Yogdrushti Samucchaya New Edition Part 01 and 02

Author(s): Haribhadrasuri, Bhagvandas Mehta
Publisher: Mahavir Jain Vidyalay

Page 18

૧૭
કહે, પણ તત્ત્વથી તે વસ્તુમાં કાંઈ ફેર પડેતેા નથી. તેમ અનંત ગુનિયાન આ નિર્વાણુસ ́જ્ઞિત પદને તેના ગમે તે ગુણવાચક ગુણનિષ્પન્ન નામથી ઓળખવામાં આવે તાપણુ તત્ત્વથી-પરમા થી તેમાં ભેદ પડતા નથી.
“ શબ્દભેદ ઝઘડા કિસ્સેાજી ? જો પરમારથ એક; કહા ગંગા કહેા સુરનીજી, વસ્તુ ફ઼િ નહિ છેક. ’’—શ્રી યશોવિજયજી. તાત્પર્ય કે સંસારથી પર અને જેનાથી પર કેાઈ નથી એવા આ ‘પરંતત્ત્વ' સાથે ચેાજે-જોડે તે યાગ એમ તેની સદનસ'મત સમાન્ય અવિસ'વાદી વ્યાખ્યા છે. અને આને ફલિતા એ છે કે આત્માનુ નિજ શુદ્ધ સ્વભાવ સાથે—સહજાત્મસ્વરૂપ સાથે યુજન થવું તે જ ચેાગનું પ્રગટ સ્પષ્ટ સ્વરૂપ છે. ઇચ્છે છે જે જોગીજન ’—જોગીજના જે ઝંખે છે, એવુ. આ અનંત સુખ સ્વરૂપ’મૂળ શુદ્ધ તે આત્મપદ પમાડવું એ જ આ યાગનુ એક માત્ર પ્રત્યેાજન છે. અને આવા શુદ્ધ આત્મસ્વરૂપ જિનપદની અને નિજપત્તની એકતા છે, એમાં કાંઈપણ ભેદભાવ નથી, એના લક્ષ થવાને જ સુખદાયક એવા સર્વ શાસ્ત્રઓનુ પ્રત્યેાજન છે.
.
આમ મેાક્ષરૂપ પરમ શાંતિ પામવાને માર્ગ એ જ યાગ છે, અને મેક્ષ એ જ સર્વાં દનેાનું એક નિશ્ચિત સાધ્ય-ધ્યેય (Goal) છે, એટલે તેના સત્ સાધનરૂપ આ યાગમાગ પણ એક જ છે, અને તે તેા શમપરાયણ-શમનિષ્ઠ એવે મુમુક્ષુઓને એક શાંતિમા જ છે. આ શમ એટલે નિષ્કષાય આત્મપરિણતિ, એક જ શમનિષ્ઠ રાગદ્વેષ રહિતપણું, સમભાવ. શ્રી કુંદકુંદાચાર્યજીએ વ્યાખ્યા કરી છે શાંતિમા તેમ માહ-Àાભ રહિત જે આત્માના પરિણામ તે સમ કહેવાય છે. ' અથવા શમ એટલે સામ્ય, અર્થાત્ જેમ છે તેમ યથાવત્ આત્મગુણુની સમાન થવું તે સામ્ય. જે સામ્ય છે તે ધર્મ છે, અને 'વહ્યુસદ્દાવો ધમ્મા' વસ્તુના સ્વભાવ તે ધમ છે. આ ધર્મ છે તે ચારિત્ર છે, અને ‘સ્વરૂપે ચળ પાશ્ત્રિ' સ્વરૂપમાં ચરવું-આત્મસ્વરૂપમાં વત્તવુ તે ચારિત્ર છે. આમ ચારિત્ર=ધમ =સામ્ય=સમ=શમ એ શબ્દો સમાના વાચક છે. તાત્પર્ય કે સામ્યમાં અર્થાત્ સહુજ આત્મસ્વરૂપમાં સ્થિતિ કરવી, સ્વરૂપ સમજી સ્વરૂપમાં શમાવું એ જ શમ છે, પરભાવ વભાવથી વિરામ પામી આત્મભાવમાં વિશ્રાંત થવું એ જ શાંતિ છે, અને તે જ શનિષ્ઠ માર્ગ અથવા શાંતિમાગ છે. મહાગીતા ચેાગીશ્વર આનદઘનજીએ આ શાંતિમાનું અનુપમ સ્વરૂપ સ`ગીત કર્યુ છે. જેમકે—
“ આપણા આતમભાવ જે, શુદ્ધ
ચેતનાધાર રે;
અવર સવિ સાથે સયેાગથી, એ નિજ પરિકર સાર રે....શાંતિ જિન૰” તે પર તત્ત્વ પ્રત્યે જવા ઇચ્છનારા સર્વ મુમુક્ષુએ તે જ એક શાંતિમા પામવાને ઇચ્છે છે, એટલે તે સના મા સાગરના તીરમાગની પેઠે એક જ છે, પછી ભલે અવસ્થાભેદના