane prANanAza thAya to AdhAra zo ? pAchA AvIne bhagavAna zrI sudharmAsvAmIjIne kahyuM ke 'cothuM vrata Apo.' cothuM vrata leI ghera AvyA. mAtA-pitAne kahyuM ke 'mane AjJA Apo mAre dIkSA levI che.' mA-bApane ekano eka dIkaro che. navvANuM kroDa sonaiyAnA mAlikanA chokarAe A hyuM, eTale mA-bApane lAge to kharuM ! paNa e bhagavAna zrI mahAvIradevanA bhakta hatA. emaNe jaMbUkumArane kahyuM Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'vatsa ! tArI bhAvanA UMcI che. A vayamAM tane e bhAvanA thaI, mATe tAro AtmA puNyavAnuM paNa amAro moha chUTato nathI, mATe hAla nahi bane." jaMbUkumAre kahAM pitAjI ! mAre jarUra javuM che, huM rahevA Icchato nathI. prathama mA-bApe khAnagImAM vicAra karyo ke A jaMbU have rahe ema lAgatuM nathI. ene vairAgya thayo che emAM zaMkA nathI eka rasto che rahe to ThIka, nahi to pachI rokavo nahi A nirNayathI pharavAnuM nahi. mA-bApe kahyuM ke "vatsa! jenI sAthe tArA vivAha thayA che, te AThe kanyAne tuM paraNa, eka rAta bhego rahe pachI khuzIthI tAre javuM hoya to amArI rajA che ane tArI sAthe ame paNa AvIzuM. zrI jaMbUkumAre mAnyuM ke ATha to zuM, AThasau hoya toya zo vAMdho che ?' emane potAnA baLanI khAtrI hatI. vairAgya baLavattara hato. mATe ATaluM kabUlyuM, nahi to kabUlavAno kaMI kAyado nathI. jaMbUkumAre to vicAryuM ke 'savAre mAtA-pitA paNa taiyAra che, te paNa upakArI che ane vaLI pelI ATha taiyAra thAya to vadhu sAruM. kabUla karyuM. moTo varaghoDo caDhyo. navvANuM kroDa soyAno svAmI paraNavA jAya, enA varaghoDAmAM kamInA hoya? tyAM jaMbUkumAra vicAre che ke "A varaghoDo to viSaya-kaSAyano che, enAthI to loko karma bAMdhe, savAre vairAgyano AthI jabaro varaghoDo kADhIne puNyano bhAgI banuM A badhI puNyAnubaMdhI puNyanI sthiti jotA Avo. mA-bApe vicAra karyo ke atyAre to dIkSAmAM rokanAra ApaNe be hatAM, paNa pachI to AThe kanyAonAM mA-bApa ! soLa bIjA rokavA Avaze, mATe pahelA khabara Apo." e ATheya kanyAonAM mA-bApane bolAvI kahAM ke 'juo ! amAro jaMbU dIkSAnI bhAvanAvALo che. amAre vAtacita thaI gaI che. rahI jAya to vAta judI che, nahi to rokAze nahi. kAle savAre dIkSA leze, mATe marajI hoya to paraNAvajo.' mA-bApa kahe 'UbhA raho ! kanyAone pUchIe.' pUchatAM AThe kanyAoe kahyuM ke "e kare te mujaba amAre karavAnuM.' Arya ramaNIno e rIvAja, e paraNyA. emanA , rAkSazavaMza ka 'dharmazUra banavA karmazUra banavuM ja joie ?...3 ane vAnaravaMza / Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kara jaina rAmAyaNa 4 'rAkSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 ja rajoharaNanI khANadeg lagnamahotsavamAM khAmI hoya? prabhava cora ke je pAMcaso corono mAlika hato. kSatriya bacco hato, ene ema thayuM ke Aje corI karavAnI majA Avaze. e lAga joI jaMbUkumAranA dIvAnakhAnAmAM peTho. jaMbUkumAra AThanI sAthe vArtAvinoda kare che. prabhava pAMcasone laIne peTho. enI pAse be vidyA hatI tALAM ughADavAnI ane mANasone ughADavAnI. jaMbUkumAra para e vidyAnI asara na thaI. emaNe prabhavane kahyuM ke "jo ! huM hajI jAguM chuM. joke mAre kazuM joItuM nathI, savAre tajIne nIkaLanAra chuM. paNa atyAre to beTho chuM mATe cetAvuM chuM ke jAgato chuM. prabhava cora stabdha thAya che. prabhava vicAre che ke A potAnI mAlikInI badhI sAhAbIne mUke che ane huM vagara mAlikInI cIja levA Avyo chuM. kSatriya huM ke A ? e vANIo ane huM kSatriya !' prabhAva pUche che paNa pelI devAMganA jevI ATha strIne mUkAya?' jaMbUkumAra kahe che ke 'hA, mukAya.' prabhava Ubho rahe che. pelI AThe strIoe ghaNo vAda karyo. chevaTe kahyuM ke 'tamane prema nahoto, tyAre paraNyA zuM kAma?' jaMbUkumAre kahyuM mane to prema nathI, paNa tamane prema hoya to huM karuM tema karo !" pelI AThe kahe 'taiyAra chIe. prabhava kahe huM paNa taiyAra chuM.' pelA pAMcaso kahe "ame paNa taiyAra chIevahelI savAre mA-bApe pUchyuM kema ? jaMbUkumAra kahe 'taiyAra chuM. mA-bApa kahe 'ema! to ame paNa taiyAra. ATha strIonA mA-bApa paNa taiyAra ! puNyAnubaMdhI puNyano yoga Avo hoya. zrI jaMbUkumAre A rIte pAMcaso sattAvIsanI sAthe dIkSA lIdhI. pUrve bAMdhelA puNyayoge badhI bhogasAmagrI ekatrita thatI jAya che. e samajAI gayuM ke puNyAnubaMdhI puNyane paNa jarUrI mAnanAro AtmA, e puNyathI maLelA bhogane to heya ja mAne. puNyAnubaMdhI puNyanI jarUra zA mATe ? e ja mATe ke e vaLAvuM che. saMsAra aTavIne laMghavA puNyAnubaMdhI puNya, e vaLAvAnuM kAma kare che. yogya mArga sudhI pahoMcADe. ApaNe sthAne pahoMcavAnI taiyArI thAya, eTale enA yoge Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maLelI sAmagrI khasI jAya. vaLAvAthI sAvadha rahevAnuM. vaLAvAne khAvAnuM devAya, pIvAnuM devAya, rAjI paNa rakhAya, paNa asala mAla batAvAya nahi. enI jAta kaI? jemAM cora pAke che e. vAghane pALanAro vAghane ramADe, paNa potAnI cAmaDI na cATavA de, kemake vAghamAM e guNa che ke cATatAM-cATatAM mIThAza lAgI ke dAMta besADatAM vAra na kare. tema jaDa te jaDa ja pudgala te pudgala ja ! AthI ja pApane lokhaMDanI beDI kahevAya che, tyAre puNyane suvarNanI beDI kahevAya che, mATe tenAthI kAma levAya teTaluM levuM. dharma sAdhavA mATe zarIranI rakSA karavI e ThIka che, paNa jyAre khabara paDe ke have A zarIra dharmathI viruddha javAnI taiyArImAM che, tyAre te mUkI devuM e ja yogya che. ethI ja zAstromAM kahevAyuM che ke agnimAM praveza karIne maravuM sAruM, paNa zIhIna thaIne jIvavuM e sAruM nathI. zarIrane sAcavavAnA nAme dharmahInatA na AvI jAya, enI pUratI kALajI rAkhavAnI che. dharmasAdhanAnA nAme zarIranA sevaka banI beThA, to pariNAma ghaNuM ja bhayaMkara Avaze kAraNake zarIrano moha aneka anarthonuM mULa che. prathama saMtAnanA svAmI zrI tIrthaMkaradevoe te dvArA zuM sAdhyuM? mukti ja. paNa te zarIra dvArA te puNya puruSo mukti kyAre sAdhI zakyA ? sevaka banyA tyAre ke mAlika banyA tyAre ? e khAsa vicArajo! "jJAnI zvAsozvAsamAM, karma khapAve jeha, pUrvakoTi varaso lage, ajJAnI kare teha." pUjAmAM AvatA AvA kathanane vaLagI, Aje ghaNAo kevaLa zuSka jJAna dvArA mana, vacana ane kAyA upara aMkuza mUkyA vinA, muktine sAdhavAnI vAto kare che kAraNake teone to AgamanA kathananI paravA karyA vinA, potAne manaphAvatuM aMgIkAra karavuM che. eTale kayo dharmazUra banavA karmacUra badvuM ja joIe ?..3 65 rAkSazavaMza ane vAnaravaMza Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'rAkSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 jaina rAmAyaNaH ja haraNanI khANa jJAnI zvAsocchavAsamAM teTalAM karma khapAve, e vicAravAnI darakAra teo zuM kAma kare ? kAraNake tema karavAthI, svaccheda vartana upara moTo aMkuza mUkAya che. zAstrakAra maharSio pharamAve che ke te jJAnI zvAsocchavAsamAM teTalAM karma khapAve che ke je jJAnI 'huM gutto mana, vacana ane kAyAthI gupta hoya, paNa nahi kemana, vacana ane kAyAne yatheccha rIte pravartAvanAro hoya. A badhuM barAbara vicAravuM ja joIe ane vicArAya to ja sAcuM tatva hastagata thaI zake. tyAga jIvananI pIThikA vaLI, saMyama aMgIkAra karyA pachI anumati laIne prabhue vihAra karyoAvI vAta sAMbhaLI anumatinI yadvA-taddha vAto karanArAoe paNa bahu ja vicAravA jevuM che. e prasaMganI vAtathI jo koI AjJA sAbita karavA mAgatuM hoya, to te korI ajJAnatA sivAya bIjuM kazuM ja nathI. vasatInA mAlikane pUchIne munivaro vihAra kare, eno artha e nathI ke vasatInA mAlikanI AjJA sivAya munivarothI vihAra na ja thaI zake ! tema bhagavAne anumati laIne vihAra karyo eno artha paNa e nathI ja ke kuTuMbIo hA pADe to ja bhagavAna vihAra karI zake, nahi to na ja karI zake. bhagavAna zrI mahAvIre vihAra karyA pachI zrI naMdIvardhane zuM karyuM che, e to sahune khabara ja che ne ? bhagavAnane vihAra karatA joI, zrI naMdIvardhana, ke je bhagavAna, zrI mahAvIradevanA moTAbhAI thAya che, teo azrubharI AMkhe karuNa svare zuM bolyA, e jANo cho ne ? to bhagavAnane uddezIne narapati zrI naMdIvardhana kahe che ke Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' tvayA vinA vIra ! kathaM vrajAmI, gRhe'dhunA zunyavanopamAne / goSThisuratuM vena sahAvarAmo, moyAmaDhe na sahAya vaLyo ! (15) 'he vIra ! tamArA vinA ame zUnya vananI upamAvALA gharamAM have kema karIne jaIe, ane he bandho ! have ame goSThisukhane konI sAthe AcarIe ane bhojna paNa konI sAthe karIzuM ? A rItano vaDIlabaMdhuno vilApa cAlu chatAM cAra jJAnanA dhaNI bhagavAna cAlyA jAya che pAchuM paNa jotA nathI. sAkSAt tIrthaMkaradeva che ho! nirdayatAno Aropa mUkavAnI mUrkhatA na karatA. khuda tIrthaMkara devanA dIkSA prasaMge paNa ronArA hoya che. A vakhate rotA zrI naMdIvardhanane zAMta karavA mATe bhagavAne pAchuM pharIne joyuM hota to zuM thAta ? e ja ke moha vRddhi pAmata. mohamAM mohasAmagrI maLe to moha adhika thAya, emAM Azcarya zuM che ? paNa bhagavAna tema kare ja zAnA ? jyAM bhogajIvana cAle, tyAM tyAgajIvananI pIThikA bAMdhavI joIe ne ? bhogajIvana cAle, tyAMe tyAganA chAMTA to chAMTavA ja joIe ane upasaMhAra to tyAgamAM ja lAvavo joIe. dharmakathA karanAra dharmaguru para to e jokhamadArI che. e tAkAta hoya to ja upadeza devo, nahi to dharmakathAnA upadezano DhoMga karavo joIe nahi. duniyA to potAne icchatuM levA Ave che, mATe upadezake pUratI kALajI rAkhavI. pachI sAmAnuM jevuM bhAgya ! jyAre zrI zAlibhadre mAtA pAse saMyamanI AjJA mAMgI, tyAre mAtAne evI mUrchA AvI ke aMgopAMganAM AbhUSaNo paNa tUTI gayAM. jorathI avAja thayo. A badhuM zrI zAlibhadra jue che. dAsI AvIne mAtAne chaMTakAva vigere kare che, paNa zrI zAlibhadra to UbhA UbhA joyA ja kare che khasatAye nathI. je zrI zAlibhadra mAtAne jotAM ja UbhAM thatAM, hAtha joDatA, page paDatA, vinaya karatA, te Aje paDelI mAtAne pavana paNa nAkhatA nathI. paNa tethI bhakti cAlI gaI ema nahi ! te 67 rAkSazavaMza ane vAnaravaMza dharmazUra banavA karmazUra banavuM ja joIa ?...3 Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - rAkSasavaMza ane vAnaravaza bhAga jaina rAmAyaNaH - rajoharaNanI khANa puNyapuruSe paNa vicAryuM ke A mUcha zAnI che ? mohanI ! huM jo jAuM, mAtAnuM mastaka khoLAmAM laIne besuM, to mAtA jAge, mane jue ke tarata mAtAno moha vRddhi pAme zAlibhadra beTho che, ema jue eTale mAtAne ema thAya A mane nahi taje. mAtAne jyAre mUcha UtarI, tyAre zAlibhadrane tyAM ja Ubhelo joI ema thayuM ke 'dUra Ubho che ! kharekhara, zAlibhadra badalAI gayo.' zrI zAlibhadranI bhAvanA phaLI. have pAchA bhagavAna zrI mahAvIradeva ane naMdIvardhananI vAta karIe. upara pramANe kahevA chatAM paNa bhagavAne pAchuM na joyuM, eTale naMdIvardhane kaho ke "he bhAI ! dareka kAmamAM ame vIra ! vIra ! kahI bolAvatA hatA, have vIra ! vIra ! kahI kone bolAvazuM?' bhAvanA pharI. bhagavAna to cAlyA ja jAya che, eTale dekhAyA tyAM sudhImAM chevaTe naMdIvardhane kahayuM ke "bhAI ! Apa to vItarAga cho, paNa amArI vinaMtI che. ke koka dahADo saMbhArajo.' vyavahAramAM paNa chokaro paradeza jAya, tyAre mA-bApa gADIe mUkavA Ave, pahelAM AMsu pADe, badhuM kare, paNa pachI gADI UpaDe eTale Avaje kahI de ane jarA cheTe jAya eTale hAtha UMcA karI Avaje kahI de. saMsAranA mohanI e gati che. jeno ekano eka pAlaka dIkaro marI jAya, teno paNa AghAta je maratI vakhate thAya te pachI nathI raheto. thoDA divasa gayA bAda badhuM visAre paDe. saMsAranA mohanI e sthiti che. e mohathI khasavuM hoya, to jJAnIe kahelA mArganI aMdara pAvo ane koI Avato hoya ene na aTakAvo. AjanAo mAtA-pitAnI kevI sevA karanArA che ane kevA bhakta che, e to harakoI vivekI samajI zake tema che. zAstra to kahe che ke 'saMsAramAM rahelo AtmA jo kSudra svArthane vaza thaI mA-bApanI avajJA kare, to enA jevo dura dIkaro koI nathI !' mA-bApanI AjJA khAtara potAnI aneka pApa lAlasAone Thokaro mAranAra keTalA nIkaLyA? pAlaka mAtA-pitAnI AjJA vinA e kadama paNa na bharatA. ane tame Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lobha khAtara, paisA khAtara, mA-bApanI AjJAnuM ullaMgho cho ke nahi ? bhAI jo bhAga na Ape to tarata kayo saoNlisiTara sAro che, enI tapAsa zuM karavA ? bhAIne noTisa ApavA ! bhAIne ? hA ! pADozI paNa evA maLe ke e bhAI to e ja lAgato evI salAha Ape. sabhA : bApane paNa noTisa Ape. lo ! bApane paNa noTisa ! AvuM jIvana Ave, te pahelAM mAthAnA vALa UkhaDI jatA hoya, to vAMdho zo ! jeone dayA AvatI hoya, teoe AvAM mA-bApanI AjJA nahi mAnanArA nAlAyaka putro pAse manAvavA javuM joIe. paNa A to duniyAno mojazokha mUkI saMyama le tyAM ja dayA ne tyAM ja AjJAnI vAta ! mATe huM kahuM chuM ke kevaLa zabdagrAhI na bano. jo evA banyA to virAdhaka banazo. mA-bApanI sevA kevI ane kema karavI joIe ? hAthe snAna karAvavuM joIe, emanA jamyA vinA jamAya nahi, emanA UMdhyA pahelAM UMghAya nahi, UThavAnuM emanA pahelAM, UMghADatAM paNa pagacaMpI karavAnI huM ane savAre takalIpha na thAya te rIte pagacaMpI karatAM-karatAM madhura svare mA-bApane uThADavAnAM ane tarata pagamAM paDavAnuM ! A badhuM karo cho ? ? tame to khAvAnI cIja Ave to gaTagaTAvI jAo ane uparathI kaho ke 'e gharaDAne zuM khAvuM che !' are, mA-bApanI khAtara to rAjapATa mUkyAnA dAkhalA paNa zAstramAM Ave che. mA-bApa covIse kalAka dharmArAdhana kare, evI yojanA karI Ape, che AvuM ? nahi ja. ahIM je vAta che te AtmakalyANa mATenI che, eTale jo moha ghaTADavo hoya to ja mA-bApathI vikhUTA paDavAnI vAta che. svArtha khAtara mAtA-pitAnI avajJA karI judo rahenAra to kRtadhyuM che. zAstra putra para to e pharaja mUkI che ke pote sanmArge jaI mA-bApane paNa e mArgamAM vALe, to ja mA-bApanA vaDA upakArano badalo vaLe. mA-bApa mohavaza bane, to ekavAra emanI 1 AjJA uvekhIne paNa sanmArge jAya ane pachI emane paNa sanmArgamAM sthApe. gharmazurI banavA karmazire banavuM ja joie ?..3 99 rAkSazavaMza ane vAnaravaMza Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina rAmAyaNaH 00 'rAkSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 para rajoharaNanI khANa atyAre to zrI rAvaNanuM bhogajIvana cAle che, lalacAI jatA nahi. zrI rAvaNane soLa hajAra strIo thavAnI che e sAMbhaLIne amAre soLa kema nahi, evo manoratha na karatA, kAraNake enuM pariNAma kharAba AvavAnuM che. bhogone aMge to je vAta banI hatI, te kahevAya che paNa 'ema karavuM joIe' ema kadI mAnI letA nahi. e upAdeya tarIke samajAI na jAya, e mATe ApaNe tyAgajIvananI pIThikA bAMdhI dIdhI che. ATaluM samajAvavA chatAM heyane paNa upAdeya tarIke mAnI levAnI mUrkhatA je kare, te tenI jokhamadArI upara che. te samaye vaitADhayagiri para dakSiNa zreNinA alaMkArabhUta 'sUrasaMgIta' nAmanA nagaramAM 'maya' nAmano vidyAdharono rAjA hato. tene guNonA dhAmarUpa hemavatI' nAmanI strI hatI. tenI kukSithI utpanna thayelI maMdodarI nAme eka putrI tene hatI. A maMdodarI' te che ke je zrI rAvaNanI paTTarANI thanAra che. yauvana vayane pAmela 'maMdodarI' ne joIne teNInA varano artha 'maya' rAjA vidyAdhara kumAronA guNagaNono vicAra karavA lAgyo ke 'amukano kumAra kevo ane amukano kumAra kevo?' paraMtu koIpaNa kumAra tenI dRSTie potAnI putrI mATe yogya jaNAyo nahi. ahIM prasaMge khulAso karI lauM. potAno bALaka ke bALikA jo tyAgamArge jAya to to ati uttama prayatna to e ja hoya kadAca mamatA na chUTe ane e bhAvanA jAgRta na thAya, to dharmI mAtA-pitA sAkSIbhUta rahI, lagnotsavamAM udAsInapaNe rahI, yoga evo kare ke potAnA saMtAnanAM dharmI jIvanane bAdha na Ave, samAna zIla, samAna kuLa, samAna dharma, samAna AcAra jue koI ema na samaje ke A paraNavAnuM , vidhAna cAle che ! jo kriyA karavI paDatI hoya, to potAnA saMtAnanuM dharmIjIvana bacuM rahevA mATe, samAna zIla-kuLa-AcAra dharma jovA, eTaluM ja mAtra vidhAna che. have potAnI putrIne anurUpa evA varane nahi joI zakavAthI Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'maya narezvara' jyAre khinna thaIne beTho che, tevAmAM zrI 'maya narezvara' no maMtrI A pramANe bolyo. 'svAmin mA viSIda kiMci-dastyasyA ucito varaH / ratnazravaH suto doSmAn, rupavAMzca dazAnanaH siddhavidyAsahastrasyA kaMpitasya surairapi vidyAgharelu nAcyAti, tubyo merorivagi '' "he svAmin ! Apa jarApaNa kheda na karo, kAraNake A rAjaputrI 'zrI maMdodarI'ne yogya evo vara 'zrI dazAnana' che, ke je 'zrI ratnazravA' nAmanA rAjAno * putra che, parAkramI che ane rUpavAna che parvatomAM jema meru samAna koI parvata nathI, tema Aje vidyAdharomAM 'zrI dazAnana' jevo koI ja vidyAdhara nathI, kAraNake jeNe hamaNAM devothI paNa akaMpita rahIne, eka hajAra vidyAone siddha karI che." rAvaNa-maMdodarInA lagna ' ' ' ' ' ' maMtrInA kathanane sAMbhaLIne harSathI jenuM mana moTuM banI gayuM che, evo 'zrI maya' rAjA 'tamAruM A kathana barAbara che' A pramANe kahIne, puruSo dvArA potAnA Agamanane jaNAvIne baMdhuo, sainya ane aMta:puranA parivAranI sAthe potAnI prANapriya 'zrI maMdodarI' nAmanI putrIne sAthe laIne 'zrI dazamukha'ne ApavAne mATe 'svayaMprabha' nAmanA nagara prati gayo tyAM 'zrI sumAli' vigere gotra-vRddha mahAzayoe 'zrI dazamukha' mATe 'zrI maMdodarI'ne grahaNa karavA aMgIkAra karyuM. te pachI te 'zrI sumAli' vigere ane 'zrI maya' vigere vivAha karanArAoe zubha divase 'zrI dazamukha' ane 'zrI maMdodarI'no vivAha karAvyo. tyAra pachI 'zrI maya' rAjA vigere potAnA nagara pratye gayA ane rAvaNe paNa te suMdara ramaNInI sAthe cirakALa sudhI krIDA karI. meghavaragiri upara cha hajAra kanyAonI prApti A pachI koI eka divase zrI rAvaNa krIDA karatAM-karatAM bAjumAM laTakatA evA meghothI jANe UMcI pAMkhovALo na hoya zuM ? tevA 71 rAkSazavaMza ane vAnaravaMza dharmazUra banavA karmazUra banavuM ja joia ?...3 Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAkSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 jaina rAmAyaNaH 72 rajoharaNanI khANa 'megharava' nAmanA parvata upara gayA. te pahADa upara AvelA eka sarovaramAM jema kSIrasAgaramAM apsarAo snAna kare, tema snAna karatI cha hajAra vidyAdharanI kanyAone 'zrI rAvaNe' joI sUryane joIne jema kamalinIo vikasita thAya, tema vikasita thayAM che locanarUpI kamaLo jenAM evI ane anurAgavALI thayelI tathA 'zrI rAvaNa'ne nAtha tarIke icchatI evI te khecara kanyAo rAvaNane jovA lAgI. strIjAti sAmAnya rIte lajjALuM hoya che, paNa te kyAM sudhI ? jyAM sudhI kAmano atireka na thAya tyAM sudhI ja ! atyaMta kAmathI pIDita thayelI te vighAghara kanyAoe ekadama lajjAne dUra karIne potAnI meLe ja "martA nastya mava !" 'Apa amArA bharathAra thAva.' A pramANe prArthanA karI. te cha hajAra kanyAomAM 'sarvazrI' ane 'surasuMdara'nI putrI 'padmAvatI' bIjI 'manovegA' ane 'budha'nI dIkarI 'azokalatA' ane trIjI 'kanaka' tathA 'saMdhyA'nI putrI 'vidyutaprabhA' A ane bIjI paNa jagata prakhyAta vaMzamAM utpanna thayelI vidyAdhara rAjAonI kanyAo hatI. rAgavALI te saghaLI paNa kanyAone gAMdharvavivAhe karIne rAgavALo rAvaNa paraNyo. 'zrI amarasuMdara'nuM AkramaNa te kanyAonA rakSakoe te kanyAonA pitAone jaNAvyuM ke 'voDavyeSa nyA yauSmAI, parinIyAda gacchati " "koIpaNa A vidyAdhara tamArI kanyAone Aje paraNIne jAya che." AthI kopAyamAna thayelo ane 'dazadhdhara'ne mArI nAkhavA icchato 'amarasuMdara' nAmano vidyAdhara rAjA, te kanyAonA pitAo sAthe utAvaLathI 'dazamukha'nI pAchaLa doDyo. tene Avato joi svabhAvathI kAyara evI te sarva navI paraNelI strIo rAvaNane kahevA lAgI ke Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ X XXX XXX XXX X ? tvaritaM preraya, svAmin, vimAnaM mA vilaMbaya 1111 // eko'pyajayyo'yaM vidyA - dharendro'marasundaraH / kiM punaH kanakabudha-pramukhaiH parivAritaH 112 // he svAmin ! vimAnane jaldIthI calAvo, jarApaNa vilaMba na karo ! kAraNake A zrI amarasuMdara' ekalo paNa ajaya eTale jItI na zakAya tevo che, to pachI kanaka ane budha AdinA parivArathI parivarelo hoya tyAre to pUchavAnuM ja zuM? svabhAvathI kAyara evI strIonI vANIthI hasIne zrI rAvaNa' te suMdarIone kahe che ke he suMdarIo ! jema garuDa sarponI sAthe yuddha kare, tema A lokonI sAthenA mArA yuddhane tame juo !' baMdhulagna ane putraprApti ema kahyuM eTalAmAM to zastrothI durdina karatA teo, megho jema mahAparvata upara caDhI Ave tema zrI rAvaNa upara caDhI AvyA. parAkrame che karIne bhayaMkara evA zrI rAvaNe teo taraphathI mUkavAmAM AvatAM astrone astrothI bhedI nAkhyAM, kAraNake teone mArI nAkhavAnI zrI rAvaNanI ja IcchA na hatI. eTale tema karIne zrI rAvaNe 'prasthApana' nAmanA astrathI teone mUcchita karI dIdhA ane nAgapAzathI pazunI mAphaka bAMdhI lIdhA. A vakhate rAvaNanI te cha e hajAra patnIoe zrI rAvaNanI pAse pitRbhikSA mAgI. AthI zrI rAvaNe teone choDI mUkyA, eTale te vidyAdhara rAjAo potapotAnA nagaramAM cAlyA gayA ane harSa pAmelA loko jemane artha ApatA hatA tevA zrI rAvaNa te cha hajAra priyAo sAthe 'svayaMprabha'nagaramAM AvyA. zrI kuMbhakarNa kuMbhapura' nAmanA nagaranA nagarapati mahodara'nI, 'surarUpA' nAmanI patnInA udarathI utpanna thayelI, vighubhAlA jevI kAMtivALI ane pUrNa kaLazanA jevA stanavALI taDitmAlA' nAmanI ( dharmazRMbavakarmazera banavuM ja joie 73 rAkSazavaMza ane vAnaravaMza Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIra jaina rAmAyaNa 74 che. rajoharaNanI khANa eka yauvanavatI putrI sAthe paraNyA ane zrI bibhISaNa 'vaitADhya' parvatanI dakSiNa eNimAM rahelA zrI jyotipura' nAmanA nagaranA rAjA 'vIra'nI naMdanavatI' nAmanI rANInA udarathI utpanna thayelI, kamaLanI zobhAne corI lenArI dRSTivALI ane devAMganA jevI 'paMkajazrI' nAmanI kanyA sAthe paraNyA. A pachI zrI maMdodarIe caMdranA jevA tejasvI ane adbhuta parAkramI 'iMdrajita' nAmanA eka putrane janma Apyo, ane te pachI keTaloka samaya vityA bAda meghanI mAphaka netrane AnaMda ApanAra meghavAhana' nAmanA bIjA putrane paNa janma Apyo. rAkSasavaMza ane vAnaravaza bhAga-1 Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI rAvaNa ane dharma bhAvanA 4 ahaMkAra ane krodhathI dhamadhamatA rAvaNanA jIvananA prAraMbhe ja zrI vaizravaNa ane zrI vAlImahArAjA sAtheno je TakarAva thAya che, temAM samyagdaSTi AtmAnI vivekazIlatAnAM darzana thAya che ane zrI rAvaNanI paNa ucca manodazAno anubhava A prakaraNa karAve che. prabhubhaktinA avasare zrI dharaNendra dvArA mAMgavA mATe kahevAtAM zrI rAvaNanI prabhubhakti je rIte jhaLakI uThe che te tathA te ja rIte digyAtrAnA prayANa pachI revAnadInA kinAre prabhupUjananA vighna avasare zrI rAvaNanuM nirmaLa samyaktva jhaLakI uThyA vinA rahetuM nathI. deva-guru-dharma tathA dharmI pratyeno samyagdaSTi AtmAno hRdaya sadbhAva ahIM vizada rIte varNavAyo che. -zrI 75 Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 76 zrI rAvaNa ane dharmabhAvanA * vairavRttino vilAsa zrI rAvaNano dharmazaga zrI jinezvaradevanA zAsananI suMdaratA zrI rAvaNano hastiratnanI prApti zaraNe 2helAonI rakSA mATe AhavAna 2kSaNanA AhavAnano svIkAra kSAtravratanuM pAlana zrI rAvaNa pAchA rAjadhAnImAM vAnaradvipamAM vAlIrAjA sugrIva yuvarAjA. zrI vAlImahArAjAnI prasiddhi ane zrI rAvaNano garva zrI rAvaNano saMdezo ane vAlIno uttara zrI rAvaNa yuddhanA medAnamAM zrI vAlImahArAjAnI vivekazIlatA ucca manodazAno namuno. vIravara zrI vAlInuM hArelA rAvaNa pratye kathana dIkSAno svIkAra vIravara rAjarSi zrI vAlI munivaranI anicaryA ane labdhionI prApti * vimAnanuM khalana ane vAlImuninuM darzana zrI krodhAdhIna rAvaNano utpAta vAlImunInI upayogapUrvakanI vicAraNA ane phrajano khyAla mumukSuonI ja suyogya AtmAnI mahAnatA ladhutA ane saralatAnuM apUrva udAharaNa doM sevaka che paNa konA ? bhakitayoga: rAvaNa ane dharaNendra bhakitAthI tuSTamAna thayela zrI dharaNendranuM kathana zrI rAvaNanI nirAkAMkSatA zrI vAlImUnIzvarano mokSa kAmavaza AtmAnI durdazA. digamyAtrA mATe prayANa samyagadaSTinI kartavyaniSThA pUjAmAM aMtarAya karanAro upadrava ane zrI rAvaNanuM kartavyapAlana dharmI mATe dharmano nAza saha ke asahya ? samyakatvano jhaLahaLato prabhAva zrI rAvaNano prazna ane munivarano pratyuttara dhanya che AvA puNya puruSone... Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navalanI e veravRttino vilAsa have zrI kuMbhakarNa ane zrI bibhISaNa pitAnA vairane yAda karI, vaizravaNa ke je potAnI mAsIno dIkaro thAya che, teNe Azrita karelI laMkAnagarIne niraMtara upadrava karavA lAgyA. kharekhara, vairavRtti e eka evI bhayaMkara vastu che ke jenA yoge bhAI bhAIne paNa nathI gaNatA, veravRttine poSavAnI bhAvanA, e ghaNI ja bhayaMkara bhAvanA che. enA yoge aneka anartho utpanna thAya che, emAM zaMkAno avakAza ja nathI. nahi to 'kuMbhakarNa' ane 'bibhISaNa' jevA, potAnA baMdhuthI Azrita nagarI upara upadravo zuM kAma macAve ? A niraMtara thatA upadravothI kupita thayelA vaizravaNe dUta mokalI 'sumAlI'ne kahevarAvyuM ke rAvaNanA nAnA bhAIo ane tamArA laghuputro kuMbhakarNa ane bibhISaNane zikhAmaNa ApIne roko ! kAraNake e banne vIramAnI ane unmatta bALako pAtAlalaMkA mAM rahevAthI kUvAnA deDakAnI mAphaka potAnI ane anyanI zaktine jANatA nathI. teo madonmatta thaIne vijaya meLavavAnI IcchAe chaLakarmathI mArI nagarIne upadrava kare che, te chatAM cirakALa sudhI meM teonI upekSA karI che, mATe te zudra ! have jo tuM teone samajAvIza nahi ane teo upadrava karyA ja karaze, to tArI sAthe te bannene mAlIne mArge mokalI ApIza. zuM tuM amArA baLane nathI jANato ?' paNa ene dharmabhAvanA rAkSazavaMza ane vAnaravaMza Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAkSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 jaina rAmAyaNaH rajoharaNanI khANa 78 dUtanA A kathanathI rAvaNa kopAyamAna thaI gayo ane mahAbuddhizALI evo te krodhathI bolyo ke 'are ! e vaizravaNa koNa che ke je bIjAne kara ApanAro che, ane je bIjAnA zAsanathI laMkA upara zAsana kare che ? Ama chatAM paNa te A pramANe bolatAM kema lAjato nathI ? khedanI vAta che ke tenI ATalI badhI dhRSTatA che ! tuM dUta che eTale tane mArato nathI mATe tuM cAlyo jA.' A pramANenA zrI rAvaNanA kathanathI dUte jaIne A saghaLI hakIkata yathAsthitapaNe zrI vaizravaNane kahI. dUtanI pAchaLa ja rAvaNa potAnA baMdhuone ane senAne sAthe laIne bhayaMkara krodhathI laMkAnagarInI pAse AvI pahoMcyo. A vAtanA samAcAra AgaLa mokalelA dUte vaizravaNane ApyA. e samAcAra sAMbhaLyA ke tarata ja vaizravaNa paNa sainyanI sAthe laMkAnagarIthI nIkaLyo. thoDA ja vakhatamAM, vagara rokANe prasArane pAmato pavana jema vananI bhUmine bhAMgI nAMkhe, tema rAvaNe vaizravaNanI senAno bhaMga karI nAkhyo. jyAre rAvaNe potAnI senAno bhaMga karyo, tyAre potAnI meLe ja potAno bhaMga thayelo mAnatA zrI vaizravaNano krodharUpa agni zamI gayo. AvezanA abhAvathI tenA AtmAmAM uttama vicArono avirbhAva thayo ethI zrI vaizravaNanI bhAvanAmAM parivartana thaI gayuM e parivartananA yoge zrI vaizravaNa prathama to e vicAre che ke "padma vinAnA sarovaranI, bhagnadaMta hastinI, chedAI gaI che zAkhAo jenI evA vRkSanI, maNi vinAnA alaMkAranI, jyotsyAhIna caMdramAnI ane pANI vinAnA meghanI avasthiti jema dhikkArane pAtra che, tema zatruothI haNAI gayuM che mAna jevuM evA mAnI puruSanI avasthiti hayAti, khare jadhikkArane pAtra che." Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A vicAraNAne aMte, jo AtmA vivekahIna hoya to bhayaMkara pariNAma ja ANe, emAM kazuM ja Azcarya pAmavA jevuM nathI; paNa zrI vaizravaNa' rAjA zrI sarvajJadevanA zAsanathI suvAsita hatA, eTale e vicAraNAne aMte ayogya pariNAma na AvatAM ghaNuM ja suMdara pariNAma AvyuM. mAnabhagna puruSanI sthiti dhikkArane pAtra che e vAta sAcI, paNa jo jIvanane suMdara banAvatAM AvaDe to te ja puruSanI hayAti dhikkArapAtra banavAne badale pUjAne pAtra banI jAya che. A vastune jANanAra zrI vaizravaNa vicAre che ke tacAthavAtsyavasthAnuM, 'tamAnastha muLe ? stokaM vihAya bahivacchu-nahi lajjAspadaM pumAn // 1 // tahalaM mama rAjyenA - nekAnarthapradAyinA / upAdAsye parivrajyAM, dAraM nirvANavezmanaH // 2 // 'athavA tevA mAnabhagna paNa mukti mATe yatna karatA puruSa mATe avasthAna che, kAraNake thoDuM tajIne ghaNAnI icchA karanAro puruSa lajjAnuM sthAna nathI thato e vAta nakkI che, te kAraNathI aneka anarthone ApanArA rAjyathI mAre saryuM huM to have mokSamaMdiranA dvAra samI pravrajyA-dIkSA aMgIkAra karIza.' A bhAvanA kevI uttama che ? mithyAmati AtmA je sthAne ApaghAta karavAne Icche, te sthAne zuddhamati AtmA kevA vicAro kare che, tenuM eka A paNa zrI jainazAsanamAM dRSTAMta che. kharekhara, AvA ja AtmAo yuddhabhUmine paNa dharmabhUmi banAvI zake che. gharmane pAmelA avasare paNa jarUra cetI jAya che. cetanavaMtA banelA zrI vaizravaNa rAjAnI bhAvanA have ekadama suvizuddha banavA lAgI. je baMdhuone prathama duzmanarUpa mAnatA hatA, teja baMdhuone have rAjA vaizravaNa upakArI tarIke mAnavA Icche che ane vicAre che te 'zrI rAvaNa ane dharmabhAva...4 rAkSazavaMza ane vAnaravaMza Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaMza bhAga pIvAlathI ena kare jaina rAmAyaNa, - Aja rajoharaNanI khANa " apyetAvapakartArau, kuMbhakarNabibhISaNau / nAto mamo vartArA - vaidrAthamiDharzanAr ???? rAvaNo'gre'pi me bandhu-bandhu saMprati karmataH / vinAvazcamamabaM, nahi cAlmama ghATyam 2?? evaM dhyAtvA vaizravaNa-styakattvA zastrAdi sarvataH / tatvaniSThaH parivrajyAM svayameva samAhe // 3 // A kuMbhakarNa ane bibhISaNa paNa, ke jeo apakAranA karanArA hatA, teo paNa AvA prakArano uttama mArga darzAvavAthI mArA mATe to upakAranA karanArA thayA. rAvaNa prathama to mArI mAsIno dIkaro hovAthI baMdhu hato ane hAlamAM karmathI baMdhu thayo, kAraNake tenA A upakrama eTale ke yuddhAdika thayA vinA, mArI AvA prakAranI buddhi thAta nahi." A prakAranA vicAra karIne tatvaniSTha rAjA vaizravaNe sarva zastrAdikano tyAga karIne potAnI meLe ja dIkSAne aMgIkAra karI." uttama AtmAo kevA saMyogomAM kevI kAryavAhI kare che e khAsa vicAravA jevI vastu che. A vairAgya zAnA yoge ? parAjaya e ja vairAgyanuM nimita che ne ? AvA nimitte paNa vairAgya kayA AtmAne thAya? AvA nimittothI thatAM vairAgyanI avagaNanA karanArAo, khare,ja hINakarmI AtmAo che, kAraNake kamaLa paNa kAdavamAM pedA thAya che, ane e kAdavamAM pedA thayeluM paNa kamaLa mAthe mUkAya che : je kAdavamAM hAtha na ghalAya, paga paNa AnaMdapUrvaka na mUkAya, te kAdavamAM pedA thayeluM kamaLa hAthamAM levAya, haiye rakhAya, nAke lagADAya ane mastaka upara mUkAya ! to pachI game tevA nimitte thayelA vairAgyane kema avagaNAya ? kharekhara, kamaLanI upamAne pAmI cUkelA vairAgyanI avagaNanA karanArA pAmaro, kAdava ane kamaLano bheda samajI zakatA nathI. eka vairAgya bhAvanAnA yoge vicAromAM keTaluM ane kevuM parivartana thAya che, e ja vicAravAnuM che. je rAvaNanI sAme kopAyamAna thaIne Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yuddha karavA caDhI AvyA hatA ane ema vicAratA hatA ke tenA nAnA bhAIo mArA rAjya upara upadrava kema macAve ? te ja rAjA vaizravaNa vicAre che ke jo kuMbhakarNa ane bibhISaNe upadrava na macAvyo hota, rAvaNa caDhI na Avyo hota ane mane AvI kaphoDI sthitimAM na mUkyo hota, to mArI A buddhi kyAMthI thAta ? kAraNake huM to madamAM mAtelo hato. A rIte vairAgyanA yoge potAnI pUrvAvasthA pote jAte parakhI le che. e ja vairAgyano supratApa che ! ane ApaNe joI AvyA ke e ja vairAgyanA yoge tatvaniSTha banI vastumAtrano tyAga karI, zrI vaizramaNa 'rAjA' maTI 'rAjarSi' banyA. zrI rAvaNano dharmarAga A bAju jayane pAmelA "zrI rAvaNa' paNa Azcaryacakita thAya che, ane te ja samaye taM natvA rAvaNo'pyeva - muvAca racitAJjaliH / jyeSTha zrAtA tvamasi ne, sahevAgoDanunanmanaH 14 rAvaNa paNa te "rAjarSi'ne namaskAra karIne, hAtha joDIne, bolyo ke Apa mArA moTA bhAI cho, mATe nAnAbhAI evA mArA aparAdhane sahana karo.' kevI namratA ane keTalI laghutA ? dharmarAganI kasoTI AvA prasaMge ja thAya che. rAvaNa bhale bhogI che, paNa kharekhara tyAganA premI che. tyAga dekhe tyAM e jhUke ja. rAvaNa dhArata to kahI zakata ke 'bAyalo ! hAryo tethI sAdhu thayo, kAraNake asamartho mavet sAdhuo, paNa kahone ke e rAvaNamAM AnA ucchukhalo jevI vIsamI sadInI buddhi na hatI ! evuM bolavAnuM to vIsamI sadImAM janmelA uzRMkhalone ja sUjhe ! e puNyazALI zrI rAvaNa ema bole ja kemake 'hAryA eTale bAvA thayA ? kAraNake zrIrAvaNa to zrAvaka hatA, prabhunA rAkSazavaMza 81 ane vAnaravaMza ( zrI rAvaNa ane dharmabhAva....4 Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'rAkSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 jaina rAmAyaNa: , . ja rajoharaNanI khANa * mArgane samajyA hatA ane tyAganA marmathI paricita hatA, eTale tarataja te zrI vaizravaNanA pagamAM paDI ane hAtha joDIne kahevA lAgyA ke "bhAI ! mAro aparAdha sahana karo !" vaizravaNa rAvaNanI mAsInA dIkarA hoIne moTA hovAthI zrI rAvaNanA moTA bhAI thAya che eTale e 'bhAI' kahIne saMbodhe, emAM kazuM ja Azcarya nathI. vadhumAM vaDIlabaMdhunI AvI ucca koTinI avasthA jovAthI zrI rAvaNano kaSAyAgni paNa bujhAI gayo ane yuddhabhUmi saMpUrNatayA dharmabhUmi thaI gaI sainiko tathA rAjA mahArAjAo paNa joI rahI. sarva koIthI yuddha bhulAI gayuM. te pachI zrI rAvaNanA manamAM ema thayuM ke jo ATalA mATe ja tyAga karyo hoya, to bhale laMkA e bhogave! huM kahIM jouM ema vicArI zrI rAvaNa bolyA ke: "bhAI ! game tema toye tame moTAbhAI cho, IcchA hoya to laMkA zaMkArahitapaNe bhogavo, mArI bhUla mApha karo, ame bIje jaIzuM. pRthvI kAMI ATalI ja nathI." rAvaNe A pramANe kahevA chatAM paNa pratimAmAM rahelA ane te ja bhavamAM mokSe janAra rAjarSi zrI vezravaNa kAMIpaNa na bolyA. vicAro ke ghaNAye rAjA hAryA ane jelamAM purAyA, paNa A bhAvanA AvI ? hAratAM ane maratAMe A bhAvanA kyAM Ave che? maratAMe A mAruM ne A tAruM thAya che. kharekhara, bhavAbhinaMdI AtmAone maratAMe mUkavAnuM mana nathI thatuM paNa puNyazALI zrI vaizravaNa to rAvaNanI AvI vinaMtI chatAM paNa beparavAIthI mauna ja rahI, kAraNake te puNyAtmAe sAcA hadayathI ja tyAga karyo hato. AthI zrI rAvaNane lAgyuM ke A puNyAtmA to pUrepUrA ni:spRha che. ema jANIne zrI rAvaNe teone khamAvyA ane namaskAra karyA. te pachI laMkAnI sAthe te rAjAnA puSpaka nAmanA Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vimAnane paNa zrI rAvaNe grahaNa karyuM ane jayalakSmIrUpI latAnA puSparUpa puSpaka vimAnamAM besIne zrI rAvaNa sametazailanA zikhara upara rahelI zrI arihaMtadevanI pratimAone vAMdavA mATe gayA. zrI jinezvaradevanA zAsananI suMdaratA je vakhate rAjA vaizravaNa hArI gayA, tyAre ApaNe joI gayA ke emanI kaDhaMgI sthiti hatI. e vakhate to jo AtmAne sanmArga na jaDe, to kAM to marI jAya agara sAmarthya hoya to palAyana thaI pharI rAjya levAnI yojanAo race paNa zrI vaizravaNe to rAjyanI lAlasA mUkI dIdhI ane saMyama aMgIkAra karyo. AthI zrI rAvaNa jevA baLavAna paNa e parama saMyamadharane namyAM. AthI spaSTa che ke rAvaNa baLavAna hatA, paNa unmatta na hatA. jo unmatta hota to namata nahi, paNa UlaTuM kaheta ke have hAryo temAM sAdhu thayo ! paNa nahi, e unmatta na hatA e samajatA hatA ke hArelI sthitimAM paNa vairAgya thavo sahelo nathI, kAraNake saMsAra uparanI lAlasA javI sahelI nathI! e ja kAraNe zrI rAvaNa vera bhUlI gayo, pagamAM paDyo ane potAnA aparAdhanI kSamA mAMgI. zrI jinazAsanamAM to iMdra paNa Ama ja kare che. IMdra jo manuSyono parAbhava karavA AvelA hoya, paNa e manuSyane muniveSamAM jue ke tarata hAtha joDe ane kahe ke Apa jItyA ane huM hAryo. A badhA uparathI e vAta siddha ja thAya che ke deva karatAM manuSyapaNAnI A ja eka adhikatA che tyAganA yoge ja manuSyajIvana, e kiMmatI ane durlabha gaNAya che. sabhA sAheba ! zuM garIba paNa sAdhu thaI zake che? pUjyazrI : zuM garIbane sAdhu thavAno hakka nathI ? zrI jainazAsanamAM evI khoTI hakkanI mArAmArI che ja nahi. zrI jinezvaradevanA zAsanamAM garIba paNa sAdhu thayA che ane zrImaMta paNa thayA che sAmAnya rAjAo paNa thayA che ane cha khaMDa pRthvInA dhaNI rAkSazavaMza 'zrI rAvaNa ane dharmabhAva....4 ane vAnaravaMza Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina rAmAyaNa , rajoharaNanI khANa rAkSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 cakravartIo paNa thayA che. tame sAMbhaLI cUkyA cho ke bhagavAna zrI mahAvIradevanA paMcama gaNadharadeve kaThiyArAne paNa dIkSA ApI hatI ane maMtrIzvara abhayakumAre ajJAna AtmAone yuktipUrvaka samajAvI, te munivaranA caraNe jhUkatA banAvyA hatA. AthI spaSTa ja che ke zrI jinezvaradevanA zAsanamAM cakravartI ane raMka beya dIkSAnA adhikArI che. temAM zarata mAtra eTalI ja ke cakravartIe cakravartIpaNuM bhUlI javuM joIe ane ke raMkapaNuM bhUlI javuM joIe ane tema thAya eTale te beya mahAtmA! cakravartI muni paNa kSaNa pahelAMnA raMka-muninA caraNamAM potAnuM zira mUke, e A zrI jinezvaradevanA zAsananI anupama suMdaratA che. zrI rAvaNane hastiratnanI prApti zrI rAvaNa jayalakSmIrUpI latAnA puSpa samAna ane te puSpaka nAmanA vimAnamAM besIne sametazailanA chaMga upara virAjatI zrI arihaMta bhagavAnanI pratimAone vaMdana karavA gayA. pratimAne vaMdana karI parvata uparathI nIce UtaratAM zrI rAvaNanI senAnA kolAhalathI eka vanakuMjare garjanA karI. barAbara A ja samaye prahasta' nAmanA eka pratihAre zrI rAvaNa pratye kahyuM ke - 'haritnamasI Teva hRvacArvati thAnatAM he deva ! A hastiratna Apa devanA vAhana tarIke thavAne lAyaka che." A kathanathI zrI rAvaNe pILA ane UMcA dAMtavALA, madhanA jevAM pILAM locanavALA, zikhara jevA UMcA kuMbhasthaLavALA ane sAta hAthanA UMcA ane nava hAthanA lAMbA te hastitvane kIDApUrvaka vaza karyo ane tenI upara ArUDha thayA. airAvaNa hasti upara ArUDha thayelA Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zaka-iMdranI zobhAne paNa zaramAve tevI zobhAne dhAraNa karatA zrI rAvaNe te hAthInuM bhavanAlaMkAra' nAma pADyuM. A pachI te hastitvane AlAnastaMbhane AdhIna karIne, zrI rAvaNe te rAtri tyAM ja pasAra karI. zaraNe rahelAonI rakSA mATe AhvAna prAta:kALamAM zrI rAvaNa parivAranI sAthe rAjasabhAmAM beThA hatA, tyAM pratihAra dvArA jaNAvAyela ane ghAtathI jarjarita thaI gayela 'pavanavega' nAmano vidyAdhara AvI namaskAra karIne, zrI rAvaNa pratye kahevA lAgyo ke "he deva! kirDiMdhI rAjAnA putra sUryarajA ane rUkSarajA pAtAlalaMkAthI kiSkrighAnagaramAM gayelA tyAM yamanA jevA bhayaMkara ane prANano saMzaya karAve tevA yamanI sAthe te be jaNanuM yuddha thayuM ghaNA kALa sudhI yuddha karIne pariNAme yamarAjAe te sUryarajA ane rakSarajA bannene ekadama coranI mAphaka bAMdhIne kedakhAnAmAM nAMkhyA che tyAM te 8 yamarAjA vaitaraNI sahita narakavAsone banAvI, te bannene parivAranI sAthe chedana-bhedana Adi duHkho Ape che to alaMdhya che AjJA jenI evA gi he rAvaNa ! te be tamArA paraMparAthI AvelA sevako che, mATe tame temane choDAvo, kAraNake teono parAbhava te tamAro ja parAbhava che. rakSaNanA AhvAnano svIkAra A sAMbhaLIne zrI rAvaNa paNa bolyA ke temanA parAbhavamAM mAro ja parAbhava che - A vAtamAM kazo ja saMzaya nathI, kAraNake Azrayastha & DhorvanyA - DhADhatA parimuvate " AzrayanI durbaLatAthI ja Azrita parAbhava pAme che.' te durbuddhie parokSa rIte mArA A sevakone je bAMdhyA che, ane kArAgRhamAM nAkhyAM che, tenuM phaLa huM ApuM chuM. A pramANe kahIne mahAparAkramI ane yuddhanI lAlasAvALo rAvaNa sainyanI sAthe 'yama' nAmanA IMdra rAjAnA dipAlathI pAlana karAtI 'kiSkrighA'nagarI pratye pahoMcyA. zrI rAvaNa ane dharmabhAva...4 85 rAkSazavaMza ane vAnaravaMza Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina rAmAyaNaH zakSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 rajoharaNanI khANa * kSAtravratanuM pAlana kiSkrivAmAM AvelA zrI rAvaNe tyAM tapAvelA sIsAnA rasanuM pAna, zilA upara AsphAlana ane kuhADAthI cheda AdithI bhayaMkara sAte narakone joI, ane te narakomAM kaleza pAmatA potAnA sevakone joIne kopAyamAna thayelA zrI rAvaNe tyAM rahelA paramAdhAmIone. garUDa jema sarpone trAsa pamADe, tema trAsa pamADyo ane te kalpita narakomAM rahelA potAnA sevakone ane bIjAone paNa mukta kya. moTA puruSonuM Agamana ekadama konA kalezanA chedane mATe nathI thatuM? arthAt sarvanA kalezacheda mATe thAya che ja. A jAtinA vartAvathI kSaNavAramAM te narakanA rakSako pokArapUrvaka UMcA hAtha karatA yamarAjA pAse gayA ane tenI pAse potAnI pAsethI nArakIone mukta karavAnA te vRttAMtane jaNAvyo. AthI yuddharUpa nATakamAM sUtradhAra jevo ane bIjA yamarAjA jevo ane krodhathI lAla netravALo thayelo te yama' nAmano iMdrarAjAno lokapAla paNa yuddha karavA mATe ekadama nagarImAMthI bahAra nIkaLyo. sainikoe sainikonI sAthe, senApatioe senApationI sAthe ane kopAyamAna thayelA yame kopAyamAna thayelA zrI rAvaNanI sAthe yuddha karavA mAMDyuM. cirakALa sudhI bANAbANI yuddhane karyA pachI, unmatta hasti jema zuMDArUpa daMDane UMco karIne doDe, tema bhayaMkara daMDane upADIne "yama" paNa vegathI doDyo paNa zatruone napusaMka jevA mAnanArA zrI rAvaNe 'surakha' bANathI kamaLanI jema te daMDanA cUrecUrA karI nAkhyA. pharIvAra paNa 'yama lokapAle rAvaNane bANothI AcchAdita karI nAkhyo. eTale lobha jema sarva guNono nAza karI nAkhe, tema zrI rAvaNe te saghaLAM bANono nAza karI nAkhyo ane ekIsAthe bANone varasAvatA zrI rAvaNe vRddhAvasthA jema baLano nAza kare, tema "yama" nAmanA lokapAlane jarjarita karI nAkhyo. AthI 'yama' lokapAla te Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgrAmamAMthI nAsIne ekadama rathanUpura nagaranA nAyaka zrI IMdra nAmanA vidyAdharezvaranI pAse gayo ane tyAM te 'yama' lokapAla zrI zaka'ne namaskAra karIne hAtha joDIne bolyo ke X X X X X X X X X X X X X X X X ? nananirmAdAya, camatvArtha pramoDathunA ???? RSya vA nuSya vA nAtha, doNe ramatAM nahi ? utthito hi dazagrIvo, yamasyApi yamo'dhunA 12 // vidrAvya naradal -RAradotttena modhitI ? kSanavratadhanenauccai-jIvanmukto'smi cAhavAt 11311 jitvA vaizravaNaM tena, laMkApi jagRhe yudhi / taDhimAne puSpadi gha, nittA surasundara 44 he prabho ! hAla meM mArA yamapaNAne jalAMjali ApI che ! he nAtha ! Apa roSa pAmo ke toSa pAmo, paNa have huM yamapaNAne karIza nahi, kAraNake hAlamAM yamano paNa yamazrI dazagrIva utpanna thaI cUkyo che. teNe narakanA rakSakone nasADIne nArakIone mukta karI dIdhA che ane kSAtravrata rUpI dhanavALA karIne teNe mane yuddhamAMthI jIvato mUkyo che. teNe yuddhamAM vaizravaNane jItIne laMkA paNa laI lIdhI che ane tenuM puSpaka nAmanuM vimAna paNa laI lIdhuM che. vadhumAM surasuMdarane paNa jItI lIdho che.' ApaNe A yamanA kathana uparathI e samajI zakIe chIe ke rAvaNa jo kSAtravratane dharanArA na hota, to te yuddhamAMthI bhAgIne jIvatA ahIM sudhI AvI na zakata. kSatriyonuM e vrata che ke 'sAme thayelo paNa duzmana bhAge to enI pUMTha na pakaDavI taraNuM jhAle to nAma na levuM zaraNe Ave to yogya sthAna ApavuM. A vrata kSatriyanuM che ane zrI rAvaNe e vratanuM yathAsthita pAlana karyuM che. nahi to zrI rAvaNa jevA baLavAna pAsethI bhAgI javuM, e zakya kyAM hatuM? ane e vAta 'yama' lokapAla paNa potAnA svAmI AgaLa khullA zabdamAM jarApaNa saMkoca vinA 'zrI rAvaNa ane dharmabhAva.4 87 rAkSazavaMza ane vAnaravaMza Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zakSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 che jaina rAmAyaNaH 8 rajoharaNanI khANa kahI batAve che. vicAro have ke je bhAgelAnI pUMThe paDe te baLavAna ke kSamA kare e baLavAna ? sAcA kSatriyo kadI ja bhAgatAnI pUMTha na pakaDe ane paDatAne pATuM na mAre, temaja nirbaLanI rakSA karavAnuM paNa na cUke. A jAtinA kSatriyavratanuM A prasaMgamAM zrI rAvaNe saMpUrNa pAlana karyuM che. zrI rAvaNa pAchA rAjadhAnImAM A bAju zrI iMdra nAmanA vidyAdharezvara to potAnA 'yama' nAmanA lokapAlanA kathanathI kopAyamAna thaI gayA ane temanA aMtaramAM yuddha karavAnI IcchA jAgRta thaI gaI, paNa baLavAna sAthe vigraha karavAmAM DaratA evA kulamaMtrIoe te-te upAyothI zrI iMdrarAjAne yuddhanA vicArathI rokyA ane ethI yuddhanA vicArane mAMDI vALIne 'zrI iMdrarAjAe potAnA yama nAmanA lokapAlane surasaMgIta' nAmanuM nagara ApyuM ane pote prathamanI mAphaka ja vilAsamagna banIne rathanUpura) nagaramAM rahA. A bAju zrI rAvaNa AdityarAjA nAmanA potAnA sevakane kiSkidhA nagarI ApI ane RkSarajA' nAmanA sevakane 'RkSapura' nAmanuM nagara ApyuM. te pachI baMdhuo dvArA ane nagaranA lokothI stavAtA pUrNa parAkramI evA pote to laMkAnagarImAM gayA ane amarAvatImAM jema IMdra zAsana calAve, tema zrI rAvaNa paNa laMkAnagarImAM rahIne potAnA pitAmahanA moTA rAjyanuM zAsana karavA lAgyA. vAkaradvIpamAM vAlIrAjA, sugrIva yuvarAjA, A bAju vAnaronA rAjA zrI AdityarajAne zrImatI indumatI nAmanI paTTarANIthI baLavAna "vAlI' nAmanA naMdana thayA. ugra bAhubaLanA svAmI zrI vAlIkumAra haMmezAM samudranA aMta sudhI jaMbudvIpanI pradakSiNA karatAM sarva caityone vaMdana karatA hatA. zrI Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AdityarajAne sugrIva' nAmano bIjo paNa putra thayo ane zrI prabhA' nAmanI te rANIne, banne bhAIothI nAnI eka putrI thaI. zrI AdityarajAnA bhAI RkSarajAne paNa 'harikAntA' nAmanI patnIthI 'nala' ane 'vIla' nAmanA vizva vikhyAta be putra thayA. narendra AdityarajAe potAnA baLazAlI prathamaputra zrI vAlI'ne rAjya ApI dIkSA aMgIkAra karI ane tapazcaryA tapIne teo zivapade gayA. kevA puNyazALI ! samaye Atmahita sAdhavAmAM puNyazALI AtmAone ALasa hoto ja nathI. uttama sAmagrI pAmyAnI saphaLatA, A sivAya bIjI zI hoI zake ? aMta sudhI viSayavilAsa e uttama AtmA mATe ghaNI ja bhayaMkara vastu che. AkhuM mAnavajIvana viSayavilAsamAM gumAvavuM, enA jevI adhama manovRtti bIjI ekapaNa nathI. puNyAnubaMdhI puNyanA svAmIo jIvananA aMta sudhI to kadI ja viSayavilAsamAM nimagna nathI rahetA. AjanA vilAsI ane vikAravaza banelA AtmAoe AvA mahApuruSonA jIvana upara khUba-khUba vicAravAnuM che ane vicArI-vicArIne jIvananA suMdara Adarzane saphaLa karavA mATe saghaLuM karavA sajja thavAnI jarUra che. mahArAjA zrI vAlIe paNa yuvarAja pada upara samyagdaSTi, nyAyavAnuM, dayAvAn , mahAparAkramI ane potAnA jevA ja potAnA baMdhu zrI sugrIvane sthApana karyA. have eka vakhate aMta:puranI sAthe hAthI upara besIne zrI rAvaNa caityavaMdana mATe merUparvata upara gayA. e samaye 'meghaprabhanA putra 'khara' nAmanA eka khecare caMdraNakhA' ke je rAvaNanI bhaginI hatI, teNIne joI ane jovA mAtrathI ja premavALA thayelA teNe anurAgavALI teNInuM haraNa karyuM. te pachI te pAtAlalaMkAmAM gayo ane tyAM rahelA AdityarajAnA putra 'caMdrodara' nAmanA rAjAne kADhI mUkyo ane te ' zrI rAvaNa ane dharmabhAva....4 89 rAkSazavaMza ane vAnaravaMza Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAkSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 jaina rAmAyaNaH rajoharaNanI khANa 80 ja nagarIne pote kabje karI. A pachI kSaNavAramAM zrI rAvaNa merUthI laMkAmAM AvyA ane potAnI bhaginI caMdraNakhAnA haraNane sAMbhaLIne kopAyamAna thayA. kopAyamAna thayelo siMha jema hAthInA zikAra mATe jAya, tema zrI rAvaNa 'khara' nAmanA khecaranA ghAta mATe cAlyA. A pramANe rAvaNane jatA joIne zrImatI maMdodarIdevI rAvaNane kahevA lAgI ke 'he mAnada ! Avo anucita saMraMbha zuM karo cho ? kaMIka vicAra to karo. jo kanyA avazya koIne devA yogya to che ja, to pachI teNI potAnI meLe ja iSTa ane kulIna varane vare che to, te sArUM ja che. 'dUSaNa' no dIkaro 'khara' e caMdraNakhA mATe yogya vara che, ane nirdoSa evo te parAkramI Apano eka subhaTa thaze, mATe pradhAna, puruSone mokalIne tenI sAthe tene paraNAvo ane ene pAtAla laMkAnagarI ApIne tenA upara prasanna thAo.' A ja pramANe potAnA be nAnA bhAIothI paNa kahevAyelA ane yukta vicArane karanAra evA zrI rAvaNe 'maya' ane 'mArIca' nAmanA be anucarone mokalI, potAnI bhaginI caMdraNakhAne te 'khara' nAmanA khecara sAthe paraNAvI. tyArapachI zrI rAvaNanA zAsanane dhAraNa karato, te `khara' nAmano khecara pAtAlalaMkAnI aMdara caMdraNakhAnI sAthe nirvighnapaNe bhogone bhogavavA lAgyo. te vakhate 'khara' khecare bhagADI mUkelo zrI caMdrodara rAjA kALe karIne mRtyu pAmyA pachI, te caMdrarAjAnI garbhavatI 'anurAdhA' nAmanI patnI nAsIne vanamAM gaI hatI, teNIe te vanane viSe siMhaNa jema parAkramI siMhane janma Ape, tema nayAdi guNanA bhAjvarUpa 'virAdha' nAmanA putrane janma Apyo. yauvanavayane pAmela te 'virAdha sarva kaLArUpa sAgaranA pArane pAmIne, askhalita che gamana jevuM evo mahAparAkramI te pRthvI upara viharavA lAgyo. Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vAlI mahArAjAnI prasiddhi ane rAvaNano garva ApaNe joI AvyA ke mahArAja vAlI, e parama dharmAtmA che. ane jeo zrI jaMbudvIpavarti sarva zrI jinezvaradevonA maMdironI yAtrA kare che. samyagdaSTi AtmAo potAne maLelI Rddhino upayoga AtmakalyANanI sAdhanAmAM kare, emAM kazuM ja Azcarya nathI kAraNake pavitra AtmAono te svabhAvasiddha dharma ja che. AvA puNyazALI rAjAonI khyAti vizvamAM phelAya, emAM Azcarya pAmavA jevuM kazuM ja nathI. puNyapuruSone khyAti phelAvavA mATe parizrama nathI karavo paDato, paNa ApoApa ja phelAya che. e niyama pramANe zrI vAlI mahArAjAnI khyAti phelAtI-phelAtI TheTha zrI rAvaNanI rAjasabhAmAM pahoMcI. eka vakhata rAjasabhAmAM beThelA zrI rAvaNe vArtAnA prasaMge vAnarezvara zrI vAlI mahArAjAne prauDha pratApI tarIke ane baLavAna tarIke sAMbhaLyA arthAt vAnaradvIpamAM atyAre zrI vAlI mahArAjAnuM sAmrAjya cAle che, ane te prauDhapratApI ane ghaNA ja baLavAna che. evA prakAranI zrI vAlI mahArAjAnI khyAti rAvaNe sAMbhaLI. paNa te khyAti zrI rAvaNathI sahana thaI zakI nahi ! potAne ja eka mahAna tarIke mAnanAra AtmA, anyanI sAcI paNa khyAti sAMbhaLI zakato nathI. anyanI sAcI paNa khyAtine sAMbhaLavAnuM dherya, mAnI AtmAomAM hoI zakatuM nathI ane ethI sArA-sArA AtmAo paNa, nahi jevI vAtamAM potAnuM bhayaMkara ahita karI nAMkhe che. mAna, e eka bhayaMkara vastu che. kalyANanA arthI AtmAe ene AdhIna na thaI javAya, enI khAsa kALajI rAkhavAnI che ! sAcA guNavAnanA guNanI anumodanA e to samyakatvanI bhAvanA che ane sAcA guNanI prazaMsA, e samatvanI nirmaLatAnuM eka advitIya sAdhana che. paNa e anupama sAdhanano mAnI AtmA sadupayoga nathI karI zakato. 91 ane vAnaravaMza rAma - zrI rAvaNa ane dharmabhAva.4 91 rAkSazavaMza Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zakSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 jaina rAmAyaNaH , je rajoharaNanI khANa* zrI rAvaNa to pote ema ja mAnatA ke A pRthvImAM huM eka ja chuM mArI AgaLa koInI prazaMsA hovI ghaTe nahi. hA, sevaka tarIke, khaMDiyA rAjA tarIke prazaMsA bhale hoya, paNa svataMtra rAjA tarIke prazaMsA hovI ghaTe nahi eka AkAzamAM be sUrya na hoya. eka sUrya hoya tyAM bIjo na hoya. eka myAnamAM be talavAra na hoya. AthI sUryanI jema anyanA pratApane nahi sahana karI zakatA, evA zrI rAvaNe mahArAjA zrI vAlI tarapha zikhAmaNa ApIne eka dUtane mokalI Apyo svAmIno saMdezo pahoMcADavAmAM dUta bahu hoMziyAra hoya che. dUtomAM vacananI tAkAta ajaba hoya che. sAmAnA hRdayamAM svAmIe kahelo bhAva kevI rIte utAravo, narama-garama vacano kaI rIte bolavAM, e Dhaba dUto bahu ja sArI rIte jANatA hoya che. zrI rAvaNano saMdezo ane vAlIno uttara zrI rAvaNano dhIra vANIvALo te dUta zrI vAlI mahArAjAnI sabhAmAM jaIne zrI vAlIne namaskAra karIne kahe che ke "ito'haM dazakaMThasya, rAjastaDhAcikaM zruNu / ' he rAjan ! huM zrI rAvaNano dUta chuM Apa mArA te svAmIno saMdezo sAMbhaLo "zaraNarUpa amArA pUrvaja zrI kItidhavala pAse, vairIothI parAbhava pAmelA tamArA pUrvaja "zrIkaMTha' zaraNa mATe AvyA hatA. potAnA zvasurapakSanA te zrIkaMThane duzmanothI rakSaNa ApIne temanA virahathI kAyara evA zrI kIrtidhavale temane A vAnaradvIpamAM ja sthApana karyA hatA. tyArathI AraMbhIne amArI ane tamArI vacce paraspara svAmi sevakabhAva saMbaMdhathI banne pakSomAM ghaNA rAjAo thaI gayA. e ja paraMparAmAM tamArA pitAmaha 'kiSkridhi'nA rAjA thayA ane mArA prapitAmaha (bApanA dAdA) sukeza nAmanA thayA. teonI vacce paNa te Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja saMbaMdha tevI ja rIte akhaMDita cAlu rahyo che. te pachI tamArA pitA rAjA sUryayazA thayA, ke jene yamarAjAnA kedakhAnAmAMthI je rIte choDAvela che, te tenA mANaso jANe che. ane te tamArA pitAne meM je rIte 'kiSkiMdhAnagarInA rAjya upara sthApana karyAM, te paNa prasiddha che. have hAlamAM he vAlI ! te sUryayazAnA nyAyavAna putra tarIke tame thayA cho, te kAraNathI tame pUrvanI jema svAmisevaka saMbaMdhathI amArI sevAne karo !" A rIte dUta dvArA zrI rAvaNe potAnI sevA aMgIkAra karavAnuM zrI vAlIne kahevarAvyuM. AthI kopAyamAna thayelA, paNa ahaMkAre karIne agnivALA 'zamI' nAmanA vRkSanI mAphaka avikRta AkAravALA ane mahAmanavALA tathA gaMbhIra vANIvALA zrI vAlIrAjAe te dUtane uttaramAM kahyuM ke "ApaNA bannenA kuLane viSe, eTale rAkSasavaMzanA ane vAnaravaMzanA rAjAonI vacce, paraspara Aja sudhI akhaMDita snehasaMbaMdha che ema huM jANuM chuM. ApaNA pUrvajoe saMpattimAM ke ApattimAM paraspara sahAya karI che, temAM eka sneha e ja kAraNa che. paNa kAMi svAmisevakabhAva kAraNa nathI. 'sarvajJa arhamtadeva ane suguru sAdhu vinA anya koI A duniyAmAM sevya che.' ema ame jANatA ja nathI. tArA svAmIne sevA karAvavAno ATalo badho moha kema che ? potAne sevya ane amone sevaka mAnatA evA tArA rAjAe, paraMparAthI cAlyA AvelA snehaguNane Aje khaMDita karI nAkhyo che. apavAdathI kAyara evo huM, mitrakuLamAM utpanna thayela ane potAnI zaktine nahi jANatA evA rAvaNanI upara huM pote to kaMI ja nahi karuM paraMtu ahitakara pravRtti karatA evA teno pratikAra to huM avazya karIza! bAkI pUrvanA sneharUpa vRkSane kApI nAkhavAmAM huM AgevAna to nahi ja thAuM. mATe he kSudra ! tuM ahIMthI jA ane tArA te svAmIne zakti pramANe je karavuM hoya te karo." 93 rAkSazavaMza ane vAnaravaMza zrI rAvaNa ane dharmabhAva...4 Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAkSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 jaina gamAyaNaH rajoharaNanI khANa 94 joI, samyagdaSTi rAjAnI vANI ? rAjnIti paNa juo ! jarApaNa Aveza vinA kevI sIdhI vastu kahe che! samyagdaSTi zAMta hoya, paNa kAyara nahi ! khoTAne pesavA na de ane sAcAne choDe nahi. sAcAne halakuM na kare ane khoTAne UMce na besADe. upara pramANe kahIne zrI vAlIrAjAe vidAya karelA dUte jaIne sarva samAcAra zrI rAvaNane hA. zrI rAvaNa yuddhanA medAnamAM potAnA dUta dvArA zrI vAlIrAjAnI vANI sAMbhaLIne krodharupI agnithI saLagI UThelA ane dRDha skaMdhavALA zrI rAvaNa, senAnI sAthe kiSkiMdhAnagarI tarapha AvyA. A bAju bhujAnA parAkramathI zobhatA zrI vAlIrAjA paNa taiyAra thaIne rAvaNanI sAme AvyA. kharekhara, parAkramI puruSone yuddhano atithi priya hoya che. banne rAjAo bhegA thayA pachI, te bannenAM sainyonI aMdara paraspara pASANA-pASaNI, vRkSA-vRkSI ane gA-gadI yuddha cAlI paDyuM arthAt koI gadAthI, koI paththarothI ane koI vRkSo laIne laDavA lAgyA. te yuddhamAM seMkaDo ratho zekelA pApaDanI mAphaka bhAMgI curAvA lAgyA, moTA hAthIo mATInA piMDanI mAphaka bhedAI javA lAgyA, ghoDAo sthAne-sthAne koLAnI jema khaMDita thavA lAgyA, ane pAyadalo caMcA puruSo (cADIyA)nI mAphaka bhUmi upara paDavA lAgyA. zrI vAlImahArAjAnI vivekazIlatA yuddhamAM thavA mAMDelA te prakAranAM prANIonA saMhArane joIne, dayALu banelA vAnarapati vIra zrI vAlI ekadama AvIne zrI rAvaNane kahevA lAgyA ke yunyate na vaghaH prANi-mAtrajyAvi vivevinAnuM ! paJcendriyANAM hastyAdi - jIvAnAM bata kA kathA ? Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dviSajjayAya yadyeza, tathA'pyarho na doSmatAm / doSmanto hi nijaireva dorbhivijayakAMkSiNaH / huM holmAvavaAEAsi, sainvayuddha vinukhya tat anekaprANisaMhArA ccirAya narAya yat 3?? vivekI AtmAone prANImAtrano paNa vadha karavo e yogya nathI, to pachI hasti Adi paMcendriya prANIonA vadhanI to vAta ja zI ? joke A prANIono vadha duzmanonA vijayane mATe karAya che, topaNa parAkramI puruSo mATe A yogya nathI kAraNake parAkramI puruSo potAnI ja bhujAothI vijayanI kAMkSA-icchA rAkhavAvALA hoya che. tame parAkramI ane zrAvaka cho, mATe je yuddha aneka prANIonA saMhArathI cirakALa sudhInA narakAvAsa mATe thAya che, te sainyanA yuddhane choDI do !' bhAgyazALI ! vicAro, A samyagdaSTi rAjAnI anupama vivekazIlatA ! game tevA prasaMge ane game tevA sthaLe paNa, samyagdaSTi AtmA potAnI vivekazIlatA nathI gumAvatA ! eno A eka anupama ane advitIya dAkhalo che. jeo Aje saMsAranI pravRttine dharmarUpa manAvavA mAMge che, teoe A prasaMgano khAsa abhyAsa karavAnI jarUra che. paramazuddha samyagdaSTi zrI vAlImahArAjA spaSTa paNe jAhera kare che ke yuddha, e narakanuM kAraNa che ane vivekI AtmAo mATe eka nAnAmAM nAnA jaMtunI paNa hiMsA, e yogya nathI. AvA aneka uttamottama dRSTAMtothI bharelA sAhityamAMthI paNa pApapoSaka pravRtti kADhavAnI dhRSTatA karanArA, kharekhara ja potAnA AtmAnuM ahita karavA sAthe jagatanA jIvonI paNa katala karavAnuM kArakhAnuM kholanArA che, ane ethI ja zrI jainazAsanamAM evAone 'hiTTa nALA' tarIke oLakhAvyA che. kharekhara, zAstramAM je AtmAone pApapravRtti karavA chatAM paNa alpabaMdha karanArA tarIke oLakhAvyAM che, te AvA pavitra ane zuddha vivekazIla AtmAone ja ! 95 " rAkSazavaMza ane vAnaravaMza zrI rAvaNa ane dharmabhAva...4 Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina rAmAyaNaH , rAkSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 rajoharaNanI khANa 96 zrI rAvaNa paNa zrAvaka che, eTale zrI vAlIthI bodha pamADAyelA ane dharmanA jANakAra evA zrI rAvaNe paNa e vAta kabUla karI ane sainyanA yuddhane baMdha karyuM. ucca manodazAno namUno zrI rAvaNa ane zrI vAlI vacce saMgrAma zarU thayo. paMcedriya jIvonI katala joI, zrI jinezvaradevanA vacanamAM saMpUrNa Astikya dharAvanAra zrI vAlInA hRdayamAM vivekapUrNa anukaMpAno AvirbhAva thayo. samyattvanAM pAMca lakSaNomAM pradhAnatA upazamanI che ane prApti AstikayanI che, eTale ke pradhAnatAnI dRSTie upazama prathama ane prAptinI dRSTie Astikya prathama. jema-jema Astikya vadhe tema-tema anukaMpA, nirveda, saMvega ane upazamano AvirbhAva vadhu thato jAya. | sAcuM Astikya na hota, to anukaMpAno saMbhava bahu ja kama hato, jIvanA vAstavika svarUpanuM bhAna na hoya, to AvA bhayaMkara prasaMge anukaMpA Ave zI rIte ? zrI jinezvaradevanA vacanamAM AstitA dharAvanAra AtmAonI dazA kevI hoya che ane kevI hovI joIe, e vAta A prasaMga uparathI spaSTa samajI zakAya tema che. AvA bhayaMkara prasaMge paNa jenuM hRdaya pArakAnI pIDAthI kaMpI UThe, e jevI-tevI ucca dazA nathI. samyagdaSTi AtmAonI zuddha dRSTino sAkSAtkAra AvA-AvA prasaMgoe ja thaI zake che. jeo sudhArA, unnati, paramArtha ane paropakAra AdinA nAme pApathI bedarakAra banyA che ane vAta-vAtamAM jJAnI puruSo taraphathI apAtI cetavaNIno tiraskAra karavA jevI kaniSTa dazAe pahoMcI cUkyA che, teoe zrI vAlImahArAjAnI A manodazA khAsa vicAravA jevI che. 'zabdanA ADaMbarathI karma sattA choDI nahi de' A vAta teoe Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ potAnA hRdayapaTa upara kotarI rAkhavA jevI che. sAcA Astikya vinA AvA uttama vicArono AvirbhAva thavo zakya nathI. anukaMpA, nirveda, saMvega ane upazamanI zuddhatAno AdhAra Astikya upara che. mithyAtvarUpa maLa gayA vinA vAstavika rIte zuddha guNonI prApti thaI zakatI nathI. vAcakavara zrI yazovijayajI mahArAje upadeza rahasyamAM kahyuM che ke mithyAtvanI hayAtimAM dekhAto suMdara pariNAma paNa vAstavika rIte suMdara hoI zakato nathI." AthI samajAze ke mULa vastu vinAnA guNo paNa guNAbhAsanI koTinA che. dhyeya vinAnA ghora tapane zAstrakAroe kAyakaSTanI koTimAM mUkyuM che. AthI zrI jinezvaradevanI AjJAmAM Astikya akhaMDa hoya, to ja sadgaNonI khIlavaTa sahaja thAya che. e AstikyanA ja pratApe AvA bhayaMkara prasaMge paNa zrI vAlImahArAjA yuddhabhUmine gharmabhUmi banAvavA jevI vAta karI rahyAA che. zrI rAvaNa paNa bhagavAnanA mArga pratye zraddhALu che. jo ema na hoya to te kahI deta ke "ahIM Avyo hato zuM karavA ? dharmanI vAyaDI vAto javA de ane thatuM hoya te thavA de." paNa Ama koNa kahe ? je prabhunI vANI na pAmyo hoya te ! zrI vAlImahArAjAthI bodha pamADAyelA ane dharmanA jANakAra rAvaNe paNa yuddha baMdha karavAno senAne hukama karyo ane sarva yuddhamAM vizArada evA rAvaNe yuddhano AraMbha karyo. beya senA taTasthapaNe koNa jIte che ane koNa hAre che te jue che. hiMsA gaI ane dhamAcakaDI maTI. rAvaNe je-je astro mUkyAM te baLavAna vAlIe potAnAM astrothI, sUrya jema agninA tejane haNI nAkhe, tema haNI nAkhyAM. vAlI to mAtra rAvaNanA astrane chedatAM, paNa navuM na mUkatAM mAtra prahArano bacAva karatA. dhIra AtmAonI Aja uttamatA che. dhIratA vinAnA vIro e sAcA vIra nathI. 'zrI rAvaNa ane dharmabhAva...4 , 97 rAkSazavaMza ane vAnaravaMza Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAkSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 jaina rAmAyaNaH rajoharaNanI khANa dhIratA vinAnI vIratA moTebhAge hAni kare che. dhIratA vinAnA vIro ghaNI vakhata nakhkhoda vALe. kahevata che ke vivAhanI varazI kare. mahAvratadhara munivarone pAlanamAM dhIra kahyA, paNa vIra na kahyA kAraNake dhIra hoya te vIra to hoya ja. zrI rAvaNe sarpAstra ane varuNAstra vigere maMtrAstro mUkyAM ane parAkramI vAlIe e astrone garuDAstra vigere astrothI haNI nAkhyAM. te pachI zastra ane maMtrAmaMtronI niSphaLatAthI kopAyamAna thayelA zrI rAvaNe cha upavAsanI tapazcaryAthI sAdhI lIdheluM caMdrahAsa nAmanuM mahAsarpa jevuM bhayaMkara khaDga lIdhuM ane khaDgaratnavALA zrI rAvaNa, eka zikharavALA pahADanI jema ane eka dAMtavALA hastinI mAphaka zrI vAlInI sAme doDyo ane zrI vAlIe lIlA mAtramAM DAbA hAthathI zAkhAvALA vRkSane pakaDI le, tema caMdrahAsa khaDganI sAthe ja zrI rAvaNane pakaDI ane paMDita evA kapIzvara zrI vAlIe daDAnI jema zrI rAvaNane bagalamAM sthApana karIne, eka kSaNavAramAM ja cAra samudravALI pRthvI pharI vaLyA. 98 vIravara zrI vAlInuM hArelA rAvaNa pratye kathana zrI rAvaNa caMdrahAsa jevA khaDgaratnane upADI mAravA doDyA Ave, te chatAM dhIratApUrvaka UbhA rahevuM, e kAyara puruSo mATe zakya nathI. rAvaNa paNa zrI vAlInA parAkramathI digmUDha banI jAya che ane bagalamAMthI dUra karyA pachI zrI rAvaNa potAnA mastakane nIcuM namAvIne kaMI paNa bolyA-cAlyA vinA jaUbhA rahe che. nIce mastake UbhelA zrI rAvaNane zrI vAlImahArAjA have zuM kahe che te ja jovAnuM che. AvA parAkramI puruSo pUrvanA niyANA jevA khAsa kAraNa sivAya prAya: bhavAbhinaMdI hotA ja nathI. AvA Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahApuruSo yuddhabhUmine paNa eka ja kSaNamAM dharmabhUmi banAvI zake che. have zrI vAlImahArAjA A yuddhabhUmine dharmabhUmi kevI rIte banAve che ane zrIrAvaNa pratye kahe che ke vItarAgaM sarvavida mAptaM mailokyapUjitam / - vinArhataM na me kazcinnamasyo'sti kadAcana 'vItarAga, sarvajJa, Apta ane traNe lokathI pUjita evA zrI arihaMtadeva vinA mAre koI kadI namaskAra karavA yogya nathI.' ' ' ' ' ' samyagdaSTi AtmAno kevo zuddha nizcaya hoya che, e vicArajo ! zrI arihaMtadevane grahaNa karavAthI zrI arihaMtadevanI AjJAmAM vicaratA nigraMtho ane dharmI tarIke temanA anuyAyIo paNa namaskAryanI koTimAM AvI ja jAya che. A sivAyanA koIne paNa namaskAra nahi karavAno nizcaya tyAre ja thaI zake che ke jyAre saMsAranI saghaLI kAmanAo upara aMkuza mUkAya. saMsAranI kAmanAthI gherAyelA AtmAo to game tenA paNa caraNane cATavA taiyAra hoya che. uparanA potAnA dRDha nizcayane zrI vAlImahArAjAe prathama ja zrI rAvaNane tenA ja dUta dvArA jaNAvI dIdho hato, chatAM abhimAnanA yoge namaskAra karAvavA icchatA zrI rAvaNane zrI vAlImahArAjA kahe che ke 'maMgocitaM dviSAM taM, dhamAna yenamohitaH / DumAmavasthAM prAptosi,masranAma jUhanI ro'' 'dhikkAra che tamArA aMgamAM utpanna thayelA te mAnarUpI zatrune, ke jenAthI mohita thayelA tame mArA praNAmano kutUhalI banI A avasthAne pAmyA cho.' zrI vAlImahArAjA mAnanI dazAnuM kevuM AbAda varNana karI rahyA che ! kharekhara, mAna e eka evI bhayaMkara vastu che ke jenA yoge zrI rAvaNa jevA bhAgyazALI AtmA paNa viSamadazAne pAmyA ! paNa ahIM 99 rAkSazavaMza ane vAnaravaMza zrI rAvaNa ane dharmabhAva...4 Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina rAmAyaNaH , 'rAkSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 che ke rajoharaNanI khANa khAsa vicAravAnuM to e che ke A te yuddhabhUmi che ke vyAkhyAna bhUmi ? kharekhara, zrI vAlImahArAjA yuddhabhUmine paNa vyAkhyAnabhUmi banAvI rahI che ! AvI ja rIte saMsAranI asAratA samajAya, to ghara paNa upAzraya banI jAya. vastunuM jJAna thAya to peDhIo paNa pAThazALAnuM rUpaka le. are, zrAvaka evo thAya ke enI peDhIe janArane vepAra thAya ke na thAya, paNa be cAra sArI vAta kahI vinA to rahe ja nahi paNa peDhI e pAThazALA bane kyAre ? samyagdarzana Ave tyAre ! e samyagdarzana lAvavA saMsAranI asAratA samajyA vinA chUTako ja nathI. saMsAranI asAratA samajAya, to duniyAnAM anIti-prapaMcAdi ApoApa dUra thAya. zrI vAlImahArAjA kAMI nirbaLa nathI. dhAre to eka kSaNavAramAM samrATuM banI zake tevA che. jo zrI vAlImahArAjAnuM samyagdarzana poluM hota, to e yuddhabhUmi vyAkhyAnabhumi na ja banata ! paNa zrI vAlI kAMI zrI rAvaNanuM 3 rAjya jhUMTavI levA nahotA AvyA rAjya jItavA mATe yuddha karavA nahotA AvyA, paNa kAMIka juduM ja batAvavA AvyA che. eTale ahIM pariNAma suMdara ja AvavAnuM che ane Ave emAM Azcarya paNa nathI. samyagdarzananA suprabhAve kRtajJatAnA svarUpane jANanAra zrI vAlI mahArAjA mAnarUpI zatruno tiraskAra karyA pachI kahe che ke "pUrvopakArAn smaratA, mayA mukto'si saMprati / DhattaM ca pRthivIrAjya-makhaMDAnaH prazAdhi tat 113 // " 'pUrvanA upakArane yAda karato evo huM tamane have choDI dauM chuM ane A pRthvInuM rAjya tamane ApI dauM chuM. mATe akhaMDa AjJAvALA tame pRthvInA rAjyanuM pAlana karo. bAkI "vinarsI mayi sati, taveyaM pRthvI kRtaH ? vavuM DhastinAmavasthAna, vane sahanivevite ra4 " vijayanI icchAvALA evA mArI hayAtImAM tamArI pAse A pRthvI kyAMthI hoya ? kAraNake siMhathI sevita vanamAM hastionuM avasthAna kyAMthI ' hoya ?' Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arthAt je vanamAM siMha vasato hoya te sthAnamAM jema hAthIo nathI vasI zakatAM, tema tame mArI hayAtImAM A pRthvInA rAjyane bhogavI zakatAM nathI. te kAraNathI - " tadA''dAsye parivrajyAM, zivasAmrAjyakAraNaM vizvaghAyAM tu sugrIvo, rAnAstvAnAgharastava Ga" 'huM to mokSarUpI sAmrAjyanI prAptimAM kAraNabhUta evI pravrajyA-dIkSAne aMgIkAra karIza ane kiSkiMdhA nagarImAM tamArI AjJAne dharanAra sugrIva rAjA ho.' A uparathI prabhuzAsanane pAmelA puNyazALI puruSo apUrva kRtajJatAnuM darzana karAvavA sAthe, potAnuM baLa kevI rIte batAve che ane teno sadupayoga kevI rIte kare che, e khAsa samajavA jevuM che. sAcA baLavAna ja te che ke jeo potAnA ja baLathI nirbaLone khoTI rIte dabAvatA nathI ane pote tenA durupayogathI sadAya DaratA rahe che. jema zrI vAlIthI rAvaNa hAryA, tevI ja rIte pUrve zrI bAhubalIjIthI bharata mahArAjA hAryA hatA ane jema te samaye zrI bAhubalIjI paNa dIkSA levA taiyAra thayA hatA, tema ahIM zrI vAlImahArAjA paNa saMyamadhara thavAnI ja potAnI bhAvanA vyakta kare che. kharekhara, AvA parAkramI caramazarIrI puNya puruSo jo rAjyapipAsu bane, to bhayaMkara avyavasthA utpanna thayA vinA rahe ja nahi ane Aja kAraNe evuM atizayavaMtu baLa tevA ni:spRha ane virakta puNyapuruSo sivAya prAya: anyane maLI zakatuM nathI. AthI e paNa spaSTa che ke baLano upayoga puNyazALI AtmAoe paudgalika sukhonI sAdhanAmAM karavA karatAM, Atmika sukhanI sAdhanAmAM karavo e ja zreyaskara che. jaNAvI dIdhuM ke 101 dIkSAno svIkAra ApaNe joI gayA ke zrI vAlImahArAjAe rAvaNane sApha-sApha ' rAkSazavaMza ane vAnaravaMza zrI rAvaNa ane dharmabhAva...4 Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. jaina rAmAyaNaH1 02 KE , rajoharaNanI khANa 102 'rAkSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 'huM zrI arihaMtadeva, zrI arihaMtadevanA AjJAnusArI nigraMtha gurudevo ane temanA AjJAnusArI dharmAtmAo sivAya koIne paNa namaskAra karato nathI, mATe te jANavA chatAM paNa aMgamAM utpanna thayelA bhayaMkara mAnane AdhIna thaIne rAjA tarIke mArI pAse namaskAra karAvavAnI bhAvanA karavAmAM, tArI potAnI sthiti ghaNI ja kaphoDI banAvI che, paNa jAo ! pUrva upakAronA smaraNathI huM tamane A kaphoDI dazAmAMthI mukta karuM ane A pRthvInuM rAjya tamane samarpI dauM chuM tame khuzIthI bhogavo. bAkI jItavAnI IcchAvALA mArI hayAtImAM A pRthvInuM rAjya tamArA mATe azakya che, eTale huM to mokSarUpa sAmrAjyanA kAraNabhUta dIkSA aMgIkAra karIza ane rAjA sugrIva tamArI AjJAne dharaze." A pramANe kahIne zrI vAlImahArAjAe te ja kSaNa potAnA rAjya upara potAnA laghubaMdhu zrI sugrIvane sthApana karIne pote pUjyapA zrI gaganacaMdra nAmanA RSi pAse dIkSA aMgIkAra karI. sabhA dIkSA ApanAra muni paNa maLI gayA ? pUjayazrI : puNyazALI AtmAone IcchAnI sAthe ja sAmagrI prApta thAya che, to pachI AvA mahApuNyazALI AtmAone tevI sAmagrI tarata ja maLe emAM prazna ja zo? sabhA te samaye vairAgyanI parIkSA koI letuM nahotuM? pUjayazrI : parIkSA to levAtI, levAya che ane levAze paNa AjanA ajJAnIo jevI kahe che tevI to nahi ja. parIkSA kema ane kevI levI eno AdhAra parIkSaka upara che nahi ke gAMDAo upara, daza prazna pUchavA, pAMca ke be pUchavA, te parIkSakanI icchA upara che. eka ja prazna pUche ne dekhavA mAtrathI saMtoSa pAme to na paNa pUche. Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sabhA : parIkSaka to lAlacuM hoya ne ? pUjayazrI: AmAM parIkSaka prAya: lAlacu na hoya. ahIMnA lAlacu parIkSako to pApAtmA che. jenAmAM svArthanI bhAvanA AvI te tAraka nathI banI zakatA. mohAMdho zrI jinezvaradevanA zAsananA gurupade zobhI zakatA ja nathI. pApa kare to durgatino kAyado gRhasthone ja mATe che ane sAdhuo mATe nathI ema nathI. munipaNuM na sAcavavAthI hAthamAM ogho chatAM kaI narake paNa gayA che. parIkSaka evA joIe ke sAmAne anyAya na thAya ayogya pAsa na thaI jAya, tema yogya pAsa thayA vinA rahevo paNa na joIe. 'nAlAyaka cAMda laI na jAya ane lAyaka cAMda vinA rahI paNa na jAya' A kALajI parIkSakane khAsa hovI ja joIe. tema ahIM paNa e parIkSA ke yogya Ave to eka kSaNa paNa oghA vinA rahI javo na joIe. vIravara rAja zrI vAlI munivaranI municaryA ane labdhionI prApti RSipuMgava zrI gaganacaMdranI pAse zrI jainezvarI dIkSAno svIkAra karyA pachI te mahApuruSa vividhAbhigrahastapa-statparaH pratimAdharaH / dhyAnavIn nirmamo vAnI, munirvAharatAvanI rAte vAlIbhaTTArakasyAtho-tpedire labdhayaH kramAt ! / saMpadaH pAdapasyaivaM, puSpapatraphalADhayaH // 2 // zrI vAlI munivara vividha prakAranA abhigrahone aMgIkAra karI, tapa tapavAmAM tatpara thaI ane pratimAghara banI, dhyAnamagnapaNe ane nirmamapaNe pRthvI upara viharavA lAgyA ane e rIte viharatA evA pUjya zrI vAlI munivarane, vRkSane jema puSpa, patra ane phaLa Adi saMpadAo utpanna thAya, tema krame karIne aneka labdhio pragaTa thaI.' ' - zrI rAvaNa ane dharmabhAva...4 103 rAkSazavaMza ane vAnaravaMza Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina rAmAyaNa 1 04 ' ja rA ' ya rAkSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 raharaNanI khANa je uttama prakAranI municaryA mokSa ApavAmAM samartha che, to tenI AgaLa labdhionI to kiMmata paNa zI che? ane e ja kAraNe kevaLa muktinI ja kAmanAvALA AvA munivarone labdhionI paravA paNa nathI hotI. aneka labdhisaMpanna hovA chatAM paNa AvA munivaro kevaLa saMyamayogonI sAdhanAmAM ja rakta hoya che. e ja pramANe munipuMgava zrI vAlI paNa aSTApada upara jaI, bhujAone lAMbI karI, kAyotsarga dhAraNa karatA ane te samaye zarIranI paNa mamatA vinAnA te munipuMgava, kAyotsargamAM sthirapaNe UbhA rahetA. A rIte eka mahinAne aMte kAyotsargane pALatA ane pAraNuM karatA. ema vAraMvAra eka-eka Asane kAyotsarga karatA ane pAraNuM karatA. A rIte tapa, dhyAna ane nirmama avasthAmAM potAnuM munijIvana pasAra karatA. AvA munivarone mukti kema dUra hoya? vimAnanuM khUlana ane vAlImuninuM darzana A rIte A bAju RSipuMgava zrI vAlImahArAjAnuM tyAgajIvana cAle che, tyAre A tarapha zrI rAvaNanuM bhogajIvana cAle che. mahArAjA vAlI saMyamadhara thayA pachI temanA laghu bhAtA zrI sugrIva, ke jemane zrI vAlImahArAjAe pote ja gAdI upara sthApana karyA che, temaNe sukAI jatA pUrvanA sneharUpI vRkSane praphullita rAkhavA mATe pANInI nIka samAna "zrIprabhA' nAmanI potAnI bahena zrI rAvaNane ApI ane zrI caMdrarami' ke je mahArAjA zrI vAlInA putra che, mahAparAkramI che, ane caMdranA kiraNa jevA ujjavaLa yazavALA che, temane yuvarAjapade sthApana karyA. zrI rAvaNa, zrI sugrIvanI bhaginI zrI prabhAte paraNIne ane sAthe laIne laMkA nagarImAM gayA. tyArabAda bIjA paNa aneka vidyAdhara nareMdronI rUpavatI kanyAone baLathI paNa zrI rAvaNa paraNyA. A rIte Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI rAvaNa potAnA bhogapuNyanA yoge aneka prakAranI bhogasAmagrIne ekatrita karI rahyA che ane saMsAranA viSayasukhamAM vilasI rahyA che. have zrI rAvaNe 'nityAloka' nAmanA nagaramAM 'zrI nityAloka' nAmanA vidyAdharezvaranI 'ratnAvalI' nAmanI kanyAne paraNavA mATe te vakhate prayANa karyuM, ke je vakhate zrI vAlI munivara aSTApadagiri upara dhyAnamagna jIvana jIvI rahyA che. zrI aSTApada parvata upara jyAM zrI rAvaNanuM vimAna, jema killA AgaLa duzmanonuM sainya skhalanA pAme, tema ekadama skhalanA pAmyuM. nAMgara nAMkhela jhAnI jema ane bAMdhelA hastinI jema, aTakI gayela potAnA vimAnane joIne, zrI rAvaNa ekadama kopAyamAna thaI gayA ane 'mArA vimAnane skhalanA karavAthI koNa yamanA mukhamAM pesavAne icche che ?' ema bolatA zrI rAvaNe UtarIne zrI aSTApadanA zikharane joyuM, tyAM to temaNe vimAnanI nIce jANe parvatanuM utpanna thayeluM navuM zikhara ja na hoya, tevI rIte pratimAmAM rahelA zrI vAlI munivarane joyA. zrI krodhAdhIna rAvaNano utpAta munivaranA darzanathI AnaMda thavo joIe, tenA badale mAnAdhIna thayelA zrI rAvaNane krodhano ja AvirbhAva thayo ane e rIte krodhAyamAna thayelA zrI rAvaNe pralApa karavA mAMDyo ke XX X X X x x x x, viruddhodyAvinavyasi vrataM vahasi daMbhena, jagadetadvidabhiSuH "kayApi mAyayA'gre'pi, mAM vAhIka ivAvahaH prAdrAnI: saMmAnoDA-tvataprativRta nuM '' 'navadyAvi sa vAmi, ta eva mama bAhavaH kRtapratikRtaM tatte, prAptakAlaM karomyaham // 3 // " 105 rAkSazavaMza ane vAnaravaMza " d ' ' ' ' ' ' ' zrI rAvaNa ane dharmabhAva...4 Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina rAmAyA jaina rAmAyaNa 1 0 0 ' 3 rAkSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 rajoharaNanI khANa "sacandrahAsaM mAmUhya, yathA bhrAmyastvamabdhiSu / "tathA tvAM sAtribhutvAdya, kSezyAma navA 44 ra" kharekhara, haju sudhI paNa tuM mArI tarapha viruddha ja che ? A jagatane ThagavAnI icchAvALo tuM daMbhathI ja vratane vahana kare che ! AgaLa paNa koI prakAranI mAyA vaDe ja teM mane koIka vAhIkanI mAphaka vahana karyo hato, paNa amArA karelAno badalo vALavo evI zaMkA karatA te dIkSA aMgIkAra karelI, paNa hajI paNa huM teno teja rAvaNa chuM ane mArI bhUjAo paNa tenI te ja che. have mAro vAro Avyo che, to huM tArAthI karelAno badalo vALuM chuM. caMdrahAsa khaga sahita mane upADIne tuM cAre samudromAM pharyo hato, tema tane huM A parvata sahita upADIne lavaNa sAgaramAM pheMkI daIza.' kharekhara, kaSAya e eka bhayaMkaramAM bhayaMkara vastu che. mAnamAM caDhelA zrI rAvaNa e paNa bhUlI jAya che ke sthAvara ke jaMgamatIrthanI upara vimAna jarUra skUlanA pAme che ja ane e bhUlanA pariNAme teno vivekI AtmA paNa krodhAdhIna banI jAya che. kharekhara, mAna vivekano nAzaka che e vAta A uparathI barAbara siddha thaI zake che. kaSAyane AdhIna thayela zrI rAvaNa, zrI vAlImahArAjAnI aviruddha bhAvanAthI paricita chatAM, temanAmAM viruddha bhAvanAnI kalpanA ja nahi, paNa haju paNa eTale ke munipaNAmAM paNa virodhI cho evo bhayaMkara AkSepa kare che. kharekhara, eka mANasa eka bhUlanA yoge keTalo unmArge caDhI jAya che, enuM A apUrva udAharaNa che. zuM zrI vAlImahArAjAe saMyama aMgIkAra karatAM pahelAM potAnI badhI ja hakIkata kahIne ema nathI kahAM ke 'rAvaNa! mAre rAjyanI IcchA nathI ane jo hoya to tAre mATe A pRthvI upara UbhA paNa rahevAnI gyA nathI !" zrI vAlImahArAjAe e kahayuM che ane zrI rAvaNe sAMbhaLyuM che, paNa mAnI ane krodhI banelA zrIrAvaNa te badhuM ja bhUlI jaI, paramatyAgI, ati utkaTa koTie caDhelA ghora tapasvI, paramadhyAnI ane sarvathA nirmama Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ evA maharSi upara daMbhIpaNAno ane jagatane ThagavAno Aropa mUktAM paNa AMcako nathI khAtA ! kharekhara, mAna ane krodhanI duraMtatA ane bhayaMkaratA lyANanA arthI AtmAe khAsa vicAravA jevI che. te doSo jIvanane bhayaMkara banAvI de che, e eka kSaNa paNa bhUlavA jevuM nathI ja. ATalA badhA Aropo mUkavA chatAMpaNa nahi dharAyelA ane mAna tathA krodhanA yoge unmattaprAyaH banelA zrI rAvaNa parama parAkramI zrI vAlI munivarane potAnuM ane potAnI bhujAonuM smaraNa karAvavAnI ghelachA kare che ane kahe che ke te parAbhavano badalo levAno mAro A samaya che ane te lIdhA vinA huM rahevAno nathI jema te mane caMdrahAsa khaDjhanI sAthe uThAvIne cAre samudromAM bhamAvyo hato, tema huM paNa tane A pahADanI sAthe lavaNa samudramAM pheMkI AvIza.' kaho kaho, A kaSAyanI kevI ane keTalI krUratA che, ke je krUratAne AdhIna banelA zrI rAvaNa, je samaye maharSipuMgava zrI vAlImahArAjA dhyAnamagna avasthAmAM UbhA che, te samayane potAnA parAbhavano badalo levAnA samaya tarIke oLakhAve che. are ! potAnA kSatriyavratane paNa bhUlI jAya che ane vadhumAM je pahADane pote zrI vAlamuni sAthe lavaNasAgaramAM pheMkI AvavAnI vAta kare che, te pahADa upara tIrtharUpa caitya che, tene paNa bhUlI jAya che. hA hA ! kaSAyanI kevI ane keTalI kAramI kuTilatA che, ke jenI AdhInatAnA yoge zrI rAvaNa jevAno AtmA paNa sthAvara ane gama e baMneya tIrthono ekI sAthe nAza karavA jevo kAramo pralApa karI rahyo che. A ja kAraNe upakArI maharSio kaSAyothI bacavAno jorazorathI upadeza karI rahyAA che. dhanya che te puNyAtmAone, ke jeo AvA aprazasta kaSAyothI potAnA AtmAne alipta rAkhI zakyA che ane rAkhI zake che. A jAtanA 107 rAkSazavaMza - zrI rAvaNa ane dharmabhAva....4 ane vAnaravaMza Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAkSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 dura jaina rAmAyaNa 108 ane rajoharaNanI khANa aprazasta kaSAyothI bacyA vinA AtmAnI mukti kadIpaNa thavAnI ja nathI. AvI rItano bhayaMkara pralApa karatA ane AvezamAM AvelA rAvaNe vagara vicAryuM e pramANe bolI nAMkhyuM ane e pramANe kahIne svargathI paDelA vajanI mAphaka pRthvIne phADI nAkhIne rAvaNa zrI aSTApadagirinA taLIe peThA ane bhujAbaLathI moddhA banelA te rAvaNe ekIsAthe hajAre vidyAonuM smaraNa karIne, durdhara evA te zrI aSTApadagirine upADyo. bhAgyazALI ! vicAro ke "Aveza e kevI bhayaMkara vastu che, ke | jenA yoge zrI rAvaNa jevA paramapuNyazALI paNa bhUlI jAya che ke A eka pavitra giri che, e tIrthathI maMDita che tathA A eka moTA munivara che. bIjuM 'A pahADane upADavAthI vinA kAraNe aneka niraparAdhI prANIono gajaba saMhAra thaI jaze.' e paNa AvezanI AdhInatAthI zrI rAvaNa na vicArI zakyA ane evo bhayaMkara utpAta macAvyo ke jenA yoge aneka prANIonAM jIvana barabAda thaI gayAM. rAvaNe jyAre te aSTApada girivarane upADyo, tyAre te pahADa upara rahelA vyaMtaro paNa te vakhate te pahADa upara thatAM 'taDataDa' evA nirdoSathI trAsa pAmyA 'jhalajhala' evA zabdathI capala thayelA sAgarathI rasAtala purAvA lAgyuM khaDakhaDa' zabda dhasI paDatA paththarothI vananA hastio suSNa thaI gayA ane parvatanA nitaMba upara rahelA vananAM vRkSo 'kaDa kaDa' zabdathI bhAMgI paDyAM. vAlImaMtinI upayogapUrvakanI vicAraNA ane pharajano khyAla A banAvane avadhijJAnathI jANIne aneka labdhiorUpI 5 nadIo mATe mahAsAgara samA ane vizuddha buddhivALA te zrI vAlI mahAmuni vicAravA lAgyA ke 2:dwyaM matha, masUryA-madyAvi TurmatiH ? aneductLarAMDhAra-avaLAMke tanujetaram ??? Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bharatezvaracaityaM ca, aMzayitvaiSa saMprati / yatate tIrthamucchetuM, bharatakSetrabhUSaNam // 2 // are ! Aja sudhI paNa mArI uparanAM mAtsaryathI A durmati akALe aneka prANIonA saMhArane kema kare che ? hAlamAM A bharatezvara zrI bharata mahArAjAe banAvelA caityano bhaMga karIne bharatakSetranA bhUSaNabhUta A tIrthano uccheda karavAno yatna kare che.' ane "ahaM i tyarasaMgoDalmi , svArarareDavi ni:spRha ? rAbreiSavinirbho, nimanaH sAcavALa 3ra" huM saMga mAtrano tyAga karIne rahelo che. potAnA zarIramAM paNa spRhA vinAno chuM. rAga ane dveSathI rahita chuM. ane samatArUpa pANImAM DUbelo chuM." topaNa "tathA caityamAnava, praLinAM rAva ra ? rAgadveSau vinaivainaM, zikSayAmi manAgaDaM 114 // " 'huM caitya-zrI jinezvaradevanA maMdiranAM rakSaNa mATe ane prANIonA rakSaNa mATe rAgadveSa vinA paNa Ane kaMIka zikSA karuM.' mumukSuonI pharaja munipuMgava zrI vAlIrAjaSinI A vicAraNAthI mumukSuonI pharajano khyAla sahajamAM AvI zake tema che. jeo AvA samaye potAnI pharajjo khyAla nathI karI zakatA, te kharekhara, pAmeluM hArI jAya che. chatI zaktie dharmanA parAbhavane muMge moDhe joyA karanArA ane tevA samaye paNa zAMtino jApa japanArA, kharekhara ja zAsanano bhayaMkara droha karanArA che. kalikAlasarvajJa bhagavAna zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA khAsa bhAra mUkIne pharamAve che ke zrI rAvaNa ane dharmabhAva...4 rAkSazavaMza 109 ane vAnaravaMza Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina rAmAyaNa - 1 0 rajoharaNanI khANa 110 rAsavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 "dharmadhvaMse kriyAlope, svasidhdhAntArthaviplave / apRSTenA'pi zaktena, vaktavyaM taniSedhitum / / 11 // " dharmano dhvaMsa thato hoya, mokSamArganI kriyAono lopa thato hoya ane potAnA, eTale ke zrI sarvajJa vItarAga paramAtmAe praNIta karelA paramazuddha siddhAnta ane tenA arthano viplava thato hoya, te samaye zaktimAna AtmAe teno niSedha karavA mATe vagara pUchyuM paNa bolavuM yogya che.' e ja paramarSi AgaLa vadhIne tyAM sudhI kahe che ke je AtmA chatI zaktie zAsanarakSAnA prayatna nathI karato, te A ghora saMsAramAM cirakALa sudhI bhramaNa karanAro thAya che. ane e ja vAtanI spaSTatA A paramapuruSanI vicAraNA karI Ape che. e munivara spaSTa vicAre che ke "yaghapi huM saMgarahita chuM, svazarIra upara paNa spRhA vinAno chuM, rAgadveSathI mukAyelo chuM ane samatArUpa jaLamAM DUbelo chuM, topaNa caityanA pAlana mATe ane prANIonA rakSaNa mATe rAga-dveSa vinA paNa huM Ane zikSA karuM jyAre Aje zrI vAlI munivaranI apekSAe ni:saMgatAnuM ThekANuM nahi, zarIranI mamatAno pAra nahi, rAga-dveSanI maryAdA nahi ane samatAnuM nAma nizAna nahi, chatAM zAsanasevAnA samaye, dharmanA rakSaNa samaye ane satya vastu svarUpanA prakAzana samaye samatAnI ane rAga dveSanI tathA zAMti AdinI vAto jeo kare che, teo A prabhuzAsananI dRSTie to kharekhara ja dayApAtra Thare che. AvA prasaMgo paNa jo jAgRta na kare, to kahevuM ja joIe ke vastuta: zrI jinezvaradeve prarUpelo mokSamArga barAbara pacyo ja nathI. zrI vAlI mahArAjAnI vicAraNA ekeeka zAsanapremI AtmAne 'potAnI pharajanuM bhAna karAve tema che.' rAga dveSa vinA paNa, tIrtharUpa caityanA ane prANIonA rakSaNa mATe A rAvaNane zikSA karavI joIe.' A pramANe vicArIne Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 66 'vaM vidRzya manavAn, vAjAMbuna nInayA aSTAvadrAarmurghAna, vAnI ditRvIyat o?'' 'bhagavAn zrI vAlI munivare lIlApUrvaka paganA aMgUThAthI aSTApada parvatanA zikharane sahaja dabAvyuM. aneka labdhinA sAgara ane aciMtya baLanA svAmInuM sahaja paNa dabANa, bhayaMkara pApa karavAne tatpara thayelA rAvaNane bhAre paDI gayuM. te sahaja dabANathI to eka kSaNavAramAM rAvaNa, madhyAhna samaye jema dehanI chAyA saMkocAI jAya ane pANInI bahAra rahelo kAcabo jema saMkocAI jAya, tema saMkucita gAtravALo thaI gayo ane atizaya bhAMgI gayA che bhujAdaMDa jenA evo ane mukhathI lohInuM vamana karato tathA pRthvIne rovarAvato rAvaNa rovA lAgyo. te rIte rovAthI 'dazamukha' nAmanA badale 'rAvaNa' nAmathI te prasiddha thayo. ane vAtI vAvaraH | tasya ghATanuM phrInuM, zrutvA teM mumoghA taA, zikSAmAmAya na thA ro?" 'te rAvaNanA dIna rudanane sAMbhaLI, kRpAmAM tatpara zrI vAlI munivare tene ekadama choDI dIdho, kAraNake bhagavAna zrI vAlI muniztI rAvaNane dAbI devAnI kriyA kevaLa zikSA mATe ja hatI, paNa krodhathI na hatI.' A rIte saMgarahita, zarIra upara paNa ni:spRha, rAgadveSathI rahita ane samatArUpI pANImAM nimagna evA bhagavAna zrI vAlI munivare tIrthanI ane prANIonI rakSA mATe potAnI zaktino sadupayoga karI, yathAsthita rIte potAnI pharaja bajAvI. suyogya AtmAnI mahAnatA hitabuddhithI karavAmAM AvelI zikSA paNa suyogya AtmAne ja phaLe che ane zrI rAvaNa uttamapuruSa che, e to ni:zaMka bAbata che. hitabuddhithI jevI zikSA zrI rAvaNane karavAmAM AvI, tevI zikSA 111 rAkSazavaMza ane vAnaravaMza zrI rAvaNa ane dharmabhAva...4 Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina rAmAyaNaH rAkSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 che joharaNanI khANa 112 jo koI hInakarmI AtmAne karavAmAM AvI hoya, to te chUTavAnI sAthe ja tyAMthI bhAge ane te parama upakArInI thAya teTalI niMdA karavAmAM ane potAnI baDAI hAMkavAmAM bAkI na rAkhe ! A vAtano Aje sAkSAt anubhava karAve tevA AtmAonI saMkhyA kAMI nAnIsUnI nathI. pAmaro potAnI jAtane chAjatuM badhuM ja karI chUTe che. evAone dUra rAkhI ApaNe to A puNyapuruSa zrI rAvaNanI dazAne ja juo ane vicAro. parama puNyazALI zrI rAvaNa to potAnI ayogya kAryavAhIthI pratApahIna thaI gayA ane pazcAttApathI pUrNa hRdayavALA thaI gayA. pazcAttApapUrNa hadayavALA banelA te potAne bhayaMkara zikSA karanAra evA paNa zrI vAlI munizvara pAse AvIne hAtha joDIne kahevA lAgyA ke mUyo mUyo.varaghAnAM, dauMDaa tvayi jigna ? skRvattva soDhA, mahAtman ! zAminahi ???" "he mahAtman ! nirlajja evo huM to pharI-pharIne Apane viSe aparAdhono ja karanAra chuM ane adhika dayAvALA Apa zaktimAna hovA chatAM paNa mArA te-te aparAdhone sahana karanAra cho." have - "manye mayi kRpAM kRrvadurvIprAgatyajaH prabho ! na svasAmarthatastat taM, nasipamahepurA 42" he prabho ! huM mAnuM chuM ke - mArA upara upakAra karavAnI khAtara ja Ape prathama pRthvIno tyAga karyo hato, paNa asAmarthyathI nahi, A vAta huM pahelA na samajI zakyo." kharekhara, "manAtha teneNaM, svazAstotatA gayA ? adviparyasane yanaM, kalabheneva kurvatA 113 // " he nAtha ! te ja kAraNe hAthInA baccAnI mAphaka parvatane cAre tarapha pheMkavAno yatna karatA meM ajJAnatAthI A mArI potAnI zaktinuM mApa karyuM. Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tema karavAthI "jJAtimattejamagheTuM, mavaMtAtmanoDala gha ? zailavalmIkayoryAdRga, yAdRggaruDabhAsayoH 14 // " 'Aje A mArA jANavAmAM AvyuM ke parvata ane rAphaDAnI vacce ane garuDa tathA gIdhapakSInI vacamAM jeTaluM aMtara che, teTaluM aMtara ApanI ane mArI vacce che." taddana sAcI vAta che ke "DhattA prANAstvayA svAmin ! mRtyukoTiMgatasya me / apakAriNi yasyeyaM, matistasmai namo'stu te // 7 // " he svAmin ! mRtyunI aNI upara gayelA evA mane Ape prANo ApyA che. kharekhara, je mAtmAnI apArI upara paNa AvI mati che, tevA Apane mArA namaskara ho !' A pramANe daDhabhaktithI kahIne, khamAvIne ane traNa pradakSiNA karIne zrI rAvaNe munIzvarane namaskAra karyo. laghutA ane saraLatAnuM apUrva udAharaNa 'Aveza UtarI gayA pachI ane satyano khyAla AvI gayA pachI, uttama AtmAomAM keTalI laghutA ane kevI saraLatAno sAkSAtkAra thAya che' e A uparathI joI zakAya tema che. laghutA ane saraLatAnuM A paNa eka apUrva udaharaNa che. hita mATe lohI vamatA karI nAkhanAranI samakSa paNa namI paDavuM, e jevI tevI laghutA nathI. zrI rAvaNe A sthaLe laghutA paNa ajaba darzAvI ane saraLatA paNa ajaba darzAvI. e be adbhuta guNonA yoge potAnI eka-eka bhUlano khullo ekarAra ane zrI vAli munizvaranI mahattAno svIkAra, te traNa khaMDanA svAmI zrI rAvaNe khullA dilathI karyo ane eka bALakanI jema te parama upakArI munizvaranA caraNamAM DhaLI paDatAM ke potAnI jAtane game tevI adhama tarIke jAhera karatAM paNa AMcako na khAdho. 'zrI rAvaNa ane dharmabhAva....4 : 113 rAkSazavaMza ane vAnaravaMza Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina rAmAyaNa 1 14 rajoharaNanI khANa -le) 'rAkSasavaMza ane vAnaravaMza kharekhara, kalyANanA arthI AtmAo mATe A guNo khAsa aMgIkAra karavA yogya che. satya samajAI gayA pachI ane potAnI bhUlano khyAla AvI gayA pachI, khoTI mahattA TakAvI rAkhavA mATe ulaTI-ulaTI pravRttio karavI, e IrAdApUrvaka potAnA A amUlya jIvanano potAnA ja haste nAza karavAno prayatna karavA jevuM che. evA kUTa prayatno karanArA, kharekhara upakAra mATe paNa ayogya ja gaNAya che. evA durAgrahIo upara upakAra karavAnI upakArI AtmAonI AzA paNa vyartha ja thAya che. kharekhara, tame vicArazo to samajI zakazo ke zrI rAvaNe potAne lohI vamatA banAvanAra munivarane caraNe namI paDavAmAM ane potAnI eke-eka bhUlane kabUla karI levAmAM kamAla ja karI che. AvI yogyatAvALA AtmAonI ja gaNanA uttama AtmAo tarIke thaI zake che. AvA AtmAo parimita samayamAM saMsAra-sAgarane laMghI jAya, emAM kazuM ja Azcarya nathI. bhavabhIru AtmAoe AvA guNamaya jIvananuM anukaraNa khAsa karavA jevuM che. mahApuruSonA jIvanamAMthI AvI-AvI vastuo ja aMgIkAra karavAnI hoya che. devo sevaka che, paNa konA ? zrI vAlI munizvare rAgadveSa vinA paNa, zrI rAvaNane bhayaMkara pApa karatAM bacAvI levA mATe ane tIrthanI tathA prANIonI rakSA mATe, mahApuruSane sahaja evo prayatna karI je mAhAsya darzAvyuM. tenAthI AnaMdita thayelA ane sAruM-sAruM' e pramANe bolatA evA devatAoe zrI vAlI munizvaranI upara puSpavRSTi karI. AthI samajI zakAze ke devo sevaka kharA, paNa konA ? devo jarUra sAcA guNavAnonI bhakti karavA taiyAra ja hoya che, bAkI guNo vinA devonI bhaktine IcchanArA kadI ja devonI bhakti pAmI zakatA ja nathI. prabhu zAsanamAM Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rakta banelA AtmAone to devonI bhaktinI icchA sarakhI paNa nathI hotI. teo to eka ja IcchAmAM rakta hoya che ke kyAre AtmA A karmabaMdhanothI chuTe ane muktipadane pAme. muktimArganI ArAdhanA mATe jeoe potAnA traNe yogone samarpI dIdhA che, teonI sevA mATe to devo talasyA ja kare che ane ethI ja eka pUjAkAra kavi paNa pharamAve che ke "viratine praNAma karIne IMdra sabhAmAM bese." bhaktiyoga : rAvaNa ane dharaNendra rAvaNe je ubhaya tIrthanI AzAtanA AraMbhI hatI, temAMnA eka jaMgamatIrtharUpa zrI vAlI munIzvaranI to hadayapUrvaka kSamApanA mAgI ane pradakSiNA tathA namaskArarUpa bhakti karI ane te pachI vAraMvAra zrI vAlI munIzvarane praNAma karIne zrI aSTApada parvata upara mukuTanI che upamA jene evA ane zrI RSabhadeva svAmInA prathama putra bharatezvara zrI bharata mahArAjAe nirmANa karelA, zrI jinezvaradevanA maMdiramAM zrI rAvaNa potAnA aMta:puranI sAthe gayA. atyAre zrI vAlI munIzvaranA yoge ratnAvalIne paraNavAnI vAta paNa DhIlamAM paDI che. maMdiramAM jyAM vidhi che ke - rAjAo hathiyAra vigere bahAra mUke, rAjamukuTa paNa na rAkhe eka paNa rAjacihna na rAkhe e samaje ke traNa jagatanA nAtha pAse ame rAjA nathI, tyAM amAruM rAjacihna hoI na zake ! zrI rAvaNe paNa caMdrahAsAdi zastrone mUkIne potAnA aMta:puranI sAthe potAnI jAte zrI rAvaNe zrI RSabhadevasvAmI Adi covIse zrI jinezvaradevonI aSTaprakArI pUjA karI. tyAM to mUtio bhagavAnanA varNa pramANe ja che je bhagavAnano je varNa te ja varNanI ane jeTalI UMcAI teTalI ja UMcI, vigere vigere svarUpavALI mUrtio tyAM che. dravyapUjA karyA pachI mahAsAhasika zrI rAvaNe bhaktipUrvaka snAyune khecIne ane taMtrIne pramAne 'bhajavINA' vagADavA mAMDI. have je vakhate zrI rAvaNa grAmarAgathI manohara vINA zrI rAvaNa ane dharmabhAva....4 115 rAkSazavaMza ane vAnaravaMza Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina rAmAyaNaH * joharaNanI khANa 116 'rAkSasavaMza ane vAtavaMza bhAga-1 vagADe che ane tenuM aMta:pura sapta svarathI manohara gAya che, te vakhate nAgakumAronA iMdra zrI dharaNendra caityanI yAtrA mATe AvyA ane pUjApUrvaka zrI arihaMtadevone vaMdanA karI. bhaktithI tuSTamAna thayela zrI dharaNendranuM kathana zrI arihaMtadevanA guNothI bharelAM 'karaNa' ane dhruvaka' Adi gItothI gAyana karatA zrI rAvaNane joIne zrI dharaNendra kahe che ke "arhaguNastutimayaM, sAdhugItamidaM nanu / fjanamAvAnuvaM te, tena tuSToDarama rAvaLaH rAja ?'' 'he rAvaNa ! tame potAnA bhAvane yogya ane zrI arihaMtadevanA guNothI bhareluM tame ghaNuM ja suMdara gAyuM, tethI kharekhara, huM tuSTamAna thayo chuM.' samyagadRSTi devo ane deveMdro paNa prabhunA guNagAnathI keTalA prasanna thAya che, e vicAravAnuM che. ane vAta paNa kharI che ke zrI arihaMtadevanAM guNagAna paNa koI bhAgyazALI ja karI zake che. bhAgya vinA AvI bhaktipUrvaka guNo gAvAnuM mana nathI thatuM. to pachI guNagAnamAM AvI lInatA to Ave ja kyAMthI ? zrI dharaNendra potAnI tuSTamAnatA to batAvI, paNa pote samaje che ke mArI tuSTamAnatA kaMI A bhaktinA phaLane ApavA mATe samartha nathI, ane e ja kAraNe tuSTamAna thayela zrI dharaNendra, e bhaktinA phaLanuM varNana karatAM kahe che ke "arhaDhguNastutermukhyaM, phalaM mokSastathApyaham, / / ajIrNavAsanastubhyaM, kiM yacchami vRNISva bhoH // 2 // " joke - zrI arihaMtadevonA guNonI stutinuM mukhya phaLa to mokSa che, to paNa vAsanA jevI jIvaMta che evo huM tane zuM ApuM? he rAvaNa ! Apa mAMgo !' tame joI zakazo ke IMdro paNa potAnI mahattA batAvavA prabhubhaktinA mukhya phaLane gopavatA nathI. zrI dharaNendra spaSTa akSaromAM kahI dIdhuM ke 'arihaMtadevonA guNonI stutinuM mukhya phaLa to mokSa ja che.' Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kharekhara, jo eka muktinA ja IrAde nirmaLacitte zrI arihaMtadevonA guNonuM gAna thaI jAya, to A vizvamAM koI evI vastu nathI, ke je te puNyAtmAnI sevAmAM hAjara na thAya. jo ke evA puNyAtmAne to vizvanA koIpaNa padArthanI vastutaH IcchA ja nathI hotI, topaNa tenA puNyabaLe vizvanI saghaLIja uttama vastuo, vagara mAgyuM paNa tenI pAse AvI ja paDe che zrI rAvaNe kaMI zrI dharaNene tuSTamAna karavAno prayatna karyo na hato, paNa prabhuguNonI stutinA pratApe te ApoApa ja tuSTamAna thayA hatA ane vagara mAgye ja kahevA lAgyA ke "mAMgo, mAMgo tame mAMgo te ApuM ! prabhunA sevakanI sevA karavAnuM mana IMdrone paNa thaI Ave che ane thaI Ave emAM Azcarya paNa zuM? svAmInA sAcA sevakane svAmInA sAcA sevaka pratye prema ane bhakti karavAnI bhAvanA utpanna thayA vinA rahetI ja nathI. kharI vAta che ke jenA hRdayamAM potAnA sAcA sAdharmika pratye prema utpanna thato nathI ane bhakti karavAnI bhAvanA jAgRta thatI nathI, te svAmIno sAco sevaka paNa nathI. svAmInA sAcA sevakane potAnA svAmInA sAcA sevaka pratye prema ke bhakti karavAnI bhAvanA utpanna thayA vinA rahe ja kema? sAcA samyagdaSTi AtmAne potAnA sAdharmika pratye, eTale ke zrI jinezvaradevanA sAcA pUjaka pratye prema ane bhakti karavAnI bhAvanA jAgRta thavI ja joIe. jema zrI rAvaNane mAMgaNI karavAnuM zrI dharaNendra kahatuM. tema jo koI saMsAranA pipAsune kahe, to te bhaktinA mukhya phaLano nAza karyA vinA rahe kharo ke ? nahi ja. jo ke evA saMsArarasiko pAse devo AvatA ja nathI, kema ke devo paNa traNa jJAnanA dhaNI hoya che ane jo kadAca AvI jAya, to to enuM magaja guma ja thaI jAya. atyAre devatA nathI AvatA zrI rAvaNa ane dharmabhAva...4 117 rAkSazavaMza ane vAnaravaMza Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina rAmAyaNa 1 1 8 rajoharaNanI khANa 'rAkSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 te paNa bhalA mATe, kemake temanA Agamanane paNa pacAvavAnI tAkAta joIe. zrI dharaNendra jevA mAMgavAno Agraha kare che, ane zrI rAvaNa, ke je prAya: bhogajIvanamAM ja rakta che, tene mAMgavAnuM kahevAya che. te chatAM bhaktinA yoge tuSTamAna thaIne mAMgavAnuM kahenAra zrI dharaNendrane zrI rAvaNa zuM kahe che te ja jovAnuM che. kharekhara, samyagdaSTi AtmAonI vAto paNa AnaMdane ApavA sAthe vastutattvanuM bhAna karAvanArI ja hoya che. zrI dharaNendra ane zrI rAvaNano vArtAlApa paNa evo ja che. ApaNe joyuM ke ratnAvalIne paraNavA jatA zrI rAvaNa, zrI vAlImunIzvaranA saMsargathI e vAtane bhUlI gayA ane aSTApadagiri uparanA caityamAM prabhunI pUjAbhakti karavA gayA. zrI vAlImunIzvaranA saMsarganuM A phaLa che. zAstra kahe che ke viSaya kaSAyanI vAsanA vadhe te vakhate zamAvanAra maLe, to e vAsanA AtmAne ekadama unmArge nathI laI jatI paNa zamAvanArane badale sIMcanAra maLe, to e vAsanA AtmAne kayAM laI jAya eno patto nahi. ApaNe joI gayA ke zrI rAvaNa prabhu pAse bhakti kare che. pote vINA vagADe che, zrImatI maMdodarIrANI stuti kare che, ane aMgamAMthI snAyu kADhIne paNa rAvaNa bhaktimAM truTi paDavA nathI detA. A bhakti kone Ave ? bhaktinA dhyeya tarapha AtmA abhimukha thAya tene ! ApaNe e paNa joI gayA ke nAgakumAra dharaNaMdra AvyA che, bhakti joI tuSTa thayA che ane zrI rAvaNane varadAna mAMgavAnuM emaNe kahyuM che. dharaNendra vicAre che ke "eka manuSyano AtmA AvI ekatAnatApUrvaka ahAnI bhakti kare che. mATe jarUra mAre evI bhakti karavI joIe.' 'ghasano ghasa huM A pramANe to tame roja kaho cho, paNa te moMDhethI che ke haiyethI che? Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI rAvaNanI nirAkAMkSatA dharaNe je kahayuM ke he rAvaNa ! bhAvanArUpa ahaMntaguNamaya tArI stuti tathA bhakti joI saMtuSTa thayo chuM. mATe mAre tane kaMI ApavuM che, to mAMgo te ApuM. joke bhagavAnanI stutinuM phaLa to mokSa che, ane e ApavAnI mArI tAkAta nathI, paNa huM devatA chuM mATe mAMgo te ApuM." zrI dharaNendra potAnI tuSTamAnatA batAvI icchita mAgavAnuM kahyuM, tenA uttaramAM zrI rAvaNa kahe che ke - rAvaLothamyaghavuM, hevahevaguNastavaiH yuktaM tuSTo'si nAgendra ! svAmibhakti hi sA tava // 1 // " "he nAgendra ! devonA paNa devanA guNonI stutiothI Apa tuSTamAna thayA cho te yukta che, kAraNake te ApanI svAmI bhakti che." vAta paNa sAcI che ke bhakti vinA bIjuM ekapaNa kAraNa zrI dharaNendrane tuSTamAna thavAnuM nathI. zrI dharaNendra pAse kAMI bhakti karavAmAM upakaraNo kema nathI. samyagdaSTi AtmAo jarUra zrI jinezvaradevonI stavanAonA zravaNathI AnaMda pAme ja e ja kAraNe zrI rAvaNa kahe che ke 'devAdhidevanI stavanAthI Apa khuza thAva, e ApanA jevA mATe yogya che, kAraNake te khuzI e ApanI bhakti sUcave che. paNa yathA tava DhadAnasya, svAmibhaktiH prakRSyate / tathA mamAvadAnasya, sA kAmamapakRSyate // 21 // 'jema varadAna ApatA ApanI bhakti vRddhi pAme che, tema teno svIkAra karatAM mArI bhakti atizaya hInatAne pAme che.' samajAya che ke A prasaMge pudgalAnaMdI AtmAonI bhakti hInatAne pAmI jAya che ! pudgalanI lAlasAomAM saDatA AtmAo sAcI bhakti karI zakatA ja nathI. kAraNake e AtmAone bhaktino utkarSa zAmAM che ane apakarSa zAmAM che, enI zrI rAvaNa ane dharmabhAva....4 119 rAkSazavaMza ane vAnaravaMza Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina rAmAyaNa, 20 rAkSAsavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 rajoharaNanI khANa samaja ja hotI nathI. deveMdra Ave tyAre ATaluM bhAna kone rahe ? saMsAramAM paDelA, bhogamAM Asakta ane ekAMta viSayAdhIna AtmAone bhAna na ja rahe. mATe ja dharmI banavuM hoya to adharmane khoTo mAnatA zIkho. dharmI thavuM hoya to pApane pApa tarIke samajo. adharmanA tyAga vitA dharma na Ave ! pApane pApa mAvyA vinA puNyakArya upara sAco prema na thAya. uttara devAnI ATalI ane AvI tAkAta hoya, to duniyAnI eka paNa cIja evI nathI ke je tamane akaLAve. Aje to grAhakane rIjhavavA dharmanA sogana paNa khavAya che ! 'paramAtmAne vacce rAkhIne kahuM chuM ema paNa kahevAya che ! juo, A te dharmanuM bahumAna ke apamAna ? dharma Ave kaI rIte ? anIti karavI ane kahevuM ke 'jamAnA mATe jarUrI che ! khoTuM sAcAmAM jamAnAnA nAme khapAvavuM che ? sAdhu bahu kahe to kahI de ke 'e to upAzrayamAM rahe. emane bajAranI ochI khabara? rUpiyA joIe te lAvavA kyAMthI? huM kahuM chuM ke jyAM sudhI AvI mAnyatA che, tyAM sudhI dharma hadayamAM UtaravAno nathI. 'ochuM maLe to ochuM, paNa pApa to na ja thAya' e mAnyatA dRDha thavI joIe. kadAca thaI jAya to enI prazaMsA to hoya ja nahi. dharmaniSTha AtmAne pApa pratye sadbhAva na ja hovo joIe. zrI rAvaNa bhogI che, paNa prabhunA maMdiramAM ke muninA yogamAM eno AtmA tallIna banato. bhogamAMthI te vakhate teno AtmA kakaLato. kaheto ke sukhanuM kAraNa to A ja che.' iMdra tuSTamAna thAya evI bhakti kare, e keTalI UMcI bhakti ? eka stavana gAo temAM to mana ane iMdriyo badhe bhaTake jyAre zrI rAvaNe bhaktimAM truTI paDavA na devA, zarIranA snAyune paNa vINA sAthe bAMdhyo. A kaI bhakti ? vidhi e che ke madhura svare, koIne paNa AghAta na thAya tevA svare, gaMbhIra arthavALA stavano hadayanA ullAsapUrvaka prabhu samakSa gAvA joIe, ke Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jethI tenA dvArA doSono pazcAttApa nItare ane zrI arihaMtadevanA guNonuM varNana jhare. A rIte AtmA doSathI pAcho phare, eTale bahAra gayA pachI viSaya kaSAyamAM pahelAMnI mAphaka rAce nahi. hRdayanA umaLakApUrvakanI kharI bhakti to kharekhara, manuSya ja karI zake che. devatA viSaya kaSAyane AdhIna temaja tevI sAmagrIthI gherAyelA, ethI UMcI koTinI mAnavI jevI bhakti karI zake, tevI bhakti devo paNa karI zakatA nathI. zrI arihaMtadevanAM kalyANako UjavavA Ave, to paNa mULarUpe to nahi paNa uttararUpe ja Ave. badhI sAmagrIthI alaga thaIne vAstavika 'tisIhi'thI jevI bhakti manuSya karI zake che, tevI devatA karI zakatA nathI, mATe devatA dharmI evA manuSyane namaskAra kare che. gAya to badhA, paNa jagAyanamAM haiyAno rasa hoya te ora khIle, bhale kaMThamAM madhuratA na paNa hoya ! hRdayanI bhaktinA zabdezabdamAM vairAgya rasa Tapake che. bhakti karatAM vairAgyano rasa kema na Tapake ? apUrva ArAdhanAonA yoge je AtmAo 'tIrthaMkaradeva' tarIke janmI, apUrva dAna daI, apUrva nigraMthatA meLavI, ghora tapazcaryAo tapI ane aneka bhayaMkara upasargo ane pariSahonA prasaMge paNa potAnA svasvarUpamAM sthira rahI, kevaLajJAna upArjI muktipade pahoMcyA, te AtmAonI sAme besI bhaktibhara hRdaye stavanA karatAM, AtmAmAM kevI-kevI Urmio UchaLavI joIe, e vicAro ! duniyAdArImAM jarA tapAso ke garaja hoya tyAM vinaya ke bhakti karatAM zuM thAya che ? duniyAnA anubhavano upayoga karatAM ahIM zIkho to kAma thaI jAya. guNa to che, zIkhavavA paDe tema nathI, paNa je pUra pazcimamAM vaLe che, ene pUrvamAM vALo. tamArAmAM guNa, AvaData, zakti badhuMya che, paNa te badhuM A tarapha vALavAnI jarUra che. icchA che ? vALanArA maLe evI bhAvanA che ? koI vALe to AnaMda thAya ke nahi ? 121 rAkSazavaMza ane vAnaravaMza zrI rAvaNa ane dharmabhAva...4 Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina rAmAyaNaH , - je rajoharaNanI khANa 122 rAkSAsavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 kalyANanA arthI AtmAne evo AnaMda avazya thavo ja joIe. rAvaNa evA ja kalyANanA arthI uttama puruSa che to zrI dharaNendra paNa kyAM kama che ? rAvaNane niyANAnA yoge bhale sahana karavuM paDe, paNa bhAvi tIrthapati che ! zrI rAvaNanI upara kahelI nirAkAMkSAvRttithI to cakita thaIne zrI dharaNendra pharIthI paNa kahevA lAgyA ke XXXXXXXXX, sAdumA kADha ra AdA ! vizeSato'smi tuSTaste, nirAkAMkSatayAnayA // 1 // "he sAdhupuruSone mAna ApanAra rAvaNa ! ApanI A nirAkAMkSatAthI huM ApanA upara vizeSa prakAre tuSTamAna thayo chuM.' samajo, kahe che ke "sAdhune mAna ApanAra rAvaNa !' rAjA kanuM nAma? je saMpurUSane mAna de. zrI rAvaNa sAdhuone caraNe jhUkatA ! kharekhara, lakSmI dharmInI pUMThe phare che. A saMsAra choDo to pUMThe phare. mAgavA nIkaLyAM to ? 'ta mAMge ene Age ane mAMge ethI bhAge' evo vAya A duniyAnI Rddhi-siddhino che. zrI rAvaNanI nA chatAM zrI rAvaNanI marajI nahi chatAM, rAvaNano InkAra chatAM, zrI dharaNendra pote 'amoghavijayA nAmanI zakti ane 'rUpavikAriNI' nAmanI vidyA zrI rAvaNane ApI ane potAnA sthAnamAM gayA. zrI vAlImunIzvarano mokSa A pachI zrI rAvaNa paNa zrI tIrthakaradevone namaskAra karIne 'nityAloka' nAmanA nagaramAM gayA ane 'ratnAvalI'ne paraNIne laMkAnagarImAM gayA. A bAjue dhyAnamagna avasthAmAM rahelA zrI vAlI munIzvarane paNa ujjavaLa kevaLajJAna utpanna thayuM ane suroe tathA asuroe kevaLajJAnano mahimA karyo, tathA krame karIne 'vedanIya, AyuSya, nAma ane gotra' A cAra bhavopagrAhI karmono kSayathI '1. anaMtajJAna, Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ = 2. anaMtadarzana, 3. anaMtavIrya, 4, anaMtasukha' - A catuSTayavALA te zrI vAlI munIzvara siddhipadane pAmyA. sAdharmIka paraspara Avo meLa rAkhe ane bhaktinI AvI levaDadevaDa kare to sAdharmIka bhUkhe mare ke dInahIna hoya e bane ? saMbhave ja nahi. sAdharmIkane paraspara bhakti tathA prema hovo ja joIe. be zrAvaka sAme maLe to zuM bole? sabhA : sAhebajI ! e asalI ke nakalI ! pUjyazrI : bhale cAlu jamAnAmAM tame ho, paNa cho konA zAsanamAM ? parasparanA meLApamAM hAtha joDavApUrvaka 'jaya jineMdra' zabda bolAvo joIe. A rIte paraspara hAtha joDI, namaskAra karI, zrI jijJezvaradevanI jaya icchanArAonI praznAvalI kevI umA thavI joIe? 'ApanA nagaramAM kayA munivara vicare che ? vyAkhyAnamAM zuM cAle che ? niraMtara sAMbhaLo cho yA nahi ? zuM samajyA ? zuM choDyuM ? bhakti-pUjA-sevA kevI thAya che ? AvI ja ! paNa atyAranI kaphoDI hAlatamAM udaya thAya zI rIte ? bhojana vigere paNa bhaktinA prakAra che, paNa jo emAM A badhuM na hoya, to bhakti lukhkhI gaNAya. A bhAvanA AvyA pachI ApanAranI tathA lenAranI Urmio judI hoya. beya karmano kSaya kare, AtmAno udaya kare, daridratA ApoApa bhAgI jAya. vagara paise paNa sAco zrAvaka daridra dekhAya nahi. sArA sAdharmIka sAmAnya sAdharmIkanI saMbhALa letA ja hoya. tame badhA ja sAdharmIka bhaktinuM svarUpa samajo ane khAmI hoya te sudhAro, to zAsana Aje ja dIpI UThe. kAmavaza AtmAnI durdazA A bAju zrI vaitADhyagiri upara 'jyotipura' nAmanA nagaramAM 'jvalanazIkha' nAmanA vidyAdharonA eka rAjA che. te rAjAne 123 rAkSazavaMza ane vAnaravaMza zrI rAvaNa ane dharmabhAva...4 Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAkSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 jaina rAmAyaNaH rajoharaNanI khANa 124 rUpasaMpadAthI 'zrImatI' nAmanI rANI hatI. tenAthI 'tArA' nAme vizALa locanavALI dIkarI thaI. teNIne 'cakrAMka' nAmanA vidyAdhara rAjAnA putra 'sAhasagati'e joI ane te ekadama kAmathI pIDita thayo, tethI teNe mANaso dvArA 'jvalanazIkha' rAjA pAse tArAnI mAMgaNI karI A bAju vAnareMdra zrI sugrIva rAjAe paNa mANaso dvArA tenI mAMgaNI karI. kAraNake ratnanA arthIo ghaNA hoya che. mAMgaNI karanArA baMneya rAjAo kulIna hatA, rUpavAna hatA ane parAkramI hatA mATe 'A kanyA kone ApavI ?' e jvalanazIkha rAjAe jJAnIne pUchyuM. AnA uttaramAM nimittanA jANakAra jJAnIe "sAhasagati" alpa AyuSyavALA che, ane kapIzvara 'zrI sugrIva' dIrgha AyuSyavALA che, A pramANe kahevAthI rAjA jvalanazIkhe potAnI te 'tArA' nAmanI kanyA 'zrI sugrIva'ne ApI. AthI potAnI AzA phaLIbhUta na thavAthI, aMgArAthI cuMbita thayelo AdamI jema koIpaNa sthAne sukha na pAme, tema 'sAhasagati' paNa divase divase asvastha banato jAya che ane koIpaNa sthAne zAMtine pAmato nathI. A bAjue te 'tArAsuMdarI' sAthe AnaMda bhogavatA zrI sugrIvane tArAdevIthI parAkramI diggaja jevA 'aMgada' ane 'jayAnaMda' nAmanA be dIkarAo thayA. tArAdevI jyAre potAnA pati sAthe AnaMda vilase che, tyAre A bAju temAM anurAgI banelo ane kAmanA yoge jeno AtmA vihvaLa banI gayo che, evo 'sAhasagati' bhayaMkara vicAraNAmAM nimagna thaI gayo hato. tenA eka-eka aMgane yAda karI, anucita kriyAonI lAlasAthI, bIjI sukhanI sAmagrI hayAta chatAM, nirarthaka du:khanI ciMtAmAM saLagI rahyo hato. kAmathI vivaza banelo, te tenAM aMgothI kalpita ane tuccha sukhanI AzAmAM paDIne, tenAM netrone haraNanAM baccAnAM netronI upamA Ape che ane aneka malIna vastuthI bharelA mukhane kamaLanI Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upamA Ape che tathA stanane kuMbhanI upamA Ape che ane tene aMge ghaNA ja kaniSTa vicAro kare che. vicAro ke kAmavaza AtmAonI kevI bhayaMkara durdazA hoya che ! te AtmAo kevI-kevI vastuone kevI-kevI upamAo ApI, jIvanane barabAda karanArA manoratho seve che ! AvA AtmAonA aMtaramAM eka paNa suMdara upadeza sahelAIthI asarakAraka nathI nIvaDI zakato. AvI kAma vAsanAomAM phasAI paDelA AtmAo, potAnI jAtane sArI manAvavA mATe, upakArI AtmAonI paNa avagaNanA kare che ! ane teo taraphathI devAtI hitazikSAne paNa kadarUpI rIte cItaravAnuM paNa pApakarma kare che ! strIonA eka-eka aMgane kAmavivaza AtmAo koI judIjudI kalpanAothI ja nIrakhe che. emane mana strIonuM zarIra eka sukhanA nidhAna samuM lAge che ane ethI ja enI vicAraNAomAM temano AtmA potAnuM AkhuM svarUpa visarI jAya che ane tenI AgaLa tene mana deva, guru tathA dharma paNa eka sAmAnya vastu jevA thaI paDe che. pApano bhaya paNa tenA hRdayamAMthI nIkaLI jAya che, ane dIvAnAnI mAphaka bhaTake che. evI ja hAlata sAhasagati' nI thaI paDI che ane tethI 'tArA suMdarI' parastrI thaI cUkI che, te chatAM paNa teNe vicAryuM ke - 'baLathI ke chaLathI paNa huM tenuM haraNa karIza.' A pramANeno vicAra karatA te 'sAhasagati' e rUpanuM parAvartana karanArI deze muSI' nAmanI vighAne yAda karI ane zudra himavaMta parvata upara jaIne, eka guphAnI aMdara te vighAne sAdhavA mATe AraMbha karyo. duniyAnAM prANIo jeTalI ArAdhanA kAmanI kare che, teTalI ja ArAdhanA jo muktimArganI kare, to teonuM kalyANa kema na thAya ? jarUra thAya ja, paNa e dazA Ave kaMI rIte ? kharekhara, kAmanI dazA ghaNI ja bhayaMkara che. AkhuM gata emAM 1 25 rAkSazavaMza 22 zrI rAvaNa ane dharmabhAva...4 - ane vAnaravaMza Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'rAkSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 jaina rAmAyaNaH - 126 - - haraNanI khANa mUMjhAyeluM che. enA phaMdAmAMthI koI bace e ja Azcarya che, bAkI phase temAM to kazuM ja Azcarya nathI. AthI ja mahAmahopAdhyAya zrImad yazovijayajI gaNivara cothA pApasthAnakanI sajhAyanI zarUAtamAM ja pharamAve che ke - "pApasthAnaka cothuM varajI e, pApa mUla akhaMbha; jaga sahu mUMjhayuM che ehamAM, chaMDe eha acaMbha. 1." digyAtrA mATe prayANa A bAjue pUrvagirinA taTamAMthI jema sUrya nIkaLe, tema diyAtrA mATe zrI rAvaNa laMkAnagarImAMthI nIkaLyA. bIjA dvIpomAM nivAsa karatA vidyAdharone ane naredrone vaza karIne zrI rAvaNa 'pAtAlalaMkA' nAmanI nagarImAM gayA. tyAM potAnI bhaginInA pati ane mRdubhASI khara' nAmanA vidyAdhare bhaTaNAM ApavApUrvaka sevakanI mAphaka zrI rAvaNanI atizaya pUjA karI. 'iMdra rAjAne jItavAnI icchAthI cauda hajAra vidyAdharothI parivarelo "khara' paNa zrI rAvaNanI sAthe cAlyo. tyArapachI agni jema vAyunI pAchaLa jAya, tema potAnI senA sAthe "zrI sugrIva' rAjA paNa parAkramI rAkSasapati zrI rAvaNanI pAchaLa cAlyA. A rIte aneka sevAothI AkAza ane pRthvInA madhyabhAgane DhAMkI detA zrI rAvaNe utkrAMta thayelA sAgaranI jema akhkhalita gatithI prayANa karavA mAMDyuM. prayANa karatA zrI rAvaNe mArgamAM viMdhyAcala' parvata uparathI UtaratI revA' nAmanI nadI joI. te nadI, ceSTAo dvArA catura kAminI jevI lAgatI hatI. jema catura kAminI, kaTimekhalAthI vibhUSita, vizALa nitaMba bhAgathI suzobhita, kezone dhAraNa karanArI ane kaTAkSone mUkanArI hoya che, tema A "revA' nadI paNa zabda karatA haMsonI zreNio dvArA kaTimekhalAthI bhUSita, vizALa pulinanI pRthvIrUpa nitaMbabhAge karIne zobhatI, ati capaLa taraMgothI kezone Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhAraNa karatI ane vAraMvAra mAchalAMonA udvartanathI kaTAkSone mUkatI hoya ema lAgatI hatI. AvI rIte catura kAminInA jevI lAgatI revA' nadInA taTa upara yuthathI parivarelo uddhura hastipati jema vAsa kare, tema sainya sAthe zrI rAvaNe vAsa karyo. samyagdaSTinI kartavyaniSThA AvA moTA rAjyanA gharanArA AtmAo paNa potAnA kalyANakArI nityakRtyamAM pramAdI nahotA banatA. yuddha mATe nIkaLe, chatAM paNa potAnA nityakRtyamAM puNyazALI AtmAo niraMtara sAvadhAna rahetA. mArgamAM paNa puNyazALI AtmAo dharmanI sAmagrI sAthe ja rAkhatA. dharmanA svarUpathI suparicita thayelA AtmAone dharmAnuSThAna sevyA vinA cena ja nathI paDatuM. je AtmAo nityajyamAM paNa irAdApUrvaka bedarakAra hoya che, te AtmAo vAstavika rIte dharmane pAmelA ja nathI hotA. dharmathI raMgAyelA AtmAo kadIpaNa potAnI nityakaraNI karyA vinA rahI zakatA nathI. puNyazALI zrI rAvaNe revA nadImAM snAna karI, be ujvaLa vastro paherI ane samAdhipUrvaka sudaDha Asane besI maNImaya paTTa upara zrI arihaMta bhagavAnanA ratnamaya biMbane sthApanA karI, revA nadInA jaLathI te biMbanI jaLapUjA karI, te ja nadImAM, utpanna thayelAM vikasita kamaLothI pUjA karavAno AraMbha karyo. A rIte puNyazALI AtmAo potAnA nityakRtyamAM apramatta ja hoya che. kartavyaniSTha banyA vinA sAdhyasiddhi thaI ja zakatI nathI, mATe samyagdaSTi AtmA 'bhAgya-bhAgya' karyA vinA AtmakalyANanI pravRttimAM to prayatnazIla ja rahe che. prayatna karavA chatAM paNa na thaI zake, to ja te potAno pApodaya' mAne che ane te pApodayane naSTa karavA mATe zakti mujabano prayAsa cAlu ja rAkhe che. kalyANanA arthI AtmAoe | zrI rAvaNa ane dharmabhAva...4 . 127 rAkSazavaMza ane vAnaravaMza ( Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina rAmAyaNaH, para rajoharaNanI e 128 rAkSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 AvA-AvA AtmAonAM dRSTAMto laI ekadama kartavyaniSTha banI javuM joIe. samyagdaSTi AtmA zrI jinezvaradevanA pUjana vinA na ja rahI zakavo joIe. potAnA paramatArakanI sevA karyA vinA anna ke pANI te AtmAne kema ja ruce ? traNe kALa teno AtmA potAnA tArakanI sevA mATe ujvaLa kema na rahe ? je AtmAne zrI jinezvaradevanI sevA tarapha ujvaLa bedarakArI che, te AtmAne potAnA kalyANanI ja bedarakArI che? ema kahevuM emAM kazI ja atizayokti nathI. potAne jaina kahevarAvanAra AtmA zrI jinezvaradevanI pUjAmAM paNa pramAdI hoya, te kema cAle ? je divase saMyogavaza prabhunI sevA na thaI zake te divase jeno AtmA udvigna na bane, to teno AtmA zrI kleizvaradevano rAgI che, ema zI rIte mAnI zakAya ? jeo Aje 'zrI jinapUna khAsa kAryaprasaMge na thAya to zuM ? vagere vagere bole che, teo khare ja zrI jinazAsananA marmane samajI ja zakyA nathI. jaina ane zrI jinezvaradevanI pUjA pratye bedarakArI - A be vAtone jarApaNa meLa nathI. sAco na game tevA prasaMge paNa vizvatAraka zrI kleizvaradevanI pUjA vinA rahI zake ja nahi ane jo kadAca anivArya saMyogomAM tenAthI je divase zrI jinezvaradevanI pUjA na thaI zakI hoya, te divase teno AtmA pazcAttApanA tApathI saLagato rahe ane te divasane te 'vaMdhya divasa' tarIke ja oLakhe. pUjAmAM aMtarAya karanAro upadrava ane zrI rAvaNanuM kartavyapAlana ApaNe upara joI AvyA te pramANe parama puNyazALI ane kartavyaniSTha zrI rAvaNa, maNimaya paTTa upara zrI arihaMtadevanA ratnamaya biMbane sthApana karIne, pUjA karavAmAM rakta banIne beThA che. te vakhate Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ akasmAt sAgaranI veLA mAphaka moTuM pANInuM pUra AvyuM. te pUratuM pANI vRkSone latAonI jema mULathI ukheDatuM nadInA UMcA kinArAo upara paNa prasarI gayuM ane te pUranI cAre bAju taTanA AghAtothI suktipuTanA jevI lAgatI ane AkAza sudhI UMce UchaLatI kallolonI zreNio, taTa upara bAMdhelI nAvone phoDI nAkhavA lAgI. bhakSya jema peTabharAone pUrI de, tema te pUre pAtAlakuhakanI upamAvALA moTA paNa kinArA uparanA khADAone pUrI dIdhA. pUrNimAnI caMdrajyostA jema jyotiSyakranAM vimAnone DhAMkI de, tema te revA nadIe cAre bAjulA dvIpone AcchAdita karI dIdhA. vegavAn mahAvAyu jema vRkSonA pallavone uchALe, tema te pUre UchaLatI potAnI moTI-moTI UrmiothI mAchalAone uchALavA mAMDyA. pariNAme te phINavALA, kacarAvALA ane vegathI AvatA pUranA pANIe pUjA karI rahelA zrI rAvaNe karelI zrI arihaMtadevanI pUjAne dhoI nAMkhI. dharmI mATe dharmano nAza sahA ke asahya ? kalikAlasarvajJa bhagavAna zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA pharamAve che ke thayelo pUjAno nAza, zrI rAvaNane mastakanA cheda karatAM paNa asahA lAgyo, ane tethI kopAyamAna thaIne zrI rAvaNe AkSepapUrvaka kahevA mAMDyuM ke "are re kena vArIr3ha, durvAramativetaH / arhatpUjAntarAyAyA - mucyatAkAraNAriNA 111 // " "pastaDhista %i atsdha, madhyAhranTarnarathag: ? kiMvA vidyAdharaH kazci-Dhasuro vA suro'thavA // 2 // " 'are re ! zrI arihaMta bhagavAnanI pUjAmAM aMtarAya karavA mATe kyAM akAraNa arie - duzmane A duHkhathI rokI zakAya tevA pANIne ativegathI vahetuM mUkyuM che? zuM sAmI bAjue koI mithyAdRSTi narAdhipa che, vidyAdhara che, asura che ke sura che ?" zrI rAvaNa ane dharmabhAva...4 129 rAkSazavaMza 6 ane vAnaravaMza Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'rAkSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 jaina rAmAyaNaH rajoharaNanI khANa vicAro ke - samyagdaSTi AtmAnI dazA kevI hoya che ? dharmamAM vidhva, e puNyazALI AtmAne potAnA ziraccheda karatAM paNa atizaya duHkharUpa thAya che, kAraNake te AtmAne mana dharma e ja sarvasva hoya che. dharmanI sAme AvatAM AkramaNone nihALIne jeno AtmA khaLabhaLI na UThe, tenA AtmAmAM samyaktanI paNa zaMkA ja che. dharmamAM aMtarAya karanAra AtmAne zrI rAvaNe kAraNa vagaranA duzmana tarIke oLakhyo ane - ethI zrI rAvaNanA aMta:karaNamAM kopano AvirbhAva thayo. ane te thAya e sahaja che. jeo Aje janatAnA dharmakarmamAM aMtarAya nAkhavAnI pravRttio Acare che, teo A jagatanA vagara kAraNe duzmano che. e vAta paNa zrI rAvaNanA uparyukta zabdothI saheje samajI zakAya tema che. ra 'mithyAdaSTi AtmA vinA dharmamAM vighna karavAnI buddhi na ja thAya e vAtane paNa zrI rAvaNa potAnA kathanathI spaSTa kare che. AthI tame samajI zakazo ke samyagdaSTi AtmA khoTI zAMtino pUjArI kadI ja nathI hoto. samyagdaSTi AtmA evI zAMtino upAsaka na ja hoya, ke je zAMtithI dharmano dhvaMsa thAya ane dharmano nAza karanArAone uttejana maLe. AthI ja ekAMta zAMtimAM sthira thaIne prabhunI pUjAmAM rakta banelA zrI rAvaNane pUjAnA bhaMgathI krodha utpanna thayo ane pUchyuM ke zuM sAmI bAjue koI mithyAdRSTi narAdhipa che, vidyAdhara che, sura che ke asura che?" A praznanA uttaramAM kaI eka vidyAdhare zrI rAvaNane kahayuM ke, "he deva ! ahIMthI AgaLa jatAM mAhiSmatI' nAmanI eka nagarI che. te nagarImAM bIjA sUrya jevo ane hajAro rAjAothI sevAto V 'sahastrAMzu' nAmano mahAparAkramI rAjA che. e rAjAe jaLakrIDAnA utsava mATe setubaMghathI revA nadImAM vAribaMdha ryo hato, eTale ke revAnA pANIne teNe rokI lIdhuM hatuM. kharekhara, mahAparAkramIone kazuM asAdhya hotuM nathI. e "zrI sahastrAMzu rAjA potAnI hajAra rANIonI sAthe, Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreSTha hastI potAnI hAthIonI sAthe jema jaLakrIDA kare, tema pANIthI kIDA kare che. ane te samaye revA nadInA baMne tIra upara UMcA astrovALA eka lAkha rakSako IMdranI mAphaka A rAjAnI pharatA UbhA rahe che. aparimita parAkramI A rAjAno koIpaNa evo adaSTapUrva prAraMbha che, ke jethI te AtmarakSako paNa phakta zobhA mATe athavA to karmanA sAkSIrUpe ja rahe che. parAkramI evA te rAjAnA Uti eTale zreSTha jaLakriDAnA hastaprahArothI jaLadevIo kSobha pAmI gaI ane jaLajaMtuo palAyana karI gayAM. eka hajAra strIothI sahita thayelA te rAjAe prathama rokeluM hovAthI ane pachIthI vahetuM mUkyuM hovAthI A pANI atizaya uchaLeluM che ane vegathI udhdhata banelA te pANIe, he dazAnana ! AkAza ane pRthvI ubhayane DubAvI daI, A ApanI pUjAne paNa DubADI dIdhI. he dazAnana ! Apa juo ke A revA nadInA tIra ' upara strIonAM nirmAlyo tare che ane te meM kahelI vAtanI satyatAnuM prathama cihna che. vaLI, he vIra vAraNa rAvaNa ! Apa juo ke A du:khe karIne rokI zakAya evuM pANI te rAjAnI strInanA kasturI AdithI utpanna thayelAM aMgarAgothI atizaya kAdavavALuM thaI gayuM che.' A prakAranI vANI sAMbhaLIne, AhUtithI agni jema uddIpta thAya, tema zrI rAvaNa adhika kopAyamAna thayA ane kahevA lAgyA ke - are mumUrSuNA tena, vAribhiH svAMgaSitaiH / dRSitA devapUjeyaM, devaDhSyamivAjanaiH // 11 // tadyAta rAkSasabhaTA - staM pApaM bhaTamAninam / vahRthvI samAnata no , mesthamAnAyiant $va 2/4 are ! aMjana eTale kAjaLa jema devadUSya eTale devatAI vastrane duSita kare, tema potAnA aMgathI dUSita pANIthI mArI A devapUjA, maravAnI icchAvALA te rAjAe dUSita karI che. mATe he rAkSasabho ! tame jAva ane mAchImAro jema 'zrI rAvaNa ane dharmabhAva....4 131 rAkSazavaMza ane vAnaravaMza Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina rAmAyaNa 1 3 2. rAsavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 rajoharaNanI khANa mAchalAne bAMdhIne laI Ave, tema tame potAne bhaTa mAnatA te pApIne bAMdhIne laI Avo !' 'zrI rAvaNanuM hadaya prabhu pratyenI bhaktithI keTaluM raMgAyeluM che. te A vacano uparathI koIpaNa buddhizALI AtmA samajI zake tema che. bhaktivAn AtmA AzAtanA pratye bedarakAra na joI zake ane ja AtmA AzAtanA pratye bedarakAra hoya che, te AtmAmAM bhaktinA AvirbhAvatI paNa saMbhAvanA kema thaI zake ? jeno AtmA bhaktithI raMgAyelo hoya, te potAnI zakti chatAM AzAtanA karanArane AzAtanA karatAM aTakAvavAno prayAsa na kare, e vAta banavAjoga nathI. zrI rAvaNa jevA zaktisaMpanna AtmA, potAnA tAraka devanI bhayaMkara AzAtanA thayelI joIne adhika kopAyamAna thAya, emAM samyagdaSTi AtmAne to eka leza mAtra Azcarya thAya tema nathI kAraNake samyagdaSTi AtmA prazasta ane aprazasta kaSAyanA svarUpane samajanAra hoya che. potAnA divijayanA kAryane baMdha rAkhI, AzAtanA karanAra AtmAne zikSA ApavAnA kAryano hukama karI, zrI rAvaNa potAnA samyakvane ujjavaLa karavAnuM kAma AraMbhe, e ja te puNyazALInI zrI jinezvaradevanA zAsana pratyenI sAcI prIti hovAnuM sUcave che. zAsana pratyenI prIti vinAnA to vAta-vAtamAM ema kahIne UbhA rahe tema che ke haze ! karaze te bharaze ! ApaNe kyAM nAhakano samaya gumAvIe ! ApaNe zuM kAma vagara kAraNe koInI sAthe virodha karIe !' paNa jJAnI puruSo to kahe che 'prabhunI ke prabhumArganI AzAtanA karanArane rokavAnA kAryamAM chatI zaktie udyama nahi karanArA ane potAnI jAta saMbhALavAmAM AnaMda mAnanArA, e prabhuzAsananA sAcA rAgI Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ janathI. zAsanano sAco rAgI evA samaye jhaLakI UDyA vinA rahe ja nahi.' zrI rAvaNanA Adezane pAmelA te zrI rAvaNanA lAkho anucara rAkSasa subhaTo, revAnadInI udbhaTa UrmionI jema doDyA. te zrI rAvaNanA subhaTo eka vananA hAthIo jema bIjA vananA hAthIonI sAthe yuddha kare, tema tIra upara rahelA te "zrI sahastrAMzu' rAjAnA sainiko sAthe yuddha karavA lAgyA. megho jema aSTApadone karAothI upadrava kare, tema AkAzamAM rahelA te rAkSasa subhaTo bhUmi upara rahelA te 'zrI sahastrAMzu' rAjAnA subhaTone vighAothI mohita karIne upadrava karavA lAgyA. A rIte potAnA subhaTo upadrava karAtA joIne, krodhathI potAnA hoThane kaMpAvatA, 'zrI sahastrAMzu' rAjAe potAnI priyAone calAyamAna patAkAvALA hAthathI AzvAsana ApyuM ke ane gaMgAnadImAMthI jema airAvata hastI bahAra Ave, tema zrI sahastrAMzu rAjA ekadama revA nadImAMthI bahAra nIkaLyA ane dhanuSyane paNacha upara caDhAvyuM. jema pavana ghAsanA puLAone uDADI mUke, tema mahAbAhu "zrI sahastrAMzu rAjAe AkAzamAM rahelA rAkSasavIrone bhagADyA, yuddhamAMthI potAnA subhaTone pAchA pharelA joIne, atizaya kopAyamAna thayelA zrI rAvaNa, pote ja bANone varasAvatA "zrI sahastrAMzu' rAjAnI sAme AvyA. gussAmAM AvelA zreSTha ane sthira evA e baMne vIrapuruSoe vividha prakAranAM Ayudho dvArA cirasamaya sudhI yuddha karyuM. zrI rAvaNe bhujAnA baLathI te zrI sahastrAMzu rAjAne na jItI zakAya tevo mAnIne, vidyAthI moha pamADIne jema hAthIne pakaDI le, tema 'zrI sahastrAMzu rAjAne pakaDI lIdho. mahAparAkramI evA te rAjAne jItIne potAne jItela mAnavA chatAMpaNa, te parAkramInI A prazaMsA karatAM ane garvarahita evA zrI rAvaNa tene potAnI chAvaNImAM laI gayA. zrI rAvaNa ane dharmabhAva...4 : a. 1 33 rAkSazavaMza ane vAnaravaMza Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina rAmAyaNaH - rajoharaNanI khANa 134 rAkSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 samyakattvano jhaLahaLato prabhAva haSTamAna thayelA zrI rAvaNa jeTalAmAM potAnI sabhAmAM beThA, teTalAmAM ja zrI zatabAhu nAmanA cAraNa zramaNa tyAM padhAryA. te mahamunivarane AvatA joIne "siMhAsanAt samutthAya, tyaktvA ca maNipAduke / abhyuttasthau DhazAsyastaM, payodamiva bahiNaH // 11' "tructa gharDhayosta, vaMdA pRSTabhUtana ? rAvaNo manyamAnasta- marDagaNadharopamam 1121 // " "Asane cAsayAmAsa, taM muni svayamarpite / praNamya ca dazagrIvaH, svayamAmupAvizat // 3 // " zrI rAvaNa, mayUra jema meghanI sAme jAya, tema siMhAsana uparathI UThIne, maNipAdukAono tyAga karIne, te munivaranI sAme gayA ane te munivarane zrI arihaMtadevanA gaNadharanI jevA mAnatA tathA pAMca aMgothI bhUmikalane sparza karatAM zrI rAvaNa te munivaranA caraNomAM paDyA, tathA te munivarane pote arpaNa karelA Asana upara besADIne namaskAra karIne zrI rAvaNa jamIna upara beThA.' A pachI vizvAsa Drava mUrtisthI, vizvAsthAnavIndavA ? dharmalAbhAziSaM tasmai, so'hAt kalyANamAtaram // 1 // mUrtimAn vizvAsa jevA ane vizvane AzvAsana ApavA mATe baMdhu samAna te munivare paNa te zrI rAvaNane kalyANanI mAtA samAna dharmalAbha' rUpa AziSa ApI." kharekhara, zrI samyagadarzanano prabhAva ja koI ajaba che. eno ja e pratApa che ke mAnadhana mahArAjA zrI rAvaNa jevAne paNa munivaranuM Agamana ekadama siMhAsana uparathI UbhA karI, maNimaya pAdukAono parityAga karAvI, munivaranAM caraNamAM namAvI, eka sAmAnya mANasanI Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAphaka jamIna upara besADI de che. je AtmAmAM samyagdarzanano AvirbhAva thayo che, te AtmA potAnI game tevI sthitimAM paNa potAne zrI jinezvaradevano, zrI jinezvaradevanI AjJA mujaba vicaratAM munivarono ane zrI jinezvaradevanA zAsanano eka kSudramAM kSudra dAsa jevo ja mAne che. tevA AtmAnA hadayamAM zrI kleizvaradevo pratye zrI jinezvaradevanI AjJAmAM vicaratA munivaro pratye ane prabhunA paramatAraka zAsana pratye bhaktirasanA pravAho akhkhalitapaNe vahetA ja hoya che. zrI rAvaNa jevo rAjavI, potAnI saghaLI sattA ane sAhAbIne dUra rAkhI, eka bALakanI jema munivaranI sAme doDI jAya.dhULamAM ALoTI jAya ane jamIna upara besI jAya e samyagdaSTi thavAnI icchAvALA AtmAo mATe jevo-tevo anukaraNIya banAva nathI. prabhu AjJAmAM vicaratAM munivaranA darzana mAtrathI mayUranI jema nAcI UThavuM, bhara sabhAmAMthI siMhAsana ane maNimaya pAdukA choDI sAme doDI javuM, e tArakanA caraNamAM jhUkI paDavuM ane jamIna upara besI javuM, e samyagdarzanano sAco sAkSAtkAra che. samyagdaSTi AtmA te ja che, ke je AtmAne saMyamadharanA darzanathI parama ullAsa pedA thAya. mahArAjA zrI rAvaNanuM samyagdarzana ane samyagdarzanane nirmaLa banAvanArI temanI saghaLI kriyAo, khare, ja jIvanamAM utAravA jevI che. 'zrI zatabAhu nAmanA munivara paNa AvI rIte caraNamAM ALoTatA paramabhakta ane moTI RddhimAM mahAlatA mahArAjA zrI rAvaNane bIjuM kAMI paNa na kahetA, kevaLa kalyANanI mAtA samAna 'dharmalAbha' rUpa AziSa ja Ape che. zrI jinezvaradevanuM zAsana ane tenI zailI ja koI ajaba che. zrI jinazAsananI sAcI sAdhutA zrI rAvaNa ane dharmabhAva...4 C . 1 3pa rAkSaveza ane vAnaravaMza *ane vAnaravaMza ti Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ b-leld apdpi pe bee jaina rAmAyaNaH rajoharaNanI khANa 136 zrI jinezvaradevanI AjJAnusAriNI niHspRhatAmAM che ane e niHspRhatAmAM jasAcI zAsananI prabhAvanA che. 'game tevA gRhastha samakSa artha kAmane uttejana ApatI kathA karavI, agara te ja bAbatonI khabara-aMtara pUchavI, e mutidharmamAM avihita vastu che.' e paNa A vAta uparathI spaSTa thAya che. AvA mahAmunivaro zAsananI je prabhAvanA karI zake che, te prabhunI AjJA vegaLI mUkI yatheccha rIte vartanArA kadI ja karI zakatA nathI. gRhastho sAthe dharmakAraNa sivAya paricaya na karavAnI zAstrAjJAmAM jevuM-tevuM rahasya nathI. e zAstrAjJAne jIvanamAM utAranArA mahAmunivaro game tevA paNa gRhasthane, tenI koIpaNa lapa-chapane AdhIna nahi thatAM, tene 'dharmalAbha'nuM ja pradAna karavA icche che. ane 'dharmalAbha'nA ja arthI AtmAo zrI jinezvaradevanA munivaro pAsethI sAco lAbha uThAvI zake che. zrI rAvaNano prazna ane munivarato pratyuttara kalyANanI mAtA samAna 'dharmalAbha' rUpa AziSa sAMbhaLIne aMjali yojavApUrvaka zrI rAvaNe padhArelA te munivarane padhAravAnuM kAraNa pUchyuM ane puchAyelA te munizreSThe suMdara vANI dvArA kahevA mAMDyuM ke :: " zatabAhurahaM nAmnA, mAhiSmatyAM nRpo'bhavam / vavAsAhito mIta, zArkunaH pAvahiva }}}' "sahastrakiraNe rAjya mAropya nijanandane / mokSAdhvasyandanaprAya mahaM vratamazizriyam '' 'mAhiSmati' nAmanI nagarImAM huM 'zatabAhu` nAmano rAjA hato. agnithI jema siMha bhaya pAme, tema A saMsAravAsathI bhaya pAmelA meM 'sahastrakiraNa' nAmanA mArA putra upara rAjyane AropIne mokSamArgamAM ratha samAna vratano svIkAra ryo, eTale ke mArA putrane rAjya soMpIne meM dIkSA aMgIkAra karI.' - Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A pramANe munivare aDadhI ja vAta karI, eTalAmAM ja parama bhaktimAn zrI rAvaNa potAnI grIvAne nIce namAvIne bolyA ke asau pUnyavani - maM tmA mahAmuna: ?" "zuM mahAparAkramI A zrI sahastrakiraNa' Apa pUjyapAdanA putra che?" A praznanA uttaramAM muniomAM iMdra samA zrI zatabAhu nAmanA munivare 'hA' kahI, eTale ke zrI rAvaNe kahevA mAMDyuM ke digvijya mATe prayANa karato-karato huM ahIMyAM A 'revA' nadInA taTa upara Avyo. A taTa para nivAsa karIne vikasita kamaLothI zrI jinezvaradevanI arcA pUjA karIne, eTalAmAM huM manane ekAgra karI tanmaya thayo, teTalAmAM to A "zrI sahastrAMzu' rAjAe mUkelA potAnA snAnathI malina pANIe karIne mArI pUjA DubAvI dIdhI tethI krodhAyamAna thayelAM me krodhathI yuddha karIne A "zrI sahastrAMzu rAjAne pakaDI bAMdhI lAvavAnuM kArya karyuM. paNa have huM mAnuM chuM ke, "mInAdramunAgaeNtat, nRtaM maLe mahInA se tvatsunureSa kiM kuryA -darhadAzAtanAM kvacit 1111 "A mahAtmAe A kArya ajJAnatAthI ja kareluM che, kAraNake ApanA A putra kadI paNa zrI arihaMtadevanI AzAtanA zuM kare ? arthAt kadI ja na kare." A pramANe kahIne zrI rAvaNa namaskAra karIne, zrI sahastrAMzu rAjAne jyAM munivara birAjyA che tyAM laI AvyA. lajjAthI namra mukhavALA banelA 'zrI sahastrAMzu rAjA paNa pitA munine namyA. pachI parama samyagdaSTi zrI rAvAga zrI sahastrAMsu sajAne 'guruyujha' mAnIne kahevA lAgyA ke AjathI AraMbhIne Apa mArA bhAI cho, kAraNake A 'zrI , tibAhu munivara ApanI jema mArA paNa pitA che, mATe Apa jAo, 'zrI rAvaNa ane dharmabhAva....4 37 rAkSazavaMza ane vAnaravaMza Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'rAkSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 pI jaina rAmAyaNaH, A rajoharaNanI khANa 138 ApanA rAjya upara zAsana calAvo ane bIjI pRthvIne paNa grahaNa karo ! amArA traNa bhAIomAM cothA bhAI tarIke Apa paNa amArI lakSmInA aMzane bhajanArA cho.' A pramANe kahevAyelA ane baMdhanathI mukta karAyelA "zrI sahastrAMzu' rAjAe e pramANe kahevA mAMDyuM ke X XX XXX XX XXX XX XXX ? na hi rAjyena me kRtyaM, vapuSA vApyataH param // 1 // vizrAMti praSyiAmi, vrata saMsAranAzanam ? ayaM hi panthA, sAdhUnAM, nirvANamupatiSThate // 2 // 'atyArathI AraMbhIne mAre A rAjyanuM paNa kAma nathI ane A zarIranuM ke paNa kAma nathI. huM to saMsArano nAza karanAra evA ane pitAjIthI aMgIkAra karAyelA vratano ja Azraya karIza, kAraNake A ja mArga sAdhupuruSone mokSamAM pahoMcADanAra che.' A pramANe kahI potAnA dIkarAne zrI rAvaNane samarpaNa karI , caramazarIrI eTale teja bhavamAM muktie nAra zrI sahastrAMzu rAjAe potAnA pUjya pitA munivara pAse vratane eTale dIkSA aMgIkAra karI ane teja vakhate mitrapaNAnA saMbaMdhathI pote dIkSA aMgIkAra karyAnI vAta 'ayodhyA'nagarInA adhipati "zrI anaraNya' rAjAne saMdezAthI kahevarAvI. te ayodhyApati "zrI anaraNya' rAjA paNa vicAre che ke te priya mitra sAthe mAre evo saMketa hato ke ApaNe sAthe vrata gahaNa karavuM A pramANenI potAnI pratijJAnuM smaraNa karIne, satyarUpa dhananA svAmI te 'zrI anaraNya' rAjAe paNa potAnA putra zrI dazarathane rAjya ApIne pote vrata aMgIkAra kyuM. A uparathI kalyANanA arthI AtmAo joI zake che ke prabhumArgane pAmelA AtmAomAM pUjyo pratyenI bhakti, samAnadharmI Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmAo pratyeno saddabhAva, saMsAranI asAratAno khyAla ane saMyama pratyenI laganI kevA prakAranI hoya che ? dharmanI ArAdhanA mAtra vAto ja karanArA nathI karI zakatA. dharma, e romeromamAM pariNata thaI javo joIe. jJAnInA eka-eka vacananI khAtara, jIvananuM sarvasva samarpita devAnI utkaMThA ullasita rahevI joIe. e vinA yogya AlaMbanono ucita lAbha nathI ja laI zakAto. suMdara saMsargomAM paNa joIto sadbhAva hadayamAM na jAge, e to eka bhayaMkara kamanasIbI ja gaNAvI joIe. dhanya che AvA puNyapuruSone je zrI sahastrAMzu rAjAne AzAtanA karanAra mAnIne pakaDyA hatA, te ja jyAre AzAtanA karanAra nathI, paNa eka paramatAraka mahApuruSanA putraratna che ane parama dharmAtmA che ema mAluma paDyuM, ke tarata ja zrI rAvaNa namI paDe che ane temane potAnA baMdhu tarIke svIkArI, potAnI pRthvIno bhAga paNa ApavA taiyAra thaI jAya che. e jevI tevI ucca bhAvanA nathI. tevI ja rIte AvA saMyogomAM 'zrI sahastrAMzu rAjA sarvasvano tyAga karI saMyamano svIkAra kare, e vaLI zrI rAvaNanI bhAvanAne paNa TapI jAya tevI bhAvanA che. kharekhara, AvA mahApuruSonI bhAvanAono pAra pAmavo, e bhavAbhinaMdI AtmAo mATe azakya che. sAcA parAkramI puruSo samaya AvI ja rIte sAdhavA yogya vastune sAdhI le che. puNyazALI AtmAonI mitratA paNa payarUpa hoya che. prabhumArgamAM rahelA mitrarAjAo paNa paraspara saMketa kevA karatA hatA? 'zrI sahastrAMzu ane zrI anaraNya baMne rAjAono saMketa paNa sAthe saMyama levAno hato. 'rAjAo' ane 'saMketa saMyamano' e mitratAno 'zrI rAvaNa ane dharmabhAva....4 139 rAkSazavaMza ane vAnaravaMza Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ b-leld lap?pb be sphe jaina rAyaNaH rajoharaNanI khANa anupama zikSApATha che. zrI jainazAsanamAM AvA zikSApATho aneka che. mitra bano to AvA bano ane mitro meLavo to AvA meLavo ! paNa saMsAranA raMgI mitrothI to AghA ja rahejo. mitra vinA raho, paNa saMsAramAM joDanArA mitronI sAthe na bhaLo. saMsAranA phaMdAthI choDAvanArane ja sAcA mitra mAno, paNa saMsAranA phaMdAmAM phasAvanArane sArA na mAno sArA dekhAtA hoya toya e bhayaMkara ja che. 'mitrarAjAe saMyama svIkAryuM. e zrI anaraNya rAjAne khabara paDI, ke tarata temaNe paNa e ja vicAryuM ke 'eka dIkSA le to bIjAe levI ema mAre saMketa hato. ekIsAthe vrata levAno saMketa hato. have e mitre to vrata lIdhuM, eTale mArAthI paNa na rahevAya.' basa, te ja vakhate potAnA putra dazarathane gAdIe besADI satya che pratijJA jevI, evA zrI anaraNya rAjAe paNa saMyama aMgIkAra karyo ane potAnA saMketanI pratijJAnuM pAlana karyuM. dhanya che AvA puNyapuruSone ! + 140 + Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devarSi nArada ane hiMsaka yajJo digyAtrAmAM AgaLa vadhatAM rAvaNane zrI nArada-RSi dvArA hiMsaka yajJo aMge phariyAda karAI, vedamAM kahevAyelA sAcA yajJanuM marutarAjA pAse pote varNaveluM svarupa kahevAyuM. nirmaLa samyaphavI zrI rAvaNe e sAMbhaLIne dharmarakSaka prayatna Adaryo. A prakaraNamAM hiMsAtmaka yajJanI utpattinuM varNana karatAM zrI kSIrakadaMbaka nAmanA upAdhyAyano ane teonA mukhya traNa vidyArthIono vistRta prasaMga varNavAyo che. jemAM mithyAtva ane kaSAyonA kavipAkonuM tAdaza citra rajU thayuM che. zrI nAradaRSinuM caritra, mathurA ane madhu AdinA prasaMgo A prakaraNamAM samAveza pAmyA che. 141 Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 'devarSi nArada ane hiMsaka yajJo zrI nArada nAmanA devarSino pokAra vedoktA yajJanuM svarupa jamAnAvAdIone levA joga zikSApATha zrI rAvaNano dharmarakSaka prayatna hiMsAtmaka yajJanI utpattino itihAsa * hitakArI sUcanAno anAdara ane devatAno prakopa parvata upadezelo pApAcAra AgaLa cAlatA zrI nAradajI kahe che ke... kaSAya pariNatinuM pariNAma zrI nAradajIno paricaya camarendra ane madhuno pUrva vRttAMta kulaputra zrI prabhavanI kuLavaTa Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'devarSi nArada ane hiMsaka yajJo 'zrI nArada nAmanA devarSi'no pokAra tyAra pachI zrI rAvaNe paNa zrI zatabAhu ane zrI sahastrAMzu nAmanA baMne munivarone vaMdana karIne, ane 'zrI sahastrAMzu rAjAnA putrane tenA pitAnA rAjya upara sthApana karIne, pote AkAzamArge cAlavA mAMDyuM. zrI rAvaNe je samaye AkAzamArge prayANa karyuM. te ja samaye lAkaDIonA ghAta AdithI jarjarita thayelA 'zrI nAradamuni anyAya- anyAya' e pramANe pokAra karatA-karatA AvyA ane zrI rAvaNane kahevA lAgyA ke 'he rAjan ! A 'rAjapura' nAmanA nagaramAM duSTa brAhmaNothI vAsita thayelo, eTale duSTa brAhmaNonA upadeza mujaba cAlanAro, yajJane karato ane mithyAdaSTi 'maruta' nAmano rAjA che. te rAjAnA caMDALa jevA brAhmaNoe yajJamAM vadha karavA mATe ANelAM niraparAdhI pazuo meM pAzathI baMdhAyelAM ane bUma pADatAM joyAM te kAraNathI AkAzamAMthI utarIne kRpAmAM tatpara evA meM brAhmaNothI vIMTAyelA maruta' rAjAne 'devarSi nArada ane hiMsaka yajJo..5 pUchyuM ke A te zuM AraMbhya che?' A praznanA uttaramAM masta rAjAe paNa , kahyuM ke 143 rAkSazavaMza ' ane vAnavaMza * Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina rAmAyaNa 144 - rAkSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 ja raharaNanI khANa "athovAca maruto'pi, yano'yaM brAhmaNoditaH / antarvedIhahotavyAH pazavo devatRptaye 1111 // " "ayaM khalu mahAdharmaH kIrtitaH svargahetave / yakSyAmi pazubhiryaMja, tadebhirahamadya bhoH // 2 // " 'he nAradajI ! brAhmaNoe kahelo A yajJa che. devanI tRpti mATe A vedInI aMdara pazuo homavA yogya che kharekhara, A mahAdharma svarganA hetu tarIke kIrtana karAyelo che, te kAraNathI Aje huM A pazuothI yajJa karIza.' vedokta yajJanuM svarUpa AvA pApamaya yajJathI bacAvavA mATe meM te rAjAne kahAM ke : tatastasyAmitkAraa, vajurveDhiratA ? AtmA yaSTA tapo vani, ryakhaM sarpiH prakIrtitam // 1 // karmANi samidhaH krodhA-dayastu pazavo matAH / satyaM yUpaM sarvaprANi-rakSaNaM dakSiNA punaH // 2 // triratnI tu trivedIya - miti vedoditaH kratuH / kRto yogavizeSeNa, mutterbhavati sAdhanam // 3 // 'zarIrane vedI kahelI che : AtmA yajJano kartA che : tapa agni che : jJAnane ghI kaheluM che karmo e samidho - kASTo che : krodhAdikane pazuo mAnelAM che : satya e yajJastaMbha che : sarva prANIonuM rakSaNa e dakSiNA che : ane '1. samyagadarzana 2. samyagrajJAna ane 3. samyaphacAritra.' A ratnatrayI e trivedI che. A vedamAM kahelo yajJa jo yogavizeSa karIne karavAmAM Ave, to muktinuM sAdhana thAya che ' arthA-duSTa brAhmaNonA ayogya upadezathI ubhArgamAM paDelA maruta rAjAne zrI nArada' nAmanA devarSie kahyuM ke A te AraMbhelo yajJa veda kahelo yajJa nathI. veda kahelo yajJa to judo ja che. veda kahela yajJamAM AvI pApa-kriyAone avakAza ja nathI. vedanI AjJA pramANe to. '1. samyagadarzana, 2. samyagrajJAna ane 3. samyakracAritra' A ratnatrayIrUpa trivedImAM sthira thayelo AtmA pote ja yajJano kartA che ane Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tenI vedI' te potAnuM zarIra ja che temAM te tArUpI agni saLagAve che ane te agnine pradIpta karavA mATe jJAnarUpI ghInI dhArA avicchinnapaNe cAlu rAkhe che. te pachI pradIpta thayelA te agnimAM karmorUpI kaSTone nAkhIne krodhAdi kaSAyorUpI pazuone temAM home che. 'satya' ne yajJano staMbha banAve che ane dakSiNA tarIke prANImAtranI rakSA kare che. A rItanA yajJane mana, vacana ane kAyArUpI traNe yogone ekatAnatAthI karanAra AtmA, te yajJane muktinuM sAdhana banAve che. bAkI kravyAdatulyA ye kuryu ryakhaM chAgavadhAdinA / te mRtvA narake ghore, tiSTheyurduHkhinazciram // 1 // 'rAkSasa jevA je loko bokaDA Adi pazuonA vadha AdithI yajJa kare che, teo marIne ghaNA kALa sudhI du:khI avasthAmAM ghora narakamAM vAsa karIne rahe che. ane utpanno'syuttame vaMze, buddhimAnRddhimAnasi / rAjan ! vyAdhocitAismA - nivartasva tadenasaH // 2 // 'he rAjan ! tuM to uttama vaMzamAM utpanna thayela che. RddhimAnuM ane buddhimAn che, mATe zikArIne yogya evA A pApathI pAcho phara !' vaLI te lokonA kathana mujaba hari prANavalvenAi, sva naveta hinAm ? tatchUnyo jIvaloko'ya -malpairapi dinairbhavet 1131 // 'jo prANIono prANIbadhathI paNa svarga thato hoya, to to thoDA ja divasoe karIne A jIvaloka zUnya thaI jAya, kAraNake hiMsa nI saMkhyA A duniyAmAM nAnIsunI nathI.' mArA A kathanane sAMbhaLIne krodhe karIne jvaLatA yajJanA agni jevA te brAhmaNo daMDa ane paTTaka hAthamAM laIne UbhA thaI gayA ane te pachI teothI marAto huM tyAMthI nATho. nadIpUranA parAbhavathI parAbhUta thayelo AdamI jema dvIpane pAme, tema he rAvaNa ! tyAMthI nAsato evo huM tane pAmyo. tArA jovAthI mArI to rakSA thaI ja gaI che, paNa have te narapazuothI haNAtAM te pazuone tuM bacAva !" 145 rAkSazavaMza , 'devarSi nArada ane hiMsaka yajJo...5 ane vAnaravaMza Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina rAmAyaNaH | joharaNanI khANa 146 rAkSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 zrI nAradajInA A pokAramAMthI aneka vAto samajavA jevI che. 'ajJAna AtmAo daMbhI ane svArthIonA pAzamAM sapaDAvAthI game tevA pApane paNa dharma mAnI le che ane dharmanA nAme aneka jAtinA nidhRNa kAryo karavAnuM AraMbhe che. AvA AtmAone pApamArgamAMthI besTa bacAvavA icche ane satya vastunuM bhAna karAvavAno prayatna kare, te paNa pApAtmAothI sahI zakAtuM nathI. vaLI satya vastunuM bhAna karAvavA mATe upakarI puruSo kaThora zabdono paNa upayoga karavAnuM nathI cUkatA ane tema karatAM upakArIne ghaNuM ghaNuM sahevuM paDe che.' A badhI ja vAto, zrI nAradajInA pokAramAMthI ApaNane maLI Ave che. nAradajInA praznanA uttaramAM 'maruta' rAjAe hiMsAmAM dharma manAvyo ane te dharmane svarganA hetu tarIke varNavyo, e pratApa svArthI ane daMbhIono hato ane te vAta rAjAe pote brahmagohita brAhmaNoe kahelo che. A pramANe kahIne spaSTa karI che. hiMsAmAM dharma manAvI rAjA pAse pApIoe aneka prANIono nAza AraMbhAvyo hato, temAMthI rAjAne bacAvI levA mATe ane daMbhIonAM svarUpane pragaTa karavA mATe zrI nAradajIne taddana spaSTabhASI thavuM ja paDyuM ane e spaSTabhASIpaNuM svArthI brAhmaNone ghaNuM ja bhAre paDI gayuM pariNAme te duSTonA AkramaNathI bacavA mATe zrI nAradajI jevAne nAsavuM paDyuM. kharekhara, pApAtmAo potAnA pApane cAlu rAkhavA mATe saghaLuM ja karavAne taiyAra hoya che. sabhyatA Adino lopa karI satyavAdIo upara saghaLI jAtinAM AkramaNa lAvavAne te kadI ja nathI cakatA paNa sAthe satyavAdIo paNa satyanA pracAra mATe teTalA ja sajja ane prayatnazIla hoya che. e ja kAraNe bhayaMkara parAbhava pAmavA chatAM paNa niraparAdhI prANIone bacAvavA mATe zrI nAradajIe zrI rAvaNa pAse A jAtino pokAra karyo. jamAnAvAdIone levA joga zikSApATha A pokAramAMthI AjanA jamAnAvAdIone paNa levA joga zikSApATha maLI zake tema che. saMkhyAbaMdha virodhIonI vacamAM satyano Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sphoTa karavAmAM, zrI nAradajIe samayane ADo na dharatAM, bedhaDakapaNe khullA zabdomAM satyanuM prakAzana karI dIdhuM ane kahI dIdhuM che ke A dharma nathI paNa ghora adharma che, pazuothI yajJa karanArA manuSyo nathI paNa rAkSaso che ane teo narakanAM du:kho bhogavavA mATe ja sarajAyelA che.' kharekhara, dharmI AtmAonuM hRdaya dharmanI glAni vakhate khaLabhaLI UThyA vinA rahetuM ja nathI. mAna-pAnanA rakSaNa khAtara ane vAhavAhanI prApti mATe dharmanA nAza vakhate, sAco AtmA koIpaNa rIte mauna dharI zakato nathI. prANanAzanA prasaMgane notarIne paNa zrI nAradajIe satyanuM prakAzana karyuM. jamAnAvAdIo AvA prasaMgo vicAre, to jarUra potAnA jIvanane naSTa thatuM bacAvI zake che, paNa temanI comera pharI vaLelA zikArI jevA svArthI AtmAo, AvA prasaMgono vicAra ane vizuddha vartana karavAnI temane taka Ape to ! zrI rAvaNa jevA samartha mANase paNa pokAra karatA zrI nAradajIne ema na kahayuM ke 'eTalA moTA virodhIonA ToLAmAM tame zuM kAma gayA ane gayA to samaya joyA vinA bolyA zuM kAma? evA ToLAmAM jAva hara ane samaya joyA vinA bolo to mAra paNa khAvo paDe ane bhAgavuM paNa paDe. emAM vaLI pokAra zuM kAma? vAta paNa kharI che ke samyagadRSTi AtmAnA mukhamAMthI evA udgAra nIkaLe paNa kema? zrI rAvaNa to UlaTA temanA pokArane sAMbhaLI potAnuM kAma tarata ja paDatuM mUkIne, prANIone bacAvavA mATe prayANa kare che. sAco dharmapremI dharmarakSA mATe potAnI zaktino pUrepUro upayoga karavAmAM leza paNa pramAda ke upekSA nathI ja karato ane emAM ja tenAM dharmapremanI kasoTI thAya che. zrI rAvaNano dharmarakSaka prayatna devarSi zrI nAradajIno pokAra sAMbhaLIne tarata ja te saghaLuM jovAnI icchAthI zrI rAvaNa vimAnamAMthI UtarIne te yajJamaMDapamAM gayA ane te 'maruta' rAjAe paNa zrI rAvaNanI pavitra siMhAsanAdikathI pUjA karI. te pachI kopAyamAna thayelA zrI rAvaNe 'maruta' rAjAne kahevA mAMDyuM ke rAkSazavaMza ane vAnaravaMza devarSi nArada ane hiMsaka yajJo...5 Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gar | jaina rAmAyaNaH 1 48 zakSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 e ja rajoharaNanI khANa 1 ddho mata-mUtAna, nAraivaM DhazAna ? are, meSa vite, naradorfmuraarmaratra: ra???? gharma proto dvahiMsAta, sarvastrinAdritaiH ? gzuhiMsAtmagotIni, sa dothaM nAma nAcatam 22/4 lokaDhayAriM tadyakhaM mA kArSIzcet kariSyasi / maguptAviha te vAsaH, parantra narake punaH 113 // narakane abhimukha thayelA te A yajJa kema karavA mAMDyo che ? traNe jagatanA hitaiSI zrI sarvajJadevoe nizcayapUrvaka ahiMsAthI je dharma kahAo che, te dharma pazu hiMsAmaya yajJathI kema karIne thAya ? arthAt na ja thAya ! te ja kAraNathI huM kahuM chuM ke A loka ane paraloka ema ubhaya lokanA duzmana samA A yajJane tuM na kara, mArI nA chatAM paNa jo tuM karaze, to A lokamAM tAro vAsa mArA kedakhAnAmAM thaze ane paralokamAM vaLI narakamAM thaze. A uparathI tame joI zakazo ke dharmapremI AtmA potAnAM saghaLAM kAmone bAju upara rAkhI, dharmarakSA khAtara sadAne mATe sajja hoya che. dharmarakSAnA samaye jeo aneka aMtarAyo manasvI rIte UbhA karI zake che, tenAmAM dharma vAstavika rIte pariNAma pAmelo nathI hoto, ema heje samajI zakAya tema che. zrI rAvaNa jevA rAjA digvijaya karavA nIkaLyA hatA, paNa devarSi zrI nAradajIno pokAra sAMbhaLIne ema na kahatuM ke mane pharasada nathI.' paNa sIdhA ja zrI nAradajIne laIne tyAM gayA. zrI rAvaNa gayA ke badhAM ja cupacApa thaI gayA. zrI rAvaNa kevA cahere gayA ? bhayaMkara cahere gayA hRdayamAM dayA sivAya kaMI ja nathI, paNa dekhAva karaDo rAkhIne gayA. emane joIne badhAne ema thayuM ke have zuM thaze ?' AmAM kaSAya nathI. moMDhAnI ugratAmAM sAmAnuM bhaluM samAyeluM che. badhAe jANyuM ke 'baLio Avyo.' rAvaNa dharmI hatA. emanA manamAM koIne mAravAnI bhAvanA to hatI ja nahi, paNa dekhAva to evo rAkhyo ke badhAnA manamAM bhaya peTho. dharmIne mAravAnI vRtti na hoya, paNa virodhIne dekhAvathI to emaja thAya Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke 'A zuM e karaze!' dharmI jo eTaluM na batAvI zake, to dharmarakSaNanuM kauvata ja nathI ema kahevAya. sAthe e paNa sAcuM che ke dhola te ja mAre, jene hAtha pheravatAM AvaDe. chokaro bApanI dhola khAya, paNa bIjAnI na khAya. jANe che ke bApa khavarAve che. paNa bIjo dhola mAre to sAmI be mAre ! AMkho te kADhe, ke je hasIne bolAvI zake. chokarAne bApa cUMTI paNa khaNe, bhUkhyo paNa rAkhe ane dUdha paNa pAya. eka AMkhamAM prIti ane eka AMkhamAM bhIti ! eka AMkhamAM amI ane eka AMkhamAM ugratA ! dharmI pAse dharmIne jatAM AnaMda thAya, paNa dharmanA virodhIne to bhaya ja thavo joIe ! dharmanA virodhanI sAme "haze tyAre have" ema dharmI to na ja kare ane ema thAya tyAM sudhI zAsana pariNAma pAmyuM nathI, ema ja kahevuM paDe. zakti na hoya e paNa e bhAvanA kare ke'kyAre koI pAke ! je rakSaka ubho thAya tene hAtha joDe. maruta rAjAe sanmAna karyuM, hAtha joDI ubho rahyo, te chatAMpaNa zrI rAvaNa lepAyA vinA, jarApaNa ThaMDA thayA vinA, kahe che ke 'narakadAyaka yajJa tuM kema kare che ?' A pramANe kahIne kahyuM ke "traNa jagatanA hitakArI evA zrI sarvajJadevoe ahiMsAmAM je dharma kahyo che, te dharma A pazuhiMsAtmaka yajJathI zI rIte thAya ? prANInA saMrakSaNamAM dharma ke ghAtamAM ? manuSya, jaMtune sAcave ke enA para hathiyAra calAve ? mATe beya lokane bagADanArA A hiMsAtmaka yajJane baMdha kara, nahi to paralokamAM to naraka che ja, paNa A lokamAMe tArA mATe meM keda taiyAra rAkhI che." rAvaNanI bhAvanA badhAne kedamAM nAkhavAnI nahotI, paNa kahevuM to paDyuM ja. pariNAme visasarja makhaM sadyo, marutanRpatistataH / anaMthyA rAvaLAA haiiM, vizvasthApi yaMga ){ 'maruta' rAjAe paNa ekadama yajJane visarjana karI dIdho, kAraNake vizvane bhayaMkara evI zrI rAvaNanI AjJA ullaMghana na thaI zake evI hatI.' 149 rAkSazavaMza ane vAnaravaMza devarSi nArada ane hiMsaka yajJo...5 Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAkSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 jaina rAmAyaNaH rajoharaNanI khANa AvuM suMdara pariNAma prANanI paNa darakAra nahi karanArA devarSi zrI nAradajInA prayatnane ane zrI rAvaNanA dharmarakSaka prayatnane ja AbhArI hatuM. emAM koNa nA kahI zakaze ? AthI ja jJAnIpuruSo pharamAve che ke 'zukSma yathAzaktiryaMtanIyam,' zubha kAryamAM yathAzakti yatna karavo, paNa pramAda na karavo. 150 hiMsAtmaka yajJanI utpattino itihAsa amI pazuvadhAtmAnaH kutaH saMjajJire'dhvarAH / iti pRSTo dazAsyena, nijagAdeti nAradaH ' ' ' ' ' 'A pazuvadhAtmaka yajJo kyArathI thayA ? A pramANe zrI rAvaNathI pUchAyelA 'zrI nAradajI nAmanA devarSie kahevA mAMDyuM ke "dizAomAM thayA. vikhyAta thayelI ane narma sakhInA jevI 'zaktimatI' nAmanI eka nagarI che. te nagarImAM suMdara vratavALA zrI munisuvratasvAmI pachI aneka rAjAo thaI gayA bAda, rAjAomAM zreSTha 'zrI abhicaMdra' nAmanA rAjA te 'zrI abhicaMdra' rAjAne mahA buddhizALI ane satyavAdIpaNAthI prasiddha 'zrI vasu' nAmano putra thayo. 'zrI kSIrakadaMbaka' nAmanA gurunI pAse, te gurunA putra 'parvataka' rAjaputra 'vasu' ane trIjo 'huM' ema ame traNe jaNA bhaNatA. eka divasa pAThanA zramathI rAtrimAM gharanI uparanA bhAgamAM sUtA hatA, te vakhate AkAzamAM jtA cAraNa zramaNo paraspara bolyA ke - gamiSyatyaparau eSAmekatamaH svargaM, narakaM yAsyatastaccA zrauSIt kSIrakadaMbakaH 'A traNamAMthI eka svargamAM jaze ane bIjA be narakamAM jaze' A vAta 'zrI kSIrakadaMbaka' nAmanA guruvare sAMbhaLI.' te sAMbhaLIne punaH ra ' ' ' ' ' Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tacchutvA cintayAmAsa, khinnaH kSIrakadaMbakaH / mayyapyadhyApake ziSyau, yAsyatau narakaM hahA ! 11 // 'khinna thayelA zrI kSIrakadaMbaka nAmanA guruvara ciMtavavA lAgyA ke khedanI vAta che ke mArA jevA adhyApaknI hayAtimAM be ziSyo narake jaze.' nAlAyaka ziSyo narake jAya, emAM kazuM ja Azcarya nathI chatAM adhyApakanuM hRdaya kevuM hovuM joIe, e ja vicAravAnuM che. hiteSIonuM hadaya hitanI bhAvanAthI bhareluM ja hovuM joIe. jene caDhAvo tene pUrA caDhAvajo evA na caDhAvatA ke caDhAvAne badale pAtALamAM pesI jAya. dharmanA nAme adharma kadI na karazo. tamArI sahAyathI thatI kAryavAhImAM zuM thAya che, e jotA nahi zIkho to tamArI ja sahAyathI koI AtmAo DUbI jaze, je bhaNIne Agama upara zrI jinezvaradevanA mArga upara, azraddhA utpanna thAya aruci utpanna thAya, e bhaNatara kahevAya ? je bhaNataranA yoge anaMtajJAnIoe upadezelAM uttama anuSThAnonI bajAra vacce chaDecoka mazkarI karavAnuM mana thAya, te bhaNatara kahevAya ? evA bhaNatarane dharmIthI sahaya karAya? evuM bhaNAvavA karatAM to na bhaNAvavuM ja sAruM ! je bhaNatara bhaNavAthI jJAnInI tathA jJAnI puruSonI AjJAnI ThekaDI karavAnuM mana thAya, te bhaNatara ja nathI. mAtA potAnA dIkarAne, bApa potAnA dIkarAne bhAI potAnA bhAIne, temanA pratye AvI hitanI lAgaNI dharAvI Takora karatA rahe, to dharma levA javo paDe ke doDyo Ave ? amArI to e bhAvanA ke jenAthI dharma doDyo Ave e keLavaNI ane e zikSaNa emAM ame soe so TakA saMmata ane je keLavaNI dharmathI UMdhe mArge laI jAya, jJAnI tathA jJAnInA vacananI ThekaDI karAve, jJAnIe kahelAM anuSThAnonI bharabajAre mazkarI karAve, e keLavaNIthI soe so TakA viruddha maratAM sudhIe eno virodha karavAnI bhAvanA ane niyANuM 'devarSi nArada ane hiMsaka yajJo..5 . 0 rAkSazavaMza ane vAnaravaMza Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAkSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 jaina rAmAyaNaH rajoharaNanI khANa paNa e ke bhavAMtaramAM paNa eno virodha karanArA thaIe kAraNake enA virodhamAM prANImAtranuM zreya samAyeluM che. nahi.' 152 A pachI 'A traNamAMthI koNa eka svarge jaze ane koNa be narake jaze ?' A jANavAnI icchAvALA paramahiteSI gurue amane traNene ekIsAthe bolAvyA ane traNene eka-eka loTano kUkaDo ApIne kahyuM ke 'anI taMtra vadhyA, yatra joDAva na pazyati / '' 'A kUkaDAo te sthaLe vadha karavA yogya che, ke je sthaLe koIpaNa jue A AjJA pAmIne gurunI AjJAnA bhAvane nahi samajI zakelA 'vasu' ane 'parvataka' baMne jaNAe zUnya pradezamAM Ine, tyAM AgaLa AtmAne hita karanArI sadgatino jema nAza kare, tema te piSTanA kUkaDAone mArI nAkhyA ane ati dUra sthaLe jaIne nagarathI bahAra manuSya vinAnA pradezamAM dizAo joIne meM vicAra karavA mAMDyo ke "gurupAdairadastAva - dAdiSTaM ! vatsa yattvayA voDAM vagstatra, yaMtra voDapi na pazyati ?'' - 'pUjyapAda gurudeve to mane evo ja Adeza karyo che ke he vatsa ! tAre A kUkaDo tyAM mAravA yogya che, ke jyAM koIpaNa jue nahi.' paNa A sthaLe to asau pazyatyahaM pazyA myamI pazyanti khecarAH / novavAnAzva pazyanti, pazyanti jJAninoDAva dvi 25225 'A kUkaDo pote jue che, huM jouM chuM, A khecaro jue che, lokapAla jue che ane nizcita vAta che ke jJAnI AtmAo paNa jue che. AthI spaSTa che ke Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAstyeva sthAnamapita - dhana ko'pi na pazyati / tAtparyaM tad gurugirAM, na vadhyaH khalu kukkuTaH / / 3 / / tevuM keI sthAna ja nathI, ke je sthAnamAM keIpaNa na jue te kAraNathI gurudevanA kathananuM tAtparya e ja che ke kUkaDo vadha karavA yogya nathI ja.' kAraNake gurupAdA dayAvantaH, sadA hiMsAparAGmukhAH / asmatprajJAM parijJAtu, metaniyatamAdizan // 4 // 'pUjyapAda gurudeva dayALu che ane haMmezA hiMsAthI parAmukha che. AthI e vAta nizcita che ke amArI buddhine jANavA mATe ja Avo Adeza karyo che.' puNyazALI ane satigAmI AtmAnI vicAraNA kevI hoya che, e jANavA mATe A vicAraNA khare ja anukaraNIya che. Astika hadaya, eTale ke, paralokAdika vastuonA svIkAra karanAra AtmA keTalo unnata vicArazIla hoya che, e A uparathI spaSTa thaI zake che. vicAraNAmAM gurudevanA vacana pratye bhakti ane bahumAna keTaluM taravare che! kharekhara, AvI dazA AvyA vinA kalyANanI kAmanA karavI, e niSphaLaprAya che. kalyANanA arthIe tAraka pratye akhaMDa bahumAna keLavavuM joIe te keLavAya to ja guru AjJAnuM rahasya samajI zakAya. devarSi zrI nAradajInI vicAraNA khare ja bahumAna pedA kare tevI che. zrI nAradajI kahe che ke "e pramANenI vicAraNA karIne huM to kUkaDAne mAryA vinA ja guru pAse Avyo ane te kUkaDAne nahi mAravAnA te hetune gurunI pAse vidita karyo. ethI AnaMdamAM AvI jaIne svarga yAsyatyayaM tAva-diti nizcitya gauravAt / mAnatoDahaMguTha, sAdhu-sAdhvati mAhimira rAjA 'devarSi nArada ane hiMsaka yajJo...5 153 rAkSazavaMza ane vAnaravaMza ( Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina rAmAyaNa pa4 rAkSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 rajoharaNanI khANa " jarUra A svargamAM jaze.' - A pramANe nizcita karIne gauravapUrvaka 'sAdhu-sAdhu A pramANe bolatA gurudeve mane AliMgana karyuM." A pachI 'vasu ane parvataka' e baMne jaNAe AvIne guru samakSa jaNAvyuM ke ame te sthAne kUkaDAo mArI nAkhyA ke je sthAne koI paNa jotuM na hatuM. A pramANe sAMbhaLIne gurue zApa detAM kahyuM ke apazyataM yuvAmADhA-vapazyan khecarAyaDhyaH / kathaM hatau kukkuTau re ! pApAvityazapad guruH / / 1 / / he pApAtmAo ! tame be jotA hatA ane khecara Adi jotA hatA, te chatAM tame lokoe kUkaDAone kema mArI nAMkhyA?" tyAra pachI - tataH khedADhApAdhyAyo, Dhadhyau vidhyAtapAThadhIH / mudhA me'dhyApanaklezo, vasuparvatayorabhUt // 1 // gurupadezo hi yathA - pAnaM pariNamediha / abhrAMbhasthAnabhedena, muktAlavaNatAM vrajet // 2 // priyaH pavartakaH putra, putrADhapyadhiko vasuH / narakaM yAsyatastasmAda, gRhavAsena kiM mama // 3 // 'kheda thakI lAza pAmI gaI che pATha ApavAnI buddhi jemanI tevA gurudeva vicAravA lAgyA ke vasu' ane 'parvata'ne bhaNAvavAno mAro zrama phegaTa gayo. kharekhara, jema meghanuM pANI sthAnanA bhedathI motIpaNAne ane lavaNapaNAne pAme che, tema A saMsAramAM guruno upadeza paNa pAtra pramANe ja pariNAma pAme che. 'parvataka nAmano mAro priya putra ane te priya putrathI paNa adhika vasu jyAre narakamAM javAnA che, to pachI mAre have gharavAsa karIne zuM prayojana che?' kharekhara, potAnA saMtAnanA ahitanI vAtathI hiteSIno jIva jhAlyo na ja rahe. saMtAna pApa karatuM hoya, pApasthAnakano pracAra karatuM Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hoya, ane mA-bApa joyA kare bacAva kare, 'e to ema ja cAle' ema jo kahe, to kahevuM ja joIe ke e mAtAmAM mAtApaNuM, pitAmAM pitApaNuM, gurumAM gurupaNuM ane snehImAM snehIpaNuM hovAno saMbhava bahu ja ocho che. sAcI gurutAnA svAmI 'zrI kSIrakadaMbaka' nAmanA upAdhyAya potAnA baMne ziSyonI tarakagati sAMbhaLIne nirveda pAmyA ane e nirvedathI upAdhyAye pravrajyA (dIkSA aMgIkAra karI. te pachI vyAkhyAna karavAmAM vicakSaNa 'parvataka' potAnA pitAnA pada upara beTho ane huM gurunI maherabAnIthI 'sarva zAstravizArada' thaIne te vakhate mArA sthAna pratye gayo. A bAju rAjAomAM caMdrasamA 'zrI abhicaMdra' rAjAe paNa avasare dIkSA aMgIkAra karI ane te pachI lakSmIe karIne vAsudeva jevo 'vasu' rAjA thayo te pRthvItalane viSe 'satyavAdI' tarIkenI prasiddhi pAmyo ane te paNa potAnI te prasiddhinA rakSaNa mATe satya ja bolato hato. have eka divasa 'mRgayA' eTale zikArane bhajvAvALA eka zikArIe viMdhya nitaMbamAM haraNiyA upara bANa mUkyuM. te bANa vacamAM skhalanA pAmyuM. bANanI skhalananAM hetune jANavA mATe te tyAM gayo. te pachI hastathI sparza karatA teNe AkAzanA jevI nirmaLa sphaTika ratnanI zilA che, ema jANyuM. AthI teNe vicAryuM ke jarUra, caMdramAmAM jema bhUminI chAyA saMkrAMta thAya, tema bIjI bAjue carato paNa AmA saMkrAMta thayelo haraNiyo mArA jovAmAM Avyo. A zilA hastasparza vinA koI paNa prakAre jANI zakAya tevI nathI, te kAraNathI A zilA avazya pRthvIpati 'zrI vasu' rAjA mATe ja yogya che. ema jANI te zikArIe e vAta ekAMtamAM rAjAne jaNAvI. AthI khuzI thayelA rAjAe paNa te zilAne grahaNa karI te zikArIne ghaNuM ja dhana ApyuM. A pachI rAjAe te zilAmAMthI guptapaNe potAnA AsananI vedikA banAvarAvI ane te banI gayA pachI te zilAnI vedikA banAvanArA kArIgarono teNe ghAta karAvI nAkhyo. kAraNake rAjAo koInA paNa potAnA thatA nathI. te 155 rAkSazavaMza ane vAnaravaMza devarSi nArada ane hiMsaka yajJo...5 Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAkSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 jaina rAmAyaNaH rajoharaNanI khANa 156 pachI te vedikA upara cedI dezanA rAjA 'zrI vasu' nuM siMhAsana sthApana karavAmAM AvyuM. AthI lokoe jANyuM ke 'A siMhAsana satyanA prabhAvathI AkAzamAM raheluM che.' ane pariNAme 'zrI vasu' rAjAnI satyena tuSTAH sAnighya-masya rvakti hevatAH / 'satyathI tuSTamAna thayelA devatAo A rAjAnuM sAnidhya kare che.' AvI prabhAvavaMtI khyAti dizAomAM phelAI gaI. A prasiddhithI bhaya pAmelA rAjAo, te rAjAne AdhIna thaI gayA. manuSyonI sAcI agara khoTI paNa prasiddhi jaya ApanArI nIvaDe che. have eka divasa huM tyAM gayo tyAre buddhizALI ziSyonI AgaLa RgvedanI vyAkhyA karatA 'parvataka'ne meM joyo. te vyAkhyAmAM 'anairvaSTavyak' A vAkya uparathI 'bokaDAothI yajJa karavo joIe' A pramANeno upadeza ApatAM tene me kahyuM ke bhrAtarbhrAntyA kimidamucyate trivArSivALi ghAnyAni, nahi nayanta kRtyanAH / vyAravyAtA gurugAJA, vyajnmASTaH vena hetunA 515 'he bhAI ! bhrAMtithI A zuM kahe che ? gurudeve to ApaNane hyuM che ke 'traNa varasanAM dhAnyo UgatAM nathI' mATe te dhAnyo ana' kahevAya che. utpanna na thAya tenuM nAma 'mana' kahevAya A vyutpattithI 'mana' eTale traNa varSanuM anAja ane tenAthI yajJa karavo joIe. A vAta tuM kayA hetuthI bhUlI gayo ?' 'mArA A praznane sAMbhaLIne 'parvataka' bolI UThyo ke didaM tAtena noditam / " tataH parvatako'vAdI mahitA viMtvanAmeSA-stathaivottA niyaMTug " 'pitAjIe e kahyuM ja nathI. pitAjIe to 'mananTa' eTale meMDhA ja kahyA che ane kozomAM paNa tema ja kaheluM che.' Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AnI sAme meM paNa kahyuM ke ahemadodAmodAM, daDhAjAmarthada nA 4 mukhyA gauNI ca taneha, gauNI gururacIkathat 11111" vyamapyanyathA kurvan-mitra ! mA pApamarjaya ! 1121 // zabdonI arthakalpanA be prakAranI hoya che eka mukhya ane bIjI 'gauNa'! temAMthI ahIM gurudeve gauNa kahI che. vaLI guru dharmanA ja upadeSTA ane zruti dharmAtmaka che mATe he mitra ! beyane anyathA karIne te pApane pedA na kara !' sAmethI AkSepapUrvaka parvataka bolyo ke sAkSevaM parvatonaq-anAmepAnuM gurnagI, gurupadezaddhArtho-snehanIddharmamarisa ? rAte mithyAbhimAnavAco hi, na syurdaNDabhayAnRNAm, / svapakSasthApane tena, jivAccheDhapaNo'stu naH // 21 // pramANamubhayorana, sahAdhyAyI vasuna'paH // 'gurue aja' zabdano artha meMDho ja kaho che, to zuM tuM guruno upadeza ane zabdanA arthanuM ullaMghana karavAthI gharma pedA kare che ? daMDanA bhayathI manuSyo mithyAbhimAnavALI vANI nathI bolatA, mATe svapakSanI sthApanAne viSe ApaNI vacce jIhvAnA chedanuM 'paNa ho, arthAt je hAre tenI jIbhano cheda karavo ane ApaNA benI vacce prAmANika tarIke ApaNo sahAdhyAyI vasu' rAjA ho !' | 'parvataka nI e vAta meM kabUla rAkhI' kAraNake satyavAdIone kSobha hoto nathI paNa A pratijJAne jANIne parvatakanI mAtA parvatakane ekAMtamAM kahe che ke 'gRhakAryamAM rakta evI paNa meM tArA pitAthI ane eTale traNa varasanuM dhAnya' A pramANe sAMbhaLyuM che, mATe te je jIdvAcchedanuM paNa karyuM, te vyAjabI nathI. vagara vicAryuM karanArAo 'devarSi nArada ane hiMsaka yajJo...5 , rAkSazavaMza ane vAnaravaMza Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAkSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 2. jaina rAmAyaNaH 1pa rajoharaNanI khANa 158 ApadAonuM ja sthAna thAya che. A pramANe mAtA pAsethI sAMbhaLIne parvatake mAtAne kahyuM ke e vAta to banI gaI have he mAtA ! game tevuM 'paNa' thaI gayA pachI pharIthI thaI zakatuM nathI.' A pramANenA potAnA putranA kathanathI potAnA putra upara AvI paDelI ApattinA yoge hadayamAM zalyavALI thayelI mAtA vasurAjA pAse gaI. putra mATe prANI zuM na kare ? arthAt sarva kAMI kare. mAtAne tyAM AvelA joIne rAjA "vasu kahevA lAgyA ke - "dRSTa: hasIradevoDa, yahUMghI tvamasahitA, (e >>rama prayacchAmi, do vetyaTide vasu che?" he mAtA ! tArA darzanathI mane Aje kSIrakadaMbaka gurunAM darzana thayAM. he mAtA ! kaho zuM karu athavA zuM ApuM?" uttaramAM mAtAe kahayuM ke - sAvADhITIvatAM putra-mila mA~ mahIpate ? ghanaghanthiH svimantharmo, vinA pumeLa putradi: tA2" "he rAjan ! mane putrabhikSA Apa. he putra ! anyathA putra vinA bIjA dhanadhAnya karIne paNa mAre zuM?" 'vasu rAjA pUche che ke - vasuruce tato me'mba, pAlyaH, pUjyazca parvataH / guruvaDhguruputre'pi, vartitavyamiti zruteH // 11 // vasthAgha ghamamuslie, abinenAvAnarahita re at fighAMsurthAtaraM me, DyUmiti mAturA rA2/4 "he mAtA ! 'parvata' e mArA mATe pAlana karavA yogya che ane pUjya che kAraNake 'gurunA putra pratye paNa gurunI jema vartavuM joIe. A pramANe zruti kahe che mATe kaho ke he mAtA ! Aje akALe roSAyamAna thayelA kALe konA upara patra mohyo che ? mArA - bhAIne koNa haNavA icche che? ane Apa kema pIDita cho ?' Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vasurAjAnA A prastanA uttaramAM mAtAe 'aja vyAkhyAna' nA vRttAMtane, potAnA putranA "paNa" ane te paNa' mAM pramANabhUta tarIke tane nImyo che. A pramANe kahIne pachI prArthanA karatAM kahayuM ke - "kurvANo rakSaNaM bhrAtu - rajAnmeSAnuDhIraya / bALara_pajrvatti, mahanti: lauM punarA rAja ?'' 'bhAInI rakSA karavA mATe tuM mana' zabdano artha meMDho', kara, kAraNake - mahApuruSo prANothI paNa upakAra kare che, to pachI vANI mAtrathI to upakAra karavAmAM harakata paNa zI che?' prArthanAno asvIkAra karatAM 'vasu bolyo ke - "avocatAM vasurmAtA-mithyA vacmi vacaH katham / prANAtya izaMsati, nAsa- satyamars: 372/ anyaatvghAtatyaM, nAsauncott ? guruvAganyathAkAre kUTasAkSye ca kA kathA // 2 // he mAtA ! khoTuM vacana huM kema karIne boluM ? satyabhASI hara mahApuruSo prANono nAza thAya to paNa asatya bolatA nathI. pApathI bhaya pAmanAra AtmAe bIjuM paNa asatya na bolavuM joIe, to pachI chei. gurunI vANIne UlaTI karanArI khoTI sAkSI bharavAnI to vAta ja zI rIte thAya ? AthI roSamAM AvIne mAtAe kahyuM ke - ___ 'bahU kuru guroH sunUM, yaddhA satyavratAgraham / 'gurunA putranuM mAna rAkha athavA satyavratanA Agrahane kara !" A pramANe mAtA dvArA roSapUrvaka kahevAyelA zrI vasurAjAe satyano tyAga karIne paNa guruputranuM bahumAna karavAnuM kabUla karyuM AthI AnaMda pAmelI "zrI kSIrakadaMbaka upAdhyAyanI patnI potAnA ghara tarapha cAlI AvI.' bhAgyavAno ! A uparathI ghaNuM ghaNuM samajavAnuM che. pahelI vAta to e ja ke durgatigAmI AtmA potAnAthI bolAI gayelA 'devarSi nArada ane hiMsaka yajJo...5 rAkSazavaMza 1pa9 ane vAnaravaMza para Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina rAmAyaNaH che. rajoharaNanI khANa 160 'rAkSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 vacanane game te bhoge pakaDI rAkhavAne kevuM-kevuM pApa kare che ane karAve che, e vAta paNa A uparathI samajI zakAya tema che ! potAnI mAtAe paNa parvatakane kahyuM ke tArA pitAe 'aja no artha A jagyAe meMDho nathI karyo, paNa traNa varasanuM jUnuM dhAnya' evo ja karyo che, te chatAM paNa parvatake potAno Agraha na ja choDyo ane potAnA pApamAM potAnI mAtAne paNa sAthI thavAnuM sUcavyuM khoTI khyAtino hAu AtmA pAse zuM-zuM karAve che, enuM A eka suMdara dRSTAMta che. mAtAnA kahevA pachI to parvata paNa jANI zakyo hato ke mAruM kathana zAstrathI viruddha che, pitA gurunA kathanathI paNa virUddha che ane ghora pApanI pravRtti karAvanAruM che. te chatAM paNa tenAthI pAchA haThavAne badale te vacanane puSTa banAvavA mATe potAnI mAtAne potAnA te pApakarmamAM sAtha devAnuM dhvanita kare che, e keTalI badhI adhamatA gaNAya? paNa evA AtmAo jo evI adhamatAno svIkAra na kare, to teonA durgatie javAnA manoratho phaLe kema paNa kema? bIjI vAta e che ke mohAMdha mAtA paNa potAnA prANapriya putranA pApakarmamAM sAtha devAnuM kabUla kare che ane tene ghaTatuM saghaLuM ja karI levA taiyAra thaI jAya che ! mAtA jevI mAtA paNa satyano parityAga karI, potAnA svAmIne bevaphA nIvaDI, eka satyavAdI AtmAne paNa potAnI lAgavaganA yoge asatya bolavAnI kAramI salAha ApavAnuM kAma kare che ! A uparathI mohanuM sAmrAjya kevuM ane keTaluM bhayaMkara che, e sArI rIte khyAlamAM AvI zake tema che. mohatA sAmrAjyamAM paDelA AtmAo samajavA chatAM paNa mAgabhraSTa thaIne lokonI vAhavAhamAM paDI utsatrabhASaNa Adi pApakarma karanArAonA sahAyaka thAya, guru drohIonI pITha thAbaDanArA thAya ane gurudrohI, zAsanadrohI, ane utsutrabhASI AtmAone sthira rAkhavA mATe saghaLA kuprayatno kare, e kAMI A vizvamAM navIna nathI. mohanuM sAmrAjaya bhavAbhinaMdI AtmAo Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAse je na karAve, te ja ochuM gaNAya che ! mohaghelA banelAo pote mAtelA priyanI prabhAvanA karavA mATe, potAnI jAtane aneka pAponA bhAgIdAra banAvatAM ke janatAne ghora pApanI khAImAM dhakelatA jarApaNa AMcako na khAya, e sahaja che kharekhara, evA AtmAo ghaNAjanaka dayAne pAtra che ! evAothI janatAne cetavavAnA saghaLA prayatno dareke-dareka dharmarasike karavA joIe. evA pAmaronA paNa bhalA mATe temanI jAtane jAheramAM jANItI karI devI joIe, ke jethI teo paNa temano puNyodaya hoya to pApa karatA bacI jAya ane durbhAgyanA yoge teo na bace, to kalyANArthI janatA to jarUra ja bacI jAya ! trIjI vAta to e che ke lokaprasiddhi mATe agara bIjA koI tevA ja dunyavI svArthanI sAdhanA mATe 'satya' Adi dharmanA upAsaka banyA hoya, tevAo 'satya' Adi dharmane dhakko mAranArA ja nIvaDe che ! teonuM jJAna ajJAna tarIkenuM ! teonuM saMyama asaMyama tarIkenuM ! ane teonI ahiMsA hiMsA tarIkenuM ja kAma kare che, e taddana satya vAta che ! anyathA, eka nahi jevA kAraNe vasu' rAjA ughADuM asatya AcarI, zAstraviruddha bhASaNa ane gurudroha AdinuM pApa AcaravAnuM du:sAhasa kadI ja na karI zakata kAraNake tenI pAse e saghaLAM pApomAMthI bacI javAnA badhA ja rastA ughADA hatA. dharmarasika AtmAe dharmanI rakSA mATe sarvasvano tyAga karavA sajja rahevuM joIe ane e ja kAraNe jJAnI puruSo pharamAve che ke eka muktinA IrAde karavAmAM Avato dharma eja zuddha dharma che bAkInA saghaLA dharmo malita che ane ethI e dharmo kaI vakhate AtmAno kAramo adha:pAta karI nAkhe, e na kaLI zakAya evI bItA che ! mATe zAzvata sukhanA arthIe dharmanuM sevana eka muktinA ja IrAde karavuM yogya che kAraNake e irAde karelA dharmanA yoge duniyAnI koIpaNa sAhAbI asAdhya nathI, paNa susAdhya ja che. 'devarSi nArada ane hiMsaka yajJo...5 rAkSazavaMza 161 ane vAnaravaMza ( Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAkSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 jaina rAmAyaNaH - 162 ja rajoharaNanI khANa * vadhumAM tevA zuddha dharmanA sevanathI maLelI sAhAbI paNa AtmAne pApakarmamAM nahi phasavA detAM, pApathI jAgRta karavA sAthe muktinI ArAdhanA paNa sahelI karI Ape che. ApaNe joI gayA ke 'parvatake khoTo artha karyo te sAMbhaLI, tene khoTo artha karatAM aTakAvavA mATe zrI nAradajIe samajAvavA mAMDyo te chatAM paNa te na samajyo ane pariNAme jIdvAcchedanuM 'paNa' karyuM. A pachI mAtA dvArA satya jANavA chatAMpaNa, parvatake mAnyuM ane mohavaza mAtA paNa potAnA putranA prANa bacAvavA mATe vasu' rAjA pAse paNa asatya vAta bolavAnI kabUlAta karAvI AvI.' ATalI vAta jaNAvyA pachI, AgaLa cAlatA zrI nAradajIe jaNAvyuM ke zrI vasurAjAnI sabhAmAM 'parvataka' ane 'baMne gayA. te sabhAmAM madhyacya' guNathI zobhatA ane vAdIonA sAcA ane khoTA vAdarUpa kSIra ane nIrano bheda karavA mATe haMsasamA sabhyo ekatrita thayA hatA. caMdramA jema AkAzane alaMkRta kare, tema sabhApati "zrI vasu' rAjAe paNa AkAza jevI sphaTika zilAnI vedikA upara rahelA siMhAsanane alaMkRta karyuM. te pachI satya kaho' e pramANe kahetA ame baMne jaNAe narendra zrI vasu' nI AgaLa amAro potapotAno vyAkhyApakSa kaho eTale meM kahyuM ke "maryaSTravyam' A sthaLe gurudeve gauNa arthano svIkAra karI ne navanta $tyanA ' 'utpanna na thAya tenuM nAma aja A vyutpattithI 'mA' eTale traNa varasanAM jUnAM dhAnyo? evo artha karyo che. ane parvatake kahyuM ke nahi, gurue e sthaLe 'aja zabdano artha traNa varasanAM dhAnya' nahi paNa meMDhA' evo artha karyo che. ane temAM kozanuM pramANa paNa che. A rIte ame baMne jaNAe amAro potapotAno pakSa narendra 'vasu samakSa kahI batAvyo. A pachI te sabhAmAM upasthita thayelA vRddha brAhmaNoe rAjAne kahAM ke Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "vipravRDherathodde sa, vivAdrittvayi tiSThatte pramANamanayoH sAkSI, stvaM rodasyorivAryamA // 1 // " A vivAda ApavI upara sthira che. bhUmi ane AkAzanI vacamAM jema sUrya che, tema A parvataka ane zrI nArada e benI vacamAM pramANabhUta sAkSI Apa cho !' ane "ghaTaprabhRtidivyAni, vartate haMta satyataH satyAvarSati parjanyaH, satyAt sidhyaMti devatA: / 12 / 1" 'e nizcita vAta che ke ghaTa vigere divyo satyathI varte che, megha paNa satyathI varase che ane devatAo paNa satyathI ja siddha thAya che.' vaLI "tvayaiva satye loko'yaM, sthApyate pRthvIpate! / tvAmihArthe brUmahe kiM, brUhi satyavratocitam 1131 // " he pRthvIpate ! Ape ja A lokane satyamAM sthApana karyo che, to satya kahevAmAM ame Apane zuM kahIe ? mAtra eTalI ja amArI prArthanA che ke Apa ApanA satya vratane ucita je hoya te kaho !" vRddha brAhmaNonA A kathanathI samajI zakAya tema che ke teo Aje rAjAnA dekhAva ane Dhaba uparathI kaLI zakyA che ke Aje rAjAnI manovRtti pheravAI gayelI che, ane e ja kAraNe vasurAjA nyAya ApavA mATe bolI UThe te pahelA ja, vRddha brAhmaNoe A jAtinI sUcanA karavI yogya dhArI che. hiteSIo game teve prasaMge paNa potAnI pharaja bajAvavAmAM cUka nathI karatA. hiteSIonI pharaja che ke teoe hitakara sUcanA karavAmAM sAmAtA roSa toSanI paravA karavI joIe nahi devarSi nArada ane hiMsaka yajJo...5 rAkSazavaMza ane vAnaravaMza Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina rAmAyaNa 1 84. 'rAkSAsavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 ja rajoharaNanI khANa 1 ane e ja kAraNe hiteSI vRddhoe spaSTa spaSTa kahI dIdhuM ke vyAyadAkAe satya ja bolavuM joIe kAraNake ghaTa vagere divyo paNa satyathI ja varte che, megha paNa satyathI ja varase che ane devatAo paNa satyathI ja siddha thAya che. hitakArI sUcanAno anAdara ane devatAno prakopa vipravRddhoe ucita ane yogya hitakara sUcanA karavA chatAM paNa "zrI vasu rAjAe, e hitakara sUcanAne ApatA vacanane sAMbhaLIne ane te potAnI 'satyavAdIpaNA'nI prasiddhino paNa nirAsa karIne, sAkSI ApatAM kahayuM ke 'gurue 'aja eTale 'meSa' evI vyAkhyA karI che." "vasu'nA AvA asatya vacanathI kopAyamAna thayelA devatAoe tyAM ne tyAM ja AkAza jevA sphaTikaratnanI siMhAsana vedikAne daLI nAkhI, eTale ke bhAMgIne bhukko karI nAkhI ane potAnA narakapAtanuM prasthApana karato hoya tema pRthvIno nAtha vasu ekadama pRthvInA tala upara paDI gayo. te pachI tenA asatya kathanathI kupita thayelA devatAoe pADI nAkhelo te naranAtha vasu ghora narakamAM cAlyo gayo." kharekhara, kevaLa prasiddhi mATe ja satyAdika dharmane AcaranArAo vizvamAM kyAre upadrava macAve, e kahI zakAya nahi, kAraNake tevA AtmAone satyAdika dharmanI kiMmata nathI hotI, paNa potAnA svArthanI bhakimata hoya che. jeo dharmane dharma tarIke ane kevaLa AtmAnI mukti arthe ja nathI sevatA, teonI dazA ghaNI ja bhayaMkara hoya che, teo dharmanI sevA karatAM dharmanI asevA vadhu kare che. evA AtmAo vizvamAM dharmanI mahattA vadhAravAnuM kAma karavA karatAM, ghaTADavAnuM kAma vadhu kare che. evA AtmAonA yoge vizva dharma tarapha nathI dorAtuM, paNa svArthanI sAdhanA tarapha dorAtuM jAya che ane enA pariNAme evA AtmAo svapara ubhayanuM bhayaMkara ahita karanArA nIvaDe che. Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AthI kalyANanI jaeTale ke A Adhi, vyAdhi ane upAdhirUpa saMsArathI mukta thavAnI ja abhilASAvALA AtmAoe evAonA saMsarga AdithI bacavuM, eja zreyaskara che. evA AtmAone siddhAMta jevI koI vastu ja nathI hotI ane e kAraNe tevAo hRdayathI koInI paNa hitazikSAne svIkAratA ja nathI. joke A sthaLe vasu rAjAnI sthiti to judI ja che. vasu' rAjAe satyano svIkAra ane tenuM sevana prasiddhi mATe jALavI rAkhyuM hatuM ane parvatanI mAtA jevI gurupatnI na maLI hota, to te prasiddhi mATe paNa satyane sAcavI ja rAkhata, paNa teno AtmA durgatigAmI hovAne laIne, svArthI AtmAne saMtuSTa karavA khAtara, te satya upara na TakI zakyo ane pariNAme potAnI sabhAnA alaMkAra samA ane hitakara sUcanAnA ApanArA vRddha vipronA vacanane avagaNIne paNa asatya bolyo, devatAono kopa vahoryo ane naraka sAdhI. "vasu' rAjAnA dharmaghAtaka asatya bhASaNathI kopAyamAna thayela devatAo kevaLa "vasu no nAza karIne ja na aTakyA, paNa potAnA pitAnA pade beThelA te vasurAjAnA 1-5thavasu, 2-citravasu, 3-vAsava, 4-za4, 5-vibhAvasu, 6-vizvAvasu, 7-zura ane 8-mAzura' - A ATha putrone te ja vakhate, eTale ke potAnA pitAnA pade beThA ke tarata ja mArI nAkhyAM. AthI 'vasu rAjAno navamo putra suvasu pitAnI gAdI upara na besatA, nAsIne nAgapura cAlyo gayo ane dazamo 'bRhadradhvaja nAmano putra paNa gAdI upara na besatAM bhAgIne 'mathurApurI' mAM gayo. A banAva banI gayA pachI 'vasu' rAjAnI 'sUktimatI' nagarInA lokoe paNa bahu prakAre upahAsa karI 'parvata' ne nagarIthI bahAra kADhI mUkyo. ApaNe joI gayA ke zrI rAvaNanA' A pazuvadhAtmaka yajJo kyArathI zarU thayA ?' A prastanA uttaramAM zrI nAradajIe potAnuM ane potAnA sahAdhyAyI AdinuM varNana karyuM. temAM AvatA "zrI kSIrakadaMbaka' 'devarSi nArada ane hiMsaka yajJo...5 1pa rAkSazavaMza ane vAnaravaMza Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAkSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 jaina rAmAyaNaH rajoharaNanI khANa nAmanA upAdhyAya khAsa dhyAna kheMce che. e uparathI adhyApaka kevA hovA joIe e vastu ghaNI ja sArI rIte samajI zakAya che. pAThaka 'zrI sIrakadaMbaka dharmaguru na hatA, paNa vidyAguru hatA chatAM mArA bhaNAvelA ziSyomAMthI be narake javAnA che ema jANI emane parama kheda thayo ane koNa jaze, tenI parIkSA karavAne mATe je kUkaDA ApyA, te piSTanA banAvIne ApyA, nahi ke sAcA ! anya jIvono saMhAra karI parIkSA levAno ke parIkSA pAsa karavAno manoratha, puNyazALI AtmAono nathI hoto. pAThakanI uttamatA, e yogya vidyArthInA jIvana upara ajaba asara kare che. pAThaka dhAre ane vidyArthI yogya hoya, to vidyArthInA jIvanane mokSamArganuM ArAdhaka banAvI zake che. ane 'zrI phIrakadaMbaka' e enuM anupama dagaMta che. sAcA adhyApakanA hRdayamAM vidyArthInA jIvananI ciMtA niraMtara rahA ja kare che. e ja kAraNe potAnA bIjA be vidyArthIonuM narakagamana sAMbhaLI, te atizaya khinna thAya che ane e khinnatAnA pariNAme saMsArathI nirveda pAmI, saMsArano tyAga karI, parama saMyamadhara thaI, AtmakalyANa sAdhI le che. AvA ekAMtahitaiSI pAThakanA yoge koI-koI ayogya AtmAmAM paNa amuka-amuka guNo to AvI ja jAya che, enuM dRSTAMta zrI vasu' rAjA che kAraNake teNe paramasatyavAdInI meLavelI khyAtine sAcavI rAkhavA mATe, potAnuM banatuM karyuM che. gurunI patnI mAtA karatAM paNa vadhAre ane guruputra tarapha guru jeTalo ja bhaktibhAva, tenA hadayamAM otaprota thayo hato. kharekhara, jo tene gurupatnI guru jevI ja hitaciMtaka maLI hota, to vasu kadI ja mRSAbhASI na banata paNa gurupatnIe tenAmAM rahelA bhaktibhAvano geralAbha lIdho ane pariNAme zrI vasu' e asatya sAkSI bharI. A sthaLe e ja vicAravAnuM che ke mAtA-pitAnI AjJAthI jUThuM bolAya kharuM ? ayogya mArge pravRtti thAya kharI ? mAtA-pitAnI AjJA vadhe ke jinezvaradevanI ? zrI kleizvaradevanI AjJAthI viruddha jatI mAtA-pitAnI AjJA manAya ? je Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na mAne te AjJAbhaMjaka kahevAya ?' A pramANe vicAravAthI Apo Apa samajI zakAze ke 'parama kalyANakArI ane ekAMte prANI mAtranA hitano ja upadeza karanAra zrI kleizvaradevanI AjJAthI viruddha jatI AjJA mAtAnI, pitAnI ke bIjA game tevI hoya, te paNa na ja mAnavI joIe. A kathana uparathI mAtA-pitA AdinI AjJAne mAnavAno niSedha kare che? AvuM samajavAnI ke Avo anartha karavAnI mUrkhatA karanAro, have to A sabhAmAM koI bhAgye ja haze ! zrI jinezvaradevanI AjJA che ke "mAtA-pitAnI sevA karavI. bahu mana thAya to pote uttama mArge jAya, ane uttama mArge jyAM mAtA-pitA mohane vaza nA pADatAM hoya topaNa javuM ane taiyAra thaI, pratibodha karI, mAtA-pitAne paNa prabhunA mArge yojavA.' A AjJAnuM pAlana tyAre ja thaI zake, ke jyAre AtmA koInI paNa khoTI doravaNIthI nahi dorAvAno nizcaya kare. je AtmA khoTI moha - mamatAmAM kheMcAI jaI, sArAsArano viveka visarI jAya, te huM AtmA kadI ja paramatAraka jinezvaradevanI AjJAnuM pAlana nathI karI zakato. mAtA-pitAdinI bhaktinA marmane samajanAro AtmA, kadI ja khoTI bhakti karavAnI mUrkhAI karI, sva5ra ubhayanuM ahita karavAnI ke mAtA-pitAnA upakAranA badalAmAM apakAra karavA jogI bevakUphI Acarato nathI ane je AtmA bhaktinA khoTA vyAmohamAM paDI mAtApitAdikanI khoTI bhaktinA bahAne ayogya AcaraNa kare che, te AtmAno bhayaMkara adha:pAta thAya che, ane e adha:pAtathI bacAvavAnuM sAmarthya e ayogya AjJA karanArAomAM nathI hotuM, e vastu zrI vasurAjAno banAva ApaNane sArAmAM sArI rIte samajAve che. ApaNe joyuM ke parama mAtA samAna gurupatnInI ayogya AjJAne AdhIna thaI, guruputranI bhakti karavA mATe asatya bhASA karatAMnI sAthe ja devatAo kopyA, e vasurAjAne siMhAsana uparathI nIce paTakyo. pariNAme khyAti gaI, badanAmI thaI ane naraka gatimAM prayANa karavuM paDyuM. A ! badhI ApattimAMthI bacAvavA mATe nA to mAtA AvI ke na to guruputra 'devarSi nArada ane hiMsaka yajJo...5 167 rAkSazavaMza ane vAnaravaMza Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina rAmAyaNaH rAkSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 - joharaNanI khANa Avyo ! A badhA uparathI eka eka kalyANanA arthI AtmAoe dRDhanizcaya karavo joIe ke zrI jinezvaradevanI AjJAne bAdha karatI AjJA pachI te AjJA game tevI hoya, to paNa dharmabuddhie to teno svIkAra na ja karavo. zrI vasunA maraNa pachI paNa kopAyamAna thayela devatAoe tenA ATha putrono nAza karyo ane navamo ne dazamo putra nAzI chUTayA. navamo suvasu nAmano putra nAsIne nAgapura gayo ane 'bRhadhvaja nAmano dazamo putra nAsIne 'mathurA' mAM gayo. A pachI parvatane paNa nagarajanoe bUrI hAlate nagaranI bahAra kADhI mUkyo. A duniyAmAM kAyado che ke jevAne tevA maLI ja rahe che. jevAne tevA na maLe to tevAo potAnI durgatinI sAdhanA kema karI zake ? pApavRttine IcchanArA AtmAone tevA saMyogo Dagale ne pagale maLI ja rahe che. e pramANe nagaranI bahAra nIkaLelA parvatane paNa mahAkAla' nAmano asura maLI gayo, ane te asura tenA zarIramAM adhiSThita thaIne raho. A vAta sAMbhaLIne zrIrAvaNe nAradane prazna karyo ke, 'mahAkAla' nAmano asura koNa ?' A praznanA uttaramAM 'mahAkAla' nAmanA asuranI oLakhANa." ApatAM nAradajI kahe che. "A jaMbUdvIpanA bharata kSetramAM 'cAraNa yugala' nAmanuM nagara che. te nagaramAM 'ayodhana' nAmano eka rAjA hato. te rAjAne 'dIti' nAmanI rANI hatI ane te be jaNane sulasA nAmanI eka rUpavatI putrI hatI. pitAe eno svayaMvara karyo ane temAM aneka rAjAone AmaMtraNa ApyuM. e AmaMtraNano svIkAra karI saghaLA paNa rAjAo te svayaMvaramAM AvyA. te AvelA saghaLA rAjAomAM sagara' nAmanA rAjA saghaLAthI adhika hatA. te sagara rAjAnI AjJAthI maMdodarI' nAmanI eka dvArapAlikA dararoja 'ayodhana' rAjAnA AvAsamAM jatI hatI. chUpI bAtamI mATe ja sagara rAjAe ene e kAma mATe joDI hatI. have eka divasa 'dIti' rANIe potAnI putrI 'sulatAkumArI' sAthe gharanA udhAnamAM AvelA keLanA gharamAM praveza karyo. A vakhate Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMdodarI' nAmanI dvArapAlikA paNa, A ane te baMnenAM, eTaleke e mAtA-putrInA vacanane sAMbhaLavAnI IcchAvALI thaI thakI latAonI aMdara chupAIne UbhI rahI. A pachI dIti' rANI potAnI 'sulasA' nAmanI putrIne kahevA lAgI ke he dIkarI ! tArA A svayaMvaramAM mArA mananI aMdara eka zalya che ane te zalyano uddhAra karavo, e tAre AdhIna che. A kAraNathI huM mULathI je vAta kahuM chuM. tene tuM samyaka prakAre sAMbhaLa ! "prathama tIrthapati zrI RSabhadeva svAmInA vaMzane dharanArA eka zrI bharata' ane bIjA 'zrI bAhubalIjI ema be putro thayA, ke jemAMnA eka zrI bharatajIne 'sUrya' nAmano putra thayo ane bIjA bAhubalajIne 'soma' nAmano putra thayo. e somavaMzanI aMdara tRNabiMdu nAmano mAro bhAI thayo ane sUryavaMzamAM tArA pitA 'ayodhana rAjA' thayA. tArA pitAzrI 'ayodhana rAjAnI bahena 'satyayazA te mArA bhAIzrI 'tRNabiMdu rAjA' nI strI thaI ane te bene 'madhupiMgala' nAmano eka putra che. have suMdarI ! mArI IcchA tane mArA bhatrIjA madhupiMgala' ne ApavAnI che, ane tArA pitA tane svayaMvara, eTale ke tuM A svayaMvaramAM jene varIza tene ApavA Icche che. huM nathI jANI zaktI ke tuM A svayaMvaramAM kone varaze ? Aja mAruM mana:zalya che, tethI huM tane kahuM chuM ke badhAya rAjAonI samakSa tAre mArA bhatrIjA 'madhupiMgala' ne ja varavo" A pramANenI mAtAnI zikSAne te ja pramANe 'sulasAe paNa aMgIkAra karI. latAomAM saMtAI rahelI dvArapAlikA maMdodarIe paNa A hakIkata sAMbhaLIne sagararAjA pAse jaIne kaho ke "mAtAnI zikSA mujaba sulatA' e svayaMvaramAM 'madhupiMgala' ne ja varavAnuM kabUla karyuM che." A sAMbhaLIne sagara rAjAe paNa vizvabhUti' nAmanA potAnA purohitane AjJA karI, eTale tarata ja kavi evA te purohite paNa 'nRpalakSaNasaMhitA'nI racanA karI, ane te saMhitAmAM teNe evuM lakhyuM, ke jethI sagara samasta rAjalakSaNothI sahita gaNAya ane madhupiMgala' sarva rAjalakSaNothI hIna, eTale ke - "rAjA gaNAvavA mATe taddana nAlAyaka Thare. e pramANenuM pustaka racIne te pustaka peTImAM mUkyuM. te 'devarSi nArada ane hiMsaka yajJo..5 ) 169 rAkSazavaMza ane vAnaravaMza Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAkSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 jaina rAmAyaNa: rajoharaNanI khANa pachI eka divase rAjAnI AjJAthI rAjasabhAmAM te pustakane te purohite bahAra kADhyuM. A pustaka bahAra kADhyA pachI te vaMcAya te pahelA ja sagararAjAe kahyuM ke 'A pustaka vaMcAya temAM je rAjA lakSaNahIna hoya, te rAjA saghaLAo mATe tyAga karavA yogya ane vadha karavA yogya che.' A pachI purohite te pustaka ne jema jema vAMcavA mAMDyuM, tema tema te apalakSaNavALo te 'madhupiMgala' lajjA pAmavA lAgyo ane chevaTe te 'madhupiMgala' svayaMvara maMDapane choDIne cAlyo gayo. A pachI 'sulasA' sagarane varI. teono vivAha paNa jaldI thayo ane badhA potapotAnA sthAne cAlyA gayA. madhupiMgale paNa te apamAnathI bALatapa svIkAryo ane tenuM pAlana karIne maraNa pAmyo. te bALatapanA yoge te marIne sATha hajAra asuronA svAmI tarIke 'mahAkAla' nAmano asura thayo. 'sulasA'nA svayaMvaramAM potAnA tiraskAramAM kAraNarUpa thayelI saghaLI kAryavAhIo e sagara rAjAnI karelI che.' ema teNe avadhijJAnathI jANyuM. AthI eNe sagarane ane te svayaMvara samaye ekatrita thayelA saghaLA rAjAone duzmana mAnyA. AthI ene ema thayuM ke 'sagara' rAjAne ane bIjA badhA rAjAone mArI nAkhuM. AthI te chidrAnveSI banyo. pariNAme chidrAbveSI evA teNe 'sUktimati' nAmanI nadImAM kSIrakadaMbaka RSinA putra parvatane joyo. parvatane jovAthI ene ema thayuM ke 'mArA mATe A yogya sAthI che' eTale tarata ja te brAhmaNanA veSano svIkAra karI 'parvata' pAse AvIne kahevA lAgyo ke XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX 1 'zAMDilyo nAna mitra tva-svitumi mahAmate ! dhImato gautamAkhyasyopAdhyAyasya puraH purA / ahaMkSirakadambazcA-paThAvaH sahatAvubhau 'he mahAmate ! huM 'zAMDilya' nAmano tArA pitAno mitra chuM. huM ane tArA pitA 'kSIrakadaMbaka' baMne sAthe buddhizALI 'zrI gautama' nAmanA upAdhyAyanI pAse bhaNatA hatA.' ' 170 ' ' ' ' ' ' Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A kAraNathI 'nArIhena nauzya tyAM, zrutvA gharvitamAnamam tvatpakSaM pUrayiSyAmi, maMtrairvizvaM vimohayan // 23 // " 'nArade ane lokoe tAruM apamAna kyuM' ema sAMbhaLIne huM ahIM Avyo ane maMtrothI vizvane mohita karato huM tArA pakSane pUrIza, eTale ke tArA pakSanuM samarthana karIza.' " A pramANe kahIne parvatanA sahacArI banelA te 'mahAkAla' nAmanA asure durgatimAM nAkhavA mATe saghaLA mANasone kudharme karIne mohita karavA mAMDyA. lokamAM sarva jagyAe vyAdhi ane bhUta AdinA doSone utpanna karyA. e doSothI kaMTALI je-je loko 'parvata'nA matane svIkAre, te-te lokone te-te doSothI e asura mukta karato. te parvata paNa te zAMDilya eTale 'mahAkAla' nAmanA asuranI AjJAthI roganI zAMti karato ane lokone e rItano upakAra karI-karIne potAnA matamAM sthApana karato hato. te pachI sagararAjAnA nagaramAM, aMta:puramAM ane parivAramAM paNa te asure ati ghaNA bhayaMkara rogone vircyA. AthI 'sagara' rAjA paNa lokanI 'parvatanI sevAthI rogo maTe che' AvI jAtanI pratItithI, parvatanI sevA karavA lAgyo ane parvate paNa zAMDilyanI sAthe rahIne sarva sthaLe rogonI zAMti karI dIdhI. parvate upadezelo pApAcAra A pachI prathama ApoApa pApI banelA ane pAchaLathI asurane AdhIna thayelA narakagAmI 'parvate' paNa lokomAM dharmanA nAme evI evI jAtinA pApAcAro upadezavA mAMDyA, ke jethI ajJAna AtmAo to te pApapravRttimAMthI bacI jana zake. mAnAkAMkSI AtmAo potAnI mahattA khAtara sarva kAMI AcaravAne taiyAra hoya che ! ane ajJAna jnatA dharmanA nAme saghaLuM karavAne taiyAra hoya che ! A sthitimAM pApane phelAvavAmAM vighno na naDe, e taddana svAbhAvika che ! bhoLI duniyAne koIpaNa eka pravRttimAM, artha ane kAmanI lAlaca 171 rAkSazavaMza ane vAnaravaMza devarSi nArada ane hiMsaka yajJo...pa Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAkSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 jaina rAmAyaNaH , rajoharaNanI khANa 172 ApavAmAM Ave ane vaLI pAchI tevI pravRttine dharmanuM upanAma ApavAmAM Ave, eTale pachI to te bhoLI duniyAnI hAlata ghaNI ja karuNAjanaka thaI paDe che ! paNa tenI te hAlata joIne mAnAkAMkSI AtmAone kaMpArI sarakhI AvatI nathI ! ane e ja kAraNe A vizvamAM aneka kutsita matonI khyAti vadhI che, vadhatI jAya che ane vadhatI ja javAnI, emAM kazuM ja Azcarya pAmavA jevuM nathI. mAnAkAMkSI parvate paNa asuranI sahAyane pAmIne upadezavA mAMDyuM ke "sImamaLyAM vighAnena, surAvA na duSyati agamyAgamanaM kArya, yaje gosavanAmani // 11 // mAtRmedhe vadho mAtuH, pitRmedhe vadhaH pituH / antarvedi vidhAtavyo, DhoSastatra na vidyate // 2 // " 'sautrAmaNi' nAmanA yajJamAM madirApAna karavuM emAM kazo ja doSa nathI lAgato 'gosava' nAmanA yajJamAM agamya je strI tenI sAthe gamana, eTale ke 'parastrIgamana-vyabhicAra' karavA yogya che ane mAtRmegha tathA pitRmegha' nAmanA yajJamAM vedikAnI aMdara mAtAno tathA pitAno vadha karavo yogya che mATe te-te yajJamAM te-te kriyAo karavAmAM, eTale ke sautrAmaNi' nAmanA yajJamAM madirApAna karavAmAM doSa nathI, 'gosava' nAmanA yajJamAM agamyagamana-vyabhicAra karavAmAM zeSa nathI ane mAtRmegha' nAmanA yajJamAM mAtAno vadha karavAmAM tathA pitRmegha' nAmanA yajJamAM pitAno vadha karavAmAM doSa nathI. ane zuzuetLamAthAya, pRSTha zurmasya tarpayet ? DhaviSA nusvAdhyAya, svAhevudlvA prayatnaH jIrU 'kAcabAnI pITha upara agni sthApana karI, te agnine homavA yogya dravyathI "[svAdhyAya svAhA' A pramANe bolIne prayatnapUrvaka tRpta karavo joIe.' Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jo kAcabAnI prApti na thAya to "ThThA prALuthAt sUrna, teDhA zuddhabrijananana raghana viMnAma, viDhiyarca ane 44? mArA draznavALuMca, mAruM naisakrime ? prajvalya jvalanaM dIpta-mAhutiM prakSipeDh dijaH 117 // " mastaka upara TAlavALA, pILA varNavALA, kriyAhIna ane mukha sudhInA pramANavALA pavitra jaLamAM UtarelA zuddha brAhmaNanA kAcabA jevA mastaka upara ghaptimAna agnine saLagAvI, temAM AhUti-homavA yogya dravyane pheMke' kAraNa ke "sarva puruSa eveDhaM, yadbhUtaM yadbhaviSyati / huzAno yo'mRtatvasya, tadannenAtirohati // 6 // " je thaI gayeluM che, je thaze, je amRtapaNAnA svAmI thayelA che, eTale ke je mokSe gayelA che ane je attathI atizaya vadhe che, te A saghaLuM puruSa ja eTale ke Izvara ja che. arthAt - Izvara sivAyanI koIpaNa vastu A vizvamAM che ja nahi.' eTale "pvamedhsa puru , vecanAtra vidyAre ? kuMtAto yathArda, yajJo prAnivAtanam ?" 'A pramANe eka ja IzvararUpa puruSanI hayAti hovAthI, A jagatamAM konA vaDe koNa marAya che ? arthAt koI koInAthI marAto nathI : mATe jema iSTa lAge tema jarApaNa bhaya, ciMtA ke glAni lAvyA vinA yajJane viSe prANIono nAza karo !' ane "mAMsasya bhakSaNaM teSAM, kartavya yajJakarmaNi / yoyajUkena pUtaM hi, devodezena tatkRtam // 8 // " vAraMvAra yajJanA karanAre, te yajJakarmamAM haNAyelA jIvonA mAMsanuM paNa 'devarSi nArada ane hiMsaka yajJo..5 1. rAkSazavaMza ane vAnaravaMza kare Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina rAmAyaNaH 1. rajoharaNanI khANa 174 'rAkSasavaMza ane vAnaravaza bhAga-1 bhakSaNa karavuM joIe kAraNa ke te devanA uddeze karIne kareluM ane ethI ja maMtrAdikanA yoge pavitra thayeluM hoya che.' A prakAranA upadezanA yoge sagara rAjA potAnA matamAM sthira thayA pachI, te parvate kurukSetra AdimAM vedikAnI aMdara yajJone karAvyA. dhIme-dhIme avasara pAmIne teNe rAjasUya' Adi yajJo paNa karAvyA. 'rAjasUya yajJa te kahevAya, ke jemAM rAjAno paNa homa karavAmAM Ave. evA bhayaMkara yajJo paNa teNe pravartAvyA ane tenA sAthI asure paNa yajJamAM haNelAone vimAnamAM rahelA batAvyA. AthI vizvAsamAM Avelo loka, te parvatanA matamAM sthira banIne zaMkA rahitapaNe prANIhiMsAtmaka yajJone karavA lAgyo." AgaLa cAlatAM zrI nAradajI kahe che ke A rIte e baMne pApAtmAoe pravartAvelA pApAcArane joIne, meM 'divAkara nAmanA vidyAdharane kahayuM ke tAre saghaLAM pazuone A yajJomAMthI harI levAM.' te vidyAdhara jeTalAmAM mArA te vacanane aMgIkAra karIne yajJamAMthI pazuone harI le che, teTalAmAM te vAta te paramadhAmika surAdhama 'mahAkAle' jANI eTale teNe 'zrI divAkara' vidyAdharanI vidyAono ghAta karavA mATe, yajJamAM zrI RSabhadevasvAmInI pratimA sthApana karI ane vidyAdhara paNa potAnA prayatnamAM niSphaLa thayo, eTale te pravRttithI virAma pAmyo. AthI huM paNa upAyarahita thaI javAne kAraNe mUMgo-mUMgo bIje cAlyo gayo. A pachI teNe paNa mAyAthI yajJonI aMdara sagararAjAne khUba rasika banAvyo ane pariNAme sulatA'nI sAthe sagara rAjAne yajJanA agnimAM homI dIdho. A rIte dhArelA kAryane karI levAthI kRtyakRtya banelo te 'mahAkAla nAmano asura paNa potAnA sthAna prati cAlyo gayo. A rote he rAvaNa ! pApanA parvata samA parvatathI AraMbhIne brAhmaNoe hiMsAtmaka yajJo karavA mAMDyA che ane te tamArAthI ja aTakI zake tema che." Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaSAya pariNatinuM pariNAma kharekhara, kaSAya e bahu ja bhayaMkara vastu che. krodha, mAna, mAyA ke lobha game te hoya, paNa e bahu ja bhayaMkara che. madhupiMgala'no jIva je mahAkAla asura thayo, teNe krodhane AdhIna thaI kevuM bhayaMkara kAma karyuM? sagararAjA eno duzmana hato, paNa bIjA to nahotA ne ? te chatAM paNa kaSAyAdhIna thayelA asure parvatanI sAthe maLI, jagatamAM Thera Thera hiMsA pravartAvI rAjAone ane prajAone pApamArge yojI ane ethI potAne kRtArtha mAnI, sulasA sahita rAjA sagara' ne yajJamAM homI e asura potAnA sthAne cAlyo gayo. e zaMkA vinAnI vAta che ke kaSAyAdhIna AtmA potAnuM bhAna ja bhUlI jAya che jenA hRdayamAM khoTI vAsanAo Ave e zuM na kare ? ApaNe joyuM ke potAnA jJAnathI eka nahi jevA nimittane jANI 'asura' banelo "madhupiMgala' kopAyamAna thayo. sAcI vAta che ke bhArekarmI AtmAone mATe jJAna paNa anartha karanAruM nIvaDe che anyathA je jJAnanA yoge pUrvabhavonA smaraNathI hRdayamAM saMsAranI asAratA bharelI svArthamayatAnuM bhAna thAya ane tethI te hadaya vairAgyasAgaramAM jhIlavuM joIe, tene badale 'asura' thayelA madhupiMgalanuM hRdaya kaSAyAgnithI dhamadhamI kema UThe ? kharekhara, AvA jJAnanA yoge vicArazIla hadayamAM to evI ja bhAvanA UThe ke 'bhaluM thajo e sagararAjAnuM, ke jeNe mane saMsAranI mohinImAM paDato bacAvyo, ke jenA pariNAme huM bALa tapa karI zakyo ane tenA pariNAme A devagatine pAmyo! te 'sagara rAjA pratye to have mArI e pharaja che ke e upakAranA badalAmAM mAre tene saMsAranI asAratAnuM bhAna karAvI sanmArge yojavo ane enA dvArA jagatane saddharmathI suvAsita karavuM.' paNa kharekhara, viSaya ane kaSAyane AdhIna thayelA pAmara AtmAomAM e jAtinI uttama bhAvanA jAgRta ja nathI thatI. 'evA AtmAo to potAnA kaSAyAgnimAM aneka AtmAonuM balidAna 'devarSi nArada ane hiMsaka yajJo...5 2. 1 kapa rAkSazavaMza ane vAnaravaMza Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'rAkSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 jaina rAmAyaNaH Cii rajoharaNanI khANa che 176 Ape tyAre ja rAjI thAya che. A vAtanI siddhi mATe A 'madhupiMgala' sArAmAM sAruM dRSTAMta pUruM pADe che. kaSAyavaza banelA te pApAtmAe kevo ane keTalo anartha karyo, te to ApaNe sArAmAM sArI rIte joI AvyA. e pApAtmAne potAnI IcchA pUrI pADavA mATe 'parvata' jevo mAnAM mahAtmA paNa maLI Avyo ! mAnAMdha banelA parvate paNa na joI potAnI jAta ke na joI potAnI kulavaTa ! phIrakadaMbakI jevA paramadharmAtmA pAThakano dIkaro thaIne, mArAthI AvA krUra karmano upadeza kema apAya, evo paNa vicAra abhimAnathI aMdha banelA te parvatane na Avyo!je pitAe parIkSA mATe sAcA kUkaDA nahi ApatA loTanA kUkaDA ApyA, te pitAno dIkaro pazuothI mAMDIne manuSyo ane temAM paNa cheka mAtA-pitA Adi sarvanA saMhArano upadeza ApavAnuM kArya karavA taiyAra thAya, e mAnavI jevI tevI lIlA che ? mAnane AdhIna banelA parvate, kulAMgAra dIkarA kevA hoya che, tenuM sArAmAM sAruM dRSTAMta pUruM pADyuM che. kyAM dayAmUrti upAdhyAya 'zrI kSIrakadaMbaka ane kyAM bhayaMkara krUra AtmA parvata' ! mAtra loTanA kUkaDAne haNavAthI paNa pitAjIe kAramo tiraskAra karyo hato, tenuM paNa smaraNa parvatane na thayuM ! madamAM caDhelA AtmAne hitakArI zikSAonuM smaraNa thAya zI rIte ! kAraNa ke mada e vastu ja evI che ke dekhAtA AtmAone paNa aMdha banAve ane e ja nyAye 'parvata aMdha banyo ane jagata upara kAramo kera vartAvyo. eka ja guru pAse bhaNelA baMnemAMthI eke jyAre jagata upara hiMsAnuM sAmrAjya phelAvI kAramo kera vartAvavA mAMDyo, tyAre bIjAe, eTale ke zrI nAradajIe te hiMsAno saMhAra karavAnA prayatno AraMbhIne sujAta ziSyapaNAnI chApa meLavI. putrathI ke ziSyathI, pitAthI ke gurathI adhika guNavAna na thaI zakaya, to samAnaguNI thavAnI athavA to pitAnI ke gurunI hitakara zikSAne anusarIne cAlavAnI to kALajI Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAkhavI joIe ane ema karanArA putro ane ziSyo potAne sujAtanI koTimAM mUkI zake che. parvatanA zAstravirUddha bhASaNano sAmano karIne zrI nAradajIe potAnI gurubhakta tarIkenI pharaja pUrepUrI bajAvI lIdhI ane guru pAsethI meLavelI vivAthI sAcI vidvattA meLavI, jagatanAM prANIo ajJAnatAnA yoge hiMsAdika pApapravRttiomAM na phasI jAya, te mATe satata prayatno AraMbhIne jema potAnI jAtane amara karI, tema potAnAM mAtA, pitA ane gurunI nAmanA paNa amara ja karI. jeo potAnA mAnapAna khAtara satyanuM ke gurunI AjJAnuM balidAna kare che, teo khare ja potAnI jAtane kulAMgAranI ja koTimAM mUke che ane evAonuM jIvana A jagatamAM kevaLa bhArabhUta ja gaNAya che. kevaLa potAnI jAtanI ja nAmanAnA arthI banelA AtmAone nathI yAda AvatI potAnA tArakadevanI AjJA ke nathI yAda AvatI potAnA gurunI AjJA ! teone to eka te ja yAda rahe che ke - jenAthI potAnI jAtanI nAmanA thAya. AvI khoTI nAmanAnI late caDhelAoe A zrI nAradajInuM dRSTAMta khAsa manana karavA yogya che. kharekhara, pApAtmAo duniyA upara ghaNAM jabhayaMkara hoya che. teo potAnA pApanI prasiddhi mATe tAraka vastuono paNa durupayoga karavAnuM cUkatA nathI. mokSa mATe nirNAyelI vastuono paNa svArthanI sAdhanAmAM upayoga karatAM pApAtmAone AMcako nathI Avato. teonuM dhyeya to game te prakAre potAno svArtha ja sAdhavAnuM hoya che. vastumAM rahelA guNathI svArthIo to potAnuM kAma sAdhI le. banAvaTI satyonA nAme, zAMtinA nAme, kSamAnA nAme, vepArI grAhakane kevA banAve che ? e kSamAnA yoge vepArInAM pApa jAya ? A kSamAnA yoge sAmAne lAbha ke hAni ? A badhI vastuo khUba vicAravA jevI che ! kharekhara, sArI cIja ayogya AtmAnA hAthamAM jAya, to te cIja paNa sAmAno nAza kare che : mATe to upakArIoe kahyuM ke - sArI cIja detAM pahelAM pAtra jojo ! pUrvanuM jJAna amukane nahi devAnuM kAraNa 4 rAkSazavaMza 4 'devarSi nArada ane hiMsaka yajJo...5 ane vAnaravaMza Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane vAnaravaMza bhAga-1 rAkSasavaMza jaina rAmAyaNaH rajoharaNanI khANa paNa e ja che. zrutakevaLI zrI bhadrabAhu svAmIjIe zrI sthUlibhadra svAmIjIne kahyuM ke - "anyasya zeSapUrvANi, pradeyAni tvayA na hi / | 'bAkInA pUrve tAre bIjAne devAM nahi.' A kahevAnuM kAraNa e ja ke - ayogya AtmAo e jANIne enA ja dvArA eno durupayoga karyA vinA rahe ja nahi. sArI vastuno paNa avasare khoTA mANaso khoTo upayoga kare che. talavArano guNa thI bacAvavAno, paNa te gAMDA mANasanA hAthamAM jAya to duzmananA hAthe e ja talavAra mAthuM kapAve. emAM khAmI talavAranI nathI. evI ja rIte sAdhana majenuM paNa durupayoga kare to pariNAma bhayaMkara Ave, emAM Azcarya pAmavA jevuM paNa zuM che? zrI nimUtine muktinA IrAde pUje, seve to mukti Ape, paNa artha kAma mATe seve to? koI bIjA ja irAde seve to ? saMyama muktinA irAde seve to mukti Ape, paNa je saMsAranI sAdhanAo mATe seve, tene to te saMyama mukti nahi ApatA saMsAramAM rulAve, emAM Azcarya pAmavA thavA jevuM zuM che ? sArI vastuno khoTo upayoga kema karI zakAya. emAM kazuM ja pUchavApaNuM nathI kAraNake - e to cAlu ja che ! je bhagavAnane dekhIne hajAro AtmA taryA, te ja bhagavAnanA yoge saMgama DULyo ! zrI saudharma IMdra karelI bhagavAnanI prazaMsA sAMbhaLIne saMkhyAbaMdha devatAoe potAnuM samyakta nirmaLa karyuM, te ja prazaMsAnA zravaNathI saMgama UlaTo DULyo. emAM doSa kono ? adhama AtmAo sArI cIjano durUpayoga na kare eja sadbhAgya. adhama AtmAo zuM na kare ? badhuM ja kare. jeTaluM na kare eTaluM ochuM. durjanathI saktane bhAgavuM paDe. pAdazAha paNa AghA konAthI ? sabhA nAgAthI. rAjya enuM, senA enI pAse, prajA enI, te chatAM paNa tenAthI Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tene dUra rahevuM paDe paNa emAM kAMI laghutA nathI, kAraNake - emAM ja hita che. eka kavi to tyAM sudhI kahe che ke - "hunuM prathama vaMde, sana taraMntaram ?" huM to prathama durjanane vaMduM . ane te pachI sajjanane vaMdu chuM !' A namaskAramAM bhakti ke prema kazuM ja nathI. mAtra enAthI bacavA mATe ja che. kavino e Azaya che ke sajjanane namaskAra na karo to paNa vAMdho nahi, paNa durjanane namaskAra pahelAM karavA kAraNake evA durjano hoya che ke jeo potAnuM nAka kApIne paNa sAmAne apazukana kare.' pADozIne apazukana karavA, potAne tyAM koI vagara maryo paNa phALiyuM bAMdhIne Ave ethI mUMjhAvuM nahi kAraNake evAone jAta, bhAta ke zarama jevuM kAMI hotuM nathI. evAone chaMcheDavA nahi. bAkaLA devAnuM vidhAna, e enuM ja samarthana che. ApaNe joI gayA ke pApAtmA asure zrI RSabhadeva svAmInI pratimA sthApana karI, te pachI te vidyAdharane paNa virAma pAmavuM paDyuM ane zrI nAradajIne paNa sthAnAMtara karavuM paDyuM ane te pachI avasara pAmIne parama dharmAtmA zrI nAradajIe yajJakarmamAM rakta banelA maruta rAjAnA baMdhanamAMthI jIvone choDAvavAno suMdaramAM suMdara upadeza paNa Apyo. paNa hiMsakoe e upadeza zravaNanA pariNAme zrI nAradajI upara bhayaMkara AkramaNa karyuM ane e AkramaNanA yoge nAsIne zrI nAradajI divijaya karavA jatAM zrI rAvaNane maLyA ane marUta rAjAe mAMDelA yajJamaMDapamAM laI AvyA. tyAM AvIne zrI rAvaNe maruta rAjAne zuM kahAM e 'maruta' rAjA kevI rIte zaraNAgata thayA ane te pachI zrI rAvaNanA pUchavAthI 'hiMsAtmaka yajJonI utpatti'no je itihAsa zrI nAradajIe kahyo, te ApaNe sAMbhaLI AvyA ane e badhI 5 vastusthiti samajAvyA pachI, zrI nAradajIe zrI rAvaNane kahAM 'devarSi nArada ane hiMsaka yajJo...5 179 rAkSazavaMza ane vAnaravaMza Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina rAmAyaNaH 1 8 0 rajoharaNanI khANa 'rAkSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 "evaM ca parvatAtpApa - parvatAdadhvarA dvijaiH / hiMsAtmakA akriyanta, te niSedhyA tvayaiva hi // 1 // " 'A rIte pApanA parvatasamA parvatathI AraMbhIne brAhmaNoe A hiMsAtmaka yajJo karavA mAMDyA che, ane te tamAre ja rokavA yogya che." "taDhAcamurarIkRtya, praNipatya ca nAradam / matati hasamayitva gha, visarna DhazaninaH ????" "zrI nAradajInI vANIne, eTale ke hiMsAtmaka yajJone rokvAnI temaNe karelI bhalAmaNane aMgIkAra karIne ane zrI nAradajIne premapUrvaka namaskAra karIne tathA maruta' rAjA pAse kSamA maMgAvIne, eTale ke zrI rAvaNanI AjJA mujaba "maruta rAjAe pote karelI avajJAnI zrI nAradajI pAse kSamA mAMgyA bAda, zrI rAvaNe zrI nAradajIne kahyuM ke have Apa padhAro have !" ApanI AjJA mujaba huM A hiMsAtmaka yajJone aTakAvavAnA saghaLA suprayatno karIza. bhAgyavAno ! vicAro ke 'zrI rAvaNa jevo mahArAjA potAnAM saghaLAM karyo paDatAM mUkI, hitakara pravRtti karavA mATe keTalI kALajI dharAve che? jo tevI kALajI na hoya to 'eka zrI nAradajInA nahi jevA kathanathI potAnA digvijayanA prayANamAMthI zrI nAradajI sAthe maruta' rAjAnI sabhAmAM AvavuM, tenI sAna ThekANe lAvavAnA prayatno karavA, jarUrI ugratA paNa dharavI, 'hiMsAtmaka yajJonI utpattinA itihAsa'ne zAMti ane dhIrajapUrvaka cira samaya sudhI sAMbhaLavo ane te pachI zrI nAradajInI bhalAmaNa mujaba te hiMsAtmaka yajJone rokvAnI pravRtti karavAnI kabUlAta ApavI' A badhu zuM sahaja che? AjanA koI zaktisaMpanna pAse dharmarakSA mATe koI kAMI kahevA jAya, to te janAra puNyAtmA zuM sAMbhaLIne Ave e kahezo ? "hitakara kAryanI bhalAmaNa karavA AvanArane 'amane pharasada nathI athavA ame dharmaghelI vArtA karavAnuM ke AvI-AvI nirarthaka paMcAto karavA mATe navarA nathI' A pramANe kahevuM, e zrImaMtAI ke moTAI nathI, paNa narI kaMgAliyata bharelI sudratA ja che !" A vastu zrI rAvaNanA Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ umadA vartanathI samajI zakAya tema che. kharekhara, uttama AtmAonI uttamatA samajavA mATe zrI rAvaNanI A pravRtti ochI udAharaNarUpa nathI. samyagdaSTi AtmA hitakara pravRtti ane ahitakara pravRttino kevo suMdaramAM suMdara viveka karI zake che' e paNa zrI rAvaNanI pravRtti ApaNane samajAve che. dharma pariNAma pAmyo che ke nahi e samajavA mATe zrI rAvaNanI pravRtti ApaNane eka sArAmAM sArUM tharmomITara pUruM pADe che. pUrvanA koI zubhodaye Aje sAmagrIsaMpanna ane zaktisaMpanna banelAoe zrI rAvaNanA A vartAvane sAMbhaLIne sAvadha thavAnI jarUra che ane AvelI unmAda dazAne dUra karIne dharmAtmA taraphathI thatI hitakara sUcanAone premapUrvaka svIkAratA zIkhI, potAnI saghaLI sAdhanasAmagrIno ane zaktisaMpannatAno, adharmano aTakAva karavAmAM tathA dharmano pracAra karavAmAM, sadupayoga karatAM thaI javAnuM che ane emAM ja e jIvananuM zreya che ane potAnA samyagdaSTipaNAnI ke sAmAnya dharmIpaNAnI paNa sAbitI che. paNa A vAtanI asara lakSmInA ane mAnapAnanA upAsaka upara bhAgye ja thaI zakavAnI che. A ati durlabha manuSyajIvananI jo sArthakatA karavI ja hoya, to zrI rAvaNanA A vartananuM AlaMbana laIne dharmImAtranuM sanmAna karatAM, dharmInI salAha mujaba hitakara kriyAnuM premapUrvaka AcaraNa karatAM ane potAnI saghaLI zaktiono sadupayoga dharmamArgano pracAra karavAmAM ane dharmanA virodhano sAmano karavAmAM karatAM zIkho ! A sivAya e saghaLI ja sAdhanasaMpannatA ane zaktisaMpannatA pariNAme bhayaMkara ja nIvaDavAnI che. | zrI nAradajIno paricaya zrI rAvaNe hiMsAtmaka yajJone aTakAvavAnI kabUlAta karavAthI saMtuSTa thayelA devarSi zrI nAradajInA gayA bAda, 'zrI maruta' rAjAne paNa 'Avo dayAno sAgara koNa che? e jANavAnI IcchA thaI ane AvA sutyamAM AvI dRDhatA dAkhavanAra mATe ema jarUra thAya che, kAraNake 'zrI maruta rAjA paNa pApAtmAonA pApopadezathI mAtra unmArge ja caDhela hato, paNa kaMI saddharmathI virUddha na hato. je AtmAo dharmanA virodhI 'devarSi nArada ane hiMsaka yajJo...5 181 rAkSazavaMza ane vAnaravaMza Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'rAkSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 2. jaina rAmAyaNaH 1/2 rajoharaNanI khANa 8 hoya che, teone ja sapuruSo tarapha ke sapuruSonI hitakara vAto tarapha sadabhAva nathI jAgato, bAkI "anya saraLa AtmAone to tevA upakArI ane sAcA dayALuo pratye sadbhAva thayA vinA raheto nathI' e nyAye 'zrI maruta' rAjAne paNa 'zrI nAradajIne oLakhavAnuM mana thayuM, eTale teNe zrI rAvaNane namaskAra karIne prazna karyo ke "sato rAvaLa natvo - vAgha voDAM pAnidhi ? pApADhamuSmAdyo hya - smAMstvayA svAminyavArayata // 1 // " "he svAmin ! A kRpAnidhi koNa che ke jemaNe ApanA dvArA amane A pApathI pAchA pheravyA ?" vicAro ke A praznamAM keTalI saraLatA ane sahRdayatA taravare che tathA tenI sAthe upakArI pratyeno sadbhAva paNa keTalo pragaTa thAya che ? kharekhara, puNyazALI AtmAo mATe AvI sahadayatA ane upakArI puruSo pratyeno sadbhAva kAMI kaSTasAdhya nathI hoto. tevA AtmAone to uttama nimittonI prApti thavI ja joIe. | 'zrI maruta' rAjAnA praznano uttara ApatAM, zrI rAvaNa kahe che ke 'brahmaruci nAmano eka brAhmaNa hato. tApasa thayelo te brAhmaNa potAnI bhAryA sAthe vanamAM rahevA lAgyo. tApasa thayo paNa strIsaMga na tajyo, tene pariNAme enI 'kurmI' nAmanI strI garbhavatI thaI. eka vakhata te AzramamAM zrI jinezvaradevanA zAsanamAM vicaratA sAdhuo padhAryA. sAdhumAMthI eka sAdhu bolyA ke, "mavatyA havAkyatvoyasAdhu sAdhu tat aa?" "he mahAnubhAva ! teM bhavanI bhItithI je gRhavAsano tyAga karyo, te to ghaNuM ja sAru karyuM che kAraNake gRhavAsano tyAga karavo emAM ja kalyANa che.' paNa Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "bhUyaH svahArasaMgasya, viSayairluptacetasaH / gRhevAsAvane vAsa, dyaM nAma viziSTate sAra" pharIthI eTale ke gRhavAsano tyAga karyA pachI paNa potAnI patnI sAthe saMga karanAra ane viSayothI lipta cittavALA, eTale ke viSayomAM rakta rahenArA AtmAno vanavAsa, gRhavAsa karatAM vizeSa che." ema zI rIte kahI zakAya ?" A uparathI - tame samajI zakazo ke prabhuzAsananA munivaronI manodazA kevI hovI joIe !' 'gRhavAsanA tyAgane te mahApuruSo keTalo vakhANe che ane tyAgamAM adhUrA rahelA AtmAone tyAganA mArge caDhAvavA mATe kevI jAtino upadeza Ape che eno paNa tamane A uparathI sArAmAM sAro khyAla AvI zakaze. vadhumAM A uparathI tame e paNa samajI zakazo ke 'Aje je sAdhuo gRhasthonA gRhavAsanI paMcAtamAM paDI, gRhasthonA gRhavAsanI karaNIonI prazaMsA tathA puSTi karI rahyA che, ane gRhasthone gRhasthonA gRhavAsanI karaNIo karavAno upadeza karI rahI che, teo bharabajAramAM potAnA sAdhupaNAnuM lIlAma ja karI rahyA che. kAraNake zrI jinezvaradevatA sAdhuone jema bahu AraMbhano upadeza karavAnI paNa manAI che, tema alpa AraMbhano upadeza karavAnI paNa manAI ja che. zrI jinezvaradevanA sAdhu jema kaMdamULa khAvAnuM paNa nathI kahI zakatA, tema kaMdamULa sivAyatI vanaspati paNa khAvAnuM nathI kahI zakatA jema moTuM pApa AcaravAnuM nathI kahI zakatA, tema nAnuM pApa AcaravAnuM paNa teo nathI ja kahI zakatA arthAt gRhavAsane puSTa karatI eka paNa vastune ane gRhavAsa jarUrI che ema dhvanita karatI eka paNa pravRttine te puNyapuruSo potAnA upadezamAM sthAna nathI ApI zakatA, tema ja sAdhuo 'devarSi nArada ane hiMsaka yajJo...5 183 rAkSazavaMza ane vAnaravaMza ( Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'rAkSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 jaina rAmAyaNa je rajoharaNanI khANa 1 kevaLa lokeSaNAmAM ja paDyA che ane mAna-pAna e ja jeonuM eka jIvanadhyeya che tathA jeo sahune sArA lAgavAmAM ja ane sahune sArUM manAvavAmAM ja tathA potAnI vAha-vAha banAvI rAkhavA khAtara satyane sphaTa karavAnI zakti chatAM IrAdApUrvaka goLa-goLa goTALAvALIne ajJAna janatAne ajJAnanA aMdhakAramAM ane durgatinA khADAmAM dhakelavA jevA adhama prayatno seve che, teonuM oThuM laI mahApuruSo prabhumArge vicAravAmAM ane ethI ja duniyAdArInA nAnA ke moTA eka paNa AraMbha anumodana ApavA nathI IcchatA tathA gRhavAsane narakanA pratinidhi tarIke mAnI, tenA phaMdAmAM phaselA paNa laghumati hovAnA kAraNe tenA tyAga tarapha jeonI daSTi DhaLI che, teone te narakanA pratinidhirUpa grahavAsane tajI devAno ane jeo ekadama tajI zake tevA na hoya, teone temAM lIna nahi thavAno tathA dhIme-dhIme paNa tajatA thavAno ane na tajI zakAya to paNa tajavA yogya jamAvavo joIe'. evI ja jAtino upadeza ApavAmAM kalyANa mAnanArA che, tevA puNya purUSone duniyAdArInI kSudra temaja pariNAme AraMbha ane samAraMbhane DhasaDI lAvanArI tathA darekane arthakAmanI lAlasAmAM rakta batAvanArI pravRttiomAM joDAvAnuM kahevuM, e zrI jinezvaradevanI AjJAnI virAdhanA karavA jevuM ja che.' AthI mArI bhalAmaNa che ke munipaNAmAM zuddha rIte TakI zake ane tamane paNa te puNyamArge gherI zake tevI ja AcaraNAo karavI, e tamArA mATe hitAvaha che ane pUjya munivaroe potAnA munipaNAne ja dRSTi samakSa rAkhI temAM eka leza paNa kSati na Ave tevI rIte prabhunI AjJAne anusaratuM ja vartavuM, eTale ke vicAravuM, bolavuM ane AcaravuM, e ja hitAvaha che. ApaNe joI gayA ke zrI rAvaNe, nAradajIno paricaya ApatAM ema jaNAvyuM ke "brahmaruci nAmano eka brAhmaNa, tApasa thaIne Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ potAnI kurmI' nAmanI patnI sAthe vanamAM raheto hato ane vanamAM rahetA te tApasanI patnI garbhavatI thaI hatI. te bALakane janma Ape te pahelAM koI eka divasa tyAM sAdhuo padhAryA ane te padhArelA sAdhuomAMthI eka sAdhue e brAhmaNane uddezIne kaho ke "saMsArathI bhaya pAmIne te gRhasthAvAsano je tyAga karyo, te to ghaNuM ja sAruM karyuM - paNa gRhasthAvAsano tyAga karanAra AtmA te pachI paNa potAnI strInA saMsargamAM rahe ane jo cittane viSayomAM ja lipta rAkhe, to teno 'vanavAsa gRhasthAvAsa karatAM sAro kaI rIte kahI zakAya ?" munivare pUchelA A prazna uparathI ApaNe vicAravA yogya vicArI paNa lIdhuM ke munivaro, mumukSu AtmAne zuddhamArga upara ArUDha karavAnA ane amumukSu AtmAone mumukSu banAvavAnA ja yatno kare, paNa A sivAyanI koI paNa pravRtti, ke je mokSamArganI ArAdhanAmAM ke mumukSupaNAnI prAptimAM vilakara hoya, tevI pravRttine potAnA AcAra, vicAra ke uccAramAM kadI ja sthAna na Ape. A ja kAraNa che ke munivaronA sahavAsathI ke upadezathI sarvavirati svIkAryAnA, dezavirati svIkAryAnAM ke samyatva athavA mArgAnusAritA Adi svIkAryAnAM dRSTAMto Ave che, paNa te sivAyanAM eTale ke duniyAdArInAM kAryo svIkAryAnAM dRSTAMto koIpaNa sthaLe AvatAM nathI ane Aje paNa nahi ja, kAraNake munivaro eTale ekeeka sAvarakarmanAM tyAgI ja hoya, eTale ke teo koIpaNa sAvaghakarmane seve nahi, anya pAse sevarAve nahi ane jeo sevatA hoya teone sArA che ema mAne paNa nahi, kahe paNa nahi ane teo sArA che ema lokadRSTie jaNAya tevI AcaraNA paNa kare nahi ! 'hiMsA, asatya, corI, maithuna abrahmacarya ane parigraha' A pAMce pApa che. A pAMceno je jIvanamAMthI sarvathA tyAga kare, anyane e pAMceno tyAga karavAno ja upadeza Ape ane jeo te pAMceno tyAga kare teone ja sArA mAne tenAmAM ja sAcuM munipaNuM TakI zake che ane AthI spaSTa che ke je 'devarSi nArada ane hiMsaka yajJo...5 185 rAkSazavaMza Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina rAmAyaNaH | 186 rajoharaNanI khANa rAkSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 pravRttinA pariNAme parigrahanI eTale ke, artha-kAmanI lAlasA vadhavAnI hoya, te pravRttine sAco muni kadi ja sAtha na ApI zake : kAraNake e parigrahanI lAlasAnA pariNAme hiMsA, asatya, corI ane abrahmacarya' e cAre ane bAkI rahelA bIjA krodha, mAna, mAyA, lobha, rAga, dveSa, kalaha, abhyAkhyAna khoTAM ALa caDhAvavAnAM, "zUnya cADI cugalI, rati ane arati eTale ISTa paudgalika saMyogonI prAptithI AnaMda ane aniSTa podgalika saMyogonI prAptithI zoka, paraMparivAda niMdA, mAyA mRSAvAda ane mithyAtvazalya eTale sAcAne khoTuM ane khoTAne sAcuM mAnavuM che. A badhAM ja pApo svayameva AtmA upara caDhAI karI, AtmAnI anaMta zaktino avarodha kare che. AthI ekAMta kalyANanA arthI munivaro A saMsAra ane tenI pravRttiothI niraMtara sAvadhAna rahevA sAthe, potAnA anaMta jJAnIoe vihita karelA mArgamAM sthira rahI, svaparanA kalyANanI sAdhanAmAM ja rakta rahe che. "kRtvA thrahmadha, ghaiAnazAsana: tadaiva prAvrajat sA ca, kUrcyabhUcchrAvikA parA // 1 // " 'munivaranA te vacanane sAMbhaLIne aMgIkAra karIne zrI jinezvaradevanuM zAsanane brahmaruci' nAmanA tApase teja vakhate pravajyA-dIkSA aMgIkAra karI ane te tApasanI patnI kUrmI zreSTha zrAvikA banI.' mArgAnusArI upadeza, uttama AtmA upara kevI ane keTalI suMdara asara kare che, enuM A eka uttama udAharaNa che. svabhAvata: pApabhIru AtmAne suMdara upadezanI asara thatAM vAra nathI lAgatI. pApabhIrupaNAnA yoge ja, gRhavAsano tyAga karI vanavAsano svIkAra karanArA AtmA, jemAM bilakula pApa na hoya evA mArgano sahelAIthI svIkAra karI zake che. mAtra te AtmAne sanmArganA dezaka maLavA joIe ! vicAro ke AvA uttama AtmAne, kaI unmArgadazaka maLI gayA Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hota, to zuM pariNAma Avata ? e ja ke te AtmA mithyAmArgamAM sthira thaI jAta, ane unmArgadazaktA yoge bIju pariNAma Ave paNa zuM? te to game tevA pApamArgamAM rahelA AtmAne paNa dharmavIra karmavIra ane puNyAtmA tarIke oLakhAvavA taiyAra ja hoya che, kAraNake tene to ekalI 'lokapriyatA' ja vhAlI hoI, te ja meLavavAnI IcchA hoya che. dharma jevI vastu lokeSaNAmAM paDelA pAmara AtmAo pAse hotI ja nathI. dharma vecIne paNa lokaiSaNAmAM paDelAo, pote DUbavA sAthe anya AtmAone paNa DubAvavAnuM ja kAma kare che, mATe ja upakArI mahApuruSo munivarone lokeSaNAmAM nahi paDavAno ane kalyANArthI ! mAtrane lokaherI tajavAno upadeza Ape che. upakArI mahApuruSonA e upadezano amala karavAmAM ja, sva ane para eTale prANImAtranuM zreya samAyeluM che. A pachI eTale ke potAnA patie pravrajyA aMgIkAra karyA pachI, te ja AzramamAM vasati ane mithyAtve karIne rahita evI te kurmI' nAmanI zrAvikAne putraprasava thayo ane te rudana AdithI rahita hovAthI, tenuM nAma "nArada' pADyuM. ekavAra e 'kurmI' nAmanI zrAvikA potAnA te 'nArada' nAmanA putrane mUkIne anyatra gaI hatI, te vakhate bhaka devatAoe te "nArada' nAmanA bALakanuM haraNa karyuM. AthI mAtAne zoka - thayo, paNa te samajadAra hovAthI zokanA yoge anya kAMIpaNa na karatAM, teNIe IndramAlA' nAmanA sAdhvI pAse pravrajyA-dIkSA aMgIkAra karI. AthI paNa samajI zakAze ke uttama upadeza, dareka prasaMgomAM AtmAne hitakara mArge ja vALe che. A kurmI' nAmanI zrAvikAe putrazokanA prasaMgane pAmIne pravajyA aMgIkAra karI, e paNa te munivaranA te uttama upadezanuM ja pariNAma gaNAya. anyathA, AvA prasaMgo to AtmAne AkuLavyAkuLa banAvIne bhayaMkara unmArge caDhAvI de che. AthI ja zAstrakAra 4 rAkSazavaMza vika ane vAnaravaMza devarSi nArada ane hiMsaka yajJo...5 , Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina rAmAyaNa 188 rajoharaNanI khANa maharSio pharamAve che ke kalyANanA arthI AtmAe sadguruonI nizrAmAM rahevuM ane sadguruoe kalyANanA arthI AtmAone saMsAranI asAratA samajAvIne ane viSayakaSAyathI virakta banAvIne, Atmahitakara pravRttiomAM ja sthira karavA, ke jenA pariNAme sva ane para Atmahita sAdhI zakAya ! pachI rAvaNe kahayuM ke devatAoe te tApasaputranuM pAlana paNa karyuM. zAstro paNa bhaNAvyA ane krame karIne tene 'AkAzagAminI' vighA paNa ApI. tyAra bAda "agvrataghara: prApa:, yauvanaM ra manoram ?" 'zrAvaklAM pAMca aNuvratone dhAraNa karanArA zrI nAradajI manohara yauvanavayane zakSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 pAmyA.' ___ sa zikhAdhAraNAnnityaM na gRhastho na saMyat: 11 // " haMmezA zikhA eTale coTalIne dhAraNa karanArA hovAthI te zrI nAradajI nathI gaNAtA gRhastha ke nathI gaNAtA sAdhu." vadhumAM A nAradajI dp no uttar, attra [Dha nA sadA kaMdarpakaukucya - maukharyAtyantavatsalaH // 1 // vIrANAM kAmukAnAM ca, sandhivigrahakArakaH / chatrikAkSavRSIpANi - rAruDhaH pAdukAsu ca // 2 // devaiH sa vardhitatvAcca, devarSiH prathito bhuvi / prAyeNa brahmacArI ca, svecchAcAryeSa nAradaH // 3 // " 'kalaha jovAnI AkAMkSAvALA che, gIta ane nRtyanA kutuhalI che, niraMtara kAmaceSTAo ane vAcALatAmAM atyaMta prema dharAvanArA che, vIrapurUSo kAmI AtmAonI varace saMdhi ane vigraha karAvanAra che hasuM chatrI, a49 3 Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane darbhAsana rAkhe che, pagamAM pAdukA pahere che prAya: brahmacArI tathA svecchAcArI te nArada, devoe ucherelA hovAthI pRthvI upara devarSi tarIke suprasiddha che. A rIte zrI nAradajIno paricaya ApI rahelA laMkApati "zrI rAvaNa' pAse zrI maruta' rAjAe yajJathI utpanna thayelA potAnA aparAdhanI kSamA yAcI ane potAnI kanakaprabhA' nAmanI kanyA te ja vakhate zrI rAvaNa'ne ApI ane zrI rAvaNa paNa 'maruta' rAjAnI te kanyA sAthe paraNyA. zrI nAradajInI IcchA mujaba zrI rAvaNe 'maruta' rAjAnA pAzamAMthI pazuone ya mukta karAvyA ane 'maruta rAjAne paNa yajJakArya karato baMdha karyo. te pachI pote 'maruta' rAjAno jAmAtA banyo. camarendra ane madhuno pUrva vRttAMta tyAra pachI pavananA jevA baLavAn, guruparAkramI ane 'maruta' rAjAnA yajJano bhaMga karanAra zrI rAvaNa, tyAMthI mathurA nagarI tarapha gayA. zrI rAvaNa potAnI nagarI pratye Ave che, ema jANIne 'mathurAnagarIno rAjA harivAhana' 'zUla' nAmanA zastrane dharanAra zrI IzAna idranA jevA potAnA putra madhunI sAthe rAjA zrI rAvaNanI sAme Avyo. bhaktipUrvaka ja potAnI sAme AvelA te rAjA pratye prItine pAmelA zrI rAvaNe paNa vArtAlApa karyA ane pUchyuM ke tamArA A dikarAne 'zUla' nAmanA AyudhanI prApti kyAMthI thaI ? A praSnano uttara ApavA mATe harivAhana' rAjAe potAnA putra "madhune bhrakuTInA IzArAthI Adeza karyo. potAnA pitAzrInA AdezathI 'madhue paNa kahyuM ke A 'zUla' nAmanuM Ayudha mane mArA pUrvajanmanA mitra zrI camareMdra ApeluM che, ane e Ayudha ApatA mane zrI amareMdra mAro tathA potAno pUrva vRttAMta kahetAM kahyuM hatuM ke dhAtakIkhaMDa' nAmanA dvIpamAM AvelA airAvata kSetramAM 'zatadvAra nAmanA moTA nagaramAM 'sumitra' nAmano eka rAjaputra ane 'prabhava' nAmano eka kulaputra hato. jema kavionI kalpanAmAM vasaMta tuM ane kAmadevane gADha maitrI che, tenI jema e beyane gADha mitrAcArI hatI. azvinIkumAronI jema kadI paNa viyogane nahi sahI zakanArA te 189 rAkSazavaMza garika ane vAnaravaMza 'devarSi nArada ane hiMsaka yajJo..5 , Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAkSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 jaina rAmAyaNaH rajoharaNanI khANa baMne mitroe kaLAo paNa eka ja gurunI pAsethI grahaNa karI hatI ane kIDAo paNa sAthe ja karatA hatA. A pachI yauvanane pAmelo sumitra' te nagaramAM rAjA thayo ane rAjA thayelA teNe potAnA mitra prabhavane paNa potAnI javo samAna samRddhivALo karyo. te pachI koI eka vakhata azvathI harAyelo sumitra' rAjA koI moTI aTavImAM gayo ane tyAM te pallI patinI vanamALA nAmanI dIkarIne paraNyo. teNIne laIne te rAjA potAnA nagaramAM Avyo. aMta:puramAM AvelI rUpa ane yauvanathI zobhatI te vanamALA prabha' joI. tenA darzanathI mAMDIne ja te prabhava' kAmathI pIDita thayo. pote kuLavAna che eTale hadayanI vAta hadayamAM ja rAkhe che, paNa te pIDAthI jema caMdramAM kRSNapakSamAM kSINatA pAme, temane divase-divase kSINa thato gayo. maMtra ane taMtrathI paNa asAdhya evI tenI kRzatA vadhavA mAMDI ane ethI atizaya kuza banI gayelA tene ne rAjA kahe che ke "bAdhate kiM te samyagAkhyAhi bAndhava !" he bAMdhava ! tuM spaSTapaNe kahe ke tane koNa pIDA kare che ?" potAnA mitrarAjAnA A praznanA uttaramAM parama kulIna zrI prabhava kahe che ke "abhyadhAtprabhavo'pyevaM, vaktumeta zakyate / alaM kulakalaMkAya, yanmanasthamapi prabho // 1 // " "he prabho ! A koIpaNa rIte kahI zakAya tema nathI, kAraNake te manamAM raheluM paNa kuLane kalaMkita karavAne samartha che." | vicAro ke kulavaTa zuM kAma kare che? pUrvanA saMskArathI viSayonI AsaktithI ke vidhivazAt ayogya vicAra AvI jAya, paNa kuLavAna AtmA to doSane bane tyAM sudhI vANImAM paNa utAravA nathI Icchato kAraNake manamAM rahelo paNa te doSa tenA AtmAne niraMtara DaMkhyA kare che. paNa A bAju rAjA sumitra paNa atizaya premI hato ane e Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAraNathI rAjA sumitre jyAre te ati AgrahathI pUchyuM, tyAre te kulaputra prabhave kahAM ke "vanamAnAjuro me, teDhIrvanyavAram " he mitra ! tArI rANI vanamALA uparano anurAga, e ja mArA zarIranI durbaLatAnuM kAraNa che." A vAtane sAMbhaLIne paramasnehI rAjA sumitra bolyo ke ranAThavyuve rAncama, svahRthe saMtyanIcaDham hiM punarmahinAmIsa - layamava guhyatam ????" 'mitra ! tArI khAtara huM rAjyano paNa tyAga karavAne taiyAra chuM, to A strImAtra zI vastu che ? arthAt te kazI vastu ja nathI. jo tArI durbaLatAnuM kAraNa teNInA pratyeno anurAga ja hoya, to A strIne tuM Aje ja aMgIkAra kara !' 'devarSi nArada ane hiMsaka yajJo...5 A pramANe kahIne rAjA sumitre potAnA mitra prabhAva' nAmanA kulaputrane ravAnA karyo ane tenI pAchaLa ja jema eka dutIne mokalI Ape, tema potAnI patnI vanamAlA'ne rAjAe pote ja potAnA mitrane ghera saMdhyA samaye mokalI. A rIte parama snehapAzathI baMdhAyelA rAjAe potAnI patnIne mitrane ghera mokalI ApavAnI sAhasika vRtti karI nAkhI ! eNe na vicAryo patnIno zIladharma ke potAno sAco mitradharma ! baMne parama mitra hatA e vAta sAcI, paNa mitratAnIe hada hovI joIe ! aMtima pariNAma tarapha jotA A rAjA e pariNAma kaLI zakyo hoya ane tene aMge A kAryavAhI karI hoya e vAta judI, paNa atyAre to snehane ja mukhyatA apAya ! mitrane jIvADavA strIne mokalavAnuM paNa eNe aMgIkAra karyuM. eNe strIne prabhAva pAse javAnI AjJA karI. AvI AjJA na hoI zake ane AvI AjJAnuM pAlana e paNa 22 191 rAkSazavaMza ane vAnaravaMza Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAkSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 jaina rAmAyaNaH rajoharaNanI khANa 192 pApa che. paNa saMsArano svabhAva ja judo che. saMsAramAM pagale-pagale pApa che. emAMthI je bace te ja bhAgyazALI. ahIM to mitra paNa mitrane bacAvavAnA mohamAM paDyo che ane strI, patinA mohe te mujaba karavAne pravRtta thaI ane prabhavane tyAM AvI. 'vanamAlA'ne tyAM AvelI joIne digmUDha jevA banI gayelA prabhavane uddezIne teNe kahyuM ke - " ityuce sApi rAjJAhaM, tubhyaM dattAsmi sIdate / nIvAtuvi taAdhi, vatyAnA me vanIyasI 15 mama bhartAtvadarthe hi prANAnapi vimuMcati / vaM punarnAzI vAsI-buTTAsInaH vImAkSase 25'' 'rAjAe mane du:khI thatA evA tAre AdhIna karI che, mATe jIvanarUpa thaIne tuM mane tArI AdhIna banAva eTale ke tArI icchA mujaba tuM mAro upayoga kara, kAraNake mAre to patinI AjJA ja eka baLavAna che.' 'mAro svAmI tAre mATe prANatyAga paNa karI zake tema che, to pachI mArA jevI dAsIne tuM udAsIna banIne kema jue che ?' vicAro ke A dazAmAM AtmAne paDatA eka jarApaNa vAra na lAge tevA saMyogo che ?' rAjA jevA mitre potAnI patnIne paNa soMpI dIdhI ane 'vanamAlA' jevI rUpa ane saubhAgyathI zobhatI rAjapatnI paNa AvIne hAjara thaI ane icchA mujaba upayoga karavAnI prArthanA karavA lAgI. A saMyogomAM uttama saMskAro vinA, sAcI kulavaTa vinA, tIvra puNyodaya vinA ke uttama koTinA viveka vinA bhAgye ja bacI zakAya. paNa A badhI ja vastuo kulaputra prabhavamAM hatI ane tenA ja yoge te puNyazALI AtmAe hRdayanA du:khapUrvaka bolavA mAMDyuM ke "babhASe prabhavo'pyevaM, dhividhamAM nirapatrapam / aho sa te mahAsattvo, yattve sauhahaM mahi' Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'nirlajja evA mane dhikkAra che ! jene mAre viSe AvI jAtanI mitratA che, te kharekhara Azcarya upajAve tevI rItano mahAsattvazALI che : nahi to A vastu koIpaNa rIte banI zake tevI nathI.' kAraNake - 'prALA avi phri hIyo, parauM na punaH priyA / rutti drummeta,i vRta tenA mate 5225' 'premIo jarUra paDe to bIjAne potAnA prANo samarpe, paraMtu priyAnuM samarpaNa to kadI ja karI zakatA nathI : A kAraNathI mAre mATe mArA paramasnehI 'zrI sumitra' rAjAe kharekhara A ghaNuM ja duSkara kAma karyuM che.' e tadna sAcI vAta che ke "vizunAnAbhivAvAsthya, nAyAvyuM vata mAtRzAm / valpadrunAbhivAaya, nAsti aittu tAdRzAm' mATe -'jema durjana jevA mArA mATe kAMI ja bolavA jevuM ke yAcavA jevuM nathI, tema klpadruma jevA tenA jevA mATe kaMIpaNa nahi ApavA jevuM nathI.' "sarvathA macchu mAtAsa, nAtaH paramamaM nanam pazya mAparva vA pAva-rAzi patyAnnayAvi hi4 22" 'Apa ahIMthI sarva prakAre cAlyA jAva. he vanamAlAjI ! Apa to mArI mAtA cho ane have pachIthI Apa patinI AjJAthI paNa A pAparAzi mANasanI sAme jozo paNa nahi ane tenI sAthe bolazo paNa nahi !' bhAgyazALIo ! vicAro ke 'uttama kulavaTa Adi vastuo avasare kevuM ane keTaluM suMdara kAma kare che ?' kharekhara, Ave samaye AvI jAtanI bhAvanA AvavI ane A rIte pApathI bacI javuM ane potAnI jAtano eTale potAnI kevaLa pApavAsanAno sAco ane te paNa saMpUrNa ekarAra karavo, e AvA puNyazALI ane uttama koTinA AtmAo mATe ja suzakya che. ADaMbarI AtmAo to bhUlano svIkAra karatAM paNa potAnI mahattAne sAcavavAnI saMbhALa pUrepUrI rAkhe che, ane 193 rAkSazavaMza ane vAnaravaMza devarSi nArada ane hiMsaka yajJo...5 Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caNa 184 A rajoharaNanI khANa 194 'rAkSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 ethI tevA AtmAo taraphathI karavAmAM Avato bhUlano svIkAra, e paNa eka jAtano bhayaMkara daMbha ja hoya che. mATe zANA AtmAoe evI jAtanA pahelA naMbaranA daMbhIothI khAsa sAvadha rahevA jevuM che kAraNake je vastu pApakSaya mATe jarUrI hoya che ane sAdhanarUpa che, te mAnatA bhUkhyA ane duniyAnI vAhavAhamAM paDI potApaNAne visarI nAra AtmAone pApa vadhAravAnA ja kAraNarUpa banI rahe che. e AtmAo emanI durbhAvanAthI e sarvastune paNa asad banAvI mUke che. eTale keTalAko potAnA doSa svIkAravA bahAnA nIce jagatane UMdhA pATA baMdhAvavAne paNa mathanArA hoya che. eTale evAothI sAvadha rahevAnI khUba jarUra che. potAnI patnI vanamAlA ne potAnA mitranA makAne ravAnA karyA | pachI, gupta rIte pAchaLathI prabhavanA makAne AvelA rAjA sumitra' paNa, potAnA paramamitra prabhave vanamAlA' ne uddezIne kahelAM vacanone sAMbhaLyAM ne tethI te "suhRDha sattvamAnodya, prarveda naharSa gha '' potAnA mitranA sattane joI te khUba ja AnaMda pAmyo. rAjA sumitrane ema thayuM ke mAro mitra parama sujAta che. meM parAkrama karyuM. tenA karatAMya kaMI gaNuM vadhAre parAkrama mArA A mitre karyuM che." ethI ja rAjA sumitrane parama AnaMda thayo. paNa kulaputra prabhava to kulavAna hovAthI ane pApane pApa tarIke samajI zakato hovAthI, tene mana jIvavuM e maravA karatAMya bhUDuM thaI gayuM. kharekhara, sAcA kuLavAna ja te, ke jeone pApanA vicAro khaTake. - teo pApanI prazaMsA prANAMte paNa na ja kare, e vAta to nizcita ja che. AthI ja uttamakuLanA AtmAo pApa karavAmAM ghaNA ja pAMgaLA hoya che, ane koI vakhate koI tIvra pApodaya AdinA yoge tevA AtmAothI pApavicAro thaI jAya, to te AtmAo potAnA jIvanano aMta ANavA Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taiyAra thaI jAya che, kAraNake 'pApI thaIne jIvavA karatAM pApa thAya te pahelAM marI vuM e sAruM' AvI te puNyAtmAonI pavitra mAnyatA hoya che. 'zrI prabhava' nA paNa udgAro jotAM te paNa paramakulIno paikIno ja eka AtmA hoya, ema ApaNA sahuno AtmA sAkSI pUre che, ane e ja kAraNe 'vanamAlA'nI samakSa potAnA doSano sAco ane saMpUrNa ekarAra karI, tene mAtA tarIke saMbodhIne javAnI rajA ApI ane patinI AjJAthI paNa pApI evA potAnI sAme jovAnI ke potAnI sAthe bolavAno paNa niSedha karyo. te pachI zrI prabhave 'vanamAnAM namatya, visRnya pramavoDava & svaziracchedumAreo, vAtmASya DhALanuM ?'' 'namaskAra karIne vanamAlAne visarjana karI ane te pachI pote bhayaMkara khaDgane kheMcIne potAnA ja mastakne chedavAno teNe AraMbha karyo.' eTale 'he mitra ! sAhasane na kara' A pramANe bolatA rAjA sumitre paNa ekadama pragaTa thaIne tenA hAthamAMthI talavArane paDAvI lIdhI. Ave samaye ekadama potAnA mitra-rAjA sumitrane Avelo joIne zrI prabhava paNa jANe pRthvImAM ja pesI jvAne na icchato hoya, tema lajjAthI potAnA mukhane nIcuM rAkhIne Ubho rahyo. A pachI rAjA sumitre potAnA te mitrane ghaNI ja musIbate svasthAvasthA mADyo ane te pachI pUrvanI jema potAnI mitratAnA pAlanamAM para evA te baMne jaNAe cirasamaya sudhI rAjya karyuM ane te padma rAjA sumitre dIkSA aMgIkAra karI, ane te aMgIkAra karelI dIkSAnuM sArI rIte pAlana karIne, tyAMthI kALadharma pAmI te 'IzAna' nAmanA bIjA devalokamAM deva tarIke utpanna thayo, ane tyAMthI cyavIne tuM 'madhu' nAmanI rANInI kRkSithI utpanna thayelo, parAkramI ane 'madhu' nAmano 'mathurA' nagarInA rAjA 'harivAhana'no putra thayo, ane 'prabhava' paNa tyAMthI ghaNA kALa sudhI saMsAramAM bhaTakIne 'jyotimarti'nI kukSithI utpanna thayelo ane 'zrI 195 rAkSazavaMza ane vAnaravaMza devarSi nArada ane hiMsaka yajJo...paM Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina rAmAyaNaH, 196 - rajoharaNanI khANa 6 kumAra' nAmano vizvAvasuno dIkaro thayo ane tyAM niyANAvALuM tapa karIne tathA kALayoge marIne pUrvajanmano tAro mitra huM camareMdra thayo chuM." A pramANe mane kahIne te camareMdra 'zUla' nAmanuM hathiyAra ApyuM, ke je be hajAra yojana sudhI dUra jaIne ane kaheluM kArya karIne pAchuM phare che. madhue kahelI uparanI vAta sAMbhaLIne zrI rAvaNe bhakti ane zaktithI zobhatA evA "madhukumAra'ne potAnI manoramA' nAmanI kanyA ApI. 'rAkSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 kulaputra zrI prabhavanI kuLavaTa kulaputra zrI prabhavanI kuLavaTa khAsa vicAravA yogya che. kharekhara, kuLavaTa vastu ja evI che ke te AtmAne banatA sudhI adhama vicAronuM pAtra banavA ja na de ane kadAca koI kAraNe koI AtmA adhama vicAronuM pAtra banI jAya, topaNa te AtmAthI te vicArone vANImAM utArI zakAtA nathI. prasaMga maLavAthI kadAca te AtmA potAnA pApavicArone vANImAM utArI de, te chatAM paNa te potAnA pApavicArone vartanamAM mUkavA jeTalI adhamadazAe to nathI ja pahoMcI zakato. ane AvI kuLavaTano saMpUrNa sAkSAtkAra ApaNane A kulaputra zrI prabhave karAvyo. zrI rAvaNanI merugiri yAtrA Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vinAzakALe viparIta buddhi pRthvI upara IndranI jema eka chatrI sAmrAjya sthApIne "Indra mahArAjA'e lokapAlo AdinI racanA karI hatI te lokapAlo paikInA nalakuberanI nagarI-para vijaya meLavavAnA prasaMge tenI patnI zrImatI uparaMbhAno ane rAvaNanI kulavaTano prasaMga khUba ja mahattvapUrNa che, rAvaNanI udAratAe nalakUbara upara paNa jabbara asara pedA karI che. Ama diyAtrAmAM AgaLa vadhatAM rAvaNanI bAbatamAM indrane tenA pitAe khUba-khUba nItivAkyothI samajAvavA chatAM mAnadhana te na ja samajyo ne vinAzakALanI buddhinA pariNAmano bhoga banyo vigere vigato A prakaraNathI ApaNane vividhabhAvothI bharapUra banAve che. 197 Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 8 vinAzakALe viparIta buddhi * zrI rAvaNanI megirI yAtrA * indrarAjAnA lokapAla para caDhAI zrI rAvaNanI kuLavaTa | viSayAdhIna 2maNInI viSamazIlatA pApathI bacavAno suprayatna e ja sAcI 'kuLavaTa' snehIpitAnI putrane snehazikSA pitAnA nehazikSAno pratikAra zrI rAvaNanA dUtAnuM sauSThavabharyuM kathana jaya ane parAjaya snehavaza pitAnI putrabhikSA sadgano samAgama ane zivapadanI prApti zrI rAvaNane grahaNa karelo abhigraha Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vinAzakALe viparIta buddhi zrI rAvaNanI merugiri yAtrA pachI tyAMthI zrI rAvaNe AgaLa prayANa karyuM ane zrI merU parvata upara AvelA 'pAMDuka' nAmanA vanamAM rahelAM zrI jinezvaradevanA caityone pUjavA mATe zrI rAvaNa gayA. jyAre zrI rAvaNa zrI merU upara AvyA, tyAre temane laMkAthI je divase nIkaLyA te divasa pachI aDhAra varasa vItI gayAM hatAM. AvI rIte digvijaya mATe nIkaLelA paNa dharmazIla rAjAo samaye samaye potAnA dharmakRtyane kadI ja nathI visaratA, Aja teonI uttamatAnA prabaLa purAvAo che. zrI merU upara 'pAMDuka' nAmanA vanamAM rahelAM zrI jinezvaradevanAM caityone utkaMThAvALA rAjA zrI rAvaNe moTI RddhithI ane 'saMgItapUjA' nA utsavapUrvaka vAMghAM. dharmAtmAonI dharmaniSThA samaye jhaLakyA vinA rahetI ja nathI. indrarAjAnA lokapAla para caDhAI A pachI merUparvata upara rahelA zrI rAvaNe 'zrI iMdra' nAmanA vidyAdhara, ke je potAne sAkSAt iMdra jevo mAnI saghaLI kAryavAhI iMdranA jevI karI, ghaNA ja ahaMkArathI rAjya calAve che, teNe je 'nalakUbera' nAmanA vidyAdharane potAnA dikpAla tarIke durbaMgha nagaramAM sthApana karela che, te 'nalakUbera' nAmanA zrI iMdra rAjAnA dikpAlane pakaDavA mATe zrI rAvaNe kuMbhakarNAdikane AjJA karI ane zrI rAvaNanI AjJAthI zrI kuMbhakarNa vagere tene pakaDavA mATe 'durvyagha' nAmanA nagaramAM gayA. A 199 rAkSazavaMza ane vAnaravaMza vinAzakALe viparIta buddhi...7 Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAkSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 jaina rAmAyaNaH rajoharaNanI khANa 200 jAya te pahelAM je te 'zrI IMdra' rAjAnA dikpAla nalakUbere prathamathI ja sarva taiyArI karI rAkhI hatI. nalakUbere AzAlI nAmanI vidyAthI potAnA nagaranI cAre bAjue so yonanA pramANane agnimaya killo banAvyo hato ane te killA upara agnimaya ja yaMtro banAvyAM hatAM, ke je yaMtromAMthI nIkaLatA jvALAnA samUhothI jANe ke AkAzamAM agni pedA karatAM hoya tema lAgatuM hatuM. AvI rIte agninAM ja yaMtrothI vyApta banelA so yojmanA agnimaya killAnuM AlaMbana laIne, bhayathI vIMTAyelo ane krodhathI saLagato nalakUbera 'agnikumAra' devanI jema Ubho rahyo. sUIne UThelA manuSyo jema gISmaRtunA madhyAhnakALanA sUryane na joI zake, tema kuMbhakarNa Adi paNa tyAM AvIne te killAne jovA mATe paNa zaktimAna na thaI zakyA. A 'durvyaghapura' kharekhara durladhya che, ema mAnIne bhagna utsAhavALA thayelA te kuMbhakarNa vigere paNa koI rIte pAchA pharIne zrI rAvaNa pAse AvyA ane rAvaNane e saghaLI sthiti jaNAvI. AthI zrI rAvaNa pote tyAM AvyA ane tevA prakAranA te killAne joIne tene grahaNa karavAnA koIpaNa upAyane nahi joI zakatA teNe potAnA baMdhuo sAthe ghaNA samaya sudhI vicAra ryo ke 'A killAne vaza kaI rIte karavo ?' te chatAMpaNa koI upAya hAtha nathI lAgato, paNa puNyazALIonuM puNya haMmezA jAgatuM ja hoya che ane e puNya game tevA saMyogo UbhA karIne paNa iSTa siddhinA prasaMgo UbhA karI zake che. zrI rAvaNanI kuLavaTa puNyazALI AtmAonuM puNya anukULa saMyoga UbhA karyA vinA rahetuM ja nathI, te nyAye zrI rAvaNa A killAne jItavA Ave te pahelAMthI ja nalakUberanI patnI zrI rAvaNanA guNothI zrI rAvaNa pratye anurAgavALI thayelI ja hatI, eTale teNInI dUtIe AvIne zrI rAvaNane kahyuM ke Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "jaya zrIrivamUopa-raMbhA tvayi risaMsate / sa tvagurhatamanA - staka mUlaiMva tiSThati " mUrtimAn 'jayazrI' nA jevI 'uparaMbhA' nAmanI zrI nalakuberanI patnI ApanI sAthe ramavAnI IcchA rAkhe che, kAraNake tenuM mana ApanA guNothI harAI gayeluM che ane tethI zrI nalakuberanA aMta:puramAM to mAtra teNI mUrtithI ja eTale ke zarIrathI ja rahe che, bAkI hadayathI to teNI ApanI pAse ja vase che." mATe "$mAM vidyAmAzAnI - maca vaghaca rahasaomi ? riSyati tavAyatta - malminimava mAnaDha ? ????" "he mAnada ! teNIe jema potAnA AtmAne Apane AdhIna banAvyo che, tema A killAnuM rakSaNa karanArI AzAlI' nAmanI A vidyA paNa Apane AdhIna banAvaze." ane vinAzakALe viparIta buddhi...7 "grahISyasi tayA ceda, puraM sanalakUbaram / sekyatvaka ra te gha%, raivaM nA sudrarzanam jarUra" | 'te vidyA dvArA nalakuberanI sAthe A durlaghapura' nAmanA nagarane Apa grahaNa karazo ane ahIM sudarzana' nAmanuM divya cakra paNa Apane siddha thaze.' A pramANenA dUtInA kathanane sAMbhaLIne zrI rAvaNa khaDakhaDATa hasI paDyA ane te rIte hasavApUrvaka zrI rAvaNe bibhISaNa nAmanA potAnA nAnA bhAInI sanmukha joyuM. potAnA vaDIlabaMdhue hasatAMhasatAM potAnI sAme joyuM, ethI zrI bibhISaNa samajyA ke AvI pAsethI kAma kaDhAvI levAmAM harata nathI ane ethI zrI bibhISaNe 'e pramANe hoema kahIne te dUtIne ravAnA karI dIdhI. paNa AthI potAnI kuLavaTane kalaMka lAgyuM hoya ema lAgavAthI, zrI rAvaNa krodhAyamAna thaI gayA ane zrI bibhISaNa pratye kahevA lAgyA ke rAkSazavaMza 2 01. ane vAnaravaMza Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. jaina rAmAyaNa, * 2 0 2. rajoharaNanA zakSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 ja rajoharaNanI khANa "atha kruddho dRzagrIva, AbabhASe bibhiSaNam / are, kulaviruddhaM kiM, pratipannamidaM tvayA ? 111 // " "hRdayaM jAtucihataM, parastrINAM ca kairapi / asmatkulabhavairmUDhaH, raNe pRSThaM viSAmiva 112 / 1" 'are ! A kuLa viruddha evuM te zuM aMgIkAra karI dIdhuM ? he mUrkha ! ApaNA kuLamAM utpanna thayelA puNyapuruSoe kadI paNa jema duzmanone pITha nathI ApI, tema parastrIone hadaya nathI ApyuM.' AthI "navaH kulakalaMko'yaM, vacasApi kRtastvayA / re dhamaSA . veryA te, matirleneTuMmadrava: rU!" kharekhara, te vacanathI paNa ApaNA kuLamAM navuM ja kalaMka lagADyuM che ! re bhAI bibhISaNa ! tane A kevI jAtanI mati utpanna thaI ke jethI te A pramANe bolI paDyo?' vicAro bhAgyazALIo ! kulIna puruSone potAnI kuLavaTanI kevI ane keTalI kALajI hoya che? anucita kabUlAtathI paNa kulIna AtmAo kevA ane keTalA khaLabhaLI UThe che ? kulInatAno Avo ane ATalo khyAla, jo tIvra pApano udaya na hoya, to avazya pApamaya anucita kAmathI AtmAne bacAvI le che. A ja kAraNe anaMta jJAnIoe uttamakuLanI paNa mahattA varNavI che. potAnI jAti ke kuLano khyAla rAkhyA vinA, Aje yatheccha rIte vartanArAoe zrI rAvaNanA A udgAro khAsa manana karavA yogya che ane enA manana dvArA ghaNuM-ghaNuM samajAvAnuM che anyathA maLeluM uttamakuLa ane uttamajAti potAne mATe niSphaLa karavA sAthe te-te uttama jAtimAM ane kuLamAM kalaMkita tarIkenI gaNanA pAmIne ja marI javuM paDaze ane enA pariNAme ubhaya lokano nAza ja thaze. e sivAya bIjo koI ja khAsa Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lAbha maLI zake tema nathI ane A ja kAraNathI zrI bibhISaNa paNa potAnA vaDIla baMdhunA sAcA upAlaMbhano virodha nahi karatAM, namrapaNe ane te paNa polisIthI ja potAno bacAva karI levAnuM ja ucita dhAre che ane ethI ghaNI ja zAMtithI ane namrapaNe zrI bibhISaNa potAnA vaDIla baMdhu pratye vitAve che ke "dhamaSaLaDaNUMvAdhaiva, prasIddhArtha mahAmuna che ? na vAmAmaM veociA, vizuddharmanAM nAm ?" "he mahAparAkramI pUjya ! Apa prasanna thAo, kAraNake vizuddha manavALA manuSyone mAtra vANI ja kalaMka mATe nathI thaI jatI." mATe "sA samAyAtu vidyAM te, prayacchatu sa ca dviSan / vazyo'stu mA bhajethAstAM, vAcoyuktyA parityaje 112 // " he pUjya ! te nalakUberanI patnI atre Avo, Apane AzAlI' nAmanI vidyA Apo ane Apane te vidyA dvArA te duzmana vaza thAo, te pachI Apa teNIno svIkAra nahi karatA paNa vacananI yuktithI teNIno parityAga karajo.' ( A pramANenA zrI bibhISaNanA kathanane jeTalAmAM zrI rAvaNa anumati Ape, teTalAmAM zrI rAvaNane bheTavAmAM Asakta banelI nalakUberanI patnI 'uparaMbhA" AvI pahoMcI. viSayAdhIna ramaNItI viSamazIlatA ane potAnI viSayavAsanAne AdhIna thaIne, potAnI pharajjo eka leza paNa khyAla karyA vinA ane zrI rAvaNane mAMgavAnI paNa takalIpha ApyA vinA, potAnA patie nagaramAM, eTale ke nagarane pharatI killArUpa banAvelI AzAlikA' nAmanI vighAne ane kadIpaNa niSphaLa na jAya tevAM ane vyaMtara devothI adhiSThita thayelAM zastrone zrI rAvaNanI sevAmAM samarpita karyA. vinAzakALe viparIta buddhi...7 203 rAkSazavaMza ane vAnaravaMza Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra | jaina rAmAyaNa 204 rajoharaNanI khANa 'rAkSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 vicAro ke viSayAdhIna ramaNInI viSamazIlatA kevI ane keTalI bhayaMkara nIvaDe che? je patie jeNIne potAnA jIgara jevI mAnI ane sukhanI saghaLI sAdhanasAmagrI pUrI pADI, te ja strIe te potAnA ja patinA nAzanI sAmagrI patinA zatrune pUrI pADI, e zuM ochI bhayaMkaratA che? kharekhara, viSayAdhInatA e vastu ja evI che ke jenA yoge tene AdhIna thayelo AtmA potAne jAgato ane samajato mAnatA chatAMpaNa, potAnA nAzane joI ke samajI zakato nathI eTaluM ja nahi paNa vadhumAM te AtmA potAnA upakArI, hiteSI ane vizvAsu AtmAone paNa aniSTa karanAro nIvaDe che. e ja viSayAdhInatAnA yoge uparaMbhA potAnA ke potAnA patinA hitAhitano vicAra karyA vinA, zrI rAvaNane zaraNe pahoMcI gaI ane vidyA tathA zastronuM samarpaNa karI, potAnI saMpUrNa AdhInatA batAvI dIdhI. have sAmagrIsaMpanna banelA zrI rAvaNe te vidyA dvArA agninA killAne saMharI lIdho ane potAnA baLa ane vAhana sAthe 'durlaMgha' nagaramAM praveza karyo. zrI rAvaNane potAnI senA sAthe potAnA nagaramAM pesato joIne, nalakubera paNa sajja thaIne yuddha karavA mATe bahAra paDyo. paNa te yuddha AraMbhe eTalAmAM ja, hasti jemAM cAmaDAnI dhamaNa pakaDI le, temazrI bibhISaNe te nalakuberane pakaDI lIdho. te nagaramAM devo ane asurothI paNa na jItI zakAya tevuM ane zukrasaMbaMdhI tathA durdhara evuM sudarzana' nAmanuM cakra paNa zrI rAvaNane prApta thayuM. zrI rAvaNane A rIte zaktisaMpanna ane sAmagrIsaMpanna thayela jovAthI 'nalakUbera' rAjA zrI rAvaNane namI paDyo ane namI paDelA 'nalakUbera' ne zrI rAvaNe tenuM nagara pAchuM ApyuM. kAraNake parAkramI puruSo jevA vijayanA arthIo hoya, tevA arthanA dravyanA arthI nathI Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hotA. A rItanuM thaI gayA pachI zrI rAvaNe uparaMbhAne paNa kahevA mAMDyuM ke "uparaMbhAmapyuvAca, dazAsyaH svkulocitm| bhadre ! bhajAtmabhartAraM, kartAraM vinayaM mayi 111" he bhadra ! mAre viSe vinayane karavAra, eTale ke mArI sAthe AvI rItanA vinayathI vartanAra evA A tArA patine tuM tArA kuLanA aucitya mujaba bhaja, eTale ke seva." - A rIte zrI uparaMbhAne kuLanuM aucitya samajAvyA pachI, tene potAnI mAnavatAnuM ane vivekItAnuM bhAna karAvatAM zrI rAvaNa kahe ke "vidyAddhiAnAr gurusthAne, malma tvamara saMprati ? svasRmAtRpaDhe pazyA - myanyA api parastriyaH // 2 // " he bhadre ! bIjI parastrIone huM bahena ane mAtAnA sthAne jouM chuM, eTale ke saghaLI parastrIone bahena ane mAtA tarIke mAnuM chuM. ane tuM to hAlamAM vidyAnuM ghana karavAthI mAre mATe gurusthAne che.' vicAro ke vivekI AtmAne samaye kevI jAtinI sadgaddhi pedA thAya che ? kharekhara, darzana vinAnuM jJAna jyAre pApa pedA karanArI buddhine pedA kare che, tyAre darzanavALuM jJAna pApathI bacAvanArI buddhi pedA kare che, ane e ja kAraNa che ke "jJAna vadhe tema-tema pApathI pAchuM haThavuM ja joIe A zrI jainazAsananI avicala mAnyatA che. paNa je bicArAo Aje jJAnodyotano kALa mAnI darzananA udyotanI gauNatA karavAnI vAto kare che, teo Aje potAnI jAtane bhayaMkara pApAcAramAM ja pravartAvI rahyA che ane emAM e bicArAono doSa kahevA karatAM, e pAmaronAM mithyAjJAnano ja doSa kahevo e vadhu ThIka che kAraNake darzananA udyotane gauNa mAnanArA AtmAone samyagujJAna mithyAjJAna tarIke ja pariNAma pAme, emAM kazuM ja Azcarya nathI. anyathA, jJAnavAna vinAzakALe viparIta buddhi...7 205 rAkSazavaMza ane vAnaravaMza Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina rAmAyaNaH rAkSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 joharaNanI khANa 206 AtmAne pApanA akhatarAone rasapUrvaka karavAnI ke karAvavAnI buddhi utpanna kema ja thAya ane paramatAraka paramaSio pratye ane te paramaSioe praNIta karelA mArga pratye arocakatA kema ja pegha thAya tathA vadhumAM e arocatAnA kAraNe mahApuruSone nIMdavA ane nIMdAvavA jevI duSTa buddhi paNa kema ja thAya ? zrI rAvaNano AtmA to samyagadarzanathI vibhUSita hato ane e ja kAraNe je samaye jevo joIe tevo viveka te AtmAne pedA thato jovAya che. e ja vivekazIlatAnA pratApe zrI rAvaNa aneka prasaMgomAM potAnI vyAjabI pharajo adA karI zakyA che ane A 'uparaMbhAnA prasaMgamAM paNa tevI ja rIte pharaja adA karI ane uparaMbhAne eka paNa akSara bolavA jevI sthitimAM na rAkhI, kAraNake ekadama potAnA gurupade ja sthApI dIdhI. AthI stabdha banI gayelI teNIne chevaTe zrI rAvaNe kahayuM ke 9mI vamidhvanacA, suryuHsaMmavA ? kuladayaviruddhAyAH, kalaMko mA sma bhUstava 113 // " "he bhadre ! tuM rAjA kAmadhvajanI putrI che ane suMdarInA udarathI utpanna thayelI che, mATe baMne kuLathI viruddha AcaraNa karatI tane kalaMka na lAgo.' arthAt AvI AcaraNA karavI e baMne kuLathI viruddha che, mATe tArA jevIe e baMne kuLane kalaMka lAge evI kAryavAhI karavI, e koI paNa rIte yogya nathI. A rIte samajAvIne, roSa karIne pitAne ghera AvelI putrIne jema pitA tenA patine ghera mokalI Ape, tema zrI rAvaNe paNa adUSita evI te 'uparaMbhAne tenA pati nalakubera rAjAne samarpI. A ja prakAre uttama AtmAo potAnI buddhinA baLe agara vANInA baLe pote pApakarmamAMthI bacI jAya che ane pApanI AcaraNA karavA mATe sajja thayela sAmAnA AtmAne paNa bacAvI le che. paNa Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khoTI dayA khAtara sAmA AtmAnI pApayAcanAne AdhIna thaI, pote paNa pApa karavA taiyAra thatA nathI ane enuM ja nAma sAcI vivekazIlatA che. pApathI bacavAno suprayatna e ja sAcI kuLavaTa' A prasaMga ApaNane samajAve che ke pApathI bacavAno suprayatna, e ja sAcI kuLavaTa che. jema samyagadaSTi AtmA saMsAranA tyAgamAM ane mokSanI sAdhanAmAM ja udyamazIla hoya che, tema kuLavAna AtmA pApathI bacavAnA suprayatnamAM ja rakta hoya che. samyagdaSTi AtmAne jema Akho saMsAra akAro lAge che tema kuLavAna AtmAne pApa akAruM lAge che. jema samyagdaSTi AtmA karmanA prabaLa baMdhana sivAya saMsAramAM rahI zakato nathI, tema kuLavAna AtmA tIvra azubhanA udaya vinA pApane AdhIna thato. janathI. AthI spaSTa che ke je AtmAoe pApano bhaya ja choDyo te AtmA samyagdaSTi to nathI ja paNa kuLavAneya nathI, kAraNake pApathI abhIrutA jevI jagatamAM bIjI koI nAlAyakatA ja nathI. AtmAne pApano bhaya nathI, te AtmA game tevo hoya, te chatAM paNa lAlAyaka ja che. evA AtmAne to prabhunA zAsane dharmano adhikArI paNa nathI gaNyo. AthI spaSTa ja che ke jeo 'nirbhayatA guNanA nAme yatheccha pravRttio Acare che ane ene 'dharma' tarIke oLakhAvavA mathe che, teo potAnI jAtanA saMhAraka thavA sAthe, ajJAna gatanAM paNa saMhAraka ja thAya che. e ja kAraNe evA saMhAraka AtmAnI koI paNa pravRttine sAtha Apavo e potAnI kuLavaTano paNa saMhAra karavA barAbara che. paropakAranA nAme pApanI ruci ane pApamAM pravRtta thavAnI hoMza, e ja eka jAtanI karapINa akulInatA che. evI jAtanI akulInatAmAM paDelA AtmAo taraphathI thatI paropakAranI vAtomAM e ja bhayaMkara ajJAnatA che ane evI ajJAnatAthI bacAvI levA mATe ja, zrI jainazAsane vacanavizvAsa karatAM puruSavizvAsanI vadhu vinAzakALe viparIta buddhi...7'. 207 rAkSazavaMza 22 ane vAnaravaMza ( Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ b-led sbepb Pe Dhapee 208 mahattA AMkI che ane tevA puruSa tarIke eka zrI arihaMta devane ja svIkAryA che, tathA vadhumAM e spaSTa karyuM che ke upakAra e zrI arihaMtadevanI AjJAmAM jache, mATe sAcA upakArI tarIke teone jamAvavA ane svIkAravA, ke jeoe zrI arihaMtadevanI AjJA svIkArI che ane jeo jagatane eka temanI ja AjJAtA pAlavamAM rakta banAvavA icche che. jaina rAmAyaNaH rajoharaNanI khANa snehI pitAnI putrane snehazikSA rAjA nalakUbare zrI rAvaNanI udAratA ane sadAcAritAthI saMtuSTa thaIne, zrI rAvaNano pUjA satkAra karyo. tyAra pachI zrI rAvaNe senA sAthe potAne sAkSAt iMdrarUpa mAnatA 'iMdra' rAjAnI rAjadhAnIrUpa 'rathanUpura' pattana tarapha prayANa karyuM. e rIte prayANa karIne potAnA putranI rAjadhAnI tarapha AvI rahelA rAvaNane sAMbhaLIne, zrI iMdrarAjAnA pitA ane mahAbuddhizALI rAjA sahastrAre potAnA putra 'iMdra'ne putrapaNAnA snehathI snehapUrvaka kahyuM ke 'bhavatA vatsa ! nAtena, vaMzoAEAM nahaunasA / anyavaMzonnati hatvA, prAvitaH pronnati parAm rojI ekena vikrameNaiva tvayA hIdamanuSThitam / nItinAmavyavazo, hAtavyaH saMprati tvayA rojI jIvAnta vima: vAva, vipaTTova pranAyate | havAntavijJAAzaM, zaramAyAH prayAMti @i_g' 'he putra ! mahAparAkramI tarIke utpanna thayelA te anya vaMzonI unnatine harI laIne amArA vaMzane zreSThamAM zreSTha unnatine pamADyo che ane e badhuM ... kAma te eka parAkramathI ja hu~ che, paNa haMmezA tAre nItine paNa avakAza Apavo yogya che, kAraNake ekAMte parAkrama koI vakhata vipatti mATe thAya che ane e nizcita vAta che ke 'aSTApada' Adi ekAMta parAkramathI nAza pAme che.' "" " Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAraNake "balIyaso balibhyo'pi, prasUte hi vasundharA / sarvebhyo'pyamojasvI - tyahaMkAraM sma mA kRthAH // 4 // " 'pRthvI baLavAnothI paNa baLavAnone pedA kare che, mATe sarva karatAM huM parAkramI chuM e pramANeno ahaMkAra tuM na kara.' e ja vyAye "utthito'styadhunA vIraH, sarvavIratvataskaraH / pratApena sahasrAMzuH sahasrAMzuniyaMtrakaH // 7 // helotpATitakailAso, marutamakhabhaMjanaH / aMgUrjAkSetre - rNahato'tamAnasa rAhA" "vahiDhiorvAda - attatohitavetasa ? dharaNendrAdamoyApta - zaktiH zaktitrayojitaH // 7 // bhAtRbhyAM svAnurupAbhyAM, svabhujAbhyAmivotkaTaH / rAvaNo nAma laMkezaH, sukezakulabhAzkaraH 118 // " 'hamaNAM sarva vIrapuruSonA vIratvane corI levA mATe cora, pratApe karIne sUrya. 'sahastrAMzu' nAmanA rAjAne bAMdhI lenAra, anAdarapUrvaka aSTApada girine upADanAra, maruta rAjAnA pApamaya hiMsaka yajJane bhAMgI nAkhanAra, jaMbudvIpanA svAmI yA~drathI paNa asubhita manavALo, zrI arihaMtadevanI pAse potAnI bhujavINA dvArA karAtA - gItathI tuSTacitta thayelA zrI dharaNaMdrathI amoghazakti ne prApta karanAra, 1-prabhutva, ra-maMtra e 3-utsAha' rUpa traNe zaktiothI baLavAna, potAnI bhujAo jevA ane potAnA sarakhA potAnA be bhAIothI ahaMkArI ane sukeza' rAjAnA kuLamAM sUrya samAna "zrI rAvaNa' nAmano laMkAno svAmI utpanna thaI cUkyo che.' ane te zrI rAvaNe "sa yamaM helayAmAMkSit, pattiM vaizravaNaM ca te / pattIcakre vAnarendraM, sugrIvaM vAlisoDharam // 9 // 209 rAkSazavaMza se ane vAnaravaMza 'vinAzakALe viparIta buddhi.7 * Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAkSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 jaina rAmAyaNaH rajoharaNanI khANa 210 durladhyavaniprAkAraM durlApuramasya ca ra praviSTasthAnuno vadhyA, nagrAha nanavUvaram 10 sa tvAM pratyApatannasti, yugAMtAgnirivoddhataH / pranipAta - sudhArRSTayA, zananIyoDanyathA na_g_115'' 'tArA sevaka 'yama' ane 'vaizravaNa' ne anAdarapUrvaka bhagADyA ane `zrI vAlI' mahArAjAnA laghubAMdhava vAnareMdra zrI sugrIvane potAnA sevaka banAvI dIdhA tathA du:khe karIne laMghI zakAya tevA agninA killAvALA 'durgaMghapura' nAmanA nagaramAM peThelA zrI rAvaNanA nAnA bhAIe `nalakUbera' ne pakaDI lIdho, te ja yugAMtakALanA agni jevA uddhata zrI rAvaNa tArI tarapha AvI rahyA che, te 'praNipAta-praNAma` rUpa amRtanI vRSTithI ja zAMta karavA yogya che, paNa bIjI koI ja rIte zAMta karavA yogya nathI.' mATe ravinI gha sutAmaai, yavDa rupavIbhimAn evaM hyuttamasandhAnaM, saMbandhAtte bhaviSyati // 12 // " 'tuM A 'rUpiNI' nAmanI tArI rUpavatI putrI zrI rAvaNane Apa. e prakAranA saMbaMdhathI tAre zrI rAvaNa sAthe uttama prakAranI saMdhi thaze.' pitAnA snehazikSAno pratikAra , te vAtano ahaMkArane AdhIna banelA zrI IMdre asvIkAra karyo, eTaluM ja nahi paNa ulaTo te potAnA pitAnA te vacanane sAMbhaLIne kopAyamAna thayo ane ethI teNe potAnA pitAnI hitazikSAno pratikAra karatAM kahevA mAMDyuM ke "". 'nyA svA thaMvAra - sauM vadhyAya hrIyate '' 'he pitAjI ! A vadha karavAne yogya evA rAvaNane potAnI kanyA kema karIne apAya ?' arthAt - A rAvaNane e kAMI kanyAne lAyaka nathI. paNa vadhane ja lAyaka che evAne kanyA ApavAnI vAta ke vicAra sarakho paNa kema ja thAya ? vaLI Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "fe nAthunivaOM vaira - mannA (vaMtu vaMzanam ? tati vinayasihaM - rota zairyataM smara 41." "he pitAjI ! A rAvaNanI sAthe ApaNane kAMI hamaNAMnuM ja vera nathI, paraMtu vaMzanI paraMparAthI cAlyuM AvatuM vera che, pitAjI ! vadhumAM Apa e sAMbhaLo ke pitA zrI vijayasiMhajIne mArI nAkhanArA A rAvaNanA pakSanA ja rAjAo hatA.' mATe "etatpitAmahasyApi, mAlino yanmayA kRtam / tadasyApi kariSyAmi, samAyAtveSako hyayam // 2 // " 'huM to e rAvaNanA pitAmaha-dAdAmAlinuM je meM karyuM tema je A rAvaNanuM paNa karIza, mATe A rAvaNa khuzIthI Avo enI kazI ja darakAra nathI.' arthAt A rAvaNanA pitAmaha 'mAlIrAjA'ne jema me mArI nAkhyA, tema A rAvaNane paNa huM mArI nAkhIza, mATe Apa naciMta raho. e ja kAraNathI "snehataH kAtaro mA bhUH, sahajaM dhairyamAzraya / / svasunoH sarvadA dRSTaM, kiM na vetsi parAkramam // 3 // " "he pitAjI ! Apa snehanA yoge kAyara na thAo ane ApanA svAbhAvika vairyane Apa dhAraNa karo. bIjuM potAnA putranA haMmezA joyelA parAkramane zuM Apa nathI jANatA? arthAt potAnA putranA parAkramane Apa jANo ja cho. zrI rAvaNanA dUtanuM sauSThavabharyuM kathana A pramANe "zrI iMdrarAjA' potAnA pitAnI samakSa kahI rahela che, eTalAmAM ja durdhara evA zrI rAvaNe senAothI 'rathanUpura nagarane cAre bAjuethI gherI lIdhuM ane pati che parAkrama jenuM evA zrI rAvaNe prathama ja potAno dUta mokalyo ane zrI rAvaNanI AjJAthI AvelA te atizayapaNAvALA dUte zrI iMdrarAjAne uddezIne kahevA mAMDyuM ke vinAzakALe viparIta buddhi...7 21 1 rAkSazavaMza gara 211 ane vAnaravaMDA (, Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAkSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 jaina rAmAyaNaH - 212 para rajoharaNanI khANa ce vediDhirAnAno, vidyAhovIrvardhitA ? tairupetyopAyanAyaiH, pUjito DhazakandharaH // 11 // " 'he rAjan ! A kSiNArdha bharatakSetramAM je leI rAjAo vidyAo ane bhujAonA vIryathI garviSTa banelA hatA, te saghaLA rAjAoe AvIne bheTa vagerethI zrI rAvaNanI pUjA karI che.' arthAt evo koI paNa rAjA A dakSiNArdha bharatakSetramAM nathI, ke je rAjAo zrI rAvaNane bheTa AdithI pUjA na karI hoya. AthI "dazakaMThasya vismRtyA, bhavatazcArjavAdayaM / iyAn kAlo yayau, tasmin bhaktikAlastavAdhunA // 2 // " Apano A ATalo badho kALa zrI rAvaNanI bhakti vinAno gayo, enuM karaNa zrI rAvaNanI vismRti ane ApanI saraLatA sivAya bIjuM kazuM ja nathI.' eTale ke ApanI saraLatAthI ane zrI rAvaNanA vismaraNathI ja Apa ATalA kALa sudhI zrI rAvaNa jevA svAmInI AjJAno svIkAra ryA vinA rahI zakyA cho, paNa hamaNAM to Apane mATe zrI rAvaNa pratye bhakti batAvavAno ja samaya che te sivAya bIjo koI upAya ja nathI. mATe "bhaktiM darzaya tasmin zaktiM vA darzayAdhunA / majI-zavihInaa - hevameva unahacarasa 3 ?" "he rAjan ! Apa zrI rAvaNa pratye bhakti batAvo, ane jo bhakti na ja batAvavI hoya to zaktine batAvo, kAraNake jo Apa bhakti ke zakti beyathI hIna hazo, eTale ke nahi batAvI zako bhakti ke nahi batAvI zako zakti, to e vAta nizcita ja che ke Apa emanA ema ja eTale ke bUrI hAlate vinAza ja pAmI jazo.' jevuM kathana tevo ja uttara, zrI rAvaNe mokalelA dUtanA kathanathI hadayamAM vadhu uzkerAyelA zrI iMdrarAjAe dUtane uddezIne kahyuM ke "indro'pi nijagAvaM, varAkaiH pUjito nRpaiH / rAvaNastadayaM mattaH, pUjAM matto'pi vATAti / / " Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'zuM garIba rAjAoe pUjyo tethI A rAvaNa madonmatta banI gayo che, ke jethI te mArI pAsethI paNa pUjAne vAMche che?" kharekhara, jo ema ja hoya, to to "yathAtathA gato kAlo, rAvaNasya sukhAya saH, / kAlarupastvayaM kAla-stasyedAnImupasthitaH 11211" 'rAvaNano je kALa jema-tema gayo te ja sukhane mATe gayo, bAkI-have A kALa to te bicArA mATe kALarUpa ja utpanna thayo che, arthAt have te matta banelo rAvaNa koI paNa rIte jIvI zake tema nathI.' mATe "vavA svasvAmino siMha, zatti vA mayi TUra ! ! sa sa-ihinacce - hevameva vinaMDhacatti 43 " he dUta ! tuM ekadama jA ne jaIne tArA svAmI pAse je hoya te, eTale ke bhakti hoya to bhakti ane zakti hoya to zakti mArI sAme batAva, anyathA eTale ke jo e tAro svAmI bhakti ke zakti e baMneya vastuthI hIna haze, to te emane ema vinAza ja pAmI jaze, emAM eka leza paNa saMzaya na samajato.' jaya ane parAjaya zrI iMdranA garva bharelA kathanane dUtanA mukhathI sAMbhaLIne kopathI bhayaMkara banelA ane mahA utsAhI zrI rAvaNa sakla sainikonI sAthe taiyAra thayA. zrI IMdrarAjA paNa ekadama taiyAra thaIne potAnA rathanUpura' nagaramAMthI bahAra nIkaLyA, kAraNake vIrapuruSo anya vIronA ahaMkArarUpa ADaMbarane sahana karatA ja nathI. A rIte yuddha karavA sajja thayelA te baMneya rAjAonA sAmaMto sAmaMtonI sAthe, sainiko sainikonI sAthe ane senAnA adhipatio senAdhipationI sAthe yuddha karavA lAgyA. jema saMvarta ane puSparAvarta meghono paraspara saMpheTa thAya, tema te baMne rAjAonAM zastro varSAvatAM sevyono paraspara saMpheTa thayo. A vakhate te 'vinAzakALe viparIta buddhi...7 1 3. rAkSazavaMza ane vAnaravaMza Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina rAmAyaNaH . 214 rajoharaNanI khANa rAkSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 'maccharo' jevA garIbaDA A sainikone mAravAthI zuM?" A pramANe bolatA zrI rAvaNe potAnI meLe ja potAnA bhuvanAlaMkAra' nAmanA karivara upara caDhIne ane paNacha upara bANa caDhAvIne 'erAvaNa' hasti upara beThelA zrI iMdrarAjA sAthe yuddha karavAno AraMbha karyo. yuddha karatAM zrI rAvaNa ane zrI iMdrarAjAnA hastio parasparanA mukha upara sUMDhanA vIMTavA dvArA jANe nAgapAzanI racanA ja na karatA hoya tema paraspara malyA. araNInA kASTane paraspara aphALavAthI jema agninA taNakhA utpanna thAya, tema agninA taNakhAone utpanna karatA te baMneya mahAparAkramI hastio paraspara dAMtothI dAMtone haNavA lAgyA. jema virahiNI strIonI bhujAomAMthI suvarNanA valayonI zreNi nIkaLI paDe, tema paraspara ghAta thavAthI te hastionA dAMtomAMthI suvarNa valayonI zreNi bhUmi upara paDavA lAgI. jema hAthIonAM gaMDasthaLomAMthI niraMtara madanI dhArAo varSA kare, tema te hastionA daMtaghAtothI chuMdAI gayelAM prANIomAMthI niraMtarapaNe lohInI dhArAo varasavA lAgI. advitIya hastionA jevA zrI rAvaNarAjA ane zrI iMdrarAjA, e baMneya rAjAo paraspara kSaNavAramAM 'zalya' nAmanAM zastrothI, kSaNavAramAM bANothI ane kSaNavAramAM murgArothI prahAro karavA lAgyA. te mahAbalavAn rAjAo paraspara-parasparanAM astrone astrothI chedatA hatA ane pUrvano sAgara pazcimanA sAgarathI ane pazcimano sAgara pUrvanA sAgarathI jema hIna na thAya, tema te bemAMthI ekapaNa pAcho haThato nahoto utsarga ane apavAdanI mAphaka bAdhya ane bAdhakapaNAne bhajavAvALAM astrothI paNa raNarUpa yajJamAM dIkSita thayelA te baMne rAjAo laDyA. A pachI laDatA-laDatAM te baMne 'airAvaNa' ane 'bhavanAlaMkAra' nAmanA hastio eka vRkSamAM rahela phUlonI jema bhegA thaI gayA. te samaye jaLane jANanAra zrI rAvaNa potAnA hAthI uparathI kUdIne airAvaNa hari upara caDhI gayA ane hastinA mahAvatane mArI nAMkhIne jema karIMdrane bAMdhI le, tema zrI Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ iMdrarAjAne bAMdhI lIdho. AthI harSa pAmelA ane ugra kolAhala karatA rAkSasavIroe nIcethI jema madhapuDAne bhamarIo vIMTI le, tema te hAthIne cArebAjuthI vIMTI lIdho. A rIte zrI rAvaNe zrI iMdrarAjAne pakaDI levAthI, zrI iMdrarAjAnuM sainya paNa sarva bAjuthI nAzabhAga karavA lAgyuM, kAraNake nAtha jItyA pachI pAtio jItAI ja jAya che zrI iMdra rAjA upara jIta meLavyA pachI zrI rAvaNa indrarAjAne tenA airAvaNa hastinI sAthe potAnI chAvaNImAM laI gayA. ane pote zrI vaitADhya parvatanI zreNione viSe nAyaka thayA. te pachI tyAMthI zrI rAvaNa pAchA pharIne laMkAnagarImAM gayA ane jema popaTane kASTanAM pAMjarAmAM pUre, temazrI iMdrarAjAne kArAgAramAM pUryA. khoTA abhimAnanA AvezamAM jaIne potAnA pUjya pitAnI paNa snehazikSAno svIkAra nahi karanAra zrI iMdrarAjA, rAjA maTI kArAgAravAsI banyA ane zrI rAvaNe temanA upara potAnuM svAmitva jamAvyuM. A saMsAramAM AvA banAvo banyA ja kare che. hInapuNya AtmAo upara adhika puNyavAnonuM sAmrAjya sadAne mATe banyuM ja rahyuM che, banyuM ja rahe che ane banyuM ja raheze emAM nathI to Azcarya pAmavAnuM kAraNa, ke nathI to akaLAvAnuM kAraNa kAraNake karmajanya banAvo upara samacitta rahevuM e ja dharmI AtmAonuM bhUSaNa che. evA banAvothI jeo mUjhAMya che ane akaLAya che, teo vAstavika rIte dharmane pAmyA nathI, e sunizcita bInA che. snehavaza pitAnI putrabhikSA zrI IMdrarAjAnA pitA 'zrI rAjA sahastrAra dikpAlo'nI sAthe laMkAmAM AvI zrI rAvaNane namaskAra karIne eka patinI mAphaka aMjali yojIne kahevA lAgyA ke "kailAsamudadhArSIdyo, lIlayA grAvakhaMDavat joSmatA tena AvatA, vinitA na savAmahe ??? 215 rAkSazavaMza ane vAnaravaMza ' vinAzakALe viparIta buddhi...7 Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che.) jaina rAmAyaNa 216 'rAkSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 ja rajoharaNanI khANa * tAdaze tvayi yAMcApi, na apAyai manAgapi, tADaa mugha zavra, pumakSa pratha7 me 2aa" 'he svAmin ! je Ape klAsa parvatane lIlApUrvaka eka paththaranA TukaDAMnI mAphaka upADyo tevA parAkramI ApanAthI jitAyelA ame lajjAne pAmatA nathI ane tevA parAkramI ApanI pAse yAcanA karavI e leza paNa lajjArUpa nathI mATe ApanI pAse huM yAcanA karuM chuM ke he ! rAjan ! Apa 'zakrone mukta karo ane mane putranI bhikSA Apo.' "uvAca rAvaNo'pyevaM, zakraM muMcAmi yadyasau, sadikpAlaparivAra, karma kuryAt saddhedRzam // 1 // " 'jo A zaka potAnA dikapAlo ane parivAra sAthe huM kahuM te kAryo kare to zakane choDuM." have karavAnAM kAryonI gaNanA karAvatA te kahe che ke "parito'pi purI laMkAM, karotveSa kSaNe kSaNe / tRndalSArirahita, vAsAgAramehamiva 2 prAtaH prAtardivyagaMdhai - raMbuvAha ivAMbubhiH / celotkSepaM purImetA - mabhito'pyabhiSiJcatu 113 // mAnavera Dravolvatva, grandhitva va sa svayam ? puSpANi purayatveSa, devatAvasarAhiSu / / 4 / / " 'A tAro putra iMdra vAsAgAra eTale ghara tenI bhUmine jema pratikSaNa sApha rAkhavAmAM Ave che, tema cAre bAjuthI A laMkAnagarI' ne pratikSaNa tRNakASThAdikathI rahita karyA kare." dararoja savAre vastranI vRSTi karavApUrvaka meghanI mAphaka cAre bAjuthI 'laMkAnagarI'ne divya gaMdhavALA pANIthI sIMcyA kare ane 'A tAro putra haMmezA mAlInI mAphaka pote ja devapUjAnA avasara Adi prasaMgomAM vINIne ane gUMthIne puSpo pUrAM pADe !" Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A pachI zrI rAvaNa kahe che ke vaMvidhAni karmANi kurvandveSa sutastava punarganAtu rAjyaM sva, matprasAhAghna najaMtu ko'' 'A prakAranAM kAryone karato evo tAro A putra 'iMdra' pharIthI potAnuM rAjya grahaNa karo ane mArI maherabAnIthI AnaMda pAmo !' 217 ' vicAro ke A kevI ane keTalI bhayaMkara zarato che ? AvI bhayaMkara zaratono paNa 'zrI sahastrAra' rAjAe svIkAra karyo ane kahyuM ke 'mAro putra e pramANe karaze.' AthI zrI rAvaNe paNa baMdhunI mAphaka satkAra karIne potAnA baMdIkhAnAmAMthI zrI iMdrarAjAne mukta karyo ane te pachI zrI iMdrarAjA potAnA 'rathanUpura' nagaramAM AvIne ati udvignapaNe rahevA lAgyo, kAraNake tesvI AtmAone nisteja thavuM, e maraNa karatAM paNa ati du:saha che. mohavaza AtmAo jevI ane jeTalI AjJAo mohanI pALe che, teTalI ja jo zrI jinezvaradevanI AjJAone kalyANanA arthIo pALe, to muktinuM sukha temanI hatheLImAM ja rame che, ema kahevAmAM eka leza paNa atizayokti jevuM nathI. paNa sAmAnya rIte jnatA TalI moharAjAnI AjJAo svIkAravA sajja hoya che, teTalI parama upakArI zrI jijJezvaradevanI AjJAone svIkAravA sajja nathI ja hotI, ane e ja kAraNe samaju gaNAtA AtmAo paNa moharAjAnA sAmrAjyamAM ja athaDAtA jovAya che. jema A vAta sAcI che, tema te vAta paNa eTalI ja sAcI che ke 'prabhuzAsanane pAmelA AtmAo anAdi baMdhanonA yoge moharAjAnA sAmrAjyamAM athaDAvA chatAMpaNa, jyAre yogya nimitta pAme che, tyAre teo zrI jinezvaradeve varNavelI saMsAranI asAratAne akhaMDapaNe joI zake che ane ethI ajJAna AtmAo je nimitta pAmIne sva ane paranA ahitano udyama AraMbhe che, te ja nimitta pAmIne prabhuzAsanathI rakta thayelA AtmAo rAkSazavaMza ane vAnaravaMza vinAzakALe viparIta buddhi...7 Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ b-lely pepb pe labele jaina rAmAyaNaH rajoharaNanI khANa 218 sva ane paranA hitano ja udyama AraMbhe che. A vAtano sAkSAtkAra A zrI iMdrarAjAnA saMbaMdhamAM ApaNane thaze. sadguruno samAgama ane zivapadanI prApti ApaNe joI gayA ke 'zrI iMdrarAjA mahArAjA zrI rAvaNathI thayelA bhayaMkara parAbhavanA yoge atizaya udvignapaNe jIvana jIvI rahyA che.' ane e saMbhavita paNa che, kAraNake tesvI AtmAo mATe tenI hAni bhayaMkara udveganuM ja kAraNa che. sAcA tejasvI AtmAo game tevA udveganA samayamAM paNa evI kAryavAhI nathI ja AcaratA, ke jethI te AtmAo kartavyapaMthane visarI akartavyanA AcaraNamAM udyamazIla banI jAya ! tevA AtmAo udveganA samayamAM raMgarAga, bhogasukha ane viSayavilAsane visarI jAya e bane, paNa potAnA dharmakarmane bhUlI jAya e kadI ja nathI banatuM e ja kAraNe je samaye 'zrI IMdrarAjA' udvignapaNe 'rathanUpura' nagaramAM potAnuM jIvana jIvI rahyA che, te ja samaye koI eka divase te 'rathanUpura' nagaramAM 'zrI nirvANasaMgama' nAmanA jJAnI muni samosaryA. muni padhAryAnA samAcArane jANI 'zrI iMdrarAjA' udvigna hovA chatAMpaNa te munivarane vaMdana karavA mATe je sthAne munivara padhAryA hatA te sthAne AvyA ane vaMdanAdika karyA bAda, zrI iMdrarAjAe te jJAnI munivarane prazna karyo ke 'he bhagavAn ! kyA karmane yoge huM rAvaNathI AvA tiraskArane pAmyo ?' bhAgyazALIo ! vicAro ke A praznamAM 'zrI rAvaNa'nA prati tiraskArano eka aMza paNa che ? nahi ja! prabhuzAsanane pAmelA AtmAonI A ja eka khUbI hoya che. praznamAM mAtra eka ja vAtanI pRcchA che ke 'zrI rAvaNa' taraphthI thayelA AvA tiraskAramAM mArA kyA karmanI javAbadArI che ?' kharekhara, Avo vicAra ja AtmAne unnata dazAe pahoMcADanAra che kAraNake AvA vicAranA pariNAme game tevA Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prasaMge paNa anya pratye durbhAva AvavAne badale, potAnA ja karma upara durbhAva Ave che ane enA pariNAme evuM karma baMdhAya tevI karaNI karatAM AtmA ApoApa ja aTakI paDe che eTaluM ja nahi paNa jJAnIonI AjJA mujaba potAnuM jIvana ghaDIne thoDA samayamAM AtmAnA vAstavika svarUpane pragaTa karI ISTasthAne pahoMcI zake che. paNa vAta e che ke evo uttama jAtinA vicAro dareka AtmAne AvI zakatA nathI. AvA uttama vicAro prabhuzAsanane pAmelA AtmAone ke pAmavAnI taiyArIvALA AtmAone ja AvavA zakya che. ane e ja prabhuzAsananI viziSTatA che. mATe A viziSTatAne vicArI sahue potapotAnI dazAno vicAra karavo, e atizaya jarUrI che. have 'zrI iMdrarAjAnA te praznano uttara ApatA paramajJAnI 'zrInirvANasaMgama' munivara zrI iMdrarAjAnA pUrvabhavanuM varNana kare che ane te karatAM pharamAve che ke "pUrve 'arijaya' nAmanA nagaramAM 'valanasiMha' nAmano eka vidyAdharono rAjA hato ane te vidyAdharonA agraNInI 'vegavatI' nAmanI priyA hatI. te bene eka 'ahilyA' nAmanI rUpavatI dIkarI thaI. te dIkarInA svayaMvaramAM saghaLA vidyAdhara rAjAo AvyA i hatA. teomAM caMdrAvarta nagarano Izvara zrI AnaMdamAlI' nAmano rAjA Avyo hato ane sUyAvartanagarano svAmI 'taDiprabha' nAmano tuM paNa tyAM Avyo hato. sAthe AvelA evA paNa tane tajIne 'ahilyA' potAnI icchAthI 'AnaMdamAlI' ne varI ane e rIte tAro tyAM parAbhava thayo tyArathI AraMbhIne tuM mArI hayAtimAM paNa A AnaMdamAlI A ahilyAne paraNyo ?" A pramANe 'zrI AnaMdamAlI' pratye IrSALuM banyo. A pachI "zrI AnaMdamAlI' nirveda thavAthI koI eka divase dIkSA aMgIkAra karI ane tIvra tapane tapatA te "zrI AnaMdamAlI' nAmanA RSi anya RSionI sAthe vihAra karavA lAgyA. koIvAra RSipuMgavo sAthe vihAra karatA-karatA te "zrI AnaMdamAlI' nAmanA RSi 'rathAvarta' nAmanA vinAzakALe viparIta buddhi..7 19 rAkSazavaMza ane vAnaravaMza Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. jaina rAmAyaNaH, A ja rajoharaNanI khANa * 220 giri upara gayA ane giri upara te RSine te joyA e RSine jovAthI teM 'ahilyA' no svayaMvara yAda karyo. e yAda AvavAthI tuM kapAyamAna thayo "dhyAnaruDhattvayA caMdra-stA&itoDanediArAM saH ? managfc na gha dhyAna-DhavInADhavanAnaH ?????" 'dhyAnamAM ArUDha thayelA evA te zrI AnaMdamAlI' nAmanA RSine te bAMdhyA ane anekvAra tADanA karI, te chatAM paNa pahADanI mAphaka acala evA RSi dhyAnathI eka leza paNa cAlyA nahi." paNa "dplyANagujagharastu, tadgAtA zramaNAgaLa ? prekSya tvayyamuMcattejo- lezyAM zaMpAmiva druma // 2 // " zrI AnaMdamAlI' nAmanA RSinA gurubhAtA lyANaguNadhara' nAmanA zramaNAgraNI eTale sAdhuomAM ziromaNi hatA, te maharSie e banAva joIne 8 vRkSanI upara jema vIjaLI mUkaya tema tArA upara tejolezyA mUtra." zakSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 ane "satyazriyA ca tvatpatnyA, zamito bhaktijalpita tenone kyAM sa saMga, na TUMkaghoDasa tadaiva tat 3 " 'tArI patnI satyazrI' e bhaktinAM vacanothI te RSipuMgavane zAMta kya ane ethI zAMta thayelA te zramaNAgraNI RSipuMgave tejolezyAne saMharI lIdhI, tethI teja samaye tuM baLI gayo nahi.' A pramANe kahIne paramajJAnI RSipuMgava 'zrI nirvANasaMgama' nAmanA munivare pharamAvyuM ke muniradvAratuM pApa-ttva grAMtvA tikSmavAn ? zumaM varga vighAyendra, saharasutoDaAva: rAja ?" mahAmuniridwAra-DhAramacrds*r: upasthitaM phalamidaM, rAvaNAdyaH parAbhavaH 115 // " Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "karmANyavazyaM sarvasya, phalaMtyeva cirAdapi / ApuraMdaramAkITaM, saMsArasthitiridRzI 1161" he rAjan ! e rIte vinA kAraNe te mahAmunino te tiraskAra kya, te tiraskArathI utpanna thayelA pApanA yoge tuM keTalAka bhavo bhaTakIne ane te pachI prasaMge zubha karma karIne, tuM iMdra nAmano 'sahastrAra' rAjAno putra thayo, ane rAvaNathI je parAbhava thayo te A mahAmunine karela tiraskAra ane prahArothI utpanna thayela karmanuM ja phaLa upasthita thayeluM che, kAraNa saMsAranI sthiti ja evI che ke iMdrathI mAMDIne eka mudramAM zudra kIDA sudhInA, arthAta sarvane cirakALe paNa karelAM karmo koIpaNa AtmAne phaLyA vinA rahetA ja nathI.' paramatAraka maharSi "zrI nirvANasaMgama' nAmanA gurudevanI A dezanA uparathI ghaNuM-ghaNuM vicAravAnuM che. dharma ke dharmazAsana upara AvatA AkramaNane aTakAvavA mATe prayatna karatA munipuMgavo sAme yadvA-tadvA bakavAda karanArA dharmadrohIone A dezanAmAMthI jevo joIe tevo radiyo maLI zake tema che. ane vAta-vAtamAM samatA ane zAMtinI ja vAto karanArA mAnAkAMkSI bagabhaktonI pola paNa A dezanA sArAmAM sArI rIte kholI nAMkhe che, tathA chatI zaktie kevaLa mAnapAna khAtara zAsananA virodhIone yogya ane ucita hitazikSA ApavAne badale o teonI pITha thAbaDe che, teonI paNa durdazAno A dezanA ThIka ThIka sphoTa kare che ane vAta paNa e ja sAcI che ke chatI zaktie zAsana ke zAsananA sevaka upara AvelI Apattine haThAvavA zakya prayatna paNa na karavo, enA jevuM ekapaNa pApa nathI. e pApathI bacavA mATe ja zrI vAlI' jevA sarvottama bhUmikAe vartatA munivarane paNa zrI rAvaNa jevAne bhayaMkara zikSA karavI paDI hatI ane evAM dRSTAMtonI A zAsanamAM khoTa ja nathI, kAraNake e to zAsana pariNAma pAmyAnuM ! cihna che. vinAzakALe viparIta buddhi...7 . 221 rIkSazavazaL ane vAnaravaMza Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAkSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 jaina rAmAyaNaH rajoharaNanI khANa 222 zAsanathI suvAsita thayelo AtmA zAsana ke zAsanasevaka uparanAM aghaTita AkramaNane potAnI chatI zaktie kema ja joI zake ? AtmanAzaka mAnapAna khAtara ke ajJAnInI khoTI vAha-vAha khAtara eka leza paNa dubhAyA vinA kema jasahI zake ? zAsananA AdhAre je jIvatA ane zAsananA ja supratApe supratiSThAne pAmelA AtmAo je samaye zAsanano ke zAsananA koI paNa aMgano nAza jue, te samaye potAnI jo supratiSThAne ja joyA kare, to te AtmAonI kartavyahInatAno ane vyavahAradRSTie to nImakaharAmIno khyAla ApavA mATe kyA zabdo vAparavA e paNa vicAravA jevuM che, kAraNake evA mAnAkAMkSI AtmAo virAdhaka bhAvane pAmI potAnA AtmAne sthAnahIna banAvI mUke che. A vastune samajvArA AtmAo yogya samaye potAnI pharajjo khyAla kema ja cUke ? bIjuM 'paramatyAgI munivarano eTale zAsanano ja. kAraNake zAsana ane munivara e otaprota vastu che, teno tiraskAra e AtmAne game tevI sArI dazAmAMthI paNa nIce paTakyA vinA nathI raheto ane karela karmono bhogavaTo cirakALe paNa karyA vinA nistAra thato nathI.' A paNa e tAraka munivaranI dezanAthI spaSTa thayuM. kharekhara, jJAnIonI dezanAmAMthI vicAraka ane kalyANano artha AtmA ghaNuM-ghaNuM pAmI zake che. e ja nyAye '"ta--chutvA hattavIryasya, rAjyaM tvAMgananmanaH | aMdraH paryavanattaCo-vratavAgha thayau zivam roga' 'zrI iMdrarAjAe te jJAnI munivaranA te kathanane sAMbhaLIne potAnA putra zrI dattavIryane rAjya ApIne pote IkSA aMgIkAra karI ane te pachI ugra tapasvI banIne te rAjarSi zivapadane pAmyA.' Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI rAvaNe grahaNa karelo abhigraha have eka divasa zrI rAvaNa, 'zrI anantavIrya' nAmanA RSipuMgavane kevaLI banelA hovAthI vaMdana karavA mATe zrI svarNatuMgagiri upara gayA. te zrI svarNatuMgagiri jaI te kevaLajJAnI maharSine vaMdana karIne zrI rAvaNa yogya sthAna upara beThA ane tyAM zrotrane mATe amRtanI bIka samI te kevaLajJAnI maharSinI dharmadezanA sAMbhaLI. kevaLajJAnI maharSie potAnI dezanA samApta karyA pachI zrI rAvaNe te kevaLajJAnI maharSi pratye prazna karyo ke "jIta: sthAnjhira mama ?" 'mAruM maraNa zA kAraNathI ane tenAthI thaze ?' A prastano uttara ApatAM kevaLajJAnI bhagavAne pharamAvyuM ke "pArabArakadoSeNa, vAsudevAd bhaviSyati ! maviSyati vipattei, prativo rrAnana rAzI" 'he dazAnana ! prativAsudeva evA tAruMmaraNa'pAragharaka gheSathI ane vAsudevathI thaze.' zrI kvalajJAnI maharSinA mukhathI A pramANeno uttara sAMbhaLIne zrI vinAzakALe viparIta buddhi...7 rAvaNe "parastriyamanicchaMtI, ramayiSyAmi na hyaham / jagrAhAbhigrahamimaM, sa tasyaiva muneH puraH / / 1 // " 'teja zrI kvalajJAnI munivaranI pAse 'nahi icchatI parastrI sAthe huM kadI paNa baLAtkAre ramIza nahi' A prakAranA abhigrahane grahaNa ryo.' A rItanA abhigrahane karyA pachI "munivaramatha natvA nirAghudhi taM ? DhazavaDhana IyAya svAM purI puSpakasthaH / / 223 rAkSazavaMza ane vAnaravaMza che Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ b-leld apa] Pe bEid I jaina rAmAyaNaH rajoharaNanI khANa +++ 224 iiAnanagaranArIeAnInotsvAnAM pramadbhavikSavadghAnAyAminInAnitva ' 'jJAnaratnanA sAgara samA te munivarane namaskAra karIne 'puSpaka' nAmanA vimAnamAM beThelA ane nagaranI saghaLI nArIonAM netrarUpI nIlakamalone harSanA vibhavane ApavAthI caMdramA samA zrI rAvaNa potAnI nagarImAM gayA.' Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jUra karthInI 2ka2Ika pAvajaya ane javA zrI hanumAnanA mAtA-pitA tarIke pavanaMjaya ane aMjanAnA nAma prasiddha che. jUrakarmonI mazkarInuM pAtra banelI zrImatI aMjanAsuMdarInI hadayadrAvaka jIvanakathAmAM, kalpanAnA tore cAlanArA ahaMpradhAna jIvonI kaSAyAdhInatAnuM jema darzana thAya che, tema satIstrIo potAnA satItvano AdhAra patine mAne che e vidhAnane caritArtha karatI aMjanAsuMdarInA Adarza jIvananuM paNa darzana thAya che. A prasaMganA varNanamAM pravacanakAra maharSideve viSayAvezanI bhayaMkaratA varNavavA sAthe mahAsatInA satItvane dRSTAMta banAvI sAdhutAnA sAdhakone suMdara mArgadarzana ApyuM che. to mA-bApanI AMjJAnA nAme prabhu AjJAno apalApa karanArAonI khabara paNa lIdhI che. chelle traNa prasaMgomAM jhUrakarmonI mazkarIne hUbahU rajU karI che. A rIte A prakaraNa khUba ja saMvedanazIla banyuM che, cAlo, ApaNe svayaM vAMcIe. -zrI 225 Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ krUra karmanI mazkarIH pavanaMjaya ane aMjanA mahAsatI aMjanAsuMda2I ane pavanaMjaya viSayAdhIna AtmAnI vihvaLatA sUcavato saMvAda aMjanAsuMdarInI sakhIono upahAsa : upahAsanuM bhayaMkara pariNAma : mitranI samajAvaTathI ujavAyelo vivAha mahotsava duHkhAvasthAmAM paNa aMjanAnI eka ja manodazA samyagdaSTi AtmAo prahlAdanI taiyA2I ane pavanaMjayanI vinaMti azubhodayanI AMTIghUMTI aMjanAsuMda2InI vijJapti akAraNa avagaNanA pavanaMjayanuM hRdaya parivartana : pavanaMjaya aMjanAnA mahela ta2pha emAM ja vizvanuM kalyANa che. zrImatI aMjanAnA udgAro : viSayAveSanI bhayaMkara vivazatA: 5252no vArtAlApa H dharma sivAya sarvatra za2NAbhAva dekhADatA (1) prathama prasaMga : sAsuno kA2mo ke2 (2) bIjo prasaMga : pitAdikano phiTakAra (3) trIjo prasaMga H asahAya abaLA kAmo karyodaya : adbhUta prasaMgo 226 Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ krUra karmanI mazkarIH pavanaMjaya ane aMjanA mahAsatI aMjanAsuMdarI ane pavanaMjaya zrI hanumAnajInA pitA zrI pavanaMjaya rAjAnI utpatti tathA zrI hanumAnajInI jvetA ane paramasatI zrImatI aMjJAsuMdarInI utpatti ane te mahAsatInA patinI pasaMdagI kaI rIte karavAmAM AvI, tenuM varNana karatAM kalikAla sarvajJa bhagavAn zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA pharamAve che ke A zrI bharatakSetramAM vaitADhya giri upara AvelA 'Adityapura' nAmanA nagaramAM 'prahlAda' nAmanA rAjA hatA. te rAjAne iSumatI nAmanI priyA hatI. te baMnene pavanaMjya nAmano putra thayo. te pavanaMjya potAnA parAkramathI tathA AkAzagamanathI pavana jevo vijayI hato. te ja samayamAM bIjI bAju A zrI bharatakSetranA sAgaranA taTa upara rahelA 'daMbha' nAmanA parvata upara 'mAhendrapura' nAme eka nagara hatuM ane e nagaramAM 'mahendra' nAmano vidyAdharono Indra hato. te zrI 'mahendra' nAmanA rAjAne 'hRdayasuMdarI' nAmanI rANI hatI. 'aridama' Adi so putro upara teone 'aMnAsuMdarI' nAmanI eka putrI thaI. krame karIne lAlanapAlana karAtI te aMjanAsuMdarI jayAre yauvanAvasthAne pAmI, tyAre tenA pitA zrI mahendra rAjAne tene mATe varanI ciMtA thavA lAgI, AthI te rAjAnA maMtrIo hajAro vidyAdhara yuvAnonI prazaMsA karavA lAgyA ane te pachI 'zrI mahendra' rAjAnI AjJAthI maMtrIo te vidyAdhara yuvakonAM rUpone paTTo upara yathAvasthita rUpe AlekhIne ane maMgAvIne 227 rAkSazavaMza ane vAnaravaMza krUra karmanI mazkarIHpavanaMjaya ane aMjanA...7 Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAkSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 jaina rAmAyaNaH rajoharaNanI khANa 228 rAjAne batAvavA lAgyA. paNa A badhAmAMthI eka paNa yuvaka 'zrI mahendra' rAjAne potAnI putrI zrImatI 'aMjanAsuMdarI' mATe yogya lAgato nathI. juo, je pitA potAnI kanyAne sukhI karavA mATe yogya patine zodhavA khAtara ATalA-ATalA prayatno kare che, e ja pitA, zrImatI aMjJAsuMdarInA azubha karmanA udaya samaye kevI rIte vairI banaze, te paNa ApaNe AgaLa joIzuM. puNyodaya jayAM sudhI jAgRta nahi hoya, tyAM sudhI joItI vastu kadI ja nahi maLe, e yAda rAkhajo. aneka maMtrIo paikInA eka maMtrIe, eka divase zrI mahendra rAjA samakSa citramAM rahela be manohara rUpa dharyA. temAM eka vidyAdharapati hiraNyAbha ane tenI priyA sumanAthI utpanna thayelA vidyutaprabhanuM hatuM ane bIjuM prahlAda rAjAnA putra pavanaMjayanuM hatuM. rAjAne A beya yuvAno yogya dekhAyA. A bemAM paNa je vadhu yogya hoya, tene potAnI kanyA ApavAno nirNaya karyo, ane e nirNayano amala karavA mATe rAjAe te maMtrIne prazna karyo ke'A baMneya rUpavAna che ane kuLavAna che, te kAraNathI A baMnemAMthI kanyA mATe kayo vara yogya che ?' A pramANenA praznanA uttaramAM te maMtrIe kahyuM ke " eSo'STAdazavarSAyu-rmokSaM vidyutprabho gamI / kRti naimittiH svAmin !, vyattamAraDhyAtapUrtinaH 2515 prahlAdatanayastveSa, cirAyuH yogyo varastadetasmai, prayacchAJjanasundarIm // 2 // " "he svAmin ! nimittiAoe prathamathI ja kaheluM che ke A zrI vidyutprabha aDhAra varasanA AyuSyavALo che ane te mokSamAM jvAra che. A kAraNathI A vara zrImatI aMjanAsuMdarI mATe yogya nathI." pavanaMjayaH ane "zrI prahlAda" rAjAno putra zrI pavanaMjya to dIrgha AyuSyavALo ' Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che, te kAraNathI yogya vara che. mATe aMjanAsuMdarI zrI pavanayane Apo." saMsArarasika AtmAonI dRSTi saMsAranI rasikatA tarapha ja hoya, eTale e dRSTie zrI vidyutaprabha zrImatI aMjanAsuMdarI mATe pati tarIke yogya na bhAse, e svAbhAvika ja che. mAtra aDhAra varSanA che AyuSyavALA ane eja bhavamAM muktie nAra zrI vighuprabha saMsAramAMthI zIdhra ja nIkaLI janArA hoya, e taddana samajI zakAya tevI bAbata che. eTale saMsAranA lhAvo levAmAM AnaMda mAnanAra AtmA, potAnA svAminI putrInuM tevA virAgI AtmA sAthe pANigrahaNa karAvavAnuM na ja kahI zake, e banavAjoga che. paNa A sthaLe vicAranArAo vicArI zake tema che ke vairAgya vagere Atmadharmo uMmaranI sAthe saMbaMdha rAkhavA karatAM, AtmAnI laghukarmitA sAthe ane pUrvenI ArAdhanA sAthe gADha saMbaMdha dharAve che ane ethI ja Aje vairAgyanI sAme nAnI vayanI ke saMsAranA bIna anubhavanI dIvAla ubhI karanArAo taddana bAlIza AtmAo che." mATe evA bAlIza IcchAvALA AtmAonI dalIla upara saheja paNa lakSya ApavuM, e kalyANanA kAmI AtmAo mATe leza paNa yogya nathI. evA bAlIza AtmAo zAstrasiddha satyane samajyAM hoya ane teomAM samajavA jeTalI jo thoDI paNa lAyakAta hoya, to teone samajAvavA mATe ucita prayatno karavA e ThIka che, anyathA to te pAmaro kevaLa upekSAne pAtra che. kAraNa ke te AtmAone zuddha satya mArgano prema to nathI, paNa ulTo virodha che. to evA ghora pApAtmAo sAthe carcAmAM utaravuM, e paNa kadAca Atmahitane cUkavA jevuM che. have je samaye zrI mahendra rAjA potAnI putrI zrImatI aMjanAsuMdarI mATe A rIte varanI pasaMdagImAM paDyA che, te ja samaye badhAya vighAgharendro potapotAnA parivAra sAthe sarva RddhipUrvaka phUra karmanI mazkarI:5vanaMjaya ane aMjatA...7 229 rAkSazavaMza ane vAnaravaMza Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAkSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 jaina rAmAyaNaH 230 rajoharaNanI khANa naMdIzvaradvIpe yAtrA mATe jyA hatA. e badhAmAM praaAda rAjA paNa pavanaMjaya vagere sAthe AvelA che. "allAda" rAjAe zrImatI aMklAsuMdarIne joIne, mahendrarAjA pAse aMklAsuMdarInI potAnA putra 'pavanaMjya' mATe mAMgaNI karatAM kahyuM ke "tamArI putrI A aMklAsuMdarI mArA putrane Apo." A vAta to zrI mahendra rAjAnA hRdayamAM prathamathI ja vaselI hatI, eTale praaAda rAjAnI mAMgaNIne mahendra rAjAe tarata ja svIkArI lIdhI. AthI pralAda rAjAnI te prArthanA to mAtra nimittarUpa ja hatI, kAraNake mahendra rAjAne to e kAma karavuM ja hatuM. A rIte baMne eka ja vicAravALA hovAthI, te baMneya rAjAo paraspara 'AjathI trIje divase mAnasa' nAmanA sarovara upara vivAha karavo.' A pramANe kahIne potapotAnA sthAne cAlyA gayA. viSayAdhIna AtmAnI vihvaLatA sUcavato saMvAda pavanaMjayanA pitA ane aMjanAsuMdarInA pitA, e baMne "ApaNe ApaNAM saMtAnono vivAha AjathI trIje divase mAnasa sarovara upara karavo." A nizcaya karIne potAnA sthAne cAlyA gayA ane te pachI tarata ja A baMneya rAjAo potAnA svajano sAthe mAnasa sarovara upara gayA ane tenA kinArA upara teoe potAno AvAsa karyo. potAnA pitAnA AvAsamAM pavanaMjaya potAnA prahasita nAmanA mitra sAthe rahela che. pote aMjanAsuMdarI sAthe trIje divase paraNavAno che. ema pavanaMjaya ghaNI ja sArI rIte jANe che paNa viSayAdhIna avasthA ja evI bhayaMkara che ke te potAne AdhIna thayelA AtmAne vihvaLa banAvyA vinA rahetI nathI ane viSayanI AdhInatAthI vihvaLa thayelo AtmA lajjAne paNa AvI mUke che, tema ja nahi karavA jevI vAto ane AcaraNAo karavA paNa lalacAya che. e vAtano sAkSAtkAra Apane A pavanaMjaya ane prahasitanA saMvAda uparathI thaze. Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pote jenI sAthe paraNavAno che te suMdarI kevI che, e jANavAne adhIro banelo pavanaMjaya potAnA mitra prahasitane prazna kare che ke ''dRSTAti viM tvayA ghUDhi, IdRzyananasuMdarI !'' "he mitra zuM aMjanAsuMdarIne te joI che ? jo joI che to ae ke te aMjanAsuMdarI kvI che ?" A uparathI samajI zakAze ke viSayAdhIna AtmAnI vizvalatA kevI ane keTalI bhayaMkara che ! temaja e paNa kalpI zakAya tema che ke viSayAdhIna AtmA potAnA mana upara joIto kAbU kadI ja dharAvI zakto nathI. anyathA, AvA praznanI utpatti saMbhavatI ja nathI. A prazna ja viSayAdhInatAne ughADI pADanAra che, paNa samAna svabhAvanA AtmAone AvA prazno evuM bhAna karAvI zakatA nathI, eTaluM ja nahi, paNa evA prazno teo vinodanuM sAdhana mAnI le che. ane ethI evA praznonA uttaromAM teo vilAsabhAvanAnuM sAmrAjya prasarAvI daIne prazna karanArane vadhu vihvaLa banAvI de che, kAraNa ke evA svabhAvanA AtmAo to emAM ja potAnI mitratAnI sArthakatA klpa che. ane teja rIte potAnI mitratAnI sArthakatA kalpato hoya tema prahasita paNa pavanaMjayanA e praznanA uttaramAM sheja hasIne kahe che ke "hasitveSatprahasito -'pyevamUce mayekSitA sA dRDha raMhmAddizyoDAva, suryanananuMjarI 1 tasyA nirupamaM rupaM, yAdRzaM dRzyate dRzA / tAdRza vaghasA va, vAmanApi na za-te 2' "he mitra ! zrImatI aMjanAsuMdarIne meM ghaNI ja sArI rIte joI che ane enA AdhAre huM kahuM chuM ke kharekhara, te zrImatI aMjanAsuMdarI raMbhAdika apsarAo karatAM paNa adhika suMdara che : arthAt zrImatI aMjanAsuMdarInA sauMdarya AgaLa raMbhAdika apsarAonuM sauMdarya paNa kAMI hisAbamAM nathI." AthI huM kahuM chuM ke 231 rAkSazavaMza ane vAnaravaMza ' krUra karmanI mazkarI:pavanaMjaya ane aMjanA...7 Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAkSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 jaina rAmAyaNaH rajoharaNanI khANa "he mitra ! te zrImatI aMjanAsuMdarInuM nirUpama rUpa dRSTithI jevuM dekhAya che, tevuM vacanathI kahevA mATe vAcALa AdamI paNa zaktimAna thaI zakato nathI. arthAt te zrImatI aMjanAsuMdarInuM evuM anupama rUpa che ke tene potAnI sagI AMkhe jonAro AdamI vaktA hovA chatAMpaNa vacana dvArA kahI zakato nathI." 232 A rItanA uttarathI pavanaMjayanI vihvaLatA vadhe, emAM kAMIpaNa Azcarya che ? nahi ja, kAraNake eka to pavanaMjayanA aMtaramAM zrImatI aMjanAsuMdarIne jovAnI kAmanA jAgI ja hatI ane emAM prahasitanA mukhathI 'teNInuM rUpa evuM anupama che ke raMbhAdika apsarAonA rUpane paNa TapI jAya' A pramANe sAMbhaLavAmAM AvyuM. A sthitimAM te kAmanAno vega vadhI jAya, e kaMI asaMbhavita paNa nathI. A kAmavAnA tIvra Avegane AdhIna thayelo pavanaMjaya potAnA mitra prahasitane uddezIne eka dIna AdamInI jema kahe che ke "pavanaMjaya ityUce, dUre hyudAhavAsaraH sA nogharamadeva, vayaM neyA navA sabre ! 122" "he mitra ! haju vivAhanA divasa to dUra che ane mAre to te zrImatIne Aje ne Aje ja jovAnI icchA che. to he mitra ! tuM kahe ke te suMdarIne Aje ja mAre tuM mArI dRSTinA viSayamAM kevI rIte lAvavI ? arthAt Aje ja mAre te suMdarIne kaI rIte jovI ?" ' 66 eTaluM ja nahi paNa pavanaMjayanA A praznano uttara ApavAno prayatna tenA mitra prahasita kare, te pahelA to pavanaMjaya pAcho bolI uThe che ke vanotkaMThitAnAM hi, yaTizrvi hinAyate | mAsAyate dinamapi, kiM punastaddinatrayam // 2 // " 'he mitra ! vallabhA eTale vhAlI strI mATe utkaMThita thayelA puruSa mATe eka ghaTikA paNa divasa jevI lAge che ane eka divasa paNa eka mahinA jevo lAge che, to pachI traNa divasonI vAta ja zI karavI ?" Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A pramANe kahIne pavanaMjaya potAnA mitrane sUcave che ke `he mitra ! te suMdarInA darzana vinAnI eka ghaDI kADhavI, te paNa mane eka divasa jeTalI lAge che ane eka divasa kADhavo, te mane eka mAsa jeTalo lAge che, mATe mArAthI koIpaNa rIte A traNa divaso kADhI zakAya tema nathI, A kAraNathI he mitra ! tuM evo upAya kara, ke jethI huM hamaNAM ne hamaNAM ja e suMdarIne joI zakuM ! potAnA mitranI ATalI badhI AturatA jovAthI dayALu banelo prahasita tene dhIraja ApatAM kahevA lAgyo ke 'tataH prahasito'pyevaM, vyAjahAra sthirIbhava / nizi tamaitya tAM vAMtAM, dRzyasyanuvanazcitaH '}}}}' 'he mitra ! hAla tuM sthira thA ! ekadama utAvaLa na kara ! kAraNake - AvI rIte te suMdarIne jovA mATe ApaNAthI divase jaI zakAya nahi. tArI IcchA ja haze to je sAta mALanA prAsAdamAM te suMdarI rahela che, te prAsAdamAM rAtrinA samaye jaIne, koIpaNa na jANI zake te rIte tuM te suMdarIne joI zakIza, mATe hamaNAM ne hamaNAM ja utAvaLa na kara !' viSayAdhIna ane vilAsI jIvana jIvatA AtmAonI dazA kevA prakAranI hoya che, te vAtano khyAla A baMne mitronI vAta uparathI sahelAIthI AvI zake tema che. kharekhara, tevA AtmAomAM evI pAmaratA AvI jAya che ke jenuM vAstavika varNana paNa na thaI zake. ane e pAmaratAnA yoge teo akaraNIya kAryanI AcaraNA karavAmAM paNa pAchuM vALI jotA nathI ! eja nyAye pavanaMjaya potAnA mitra prahasitanI sAthe rAtrinA samaye uDIne nIkaLyo ane zrImatI aMjanAsuMdarIthI adhiSThita thayelA sAta mALanA prAsAda upara gayo ane tyAM mitranI sAthe te pavanaMjaye nizAcaranI mAphaka gupta rahIne sArI rIte zrImatI aMjanAsuMdarIne jovAno AraMbha karyo. have ahIM tamAre eka bhayaMkara azubhodayanI kAryavAhI ja jovAnI che. ane te kAryavAhI jota-jotAmAM ja banavAnI che. je pavanaMjaya rAkSazavaMza ane vAnaravaMza 233 krUra karmanI mazkarI:pavanaMjaya ane aMjanA...7 Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ b-led ap?pid be bene jaina rAmAyaNaH rajoharaNanI khANa 234 potAnI pharaja ane kuLavaTa bhUlIne paNa je suMdarIne jovA Avyo tathA je suMdarIne joI joIne aneka prakAranAM sukhasvapno anubhavI rahyo che, te ja pavanaMjaya jota-jotAmAM eka nahi jevA tuccha prasaMgane vaza thaIne zrImatI aMjanAsuMdarIthI ekadama vimukha thaI jAya che, ane te paNa tyAM sudhI ke te suMdarInA prANa levA mATe taiyAra thaI jAya che. kharekhara, karmanI gati vicitra che. karmanA udaya samaye prAya koInuM paNa cAlatuM nathI ane enA yoge bhalabhalAnI paNa buddhi kevA cakarAvA khAya che, e saghaLuMya A zrImatI aMjanAsuMdarInA jIvanaprasaMgamAM ghaNI ja sArI rIte samajI zakAya tema che. aMjanAsuMdarInI sakhIono upahAsa je samaye pavanaMjaya ane prahasita guptapaNe zrImatI aMjanAsuMdarInuM nirIkSaNa karI rahyA che, te samaye zrImatI aMjJAsuMdarI potAnI vasaMtatilakA ane mizrakA nAmanI sakhIo sAthe vinoda karI rahI che. e vinodamAM ne vinodamAM prasaMga pAmIne vasaMtatilakA nAmanI sakhI zrImatI aMjJAsuMdarIne uddezIne kahevA lAgI ke 'dhanvAsiyA hi prAvastya, teM patiM pavanayim ' 'he svAminI ! tane dhanya che, kAraNake je tuM te pavanaMjaya jevA patine pAmI che, arthAt pavanaMjaya jevA patine pAmavo, e tArA mATe dhanyatAnI nizAnI che pavanaMjaya jevA patine to te ja pAme, ke je tArA jevI puNyazAlinI hoya ! vasaMtatilakAnA A kathanane sAMbhaLIne zrImatI aMjJAsuMdarInI bIjI mizrakA nAmanI sakhI bolI uThI ke "hale muktatvA varaM vidyut-prabhaM caramavigraham / vo varaH nAthyata kRti, mitvavat savI '' "are, he sakhI! vasaMtatilake ! tuM A zuM bole che ? caramazarIrI, eTale ke te ja bhavamAM muktine pAmanAra evA zrI vidyutprabha jevA parama pavitra varane choDIne, bIjA varanI zlAghA eTale prazaMsA koNa kare ? arthAt koI ja nahi, Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAraNake caramazarIrIne choDIne saMsAramAM lIna thayelA AtmAnI prazaMsA mUrkha mANasa sivAya anya koI ja na kare." A prakAranA mizrakAnA kathanane toDI pADavA mATe pahelI vasaMtatilakA nAmanI sakhI sAmethI bolI uThI ke "prathama pratyuvAad, mude che velsi na ladoghana ? vidyutprabho hi svalpAyuH, svAminyA yujyate katham // " "he mugdha ! tuM to kazuM ja jANatI nathI, kAraNake zrI vighuprabha caramazarIrI che, e vAta taddana sAcI che ane e dRSTie zrI vighuprabha ghaNA ja prazaMsApAtra che paNa te ghaNA ja ochA AyuSyavALA che, mATe te game tevA uttama hovA chatAMpaNa, ApaNI svAminI mATe pati tarIke kaI rIte yogya hoI zake ? arthAt koIpaNa rIte nahi.' A sAMbhaLIne mizrakA nAmanI je bIjI sakhI te bolI uThI ke "tithiAvatyamAdiSTa, varsei ? mandrathI ? stokamapyamRtaM zreyo, bhAro'pi na viSasya tu 113 // " "he sakhI kharekhara, tuM maMdabuddhivALI ja che. anyathA, yogyayogyanI vyAkhyA tuM AvI rIte na karata ! kAraNake thoDuM paNa amRta kalyANakArI che, tyAre viSano bhAra hoya to paNa kalyANakArI nathI; eTaluM ja nahi paNa prANono saMhAraka che. AthI spaSTa che ke alpa AyuSyavALA paNa zrI vighuprabha caramazarIrI hovAnA kAraNe amRtasamA che ane dIrdha AyuSyavALA paNa pavanaMjaya viSanA bhArA jevA che. kAraNake zrI vidhu--bha AgaLa pavanaMjaya koIpaNa rIte prazaMsApAtra nathI ja.' vivekI vicAraka samajI zake tema che ke sakhIono A saMvAda kevaLa vinodamaya che. AmAM pavanaMjaya pratye koIpaNa jAtano durbhAva nathI, temaja rAjakumArI sAthe rahetI sakhIo vinodamAM AvI chUTa sahelAIthI laI zake che ane tema karatI sakhIone rokavAnuM rAjakumArI mATe paNa prAya azakya ja hoya che. moTe bhAge sakhIonI AvA prakAranI chUTane rAjakumArIone paNa nibhAvI levI paDe che; e ja kAraNe zrImatI aMjJAkumArI paNa potAnI sakhIonAM saMvAdamAM koIpaNa jUra karmanI mazkarI:5vanaMjaya ane aMjatA...7 kAza | 2 35 rAkSazavaMza ane vAnaravaMza te pari ka Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAkSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 thI jaina rAmAyaNa 236 rajoharaNanI khANa jAtano bhAga lIdhA vinA maunapaNe besI rahe che e kulIna strIo mATe potAnA pati mATenA saMvAdamAM mauna rahevuM, e ja prAya: bhUSaNarUpa gaNAya che. upahAsanuM bhayaMkara pariNAma paNa A rItanA nirdoSa vinode ane zrImatI aMjanAsuMdarInA mauna, pavanaMjayanA hRdayamAM koI judA ja prakAranI asara utpanna karI. zrImatI aMjanAsuMdarInA tIvra azubhoye, A prasaMge pavanaMjayanA hadayamAM bhayaMkara prakArano kopAgni pragaTAvyo. kharekhara, karmanI gati ja koI aciMtya che. anyathA, jeNInA rUpadarzana mATe jeNe lajjA ane maryAdAno tyAga karyo ane potAnI priya evI patnIne paraNavA pUrve batAvavA mATe potAnA mitrane Agraha karyo tathA coranI jema jenA mahelamAM pesIne je jene sthira dRSTie joI rahyo hato, te ekadama eka nahi jevA prasaMgane pAmIne bhayaMkara durbhAvathI grasta kema ja banI jAya ? kharekhara, zrImatI aMjanAsuMdarInA azubhodaye pavanaMjayanI manodazA ja pheravI nAkhI ane enA yoge pavanaMjaya te be sakhIonA vArtAlApane sAMbhaLIne vicAravA lAgyo ke "asyAH priyamidaM nUnaM, tena naiSA niSidhati / " 'A aMjanAnuM nakkI A vAta priya lAge che, te ja kAraNathI A aMnA A vAtano niSedha nathI karatI ! arthAt jo A vAta tene priya na hoya, to Ano niSedha karavo ja joIe. paNa niSedha nathI karatI ethI spaSTa che ke mizrakAnuM kathana Ane priya che." A pramANenA vicArathI kopAyamAna thayela pavanaMjaya, aMdhakAramAMthI akasmAt jema nizAcara pragaTa thAya, tema talavAra kheMcIne pragaTa thayo ! ane roSathI je benA hRdayamAM vighuprabha varte che, te baMnenA mastakane paNa chedI nAkhuM. A pramANe bolato te pavanaMjaya cAlavA Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lAgyo ! ane traNe abaLAonA prANa levAnI AcaraNA karavA taiyAra thaI jAya che ! vicAro, A kevI parAdhIna avasthA che ! 'pote koNa che ane kyAM che ?" enuM paNa AvezamAM AvelA pavanaMjayane bhAna nathI ! kAmI avasthAmAM jema aMnAne jovA mATe vivekahIna banyo hato, tema atyAre krodhAvasthAmAM vivekahIna bane che ! ane traNe abaLAonA prANa levAnI AcaraNA karavA taiyAra thaI jAya che ! kharekhara, Avezane AdhIna thayelA AtmAnI dazA ja bhayaMkara hoya che ! . Avezane vaza thayelo AtmA potAnA kivA paranA hitAhitane koIpaNa rIte vicArI zakato nathI, eja kAraNe jene jovA mATe pavanaMjaya je makAnamAM gupta rIte Avela che, tene ja mAravA mATe te jamakAnamAM te pragaTa thaIne cAlavA lAge che. ! A rIte cAlavAno AraMbha karatA tene hAtharUpa daMDamAM pakaDI rAkhatA ane ''sAvarAdhAvyavathaiva, strI gaurava na velsa ki' aparAdhane karanArI evI paNa strI gAyanI jema avadhya ja che, ema zuM tuM nathI jANato ?" A prakAre bolatA prahasite kahyuM ke 'vaM punaniravo-doyamaMnasuMdarI tathApavAhinI naiSA, niSedhati punasTriyA 5'' "A aMjanAsuMdarI to aparAdha rahita ja che, ene mATe to kahevAnuM paNa zuM hoya ? eTale ke aparAdhavALI strI paNa vadha karavA yogya nathI, to A aparAdha vinAnI aMjanAsuMdarI to vadha karavA lAyaka hoya ja kema? tane ema lAgatuM hoya ke - 'A rIte bolatI sakhIne te rokatI nathI e ja jo aMnAno aparAdha che' to tAre samajavuM joIe ke, e aMjJAno aparAdha nathI kAraNake tevI rIte apavAda, eTale ke tArI niMdAne karatI potAnI sakhIne 237 rAkSazavaMza ane vAnaravaMza krUra karmanI mazkarIHpanaMjaya ane aMjanA...7 Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIra jaina rAmAyaNaH, para rajoharaNanI khANa aMjanA rokatI nathI, tenuM kAraNa e nathI ke potAnI sakhInuM te kathana aMjanAne game che, paNa tenuM kAraNa lajjA che; ane lajjAnA yoge ja aMjJA tevI rIte apavAda karanArI potAnI sakhIne niSedha nathI karatI. A sivAya bIjuM koI ja kAraNa nathI mATe aMjanA, e koIpaNa rIte vadha karavA yogya nathI." A rIte prahasata dvArA khUba khUba niSedha karAyelo pavanaMjaya uDIne potAnA AvAse gayo. tyAM AkhI rAtri teNe jAgRta avasthAmAM duHkhI hRdaye gALI ane savAranA pahoramAM potAnA mitra prahasitane teNe kahAM ke rAkSAsavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 "pratizyo prahasita, sara ladomanapoDhayA ? bhRtyo'pi hi vistataH syA-DhApaDhe kiM punaH priyA // 1 // " "tadehi yAvaH svapurI-murIkRtya paraM rayam / kiM svAdunApi bhojyena, rocate na yadAtmane // 2 // " "he mitra ! AvI strI sAthe paraNavAthI paNa zuM? kAraNake virakta eTale rAga vinAno sevaka paNa Apatti mATe thAya, to strI mATe to pUchavuM ja zuM? eTale ke rAga vinAnI strI e bhayaMkara Apattine ja lAvanArI che." te kAraNathI he mitra ! tuM cAla ! ApaNe jhapATAbaMdha ApaNI nagarI tarapha cAlyA jaIe kAraNake je bhojana potAnA AtmAne rUce nahi, tevA svAdavALA bhojanathI paNa zuM ? arthAt bhojana svAdavALuM hoya, chatAMpaNa jo ApaNane rUcikara na hoya to te nakAmuM che, te ja rIte A aMjanA game tevI hoya, to paNa mArA mATe nakAmI che. mitranI samajAvaTathI ujavAelo vivAha mahotsava A pramANe kahIne jeTalAmAM ekadama pavanaMjaya cAlavA mAMDayuM, teTalAmAM ja tenA mitra prahasate tene pakaDI rAkhyo ane zAMtithI tene samajAvavA lAgyo ke Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "na yuktaM mahatAM yatsva-pratipannasya laMyanam / anullaMdhyaistu gurubhiH, pratipabasya kA kathA 1111 // " "vi>>iLAte vA mUlpena, DhaDhate vA pratiH ? guravo hItyapi satAM, pramANaM nAparA gatiH // 2 // " mahApuruSo mATe je pote aMgIkAra kyuM hoya tenuM laMghana karavuM e paNa yogya nathI, to pachI na ullaMghI zakAya tevA gurujanoe aMgIkAra karelI vAtanuM ullaMghana karavAnI to vAta ja kema thaI zake?" kAraNake "gurujano mUlyathI vecI de athavA maherabAnI koIne ApI de, te paNa sat puruSo mATe pramANa hoya che : kAraNa ke puruSo mATe bIjI koI gati ja nathI." vaLI bIjuM "fe veDhInasuMdra-masti DhoSanAvo va ne ? dRSyate daivadoSeNa, suhRdo hRdayaM puna: 113 // " "zrImatI aMjanAsuMdarIno A banAvamAM doSano eka leza paNa nathI chatAMya mitranuM hadaya je dUSita thAya che te kharekhara devanA ja doSathI thAya che. arthAt he mitra ! tuM tArA hRdayamAM je doSa kalpI le che, temAM aMjanAsuMdarIno doSa nathI paNa devano ja doSa che." vadhumAM prahasita kahe che ke he mitra ! huM tane pUchuM chuM ke A rIte svacchedavRttithI cAlyo jato tuM, mahAt AtmA tarIke prasiddha evA tArA mAtApitAne ane zrImatI aMklAsuMdarInAM mAtA-pitAne paNa zuM lakti nathI karato? A pramANenA potAnA mitranA kathanathI pavanaMjaya paNa vicAramAM paDI gayo ane vicAra karatAM tene paNa cAlyA javuM e ThIka na lAgyuM tethI te cittamAM zalyavALo rahIne paNa tyAM musIbate raho ane enA rahevAthI niNita thayelA divase mAtA-pitAnA netrorUpI kamaLane mATe caMdramA samo, eTale ke mAtA-pitAnAM netrone AnaMda ApanAro pANIgrahaNano mahotsava thayo ane te pachI maheMdrarAjAthI arAkSazavaMza ane vAnaravaMza ? jUra karmanI mazkarI:5vajaya ane aMjatA...7 238 ane vAnaravera Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zakSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 jaina rAmAyaNaH 40 e ja rajoharaNanI khANa * snehapUrvaka pUjAyela zrI prahalAda rAjA potAnA kuTuMba sAthe potAnA putrane ane potAnI putravadhUne sAthe laIne ghaNA AnaMdapUrvaka potAno nagarI tarapha cAlyA gayA. potAnI nagarImAM jaIne zrI prahalAda rAjAe potAnI putravadhU zrImatI aMjanAsuMdarIne vasavA mATe bhUmi upara rahelA vimAna jevo eka sAta mALano prasAda samaryo, paNa zrI pavanaMjaye te zrImatI aMjanAsuMdarInI vacana mAtrathI paNa khabara lIdhI nahi, kAraNake mAnI AtmAo potAnA mAnane prabaLa kAraNa maLyA vinA bhUlI zakatA nathI. A prasaMga azubhodayano sArAmAM sAro khyAla Ape che. zrImatI aMjanAsuMdarInA azubhodaye acAnaka evuM nimitta ubhu karyuM ke jethI potAne prANathI paNa adhika icchanAra pavanaMjaya hRdayathI udvigna banI gayo ane je prasaMgane mATe te premathI talasI rahyo hato, te prasaMge pote zalya sahitapaNe ujavyo ane te pachI paNa te to udvigna ja raho. udvigna paNa evo ke potAnI sAthe ja potAnI nagarI tarapha AvelI ane eka potAnA ja upara AdhAra rAkhatI zrImatI aMjanAsuMdarIne vacanathI paNa AzvAsana na ApyuM. du:khAvasthAmAM paNa aMjanAnI eka ja manodazA zrImatI aMjanAsuMdarI paNa rAjaputrI che. koI sAmAnya strI nathI. chatAM potAnI maryAdAne cUkatI nathI. pati tarIke premathI svIkArelA pavanaMjaye tene premadRSTi joI paNa nahi ane bolAvI paNa nahi, AthI aMjanAne to eka ja vicAra thayA kare che ke "mAro guno zo ?" paNa koI sAMbhaLe to kahe ne ! kahe kone ? A prasaMge zrImatI aMjanAsuMdarInI kevI duHkhamaya avasthA thAya, e vicAro. pitA-mAtAne mUkIne ane snehI- saMbaMdhIthI vikhUTI thaIne, jenA kAraNe A aparicita sthaLamAM AvI, tenA taraphathI Avo vartAva, e kevI dazA? pANI vinAnI mAchalInI jema e aMjanA rAtridivasa pasAra kare che. rAtre nidrA na Ave, divase cena nA paDe; A rIte du:khamaya Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIMdagI gALe che, te chatAMpaNa anya duSTa bhAvanA to nahi ja ! pavanaMjaya sivAya anya puruSane enA hadayamAM sthAna paNa nathI maLatuM. ene mArI darakAra nahi to mAre enI darakAra zI ?' AvI bhAvanA paNa te mahAsatIne nathI AvatI. sakhIo sAthe vAta paNa karatI nathI. caMdra vinAnI rAtrinI jema, pavanaMjaya vinA AMkhothI AMsunA aMdhakAravALuM mukha karI rahevA lAgI. AvuM kyAM sudhI rahevuM paDayuM ? eka be divasa nahi, eka be mahinA paNa nahi, eka be varSa paNa nahi, paNa bAvIsa bAvIsa varSa sudhI AvI rIte rahevA chatAMpaNa, potAnA pavanaMjaya tarapha durbhAvanA, duSTa vicAra ke tiraskAra buddhi tenA aMtaramAM pragaTa thatI nathI. A rIte pati viyogathI rIbAtI zrImatI aMjanAsuMdarInI kevI hAlata thaI che, tenuM varNana karatAM kalikAlasarvajJa bhagavAn zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA lakhe che ke "vinA zAzads zyAmeva, sA vinA pavananayam ? vAdhvandidocravanA, tathAvasvAdhyamanana ?" "jema caMdramA vinA rAtri aMdhakAramaya thaIne ugajanaka thayelI lAge, tema pavanaMjaya vinA te aMjanA paNa AMsurUpa aMdhakArathI vyApta mukhavALI thaIne asvAthyanA bhAjanarUpa banelI rahevA lAgI." ane "pArzvadvitayamAdhnantyA, paryaMkasya muhurmuDuH / tAThya saMvaravata, DhAyoDaAvaza: TAra" vAraMvAra palaMganI upara potAnA baMneya pAsAne pachADatI te suMdarInI rAtrio varSa jeTalI lAMbI thaI, eTale ke eka rAtri pasAra karavI ane eka varasa pasAra karavuM, e tene mana eka sarakhuM lAgatuM hatuM." A sthitimAM paNa - "ananyamAnasa nAnu-madhyatvestamurabrAM9nA ? bhartRrAlekhanaireva, vyatIyAya dinAni sA / / 3 / / " jUra karmanI mazkarI:5vanaMjaya ane aMjatA..7 241 rAkSazavaMza ane vAnaravaMza Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAkSasavaMza ane vAnaravaza bhAga-1 jaina rAmAyaNaH 5 242 rajoharaNanI khANa ' "te suMdarI potAnA pati sivAya anyamAM potAnA manane nahi sthApana karatI ane potAnA mukhakamaLane jAnunA madhyabhAgamAM sthApana karIne, potAnA patinAM AlekhanothI ja divasone pasAra karatI hatI." A kAraNathI "muhurAnadhyamanAva, saraTizyATupUrvavat ? varapuTeva hemanta, na sA tULardhtAM nahI ra4 " hemanta RtumAM jema koyala potAnA maunane nathI jatI, tema sakhIo premapUrvaka vAMravAra bolAvatI hovA chatAMpaNa zrImatI aMjanAsuMdarI potAnA muMgApaNAne tajatI na hatI arthAt zrImatI aMjanAsuMdarI potAno samaya moTe bhAge maunamAM ja pasAra karatI hatI." A sthaLe kulIna ane zIladharmanA mahimAthI suparicita strIonI manodazA kevI hoya che, e khAsa vicArI zakAya tema che. patie paraNIne tarata ja choDI devA chatAM ane bAvIsa-bAvIsa varaso sudhI eka sarakhI upekSA karavA chatAM paNa, pati tarapha eka leza paNa durbhAva hRdayamAM na Ave, e jevI tevI manodazA nathI ja. AvI manodazA tyAre ja Ave ke jayAre zIladharma asthimajjA banyo hoya. zIladharmano prema, e vastu ja evI che ke AtmAmAM anekAneka guNo sAhajika rIte pragaTAve che. zaurya ane zairya Adi guNo zIlasaMpanna AtmA pAse vagara prayAse AvI jAya che H anyathA AvI du:khada dazAmAM paNa AvI kAramI rIte tyajI denAra ane vacanamAtrathI paNa khabara nahi lenAra pati tarapha eka abaLAne Avo sadbhAva TakI rahevo, e kaMI sAmAnya vAta nathI. zIladharmathI apUrva rIte raMgAI gayelI ramaNIo, Aja kAraNe jagatamAM ekasarakhI rIte pUjApAtra banI che. jagatamAM prAya: koIpaNa AtmA evo nathI, ke je A rItanA satIdharmane pALatI strIo tarapha bhakti bharelA hRdaye na namI paDe. Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ satI strIo jema pati pratye eka cittavALI hoya che, ane potAnA traNe yogone yogya patinI sevAmAM samarpI de che, tema jo prabhumArganA rasika AtmAo prabhumArga pratye ja ekacittavALA banI jaIne, potAnAM mana, vacana ane kAyArUpa traNe yogone prabhumArganI sevAmAM samarpa de, to te AtmAo vizvapUjaya banI, anaMta sukhanA dhAmarUpa zivapadane pAme, emAM kazuM ja Azcarya nathI. AvI satIonA daSTAMtonuM avalaMbana laI, prabhumArganA premI AtmAoe khare japotAnA jIvanane paramatAraka zrI jinezvaradevo ane te tAraka devAdhidevonI AjJAnusAra potAnA jIvanane jIvatA nirguntha gurUdevonA caraNe samarpa, 'AjJA e ja dharma' A zAzvat siddhAtano vizvane sAkSAtkAra karAvavo ja joIe, kAraNake tema karavAmAM ja sva-paranuM zreya samAyeluM che. samyagdaSTi AtmAo 'mahAsatIono Adarza kevo hato ane kevo hovo joIe.'e jo vicAravAmAM Ave, to AjanI uzRMkhala dazAnI oTa ghaNA ja alpa samayamAM AvI zake tema che. paNa Aje jamAnAnA nAme urphekhalatAnI upAsanAmAM paDelo varga, mahAsatIonA uttama Adarza pratye dRSTipAta karavA jeTalI paNa utsukatA dharAvI zake tema nathI, kAraNake tema karavA mAtrathI paNa tenI saghaLI dhAraNAo dhULamAM maLI jAya che. e ja kAraNe e evA uttama Adarzo pratye dASTapAta karavA jeTalI paNa utsukatA dharAvI zake tema nathI, kAraNake tema karavA mAtrathI sAhityano paNa nAmazeSa karI devA icche che. e duSTa IcchA ane tene saphaLa karavAnI doDadhAma, e ja Ajano viplava che ane e viplavamAMthI bace, e ja AjanA jamAnAnA sAcA mAnavIo che. sAmAnyatA mahAsatIono Adarza jema- pati e ja! sarvasva' A hoya che, tema samyagudRSTi AtmAono Adarza jUra karmanI mazkarI pavanaMjaya ane aMjatA...7 se 543 rAkSazavaMza ane vAnaravaMza Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zakSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 - jaina rAmAyaNa ra44 che. je rajoharaNanI khANa 'paramatAraka zrI jinezvaradevanI jJaya, heya ane upAdeyano samyaka prakAre viveka karAvatI je sarvazreSTha AjJA te ja sarvasva' A hoya che. A AdarzanA pAlanamAM ja samyagdaSTi AtmAo potAnA jIvananI sArthakatA joI zake che. e sivAyanI koIpaNa kAryavAhI te AtmAone rUcikara nathI nIvaDatI. A ja eka samyagdaSTi AtmAonI viziSTatA che ane e ja viziSTatAnA yoge te AtmAo-vizvathI viziSTa tarIke oLakhAya che. e viziSTatAnA pratApe ja te AtmAo AcaravA paDatA pApane nirUpAye ja Acare che ane ethI pApAcaraNAone AcaravA chatAMpaNa, potAnA AtmAne nirmaLa rAkhI zake che tathA baMdhanothI gADhapaNe baMdhAtA nathI. have ApaNe joIe ke zrImatI aMjanAsuMdarI potAnA upara bhayaMkara anyAya gujaravA chatAM paNa potAnA mahAsatIpaNAnA AdarzanI upAsanA karI rahI che, te arasAmAM eka divase rAkSasadvIpanA rAjA zrI rAvaNano dUta Avyo ane AvIne teNe zrI pradghAda rAjA pratye potAnI bhASAmAM kahevA mAMDyuM ke "praNipAtano svIkAra nahi karato, arthAt AjJA mAnavAno InkAra karato durmati "yAdonAtha' AjakAla rAkSasonA svAmI mahArAjA zrI rAvaNa sAthe niraMtara vera dharAvyA kare che arthAt verI jevI AcaraNA kare che. jayAre AjJA mAnavAnuM te durmatine kahevAmAM Ave che, tyAre ahaMkAre karIne parvatasamo ane yadvA-tA bolanAra te potAnI cakSudvArA potAnA bhujA daMDone joto kahe che ke - are vo rAvaLo nAhma, tena lauM nAnu siddhati che nAhimindraH vero vA, na ghAgni nanaqqvara: ??" "sahasrarazmi pyasmi, na maruto na vA yamaH / na tainAsazainaDa, (detvaritra vaLI nanuM 24?" Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "avatAdhiSThatai ratna-yaMDhi Dharvoca Turmate ? tadAyAtu hariSyAmi, tatdae~ cirasaMcitam 1131" "are ! e rAvaNa koNa che ? tenAthI zuM siddha thaI zake tema che? tene kaheje ke huM iMdra nathI, kubera' nathI, nalakubera nathI, ane sahasarazmi' paNa nathI : maruta nathI, 'yama nathI, ane kelAsazaila' nathI, kiMtu kharekhara huM varuNa chuM. A chatAMya paNa jo e durmati rAvaNane devatAothI adhiSThita thayela ratnothI ahaMkAra ja thayo hoya, to te khuzIthI mArI sAme Avo; huM cirakALathI upArjana karelA tenA ahaMkArane ghaNI ja sahelAIthI harI laIza.' "A prakAranA te dUtanA kathanathI kopAyamAna thayelA zrI rAvaNe caDhAI karI ane jema sAgaranI velA taTa upara rahelA parvatane rUMdhI le, temazrI rAvaNe varUNanA nagarane rUMdhI lIdhuM. 'rAjIva' ane 'puMDarIka' Adi potAnA putrothI vIMTAyelo rAjA varUNa paNa, yuddha mATe lAla netrovALo thayo potAnA nagarathI bahAra nIkaLIne yuddha karavA lAgyo. te moTA saMgrAmamAM vIra evA varUNanA putrone yuddha karAvIne ane bAMdhIne khara' tathA duSaNa ne potAnA sthAnamAM laI gayA te kAraNathI cAre bAjuthI rAkSasonuM sainya bhAgyuM ane kRtArtha mAnI varUNa paNa potAnI nagarImAM peTho. "A kAraNathI zrI rAvaNe paNa dareka vidyAdharendrone bolavavA mATe dUtone mokalyA ane Aje ApanA tarapha mane mokalyo che." praphlAdanI teyArI ane pavanaMjayanI vinaMtI dUta dvArA zrI rAvaNane AhvAna karavAno saMdeza sAMbhaLIne, prahalAda rAjA sahAya karavA mATe zrI rAvaNa tarapha prayANa karavAnI taiyArI karavA lAgyA : teja ArasAmAM pavanaMjaya' potAnA pitAne vinayapUrvaka kahevA lAgyo ke "$Dhava lijha tAtI jaM, zAvarmanorathan ?" purayiSyAmyahamapi, tavAsmi tanayo nanu 1111 // jUra karmanI mazkarI pavanaMjaya ane aMjatA...7 rAkSazavaMza 245 ane vAnaravaMza Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina rAmAyaNa 40 rAkSasavaMza ane vAnaravaza bhAga-1 ja rajoharaNanI khANa * he pitAjI ! Apa atre ja virAjo. huM zrI rAvaNanA manorathane pUrNa karIza, kAraNake huM Apano ja putra chuM. arthAt - Apano A putra Apa je IrAde javA taiyAra thayA cho, te IrAghane saMpUrNapaNe saphaLa karaze. mATe Apa nizcitapaNe atre ja virAjo." A pramANe ghaNA ja AgrahapUrvaka kahIne ane potAnA pitAne manAvIne tathA eka aMjanAne choDI saghaLA lokone premapUrvaka bolAvIne, te pavanaMjaye potAnI nagarathI zrI rAvaNane sahAya karavA mATenI cAlavAnI taiyArI karI ane cAlavA paNa mAMDyuM. 'potAnA pati zrI rAvaNanI sahAya mATe yuddhe caDhavA jAya che.' - evI vAta lokonA mukhathI sAMbhaLIne, potAnA patinA darzana mATe utsuka banelI zrImatI aMjanAsuMdarI, AkAzanA zikhara uparathI utarIne jema devI jue, tema prAsAda uparathI nIce utarIne potAnA patine jovA mATe, putaLInI jema sthaMbhanuM avalaMbana laIne asvAthyanA yoge duHkhita AzayavALI thaI thakI animeSa netre ubhI rahI. vicAro ke satipaNAnI upAsaka strInI manodazA kevI hoya che ? je patie paraNavA mAtrathI ja svIkAra karIne potAno sarva prakAre tyAga ryo che ane bAvIsa varSo vItavA chatAMpaNa jeNe eka paNa divasa vacana mAtrathI paNa khabara nathI lIdhI, eTaluM ja nahi paNa potAnI sAme dRSTipAta sarakho paNa nathI karyo tathA yuddhamAM javAnA samaye paNa sarva mANasonI khabara lIdhI paNa potAnI khabara nathI lIdhI, te chatAM paNa te patinA darzana mATe utsuka banavuM, e jevI tevI manodazA nathI. asvastha citte UbhI rahelI zrImatI aMjanA suMdarIne pavanaMjaye je avasthAmAM joI tenuM nirupaNa karatAM kahyuM che ke "dvArastaMmaniSA, prativaandravaMzam ? nutanavasaMchanna-nanATAM nirvivAn ?" Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "jillaMghanyastavitrasta, nayanadhimunAnatAm ? tAMbUlarAgarahitAM, dhUsarAdharapallavAm // 2 // " "vASpApulAlatamurabrI-munjaraghAM purata: sthitIm ? ajanAM vyaJjanazAM, dadarza pavano vrajana // 3 // " "pitAzrInI anumati meLavI zrI rAvaNanI sahAya mATe jatA pavanaMjaye, dvAranA staMbha upara sthApana karelA aMgavALI, ekamanA caMdramAM javA kRza-zuSka zarIravALI, capala kezothI DhaMkAI gayelA lalATavALI, vilepana vinAnI, kaTibhAga upara sthApana karelI che namI gayelI, zithila ane lAMbI bhujArUpI latA jeNIe evI, tAMbulanA rAgathI rahita ane dhULathI vyApta hoTharUpI pallavavALI, AMsunA pANIthI dhovAI gayelA mukhavALI ane aMjana vinAnAM netravALI-AvI avasthAmAM sAme ubhelI aMklAne joI." A uparathI vicakSaNa AtmA saheje samajI zake tema che ke 'zIlamAM ja sarvasvane mAnanArI zrImatI aMjanAsuMdarI zIlanI rakSA mATe mAthAnA dezone samAravA, vilepana karavuM, tAMbulanA bhogavaTAthI hoThane suMdara rAkhavA ke aMjanathI netrone vibhUSita karavA AvI-AvI zarIranI je zuzraSA, teno sarvathA tyAga karIne ja rahetI hatI. ane dareke dareka satIonA saMbaMdhamAM evA prasaMgoe A pramANe ja baneluM che ane bane paNa tema ja. Aje paNa je strIonI potAnA satIpaNAnI kiMmata hoya, te strIoe potAnI jIvanadazAne A prakAre ja keLavavI joIe, paNa AjanA svacchedI jamAnAvAdIoe duSTa vAsanAonA yoge AvI mahAsatIonA Adarzane avagaNIne bhayaMkara bhAvanAono pracAra karyo che, ke jenA yoge dhoLe divase paNa koI AtmAnA zIla naSTa ane bhraSTa thaI rahI che. jo satIpaNAno khapa hoya, to mahAsatI zrImatI aMjanAsuMdarInI AvI jIvanadazAno anubhava karIne, AjanI strIoe :) potAnA jIvanane ekadama maryAdita banAvavAnI joradAra prayatno AraMbhI devA joIe. je strIo Aje IcchA mujaba vartavAnI, eTale ke marajImAM Ave tenA paricayamAM AvavAnI ane game tyAre game tyAM javA 247 rAzavaMza 22 jUra karmanI mazkarI:5vanaMjaya ane aMjanA...7 247 ane vAnaravaMza nA Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina rAmAyaNa 248 rAkSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 joharaNanI khANa vagerenI je svataMtratA, tenI vAto kare che, teo kharekhara ja, bhayaMkara anAcArane ja AmaMtraNa karI rahI che. AthI tevI strIonA saMsargathI zIladharmane IcchanArI strIoe ekadama alaga thavuM joIe. eTaluM ja nahi paNa, tevI strIonI chAyAM paNa na levI joIe. strIoe potAnA jIvanane ekadama maryAdita banAvavA joradAra prayatno AraMbhI devA joIe. "strIonA saMsargamAM rahevAmAM harakata zI ?, strIonA saMsargamAM rahevA chatAM brahmacArI kema na rahI zakAya ?, hadayanA brahmacArIne strIono ATalo badho bhaya zo ? arthAt jeo strIonA saMsargathI Dare che ane enA yoge strIonA paricayathI paNa bhAgatA phare che, teo sAcA brahmacArI nathI; kharA brahmacArI ja teo che, ke jeo strIonA gADha saMsargamAM rahIne ja brahmacaryanuM pAlana kare che. AthI puruSoe strIonA ane strIoe puruSonA sahavAsamAM AvatA eka leza paNa acakAvuM joIe nahi; parasparanA sahavAsathI brahmacarya haNAya che, evI kalpanA ja bhrAMtirUpa che. parasparanA sahavAsamAM nahi rokAvAnuM kahetA zAstro e bhrAmaka che : parasparanA sahavAsathI DaratA AtmAo e bhIrU AtmAo che : evI bhIratAne tajI devI enuM ja nAma naiSThika brahmacAritA che." AvA prakAranI vAto karIne janatAne unmArge caDhAvI denArA AtmAo, jo Aje mahApuruSo tarIke ke mahAsatIo tarIke pUjAtA hoya, to te A jamAnAnuM eka bhAremAM bhAre kalaMka che ane e kalaMkarUpa AtmAonA yoge ja Aje svataMtratAnA nAme bhayaMkara svacchaMdatA, marakInA roganI jema, phATI V nIkaLI che. A svacchaMdatAno nAza karyA vinA AryonuM Aryatva khIlavAnuM nathI. brahmacaryanA rasika AtmAo brahmacaryanI rakSA mATe kevuM jIvana jIvatA hatA, e jANavA mATe te anaMtajJAnIonA Agamono, Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sadguruonI nizrAmAM rahIne zuddha zraddhApUrvaka abhyAsa karavo paDaze. ane pativratA strIo pati tarapha kevI vRtti rAkhanArI hoya che ane patinA viyoga samaye satI strIo potAnA jIvanane kevI rIte pasAra kare che ? e jANavA mATe to A samaye zrImatI aMjanAsuMdarIno A prasaMga ghaNo ja anupama che. zIlarasika ramaNIo mATe patinA viyogamAM taddana svacchandI AcAro sevavA, e kharekhara ja zIlanuM khare bapore bajAranA madhya bhAgamAM lIlAma karavA barAbara che. A rIte udbhayapaNe zIlanuM lIlAma karavuM. e kulIna strIo mATe koIpaNa rIte ucita nathI. potAnI kuLavaTa sAcavavA mATe strIoe svacchaMdacAritA tyajI daIne, maryAdAzIlatA svIkAravAnI jarUra che. azubhodayanI AMTIghUMTI zrImatI aMjanAsuMdarI patinA viyogamAM potAnA zIlanI surakSA mATe AvI dazAnA jIvanane jIvI rahI che, te chatAMya tenA azubhodayanI AMTIghUMTI evI bhaMyakara che ke te bhalabhalA buddhizALinI buddhimAM paNa bheda pedA karyA vinA rahe ja nahi ane enA ja yoge potAnI manorama priyatamAne AvI du:khada ane mahAsatIpaNAne chAtI evI paNa avasthAmAM jovA chatAM, pavanaMjayanA aMta:karaNamAM bhinna ja prakAranA vicAro AvavA lAgyA ane tenA vicAromAMthI te mahAsatI pratye tiraskAra ja nItaravA lAgyo tathA tenA pariNAme tenA aMta:karaNamAM kevaLa nirAzAe ja sthAna lIdhuM. A vastunuM varNana karatA kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA lakhe che ke "tAM nidhyAyaniDhaM Dhadhyau sadyaH prahlADhanaMdanaH / aho ! nihItvametasyAH nirmItvamapi dudhiyaH / / 1 / / "athavA jJAtametasyAM, daurmanasyaM puropi hi / TUDhA tu mayA vimo-rAThunayanA 2" jUra karmanI mazkarI pavanaMjaya ane aMjatA...7 249 rAkSazavaMza ane vAnaravaMza te Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'rAkSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 jaina rAmAyaNaH - - 250 rajoharaNanI khANa te aMjanAne joto te praphlAda rAjAno naMdana pavanaMjaya ekadama vicAravA lAgyo ke durbuddhivALI A aMjanAnuM nirlajjapaNuM ane nirbhIkapaNuM kevuM che ! kharekhara, durbuddhivALI A aMjanAnuM nirlajjapaNuM ane nIrbhakapaNuM bhalabhalAne Azcarya utpanna kare tevuM che !" athavA "A aMjanAnuM durmanapaNuM meM prathama jANeluM ja che. ane mAre je AnI sAthe paraNavuM paDayuM che te mArI potAnI IcchAthI nahi, paNa mAtA-pitAnI AjJAnA ullaMghananA bhayathI ja." vicAro ke azubhodayanI kevI bhayaMkaratA hoya che? je dazAmAM joIne prema ane sadbhAva pedA thavo joIe, te ja dazAmAM aMjanAsuMdarIne joIne paNa pavanaMjayanA aMtaramAM ulTo ja AbhAsa thayo ane ethI tenA pratye ekapaNa akSarano uccAra karyA vinA teNe taddana ja bedarakArIthI AgaLa cAlavA mAMDyuM jyAre mahAsatI zrImatI aMjanAsuMdarIe potAnA patine bhayaMkara bedarakArIthI cAlato joyo haze, tyAre te mahAsatInA aMtaramAM zuM zuM thayuM haze ? te to te jANe, agara jJAnI mahArAjA jANe ! aMjanAsuMdarInI vijJapti : A rIte bolyA ke cAlyA vinA pavanaMjaya AgaLa vadhe te pahelA ja, zrImatI aMjanAsuMdarI tenA caraNomAM paDIne aMjali racavApUrvaka bolI ke X X X X X X X X X X X X X X X X X tvayA saMbhASitaH sarvo - 'pyahaM tu na manAgapi // 1 // " vijJapyase tathApi tvaM, vismAyAM nahyahaM tvayA / punarAgamanenAzu, paMthAnaH saMtu te zivAH // 2 // " Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ he nAtha ! Apa sarvane paNa bolAvyA, paNa mane to eka jarApaNa bolAvI nathI arthAt Apa sarvanI sAthe haLyA, maLyA ane sarvane AzvAsana ApyuM, paNa mane to jarApaNa bolAvI ke calAvI nathI to paNa huM Apane vinaMti karuM chuM ke Ape mane visArI na devI mArgamAM ApanuM kalyANa ho ane Apa ghArelI dhAraNAo pAra pADIne pAchA vahelA padhArajo." | vicAro ke A kevI uttama manodazA che ? AvI ja manodazA gurnAdika pratye ziSyAdikanI thaI jAya, to zuM kamInA rahe ? potAnuM saubhAgya ane zIla jenA AdhAre che, teno potAnA pratye ayogya vyavahAra hovA chatAM 'pativratA strIo pati pratye kevuM vartana rAkhatI hatI' e AjanA strI samAje jarUra vicAravA jevuM che. Aje svataMtratAnA nAme cAlI rahelI svacchaMdatAnI upAsanAmAM paDI gayelA strIvarga mATe A zrImatI aMjanAsuMdarInuM dRSTAMta paNa anupama che. kharekhara, A dRSTAMta to AjanA svacchedI ane bedarakArInA yoge unmatta banI gayelA ziSyAbhAso mATe kALajIpUrvaka abhyAsa karavA jevuM che. vAtavAtamAM chaNachaNI uThatA ziSyoe A dRSTAMta upara khUba khUba vicAra karavAnI jarUra che. 'amAre zI garaja che? temane jo amArI garaja na hoya to amAre paNa garaja nathI ame kayAM ekalA nathI harI pharI zakatA ? amArAmAM paNa zakti che, ame kAMI zaktihIna nathI, amArAmAM anekane amArA banAvavAnI tAkAta che, ame kAMI evI garaja rAkhIe evA nathI. AvI AvI vicArasaraNImAM mAlanArAoe A dRSTAMta uparathI khAsa dhaDo levo jarUrI che. hRdayanA daMbhIo mATe paNa A daSTAMta ghaNuM upakAraka che. eka zIlanI rakSA mATe jayAre pativratA strIo, potAnI sAthe nirdaya ane nirghaNa vartana calAvanAra pati pratye AvuM nikhAlasa ane suvizuddha vartana rAkhe, to potAne suziSyanI kakSAmAM mUkavA IcchanArA ziSyoe, ekAMte ane ekadama ghaNI ja sahelAIthI siddhipadane sAdhI ApanAra saMyamanI rakSA mATe, potAnA tAraNahAra gurudevo sAthe kevuM ane keTaluM nikhAlasa, rAkSazavaMza 251 raveza jUra karmanI mazkarI:pavanaMjaya ane aMjatA...7 ane vAnaraveza 4 Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina rAmAyaNa , rAkSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 rajoharaNanI khANa upara daMbhahIna tathA suvizuddha vartana rAkhavuM joIe, te samajavA mATe potAnI badhI ja zaktione kharacI nAkhavI joIe. kharekhara, kalyANanA arthI AtmAo mATe A prasaMge dareka dRSTie vicAravA yogya che, kAraNa ke vicAraNA karyA vinA vastu phaLatI ja nathI, AthI jo yogya vastu upara zuddha ane zAstrAnusAra vicAraNA karavAmAM Ave, to AtmAne ghaNo ja sahelAIthI zuddha banAvI zakAya che akAraNa avagaNanA azrubharyA nayaNe ane dIna-hIna avasthAmAM potAnA caraNe paDelI tathA kAkaludIbharI araja gujAratI ane zuddha hRdayanA AzIrvAda ApatI, zrImatI aMjanAsuMdarI pratye pavanaMjaya jevuM vartana kare che. tenuM varNana lakhyuM che ke $ti vALAM tAM DhA-mahInavaritAmaha ? __ yayAvavagaNayyaiva, jayAya pavanaMjayaH 111 // " 'Apa sarvane bolAvyA paNa eka mane ja jarApaNa na bolAvI, to paNa huM Apane vinavuM chuM ke mane Apa kadIpaNa visarazo nahi, Apa vahelA padhArajo ane ApanA mArgo kalyANakArI hojo.' - A pramANe bolatI, dIna ane ahIna aTale zuddha cAritravALI evI zrImatI aMjanAsuMdarIne avagaNIne ja pavanaMjaya jayane mATe cAlyo gayo." AvI sthitimAM paNa hadayano sadbhAva jaLavAI rahevo, e sAcI zIlaprIti sivAya zakya ja nathI. te ja rIte sAcI zIlaprIti sivAya game tevA prasaMge paNa sadguru pratye hadayano zuddha sadbhAva rahevo e zakya nathI. zrImatI aMjanAsuMdarIe jema AvA kAtIla prasaMgomAM paNa pati pratyeno zuddha sadbhAva na gumAvyo. tema je AtmAo eka AtmakalyANanI ja kAmanAthI paramatAraka sadguruo pratye potAno zuddha Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sadbhAva sAcavI zake che ane vadhArI zake che, te AtmAe kharekhara, potAnA amUlya mAnavajIvananI saphaLatA sAdhI, potAnA AtmAne Asannasiddhika banAve che. dhanya che evA zuddha hRdayanA ArAdhaka AtmAone ! have pavanaMjaye karelI avagaNanAnA yoge zrImatI aMjanAsuMdarInI thayelI dazAnuM varNana karatAM, lakhyuM che ke "patyavanAviyogArtA, gatvAntarvezmabhUtale / vAmiwtanAsiMdhu-taTIva nipAta sa ????" 'pANIthI bhedAI gayeluM nadInuM taTa jema paDI jAya, tema potAnA patinI AvI avajJA ane viyogathI pIDAtI zrImatI aMjanAsuMdarI, gharanI aMdara jaIne ekadama bhUtala upara pachaDAI paDI, arthAt cakra AvavAthI mUchita thaIne jamIna upara paDI gaI.' ATaATalA duHkhane bhogavavA chatAM paNa, zIladharmanI anurAgiNI zrImatI aMjanAsuMdarI, patinuM asuMdara citavatI nathI ke tenA pratye asabhAvane dharatI nathI eTaluM ja nahi paNa ulaTI te to potAnA azubhodayane ciMtave che ! vicAro ke - kevo zIladharma pratye avihaDa raMga ? samyagadaSTi AtmAoe potAnA hitaciMtaka tArako pratye keLavavAno che je keLavaze tenuM ja kalyANa thaze, paNa anyanuM nahi ja. pavanaMjayanuM hadaya parivartana zrImatI aMklAsuMdarInI hAlata ghaNI ja bhayaMkara thaI che te ApaNe joyuM. pati kadi bolAvatA nathI, AzvAsana ApatA nathI ane varSothI khabara paNa letA nathI e dazAmAM strIne dveSa AvyA vinA rahe ? sAmAnya strIne na rahe, paNa A to mahAsatI hatI tenA hRdayamAM to evA pati pratye paNa saMbhAvanA ja jAgRta rahI. enI bhAvanAmAM leza paNa parivartana na thayuM. phUra karmanI mazkarI pavanaMjaya ane aMjatA..7 253 rAzivaMza ane vAnaravaMza Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thI . jaina rAmAyaNa 254 'rAkSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 e rajoharaNanI khANa vIsamI sadImAM A nabhe ? zuM thAya che to tame jANo, kAraNake tame to anubhavI cho ? anubhavane upayogamAM lo. kadi paNa prahAra nahi lenAra pati jayAre yuddhamAM jAya che, te vakhate paNa te premathI nihALavA Ave che, paNa teNImAM 'e pati mAro kyAM hato? gayelo ja che, bhale to AvI bhAvanA na ja AvI ! jayAre jharUkhe jaIne patine jue che, te vakhate enA zarIranI rUpanI hAlata kevI hatI te paNa ApaNe joI gayA. AvI du:khada avasthAmAM ane nItarate nayane ubhelI potAnI patnIne jovA chatAMpaNa, vicitra bhAvanAthI bharelA pavanaMjaye to hadayathI tene nirlajja ane naphphaTa' mAnI ane e mAnyatAnA pratApe tenA pratye dRSTi sarakhI paNa karyA vinA cAlyo, te chatAMya te mahAsatI to te cAlyo jAya te pUrve nIce Ave che. zAstromAM satIo kahI te A ! teonI prazaMsA thaI te ATalA mATe ! pati game tevo hoya paNa te zubha kAryo jato hoya, to AzIrvAda devo ja joIe. pote premathI jharUkhe jovA AvI, chatAM pati tene nirlajja ane naphphaTa mAnI cAlyo jAya che, tema jovA chatAMpaNa gusso na Avyo ane nIce AvI ! A dazAmAM gusso na Ave ? ThaMDu pANI paNa agnithI garama na thAya ? pANI potAno svabhAva choDe paNa satI potAno svabhAva na ja choDe' eja vyAye aMklAsuMdarI garama nathI thatI, kAraNake e mahAsatI che. gusse nathI thatI eTaluM ja nahi, paNa ulTI vinave che ke he svAmin ! tame badhAne maLyA, badhAne bolAvyA, nokaracAkaranI paNa saMbhALa lIdhI ane mArI jarApaNa saMbhALa na lIdhI athavA mane bolAvI paNa nahi, mane nokaranI koTimAM paNa na gaNI, to paNa huM vinaMtI karuM ke mane bhUlI na jazo, tamAro mArga kalyANakAra thAo ane puna:vahelA padhArI A ghasIne AnaMda ApavAnI kRpA karajo. vicAro ke A zabdomAM kvI ane keTalI madhuratA che ! aMtara kevuM vizuddha che ! ATaluM chatAMpaNa ayogya Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvanAnA yoge pASANahadayI banelA pavanaMjayane dayA nathI AvI. emAM mukhyatve aMjanAnA azubhano udaya e ja hetu che. Avo udaya Ave te pahelA bhAgyavAnoe cetI javuM joIe. have cAlI nIkaLelo pavanaMjaya pavananI mAphaka uDIne mAnasa sarovare gayo ane rAtrinI zarUAtamAM tyAM vasyo. tyAM pavanaMjaya eka prAsAda banAvIne temAM rahA che. vidyAdharo pAse vighA hoya che. eTale enA yoge teo evuM evuM karI zake che. potAnA vidurvelA prAsAdamAM palaMga upara ArUDha thayelA pavanaMjaye sarovaranI pAsenA pRthvI upara patinA viyogathI pIDAtI eka cakravAkIne joI. patinA viyoganI pIDAnA yoge pUrve aMgIkAra karelI kamalanI latAne paNa nahi khAtI, hImathI paNa jema garama pANIthI baLe tema tapatI, vahninI javALAnI chAMTAthI jema baLe tema jayosnAthI paNa duHkhI thatI ane karUNa svare AkraMda karatI evI te cakravAkIne joIne pavanaMjaya vicAravA lAgyo ke : "sakalaM vAsaraM patyA, ramante cakravAkikAH / na soDhumIzate nakta-mapi taDhirahaM punaH // 1 // " "uddhahato. tyAM tyA, mAhitI yA na nAnurvid ? mavicchitAvyavaijJAtA, gharanArAva yA mayA ????" "prAMattA TuradhvamArekhA parvateneva mUnataH ? addaSTamatsaMgasukhA sA, kathaM hA ! bhaviSyati / 1311" "fdhayamamAvivevena, briyate sA tavazvanI ? taddhatyA pAtakenAhaM, kva gamiSyAmi durmukhaH 114 // " 'cakravAkIo Akhoe divasa patinI sAthe rame che, te chatAM eka rAtrinA paNa patinA virahane sahana karavA mATe zaktimAn nathI thatI, to paraNIne tarata tyajIne jene kadIpaNa meM bolAvI nathI tathA jema eka paravArInI avajJA kare tevI rIte AvatA evA meM jene avagaNI che, ethI jUra karmanI mazkarI pavanaMjaya ane aMjanA...7 ' rAkSazavaMza 255. ane vAnaravaMza 2 Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina rAmAyaNaH - rajoharaNanI khANa 'rAkSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 zarUthI ja parvatanA jevA du:khanA bhArathI dabAI gayelI ane nathI joyuM mArA saMgamanuM sukha jene evI te aMjanAsuMdarI kevI rIte rahI zakatI haze ? kharekhara 'mane dhikkAra ho dhikkAra ! mArA avivakathI bicArI te marI rahI che ! tevI hatyAnA pApathI durmukha evo huM kyAM jaIza?' A prakAranA vicArothI pavanaMjaya pote ja rIbAvA lAgyo. AthI samajAze ke kAmarasika AtmAnA kAraNasaranA tyAgano vastuta: - tyAga tyAre ja thAya ke jayAre kAma ane kAmanAM sAdhano ja du:khamaya bhAse. kAmanAM sAdhano anukULa nathI mATe agara kAmanAM sAdhanone anukULa karavAnA IrAde karAto tyAga, e to eka rIte rAga karatAM bhayaMkara che. ane duniyAne A vastu samajAI jAya, to AjanI saghaLI avicArI dhamAdhamo ApoApa aTakI jAya ane duniyA sAcI zAMtinI zvAsa laI zake, paNa duniyAne unmArge caDhelA upadezakoe evI to gherI lIdhI che ke du:khamaya, duHkhaphalaka paraMparAvALI dhamAdhamothI teno sahelAIthI chUTakAro thavo du:zakya che. e vAtane dUra rAkhI ApaNe prastuta vAta upara Avo ane vicAro ke karmanI gati kevI vicitra che? atyAra sudhI enA vinavatI hatI to paNa jenA hRdayamAM kaMI vicAra nahoto Avyo, tene atyAre AvA vicAro Ave che. AvA vicArothI muMjhAtA teNe potAnA te vicAra prahasitane kahA, kAraNake potAnA du:khane kahevAnuM pAtra mitra vinA prAya: anya hoI zakatuM nathI. aMjanAnA azubhodayathI taddana pheravAI gayeluM pavanaMjayanuM hadaya, te azubhaya TaLavAthI, eka nahi jevA nimittane pAmIne palaTAI gayuM ane e hadaya palaTo pavanaMjaye potAnA vizvAsapAtra mitra prahasitane darzAvyo. pavanaMjaya aMjanAnA mahela tarapha potAnA mahelamAM zrImatI aMjanAsuMdarI vilApa kare che ane pavanaMjaya mAnasa sarovaranA parisaramAM cakravAkIno vilApa joI muMjhAyo che tathA e muMjhavaNane te potAnA mitra prahasite jaNAvatA kahe che ke Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A cakravAkI Akho divasa cakravAkanI sAthe rahI che, mAtra thoDA vakhatathI vikhUTI paDI che, chatAM ATalo kalpAMta kare cheto lagnadivasathI meM jene cAhI nathI, jenI sArasaMbhALa to zuM paNa jene bolAvIya nathI, prayANa vakhate je AvIne page paDI chatAM jenuM meM apamAna karyuM che, paravArInI jema jene meM tarachoDI che, AthI parvatanI jema du:khanA bhArathI dabAyelI te aMjanAnuM. ATalA lAMbA kALanA mArA virahathI zuM thatuM haze." prahasita samajyo ke mAre siMcana karavAno avasara Avyo, huM ja jovA laI gayo hato ane tyAMthI ja A sthiti thaI che, to have A avasare siMcana karavuM joIe.' AvA vadhu vicAro prahasitane AvyA kare, eTalAmAM to tenA pratye pavanaMjaya kahe che ke 'mitra ! mArA vivekane dhikkAra che. mArAthI apamAna pAmelI te bicArI mArA avivekanA pratApe jarUra marI jaze to mane hatyA lAgaze ane te hatyAnA yoge durmukha evo huM kaI gatimAM jaIza ?' pavanaMjayanA A kathanane sAMbhaLIne prahasita kahevA lAgyo ke 'he mitra ! sAruM thayuM ke ATalA lAMbA samaye paNa tuM A pramANe samajI zakyo che. bAkI Aje to nakkI ja te sArasInI mAphaka tArA viyogathI marI ja jaze, kAraNake AvI rItanA akAraNa apamAna mATe he mitra ! haju paNa tene AzvAsana ApavuM yogya che. to atyAre ja tyAM jaIne viyogathI rIbAtI tene tuM priya uktithI anujJA ApIne, te pachI tuM tArA kArya mATe pharI pAcho AvI jaje.' A pramANe ekadama jaIne tarata ja pAchA AvavAnuM kahevAnuM kAraNa eka ja che, ane te eja ke kSatriyo yuddhamAM nIkaLyA pachI pAchA jUra karmanI mazkarI pavanaMjaya ane aMjatA...7 257 jazavaMza ane vAnaravaMza Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina rAmAyaNa 258 bhAga-1 rAkSasavaMza ane vAnaravaMza | joharaNanI khANa phare koI jANe to paNa kalaMka che, kAraNake yuddhamAM jatI vakhate kuTuMbanI, strInI, mA-bApanI ke anya koInI dayA na ciMtave. tame paNa kSatriya cho ? vicArajo ke e kSatriyavaTa tAmArAmAM che ke nahi? sAcI kSatriyavaTa AvyA vinA kadi ja ISTa sAdhyanI siddhi thaI nathI, mATe e kSatriyavaTane keLavavAnA prayatno aviratapaNe cAluM rAkhavA joIe kAraNake nirmAlya ane kAyara AtmAo vAtavAtamAM ja koI judA ja vicAro karyA kare che ane kAryano vinAza potAnI dekhatI AMkhe paNa thavA de che. evA nirmAlya ane kAyara AtmAo jema duniyAnI sAdhanA paNa nathI ja karI zakatA, tema Atmika sAdhanA paNa nathI ja karI zakatA. artha-kAma jevI tuccha vastuonI sAdhanA mATe, jayAre prANonI gaNanA nahi karanArAnI hayAti nathI maTatI, to AtmakalyANanA sAdhanA mATe prANonI paNa paravA nahi karanArA puNyapuruSonI hayAti kema ja maTavI joIe ? arthAt na ja maTavI joIe. AthI AtmakalyANanA arthIoe paNa potAmAM sAcI kSatriyavaTa avazya keLavavI joIe ane prANanA bhoge paNa anaMjJAnIonI AjJAnuM ArAdhanA karavuM joIe. A rIte potAnA ja abhiprAyane anusaratA ane hadayanA jevA ja te mitrathI prerAyelo pavanaMjaya, potAnI mitranI sAthe AkAzamArge zrImatI aMjanAsuMdarIne ghera gayo. pavanaMjaya kaMIka chUpAIne bAraNA AgaLa ja ubho rahyo ane prahasita AgaLa thaIne zrImatI aMjanAsuMdarInA gharamAM peTho. tyAM zrImatI aMjanAsuMdarIne teNe kvI sthitimAM joI-tenuM varNana karatA lakhyuM che ke "alpa jaLamAM rahelI mAchalI jema taraphaDe, tema te palaMgamAM taraphaDatI hatI himathI jema kamalinI pIDAya, tema te caMdramAnI caMdrikAthI Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa pIDAtI hatI tenA gaLAmAM rahelI motInI mALAnA motIo hadayanA saMtApathI pharI rahyA hatA mUkAtA dIrgha niHzvAsanA yoge tenA kezonI mALA tarala banI rahI hatI ane nIce besavAthI tenI bhUjAe lAgelA maNikaMkaNo sarI paDyA hatA. AthI tene 'vasaMtatilakA' nAmanI dAsI vAraMvAra AzvAsana ApatI hatI. te chatAMya te gAMDI banI gaI hoya tenI jema zUnya sthAno upara dRSTi nAMkhIne zUnya cittavALI thaI hoya tema, kASTanI putaLInI jema lAgatI hatI.' emAM ja vizvanuM kalyANa che. kharekhara, A saMsAra ane saMsArIno A svabhAva ja che ke viSayanI Asakti sArA gaNAtA AtmAone paNa A rIte duHkhI kare che, zrImatI aMjanAsuMdarImAMthI jo viSayavAsanA nIkaLI gaI hota, to tenI A dazA na hota ! khera, viSayavAsananA yoge bhale tenI dazA AvI hatI, paNa tenuM satIpaNuM to akhaMDita ja hatuM kAraNake ATaluMATaluM chatAM paNa pavanaMjaya sivAya koIpaNa puruSane tenA hRdayamAM sthAna na hatuM. tenA aMtaramAM bIjI kazI ja pApa IcchA na hatI ene mATe ja enA vakhANa zAstramAM lakhAyA. A vastu upara khUba-khUba vicAra karo. A vastu khAsa vicAravA jevI che. mAtra paraNavA jeTalo ja je pati sAthe saMbaMdha thayo che ane paraNIne tarata ja jeNe tyajI dIdhI che, tathA bAvIsa-bAvIsa varasa sudhI jeNe khabara sarakhI paNa nathI lIdhI ane maLavA tA tathA page paDIne vinavavA chatAM jeNe bhayaMkara avagaNanA karI che, tevA pati pratye akhaMDa prema banI rahevo ane anekAneka viSayanI vAsanAothI pedA thatI akathya yAtanAone sahavA chatAMpaNa anya pratye hadaya na vaLavuM, e kAMI nAnIsunI vAta nathI. AvI paNa kaThIna vastune zrImatI aMjanAsuMdarIe siddha karI che. te zIla pratyenA potAnA acala premanA kAraNe zIla pratyeno prema vinA A vastu banavI, e koIpaNa rIte zakya nathI. AvA zIlapremane krUra karmanI mazkarI pavanaMjaya ane aMjanAM...7 che 259 rAkSazavaMza ane vAnaravaMza Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina rAmAyaNa 200 rAkSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 rajoharaNanI khANa dharanArI strIo vizvapUjaya bane, emAM Azcarya paNa zuM che? vizvanAM daSTAMtarUpa banI hoya to te AvI ja strIo ! strIo e Aryadezane ujALyo che. AvI ja strIo, e Arya dezano anupama zaNagAra che. je dezamAM ane je kALamAM AvI strIo hoya che, te deza ane te kALa kharekhara ja sudeza ane sukALa gaNAya che. A ja strIo prAtaHsmaraNIya banI jAya che, ane bAvA yogya che ! paNa AthI viparIta mArge vicaranArI strIo je kALamAM ane je dezamAM prAtaHsmaraNIya banavA lAge che, te dezano te kALamAM nAza thavo e kAMI navI vastu nathI. kharekhara, yatheccha pharanArI strIonI pUjA e ja nAzano rAjamArga che. jayAre duniyAmAM strIo svairiNI bane che ane puruSo svataMtratAnA nAme aMkuzahIna ane ucchaMkhala banI jAya che. tyAre kharekhara ja duniyAnuM AvI bane che. evI strIo ane evA puruSo kharekhara, A duniyA upara bhArarUpa ane zrAparUpa che. AthI evI strIo ane evA puruSono mahimA jo vadhato jato hoya, to teno pratirodha karavo joIe ane vyApyo hoya to teno vinAza karavo joIe, suzIla strIo ane suzIla puruSono e parama dharma che, kAraNake emAM ja vizvanuM kalyANa samAyeluM che. zrImatI aMjanAnA udgAro AvI durdazAmAM paDelI chatAM zrImatI aMklAsuMdarIne potAnA zIlanI rakSAno keTalo khyAla che, te khAsa jovA ane vicAravA jevuM che. AvI vipattimAM paDelI hovA chatAM zrImatI aMjanAsuMdarI potAnA makAnamAM koI puruSa peTho, evuM jotAnI sAthe ja zuM vicAre che ane zuM bole che te khAsa jovA jevuM che. potAnA makAnamAM AvelA puruSane joIne akasmAta vyaMtaranI mAphaka ahIM koNa Avyo?' e pramANe bhaya pAmavA chatAM paNa teNe gheryanuM avalaMbana karIne bolavA mAMDayuM ke Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "aho dophtafmahAsa , gharapuMsAthI tvayA ? alaM jJAtena mehasthAH , paranArI niketane // 1 // " | 'aho ! tuM koNa ahIM Avyo ? athavA parapuruSa evA tane jANavAthI paNa saryuM ! tuM A paravArInA makAnamAM ubho rahe !" | vicAro ke potAnA makAnamAM eka parapuruSanA pesavAthI paNa satInuM hRdaya keTaluM Azcaryacakti thaI jAya che? eTaluM ja nahI paNa, Azcaryamagna avasthAmAM "tuM koNa che?" ema pUchAI gayelA praznane paNa dAbI daIne, te mahAsatI spaSTa zabdomAM jaNAvI de che ke parapuruSa evA tane jANavAnI paNa mane jarUra nathI ane paranArI evI mArA makAnamAM tAre ubhA rahevuM nahi. 'A spaSTa kathana 'satIone potAnA satIpaNAnI ane satIpaNAnI poSanArI vastuo sivAya bIjI koI ja vastunI kiMmata nathI hotI' A vAtane spaSTa kare che. ane A dazA vinA satIpaNAnuM pAlana vastutaH zakya paNa nathI. kharekhara, satIpaNAnA Adarzo evA anupama che ke jo ene suvizuddha rAkhavAmAM Ave, to enI viziSTatA AgaLa badhu ja tuccha bhAse; paNa AjanI svataMtratAnA nAme prAya: svacchaMdI banelI sadImAM, A AdarzonI anupamatA samajAvI, e azakya nahi to du:zakya to che ja kAraNake Aje strIonI mahattA jAheramAM AvavAthI manAvA lAgI che ane emAM ja AjanA puruSamAvIo udayanAM darzana karI rahyA che. ! temaja e paddhatithI udaya mAnanArA puruSamAnIo Aje zuddha manAvA lAgyA che. paNa zuddha matithI vicAraNA karavAmAM Ave, to jarUra samajI zakAya tema che ke "e mahattA mArI nAkhanArI che. emAM udaya jonArA vastuta: puruSo ja nathI ane evA puruSone zuddha manAvavA ke mAnavA, e paNa bhayaMkara mUrkhAI che. zIlanA premIoe to A vAta samajayA vinA chUTako ja nathI. mahAsatInA AvA spaSTa kathana chatAMpaNa prahasita to sthirapaNe jUra karmanI mazkarIHpavanaMjaya ane aMjatA..7 261 rAkSazavaMza ane vAnaravaMza Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina rAmAyaNa 262 rAkSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 A rajoharaNanI khANa * ubho ja raho tyAMthI eka paNa kadama pAcho na haThayo kAraNake - e je kAma mATe Avyo hato te karIne ja javA icchato hato ane te zuddha dRSTivALo hoI, pavanaMjayanA mitra tarIke, zrImatI aMklAsuMdarIne potAnA mitranA AgamananI vadhAmaNI ApavA Avyo hato. A sthitivALo mUMjhAyA vinA ubho rahe, emAM kAMI navAI pAmavA jevuM nathI. paNa e rIte tene ubho rahelo joIne, zrImatI aMjanAsuMdarI AvezavALI bane che ane AvezamAM AvI potAnI 'vasaMtatilakA nAmanI sakhIne uddezIne spaSTa zabdomAM kahI de che ke varAtinave Dhow[[, vimRtyenuM ghahi kSipa ? kSapAkaravizuddhAsmi, nainaM dRSTumapi samA 111 // " "pavanaMnayamunhAtvA-muzmanmama jitane ? na pravezadhadotroDasta, vaMcAva domudrAkSase 2 " "he vasaltatilake ! hAthathI pakaDIne tuM Ane bahAra pheMkI de, kAraNake - caMdranI mAphaka vizuddha evI huM Ane jovA samartha nathI." 'eka pavanaMjaya' ne choDIne A mArA makAnamAM koIpaNa puruSane praveza karavAno adhikAra nathI to tuM A zuM joyA kare che ?" | vicAro ke A udgAro keTalA agharA, marmavedhI ane tiraskArane sUcavanArA che ? chatAMpaNa satInA satIpaNAne samajanAro ane satI dharmamAM mAnanAro prahasita, jarApaNa roSe bharAyA vinA prasanna citta mahAsatI aMjanAne namI paDe che ane te pachI kahe che ke he svAminI ! Apa Aje bhAgye karIne vadho cho arthAt - ApanuM bhAgya Aje caDhI gayuM che kAraNake Aje cirasamaye utkaMThApUrvaka AvelA pavanaMjaya sAthe Apane samAgama thavAno che. jema kAmadevano mitra vasaMtaRtu che, tema te pavanaMjayano prahasita' nAmano huM mitra chuM jema kAmadevanA Agamana pUrve vasaMtaRtu Ave che, tema pavanaMjayanI Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgaLa huM Avyo chuM ane jema vasaMtaRtunI pUMThe ja kAmadeva Ave che, tema mArI pAchaLa ja ApanA priya AvI rahI che ema Apa jANo.' A pramANe sAMbhaLIne zrImatI aMjanAsuMdarI prahasitane kahevA lAgI ke "aMjanApi jagAdaivaM, hasitAM vidhinaiva mAm / mA hasIstvaM prahasita !, kSaNo'yaM na hi narmaNaH // 11 // " "athavA naiSa doSaste, doSo matpUrvakarmaNAm / kulInastAdRzo bhartA, tyajenmAM kathamanyathA // 21 // " "grgrahavmRtyeva, muvA svAminA mama ? drAviMzati samA namu-navAgyA pAlavanI 43" "he prahasita ! vidhi vaDe je hasAyelI evI mane tuM na hasa ! A kSaNa narmano nathI, eTale ke kAgarbhita hAMsI karavAno A avasara nathI. athavA jUra karmanI mazkarI:5vanaMjaya ane aMjatA...7 "Ave avasare paNa tuM AvI jAtino upahAsa kare che, temAM tAro gheSa nathI paNa mArA pUrva karmono ja gheSa che. jo huM pUrve karelA azubha karmonA udayathI gherAyelI na hota, to tevA prakArano kulIna evo bhartA ane mane tyajI kema deta ?" Aja kAla karatAM pANigrahaNathI AraMbhIne svAmie choDelI avasthAmAM jIvatI evI mane bAvIsa bAvIsa varasa vItI gayA, te chatAMya huM A rIte jIvuM chuM. ethI kharekhara huM pApiNI chuM." zrImatI aMjanAsuMdarInA udgAromAM keTalI namratA, keTalI vivekazIlatA, keTalI patibhakti ane keTalo pazcAtApa nItare che ? kharekhara, AvI guNamayI dazA sAmAnya AtmAo nathI ja pAmI zaktA. sAmAnya AtmAo AvI dazAne pAmavA jevuM hadaya ja nathI dharAvatA zrImatI aMjanAsuMdarInA udgAromAM che koIno paNa doSa kADhavAnI vRtti? che patinA pratye eka leza paNa asadbhAva? che pazcAtApa sivAyanI ta, rAkSazavaMza 263 ane vAnaravaMza Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina rAmAyaNaH 204 rajoharaNanI khANa 264 'rAkSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 bhAvanA ? vicAro ke A kaI uttamatA che ! AvI uttamatAthI parimaMDita thayelI strIo je dezamAM, je jAtimAM ane je kuLamAM thaI gaI che, te dezamAM te jAtimAM ane te kuLamAM potAne janmelA gaNAvatA puruSo, potAnI jAtane bhaNelI gaNelI ane vicArazIla manAvavAno daMbha karI, strIo mATe yatheccha vicArono pracAra kare ane tevA vicAro dvArA potAne dayALu deva tarIke prasiddha karavA mathe, e te AtmAonI keTalI kamanasIba pAmara dazA che, e khAsa vicAravA jevuM che. uttamakuLamAM janmelA AtmAomAM adhama vicArone phelAvavA prayatno karavA enA jevuM bhayaMkara pApa eka paNa nathI. AvA prakAranA bhayaMkara pApane AcaratA AtmAoe avazya cetavA jevuM che nahi to kaMI paNa asara nIpajAvyA sivAya nirarthaka pApakarma bAMdhI A amUlya ane durlabha evA mAnavajIvanane hArI javA sivAya bIjA kazA ja phaLanI teone prApti nathI e sunizcita che, kAraNake AvA uttama strI jIvananA abhyAsI samAjamAM pAmara ane tuccha temaja adhogatigAmIonA evA vicAronI bhAgye ja asara nIpaje che. ApaNe e jANIe chIe ke je samaye prahasita ane aMnA vacce vAtacIta cAlI rahI che, te samaye pavanaMjaya dvAra AgaLa ubhela che eTaluM ja nahi paNa teno roSa have cAlyo gayo che ane te bAvIsabAvIsa varasathI avagaNelI potAnI patnIne AzvAsana ApavA mATe ja Avela che. eTale svAbhAvika ja che ke je udgAro eka anya AtmAne paNa du:khI kare, te udgAro pavanaMjayane paNa duHkhI ryA vinA rahe ja nahi ! ane thayuM paNa tema ja, kAraNake zrImatI aMjanAsuMdarInA aMtaramAM bharAI gayelo du:khano samUha badho ja pavanaMjayamAM saMkramaNa pAmI gayo ane ethI e ekadama aMdara pesIne, AMsuthI gadga vANIvALo thayo thake, e pramANe bolavA lAgyo ke "nirdoSAM DhoSamAropya, tvAmuDhAhAtprabhRtyapi / avanAtAsyavijena, mayakA vijamAninA // 1 // " Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "mahoSADhIdRzImAgA, duHsahAM durdazAM priye ! / mRtyuM praptAhi malmaH , stododLuocra mRtyunA 2 " "e priye ! kharekhara, huM hato to ajJAna ja chatAM paNa meM potAne paMDita mAnIne nirdoSa evI tArI upara zeSanuM AropaNa karyuM ane tema karIne vivAhathI mAMDIne Aja sudhI meM tArI avagaNanA karI che." AthI kharekhara he priye ! mArA ja doSathI tuM AvI dusaha durdazAne pAmI che ane A duHsaha durdazAnA yoge mRtyunA mukhamAM pahocelI paNa tuM bacI gaI che. emAM prabhAva mArA bhAgyano che arthAt mArA bhAgyanA yoge ja tuM jIvatI rahI che." A prakAre bolanAra mArA pati ja che, ema oLakhIne zrImatI aMjanAsuMdarI lajjAvatI banI gaI ane tenuM mukha paNa nIce paDI gayuM. A rIte lajjAthI nIcA mukhavALI banelI te palaMganI IsanuM avalaMbana karIne ubhI thaI gaI. A rIte ubhI thayelI potAnI patnIne, hAthI jema suMDhathI latAne vIMTAI jAya, te rIte pavanaMjaya bhUjAthI vIMTAI gayo ane valayanI jema bhujAthI te potAnI patnIne grahaNa karato paryaka upara beTho. ane pharIthI paNa kahevA lAgyo ke he priye ati zudrabuddhivALA meM aparAdha rahita evI tane kheda pamADyo che. chatAMpaNa mArA te aparAdhane tuM sahI le, eTale mArA te aparAdhanI tuM kSamA Apa.' AvI paddhatithI pati jayAre kSamApanA mAgato Ave, te samaye patnIo potAnuM patnIpaNuM sAcavI zake, e ja sAcI patibhakti che. varaso sudhI viyogane sahana karanAra ane te chatAMpaNa anyanI IcchA nahi karanAra, evI paNa Ave samaye ghaNI vakhata vAghaNanuM rUpa dhAraNa kare che. Ave samaye paNa strIo potAnuM devIpaNuM sAcavI zake, emAM ja strI jAtinI mahattA che paNa e susaMskAro vinA saMbhavita nathI. kharekhara, strI jo pote viSayavAsanAne jItI zakatI hoya, to teNe sAdhvI ja banI jUra karmanI mazakarI:5vanaMjaya ane aMjatA...7 rAkSazavaMza ane vAnaravaMza LYRO Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaiina rAmAyaNaH . $: : rajoharaNanI khANa 266 'rAkSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 javuM joIekAraNake AtmAnA udaya mATe e ja eka kalyANane karanAro dhorI mArga che paNa jo e mArganuM avalaMbana karavA jevI manodazA na ja hoya, to teNe subhAyaM banavuM joIe, paNa kubhAryA to na ja banavuM joIe. kubhAryApaNuM e AtmAne ghaNI ja adhogatie pahocADanAra che. e ja rIte chokarAo paNa jo saMyamadhara thavAne badale gharamAM rahevA ja IcchatA hoya, to teoe mAtA-pitAdi hiteSI vaDIlonI karaDAmAM karaDI paNa sevA uThAvavI joIe. AthI spaSTa ja che ke je dIkarAo strIo mATe mAtApitAnI avagaNanA karanArA che, te dIkarAo kuLadIpako nathI ja gaNAtA. jema strIoe subhAryA thavA mATe patinI ekeeka yogya AjJAne uThAvavI joIe ane tenA taraphathI game teTalI kaSTamaya dazA bhogavavI paDe te chatAM, subhAryApaNuM na tajavuM joIe, temaja dIkarAoe paNa mAtA-pitAdinI ekeeka yogya AjJAne uThAvavI joIe ane game tevI viSamadazAmAM paNa suputrapaNuM ja tajavuM joIe. A sthitine keLavavAmAM ja ubhaya lokanI zuddhi che, paNa AthI virUddha vartavAmAM nathI ja. have vicAro ke 'zrI jinezvaradevanI AjJA mATe mA-bApano tyAga karanArane Thapako hoya ke strI mATe mA-bApane lAta mAranArane Thapako hoya?" evI rIte e mA-bApone lAta mAranArA kuputrone pakaDyA? evAone Thapako Apyo ? nahi ja. A to jayAM zrI kleizvaradevano hukyuM che, tyAM dIvAla khaDI karavAmAM Ave che ane jayAM niSedha che, tyAM pula baMdhAya che. AvA AtmAo to jainatvanA lIlAmanI sAthe, kharekhara, manuSyapaNAnuM paNa lIlAma ja kare che ! paNa mohano prabhAva ja koI ajaba ja che ke evA dIkarAone mA-bApa 'hAro mAro' kare che ! ane subhAyaMpaNuM tyajI detI strIone patio hArI mahArI' kare che ! Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kharekhara, A dazAmAM uddhAra zI rIte thAya ? A dazAmAM dareke dareka kalyANanA arthIe potAnA AtmAne mohanA pAzathI choDAvI, zrI vItarAganA caraNe ja samarpI devo joIe ane jo te sthiti pAmI zakAya tevI tAkAta na ja hoya, to sarva prakAre mohane AdhIna na thatAM, mohathI bacatA rahI, jaldI chuTAya tevA ja prayatno AdaravA joIe. have ApaNe e jovA mAgIe chIe ke patibhaktA zrImatI aMklAsuMdarI, AvA prasaMge paNa patibhaktino kevo anupama dAkhalo besADe che ? kAraNake A samaye ghaNI ja thoDI strIo potAnA svabhAva upara kAbu dharAvI zake che. mahAsatI aMklAsuMdarI to potAnA patine mAphI mAMgatA joIne, ati namratAthI kahevA lAgI ke "AvovardanAbevaM, nAtha ! mAM stra pravAsTim ? sadaiva tava dAsyasmi, kSAmaNAnucitA mayi // 1 // " he nAtha ! Apa A pramANe na bolo huM to sadAne mATe ApanI ghasI ja chuM AthI mArI pAse Ape kSamApanA mAgavI anucita che. arthAt ghasI pAse svAmie kSamApavA mAgavAnI hoya ja nahi, kAraNake kSamApanA to ghasIe ja karavAnI hoya paNa svAmie nahi." * bAvIsa-bAvIsa varasa sudhI vagara aparAdhe rIbAvanAra pati pratye A prakArano vinaya e zuM dRSTAMtarUpa nathI ? pote viSayanI pipAsu chatAM ane pati paNa tevo ja chatAM, tenI pAsethI bAvIsa bAvIsa varasa sudhI potAnA haknI pUrti nathI thaI, eTaluM ja nahi paNa bhayaMkara yAtanAo ja sahavI paDI che, te chatAMya tenI phariyAda sarakhI paNa che? evo vicAra sarakho paNa hRdayamAM thayo che ? jayAM evo vicAra paNa na hoya, tyAM udgAranI vAta to hoya ja zAnI ? kharekhara, A dRSTAMta uparathI dhAre to AjanI kulIna strIo ghaNuM-ghaNuM zIkhI zake tema che. rAgI chatAM IcchApUrti nahi karanAra pati pratye A prakAranuM vartana hovuM joIe, to virAgI pratyeto kevIya jAtinuM vartana hovuM joIe te ghaNuM ja vicAraNIya che. 207 rAkSazavaMza 26 ane vAnaravaMza (ra phUra karmanI mazkarI pavanaMjaya ane aMjatA...7 Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAkSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 jaina rAmAyaNaH rajoharaNanI khANa 268 mahAsatIonA jIvanane Adarza banAvanArI strIo, koIpaNa kalyANakArI paMthe vicaratA ke vicaravA icchatA patinI ADe AvavAnuM icche ja nahi. evA pati pratye to tevI strIonA hRdayamAMthI sadbhAvanAnA jharA ja vahyA kare. potAno pati ane enuM paramAtmAnA paMthe gamana, e jANIne to tevI strIonI chAtI gaja gaja uchaLe ane e evA AnaMdasAgaramAM DubI jAya, ke jethI tenI saghaLI viSayavAsanAnI kAlimAo dhovAIne sApha thaI jAya ane pariNAme patinI uttama karaNIonuM anukaraNa karI, teo paNa potAno AtmavikAsa sAdhe. kharekhara, kulIna strIonuM A ja bhUSaNa che. AthI viparIta vartAvamAM to kharekhara ja klInatAnuM lIlAma che ane kulInatAnuM lIlAma karIne jIvI zakanArI strIo manuSyarUpamAM AvyA chatAMpaNa rAkSasIrUpe ja jIvanArIo che, ema hevAmAM kazI ja atizayokti nathI. A zrImatI aMjJAsuMdarInA prasaMgane dhyAnamAM rAkhIne vicAro ke - 'Aje kevuM bhayaMkara zikSaNa strIsamAjye kaye stare dorI rahyuM che, e khAsa vicAravAnI jarUra che. Aje svataMtratAnA bahAne strIone khulle khullA pharavAno, bahAra AvavAno ane jenI tenI sAthe vArtAlApa karavAno upadeza apAI rahyo che ane ema karavAmAM ja udaya che ema samajAvavAmAM Ave che enuM pariNAma kevA bhayaMkara viplavamAM Avaze enI sAme AMkhamIMcAmaNAM karavA e zAstrAnusArI sajjJone koI paNa rIte pAlave tema nathI. strIo, e ratnonI netAo che ane enA jIvanane kevuM ane keTaluM maryAdAzIla rAkhavuM joIe eno vicAra karavAnuM AnA krAMtivAdIoe mAMDI vALyuM che. AjnA krAMtivAdIo to dharmanA bhoge paNa svataMtra thavAnuM icchI rahyA che, paNa teone bhAna Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nathI ke dharmanA bhoge Arya dezane chAjato udaya koIpaNa kALe thayoya nathI, ane thazeya nahi ! khoTI ghelachAthI, udhamAtathI ke dhamAdhamathI jo udaya thayo hota, to to ullaMTha lokoe potAno udaya sauthI prathama sAdhyo hota, paNa zuM e kadI banyuM che ema tamAro itihAsa paNa tamane kahe che ? ane kaheto hoya to batAvo ! AMdhaLIA karI svaparano vinAza thAya tevI pravRttio AdaravI emAM to pariNAme nAza sivAya bIju kazuM ja nathI. viSayAvezanI bhayaMkara vivazatA uparanI rIte daMpatine ekatrita thayela joIne, pavanaMjayano mitra prahasita ane zrImatI aMjJAsuMdarInI sakhI vasaMtatilakA, e baMnneya bahAra nIkLI gayA kAraNake catura AtmAo ekAMtamAM rahela daMpationI pAse rahetA nathI. e baMnenA gayA pachI, te mahelamAM zrImatI aMjJAsuMdarI ane zrI pavanaMjaya, e ubhaye icchA mujaba paudgalika AnaMda ke je pariNAme ghaNo kyu che tene anubhavyo ane AnaMdarasanA AvezamAM traNa praharanI rAtri jANe eka praharamAM cAlI gaI arthAt rAtri eka prahara pUro thAya tema pUrI thaI gaI. kaho ke 'viSayAveza AtmAne kevo ane keTalo parAdhIna banAve che ? viSayAvezane AdhIna banIne ghaNAya zANAoe potAnuM zANapaNuM gumAvyuM che. AthI ja dareka vratomAM apavAdanuM vidhAna karanAra zrI jJeizvaradevanA zAsane, cothA vratamAM apavAdanuM vidhAna nathI karyuM kAraNake eno apavAda AtmAne vratavihIna karatA cUke tema nathI. jJAnIoe varNavelI viSayonI bhayaMkaratAne jANIne, enAthI bacavAnA prayatno karanArA, kharakhare ja, dhanyAvAdane pAtra che. viSayarasathI bacavAnA saghaLA zAstravihIta prayatno, kalyANanA arthIoe AdaravA ja joIe anyathA e rasa eTalo badho bhayaMkara che ke bhalabhalAne 269 rAkSazavaMza ane vAnaravaMza krUra karmanI mazkarI:pavanaMjaya ane aMjanA...7 Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'rAkSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 kI jaina rAmAyaNaH ra00 rajoharaNanI khANa cUkavyA vinA rahetA nathI. AthI ja jJAnI maharSioe cothA vratanA rakSaNa mATe nava-nava vADonuM vidhAna kyuM che. jJAnI maharSio jayAre nava vADonuM vidhAna kare che, tyAre AjanA svaccha%I chatAM potAnI jAtane sudhAraka tarIke oLakhAvatA loko ethI viparIta vastunuM vidhAna kare che. mATe vicAro ke emAM viSayAvezanI bhayaMkara vivazatA ke ajJAnatA sivAya bIju zuM hovuM saMbhave che? parasparano vArtAlApa viSayarasanA AvezamAM rAtri pUrI thaI gaI ane prabhAta thavA AvyuM eTale pavanaMjya bolyo ke "yAya jo , UMcanti vokanyathA ? he kAjo ! have huM jayane mATe jaIza, jo have na jAu to mAtA-pitAdika guruo - vaDIlo A vAtane jANI jaze ! A saMbhALIne koI pUche che ke mAtA-pitAdika jANI jAya to harakata nathI ? to jaNAvavuM joIe ke potAno putra jaya mATe nIkaLelo hovA chatAM A rIte potAnI strI pAse Ave ane AvI rIte rahe, e kSatriya kuLamAM kalaMka gaNAya che; kAraNake jaya mATe nIkaLelA kSatriyomAM e vicAra sarakho paNa na Avavo joIe, A sAcA kSatriyonI mAnyatA che ane hovI paNa joIe anyathA, teothI yuddha thaI zake paNa nahi. A ja maryAdA ane mAnyatAne kAraNe pavanaMjaye kahyuM ke jo huM atyAre na jAuM to vaDIlo jANI jaze. eTale ke mAre atyAre ne atyAre savAra thaI jAya te pahelA ja ahIMthI cAlyA javuM joIe ane ema kahyA pachI te kahe che ke "gheTuM matiH ghara doli, suragraM tiSTha saravRttA ? DhazA carce saMvAda, vAvaDhAyAma sundara ?" Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'he suMdarI ! have tuM kheda na karIza ane jayAM sudhImAM huM rAvaNanuM kAma karIne AvuM, tyAM sudhI tuM sakhIthI vIMTAIne sukhapUrvaka rahe." patinA A kathanane sAMbhaLIne pativratA zrImatI aMjJAsuMdarI, vinayabharyA sadbhAvapUrvaka kahe che ke 'parAkramI evA ApanuM te kArya to siddha thaI ja cUkeluM che, kAraNake ApanA jevA parAkramI puruSa mATe koIpaNa kArya asAdhya nathI mATe kRtArtha thaIne jo mane Apa jIvatI jovA IcchatA ho to Apa zIghra padhArajo, kAraNake have huM ApanA vinA cirakALa jIvI zakuM tema nathI. vaLI bIjI vAta e che ke Aje huM RtusnAtA thayelI chuM eTale garbha rahevAno saMbhava gaNAya ane jo te saMbhava mujaba garbha rahI jAya, to ApanI gerahAjarImAM zizuno mArI upara avazya apavAda mUke, mATe Ape jema bane tema jaldI ja pAchA AvavuM joIe.' potAnI patnInA AvA kathanane sAMbhaLI tenA hRdayanuM samAdhAna karavA mATe pavanaMjaye kahyuM ke 'he mAtini ! tuM bephIkara rahe, kAraNake huM jaldI AvIza ane mArA AvyA pachI tArA upara kayo evo kSudra mAM che, ke je apavAda mUkI zakaze ? athavA mArA Agamanane sUcavanArI mArA nAmathI aMkita thayelI A mudrikAne tuM grahaNa kara, eTale ke laIne tArI pAse rAkha ane kadAca evo samaya AvI jAya, to mArA AgamananI khAtrI ApavA mATe A mudrikA tuM batAvaje.' A pramANe kahIne ane mudrikA ApIne pavanaMjaya mAnasa sarovara upara rahelI potAnI chAvaNImAM gayo ane tyAMthI paNa senAnI sAthe devatAnI jema AkAzamArge laMkA nagarImAM jaIne rAvaNane namyo. te pachI kAntInI sAthe jema sUrya jAya tema zrI rAvaNa paNa senAnI sAthe pAtALamAM pesIne varuNa tarapha gayo. 271 rAkSazavaMza ane vAnaravaMza krUra karmanI mazkarI:pavanaMjaya ane aMjanA...7 Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ) jaina rAmAyaNaH 72. bhAga-1 rajoharaNanI khANa * dharma sivAya sarvatra zaraNAbhAva dekhADatA adbhuta prasaMgo : 1. prathama prasaMga. sAsuno kAramo kera have ApaNe e jovuM che ke zrI pavanaMjayanA gayA pachI ahIM zrImatI aMjanAsuMdarInI zI zI hAlata thAya che?" je divase pavanaMjaye potAne maLIne prayANa karyuM, te ja divase zrImatI aMjJAsuMdarIe garbha dhAraNa karyo. garbhanA yoge zrImatI aMjJAsuMdarInA zarIranA avayavo vizeSa suMdara banyA ane e suMdara avayavothI te zobhavA lAgI. 'saMpUrNapaNe pAMDu varNavALu mukha, zyAma mukhavALA stano, atizaya ALasu gati, pahoLA ane ujjavaLa netro' A ane bIjA garbhamAM cihno zrImatI aMklAsuMdarInA zarIra upara spaSTa dekhAvA lAgyA. zrImatI aMklAsuMdarInA zarIra upara e badhA garbhacihno jotAnI sAthe ja tenI ketumatI' nAmanI sAsue, ekadama tiraskArapUrvaka bolavA mAMDayuM ke hene ? midramAgharA, kunadrayadhidhot ? dezAntaragate patyau, pApe yaDhuDhariNyabhUH 1111 // " are pApiNI ! beya kuLane kalaMkita karanAra evuM te A zuM AcaryuM ke jethI pati paradeza gaye kle tuM uriNI eTale garbhaNI thaI?" patinI gerahAjarImAM beya kuLane kalaMkita karanArI AcaraNA karyA vinA garbha rahe ja nahi, mATe jarUra evuM aMklAe AcaryuM ja che, ema mAnIne ketumatI sAsu aMjJAne pApiNI tarIke saMbodhIne tiraskAra pUrvaka pUche che ke te baMneya kuLane kalaMkita karanAra evuM zuM AcaryuM ke jethI tuM A rIte garbhiNI thaI? potAnA ja vaDila taraphathI pUchAyelA AvA kAramAM praznano uttara, eka mahAsatIe Apavo e ghaNuM ja kaThina kAma che. Avo prazna mahAsatIonA hRdaya upara kevI bhayaMkara asara kare che, enI khabara kulTAone na ja paDe. AvA prazna sAMbhaLatAnI sAthe ja mahAsatIo rAkSasavaza Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ to stabdha ja banI jAya che. e ja vyAye mahAsatI zrImatI aMjanAsuMdarI paNa stabdha ja banI gaI ane ethI te eka paNa akSara bolI zakatI nathI eTale e stabdhatAno lAbha laIne tenI sAsue tene sApha zabdomAM saMbhaLAvI dIdhuM ke "putre vaiDhavANA - madhyajJAnaDhohitA ? $yadhvara smAtama - nahAtA ghAMsunA 2?" mAro putra tArI avajJA karato hato, tyAre huM jANatI hatI ke mAro putra potAnI ajJAnatAthI ja tane dUSita gaNe che, kAraNake tuM vyabhicAraNI che ema ame atyAra sudhI jAgyuM na hatuM." arthAt have ame jANyuM ke tuM ja vyabhicAriNI che ane e ja kAraNe mArA putre tArI avajJA karI hatI ane ethI tArI avajJA karavAmAM mArA putrano kaMI ja doSa na hato. sAsu taraphathI thatA AvA tiraskArathI zrImatI aMjanAsuMdarInA netromAMthI azrunI dhArA nIkaLI paDI. A sivAya bIju thAya paNa zuM? mahAsatIo pAse AvA AkSepa sAme bIjo upAya paNa zo ? vaDila ane hiteSI gaNAtI vyaktione jayAM vastu svarUpane jANavAnI IcchA ja na hoya tathA jANavAnI ke samajavAnI paravA karyA vagara ja IcchA mujabanA AkSepo karavAmAM ja vaDilapaNuM ke hiteSIpaNuM manAtuM hoya, tyAM yogya AtmAne hRdayamAM baLavA sivAya ke azruo sAravA sivAya bIjo upAya hoya paNa zo ? A dazAmAM paNa zrImatI aMjanAsuMdarI pAse A AvI paDelA kalaMkathI bacI javAnuM eka advitIya sAdhana hatuM ane e sAdhanano upayoga karI devAnuM zrImatI aMjanAsuMdarIe yogya mAnyuM ethI ja teNe ro-rote paNa potAnA patinA AgamananA cihna tarIke potAnA patie ja ApelI mudrikA potAnI sAsune batAvI. e batAvIne zrImatI aMklAsuMdarIe mauna rahIne paNa sUcavyuM ke 'sAsujI ! ApanI kalpanA taddana khoTI che ApanI kulIna putravadhue potAnA pitAnA ke zvasuranA eTale ke patinA ke pitAnA jUra karmanI mazkarI:5vanaMjaya ane aMjatA...7 273 rAkSazavaMza 273 ane vAnaravaMza ( @ Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAkSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 jaina rAmAyaNaH rajoharaNanI khANa 274 atre kuLane kalaMka lAge evuM kazuM ja karyuM nathI, paNa ApanA ja putra AvyA hatA, ane emanA ja yoge mane A garbha rahyo che tathA garbha rahevAthI koIpaNa durjana kalaMka devAmAM phAvI na jAya, eja mATe ApanA putra A potAnA nAmathI aMkita thayelI potAnI mudrikA mane ApI gayA che te Apa juo ane ni:zaMka thAo, paNa kRpA karIne niSkAraNa Apa kopAyamAna na thAo.' paNa jayAM sAMbhaLyA ke samajayA vinA sAkSepa karavAmAM ja zreya manAyuM hoya, tyAM game tevA sAcA bacAvanI paNa asara thatI ja nathI ane jayAre azubhano tIvra udaya hoya, tyAre to sAco bacAva paNa viparItapaNe pariNAma pAme che ! e ja nyAye mudrikAne jovAthI to 'tumatI' no gusso vadhI gayo eTale mudrikA batAvI lajjAthI namra mukha karIne ubhelI zrImatI aMjJAsuMdarI upara pharIthI paNa tiraskArano varasAda varasAvyo ane Aveza tathA krodhamAM AvIne bhayaMkara zabdomAM saMbhaLAvI dIdhuM ke X X X X X X X X X X X X X 2 yasteDagrahIma nAmAvi, jyaM te tena saMgamaH 1 "saMyunIyanAmeLa, pratAyasi nA yam pratALApravArAn hai, vahubnAnaMti pAMsunAH 5225'' "magRhAdya nirvAccha, gaccha,svacchaMhavAribhi ! piturvezmani mAtrasthAH, sthAnametannahIdRzam ||3||" "" "je mAro putra tAruM nAma paNa grahaNa nhoto karato, tenI sAthe tAro saMgama thAya zI rIte ?" mATe "eka mAtra mudrikA batAvIne ja tuM amane zA mATe Thage che ? tuM e rIte ThagavA Icche to paNa ame ThagAvavAnAM nathI, kAraNake 'vyabhicAriNI strIo ThagavAnA ghaNA prakAro jANe che' e vAtane ame sArI rIte jANIe chIe.' Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AthI 'he svacchaMdacAriNI ! Aje ja mArA gharamAMthI nIkLI jA ane tArA pitAne ghera cAlI jA ahIM to ubhI ja na rahe, kAraNake A sthAna tArA jevI kulTAo mATe rahevA yogya nathI.' vicArazUnya ane vivekahIna vaDIla, potAnA vaDIlapaNAno kevo ane keTalo durUpayoga kare che, e A 'ketumatI'nI dazA ApaNane sArAmAM sArI rIte samajAvI zake che. 'je mAro putra tAruM nAma paNa nahoto leto, tenI sAthe tAro saMgama zI rIte thAya ?' A prakAre bolanArI pote, e nathI vicArI zakatI ke 'to pachI potAnA ja putranA nAmathI aMkita thayelI mudrikA AnA hAthamAM Ave kyAMthI ?' Avo koIpaNa prakArano vicAra karyA vinA ja, e vaDIla ane eka rIte mAtA jevI ja gaNAtI sAsue, potAnI ja putravadhU upara bhayaMkara Aropo mUkI daIne, tarata ne tarata ja potAnuM ghara choDIne cAlI jvAno paNa hukama saMbhaLAvI dIdho. A rIte koIpaNa prakArano vicAra karavAnI ke yogya tapAsa karavAnI dhIraja dharyA vinA, game tevA AkSepo karanArA ane game tevA hukmo pharamAvanArA vaDIlo, kharekhara ja potAnA vaDIlapaNAne lajave che ane hitaiSI hevarAvIne hitazatrupaNAnuM kArya kare che, emAM eka leza paNa zaMkA nathI. potAnI uttamatA ane mahattAnuM pradarzana karatA yogya AtmAono nAza thaI jAya tenI paNa kALajI na karavI, enuM nAma nathI vaDIlapaNuM ke nathI hitaiSIpaNuM ! vaDIlapaNuM ke hiteSIpaNuM to tenuM nAma che ke je niraMtara yogya AtmAnI yogyatAne pramAdathI paNa Takkara na lAgI jAya, tenI pUrepUrI kALajI dharAve. vaDIlapaNu ke hiteSIpaNuM ayogyanI ayogyatAno nAza karavAmAM rakta hoya che, teTaluM ja nahi paNa tethIye adhika yogyanI yogyatAnuM saMrakSaNa ane poSaNa karavAmAM Asakta hoya che. A dazA vinA vaDIlapaNuM ke hiteSIpaNuM eka kSaNa paNa TakI zakatuM nathI. 275 rAkSazavaMza ane vAnaravaMza krUra karmanI mazkarIH5vanaMjaya ane aMjanA...7 Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAkSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 jaina rAmAyaNaH, ' rajoharaNanI khANa ** bhAgyazALIo ! tamane A ketumatI' mAM atyAre e vaDIlapaNAne ke hiteSIpaNAno eka aMza paNa dekhAya che ? jo ke A badhuM bane che temAM zrImatI aMjanAsuMdarInA azubhodayano pratApa pUrepUro che, paNa ethI ketumatI' nI paddhatino bacAva koIpaNa prakAre thaI zake tema nathI. jayAM thoDo paNa hitAhitano vicAra nathI, tyAM vaDIlapaNuM ke hiteSIpaNuM zI rIte hoI ja zake? ane e nahi rahevAnA kAraNe ja AvezamAM caDhelI 'ketumatI' mAtra bolIne ja aTakI nahi, paNa e prakArano tiraskAra karyA pachI rAkSasInI mAphaka nirdaya banelI teNe, potAnA sevakone hukama karyo ke 'A aMjanAne tenA pitAne ghera mUkI Avo.' | 'ketumatI'nI AjJAne AdhIna evA te nokaroe to ketumatI'nI AjJAne zirodhArya karavI ja rahI ane tethI ja teo vasaMtilakA sahita aMjJAne vAhanamAM besADI. "mAhendra nagara ke je zrImatI aMjanAsuMdarInA pitAnuM nagara che, tenI pAse laI gayA ane tyAM AgaLa gayA pachI jeonI AMkhomAM AMsu ubharAI gayA che tevA te nokarIe, vasaMtatilakA sAthe aMjanAno tyAM AgaLa eTale mAhendranagaranI pAse tyAga karyo. te pachI te nokaroe zrImatI aMjanAsuMdarIne mAtAnI jema namaskAra karyo A rIte karavA paDelA tyAganA aparAdhanI kSamA mAMgI ane te pachI teo pAchA gayA kAraNake-sevako svAminI jema svAminA apatya (saMtAna) upara paNa samAnavRttivALA hoya che. bIjo prasaMga : pitAdikano phiTakAra 'ketumatI' nI AjJAthI nokaro zrImatI aMklAsuMdarIne tenA pitAnA nagaranI bahAra mUkIne ane potAnA nokara dharmane bajAvIne pAchA cAlyA gayA, sAsunA A AcaraNathI zrImatI aMjanAsuMdarInA du:khano Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAra ja na rahyo. zrImatI aMjJAsuMdarInA e samayanAM du:khano khyAla karAvatAM, lakhyu che ke 'tad:vavuM:vita va, tadA cAstamagAdraviH santaH satAM na vipaa, vinovituIzvaraH '' "ketumatInA nokaro zrImatI aMjJAsuMdarIne mUkIne cAlyA gayA te samaye sUrya jANe ke zrImatI aMjJAsuMdarInA du:khathI du:khita ja na thaI gayo hoya tema asta pAmI gayo; kAraNake satpuruSo sajjanonI vipattine jovA mATe asamartha hoya che." arthAt zrImatI aMjJAsuMdarI te samaye evI duHkhita avasthAmAM hatI ke tene te du:khita avasthA sArA mANaso to na ja joI zake, ane hoya paNa temaja, kAraNake rAjaputrI hoIne kadI ja AvI nirAdhAra avasthAno anubhava karyo ja nathI, tene mATe A avasthA jevI tevI du:khada na ja gaNAya. vadhumAM ekalI nirAdhAra avasthA ja nahi, paNa sAthe sAthe kalaMkita avasthA paNa kharI ja. A dazA anirvacanIya du:khane ApanArI hoya, emAM Azcarya paNa zuM che ? AvI avasthAmAM teNe potAnA pitAnA nagaranI bahAra pradezamAM AkhIe rAtri pUrvaka jAgRta avasthAmAM ja pUrNa karI, kAraNake tyAM ghuvaDa pakSIonA ghora ghutkArothI, ziyALIAonA phetkArothI, varUonA ToLAonA AkraMdothI, zAhuDIonA vividha zabdothI ane rAkSasonA saMgIta jevA piMgalonA kolAhalothI, teNInA kAno phuTa phuTa thaI rahyA hatA. AvA bhayaMkara sthAnamAM eka strI jAtane nidrA na ja Ave e sahaja che, eTale AvA bhayarUpa sthAnamAM zrImatI aMjJAsuMdarIe AkhIe rAtri jAgRta avasthAmAM ja kaSTapUrvaka pasAra karI. ane te pachI prAta:kALamAM uThIne dIna banI gayelI evI te zrI aMjJAsuMdarI, lajjAthI saMkoca pAmatI dhIme-dhIme nirlajnI jema, jANe parivAra vinAnI bhikSukI ja na hoya tema, potAnA pitAnA dvAre 277 ' rAkSazavaMza ane vAnaravaMza | krUra karmanI mazkarI:pavanaMjaya ane aMjanA...7 Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina rAmAyaNaH, rajoharaNanI khANa 278 rAkSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 gaI. A pramANe zrImatI aMjanAsuMdarIne AvelI joIne zrI mahendrarAjAno dvArapALa saMbhrama pAmI gayo ane saMbhrama pAmelA teNe pUchyuM "AvI avasthA kema?" A praznanA uttaramAM aMjanAsuMdarI to mauna rahI, paNa tenI sakhI vasaMtatilakA ke je zrImatI aMjanAsuMdarInI sAthe ja che, teNe saghaLI avasthA kahI. A pachI tarata ja te dvArapAle tyAMthI ravAnA thaI, zrImatI aMjanAsuMdarInI sakhIe kahelI te avasthA rAjAne jaNAvI. A sAMbhaLIne rAjAnuM mukha lajjAthI namI paDayuM ane zyAma thaI gayuM. hitaciMtaka pitAne potAnI putrInA AvA samAcArathI jarUra lajjA Ave ane lajjAnA yoge mukha namI paNa jAya ane zyAma paNa paDI jAya, paraMtu sAMbhaLelA samAcAranI tapAsa karyA vinA ke tenI upara ucita vicAraNA karyA vinA ayogya vicAra bAMdhI devo, emAM hitaciMtatA jaLavAtI nathI, paNa prAya: hitaciMtakatAnuM khUba ja thAya che. ahIMyAM zrImatI aMjanAsuMdarInA pitA mATe paNa zrImatI aMjanAsuMdarInA tIvra azubhodaye ema ja banyuM che. eTale ke zrImatI aMjanAsuMdarInA pitA buddhimAna ane vicAraka chatAMpaNa jevA samAcAra sAMbhaLyA tevA ja vicAromAM magna banyA che ane ciMtAvavA lAgyA ke X XX X X XX X XX XX X ? "aciMntyaM caritaM strINAM, hI vipAko vidheriva // 1 // $aaN napido, 3jI nA hemAvatA ? ajanAanjanalezo'pi, dUSayatyaMzukaM zuci // 2 // "kharekhara jema vidhino vipAka acijya ja hoya che, tema strIonuM caritra paNa acitya ja hoya che." Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eja vyAye A kulaTA aMnA mArA kuLane kalaMkita karavA mATe ja mAre ghera AvI che, kAraNake aMjanano kAjaLano e leza paNa ujjavaLa vastrane dUSita kare che." A pramANe ciMtana karatA rAjAne, aprasanna mukhavALA kle evo zrImatI aMjanAsuMdarInA bhAI ane rAjAno prasannIti' nAmano vyAyaniSTha putra kahe che ke "drutaM nirvAsthatAmeSA, dRSitaM hyanayA kulaM / mahidraSTAMgunaH na, chidyate vuddhizaninA rAjA" A aMjanAne ekadama kADhI mUko, kAraNake eNe ApaNA kuLane dUSita | karI nAkhyuM che. zuM buddhizALI mANasa sarpathI DasAyelI aMguline nathI chedI nAkhato ? avazya cheltha ja nAkhe che, to tevI ja rIte kuLane kalaMkita karanArI A chokarIne hamaNAMne hamaNAM ja Apa kADhI mUko." A rIte rAjAne anukULa AvatuM bolatA 'prasannakIrti' ne sAMbhaLIne sArAsAranAM viveka karavAmAM catura evo 'mahotsAha' nAmano maMtrI rAjAne kahevA lAgyo ke X X X X X X X X X X X X X ! "zvazrUDhuHkhe duhitRRNAM, zaraNaM zaraNaM pituH // 1 // faSya tumatI zvagrU-nirdoSamadhyanuM prathama che ? nirvAsayedayapi krUrA, doSamutpAdya kaMcana 112 // vyaktiryAvaDhbhavedoSA, DhoSayostAvadana hi / pracchanvaM pAlyatAmeSA, svaputrIti kRpAM kuru // 3 // " "dIkarIo upara jayAre sAsuo taraphathI du:kha AvI paDe, tyAre dIkarIone pitAnuM zaraNa e ja eka zaraNa che eTale ke sAsuo taraphathI tiraskAra pAmelI dIkarIo pitA sivAya bIjA kSetre zaraNe jAya ? vizvamAM evI putrIone pitA sivAya bIjuM zaraNa paNa koNa che? arthAt koI ja nahi." jUra karmanI mazkarI pavanaMjaya ane aMjatA...7 A 279 rAkSazaveza ane vAnaravaMza Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAkSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 jaina rAmAyaNaH rajoharaNanI khANa vaLI, "he prabho ! 'nirdoSa evI paNa A aMjanAne tenI krUra 'tumatI' nAmanI sAsue koI doSane utpanna karIne paNa kADhI mUkI hoya' A pramANe kema na banyuM hoya ? kAraNake krUra sAsu evI rIte banAvaTI doSa ubho karIne paNa nirdoSa evI paNa putravadhUne kADhI paNa mUke !' A kAraNathI "aMnA sadoSa che ke nirdoSa che evI spaSTatA na thAya tyAM sudhI guptapaNe ahIM ja A aMjanAne pALo. 'potAnI putrI che' A pramANe mAnIne paNa ATalI kRpA karo !" > 280 maMtrInI AvI paNa vivekabharI vAta ane suMdara salAha zrImatI aMjJAsuMdarInA tIvra azubhodayanA yoge rAjAne na rUcI ane ulTo rAjA paNa eja pramANe bolavA lAgyo ke 'rAjApItyavazchzrUH sarvabha bhavatIdRzI idRzaM caritaM tu syAdadhUnAM nahi kutracit // 1 // " " kiMca saMzRNmahe 'gre'pi dveSyevaM pavanasya yat / garbha saMbhAvyate'muSyAH pavanAdeva tatkatham // 2 // " 'sarvathA joSavatveSA, sAghu nirvAsitA tathA / nirvAsthatAnitopa dva, pazyAmatanuAM na hi raDhuM'' "sAsu to sarvatra evA prakAranI hoya, paNa vadhUonuM AvuM caritra to koI paNa ThekANe na hovuM joIe." vaLI ' "ApaNe prathamathI ja sAMbhaLIe chIe ke pavanaMjayane mATe A aMjanA dveSyA banI gaI che, eTale ke pavanaMjaya A aMnA upara prema rAkhavAne badale prathamathI ja dveSa rAkhe che to pachI pavanaMjayathI ANIne garbha rahe evI to saMbhAvanA paNa kema ja thaI zake ? Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AthI e spaSTa ja che ke A aMjanA sarvathA doSavatI che. sAruM thayuM ke teNInI sAsue Ane kaDhI mUkI ane ahIMthI paNa jhaTa kaDhI mUko, kAraNake ame to tenA mukhane paNa jovAnA nathI." A rIte potAnI putrInA mukhane paNa joyA vinA rAjAe potAnI putrIne ekadama kADhI mUkavAno hukama ryo ane e hukamane AdhIna thaIne dvArapALe aMjanAne mahelamAM nahi pesavAM detAM bahArathI ja kADhI mUkI. A vakhate loko paNa A rIte kADhI mUkAtI aMjanAne dIna mukhe ane AjaMdapUrvaka kaSTathI jotA hatAM. arthAt A rIte kADhI mUkAtI aMklAne joIne loko dIna banI gayA hatAM ane kakaLI uThayA hatAM, kAraNake AvA trAsathI loko paNa trAsa pAmI gayA hatA, paNa rAjAnI AjJA AgaLa cAle zuM? kaMI ja nahi. pitAjI taraphathI paNa AvA bhayaMkara tiraskArane pAmelI zrImatI aMklAsuMdarI tyAMthI bhukhI, tarasI, thAkI gayelI, nisAsA nAkhatI, AMsuone varasAvatI, ghAMsathI viMdhAI gayelA pagomAMthI nIkaLatA lohIthI pRthvInA taLiyAne raMgatI, pagale-pagale skUlanA pAmatI, vRkSevRkSe vizrAma letI ane dizAone paNa rovarAvatI potAnI sakhI vasaMtatilakA tenI sAthe cAlI nIkaLI. cAlIne paNa javuM kyAM ? kAraNake - aMjanAnA pitAe potAnI putrIne potAnA ja nagaramAMthI kADhI mUkIne saMtoSa mAnyo che ema nathI, paNa teNe potAnI sattA nIce rahelA zaheramAM ane gAmomAM puruSo moklIne kahevarAvI dIdheluM ke *aMjanAne koIe paNa sthAna na ApavuM !' A kAraNathI aMjJA je je zaheramAM ke je je gAmamAM gaI, tyAM tyAM koIpaNa sthaLe sthAna na pAmI zakI, eTale koIpaNa sthaLe sthiti karyA vinA evI ja bhUkhI ane tarasI hAlatamAM bhaTakatI-bhaTakatI te eka moTI aTavImAM pahocI gaI jUra karmanI mazkarI:pavanaMjaya ane aMjatA...7 281 rAkSazavaMza ane vAnaravaMza che Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zakSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 rIte jaina rAmAyaNa 282 A rajoharaNanI khANa ane te aTavImAM AvelA eka parvatanA kuMjamAM eka vRkSa hatuM, te vRkSanI nIce besIne te vilApa karavA mAMDI. vilApamAM paNa AvI mahAsatIo zuM bole che ane zuM vicAre che, te ApaNe have pachI joze paNa e vicAro ke azubha karmano tIvra udaya AtmAnekevI-kevI bhayaMkara dazAmAM dhakelI de che ? AvI dazAmAM jIvavuM e keTaluM kaThIna che? ghaNuMya kaThIna che, te chatAMpaNa karmavaza jIvavuM ja paDe che ! emAM koIno paNa kazo ja upAya cAlI zakato nathI e sunizcita che. ApaNe mAnI laIe ke sAsu to pArakI hatI paNa pitA Adi AvI rIte kema vartI zake ? paNa azubha karmanA udaya samaye AvuM kazuM ja pUchI zakAtuM nathI. Aja kAraNe jJAnI puruSo jagatanI samakSa saMsAranI asAratAnuM ja jorazorathI varNana kare che ane pharamAve che ke dharma sivAya A AtmAne saMsAramAM koI ja sAcuM AzvAsana ApanAra ke sAcI zAMti pamADanAra nathI. ane e ja kAraNe dharma khAtara sarvasvano, eTale ke mAtA-pitAno paNa tyAga vihita che. arthAt A vizvamAM ekapaNa vastu evI nathI ke - je dharmanI ADe AvatI hoya chatAM paNa teno tyAga na karI zakAya ! AthI e siddha che ke je loko anya-anya vastune AgaLa dharIne dharmane pAchaLa karavA mAMge che, te loko kharekhara ja mohamugdha kahevAya. to je loko jo prabhuzAsanane pAmavAno dAvo kare che ane je loke prabhuzAsananA pracArakapaNAno IlakAba laIne phare che, te loko jo mohamugdha lokonI bhegA bhaLI jAya, teonI vAtomAM hA, jI hA, kare ane saMsAranI suMdaratAmAM mohamugdhonA suramAM potAno sura pUre, to te lokone kaI koTimAM mUkAya? e khAsa vicAravA jevuM che ! 'azubhanA udaya samaye eka nahi jevI paNa sahAya nahI karI zakkAra, eTaluM ja nahi paNa vakhate phaTakAra karavAne paNa taiyAra thanAra Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmAone, zubhanA udaya samaye zubha vastuno teone amala karatAM rokavAno hakka zo che ?' A prazna A prasaMge khAsa vicAravA jevo che ! je mAtA ke pitA, je sAsu ke sasaro, je snehI ke saMbaMdhI, je vAlI ke vaDIla azubhodayanA yoge paDelI AphatanA samaye akiMcikara thaI paDe che, te mAtAne ke pitAne, te sAsune ke sasarAne, te snehIne ke saMbaMdhIne ane te vAlIne ke vaDIlane zubhodayanA yoge karAtI zubha pravRttimAM ADe AvavAnuM mana paNa kema thAya che agara ADe AvatA vicAra sarakho paNa kema nathI Avato ? | 'kharekhara, saMsAranI svArthodhatA koI ajaba prakAranI che ! e 1. svArthadhatAnA pratApe ja e vicAra nathI Avato ! mATe evI svArthodhatAmAM phasIne prabhumArganI ArAdhanA karatAM aTakI paDavuM - ArAdhanA karavAmAM ALasI thavuM, enA jevI bhayaMkara mohamUDhatA bIjI eka paNa nathI. A pramANe vicArI saMsAranI asAratA ane azaraNyatA samajI, A saMsArasAgaramAMthI potAnA AtmAno vistAra karavAnA kAryamAM rokAI javuM, eja A mAnavajIvananI sAcI saphaLatA ane sArthakatA che. trIjo prasaMga asahAya abaLA ApaNe joyuM ke e mahAsatI koI eka moTI aTavImAM pahocI gaI e aTavImAM AvelA girikaMjamAM eka vRkSanI nIce besIne hRdayadrAvaka vilApa karavA lAgI. "aho meM marjamAyA, gudAmavivArataH agre haNDo'bhavatpazcA-DhaparAdhavivecanam // 1 // " "sAdu tumati : jIna-doido rahitattvayA vAha saMbaMghiTavA-ttati sAdhu vidyAritam 2aa" "TurivratAni hi nArInAM, mAtAzvAsanacalram ? paticchaMdajuSA mAta-stvayApyahamupekSitA 113 // " 33 rAkSazavaMza 283 , jUra karmanI mazkarI pavanaMjaya ane aMjanA...7 ' ane vAnaravaMza (aa Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAkSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 che. jaina rAmAyaNaH, 284 che rajoharaNanI khANa * "bhrAtardoSo'pi nAstyeva, tAte jIvati te nanu / nAtha ! tvayi gha dUrastha, no sarvoccararmama ra44 sarvathA strI vinA nAtha-maidolhamava navatuM ? yathAhamekA jIvAmi, mandabhAgyaziromaNiH / 17 // " 'khedanI vAta che ke vaDIlonA avicArathI madabhAgyavALI mane pahelAM daMDa prApta thayo ane aparAdhanuM vivecana have pachI thaze. !' vAta paNa kharI che ke jo vaDIloe vicAra karavAnI taka lIdhI hota, to A rIte aparAdhano nizcaya thayA vinA tiraskara phITakara ane bahiSkAra na ja thAta, paNa tIvra azubhano udaya evA prakArano hoya che ke e vicArakane paNa avicAraka banAvI de che. AthI ja zrImatI aMjanAsuMdarI paNa mukhyatve potAnA maMdabhAgyane ja AgaLa kare che. ane kahe che ke "he ketumati ! te paNa kalaMkathI kuLanI rakSA sArI rIte karI ane he pitAjI ! Ape paNa saMbaMdhIonA bhayathI sArUM vicAryuM. vaLI "vizvamAM e vAta nizcitapaNe kahevAya che ke duHkhita nArIone mAtA e AzvAsananuM kAraNa che, eTale ke AzvAsana ApanArI che, paNa te mAtA ! patinI IcchAne ja anusarInArI te paNa mArI upekSA ja karI." ane he bhAI ! pitAjInI vidyamAnatA hovAthI tAro to koI doSa ja nathI, kAraNake pitAjInI vidhyamAnatAmAM tArAthI kazuM ja thaI zake nahi." kharekhara, "he nAtha ! Apa dUra hovAthI Aja sahu koI mArI sAthe zatru jevI ja AcaraNA karI rahyA che, eTale ke Aje koIpaNa mane AzvAsana ApanAra nathI." A ja kAraNe Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "maMdabhAgya AtmAomAM ziromaNi huM jema Aje pati vinA ekalI jIvuM chuM, tema koIpaNa strI potAnA pati vinA koI prakAre eka paNa divasa na jIvo !" A vilApamAM paNa A mahAsatI mukhyatve potAnA durbhAgyane ja doSa Ape che. uttama AtmAono e svabhAva ja hoya che ke 'game tevI sthitimAM paNa teonA mukhathI prAya:satya vastunuM bhAna karAvanAra ja zabdo nIkaLe che' A sthiti jotA koIpaNa AtmA samajI zake tema che ke zrImatI aMjJAsuMdarIno atyAre pAko azubhodaya che ane kharekhara, jJAnIonA kathana mujaba azubhodayanA samaye koIpaNa rakSaka thaI zakatuM nathI. ApaNe joyuM ke aMjJAne sAsue paNa kADhI mUkI, pitA tathA bhAIo paNa pUchyA ke gAchayA vinA koIpaNa jAtanI tapAsa karyA vinA, bahArathI ne bahArathI ja hAMkI kADhI, mAtAe paNa upekSA karI ane pitAe to evI kAryavAhI karI ke potAnI rAjadhAnInA nagaramAM ke gAmamAM paNa koI ene pesavA nA de. have vicAro ke 'AvA vakhate rakSaka koNa ?' kahevuM ja paDaze ke ' sevyo hoya to dharma !' paNa jo te na ja sevyo hoya to atyAre koI rakSaka nathI. kharekhara, zrImatI aMjanAsuMdarI e rAjaputrI vadhU che ane puSpanI zayyAmAM sUnArI hatI, chatAM enI Aje kaI dazA che ? zuM atyAre Ane e badhAno tyAga che ? nahi ja. tyAga karyo nathI paNa A to nIkaLavuM paDayuM che. hRdayathI tyAga kyAM che ? hRdayathI tyAga hoya to du:kha na ja thAya. kADhI mUkI che mATe ja du:khI che. atyAre mAtra enI pAse sAthImAM eka ja sakhI che. jo sAcI dharmabhAvanA jAgI hoya to ATalo vilApa hoya ? nahi ja. tevI dharmabhAvanAnA abhAve atyAre to Akheya raste vilApa ja kare che. kharekhara, atyAre enI hAlata dayA khAvA jevI ane bhayaMkara thaI che. jhADanA thaDa pAse besIne vilApa karatAM teNe 'bhAI, bApa, mAtA vageree 285 rAkSazavaMza ane vAnaravaMza krUra karmanI mazkarI:pavanaMjaya ane aMjanA...7 Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'sakSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 TI. jaina rAmAyaNa, ja rajoharaNanI khANa 286 Ama na karyuM. vagere vagere vicArothI ghanatA kare che ke kAMI bIju ? game tevI dInatA karavA chatAM paNa tIvra azubhanA udaya samaye koI ja rakSaka thatuM nathI, mATe koInI AzAe pApa karatA ho to na karatA. pApa karatAM thAbaDanArA bahu maLaze,paNa e pApano anubhava karavo paDaze te vakhate sAmuM jonAra kaI ja nahi maLe. anItithI meLavelA paisA gharamAM badhA ghAle, paNa Aropa Ave tyAre kaDI to potAne ja paheravI paDe. AthI koInI paNa salAhe pApa karatA ho to na karazo. pApa karavuM paDatuM hoya tyAM pastAjo, paNa potAno bacAva to na ja karatA. mA-bApanA kahevAthI khUna karyuM hatuM ke corI karI hatI, ema kahevAthI sarakAra choDe nahi paNa phAMsI ke jelamAM mokale. sarakAra na choDe to karmasattA kema choDe? mATe koInA AdhAra upara pApa na karatA, nahi to phaLa tamAre potAne ja bhogavavuM paDaze. pApa pravRttinA yoge karma evA baMdhAze ke Aro paNa nahi Ave, vaDIlanI paNa AjJA tyAM ja sudhI ke jayAM sudhI e hitamAM joDe ane ahitathI pAchA vALe. zrImatI aMjanAsuMdarIne koIpaNa saMbaMdhI na hatA ema nahi, paNa ghaNAya saMbaMdhI hatA. mAtA paNa mahArANI hatI, pitA paNa mahArAjA hatA, bhAI rAjayano mAlika hato, patino pitA paNa moTo rAjA hato, chatAM atyAre che koI ? kharekhara, azubhodayanA bhogavaTA samaye leI ja na hoya. AvA saMbaMdhIvALI aMjanAnI A dazA to tamArI zI hAlata ? 'tame kaI vastu para nizcita beThA cho ?' e jarA kAnamAM to kaho? konI huMphe Ama varto cho? koI pUchanAra nathI, ema koI kahI to nathI gayuM ne ? cAra-cha roTalInA cAhakone zA mATe ATalI anIti ane prapaMco Adi karavA paDe? game te rIte saghaLuM ja choDAya to paNa maryAdazIla to thavuM ja joIe. ATaluM jANyA pachI paNa taddana bephIkara raho, e ghaNuM ja bhayaMkara gaNAya. Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAramo karyodaya zrImatI aMjanAsuMdarIne tenA tIvra azubhanA udaye nirAdhAra karI mUkI. bAvIsa varSa sudhI akhaMDapaNe zIlanuM pAlana karanArI potAnI kulIna putravadhU upara, vagara vicAryuM sAsue kalaMka mUkI dIdhuM ane tene potAnA gharamAMthI kADhI mUkI AthI "pitAjIne ghera zaraNa maLaze, mAtA AzvAsana Apaze ane bhAI khabara pUchaze evI AzAthI kaMIka nirlaktA svIkArIne paNa te eka bhikSukInI jema pitAjInA makAna pAse AvI, paNa pitAjIne tathA bhAIe to mukha paNa joyA vinA, makAnanI bahArathI ne bahArathI ja kADhI mUkAvI ane tenI mAtAe paNa A banAvanI upekSA ja karI. A sthitithI eka abaLAne asahA du:kha thAya e sahaja che, paNa karmasattA e nathI ja jotI ke 'A abaLA che ke sabaLA che?" e to pApa AcaranArane yathAsamaye potAnA vipAkanuM bhAna game tevI avasthAmAM paNa karAve ja che. enI sattA AgaLa koInuM ja cAlI zakatuM nathI, mATe enAthI bhAgavAnA prayatno karavA karatAM, agara enA vipAkodaya samaye game te rIte bacI javAnA vikalpo vagere karavA karatAM, tenAthI beparavA rahI koIpaNa prakAranI asamAdhi vagere ryA vinA anaMjJAnIonI AjJA mujaba teno mULathI ja vinAza karavAnA prayatno AcaravA joIe paNa evA prayatno to koI puNyazALIo ke jeo anaMtajJAnI zrI vItarAga paramAtmAnA zAsanane samajI zakyA hoya, teo ja karI zake che paNa anya sAmAnya AtmAo to nahi ja! AthI ja bhAgyazALIo ! vicAro ke karmodayane AdhIna thaI gayelI zrImatI aMjanAsuMdarI patinI hAjarImAM paNa du:khada rIte gujArelI bAvIsa-bAvIsa varasone kevI rIte bhUlI jAya che ! ane ethI ja samajI zakAya tema che ke moharAjAnI mohinImAM AkhuMya vizva mUMjhAyeluM rAkSazavaMza ane vAnaravaMza ? jUra karmanI mazkarI pavanaMjaya ane aMjanA...7 Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina rAmAyaNaH para rajoharaNanI khANa 9 che. eja mUMjhavaNanA yoge zrImatI aMjanAsuMdarI paNa atyAre jANe pati ja eka rakSaNahAra hoya, e prakAranI bhAvanA pragaTa karI rahI che paNa e bhUlI jAya che ke karmasattAnI AgaLa koI ja TakI zakatuM nathI tenI sAme to eka dharmasattA ja basa che !' paNa AvA samaye dharma koI bhAgyazALIne yAda Ave che. bAkI bIjAo to koI kAkAne to koI bApane, koI mAmAne to koI mAmIne ane koI patine to koI snehIne ema koInA ne koInA ke je saghaLAMya karmasattAne AdhIna thaIne ja paratatra rIte jIvana gujArI rahela che. teonA ja zaraNanI IcchA rAkhyA kare che kAraNake karmarAjAnI ane emAMya moharAjAnI khUbI ja evI che ! rAkSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI hanumAnanuM avataraNa 8 zrImatI aMjanAsuMdarI eka tadbhavamuktigAmI mahAt AtmAnI mAtA bananAra che e sthitimAM karmanAM kAramA kArastAne temane parezAna karavAmAM kyAM bAkI rAkhyuM che ? paNa dharmanA pratApe jaMgalamAM paNa maMgala thAya che, munivaranA darzana thAya che, zaMkAnA samAdhAna maLe che, divya sahAyanI prApti thAya che ne devatAI divya putrano avatAra thAya che. janmatAM ja hanupUramAM pahoMcavAthI 'hanumAna' evA nAmathI prasiddha thAya che. bAkI to 'zrIzaila' evuM temane nAmAbhidhAna apAya che. Ama rAmAyaNanA pAtromAM 'zrI hanumAna' viziSTapAtra che. temanA avataraNajanmano prasaMga ahIM rajU thayo che. paNa A saMsAra ja evo che ne ke sukha-du:khanI ghaTamALa cAlatI ja rahe. A ghaTamALanuM darzana karAvanArI ghaTanA 'pavanaMjaya' nA prasaMgathI jANI zakAya che. ajJAnano avarNanIya-mahimA A prasaMgamAM hubahu rajU thayo che. rAmAyaNanA prasaMgomAM A prasaMga AgavI bhAta pADe che. -zrI 289 Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 290 zrI hanumAnanuM avataraNa munivaranAM darzana vasaMtatilakAnA be prazna prathama praznano uttara bIja praznano uttara dharmanA pratApe jaMgalamAM paNa maMgala ! acAnaka divya sahAya putrano janma mAmAno samAgama devajJano abhiprAya prayANa ane utpAdA mosALamAM satkAra ane putranuM nAmakaraNa pavanaMjayanuM punarAgamana ane aMjanAnI zodha pavanaMjayano mAtApitA pratyeno saMdezA ketumatino duHkhapUrNa pazcAttApa * putravadhUnI zodha mATe sasarAnuM prayANa bhUtAvana'mAM putranuM darzana paravaza pavanaMjayanuM sAhasa * citAmAM paDatAM pahelAM * putrane bacAvI levAno pitAjIno prayatna * putrano prazna * keTalAka zodhanArA hanapuramAM * aMjanAnI mUccha ane rudana * rudana samayanA ugAro. ajJAnano avadhi mohano mahimA aMte paNa vivekano udaya zokane sthAne chavAyelo AnaMda AnaMdotsava svajana mIlana zrI rAvaNanuM AvAhana sAcI kSatriyavaTa nA ujJAze. zrI hanumAnajIno zrI rAvaNa Adie karelo satkAra Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI hanumAnanuM avataraNa zrI hanumAnanuM avataraNa...8 munivaranAM darzana eja rIte moharAjAne AdhIna thaI gayelI zrImatI aMjanAsuMdarI hadayadrAvaka vilApa karI rahI che. e rIte vilApa karatI zrImatI aMklAsuMdarIne, tenI sakhI vasaMtatilakA samajAvIne tyAMthI AgaLa laI gaI. AgaLa jyA te baMnee eka guphAnI aMdara dhyAnamAM rahelA 'amitagati' nAmanA munivarane joyA. Ave samaye paramatyAgI munivaranuM darzana thavuM, e jevuM-tevuM nathI. Ave samaye AvA munivaranuM darzana thayuM, eja sUcave che ke zrImatI aMjanAsuMdarIno azubhodaya maTI zubhodaya thavA Avyo che.' sabhA : sAheba ! darzana mAtrathI ja bhAgyodaya kema kahevAya ? jene AvA samaye munivaranA darzanathI gusso Ave ane vaMdana karavAne badale gALo devAnI ke mAravAnI buddhi thAya tenuM zuM?" pUjayazrI : bhAgyazALI ! A sthaLe evuM nathI, kAraNake zrImatI aMjanAsuMdarI ane tenI sakhI vasaMtatilakA e baMneyane munidarzanathI AnaMda thAya che ne vaMdana karavAnI bhAvanA thAya che eTaluM ja nahi paNa te baMneya te munivaranA pAse jaIne vinayapUrvaka vaMdana kare che ane bhaktipUrvaka potAnA hadayanI zaMkAone TALavA mATe prazno kare che ! AvA AtmAo mATe darzana mAtrathI paNa bhAgyodaya kahevAya. je AtmAone muninA darzanathI gusso vagere thAya che, te AtmAone to - muni maLI jAya to paNa, teone muninuM darzana thayuM, ema nathI kahevAtuM. 21 rAkSazavaMza , ' 1 ane vAnaravaMza Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . jaina rAmAyaNa 292 rajoharaNanI khANa 292 'rAkSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 bAkI e vAta to sAcI ja che ke AvA samaye munivaranuM darzana thavu ane darzana thatAnI sAthe ja vaMdana Adi karavAnI bhAvanA thavI, e ghaNo ja zubhAya hoya tyAre ja bane che. ethI ja kahayuM ke zrImatI aMklAsuMdarIno azubhodaya maTI have zubhodaya thavA Avyo che kAraNake e baMneya muninuM darzana thatAnI sAthe ja du:khane lagabhaga visarI jAya che ne sIdhA ja e munivaranI sevAmAM hAjara thAya che eTale e munivaranI pAse jaI te cAraNa zramaNamunine vinayapUrvaka praNAma karIne, AgaLanI bhUmi upara besI gayA. | vasaMtatilakAnA be prazna A rIte baMneyane sAme beThelA joIne paropakArarasika evA te munivare paNa potAnuM dhyAna pAryuM, eTale ke samApta karyuM, ane "manaraMvatatadhkhyAna, mahArAmaidhsAram ? __ dharmalAbhAziSaM so'dAt, karamunnamya dakSiNam // 11 // " "potAno jamaNo hAtha uMco karIne mana:citi kalyANarUpa je moTo bagIco, tene lIlochama eTale praphulla rAkhavA mATe eka pANInI tIka samAna "dharmalAbha rUpa AziSa te munivare ApyAM." parama tAraka munivaranI evI uttama prakAranI AziSa sAMbhaLIne pharIthI bhaktipUrvaka namaskAra karIne te vasaMtatilakAe zarUAtathI mAMDIne, zrImatI aMjanAsuMdarInuM saghaLuMya du:kha te munivaranI samakSa kahyuM ane puchyuM ke 1- A zrImatI aMklAsuMdarInA garbhamAM koNa utpanna thayela che? tathA 2 - A mArI sakhI AvA prakAranI dazAne kayA karmathI pAmelI che? prathama prastano uttara vasaMtatilakA dvArA pUchAyelA be prazno paikInA prathamano uttara ApatA te munivare pharamAvavA mAMDyuM ke, A ja jaMbudvipa'nA 'bharata' nAmanA kSetramAM maMdara' nAmanA nagaramAM 'priyanaMdI' nAmano eka vaNika hato. e vaNikta 'jayA' Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAmanI eka patnI hatI. e patnI dvArA te priyanaMdI' nAmanA vaNikta eka putra hato. tenuM nAma tenA mAtA-pitAe 'damayanta' pADyuM. te 'damayanta' caMdramAnI mAphaka kalAono nIdhi damapriya hato ane damapriya te kahevAya che ke jene IMdriyonuM damana karavuM priya hoya A damayanta paNa evI ja rIte damapriya hato. te damayanta koI eka divasa kriIDA karato-karato eka udyAnamAM pahoMcI gayo. e udyAnamAM teNe svAdhyAya dhyAnamAM tatpara evA sAdhuone joyA ane e sAdhuo pAse zuddhabuddhivALA te damayanta dharmane sAMbhaLyo sAMbhaLyo eTaluM ja nahi, paNa te sAMbhaLelo dharma te puNyazALI AtmAne racyo paNa ! e dharma racavAnA pariNAme teNe te sAdhuo pAse samyatvano svIkAra karavA sAthe vividha prakAranA abhigrahone aMgIkAra karyA ane sAdhuone yathocita ane aniMdita ghana dIdhuM te pachI tapa ane saMyamamAM ja rakta raheto te kALakrame marIne devalokamAM paramaRddhivALo deva thayo. tyAMthI cyavIne 'jaMbudvipa' mAM AvelA 'magaoNka' nAmanA nagaranA nareza 'zrI haricaMdra nAmanA rAjAnA ane te rAjAnI priyaMgulakSmI' nAmanI rANInA putrapaNe utpanna thayo. tyAM mAtA-pitAe tenuM nAma 'siMhacaMdra pADayuM. 'siMhacaMdranA bhavamAM paNa te zrI kleizvaradeve upadezelA dharmane pAmyo. te bhavamAM paNa teNe pAmelA zrI jinezvaradevanA dharmanA ArAdhyo ane kramayoge tyAMthI paNa kALadharma pAmIne te devalokamAM utpanna thayo. devalokamAMthI cyavIne te Aja 'jaMbudvipa nA bharatakSetramAM AvelA vaitADhaya' nAmanA parvata upara vArUNa nAmanA nagaramAM 'sukaMTha' nAmanA rAjA ane kAkodarI' nAmanI rANInA putra tarIke utpanna thayo ane tenuM nAma tyAM 'siMhavAhana' pADavAmAM AvyuM. tyAM ghaNA kALa sudhI rAjayane bhogavIne te 'siMhavAhane teramAM tIrthapati zrI vimalanAtha svAmi'nA tIrthamAM vicaratA zrI lakSmIdhara nAmanA munivaranI pAse vata aMgIkAra karyuM. eTale ke dIkSA lIdhI. ane duSkara tapane tapyo 'zrI hanumAnanuM avataraNa...8 293 rAkSazavaMza ane vAnaravaMza - ( Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | jaina rAmAyaNa ra84 rAkSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 A rajoharaNanI khANa ane e rIte saMyamanI ArAdhanA karavAthI tyAMthI kALadharma pAmIne te 'damayanta'no jIva 'lAntaka' nAmanA chaThThA devalokamAM deva tarIke utpanna thayo. tyAMthI cyavIne A tArI sakhInA udaramAM AvIne avataryo che, ane "gunAmAnavazvayaM, DhodhyAna vidyAgharezvara: 2 putravehoDalyA, anavadyo viSyati ?????" A aMnA' no putra guNonuM ghAma thaze, mahAparAkramI thaze, vidyAdharono izvara thaze ane caramadevI eTale A ja bhavamAM muktine pAmanAro tathA pAparahita thaze." bIjA praznano uttara A rIte prathama praznanA uttaramAM 'aMjanAsuMdarI'nA garbhamAM AvelA putranA pUrvabhavonuM zravaNa karAvI, te munivare aMjanAnA garbhamAM koNa che ane kevo che te sAMbhaLyuM. have mArI A sakhI AvI dazAne kayA karmanA yoge pAmI che?' A bIjA praznano uttara ApatA te zrI amitagati' nAmanA cAraNa munivara pharamAve che ke | 'kanakapura' nAmanA nagaramAM mahArathIomAM ziromaNi 'kAkaratha' nAmano rAjA hato. te rAjAne kanakodarI' nAmanI ane lakSmIvatI' nAmanI be patnIo hatI. temAMthI lakSmIvatI' nAmanI rANI sadAne mATe paramazrAvikA hatI. teNe potAnA gharamaMdiramAM ratnamaya jinabiMbane sthApana karIne niraMtara baMne kALe vaMdana tathA pUjana karatI hatI. AthI bIjI rANI 'kanakadorI'ne IrSA thaI. sabhA: zokya hatI ne ? dharmanuM ArAdhana kare temAMye IrSyA ? hA, ghaNAya AtmAo evA heya che ke pote dharma kare nahi ane bIjA kare te paNa teothI sahAya nahi.' e nyAye kanakadorI' thI paNa potAnI sapatnInI dharmakriyA sahI na zakAI. eTale mAtsaryanA yoge duSTa hadayanI te nakkorIe zrI arihaMta bhagavAnanI pratimAne harI lIdhI ane apavitra kacarAmAM phekI dIdhI. bhAgyayoge te ja samaye vihAra karatA karatA zrI jayazrI' nAmanA gaNitI tyAM AvyA. temaNe A joyuM ane teNIne kahAM ke - Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ X XX XX XXX XXX ? "taddaaA tamuivAvaiva-maMdorff datbaTuM zumeTA??? "kavitvatimamitra, pralipajyA tvayA ta: ? anedoAvahughAnAM-mayiM haMta mananam 2?'' "he zubhe ! te A kyuM zuM ? kharekhara, bhagavAn zrI arihaMta paramAtmAonI pratimAne AvA azuci sthaLamAM pheMkvAthI khedanI vAta che ke te tArA AtmAne aneka bhava mATe du:khonuM bhAjana banAvyo che." gaNinInA kathanane sAMbhaLavAthI 'ktakodarI' ne ghaNo ja pacAttApa thayo ane e pazcAttApanA yoge teNe bhagavAn zrI arihaMtanI pratimAne te apavitra sthAnamAMthI upADI lIdhI ane te pachI pratimAjIne barAbara pramAjita karIne ane e thayelA pApanI kSamApanA karIne, te pratimAne yogya sthAne sthApanA karI. tyArathI AraMbhIne te 'samyatva' Adine dharanArI thaIne, zrI jinezvaradevoe pharamAvelA dharmane ArAdhavA mAMDI. gaNinInA yoge dharmane pAmIne ane pALIne tathA kALakrame marIne te kanakodarI' saudharma lpamAM eTale prathama devalokamAM devI tarIke utpanna thaI. ne tyAMthI cyavIne A tArI sakhI 'zrI maheMdra rAjAnI putrI tarIke utpanna thaI ane A tArI sakhIne atyAre je duHkhada avasthA bhogavavI paDe che, te bIjA koI ja kAraNe nahi, paNa te vakhate zrI arihaMta paramAtmAnI AzAtanA karI hatI te ja kAraNe che eTale ke te zrI arihaMta paramAtmAnI pratimAne du:sthAnamAM nAkhI dIdhI hatI, te pApathI utpanna thayeluM A phaLa che. ane te bhavamAM eTale ke je bhavamAM A tArI sakhI 'kAkodarI' tarIke hatI, te bhavamAM tuM AvI bena hatI ane tenA te karmamAM anumodana ApanArI hatI, ethI te karmanA vipAkane tAre paNa AnI sAthe bhogavavo paDe che : ' zrI hanumAnanuM avataraNa...8 295 rAkSazavaMza ane vAnaravaMza ? Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAkSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 jaina rAmAyaNaH rajoharaNanI khANa 296 ''mu prAyanihaM ghAsyA, stasya chuMHdrmaLaH panam gRhatAM ninagharmasta-morne mave ve ' "A tArI sakhInA te duSkarmanuM phaLa bhuktaprAya: thaI gayuM che, eTale ke ghaNuM bhogavAI gayuM che ane nahi jevuM ja rahyuM che mATe bhavebhave zubha phaLane ApanArA zrI jijJezvaradevanA dharmane aMgIkAra karo !" zrI jinezvaradevanA dharmano prabhAva ja e che ke enI sevA karanArA AtmAonA uttarakALa eTale bhaviSyakALa sAro ne sAro ja thAya kAraNake muktiprApaka dharma jo muktinI ja kAmanAthI sevAya, to A saMsAramAM paNa te AtmAne udayavaMto ne udayavaMto ja rAkhe che. mATe du:khathI trAsa, pAmatA ane ekAMte sukhane ja IcchatA AtmAoe, e zrI jinezvaradevanA dharmane ja aMgIkAra karavo joIe, e kAraNe tame e dharmane aMgIkAra karo. ane Ama pharamAvIne teozrI vadhumAM ema paNa jaNAve che ke ahIMyA akasmAt rIte Avelo aMjanAno mAmo Ane potAne ghare laI jaze ane ghaNA ja alpa samayamAM potAnA pati sAthe A aMjJAno meLApa thaze. A pramANe bIjA praznano paNa uttara ApIne ane zrImatI aMjJAsuMdarI ane vasaMtatilakA e baMneyane zrI arihaMta paramAtmAe vizvanA kalyANa mATe upadezelA dharmamAM sthApana karIne, zrI amitagati nAmanA munIMdra AkAza mArge uDayAM. dharmanA pratApe galamAM paNa maMgala ! bhAgyazALIo ! have tame vicAro ke eka prabhunI pratimAne kacarAmAM nAkhavA mAtrathI utpanna thayelA pApano vipAka A rItano thAya, to Aje jeo paramatAraka zrI arihaMta paramAtmAnI pratimA mATe jayAre ne tyAre yadvA-tadvA pralApa kare che, te AtmAonI hAlata zI thaze ? kharakhare ja, AvAonI dazAno khyAla karatA kone bhAva dayA utpanna na Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thAya ? dayALuoe AvA AtmAone sudhAravA ane teo na sudhare to tevA AtmAothI yogya AtmAone alaga karavAnA prayatno, vagara kaho paNa AcaravA joIe ke nahi ? sabhA :- avazya AcaravA ja joIe. zrImatI aMjanAsuMdarIne to potAnA karelA pApakarmano gaNinInA upadezathI te ja bhavamAM ane te ja vakhate pazcAttApa paNa thayo hato tathA te ja samaye potAnA pApane sudhArI lIdhuM hatuM, chatAMya te pApano vipAka varSo sudhI bhogavavo paDyo, to je bicArAonA aMtaramAM sudharavAnI sahaja paNa IcchA nathI, eTaluM ja nahi paNa ulTA potAnA pApakarmane paNa puNyakarma mAnIne jora-zorathI ane rAjI khuzIthI rAcI-mAcIne pApakarma AcarI rahyA che, tathA AcaryA pachI paNa tenI prazaMsA karI-karIne te pApakarmane sudaDha banAvI rahI che, te bicArAonI dazA kevI ane keTalI zocanIya che? sabhA :- ghaNI ja. kharekhara, paramopakArI zAstrakAra maharSio evA pratyanika AtmAone mATe ghaNA ja bhayane utpanna karanAruM varNana kare che ane sUcave che ke kalyANanA arthI AtmAoe pratyanikapaNAthI avazya bacavuM ja joIe.' paNa AvAonI sAme zAstro dharavA, e paNa evAono AtmanAza karavA barAbara che, kAraNa ke zAstronI vAtathI teono e roga vadhato ja jAya tema che, ane jayAre-jayAre emane zAstronI vAto kahevAmAM AvI che, tyAre-tyAre pariNAme te AtmAo e parama kalyANanA paMthano upadeza karanArA zAstro ane te zAstronA racayitA te-te paramatAraka maharSi pratye paNa yadvA-taddA bolyA che ane bole che tathA ema bolI bolIne teo potAnuM bhAvamaraNa pedA kare che. sabhA :- sAheba ! kharekhara evo ja anubhava thayo che ane 2 thAya che. zrI hanumAnanuM avataraNa...8 297 rAkSazavaMza ane vAnaravaMza ? Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga-1 rAkSasavaMza ane vAnaravaMza jaina rAmAyaNaH ja rajoharaNanI khANa 6 AthI ja ema kahevuM paDe che ke AjanA virodhIo, prAya: asAdhya vyAdhivALA daradIonA jevA che eTale teone sudhAravA prayatno karavA karatA bhadrika AtmAone evAonA saMgathI bacAvI levAnA ane yogya AtmAone prabhumArganI sanmukha karavAnA ja prayatnanI jarUra che." zrImatI aMjanAsuMdarIe te munivara dvArA potAnA pUrvabhavanI sthiti jANI, te upakArI munivaranA upadeza pramANe potAnI sakhI sAthe zrI jinezvaradevano dharma svIkAryo ane te upakArI munivara paNa te baMneyane zrI arihaMta paramAtmAnA dharmamAM sthApana karIne garuDanI mAphaka AkAzamArge cAlyA gayA. | munivaranA cAlyA gayA pachI ekalI ja rahI gayelI te baMne bALAoe, AvatA eka yuvAna siMhane joyo. te jANe pUMchaDAnI chaTAne pachADavAthI pRthvIne phADI nAkhavA ja Icchato hoya tema, arthAt te jozathI potAnA pUMchaDAne pachADato Avato hato teNe potAnA bukAra' dhvanithI dizAonI kuMjane bharI dIdhA hatA arthAt tenA 'butkAra' dhvanithI dizAonA kuMjo gAjI uThatA hatA Avato siMha potAnA zarIra upara lAgelA hAthInA lohIthI bhayaMkara lAgato tenI dADhAo vajanA kaMda jevI hatI tenA dAMto karavatanA jevA krura hatA tenI kesarA saLagatI vALA jevI hatI tenA nakho loDhAnA aMkuza jevA hatA ane tenuM ura:sthaLa zilA jevuM hatuM. acAnaka divya sahAya AvA bhalabhalAne paNa bhaya pamADe tevA siMhane Avato jovAthI dhrujatI-dhrujatI ane bhUtaLamAM pesavA icchatI hoya tema jamInane jotI, tathA bhayabhIta thaI gayelI hariNI jema kaI dizAmAM javuM evA vicAramAM paDI jAya tema vicAramAM paDI gayelI te baMneya bALAo jeTalAmAM ubhI che, teTalAmAM ja te bALAonA zubhodaye je guphAmAM munivara hatA te ja guphAno Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhipati maNicUDa nAmano yakSa aSTApada nuM rUpa vikuliMne Avyo ane AvIne te siMhane teNe mArI nAkhyo. te pachI 'aSTApadanuM rUpa saMharI lIdhuM ane potAnuM rUpa aMgIkAra karyuM. potAnA mULa rUpamAM pragaTa thaIne te yakSa baMneya bALAone khuza karavA mATe, potAnI priyA sAthe zrI arihaMta paramAtmAnA guNonI stuti gAvA lAgyo. azubhanA udaye eka samaya evo hato ke je samaye mAtA, pitA ke baMdhue paNa khabara nahotI lIdhI ane azubhanA udaye evo paNa samaya AvI lAgyo ke koIpaNa jAtanA saMbaMdha vinAno ane devapaNAmAM utpanna thayelo yakSa paNa sahAya mATe doDI Avyo, eTaluM ja nahi paNa sAya karyA pachI pAcho teone khuza karavA mATe paNa prayatna karavA lAgyo. kharekhara, dharma e evI vastu che ke te potAnA sAcA sevakane game tevA samaye paNa aciMtita sahAya Ape che. AthI sukhanA arthIe ADAavaLA udhamAto karavI choDI daI, eka dharmanI sevAmAM ja samarpAI javuM joIe. jIvanane dharmanI sevAmAM samarpi devAthI, AtmA A du:khamaya saMsAramAM paNa sukhano anubhava karI pariNAme anaMta sukhano bhoktA thaI zake che ane jIvanane dharmathI vimukha banAvanAro AtmA, sukhano arthI chatAM A duHkhamaya saMsAramAM du:khabharI ane ethI ja dayAjanaka dazAmAM ja sabaDyA kare che. AthI sukhanA arthI mATe eka dharma ja zaraNarUpa che. A pachI zrImatI aMjanAsuMdarI ane vasaMtatilakA te yakSanI sahAyatAnA yoge te ja guphAmAM zAMtipUrvaka rahI ane tyAM zrI munisuvratasvAminI pratimAne sthApIne niraMtara te pratimAnI pUjA karavA che lAgI. zrI hanumAnanuM avataraNa...8 rAkSazavaMza 299 ane vAnaravaMza ? Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina rAmAyaNa: 100 rajoharaNanI khANa rAkSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 putrano janma A rIte potAnA jIvanane dharmamAM pasAra karatI zrImatI aMjanAsuMdarIe eka divase siMhaNa jema parAkramI siMhane janma Ape, tema caraNamAM vaja, aMkuza ane cakranA cihnavALA parAkramI putrane janma Apyo. rAmAyaNamAM je hanumAna tarIke prasiddha che te Aja. A samaye zrImatI aMjanAsuMdarInA sUtikarmo harSanA vazathI pote ja ANelA kASTa ane jaLa Adie karIne vasaMtilakA e karyA ane te pachI duHkhita thayela zrImatI aMklAsuMdarI potAnA te putrane khoLAmAM sthApIne, mukha upara TapakatAM AMsuo pUrvaka jANe te guphAne rovarAvatI na hoya tema rovA lAgI ane bolI ke - "mahIma vidhine, tava nAtaca, vaDhaMzam ? janmotsavaM karomyeSA, varAkI puNyavarjitA // 1 // " "he mahAtman ! garIbaDI ane puNyavihInA A huM, A ghora vanamAM utpanna thayelA tAro kevo janmotsava karuM? mAmAno samAgama A pramANe rotI te zrImatI aMjanAsuMdarIne joI 'pratisUrya' nAmano eka khecara tenI pAse Avyo AvIne madhura vANIvALA teNe zrImatI aMjanAsuMdarInA du:khanuM kAraNa pUchyuM ane vasaMtatilakAe rotArotA vivAhathI mAMDIne putranA janma sudhInA zrImatI aMjanAsuMdarInA du:khanA hetune sarva prakAre kahI batAvyo. A sAMbhaLIne ekadama roto-roto te khecara paNa bolI uThayo ke he bALA ! A huM hanupUra' nAmanA nagarano rAjA chuM, 'suMdarImAlA nI kukSIthI utpanna thayelo chuM. citrabhAnu rAjAno putra chuM ane mAnasavegA' nAmanI tArI mAtAno bhAI chuM. mArA bhAgye huM tane jIvatI joI zakyo chuM mATe have zAMta thA.' A kathanathI zrImatI aMjanAsuMdarI paNa jANI gaI ke "A khecara bIjo koI ja nathI, paNa munivaranA kahevA pramANe mAro mAmo ja che.' Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AthI te paNa adhika-adhika rovA lAgI, kAraNake ghaNuM karIne ISTanane jovAthI du:kha tAju thAya che. e ja kAraNe adhika adhika rotI potAnI bhANeja zrImatI aMklAsuMdarIne rotI rokIne pratisUrya' nAmanA khecare potAnI sAthe AvelA devajJane zrI aMjanAsuMdarInA eTale potAnI bhANInA putrano nma Adi paDyo eTale ke "A putra janmyo tyAre graha vigere kevA hatA ane A putra kevo thaze ?' e vigere pUchyuM. devajJano abhiprAya zrI pratisUrya' nA praznano uttara ApatA deva kahAM ke - "bhAvyavazyaM mahArAjo, bhave cAva setsyati / zubhagrahavane nayano, nAtoDavaM puSpamAO zizu ?" "tathADhi lithiriyuM, vaizya huM nASTamI ? nahAmaM pravAM svAmI, vIsarazya vibhAvasu sArA" mAkrityo vartate me, bhavanaM tuMtAmazritaH ? candramA makare madhye, bhavane samavasthitaH 113 // " "lohitAMgo vRSe madhye, madhye mIne vidhoH sutaH / kulIre dhiSaNo'tyuccai - radhyAsya bhavanaM sthitaH // 4 // " "mane taityagurusra-stamava zanaizvara: 2 mInalagnodaye brahma-yoge sarvamidaM zubham 117 // " "he rAjan ! zubha grahonA baLavALA lagnamAM janma pAmelo A bALaka avazya moTo rAjA thaze ane Aja bhavamAM siddhipadane pAmaze." kAraNake A caitramAsanI kRSNA aSTamI che e sutithi che, nakSatra zravaNa che, A vArano svAmI sUrya che eTale ke ravivAra che, uMcA bhavanane Azrita thayelo sUrya 'zrI hanumAnanuM avataraNa...8 che 301 rAkSazavaMza ane vAnaravaMza Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja jaina rAmAyaNa 30 2. 'rAkSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 - rajoharaNanI khANa 02 meSa rAzimAM varte che. caMdramAM 'makararAzi' mAM madhya bhavanamAM rahelo che. maMgaLa vRSa rAzimAM madhya bhavanamAM rahelo che. budha mInarAzimAM madhya bhavanamAM rahelo che, 'guru' ati ucca bhavanamAM karkarAzimAM rahelo che. 'zuka' uccano thaIne 'mIna rAzimAM raho che ane zani paNa mInarAzimAM rahelo che. AthI mInalagna nA udayamAM ane bahma' nAmanA yogamAM saghaLuMya zubha che. prayANa ane utpAta A prakAranA devajJanA kathanane sAMbhaLIne pratisUrya, potAnI bahenanI putrIne tenI sakhI ane tenA putra sAthe zreSTha vimAnamAM besADIne pote potAnA nagara tarapha cAlyo. mArgamAM cAlatA zrImatI aMjanAsuMdarIno te bALaka vimAna upara laTakatA zreSTha ratnonAM jhumakhAonI ghugharIone levAnI IcchAvALo thavAthI ekadama uchaLyo ane parvatanA zikhara upara paDyo tathA tenA paDavAthI te parvatanA cUrecUrA thaI gayA. paNa zrImatI aMjanAsuMdarI to putrane paDato joIne ja ekadama gabharANI, eTale ekadama hAthathI potAnA hadayane kuTavA lAgI ane pratizabdothI guphAone paNa rovarAvatI te rovA lAgI. paNa 'pratisUryo' to ekadama te bALakanI pAchaLa ja paDatuM mUkyuM ane tema karIne naSTa thayelA vidhAnane jema lAvIne Ape, tema bhANejInA te akSata aMgavALA dIkarAne lAvIne tene sopyo. mosALamAM satkAra ane putranuM nAmakaraNa A pachI zrI pratisUrya paNa, zrImatI aMjanAsuMdarI AdinI sAthe mana jevA vegavALA vimAnathI je nagaramAM mahotsava karAI rahyo che, te potAnA hanupUra' nAmanA nagaramAM pahocI gayA. tyAM zrImatI aMjanAsuMdarIne AnaMdapUrvaka potAnA prAsAdamAM zrI pratisUrya rAjAe utArI. tyAM zrI pratisUrya rAjAnA aMta:pure jANe potAnI kuLadevI ja na AvI hoya tema mAnIne kuLadevInI jema zrImatI aMjanAsuMdarInI Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjA karI. A pachI je kAraNathI zrImatI aMjJAsuMdarIno putra janmatAthI sAthe ja hanupura nagaramAM Avyo, te kAraNathI tenA putranuM nAma mAmA pratisUrye 'hanumAna' pADyuM ane je kAraNathI vimAnathI paDelA A putre zailane cUrI nAkhyo te kAraNathI te putranuM bIju nAma'zrI zaila' paNa pADayuM. putranI vRddhi ane mAtAnI ciMtA "hanumAnapyavardhiSTa, tatra krIDan yathAsukham / rAjahaMsArbhaka iva, mAnasAM bhojinIvane 'DhoSoDaghvArovitaH zvazvA, thUM nAmottarIti 2 sadaiva dintayA tAmya-dhvAnanAC/ntazalyeva 225 "jema mAnasa sarovara upara AvelA kamalinInA vanamAM sukhapUrvaka krIDA karato rA Msano bALaka vadhe, tema mAmAnI rAjadhAnImAM sukhapUrvaka krIDA karato zrImatI aMjanAsuMdarIno putra 'hanumAna' paNa vadhavA lAgyo. ane "zrImatI aMjJAsuMdarI to haMmezA 'ketumati nAmanI sAsue Aropelo doSa kevI rIte utaraze' A prakAranI ciMtAthI ja du:khI thatI hRdayamAM zalyapUrvaka rahevA lAgI." ' ' ' ' ' eTale ke bALaka ciMtA, vinA sukhapUrvaka krIDA karato moTo thAya che ane kALa pasAra kare che, tyAre mAtA du:khita hRdaye potAno kALa pasAra kare che. pavanaMjayanuM punarAgamana ane aMjanAnI zodha have A bAjue zrI rAvaNanI sahAya mATe gayela pavanaMjaya, varUNanI sAthe saMdhi karIne varUNa pAsethI khara ane dUSaNane choDAvyA ane zrI rAvaNane saMtoSa pamADyo. tethI rAvaNa paNa potAnA parivAra sAthe 'laMkA' nagarImAM gayo ane pavanaMjaya paNa zrI rAvaNane pUchIne potAnA ja nagaramAM cAlyo Avyo. 303 rAkSazavaMza ane vAnaravaMza zrI hanumAnanuM avataraNa...8 Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ da\ jaina rAmAyaNa 304 rAkSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 A rajoharaNanI khANa potAnA nagaramAM AvIne vinIta evo te prathama potAnA mAtApitAnI pAse gayo. tyAM mAtA-pitAne praNAma karIne, te zrImatI aMjanAsuMdarInA AvAse gayo paNa aMjanA vinAno te AvAsa, tene jyo--A vinAno caMdramA jevo dekhAvA lAgyo arthAt jema jyostA vinAno caMdramA tejohIna lAge, tema zrImatI aMjanAsuMdarI vinAno te AvAsa paNa, tenI dRSTie tejohIna bhAsyo. AthI pavanaMjaye tyAM rahelI eka strIne pUchyuM ke "jenuM darzana netrone mATe amRtanA aMjana jevuM che, tevI te 'aMjanA' nAmanI mArI priyA kyAM che?" uttaramAM te strIoe paNa kahyuM ke "Apa raNayAtrAe gayA te pachI keTalAka divaso gayA bAda garbhavatI thayelI joIne ApanI mAtA ketumatie kADhI mUkI ane bhayathI vyAkULa banelI hariNInA jevI te aMjanAne laI jaIne pApI evA A rakSako, 'maheMdra nAmanA nagaranI pAse AvelA araNyamAM mUkI AvyA." A pramANe sAMbhaLIne potAnI priyAne maLavA utsuka banelo pavanaMjaya, pArevAnI jema pavanavege potAnA sAsarAnA vatane pahoMcyo tyAM paNa potAnI priyAne nahi jotA teNe eka strIne pUchyuM ke, "mArI prANapriyA aMjanA ahIM AvI hatI yA nahi ?" te strIe kahyuM ke "sAvaraDyAvihe sAyANI - dvantatinacotvaMta ? paraM nirvAsitA pitro - tpanbadauHzIlyadoSataH / / 11 // " zrImatI aMjanAsuMdarI, potAnI sakhI 'vasaMtatilakA' sAthe ahIMyA AvI V hatI, paraMtu tenA pitAe, utpanna thayelA du:zIlapaNAnA gheSathI tene ahIMthI kADhI mUke." strInA te vacanathI, jema vajathI haNAya tema pavanaMjaya haNAyo ane tyAMthI te potAnI strIne zodhavA mATe parvato ane vano AdimAM khUba bhamyo. paNa tene potAnI priyAnA samAcAra koIpaNa sthaLethI Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maLyA nahi, tethI zApathI bhraSTa thayela devatA jevI rIte khinna thAya tevI rIte te khinna thayo. pavanaMjayano mAtA-pitA pratyeno saMdeza have viSAda pAmelo pavanaMjaya mohane AdhIna thaIne, zuM zuM kare che te ApaNe joIe. prathama to pavanaMjaye, potAnA mitra prahasitane kahyuM ke saraghe 83tva ja vimo - ciMtAja mahafmamAma ? mAdyavAvavAno%i, na vavANaMnAsuMdarI ???" givyAlama tA-maratye tasvinAm ? dRzyAmi cetsAdhu tarhi, no ceDhekSyAmi pAvakam // 2 // " "he mitra ! tuM jaIne mAtA-pitAne he ke "A pRthvI upara bhaTakatA meM, koIpaNa sthaLe Aja sudhI aMjanAne joI nathI. hajI phrIthI paNa huM, te tapasvinIne araNyamAM zodhuM chuM ane zodhatA jo tene huM joIza, eTale ke - zodhI zakIza, meLavI zakIza to sAruM paNa jo zodhavA chatAM paNa huM tene nahi meLavI zakuM, to huM agnimAM praveza karIza." A pramANe kahevAyelA prahasite jaldI AdityapuramAM jaIne pavanaMjaye kahevarAvelo te saMdeza, pavanaMjayanA pitA praphlAda' ane mAtA 'ketumati' ne kahyo. ketumatino duHkhapUrNa pazcAttApa potAnA putrano te prakArano saMdezo sAMbhaLIne, mAtA ketumati jANe pattharathI hadayamAM haNAI ja na hoya, tema mUcchita thaIne bhUmi upara paDI ane te pachI yogya upacArothI zuddhine pAmyA bAda, te prathama to prahasitane uddezIne kahevA lAgI ke "sa kiM tvayA prahasita ! vyApatau kRtanizcayaH / priyamitraM vane muktaH, ekAkI kaThinAzaya !" "kaThIna hadayavALA prahasita ! maravAno nizcaya karanAra tArA priya mitrane vanamAM te ekalo kema mUkyo?" A prakArano prazna pUchyA pachI mAtA tumati potAne ja uddezIne pazcAttApapUrNa hRdayathI bolI ke zrI hanumAnanuM avataraNa...8 ce 30pa rAmAveza ane vAnaravaMza Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina rAmAyaNaH . rajoharaNanI khANa 3OG "athavA kiM mayA sApi, nirdoSA paramArthataH / avimRSya vidhyAyinyA, pApinyA niravAsyata ?" "athavA vagara vicAryuM karanArI ane pApiNI evI meM vAstavika rIte nirdoSa evI paNa te zrImatI aMklAsuMdarIne zA mATe kADhI mUkI ? kharekhara 'rAkSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 "labdhaM mayAtraiva sAdhvyA, doSAropaNajaM phalam / pratyujhapuSapApAnA-maava zrAdhyate nam 73 " "mahAsatI upara gheSano Aropa karavAthI utpanna thatuM je phaLa, te meM ahIM ja prApta karyuM kAraNake ati, ugra puNya ane ati ugra pApanuM phaLa A ja bhavamAM prApta thAya che." putravadhUnI zodha mATe sasarAnuM prayANa A pramANe bolatI ane rUdana karatI te tumatine ghaNI ja musIbatathI nivArI, pavanaMjayanA pitA zrI prahalAdarAjA, senA sAthe putranI jema zrImatI aMjanAsuMdarInI zodha mATe nIkaLyA. zodhamAM nIkaLatA te rAjAe putravadhU 'aMjanA' ane putra pavanaMjaya'nI zodha mATe potAnA saMbaMdhI saghaLA vidyAdharo pAse aneka dUtone bolyA temaja potAnA putrane ane potAnI putravadhUne jotA jotA tathA atizaya vegapUrvaka bhamatAM-bhamatAM bhUtavana' nAmanA vanamAM pahoMcI gayA. bhUtavanamAM putranuM darzana e ja savAre pavanaMjaya paNa 'bhUtavana' nAmanA vanamAM AvI pahoMcyo che. zodhavA chatAM paNa potAnI patnIne nahi meLavI zakavAthI, teNe e vanamAM citA racIne temAM agni saLagAvyo ane e rIte U citAmAM agni saLagAvatA pavanaMjaya' ne praphlAda' rAjAe joyo. paravaza pavanaMjayanuM sAhasa pavanaMjayanI dazA to atyAre moharAjAne paravaza banI gayelI che, eTale tene mana to atyAre eka aMjanA ja sarvasva che. je pavanaMjaya Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ___ zrI eka vakhata ajJAnanA jore nahi jevA nimittane pAmIne, vidyamAna aMjanAnuM mukha paNa nahi jovAno niradhAra karI beTho hato ane bAvIsabAvIsa varasa sudhI je aMjanAnI sAme sIdho dRSTipAta sarakho paNa nahoto karato, teja pavanaMjaya Aje ajJAna ane mohathI paravaza banIne, aMjanA khAtara baLI maravA paNa taiyAra thaI gayo che. citAmAM paDatAM pahelAM eja kAraNe te pavanaMjaya saLagatI citAnI pAse ubho rahIne jolavA lAgyo : "sthitvopacitaM pavanaH, proce he vanadevatAH / vidyAdharendra prahalAda-ketumatyoH suto'smyahaM 111 // " "mahAsatyaJjanA nAma, patnI me sA ca dudhiyA / nirdoSApi mayohAhAt, prabhutyapi hi kheditA // 2 // " "tAM parityajya yAtrAyAM, calitaH svAmikAryataH / daivAjjJAtvA tAmaDhoSA-mutpatya punarAgamam 113 // " "ramayitvA ca tAM svaira-mabhijJAnaM samarpya ca / pitRbhyAmaparijAtaH, punaH kaTakamApatam // 4 // " "jAtagarbhA ca sA kAntA, madoSADhdoSazaMkibhiH / nirvAsitA me gurubhiH kvApyastIti na budhyate // 5 // " "sAgre'dhunA ca nirdoSA, saMprAptA dAruNAM DhazAm / mamaivAnAnadoSeNa, dhim dhik patimapaMDitam // 6 // " "mayA bhrAntvAkhilA pRthvI, samyagamArgayatApi hi / na sAptA maMdabhAgyena, ratnaM ratnAkare yathA / " "tahRdya svAM tanumimAM, juhomyatra hutAzane / jIvato me yAvajjIvaM, duHsaho virahAnala: 118 // " "yadi pazyatha me kAMtA, jJApayadhvaM tadA hyadaH / tvaDhiyogAttava patiH, praviveza hutAzane // 9 // " " panavatAso ! 9 vidyAdhareMdra zrI praDdAnI sane tumatino putra chu. 'aMjanA nAmanI eka mArI mahAsatI patnI hatI. nirdoSa evI te patnIne, durbuddhi numAna avtre|...8 307 rAkSazavaMza ane vAnaravaMza Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga-1 rAkSasavaMza ane vAnaravaMza : jaina rAmAyaNaH, rajoharaNanI khANa evA meM vivAhathI mAMDIne paNa du:khI karI che. te mArI nirdoSa patnIne tyajIne huM svAminA kArya mATe raNayAtrAe cAlyo gayo. raNayAtrAe cAlI nIkaLyA pachI teNI nirdoSa che, ema meM mArgamAM bhAgyayoge jANyuM. ethI ekadama uDIne huM pAcho mArI patnInA prAsAde Avyo. tyAM AvIne tenI sAthe icchA mujaba ramIne ane mArA AvyAnuM cihna ApIne, mAtA-pitA na jANe tevI rIte pAcho huM jayAM mArI senA hatI tyAM pahocI gayo. A pachI mArI te patnI garbhavatI thaI, paNa mArA doSathI mArI patnImAM doSanI zaMkavALA thayelA mArA vaDIloe mArI te patnIne kaDhI mUkI. have atyAre te kyAM che, te huM jANato nathI. kharekhara, te to prathama paNa nirdoSa hatI ane hAla paNa nirdoSa che, chatAM paNa te mArA ja ajJAnadoSathI AvI bhayaMkara dazAne pAmI che ! kharekhara, mArA jevA mUrkha patine dhikkAra ho ! dhikkara ho ! te nirdoSa patnInI zodha mATe huM AkhI pRthvI upara bhaTakyo, e rIte bhaTakIne sArAmAM sArI zodha karavA chatAM paNa bhAgyahInane jema ratnAkaramAM ratna hAtha na Ave, tema maMda bhAgyavALA mane te mArI patnI koIpaNa sthaLe maLI nathI. te kAraNathI Aje A agnimAM huM mArA zarIrane homI dauM chuM. kAraNake jIvatA evA mAre jIMdagI sudhI A virahAnala du:saha che. arthAt jIMdagI sudhI A virahAnalane huM sahana karI zakuM tema nathI. mATe jo tame koIpaNa sthaLe te mArI nirdoSa patnIne juo to tene tame A vAtanI khabara Apajo, eTale jaNAvajo ke tArA patie tArA viyogathI agnimAM praveza karyo che." A pramANe kahIne "$tyutvA tama dityAyAM, mAne, vimuni ! jhaMpAM pradAtuM pavanaH protpapAta nabhastale // 10 // " 'te citAmAM dhapI rahelA agnimAM jhaMpApAta karavA mATe ekadama AkAzamAM uchaLyo.' bhAgyazALIo ! vicAro ke "A kathanamAM ane A kAryamAM keTalI mohaparavazatA ane ajJAnatA taravare che?" kharekhara, mohaparavazatA ane ajJAnatA atizaya bhayaMkara che. ajJAnatAnA yoge bAvIsa-bAvIsa varSa sudhI eka mahAsatI upara Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ virahAnala varasAvanAro, Aje virahanalathI bacavA mATe pote ja saLagatI citAmAM jhaMjhAvAta karI rahayo che ! A dazAmAM ene e paNa khyAla nathI Avato ke huM koNa ane aMjanA koNa ? mAro ane aMjanAno saMbaMdha vAstavika hato ke karmaca hato ? jo karmajanya ja hato to tevA kSaNavinazvara saMyoganI khAtara, A rItano AtmaghAta karavA kUdI paDavuM. e hitakara che ke ahitakara ? AvA saMyogo mATe anaMtajJAnI parama maharSio zuM pharamAve che ? AvA prasaMgomAM prasaMgane AdhIna na thavuM, emAM unnati che ke anaMtajJAnI parama maharSionI AjJAne AdhIna thavuM emAM unnati che?" paNa AvA vicAro mohaparavaza AtmAne AvatA nathI ane Ave to AtmA evu bhayaMkara sAhasa karavAne kadI ja taiyAra thato nathI, paNa mahAnubhAva to evA mohaparavaza banI gayA che ke AgaLa pAchaLano kazo ja vicAra karyA vinA ekadama saLagatI citAmAM paDavA mATe AkAzamAM uchaLyA. putrane bacAvI levAno pitAjIno prayatna : paNa ApaNe jANIe chIe ke je vanamAM citA saLagAvIne 'pavanaMjaya' baLI maravA mATe ughukta thayela che, te vanamAM tenA pitA AvI gayA che eTale putranA te saghaLA kathanane pitAe sAMbhaLyuM. AthI ekadama saMbhramita thaIne citAmAM uchaLelA potAnA putrane baMne hAthothI pakaDI lIdho ane chAtI sAthe dabAvI dIdho. putrano prazna AthI muMjhAI gayelo pavanaMjaya ekadama bolI uThyo ke "mRtyo priyaviyoga-pratIci saMvata : ko vighno'yaM mamaityuccai-ruvAca pavanaJjayaH 1111 // " priyanA viyogathI pIDAnA pratikArarUpa je mRtyu, teno svIkAra karavA mATe prayatna karI rahelA mArI sAme hAlamAM A vidhvarUpa koNa che?" 'zrI hanumAnanuM avataraNa...8 309 rAkSazavaMza ane vAnaravaMza Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina rAmAyaNaH 310 rajoharaNanI khANa rAkSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 A praznanA uttaramAM rotI AMkhe 'zrI praddhAda rAjA, potAnA putrane kahe che ke "prahlAdo'pyabravItsAzru-reSa pApo'smi te pitA / nirdoSAyA yaH snuSAyA, nirvAsanamupaikSata // 11 // " "avimRzya kRtaM tAva-tvanmAtraivaikamAhitaH / " dvitIyaM mA kRthAstvaM tu, sthirIbhava sudhIrasi 112 // " "snAnveSaLahetoSyA-STi santi saharaza ? vidyAdharA mayA vatsA-gamayasva taDhAgamam 113" "he putra ! A huM tAro te pApI pitA chuM. ke je nirdoSa evI potAnI putravadhUne kADhI mUkavAnI kriyAmAM upekSA karI che." vaLI "he putra ! zarUAtamAM tArI mAtAe to eka kAma vagara vicAryuM karyuM che, paNa bIjuM vagara vicAryuM kAma tuM na kara, kAraNake te sArI buddhivALo che mATe sthira thA !" he vatsa ! meM mArI putravadhUnI zodha mATe hajAro vidyAdharone AjJA karI che, mATe zodhamAM gayelA te vidyAdharonI tuM rAha jo." A rIte AzvAsana ApI ApIne zrI praddhAda rAjA baLI maravA taiyAra thaI rahelA potAnA putra pavanaMjaya' ne rokI rahI che, jayAre bIjI taraphavidyAdharo zrImatI aMklAsuMdarInI zodha calAvI rahyA che. keTalAka zodhanArA hatupuramAM have ApaNe e jANavA mAMgIe chIe ke 'zrI pradghAda rAjAe potAnA putra ane putravadhUnI zodha mATe mokalelA vidyAdharo paikInA koIpaNa vidyAdharo jayAM zrImatI aMjanAsuMdarI potAnA putraratna sAthe du:khapUrvaka kALa gujArI rahI che, tyAM pahocyA yA nahi ?' ApaNA A praznanuM samAdhAna maLe tevuM jaNAvatA kalikAlasarvajJa bhagavAn zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA pharamAve che ke Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "mamAMtare tatvahitA, Dava vidyAgharottamAH veSayantaH vavanA-ane hanupuruM thayuM: ' ''pratisUryAanoste - ThagnanAvihag:vrataH / pavanasyAnipraveza-pratijJAmAghaghakSare "e arasAmAM zrI prahlAda rAjAe mokalelA vighAgharo paikInA keTalAka uttama vidyAdharo paNa pavanaMjayanI ane zrImatI aMjJAsuMdarInI zodha karatA-karatA 'hajupura` nagaramAM pahoMcI gayA. ane ' 'hatupura' nagaramAM pahoMcI gayelA te uttama vidyAdharoe 'pratisUrya' ane 'aMjJAsuMdarI' samakSa jaNAvyuM ke pavanaMjaye aMjJAnA virahathI du:khI thaIne agnimAM praveza karavAnI pratijJA karI che." aMjanAnI mUrchA ane rUdana 311 ' ' ' ' ' ' ' potAnA patinI AvI pratijJA mahAsatI patnIne AghAta karanArI nIvaDe, emAM kazuM ja Azcarya nathI. Arya patnIo patinA du:khe du:khI thanArI ane patinA sukhe ja sukhI thanArI hoya che. ethI teo patinA du:khane svasthatAthI sAMbhaLI paNa zakatI nathI. zrImatI aMjJAsuMdarI to parama Arya dharmapatnI che emAM to zaMkA ja nathI. eTale e patinI du:khajanaka pratijJAne sAMbhaLIne svastha kema ja rahI zake ? zrImatI aMjJAsuMdarIe potAnA patinI bhayaMkara pratijJAnI vAta kevI rIte sAMbhaLI ane e sAMbhaLyAnI zrImatI aMjJAsuMdarI upara kevI asara thaI ane te mahAsatine thayuM zuM, enuM varNana karatAM kahyuM che ke bahuzrutaM tadda: zrutvA, pIttA viSamavAMnanA hA hatAsmAti navaMtI, vavAta muvi mUrchitA ?' "jema viSanA pAnathI mUrchA Ave, tema te uttama vidyAdharonA mukhathI du:khapUrvaka sAMbhaLI zakAya tevA vacanane sAMbhaLIne, zrImatI aMjanAsuMdarI ekadama 'hA ! huM haNAI gayelI chuM' e pramANe bolatI mUkti thaIne bhUmi upara paDI." AthI pAse rahelAoe, ekadama zrImatI aMjJAsuMdarIne caMdananA pANIthI ane paMkhAothI vIMjhI eTale saMjJAne pAmelI zrImatI aMjJAsuMdarI dIna vANIthI rovA lAgI. rAkSazavaMza ane vAnaravaMza zrI hanumAnanuM avataraNa...8 Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAkSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 jaina rAmAyaNaH 4 2 jAkaraNanI khANa 312 joharaNanI khANa rUdana samayanA udgAro rUdana karatI zrImatI aMjanAsuMdarInA mukhamAMthI nIcenA udgAro nIkaLavA mAMDayA : "ghativrata: patizodattu, praviti hutAzane ? tAsAM vinA hi bhartAraM, du:khAya khalu jIvitam // 1 // " "nArI sahasrabhoktRNAM, bhartRNAM zrImatAM punaH / kSaNikaH preyasIzoka - statkuto'gnipravezanam // 21 // " "viparItamidaM jaje, tvayi vahinapravezini / virahe'pi mayi puna-raM jIvantyAbhiyacciram // 3 // " mahAsatvasya tasyAlpa-sattvAyAzca mamAntaram / upalabdhamidaM nIla-kAcayoriva saMprati // 4 // pativratA strIo patinA zokathI agnimAM praveza kare che, kAraNake - pati vinAnuM pativratA strIonuM jIvana kharekhara du:khane mATe ja che. paNa hajAro nArIone bhogavanArA evA zrImAn patione priyAono zoka to kSaNika hoya, to pachI mArA patine agnimAM pravezavAnuM zAthI? kharekhara, "he nAtha ! ApanA virahamAM cirakALa sudhI jIvatI rahenArI mArA jevI patnInA virahamAM Apa agnimAM praveza karo, e to viparita ja banyuM. AthI to mahA sattvazALI Apa ane alpa sattvavALI mArI vacce jeTaluM nIlamaNi ane kAcanI vacce aMtara che, teTaluM aMtara hAlamAM spaSTa thayuM eTale ke - kharekhara ja Apa nIlamaNi samA cho ane huM kAca samI chuM.' A pramANe potAnA ane potAnA patinI vaccenA aMtarane spaSTa ryA pachI, zrImatI aMjanAsuMdarI, potAnI duHkhada avasthAmAM koInoja doSa nathI paNa potAnA karmano ja doSa che. e vAtano ekarAra karatA spaSTa zabdomAM rotI rotI bolI che ke pra Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ''na me zvasuyordoSo, hopa vimorna ghAghyayam mamaiva majamAnyAyAH rmaC/oSoDayamIdRzaH 515'' "mArI A avasthAmAM thavAmAM nathI to mArA sAsu-sasarAno doSa ke nathI to mArA mAtA-pitAno doSa kiMtu maMda bhAgyazALI mAro ja karmoSa A prakArano che eTale ke mArA ja karmadoSanA pratApe mArI AvA prakAranI hAlata thaI che." ajJAnano avadhi A udgAromAM ajJAna ane mohanA sAmrAjya sAthe, AchIAchI paNa vivekanI chAyA je kAMI che, te paNa enA ajJAna ane mohanA joranI AgaLa tadna dabAI gayelI che, kAraNake 'patinA abhAvamAM pativratA strIonuM jIvana ekAMte du:khI ja che ane ethI patinA zokathI pativratA strIo agnimAM praveza kare che.' A pramANe kahIne 'patinA zothI pativratA strIo agnimAM praveza kare che e vyAjabI che. evuM dhvanita karavuM, e kAMI jevuM tevuM ajJAna nathI. evA prakAranA dhvanio tyAMthI ja nIkaLe ke jayAM ajJAnanuM sAmrAjya bhayaMkara rIte chavAyeluM hoya. pativratA strIo patnIpaNuM bhogave, tyAM sudhI teoe pati tarIke hRdayamAM anyane sthAna na ApavuM, patinI saghaLI zubha pravRttiomAM mana, vacana ane kAyAthI sahAyaka thavuM, patinI saghaLI Apattione potAnI mAnI te AvRttione pote paNa zAMtithI sahI levI ane asvastha banatA ke unmArge jyA patine svastha banAvavAnA ane sanmArge sthApavAnA upAyo AcaravA, A badhu pativratA strIo mATe dharmarUpa manAya e iSTa che, paNa patinI sevAne ja dharma mAnI, pativratA strIoe paramatAraka paramAtmAnI, paramAtmAe upadezelA mokSamArge cAlI anya jIvone mokSamArge caDhAvavAno ja prayatna karatA gurudevonI ane te tArakoe pharamAvelA dharmanI sevAne gauNa banAvavI tathA patinI pAchaLa marI ja phITavuM, e koIpaNa rIte dharmarUpa nathI eTaluM ja nahi paNa, e to ajJAnano avadhi che. patinA zokathI agnimAM praveza karavo, e to ajJAna maraNa che. evuM maraNa nathI to patine meLavI ApatuM ke nathI to sadgatine meLavI ApatuM evuM maraNa moTe bhAge AtmAne durdhyAnamagna banAvIne, bhayaMkara 313 rAkSazavaMza ane vAnaravaMza zrI hanumAnanuM avataraNa...8 Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'rAkSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 . jaina rAmAyaNa: 114 rajoharaNanI khANa ?' durgatimAM ja laI jAya che. mATe evA maraNano vicAra paNa ajJAna che. to AcaraNA mATe to pUchavuM ja zuM? saMsAra ane saMsAranA saMbaMdhonA svarUpane jANanAra AtmA to evI ajJAnatAne AdhIna kadI ja banato nathI eTaluM ja nahi paNa evo AtmA to evA samaye koI judA ja dharmanI AcAraNA karavAne rakta bane che ane patnIpaNAnI avasthAmAM sevelA mohano pazcAttApa kare che tathA vicAre che ke evA karmayoge maLelA alpakAlIna patinI sevAmAM samaya gujAryo, enA karatA paramAtmArUpa sAcA patinI sevAmAM jo gujAryo hota, to AtmA Aje ghaNA karmanA bhArathI halako thaI gayo hota.' AthI samajI zakaze ke pativratA strIo patinA zokathI agnimAM praveza kare che, kAraNake pativratA strIone pati vinAnuM jIvana du:khane mATe ja thAya che. A udgAro e zrImatI aMjanAsuMdarInA ajJAnano avadhi ja sUcave che ! mohano mahimA jema zrImatI aMjanAsuMdarInA prathama zlokanA udgAroe ajJAnano avadhi sUcavyo, tema te pachInA traNa zloknA udgAro mohano mahimA sUcave che ! kAraNake e vicAromAM mohanuM ja sAmrAjya chavAyeluM dekhAya che anyathA mohane AdhIna thaIne maravA taiyAra thanArane maNinI upamA ApavI ane pote mohane AdhIna thaIne nahi marI zakavAthI potAnI jAtane kAcanI sAthe sarakhAvI devI, e mohano mahimA nahi to bIjuM che paNa zuM ? kharekhara, mohano mahimA ja evo che ke jethI ene AdhIna thayelA AtmAmAM sArAsArano viveka yathAsthitapaNe jAgRta ja nathI thaI zakato ane enA abhAve ja AvA-AvA vicAro uddabhave che. ane te prasaMge hadayodgAro tarIke bahAra Ave che. Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMte paNa vivekano udaya A rIte zrImatI aMklAsuMdarI ajJAna ane mohanA sAmrAjyamAM aTavAyA chatAMpaNa, aMte potAnA susaMskAronA yoge tenA vivekano udaya thayo ane enA ja pariNAme aMte paNa "mArI A prakAranI avasthA thavAmAM nathI mArI sAsuno doSa ke nathI mArA sasarAno doSa ane nathI mArI mAtAno doSa ke nathI mArA pitAno doSa, kiMtu eka mArA ja duSkarmano doSa che." A udgAro nIkaLI paDyA ! kharekhara ja, uttamakuLa AdinA susaMskAro AtmA upara, jo jIvadaLa yogya hoya to, avazya sArAmAM sArI asara kare che. anyathA, AvA ajJAna ane mohamAM muMjhAtA AtmAne Ave samaye AvA vicAro ya kyAMthI Ave ane AvA udgAro ya kyAMthI nIkaLe ? zokane sthAne chavAyelo AnaMda ApaNe joyuM ke "bhUtavanamAM pavanaMjaya citA saLagAvI baLI maravA taiyAra thayo che ane praddhAda rAjA ene rokI rahyAA che. zodha karavA gayelA vidyAdharomAMnA paNa keTalAka hanupUra gayA ane pratisUrya vidyAdharane tyAM zrImatI aMjanAsuMdarIne joI. A vidyAdharoe zrImatI aMjanAsuMdarIne tathA pratisUryane kahAM ke aMjanAnA virahathI duHkha pAmelA pavanaMjaye agnimAM praveza karIne baLI maravAnI pratijJA karI che.' ane e baLI mare, kemake e badhA ekavacanI ! jayAM DhaLe tyAM baLa kharce ! jevo saMga ! haMmezA virahadu:khathI baLavA karatA eka vakhate baLI maravuM sAruM' e ja eka enI buddhi che e pIDAmAMthI chUTavA mATe baLI mare che eTale emAM kAMI ja dharmanI buddhi nathI ane ethI ja A kAma kAMI sAruM nathI. viSaya kaSAyanA raMgI ane saMsAranA mohamAM paDelA je na kare te sAruM ! zrImatI aMjJAsuMdarI paNa hajI saMsAranA mohamAM ja paDelI che eTale e vAta sAMbhaLavAthI zrImatI aMjJAsuMdarIne paNa bhayaMkara zrI hanumAnanuM avataraNa...8 315 rAkSazavaMza ane vAnaravaMza Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ b-lelo pdpb Pe bene jaina rAmAyaNaH rajoharaNanI khANa 316 AghAta thayo. viSapAnathI jema saMjJArahita thavAya, tema tene mUrchA AvI. caMdanajaLanA sIMcanathI tathA paMkhAnA pavanathI saMjJA pAmIne, dIna vacane e mahAsati aMjJAsuMdarIe je prakArano vilApa karyo," te ApaNe barAbara joI gayA ane vicArI gayA. ajJAna tathA mohanA sAmrAjayamAM ema bane emAM kAMI Azcarya jevuM paNa nathI. paraMtu A rIte royA karavAthI zubhane badale azubha pariNAma AvI javAnI bhItithI, zrI pratisUrya zrImatI aMjJAsuMdarIne samajAvI ke 'A rIte ahIM royA karavAthI tyAM pariNAma bhayaMkara Avaze, eTale ke jo ApaNe jayAM pavanaMjaya hoya tyAM jaldI nahi pahoMcI jaIe, to zrI pavanaMjaya ciMtAmAM paDI baLI mare, mATe ApaNe ekadama zrI pavanaMjayanI zodha mATe cAlI ja nIkaLavuM joIe.' A rIte rotI zrImatI aMjJAsuMdarIne samajAvIne ane putrasahita zrImatI aMjanAsuMdarIne zreSTha vimAnamAM besADIne pratisUrya pavanaMjayane zodhavA mATe gayo. zodha mATe bhamato pratisUrya, je vanamAM pavanaMjaya saLagatI citAmAM baLI maravA mATe sajja thaIne rahelo che ane tenA pitA tene ema karatAM aTakAvI rahela che, teja 'bhUtavana' nAmanA vanamAM pahoMcyo ane rotA prahasite dUrathI paNa pratisUryane joyo. kAraNake pavanaMjayanA saghaLA rakSako koIpaNa dizAthI zrImatI aMjJAsuMdarIne AvatI jovAne Atura che ane temAMya 'prahasita' to pavanaMjayano khAsa prANapriya mitra che, eTale e to jovAne Atura hoya ja. 'potAnA mitranA jAnane bacAvanArI ekalI zrImatI aMjJAsuMdarI ja che.' ema mAnanAra prahasita potAnA mitranI patnI aMjanAne AvatI jovAne mATe azrupUrNa netre joI rahela che, kAraNake tenI e khAtrI che ke 'zrImatI aMjJAsuMdarInA AvyA vinA potAno prANapriya mitra koI paNa rIte jIvI zake tema nathI.' Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane e vAta taddana sAcI paNa che. e vAta sAcI hovAnuM kAraNa paNa eja che ke 'maravAnI taiyArI karIne ubhelA evA paNa pavanaMjayane, jo zrImatI aMjanAsuMdarIno viraha khamAto nathI mATe ja baLI maravuM, e buddhithI baLI maravAnI taiyArI che paNa mohamagna banelA tene e bhAna paNa nathI rahatuM ke 'A rIte baLI gaye navuM baLavAnuM to ubhuM ja rahe che !' AvI rIte baLI maravAthI baLavAnuM kaMI ochuM ja thoDuM thAya che? AvI rIte ajJAna ane mohavaza thaIne baLI gayA pachI kAMI puSpanI zayyA nathI maLI jatI ! AvI rIte maranAra jo ArtadhyAne mare to tiryaMca gatimAM jAya ane rodra pariNAme mare to narake paNa jAya. tyAM zuM AnaMda che? tyAM zuM sAme aMjanAo Ave che? nahi ja, paNa te e - to viSayAdhInonI ajJAnatA che. baLI maratI vakhate paNa 'he vanadevatAo !' ema kahIne badhI vAta bole enuM kAraNa? chelle chelle paNa IcchA to e che ne ke "kaMI karatA aMjanA maLe to to jIvavuM che ane na maLe to zAMti mATe maravuM che !' paNa e rIte zAMti zI rIte maLe ? paNa ajJAna ane mohanA yoge e to ema ja mAne che ! ane ethI eno mitra prahasita aznapUrNa netre zrImatI aMjanAsuMdarIne AvatI jovAne Atura che ane e AturatAnA yoge dUrathI paNa zrImatI aMjanAsuMdarI sAthe AvatA pratisUryane joyo, eTale tarata ja te prahasite ekadama jayapUrvaka 'zrI prahalAda rAjA ane 'pavanaMjaya' ne kahyuM ke "zrImatI aMklAsuMdarInI sAthe pratisUrya AvI rahela che.' A AnaMdamaya samAcAra prahasita Ape che, eTalAmAM to zrImatI aMjanAsuMdarI sAthe pratisUrya tyAM AvI pahoMcyo ane nIce utarIne dUrathI bhaktipUrvaka bhUtaLa upara mastaka sthApIne zrI praddhAda rAjAne namI paDyA. zrI praddhAda rAjAe paNa pratisUryane uThADyo ane bheTI paDyA tathA potAnA pautra zrI hanumAnane khoLAmAM besADyo. zrI pratisUryane bheTIne ane potAnA pautrane khoLAmAM besADIne harSamAM AvI gayelA "zrI praphlAda' rAjAe saMbhramapUrvaka e pramANe kahevA mAMDayuM ke 317 rakSaNaveza, ja ane vAnaravaMza zrI hanumAnanuM avataraNa..8 Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAkSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 jaina rAmAyaNaH rajoharaNanI khANa 318 makhAM vasanAMmothI, mAmadya sadvaMdam / samuddhastvamevAsi, vaMdhuH saMbaMdhinAM ghuri ' 'ma MzaparvabhUteya, zAkhAsaMtAnakAraNam ra snuSA tyaktA vinA doSaM sAdhviyaM rakSitA tvayA // 2 // " "kuTuMba sAthe du:khasAgaramAM DubatA evA mAro Aje uddhAra karato tuM ja kharekhara saMbaMdhIomAM agresara baMdhu che !" ane, "A aMjJA mArA vaMzanI parvabhUta tathA zAkhA ane saMtAnanI kAraNarUpa che temaja doSa vinA tyajAyelI che, evI A mArI putravadhUnI te rakSA karI e sAruM karyuM che." zrI prahlAda A pramANe potAnI putravadhUne bacAvanAra pratisUryanI prazaMsA karI rahyAA che, eTalAmAM to ekadama jema sAgara veLAthI pAcho haThe, tema potAnI prANapriya patnI zrImatI aMjJAsuMdarIne jovAthI AnaMda pAmelo ane jeno krodharUpa agni prazAMta thaI gayo che tevo pavanaMjaya paNa du:kharUpI veLAthI pAcho haThyo eTale ke pavanaMjayanuM hRdayadu:kha ekadama zamI gayuM ane harSamAM AvelA tenA hRdayamAM saLagI uThelo zoAgni ekadama zamI gayo kAraNake pavanaMjaya jenA mATe baLI maravAne taiyAra thayo hato teno meLApa thaI gayo.' pavanaMjayane du:khI thavAnuM ke zoka thavAnuM kAraNa to eka ja hatuM ane te eja ke zrImatI aMjanAsuMdarIno -viraha ! te TaLI gayo eTale du:kha ke zoka rahe ja zAno ? zrImatI aMjJAsuMdarInA AvavAthI tenuM to du:kheya gayuM ane zoka paNa zamI gayo eTaluM ja nahi paNa tenA aMtaHkaraNamAM AnaMda AnaMda vyApI gayo. vicAro ke mohamagna AtmAono zoka ke AnaMda ane duHkha ke sukha zAne AdhIna che ? mAnI lIdhelI ISTa vastu maLe to AnaMda ! ane cAlI jAya to zoka ! karmAdhIna vastunI prAptithI AnaMdamagna banavuM ane tevI ja vastunA viyogathI zokamagna banavuM, e mohamagnatA ke kAramI ajJAnatA sivAya bIjuM che paNa zuM ? karmAdhIna vastu rAkhI ,rakhAtI nathI ke dUra karI tI nathI, to pachI tene AdhIna thaI javuM, e zuM Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmAnaMdInuM kAma che ? AvA prasaMgonA paricayathI prabhuzAsananA rasikoe to, karmAdhIna vastumAM nahi muMjhAtA AtmaguNonI prAptimAM ja rAcavuM joIe ane AkhuMye jIvana zrI kleizvaradevonI AjJA mujaba AtmaguNonI ArAdhanAmAM ja otaprota karI devuM joIe. AnaMdotsava azubhodayanA pratApe zrImatI aMjanAsuMdarI mATe eka samaya evo paNa hato ke pavanaMjaya jevo premI pati paNa teno niSkAraNa vairI banyo hato ane te eTale sudhI ke te tenA pANigrahaNa mATe paNa nArAja banI gayo hato. jo te samaye prahasita jevo vicakSaNa mitra na maLyo hota, to pavanaMjaye tene potAnI patnI koIpaNa rIte na ja banAvI hota ! are, pANigrahaNa karIne tene potAnI patnI banAvyA pachI paNa teNe bAvIsa-bAvIsa varasa sudhI potAnI te patnI tarapha sIdho daSTipAta sarakho paNa nathI karyo ane te samaye te sukhI che ke du:khI, enI paNa koI saMbaMdhIe khabara nathI lIdhI eTaluM ja nahi paNa vagara tapAse tenI sAsue tene potAnA gharamAMthI kADhI mUkI ane sAsu dvArA kAramI rIte kADhI mUkAyelI tene potAnA pitAe, bhrAtAe ke mAtAe koIe paNa ! | saMgharI nahi, eTaluM ja nahi paNa pitA rAjAe to potAnI rAjadhAnInA koI zaheramAM ke gAmamAM paNa tene sthAna na maLI zake tevI vyavasthA karI. AthI tene taddana nirAdhArapaNe mAtra potAnI eka ja sakhI sAthe bhayaMkara aTavImAM ghaNI ja du:khada rIte bhaTakavuM paDyuM. paNa zubhodayanA pratApe Aje evo paNa samaya che ke tenA mATe maravA taiyAra thayelo teno pati tenA darzana mAtrathI AnaMdamagna banI gayo che, teno zvasura paNa tenA AgamanathI apUrva AnaMda anubhavI rahyo che ane tenA AgamananA AnaMdathI vidyAsAmarthyatastatra, sarvavidyAdhezvarAH / mahattamusavaM ghag, rAnaMdrAsthinizAn ?? tyAM saghaLAM vidyAdharezvaroe vighAnA sAmarthyathI AnaMdarUpa sAgarane ullasita karavA mATe caMdramA samA moTA utsavane ryo." 319 rAkSazavaMza para ane vAnaravaMza 'zrI hanumAnanuM avataraNa...8 Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6] jaina rAmAyaNaH 32 0. 'rAkSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 para rajoharaNanI khANa deg te pachI tyAMthI saghaLAya vidyAdharezvaro potAnA vimAno dvArA AkAzane jayotirmaya karatA 'hatupUra' nAmanuM nagara, ke je pratisUrya' rAjAnI rAjadhAnI che ane je nagaramAM zrImatI aMjJAsuMdarI potAnA caramazarIrI putraratnanI sAthe atyAra sudhI sthAna pAmI hatI, te nagaramAM gayA. svajata mIlana "bhUtavanamAM zrImatI aMjanAsuMdarIno meLApa thayo, tenA meLApathI pavanaMjaya paNa AnaMda pAmyo ane zrI pavanaMjayanA pitA zrI praaAda rAjA Adi aneka vidyAdharoe AnaMdamagna banIne AnaMdarUpa sAgarane ullasita karavA mATe caMdramA samAna moTo utsava karyo temaja tevo mahAna utsava karyA pachI te saghaLAya hanupUra' nAmanA nagaramAM gayA che. e samAcAra jANIne je pitAe prANapriya putrIne potAnA rAjayanA eka nAnAmAM nAnA gAmaDAmAM paNa sthAna nahotuM ApyuM, te 'zrI mahendra rAjA paNa zrImatI aMjanAsuMdarInI mAtA zrImatI mAnasa vegAnI sAthe tyAM AvI pahocyo ane zrImatI aMjanAsuMdarIne bhayaMkara tiraskArapUrvaka kADhI mUktAra te ketumati' nAmanI sAsu tathA bIjA saghaLAM baMdhuo paNa zrI hanupUra nagaramAM AvI pahocyAM ane paraspara saMbaMdhI baMdhu evA vidyAdhareMdroe te hanupUra nagaramAM paNa pUrve 'bhUtavana' nAmanA vanamAM karelA utsava karatA paNa adhika mahotsava karyo." tyArabAda tyAM ekatrita thayelA saghaLA te vidyAdhareMdro paraspara samAcArAdi pUchIne potapotAnA nagaramAM cAlyA gayA, paNa zrI pavanaMjaya to potAnI prANapriya patnI mahAsati zrImatI aMjanAsuMdarI ane putraratna zrI hanumAnanI sAthe te hanupUra nagaramAM ja raho ! tyAM hanumAna vavRdhe tatra, hituM. saDha manorathe ? kalAzca jagRhe sarvA, vidyAzca samasAdhayat // 11 // " Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "nArAyatAmuka, azatrdAdAkSaor: ? and yauvanaM prApa, henumAnuM mAlumAMrghaSA 2??" "zrI hanumAna potAnA pitAzrI pavanaMjayanA manorathonI sAthe vadhavA lAgyo ane vadhatA evA zrI hanumAnajIe sarvakaLAo ane sarva vidyAo sAdhI lIdhI." tathA zeSanAga jevI lAMbI bhujAvALA, zastra ane zAstramAM vicakSaNa tathA kAntIthI sUryasamA zrI hanumAna anukrame yovana vayane pAmyA." bhAgyazALIo ! vicAro ke karmanI gati kevI vicitra che? je karma eka vakhata raDAve che, te ja karma eka vakhata hasAve che. AthI ja anaMta upakArIo pharamAve che ke koIpaNa 'karmajanya sthitimAM nahi muMjhAtA AtmasvarUpamAM ja magna rahevuM kAraNake e ja eka AtmAnI unnatino anupama upAya che. mATe AtmAnI unnatinA arthIoe, anya saghaLI ja pravRttione gauNa banAvI, AtmasvarUpane khIlavavA mATe paramopakArI paramarSioe pharamAvelI pravRttionI ArAdhanAmAM ja ekatAna banI javuM joIe, eTaluM ja nahi paNa AtmAnI unnatimAM vidhvarUpa thatI je 6i pravRttiono e paramatAraka paramarSioe niSedha karyo che. te te pravRttionA paDachAyAthI paNa dUra rahevuM joIe, kAraNake anaMtajJAnIoe kahelI pravRttiono hRdayapUrvaka svIkAra karyA sivAya ane niSedha karelI pravRttiono saMpUrNa rIte parityAga karyA sivAya kadI ja AtmAnI vAstavika unnati thatI nathI. zrI rAvaNanuM AhvAna ApaNe joI gayA ke zrI hanumAna yauvanane pAmyA Aja arasAmAM koInA paNa mahatvane sahana nahi karavAmAM ziromaNi ane sthiratAmAM parvatasamA zrI rAvaNe, "varUNa' rAjAnI sAthe prathama thayelI saMdhimAM dUSaNa ubhu karIne, varUNane jItavA mATe prayANa karyuM ane prayANa karatA teNe dUtone mokalI, saghaLA vighAgharezvarone yuddhamAM bhAga levAne s, rAkSazavaMza na kara 22 ane vAnaravaMza para 3 zrI hanumAnanuM avataraNa....8 Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ b-lelo lab2b pe lapmTe jaina rAmAyaNaH rajoharaNanI khANa 322 mATe bolAvyA. AthI saghaLAya vidyAdharezvaro zrI rAvaNanA sainyane vaitADhya parvatanA madhyamabhAga jevuM banAvatA zrI rAvaNanI sevAmAM jvA lAgyA. vicAro, bhAgyazALIo ! A saMsAramAM sukhI gaNAtA AtmAonI paNa kevI durdazA hoya che ? kAraNake rAjayaRddhi ane tenA yoge prApta thayela bhogasukha tyajIne, A badhAya vidyAdharezvaro rAvaNanA bolAvyAthI kyAM prayANa karI rahyA che ? tyAM ja, ke jayAM jIvana-maraNano saTTo cAle che! kharekhara, yuddhabhUmi jIvana maraNano saTTo ja che ! yuddhabhUmimAM gayelo jIvatA Ave to bhAgya, nahi to maraNa to nakkI ja che ! AthI ja kahevAya che ke 'rAjAnuM sukha kevuM che e rAjA jANe ! zeTha keTalo sukhI che te zeTha jANe ! ane nokarImAM kevI majA che te nokara jANe !' A badhA vidyAdharonA izvarone paNa rAvaNa bolAve tyAre tarata vuM paDe che ! kharekhara, saMsArasukhavI je du:khamayatA jJAnIo pharamAve che, te zuddha vicArako paNa sArAmAM sArI rIte vicArI zake tema che ane zuddha vicArapaNAnA yoge te du:khamayatAne vicArI zakanArA to dharmaprApti sivAyane saMsAra koIpaNa prakAre sArarUpa mAnIya zakatA nathI, tema kahI paNa zakatA nathI paNa AjnA vicArakonI dazA to koI judI ja che, kAraNa ke teonI vicArakatA, viSayonI vAsanAthI vAsita che ane kaSAyonI kAlimAthI kaluSita che AthI ja evA vicArakonI vicArakatAno chAMyo paNa levo, e kalyANanA arthI AtmAo mATe koI paNa rIte ucita nathI kAraNake Aje potAnI jAtane vicAraka manAvanArAo, anaMtajJAnIonI AjJArUpa zAstrothI parADamukha ane ziSTapuruSonA virodhI hovAthI bhayaMkara cepI roga jevA che. evA cepI rogothI vizvane bacAvanArAo javizvanA sAcA upakArIo che. sAcI kSatriyavaTanA udgAro zrI rAvaNe yuddhamAM AvavA mATe saghaLA ja vidyAdharezvarone Ahvana karela hovAthI, tyAM javAne jyAM 'zrI pavanaMjaya' ane Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'pratisUrya taiyArI karI, teTalAmAM Azraya ApavA mATe eka pahADa samA zrI hanumAne e pramANe kahevA mAMDayuM ke "phuTeva sijhanaM tataoN ? jodhyAkyahama jis: ? praharehAhunA ko hi, tIkSNe praharaNe sati // 1 // " he pitAo ! Apa ahIM ja rahe, kAraNake - duzmanone to huM paNa jItIza vaLI tIkSNa praharaNanI hayAtimAM evo koNa hoya ke je bAhuthI prahAra kare ? arthAt koI ja nahi ." A pramANe kahIne zrI hanumAna potAnA vaDIlone ema sUcave che ke tIkSNa praharaNa jevo huM bALa ApanI sevAmAM hAjara hovAthI Apa jevA vaDIlone yuddhamAM javAnI kazI ja jarUra nathI kAraNake je duzmanone jItavA mATe Apa padhAro cho, te duzmanone jItavAnuM kAma huM paNa karI zakIza." kharekhara ja, AtmA je saMskAramAM TevAya te saMskAra jhaTa jAgRta thAya. zrI hanumAna baLavAna che, e to ApaNe joI ja gayA chIe kAraNake janmyA te ja divase eTale ke pahelA ja divase zrI hanumAna vimAnamAMthI uchaLI paDyA hatA ane temanA zarIranA AghAtathI e pahADanI zIlAno bhukko thaI gayo hato, e vAta ApaNe kAMI bhUlI gayA nathI. A sthaLe vicAravAnuM e ja che ke A baLa kyAMthI AvyuM ? zuM hADakAM vALavAthI AvyuM? nahi ja, kAraNake hADakAM vALatA to vaLe paNa ane utarI paNa jAya ane kadAca tema karatAM marI paNa jvAya temaja puNyodaya hoya to sArA paNa thavAya chatAMya e baLa keTaluM? kahevuM paDaze ke ghaNuM ja alpa ! AthI ja eka mahAtmAe kahyuM hatuM ke 'vIryaMtarAyanA kSayopazamathI baLa maLe che yAne baLa e vIryaMtarAyanA kSayopazamanuM phaLa che. eTale e kathana uparathI tarata ulaTuM levAmAM AvyuM ane mUrkhAoe kahevA mAMDayuM ke "jJAnAvaraNIya karmanA kSaya mATe jema jJAnano abhyAsa Adi prayatnano niSedha nathI, to pachI baLa meLavavA mATenA prayatno zrI hanumAnanuM avataraNa...8 , rAkSazavaMza , 3 23 rAkSazavaMza ( ane vAnaravaMza Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4] jaina rAmAyaNaH 324 rAkSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 rajoharaNanI khANa niSedha che ja nahi paNa jema jJAnAbhyAsathI jJAnAvaraNIya karmano kSaya thAya che, tema hADakAM vALavAthI vIryaMtarAya karmano kSaya thAya che !' A pramANe kahenArA unmattone upakArIo pharamAve che ke je rIte e karmano kSaya thAya che te rItanA prayatno karo. karmanA svarUpane ane tenA kSaya tathA upazamane jarA samajo to kharA !" zrI tIrthaMkaradevamAM anaMta baLa ane te sivAyanA paNa cakravartI, vAsudeva, prativAsudeva, baLadeva ane caramazarIrI AtmAo e badhA baLamAM kevA ? na pUcho vAta paNa e baLa AvyuM kyAMthI ? kahevuM ja paDaze ke - pUrva saMyamanA ArAdhane vIryaMtarAya karmanA kSayopazame baLa laIne ja Avela che. evA AtmAonA snAyu vagere to janmathI ja majabUta hoya. saMvanana cha jAtanAM che, chatAM chelluM kevuM hoya ? enAM hADakAM parANe sacavAya tela coLo, mAlIsa karo ane sAcavo to parANe sIdhA rahe ! jayAre pahelA saMhanalanAM hADakAMne be bAju markaTabaMdha ane upara moTo pATo hoya ane enA para khIlo hoya, e hADakAMne vAMdho Ave ja nahi. baLavAnanAM hADakAMnuM baMdhAraNa ja evuM majabUta hoya, mATe gAMDAnI vAtomAM hAjI bhaNaze to to hADakAM utarI jaze ane ArAdhakane badale virAdhaka thavAze. vyavahAramAM cho karavuM paDatu hoya ane karatA ho te vAta judI, paNa pachI emAM bhagavAn zrI mahAvIra paramAtmAnI mahora chApa na mAratA ! zarIra-zarIra zuM karo cho ? zarIra to kaiMkanA sArA dekhAya, paNa paDe ugamaNI bUma, Apa AthamaNA dhAye evA paNa kaika hoya che. zarIra uparathI mamatA nathI utarI, te 'Ama karuM ne tema karuM e kyAM sudhI kahe ? vANIyAnuM baLa peDhI para. aTavImAM jo koI maLe to huM huM karIne hoya te paNa ApI de, kemake te potAnI hAlata samaje che. A badhA puNyavAno baLa laIne AvelA, emanA baLano upayoga jeTalo duniyAmAM thavAno, tenA karatAM kaMI guNo upayoga AtmakalyANanI sAdhanAmAM thavAno. Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAsudeva tathA prativAsudeva niyANuM karIne AvyA che, mATe emanuM baLa moTebhAge durgatimAM laI janAruM thAya. emane paNa baLa to dharmathI ja maLyuM che. pUrve akhaMDa rIte saMyama ArAdhela ArAdhatI vakhate padgalika lAlasA nahi mATe baLa maLyuM saMyama ArAdhatA ArAdhatAM nimitta yoge buddhi karI ane niyANuM kyuM. tethI temanA baLano upayoga uMdhe mArge paNa thAya che. cakravartImAM paNa niyANuM karIne Ave teonI e ja dazA. subhUma tathA brahmadatta e be cakravartI niyANuM karIne AvyA hatA ane tenA yoge teo narake ane te paNa sAtamIe gayA che. hanumAna AvA baLavAna, paNa AgaLa jozo ke kayA nimitte ane keTalI mIniTamAM vairAgya pAme che ane vairAgya AvyA pachI tarata ja kevI rIte cAlI nIkaLe che. AvA puNyavAna baLavAno maratAM sudhI pApaparAyaNa rahe ja kema? yogya ArAdhanAnA yoge vIryaMtarAyanA kSayopazamathI baLa meLavanAra AtmAo, maLela baLane moTAbhAge AtmakalyANanA mArge ja kharace. e mArge Adare eTale evuM baLa kharace ke na pUcho vAta eTale ke e AtmAo mATe to e baLanA yoge mukti athavA to zuddha kSayopazamanI prApti ja mahattvanI bane. have zrI hanumAna AgaLa vadhIne kahe che ke "thAnatvanuvaMdhyorix, yahUrNananam ? pauruSavare prAple, na pramAAM vaya: ravanuM " "he pitAo ! bALa hovAthI huM anukaMpA-dayA karavA yogya nathI, kAraNake ApanA kuLamAM janma lenArAone parAkramanA avasare vaya pramANabhUta gaNAtI nathI, eTale ke game tevI nAnI vayamAM paDelo AtmA paNa ApanA kuLamAM janmelo hoya, to te parAkramanA avasare pAcho paDato nathI." | vicAro ke uttama kuLanI uttamattA kevI hoya che ? zuM jaina kuLa jevuM-tevuM uttama che. ? jaina kuLamAM janmelA evA tame, nAnA paNa zrI vItarAganA ja dIkarAne ! zrI vItarAganA dIkarAne nAnI vayamAM paNa as, rAkSazavaMza para te 'zrI hanumAnanuM avataraNa...8 ane vAnaravaMza Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAkSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 gIra jaina rAmAyaNa , ka . rajoharaNanI khANa vairAgya sAthe vaira na hoya. gAMDA - ghelA jainane paNa vairAgyathI vaira na hoya. jena vairAgyanI pharato llio na kare paNa vairAgya prAptinA rastA khUllA kare zuM koIpaNa kALe vairAgyane aTakAvavA mATe zrI vItarAgano dIkaro vairAgyane pharatI vADo kare ? nahi ja, ane kare to te na paNa nahi ja. have, A pramANe te baMneya vaDIlone atizaya AgrahathI rokIne ane AjIjI pUrvaka pUchIne, te baMnethI mastaka upara cuMbita thayelA ane durvAra parAkramI evA zrI hanumAna prasthApananuM maMgala karIne moTA sAmaMto, senApatio ane seMkaDo senAonA parivAranI sAthe zrI rAvaNanI chAvaNImAM gayA. sAkSAt jayanA jevA AvatA ane praNAma karatA evA zrI hanumAnajIne joIne zrI rAvaNe AnaMdapUrvaka potAnA khoLAmAM besADyA. tyArabAda zrI rAvaNa yuddhane mATe varUNa' rAjAnI nagarI pAse ubho rahyo ane sAmethI varUNa tathA varUNanA so parAkramI putro yuddha mATenI potAnI nagarImAMthI bahAra nIkaLyA. bahAra nIkaLIne ane sAme AvIne varUNanA putro zrI rAvaNane yuddha karAvavA lAgyA ane varUNa paNa sugrIva Adi vIronI sAthe yuddha karavA lAgyo. zrI hanumAnajIno zrI rAvaNa Adie karelo satkAra A yuddhamAM jema jAtivAna zvAna Dukkarane mUMjhavI nAkhe, tema krodhathI lAla netravALA thayelA ane mahAparAkramI evA varUNanA putroe zrI rAvaNane khinna-khinna karI nAMkhyA. barAbara e ja arasAmAM ekadama e bhayaMkara evA zrI hanumAnajI tyAM AvI pahocyA ane AvIne krodhathI durdhara kesarI jema hastIone yuddha karAve, tema krodhathI durdhara banelA zrI hanumAnajI varUNanA putrone yuddha karAvavA lAgyA. ane krodhathI lAla thaI gayuM che mukha jemanuM evA zrI hanumAnajIe, vighAnA sAmarthyathI te varUNa Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ putrone stabdha karI nAkhyA ane jema pazuone bAMdhI le te varUNanAM soe putrone bAMdhI lIdhA. A pramANe potAnA putrone baMdhAyelA joIne atizaya kopAyamAna thayela varUNa, doDato hAthI jema mArgamAM AvatA vRkSone kaMpAve, tema sugrIva Adi vIrone kaMpAvato hanumAnajI tarapha doDI gayo ane parvata jema dhasyA sugrIva AvatA nadInA pUrane vacamAM skhalanA pamADe, tema dhasI AvatA varUNane bANonI zreNine varasAvatA zrI rAvaNe vacamAM ja skhalita karyo eTale ke aTakAvI nAkhyo. aTakAvavAthI atizaya krodhAMdha banela varUNa, baLada sAthe baLada ane hAthI sAthe hAthI laDe, tema zrI rAvaNa sAthe ghaNA samaya sudhI laDyo. e rIte laDatA varUNane saghaLA parAkramIoe AkuLa-vyAkuLa karI nAkhIne, chalane jANanAra rAvaNe uchALIne jema 'IMdra' rAjAne bAMdhI lIdho hato, tema bAMdhI lIdho kAraNake 'sarvatra chaLa ja baLavAna che.' te pachI - "tato jayajayArAvai mukharIkRtadiGamukhaH skaMdhAvAraM pRthuskaMdho, jagAma dazakaMdharaH // // 1 // " "rAvano varuvaM tema, saha putrairvazaMvadam / mumogha prALivAtAMtaH, provo hiM mahAtmanAm " "jaya jaya" zabdothI dizAonA mukhane zabdamaya karatA ane vizALa skaMdhavALA zrI rAvaNa potAnI chAvaNImAM cAlyA gayA. - ' ane "tyAM potAnA putronI sAthe vaza thaine rahevAnuM kabula karanAra varUNane zrI rAvaNe baMdhanathI mukta karyA. kAraNake - moTA AtmAono prakopa, jayAM sudhI sAmo praNipAta namaskAra na kare tyAM sudhI ja hoya che." rAkSazavaMza 327 ane vAnaravaMza mukta thayela 'varuNa' rAjAe potAnI 'satyavatI' nAmanI putrI zrI hanumAnajIne ApI, kAraNake pote ja jenuM parAkrama joyuM enA evA sarvamAnya thaI zake tevA jAmAtAnI prApti saMsAramAM durlabha manAya che. zrI hanumAnanuM avataraNa...8 Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina rAmAyaNa 328 rajoharaNanI khANa 'rAkSasavaMza ane vAnaravaMza bhAga-1 tyAMthI khuza thayelA zrI rAvaNa laMkAmAM gayA ane tyAM jaIne 'caMdraNakhA' nI anaMgakusuma' nAmanI putrI zrI hanumAnajIne ApI te pachI sugrIva rAjAe potAnI 'padmarAgA' nAmanI putrI nala' rAjAe potAnI "harimAlinI' nAmanI putrI ane bIjA rAjAoe paNa potAnI putrIo hajAronI saMkhyAmAM hanumAnajIne ApI. e rIte pahelI ja vAra raNayAtrAe caDhelA zrI hanumAnajInA parAkramathI ane te puNyazALInI AkRti tathA bIjA paNa acAnya guNothI khuza thaI gayelA zrI rAvaNa Adi vidyAdharezvaro taraphathI upara varNavI gayA te rItano apUrva satkAra thayo. A pachI nirvA dRDha Dhazamurabrena muDha viskRSTo ? Dho mArAthI hajupure DhajumaMarrma ? anye'pivAnarapatipramukhAH, prajagmurvidyAdhara nija nijaM nagaraM prahRSTAH // 1 // "zrI rAvaNe gADha AliMgana karIne vidAya karelA parAkramI hanumAnajI nagaramAM gayA ane anya paNa vAnarapati zrI sugrIva vagere atizaya harSa pAmelA vidyAdharo potapotAnA nagaromAM cAlyA gayA." prathama bhAga samApta Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUrimaMtra samArAdhana saMskRta-prAkRta granthamALA * gauta+pRcchI sTIruM * rasteja rItra *qp*putra rajU skIzuM * sarsTabrijeae pUrnara * khuuNhd kaidht dNgihree *uttaradhyAna thAraMgraha *jItakalpasUtram kalpa vyavahAra-vizithasmANi ca * rIra (40) * navatatva saMvedRna karue >> * sdr vic kujh * ratnAna kRtrim * gautana rUbc7pjU *paMcastotrANi *susaDha caritram * 27ine vivAra - sIruM - zrIkAMtara znarakta- #juvAra zrI mukti-mahodaya granthamALA yogadaSTi sakjhAya (sArtha) * jIvana jyotanA ajavALA * sUrirAma sajhAya saritA sAdhanA ane sAdhaka supAtradAna mahimA vidhi * prazna paddhati pApamukti arthAt bhava AlocanA-1-2 * aba mohe samyagadarzana dIjIe... paMcapratikramaNa sUtra * huM to mAMgusamyagdarzana bAla rAmAyaNa kr dudhaaruu * ta #7oja 1-2 * pararaF A ?* chuM I maraae >>ruM ? * zrI dayapradIpa SiitrazikA * zrI vIzasthAnaka tapa mahApUjA vyAkhyAna vAcaspati granthamALA 1. dhodha dharma dezanAno 2. paramagurunI jIvana saMdhyA (DhaLatI sAMjanI dvitiyAvRtti 3. bodhadAyaka kathAo 4. sAdhuvezano mahimA 5. jagadaguru AcArya bhagavAna vijaya - hIrasUrIzvarajI mahArAja 6. paricaya pustikA 7. karAla kalikALA #pe= 8ii nIraja#27 muktikiraNa hindI-gujarAtI graMthamALA 1. guNa gAve so guNa pAve 2. sAgarakAMThe chabachabIyA 3. vANIvarSA 4. karIe pApa parihAra 5. mananA jharukhe 6. prabhuvIra ane upasago 7. paMcamAMga zrI bhagavatIsUtram bhAga-1 8. prabhuvIranA daza zrAvako 9. navapada zaraNA 10. bhagavAna zrI vasvAmIjI 11. gAgaramAM sAgara 12. huM AtmA 13. Rii zuM ? ? - 14.rabhuvIra che phUcha7 varu 15. umuvIra purve 32+ 16. navavara hI kALI # 17. hRrda koTa havA prakAzita thanArA pustako zrI jayAnaMdakevalI caritra Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI smRtimaMdira prakAzananA sadasyonI zubha nAmAvalI mukhya AdhArastaMbha : zrI dinezakumAra acaladAsa zAha, amadAvAda AdhArastaMbha : * zAha cImana popaTalAla pIlucAvaLA (surata) @ * sadeva smaraNIya sahayogI : * zAha hasamukhabhAI amRtalAla, lADola * zreSThivarya zrI kesarIcaMda motIcaMdajI zAha, damaNa mobhI: * pU. munirAja zrI cAritrasuMdara vijayajI ma. smRti * zrI samarathamalajI jIvAjI vinAkIyA parivAra - pUnA * zrI AzAbhAI somAbhAI paTela, subhAnapurA-baroDA ja premilAbena vasaMtalAla saMkalecA parivAra, selavAsa-vApI sahAyaka : * paramaguru sUritraya saMyamasuvarNotsava smRti * pU.sA.zrI harSapUrNAzrIjInI smRti nimitte ha.kailAsabena *pU.sA.zrI cAritraratnAzrIjI ma. vardhamAna tapa smRti * zrImatI zobhanAbena caMpakalAla koThArI, muMbaI zrImatI gulAbabena navinacaMdra zAha, muMbaI * zeThazrI pannAlAla jhumakharAma, muMbaI * zeThazrI genamalajI cunIlAlajI bAphanA, kolhApura * zrI saMbhavanAtha vAMcanA samiti, muMbaI * zeThazrI taruNabhAI popaTalAla, lADola * mInAkSIbena sAkaracaMda ha. kuMjeza, muMbaI * zeThazrI jesIMgalAla cothAlAla mepANI, muMbaI * zrImatI vimalAbena ratilAla vorA, muMbaI * zeThazrI praviNakumAra vAlacaMda zeTha, nAsika * zeThazrI bAbulAla maMgaLajI uMbarIvAlA, muMbaI * zrI jaina zvetAmbara mUrtipUjaka saMgha, ANaMda * nainAbena ramezacaMdra kAntIlAla coksI * zrI mahendrabhAI maganalAla zAha, amadAvAda mAtuzrI lakSmIbena kezavajI cheDA, muMbaI (gAma-bhacAu) * zrImatI rUkSmaNIbena prANalAla chaganalAla zeTha parIvAra, malADa-muMbaI * zrImatI kalAvatIbena kIrtikumAra zAha, lodrA AomjAparANAno ujAsa ane supitha para ke mAtAjInuM 'hindI mAsika/gujarAtI pAkSika AjIvana lavAjama rU. 750 prakAzaka :zrI smRtimaMdira prakAzana amadAvAda Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samaya ane sUrima siddhahastalekhaka pU.A.zrImad vijaya pUrNacandrasUrIzvarajI mahArAja kalikAlasarvajJa zrI hemacandrAcArya-viracita 10 parvo/vibhAgomAM vistRta/ triSaSThizalAkApuruSa caritranAM sAtamAM parvamAM rAmAyaNa tarIke prasiddha kathAvastu varNita che. zalAkA-puruSano artha uttama puruSa thAya. ethI sArthaka nAma dharAvatAM A caritramAM 24 tIrthaMkaro, 12 cakravartIo, navanavanI saMkhyA dharAvatA baLadevo-vAsudevo ane prativAsudevonAM jIvana rajU thayAM che. zrI munisuvrata svAmIjI bhagavAnanA kALamAM thaI gayelA AThamA baLadeva rAmacandrajI, vAsudeva rAvaNa ane prativAsudeva lakSmaNajInI jIvana-kathA eTale ja rAmAyaNa ! rAmAyaNa eTale rajoharaNanI khANa ! A jAtano sau prathama paricaya jaina jagatane karAvanArA pU. munirAja zrI rAmavijayajI mahArAja hatA. vi.saM. 1985/1986nI sAlamAM muMbaI lAlabAga bhUlezvaranA AMgaNe A ja pUjyazrIe jaina rAmAyaNanA AdhAre ApelAM pravacanonA prabhAve ja jaina jagatane evo khyAla AvavA pAmyo hato ke, jaina rAmAyaNa eTale ja rajoharaNanI khANa ! jemAM pAne pAne ane pAtre pAtre jovA maLe dIkSAnuM sanmAna ! rAmAyaNanI rasadhArAnA sau prathama uddagAtA banavAnuM zreya jemanA zire abhiSekI zakAya, evA A pU. pravacanakArazrI ja AgaLa jatAM vyAkhyAna vAcaspati pU. AcAryadeva zrImad vijaya rAmacandrasUrIzvarajI mahArAjA tarIke rAmAyaNa eTale saMskRtino Adarza A rItanI anokhI oLakhANa ajainone paNa ApavAnA yazabhAgI banavA saphaLa rahyA hatA. vi.saM. 2007mAM amadAvAdamAM premAbhAI holamAM prati ravivAre jAhera pravacano rupe pU. pravacanakArazrIe rAmAyaNanA mAdhyame saMskRtino saMdeza suNAvyo ane amadAvAdanAM aneka dainikoe svayaMbhU preraNAthI prerita banIne e saMdezano je rIte vyApaka phelAvo karyo, enA pratApe ja ajaina jagatane paNa e vAtano khyAla pAmyo ke, jainonuM paNa eka adbhuta rAmAyaNa che ane saMskRtinA ajoDa AdarzathI e samRddha che. AvavA Ama, jaina-ajaina jagatamAM rAmAyaNanA prathama pravaktA- pravacanakAra tarIkenAM mAnasanmAnanA ekamAtra adhikArI pU. AcAryadeva zrImad vijaya rAmacandrasUrIzvarajI mahArAjAnAM zrImukhe vivecita jaina rAmAyaNanI pustaka zreNIne vAMcIzuM, to rAmAyaNa eTale rajoharaNanI khANa ane rAmAyaNa eTale saMskRtino Adarza-A jAtano paricaya keTalo badho yathArtha che, e samajAI gayA vinA nahIM ja rahe. A zreNInuM AkarSaka saMpAdana-saMkalana karIne prasiddha pravacanakAra AcArya zrI vijaya zreyAMsaprabhasUrijIe tathA prakAzanalAbha laIne piMDavADA nivAsI lAlacaMdajI chaganalAlajI parivAre adbhuta gurubhakti adA karyAno ahesAsa paNa sAthe sAthe thaze ja. ( jaina rAmAyaNa: rajoharaNanI khANa : bhAga-1 prastAvanAmAMthI) Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNa dhArajoharaNanI khANa ra - 'rAmAyaNa eTale. 2joharaNanI khANa A yuddha prasaMgone | dharmaprasaMgo banAvavAnAM vRttAMto, A yuddhabhUmimAM paNa . che. komaLatA suMdaratA-namratA, | bhayaMkara yuddhabhUmimAM paNa rAjamugura kI, ke [ saMyamano svIkAra karI,I. pariNAme kevaLajJAna pAmI muktie janArAnAM aneka prasaMgo ' A zrI rAmAyaNamAM jovA-jANavA maLaze. te " miSi / - fi1 hajAra ST vyAsAon voyasyaajyamALA