________________
૫૪૬ ૭ શ્રી શ્રાદ્ધ-પ્રતિક્રમણ-સૂત્ર પ્રબોધટીકા-૩
चक्केसरि अजिआ - दुरिआरि- कालि - महकाली - [ चक्रेश्वरी अजिता ટુરિતારિ-જાતી-મહાજાત્ય:] ચક્રેશ્વરી, અજિતા, દુરિતારિ, કાલી, મહાકાલી. [૧] શ્રીઋષભદેવ ભગવાનની શાસનદેવી ચક્રેશ્વરી છે. તેનું સ્વરૂપ નિ.ક.માં આ પ્રમાણે જણાવેલું છે : “સ્મિશેવ તીર્થ સમુત્પન્નામप्रतिचक्राभिधानां यक्षिणीं हेम-वर्णा गरुडवाहनाम् अष्टभुजां वरद बाण-चक्रપાાયુત્ત-ક્ષિારાં ધનુર્વપ્ર-ચાકુશવામહસ્તાં ચેતિ શા'' તે જ તીર્થમાં ઉત્પન્ન થયેલી અપ્રતિચક્રા (ચક્રેશ્વરી) દેવીનો વર્ણ સુવર્ણ જેવો છે, વાહન ગરુડનું છે. એને ભુજાઓ આઠ છે. તેમાં જમણા ચાર હાથ વરદ, બાણ, ચક્ર અને પાશથી વિભૂષિત છે; તથા ડાબા ચાર હાથ ધનુષ, વજ, ચક્ર અને અંકુશથી યુક્ત છે.
44
[૨] શ્રીઅજિતનાથ ભગવાનની શાસનદેવીનું નામ અજિતા છે. તેનું સ્વરૂપ નિ.ક.માં આ પ્રમાણે જણાવેલું છે : तस्मिन्नेव तीर्थे समुत्पन्नाम् अजिताभिधानां यक्षिणी गौरवर्णां लोहा - सनाधिरूढां चतुर्भुजां वरद-पाशाधिष्ठित ક્ષિણમાં વીનપૂરાટ્ટુશ-યુત્ત્ત-વામાં વેતિ ર્॥'' તે જ તીર્થમાં ઉત્પન્ન થયેલી અજિતા-યક્ષિણીનો વર્ણ ગૌર છે, તે લોહાસન પર અધિરૂઢ થયેલી છે અને ચાર ભુજાવાળી છે. તેના જમણા બે હાથ વરદ-મુદ્રા અને પાશથી વિભૂષિત છે તથા ડાબા બે હાથમાં બિજોરુ અને અંકુશ શોભે છે.
[૩] શ્રીસંભવનાથ ભગવાનની શાસનદેવીનું નામ દુરિતારિ છે તેનું સ્વરૂપ નિ.ક.માં આ પ્રમાણે જણાવેલું છે : “તસ્મિન્નેવ તીર્થ સમુત્પન્નાં दुरितारिदेवी गौर-वर्णां मेषवाहनां चतुर्भुजां वरदाक्षसूत्रयुक्त - दक्षिणकरां નામયાન્વિતવામાં વેતિ રૂ।।'' તે જ તીર્થમાં ઉત્પન્ન થયેલી દુરિતારિદેવી ગૌર-વર્ણની, ઘેટાના વાહનવાળી અને ચાર ભુજાઓથી યુક્ત છે. તેના જમણા બે હાથ વરદ અને જપમાળાથી વિભૂષિત છે; તથા ડાબા હાથમાં ફળ અને અભય શોભે છે.
[૪] શ્રી અભિનંદનસ્વામીની શાસનદેવીનું નામ કાલી છે. તેનું સ્વરૂપ નિ.ક.માં આ પ્રમાણે દર્શાવેલું છે : “તસ્મિન્નેવ તીર્થે સમુત્વમાં कालिकादेवी श्याम-वर्णां पद्म-वाहनां चतुर्भुजां वरद-पाशाधिष्ठित - दक्षिणभुजां નાનુશાન્વિતવામહસ્તાં વ્રુતિ !'' તે જ તીર્થમાં ઉત્પન્ન થયેલી કાલિકા
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
